Wikileaks Trkiye belgelerinin tm detaylar

hurriyet.com.tr/DI HABERLER
10 Aral k 2010

Wikileaks'in bugne kadar yay mlad A a daki indekste s ralanan

belgeler ba l klara

iinde Trkiye'yle ilgili olanlar n tam metni. t klayarak, ilgili metne ula abilirsiniz.

-- Terr finansman yla mcadele gr meleri -- Ankaran n d politikas n n alt nda ne yat yor -- ran konusunda Erdo an' geri dndrme abas -- ktidardaki iki y l n ard ndan Erdo an ve AKP -- Gates ile Gnl'n gr mesi -- ran'la anla malar Erdo an'a yar yor -- Kabine de i ikli i: Erdo an' n oda nda Gl var -- Ar n'a suikast iddialar yla ilgili bilgi talebi -- Ak Partinin kapat laca na ynelik iddialar -- srail sorunlar n kayna n Erdo an'a ba lad -- Trk d politikas ndaki ikilik -- Trkiye- ran li kileri -- Trk ordusu ve demokrasi -- Ak nt yla srklenen Trkiye -- Burnsun Sinirlio luyla gr mesi -- Erdo an' n Washington ziyareti -- AKP'de blnme sz konusu de il

-- randa kara para aklayanlar -- Vershbow ile srailli yetkililerinin gr mesi -- Trkiye'nin AB kat l m sreci/Gizemli belge kaybolma olay

TAR H: 4 Aral k 2009 BELGE NO: 09ANKARA1725 GNDEREN MAKAM: ABD Ankara Bykelili i SINIFLANDIRMA: Secret KONU: Terr Finansman yla Mcadeleyle lgili Hazine Yetkilisinin A klamalar 1. ZET: ABDnin Terr Finansman ve Finansal Sulardan Sorumlu Hazine Bakan Yard mc s David Cohen 19-20 Ekimde Ankaraya yapt ziyarette hkmeti ve bankac l k yetkililerini ran bankalar yla i yap lmamas konusunda uyard . Trk hkmetinden yetkililer BM Gvenlik Konseyi yapt r mlar na uyacaklar n ancak kom u ranla ticareti tek tarafl olarak bozmak konusunda gnlsz olduklar n belirtti. Cohen ayn zamanda Trkiyenin Kara Paran n Aklanmas n n nlenmesine li kin Mali al ma Grubunun (FATF) Trkiyeyle ilgili beklemede olan de erlendirmesini de gndeme getirdi. Maliye Bakan Mehmet im ek Trkiyenin terr tan m n geni letmek iin bir al ma grubu kurdu unu belirtti ancak parlamentonun Aral ktaki bte gr melerinin tamamlanmas ndan nce bu konuda bir yasa kar lamayaca n belirtti. Cohen, al ma grubu kurulmas yla ilgili memnuniyetini dile getirdi ancak ubat 2010dan sonraki faaliyetlerin FATF raporuna dahil olmayaca konusunda uyar yapt . Trk yetkililer ABDnin PKKy finanse eden kurumu a a karmas ndan duyduklar memnuniyeti ifade etti. Terr tan m n n de i tirilmesi iin ilk a l m 2. 19 Ekimde Cohen Maliye Bakan im ekle ve Mali Sular Ara t rma Kurulundan (MASAK) temsilcilerle bir araya geldi. im ek, toplant ya ABD hkmetinin PKKy finanse eden kurumu nemli narkotik kaak lar listesine alma karar ndan tr te ekkr ederek ba lad . Cohen ve im ek Trkiyenin FATFnin koydu u Kara Para Aklamayla ve Terrizm Finansman yla Mcadele (AML/CTF) standartlar na uymas yla ilgili kurumun yapaca de erlendirme zerine konu tu. 3. Cohen, FATFnin Uluslararas birli i De erlendirme Grubunun al malar n anlatt . lk incelemeler sonras nda Trkiyenin AML/CTF standartlar na tam olarak uyamad d nlyor. Cohen, FATFnin inceleme takvimini a klad . im ek Trkiyenin srecin her ad m nda i birli i yapaca n ve reform abalar n srdrece ini syledi ancak, parlamentonun Aral k sonlar na kadar bte gr meleriyle me gul olaca n dolay s yla o zamana kadar terr finansman yla ilgili zaman ve i gc olmayaca n belirtti. 4. im ek Trkiyenin, uzun zamand r i ve d terr sald r lar n n kurban oldu u iin Terrle Mcadele Yasas n kabul eden ilk lkelerden biri oldu unu ve terrle mcadele iin do ru bir ereve olu turulmas n n neminin fark nda oldu unu belirtti. Trkiyenin pratikte dar bir

terr tan m olmad n ifade eden im ek, Trkiyede bulunan irketlerin ya da yabanc kurulu lar n terr sald r lar n n gz ard edilmeyece ini ve faillerin ok a r cezaland r laca n belirtti. Cohen, uluslararas standartlara uyulmas ad na, Trk yasalar na gre, sadece Trk devletine ve Trklerin ulusal karlar na ynelik sald r lar kapsayan dar terr tan m n n geni letilmesi ihtiyac n n alt n izdi. im ek Ba bakanl k, D i leri Bankal , Maliye Bakanl ve Adalet Bakanl n n temsilcilerinden olu an ve ba kanl MASAK taraf ndan yrtlen al ma grubuna Trkiyenin terr tan m ve terr finansman yla ilgili faaliyetleri konusunda bir rapor haz rlanmas n tavsiye etti ini belirtti. Rapor sz konusu bakanlara sunulacak ve bir de i ikli in mmkn olup olmad de erlendirilecek. Cohen bu al ma grubunun kurulmas ndan duydu u memnuniyeti dile getirirken ubat 2010dan sonraki faaliyetlerin FATF n karar n etkilemeyece inin alt n izdi. 5. Cohen, Trkiyenin BM Gvenlik Konseyinin 1267 ve 1373 numaral kararlar na uyma konusundaki gecikmelerden ve kara para aklama ve terr finansman tutuklamalar n n dzeyinin d kl nden duyulan kayg y dile getirdi. Cohen, Trkiyenin m teri de erlendirmesi reformunda gsterdi i ilerlemenin alt n izdi ancak, terr finansman yla ilgili abalar n art r lmas n talep etti. Trkiye kom usu ranla i yapmal 6. Cohen ve Reftel D, ran n Birle mi Milletler Gvenlik Konseyinin (UNSC) etkisini azaltma ve Trk finan kurulu lar yla im eke, MASAKa, xxxxxxxxxxxxe ve Bankac l k Dzenleme ve Denetleme Kuruluna ynelik uluslararas yapt r m uygulama abalar na ynelik yorumlar yap yor. 7. Cohen, im eke FATFnin ranl bankalar ve ki ilerle i yapma konusundaki uyar lar n hat rlat . im ek, bu uyar lar n fark nda olduklar n ve Trkiyenin uluslararas kanunlar destekledi ini ve BMnin Gvenlik Konseyi kararlar na uyum gsterece ini syledi. im ek ayn zamanda, Trkiye deki finansal kurulu lar n ranla i yaparken bu kararlara daha fazla dikkat edeceklerini belirtti ancak Trkiyenin ranla uzun y llara dayanan bir s n r ve ticaret ili kisi oldu una dikkat ekti. Bununla birlikte, ticaretin sregelen ekilde finanse edilmeye devam etmek zorunda oldu unu syledi ve ABDnin bunun fark nda olmas gerekti i konusunda srar etti. im ek, Trkiyenin, Washington ynetiminden terrizmi destekleyen ranl irketlere ynelik istihbaratlar memnuniyetle kar layaca n syledi. imsek, Cohenin, ran n Trk finans sistemini kendi kar na ynelik kulland yla ilgili uyar s na yan t olarak, Trkiyenin btn kom ular n n nkleer silahlardan ar nd r lmas n istedi ini syledi. im ek ayn zamanda, uluslararas yapt r mlar ndan kaman n yollar n arayabilecek Trk finans kurulu lar n rana kar daha dikkatli olmalar gerekti ini syleyece ini de belirtti. 8. 20 Ekimde, xxxxxxx ayn zamanda Washington ynetiminin cesurca PKKya finansman sa layan irketi ortaya karmas na ynelik minnettarl n belirtti ve Trkiyenin Avrupal larla yrtt i birli ini ABD ile de yrtmesini umut etti ini syledi. Bununla birlikte, terristlerin Trkiyede silah ya da retim iin gerekli bile enleri retmedi i ve satmad n syledi. Aksine, bu rnlerin yzde 90n n Avrupa Birli inden ald n syledi. xxxxxxxxxxxx ayn zamanda, Trkiyeye silah ak n durdurma konusunda yap lanlar n aksine ayn bask n n rana silah sat n durdurmas iin ABye de yap lmas gerekti ini belirtti. 9. xxxxxxxxxxxx Trkiyenin uzun y llard r terrizm sorunuyla bo u tu unu ve 11 Eyll 2001deki terr sald r lar ndan nce Terr Kar t Kanununu meclisten geirdi ini syledi.

Bununla birlikte, 2006da kara para akmayla ilgili kanun ve Washington n abalar n n m terilerin bu lkeyle yap lan i lemlere kar daha dikkatli olmas n sa layaca n da belirtti. XXX, Trkiyenin terr finansman konusunda hem kendi kanunlar n hem de Trkiyenin 2010da ba kanl k yapaca BMnin Terr Finansman Toplant s , BM Gvenlik Konseyi kararlar gibi uluslararas yapt r mlara gre hareket etti ini syledi. 10. xxxxxxxxxxxx Trkiyenin s n r kom usu olan ve itiraf edilmesi gerekirse zorlu bir gemi e sahip oldu u rana kar Birle mi Milletler Gvenlik Konseyinden kan yapt r mlar uygulad n ancak bunun ve mevcut kanunlar n tesinde bir ey yapamayaca n syledi. Ek olarak, Washington n gsterdi i hassasiyeti Avrupadan da beklediklerini, ABnin de terr finansman na kar daha fazlas n yapmas n istediklerini syledi. Gazzeye yard m 11. Gazze konusunda, xxxxxxxxxxxx Trkiyenin Gazzeye insani yard m gtrmekle ilgili oldu unu, Hamasa yard m etmeyle alakal olmad n syledi. Cohen, Washington n ve Trk ah slar , finansal yard mlar Hamastan uzak tutmak iin BM mekanizmalar kullanmaya te vik etti. Bununla birlikte, Gazzedeki insanlar n ihtiyalar n n fark nday z dedi ve insanlara do rudan para gndereceklerini belirtti. Bununla birlikte, srailli dostlar n da para yard m konusunda ikna edeceklerini syledi. xxxxxxxxxxxx ise srail hkmetinin Gazzeye yard m gndermeyi yasaklad n syledi. Cohen, nsani Yard m Vakf na ( HH) ynelik endi elerini gndeme getirdi ve xxxxxxxxxxxx ise HHyi bilmedi ini ancak konuyu inceleyece ini syledi. Halkbank ranla ticaret finansman konusunda tedbirli 12. Cohen, Halkbank n ranla ili kileri hakk ndaki kayg lar ve ran n yapt r mlar atlatmak iin i lemlerin gerek kkenlerini ve kaynaklar n gizleme ynndeki olas giri imleriyle ilgili olarak xxxxxxx xxxxxxxle gr t. xxxxxxx, Halkbank n btn BM yapt r mlar na uydu unu ve bu abalarla ilgili olarak a r uyan k davranaca n belirtti. Halkbank n Tahranda 2004teki Pamukbank birle mesinden kalan bir temsilcisi oldu unu ifade eden xxxxxxx, Halkbank n kar l kl bankac l k ili kisini sona erdirdi ini ancak i geli imini srdrd n ifade etti. Halkbank n Bank Sepahla uzun bir sredir aktif olmayan bir kar l kl ili kisi oldu unu ve kapatabilece ini syleyen xxxxxxx, bankan n nc ki i ya da transit i lemleri srdrmedi ini ifade etti. xxxxxxx, Trkiyenin ranla milyonlarca euroluk ticareti oldu unu ancak petrol al m sat m d ndaki miktar n 10-15 milyon euro oldu unu syledi. Cohen, ABD hkmetinin elinde bulunan ran n i lemleri srdrmek iin belgelerde sahtecilik yapt yla ilgili kan tlar konusunda uyar da bulundu. xxxxxxx, gzlerini a k tutacaklar n ve her trl zel detay memnuniyetle kar layacaklar n syledi. 13. xxxxxxx, Halkbank n hisselerinin yzde 25inin MKBde i lem grd n ve bu hisselerin yzde 90 n n yabanc lar n elinde oldu unu syledi. xxxxxxx, Halkbank n ABD Hazinesinin haz rlad Yabanc Varl klar Kontrol listesindeki btn isimlerle ilgili dikkatli oldu unu belirtti. Cohen, Trkiyenin terr tan m n geni letme ve terr finansman n su kapsam na alma gere inin alt n izdi. Halkbank yetkilileri Ak Partinin bunu parlamentodan geirmek iin gerekli oy say s na sahip oldu unu syledi. xxxxxxx, Cohene ABD hkmetinin zaman iinde ranla ili kisinin nas l geli ece ini sordu. Cohen ABD hkmetinin ran n nkleer silah geli tirmesini nlemek iin uluslararas kamuoyuyla i birli i yapmak istedi ini syledi. Cohen, Biz hem ileti im kanallar n a k tutmak hem de ran BM Gvenlik Konseyi yapt r mlar na tabi tutmak istiyoruz dedi. Halkbank, Trkiyenin tutturmas gereken bir denge oldu una, randaki byk i siz nfusuna ve Trkiyenin ran ekonomisine destek verme ihtiyac na dikkat ekti.

14. Cohen, Bankac l k Dzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) yetkilileriyle bir araya gelerek yukar daki konular de erlendirdi. BDDK, Trkiyenin FATF dzenlemelerine uyma ve al malar geni letme abalar n n alt n izdi. BDDK yetkilileri banka denetleme srecinin ve Trkiyedeki tm bankalar n verilerinin ana hatlar n ortaya koydu. Yetkililer Cohenin btn sylediklerini not ald ve xxxxxxxe aktarma sz verdi. ran n yasad faaliyetleriyle ilgili spesifik rneklere cevaben BDDK yetkilileri bu bilgileri kurumun Uygulama Birimine aktaracaklar n ve bulabildikleri her trl bilgiyle cevap vereceklerini syledi. Bank Mellat n faaliyetleriyle ilgili olarak BDDK yetkilileri bankan n bankac l k sektrnde ok kk bir yer edindi ini syledi. Mellat o unlukla Trkiyedeki ubeleri zerinden ticaret i lemleri yryor ve y lda drt kez d ar dan denetiler taraf ndan denetleniyor. ----ooo---TAR H: 20 Ocak 2010 BELGE NO: 10ANKARA87 GNDEREN MAKAM: ABD Ankara Bykelili i SINIFLANDIRMA: Confidential KONU: Ankaran n yeni d politikas n n alt nda ne yat yor G R /YORUM 1. Son zamanlarda yksek mevkilerde ve uluslararas bas nda Trkiyenin yeni ve fazlas yla aktivist d politikas yla ilgili ok ey konu uluyor. Bu Politika hem daha nceki hkmetlerin yakla mlar ndan hem de AKP rejiminin Gazze/Davos olaylar ndan ve Ahmet Davuto lunun Nisanda D i leri Bakan olmas ndan nceki yakla mlara gre byk farkl l k ta yor. Baz yorumlar umutlu ancak ABDdeki birok uzman ve k e yazar dahil birok insan kayg lar n dile getiriyor. AKP d politikas hem ba ms z aktivizm iste i hem de daha slami bir e ilimle belirleniyor. A kas , rasyonel ulusal karlar, zellikle de ticaret f rsatlar ve istikrar kayg lar da belirleyici faktrler aras nda. nmzdeki aylarda kar m za kacak nemli sorunlar aras nda Trkiye- srail ili kileri, Ermenistan protokollerinin gelece i ve Trkiyenin ranla ilgili duru u var. 2. Btn bunlar Trkiyenin d politikas nda slamc dnyaya ve Mslman gelene ine daha fazla odakland anlam na m geliyor? Kesinlikle. Peki btn bunlar Trkiyenin geleneksel Bat yanl s tutumunu ya da bizimle i birli i yapma iste ini terk etti i ya da terk etmek istedi i anlam na mu geliyor? Kesinlikle hay r. Sonuta grdklerimizin o unlu u nfusu taraf ndan desteklenen bir Trkiyeyle ya amak zorunda kalaca z. Bu da daha konu baz nda bir yakla m ve Trkiyenin o u zaman kendi yoluna gidece i gere inin kabullenilmesini gerektiriyor. Her durumda, er ya da ge, y k c tav rlar ya da sylemler konusunda zel bir i tiyak olan imdiki siyasi liderlerle u ra mak zorunda kalmayaca z. Ancak ufukta daha iyi bir isim grmyoruz. Dahas Trkiye dnya standartlar nda Bat l kurumlar, yetkinlikler ve ynelimle Ortado ulu kltr ve dinin karma k bir birlikteli i olmaya devam edecek. POL T KANIN B LE ENLER Geleneksel Bat l

3. Bugn Trk politikas geleneksel Bat l ynelim, tav rlar ve karlar ile yeni hareket felsefeleriyle alakal s f r sorun ve yeni Osmanl c l k prensiplerinin kar m ndan olu uyor. Geleneksel k s m Trkiyenin d politikas n n ekirde ini olu turuyor ve Bat yla i birli i ve btnle meye odaklan yor. Bildi imiz Trkiye byk oranda geerlili ini koruyor. 4. Avrupa yat r m ve ticaret a lar ndan bak ld nda Trkiyenin a k ara en nemli ekonomik orta . NATO da Trkiye iin hem ok temel hem de ok sayg gryor. (Not: Trkiyede yap lan bir anket nfusun sadece te birinin NATOnun Trkiyenin gvenli i iin nemli oldu unu sylyor. Birok ankette Trkler yabanc lar n varl ya da yabanc larla ili kiler konusunda ok byk oranda olumsuz gr ler ta yor. Ancak NATOya verilen deste in geti imiz ony lda yar ya indi ini d nrsek bu konuda ok fazla umutlu olmamal y z.) Son olarak, AKP liderleri de Ortado u ve ba ka yerlerdeki etkileyiciliklerinin byk oranda Bat kulplerindeki yeliklerine ba l oldu unu biliyor. Trkiyenin Kom ular yla S f r Sorun 5. Ancak bu Trkiye kendisini post-modernle tirmeye al yor. AKPnin abalar n n odakland en nemli alanlardan bir tanesi Trkiyenin yak n evresi ile sorunlar n n zlmesi. Bu aba Trkiyenin geleneksel donmu sorunlar n oldu u gibi b rak lmas stratejisiyle eli iyor ve ABD ile Avrupan n karlar na daha fazla hizmet ediyor. Trkiyenin AKP alt ndaki giri imlerinin listesi ok etkileyici. 6. Bu yeni yakla m takdire ayan olsa da, rahats z edici bir nokta da var. Pratikte bu giri imlerin ok az ndan gerek bir sonu elde edilebildi. Trkiyenin dnyan n en zorlu aktrlerinden bir k sm yla u ra t ve ieride daha fazla taviz vermesi ynnde sert bir muhalefetle kar la t do ru, ancak bunun kan tlar henz ortaya kmad . Yeni Osmanl c l k 7. Trkiyenin karlar ve blgesel istikrar iin Ortado uyla kltrel ve dini ba lar n kullan yor olmas AKP ile gelen bir durum de il ancak parti bu politikaya daha fazla ncelik vermeye ba lad . Bu da k smen partinin, liderleri Erdo an, Gl ve Davuto lu dahil slami yneliminden kaynaklan yor. Dahas AKPnin blgeyi herkesten daha iyi anlad ynndeki srekli iddialar Yeni Osmanl c l k sulamalar na neden oldu. Davuto lu bunu reddetmedi, aksine kabullendi. Balkanlarda yapt konu ma da bunun en gzel rne iydi. 8. Bu szler Balkanlarda sylenmi olsa da etkisi byk oranda Ortado uda oldu. Davuto lunun teorisi buralardaki rejimlerinin byk bir o unlu unun demokratik ve me ru olmad ynnde. Trkiye Ortado ulular n ekonomik ba ar s ve gcne duydu u iddia edilen hayranl k zerinden bu halk n karlar iin aya a kalk p Arap sokaklar ndaki rejimlerle diyalog kurmaya haz r. DE M NEDEN YA ANDI?

9. AKP liderlerinin ki isel gr leri d nda Trkiyenin d politikas ndaki de i imleri a klayan e itli faktrler:  slamla ma: Trkiyede dindarl k, di er btn Mslman toplumlarda oldu u gibi, geti imiz y llarda artt . AKP bu durumu hem te vik ediyor hem de fayda sa l yor. Ancak Trkiyedeki muhalefet AKPyi fkelendiriyor ve daha slami ya da Ortado ulu bir d politika AKPnin taban iin bir alternatif sunuyor.

 Ba ar : Sorunlar na kar l k, Trkiye son 50 y lda bir ba ar hikayesi haline geldi. Bu durumun yan nda blgedeki di er lkelere k yasla ya ad s ra d gvenlik durumu ve demokratik sistemi blgesel hatta kresel meselelerde daha aktif ve daha ba ms z bir liderlik roln destekliyor.  Ekonomi: Trkiyenin ba ar s n n s rlar ndan biri ticaret ve teknolojinin tetikledi i ekonomik byme. Bu byme byk oranda AByle girilen gmrk birli inin bir sonucu. Ancak Trkiye yeni piyasalar aray nda.  Sivillerin ykseli i: Bir dizi karma k skandal n yan nda Erdo an n siyasi ba ar s Trkiyede Genelkurmay n n lkenin d politikas n n belirlenmesinde ok daha kk bir rol oynad anlam na geliyor.  AB ile ilgili hayal k r kl : Hem kamuoyunda hem de elitlerin gznde, AB yeli iyle ve birli in de eriyle ilgili karamsarl k art yor.  Bat pas n n daha greceli bir hale gelmesi. DAVUTO LU MEMNUN YETS ZL KLER 10. AKPnin uluslararas ili kilere yeni yakla m Trkiyenin iinden ve d ndan kar k tepkiler al yor. Bu AKPnin greceli poplerli iyle ilgili ana faktrlerden biri de il ancak bu politikan n birok esi semenlere ekici geliyor. Gazzeden sonra sraili ele tirmek ok popler, Trkiyenin ranla ilgili greceli yumu ak tavr da dar da olsa bir kitle zerinde etkili. 11. Ancak Trkiyedeki bat l la m elitin iinden birok insan slami diyalogu AKPnin Yrk toplumunu slamla t rmak istedi i iddialar n n bir kan t olarak grlyor ve lkenin Bat l zelliklerini kaybetti inden ikayet ediliyor. lkedeki milliyetiler AKPyi e itli konularda fazla taviz vermekle ele tirirken, ana muhalefet partisi de benzer ele tirilerin yan na Bat n n terk edilmesini ekliyor. 12. Ancak Erdo an n d politikas en ok AB iinde tepki gryor. Avrupan n Trkiyenin yeni ynne ynelik fkesi bir noktaya kadar Trkiyeyi yabanc kar tl yla puan kazanmakla sulamak iin bahane olarak kullan l yor. Ancak Avrupada geti imiz y l Rasmussenin NATO Genel Sekreteri olmas s ras nda kendini iyice gsteren byk bir kayg var. Erdo an n politika ynelimleri sadece slam ve H ristiyanl k aras ndaki at ma de il, Avrupa ile Ortado u aras nda bir kar ma ya anmas korkular n da canland r yor. Davuto lu ve di erleri Trkiyenin bir Ortado ulu g olarak Avrupa iin daha ekici olaca n ve ABye Trkiye zerinden yeni bir d politika pazar sa layaca n savunuyor. Avrupada Fransa dahil baz kesimler bu fikirle ilgileniyor gibi grnse de ok fazla destek oldu unu sylemek zor. 13. Son olarak btn eski Osmanl lar Trkiyenin blgeye dn n desteklemiyor. Ancak er ya da ge Trkiye sonu retmek, risk almak, gerek kaynak kullanmak, zorlu kararlar almak zorunda kalacak. B Z M N SORUN

14. Trkiyenin yeni d politikas bizim iin kar k bir torba. Blgedeki a r toplar n ykmz payla mas ok uzun zamand r istedi imiz bir eydi ancak bu ciddi anlamda kontrol kayb n da beraberinde getiriyor. Ancak bizim iin ok nemli olan birok konuda Trkiye bizim ok nemli bir mttefikimiz ve ncirlik ile Habur ve Trkiyenin havasahas n kullanma hakk m z vazgeilemez. 15. Bununla birlikte bu konular iki sorunu da beraberinde getiriyor. En az ndan Trklerin gznde ABD bu karma k meselelerde, Trkler ne yaparsa yaps n Trkiyeyi sulayal m yakla m gdyor. kincisi Trkiye bu f rsatlar de erlendirirken defalarca ba n derde soktu. 16. ABD iin en byk stratejik problem Trklerin Balkanlar ve Ortado udaki yeni Osmanl c duru u. Bu durumun bir k sm yap dan kaynaklan yor. Ba ar lar na ve greceli gcne kar l k Trkler ABDyle ve di er blgesel liderlerle e it artlarda yar m yor. Rolls Royce hedefleri ve Rover kaynaklar yla, Trklerin kendilerini savunmas n isteyecek bir gsz tarafa ihtiyac var. 17. Bu durum bu gne kadar zellikle Balkanlarda ve Ortado uda yrtlebilir bir haldeydi ancak srail-Trkiye ili kileri ciddi zarar grd. E er Trkler Suriyeyi randan uzakla t rma niyetinde ciddiyse ve e er gerekten ba ar l olmaya ba larlarsa bu hepimizin kar na olacakt r. ----ooo---TAR H: 03 Kas m 2009 BELGE NO: 09ANKARA1583 GNDEREN MAKAM: ABD Ankara Bykelili i SINIFLANDIRMA: Confidential KONU: ran konusunda Erdo an' geri dndrme al malar 1. zet: D i leri Bakanl Mste ar Sinirlio lu ile 21 Ekim'de biraraya gelen Bykeli (James Jeffrey), Ba bakan Erdo an' n k sa bir sre nce ran' n nkleer silah yapmaya al t ynndeki uluslararas toplumun iddialar hakk nda yapt de erlendirmede iddialar "dedikodu" olarak nitelendirmesine itiraz etti. Bykeli, Washington'da 7 Aral k'ta yap lacak Erdo an-Obama gr mesinin en nemli gndem maddesinin ran olaca n n alt n izdi. Erdo an' n aksine Cumhurba kan Gl, 2 Kas m'da yapt a klamada ran' n UAEA denetilerine a k davranmas gerekti ini syledi. Gl ve di er st dzey Trk brokratlardan Erdo an' n ran' n nkleer faaliyetlerini zarar verici ekilde savunmas na engel olmalar n isteyece iz. zetin sonu 2. D i leri Bakanl Mste ar Sinirlio lu ile 21 Ekim'de biraraya gelen Bykeli (James Jeffrey), Ba bakan Erdo an' n k sa bir sre nce ran' n nkleer silah yapmaya al t ynndeki uluslararas toplumun iddialar hakk nda yapt de erlendirmede iddialar "dedikodu" olarak nitelendirmesine itirazlar n yneltti.

Bykeli, elinde Ba kan Obama'n n Pittsburgh Zirvesi'nde Irak' n nkleer amalar n k nad a klamas n n bir kopyas n tutarak, Erdo an' n bahsetti i "dedikodunun bu olup olmad n " sordu. Bykeli, Erdo an' n a klamas n n Trkiye'yi uluslararas ele tirilere a k hale getirdi inin alt n izdi. Bununla birlikte Erdo an' n bu tutumu, ranl lar n kendilerine kar s nda olan uluslararas gr birli inin zay flamaya ba lad n d nmelerine yol a yor. Bykeli, Sinirlio lu'na Washington' n art k ran' n blgesel bar istikrar na yneltti i gl tehdidi savu turma konusunda Trkiye'ye hala gvenip gvenemeyece ini sorgulamaya ba lad uyar s nda bulundu. 3. Sinirlio lu, Erdo an' n "dedikodu" szc n kullan p kullanmad n n henz teyit edilmi bir bilgi olmad n ima ederek, Trk hkmetinin "P5+1 srecine tam destek verdi ini" ne srd. Ayr ca Ba bakan' n blgede nkleer silahlara kar k lmas konusunda nderlik etti ine dikkat ekti. Erdo an' n slubunun nkleer silah kar t mesaj n daha iyi verebilmek amac yla Ortado u sokaklar nda gvenilirli ini art rmak iin kulland bir taktik oldu unu ifade etti. Sinirlio lu, her ne kadar "yapt r mlara inanm yor olsa da", Trkiye'nin Gvenlik Konseyi'ndeki "gr birli ine destek" verece ini syledi. Bykeli de bu de erlendirmeye 7 Aral k'ta Washington'da yap lacak olan Erdo an ile Obama gr mesinin en nemli gndem maddesinin ran olaca n syleyerek yan t verdi. 4. Erdo an' n szlerine tezat olu turan bir ekilde 2 Kas m'da Cumhurba kan Gl, Trkiye'nin hem blgesinde hem de dnyada ve "zellikle de kom u lkelerde" nkleer silahlara kar oldu unu syledi. 5. Yorum: Erdo an' n son dnemde ran' n nkleer program yla ilgili son dnemde yapt de erlendirmeler, Tahran' n uluslararas toplumun iradesine kar direni ini destekler nitelikte. Erdo an "iyi" bir Washington ziyareti geirmek istiyor ve bizim de Erdo an' uluslararas toplumun ran konusundaki uzla mas na ekebilmek iin kullanaca m z gd de bu olacak. Ayr ca hem Erdo an' n st dzey brokratlar na hem de bir f rsat oldu u zaman Cumhurba kan Gl'e, ran konusunda Erdo an' dizginlemelerinin karlar na olaca n n alt n izece iz. ----ooo---TAR H: 30 Aral k 2004 BELGE NO: 04ANKARA7211 GNDEREN MAKAM: ABD Ankara Bykelili i SINIFLANDIRMA: Secret KONU: ktidardaki iki y l n ard ndan Erdo an ve AK Parti: Kendilerine, Trkiye'ye ve Avrupa'ya hakim olmaya al yor

zet: u anda ya ayabilir bir alternatif olmamas ve siyaset sahnesine hakim olan hantall k nedeniyle Ba bakan Erdo an ve partisi Ak Parti iktidara gl bir ekilde hakim olmu grnyor. Yine de a k bir toplumun temel ilkelerini ba ar l bir ekilde kucaklamak, AB uyumunu devam ettirmek ve ABD'nin temel karlar yla uyumlu d politika uygulamak istiyorlarsa Erdo an ve partisinin nnde devasa zorluklar bulunuyor. Erdo an, yar profesyonel bir futbol oyuncusu al m yla ve yalaka dan man grubuyla 16-17 Aral k'ta AB'nin iktidar koridorlar nda yrrken, Avrupada y l n lideri olmaya gl bir aday gibi grnyordu. nmzdeki 10 y l iinde hesaba kat lmas gereken blgesel bir lider, Trkiye'nin AB ile kat l m mzakerelerini sa layan, Trkiye'nin 30 y ld r donmu durumda olan K br s politikas n k ran, parlamentodan insan haklar alan nda nemli reformlar n gemesini sa layan isim. Bir yandan olduka gl bir hitabete sahipken, di er yandan da halk aras nda olduka tutulan kurban roln oynayabiliyor. zetle, Erdo an yenilemez grlyor. Peki yle mi? ABD ile ili kilerde Trk taraf ndan gelmesi gereken liderli i ve ivmeyi vermek istiyor mu? Erdo an, Parlamento'nun te ikisine sahip. Siyaset sahnesinde gl bir hitabeti olan ve lkenin o unlu unun ya ad orta blgelerdeki sosyal sorunlara parmak basan Erdo an'a ciddi bir alternatif bulunmuyor. Bu etkenler ngrlebilir bir zaman ierisinde de devam edecek gibi grnyor. Yine de Erdo an ve AKP, alanda nemli siyasi zorluklarla kar kar ya: d politika (AB, Irak, K br s); kaliteli ve srdrlebilir liderlik ve ynetim; ve dnyayla daha geni bir ekilde entegre olmu a k ve refah dzeyi yksek bir toplumun olu turulmas konusundaki temel sorular n zlmesi (dinin yeri, kimlik ve tarih, hukukun stnl ) AB Erdo an siyasi olarak ayakta kalabilmesini AB'den mzakere tarihi almaya ba lad . Ancak AB'den tarih alman n yaratt heyecan n 48 saat iinde snmesiyle Erdo an' n siyaseten hayatta kalma mcadelesi ve nndeki grevlerin de zorlu u iyice ortaya kt . Bizim iin as l nemli olan birok konta m z n bize Trkiye'de AB'nin kabul etmeyece ine ynelik ku kular nedeniyle AB'ye kat l mla ilgili kendine gven eksikli i bulundu unu sylemesi. AKP iindeki hava da daha parlak de il. D i leri Bakan Gl'n dan manlar ndan birisi ngiliz bir diplomata 17 Aral k'a giden srete AB'nin tutars zl n n Trkiye'nin duygular n ne kadar incitti ini aktarm . Gl, Zirve ncesi srete kamuoyu nnde Erdo an'a gre daha sert bir tutum tak nd . Ak am' n Ankara bro efi Nuray Ba aran'a gre, Brksel'de Erdo an ile Gl aras nda gzle grlr bir gerilim vard . Ba aran ayr ca, 17 Aral k'ta gr meler t kanmaya do ru gitti i s rada Erdo an' n dan manlar na Putin'in dan manlar ndan telefon geldi ini ve Trkiye'nin masadan kalkmas n nerdiklerini syledi. Ba aran'a gre, baz dan manlar da Erdo an'a benzer tavsiyelerde bulundu. AKP'nin parti iinde tutarl l n n ve effafl n n olmamas , AB yeli ini isteme konusunda da mu lak ve kar k bir tavr n ortaya kmas na neden oluyor. Baz lar , bu sreci Trk ordusunu ve kuru Kemalizm'in "laiklik" art klar n d laman n bir yolu olarak gryor. Trk

slam sentezinin savunucular aras nda ok nadir olarak a ka konu ulan ancak genel olarak inan lan bir olgudan bahsedildi ini de grdk. AKP'nin ana d nce kurulu unun toplant s ndaki bir kat l mc , Trkiye'nin rolnn slam Avrupa'ya yaymak, "Endls' geri almak ve 1683 Viyana ku atmas ndaki yenilginin intikam n almak" oldu unu syledi. Bu d nce tarz , D i leri Bakan Gl ve al ma arkada Ba bakan' n d politika ba dan man Ahmet Davuto lu'nun politikalar n n arkas ndaki mant kla paralellik ta yor. AKP'nin daha dindar olan kanad ise AB'yi bir H ristiyan Kulb olarak gryor. AKP'nin nde gelen isimlerinden Sadullah Ergin'in k sa bir sre nce bize itiraf etti i gibi, "E er AB evet derse k sa bir mit do urur. Ancak AKP iin esas zor sre ondan sonra ba lar. E er AB hay r derse o zaman i in ba nda zorluk olur ama uzun vadede her ey bizim iin daha kolay olur. Di er yandan hkmetin AB uyum srecinde bakanl klara ngilizce veya di er AB dillerini bilen elemanlar ald bildiriliyor. E er hkmet, AKP'nin kamuya eleman al m nda hakim olan "bizden birisi" yani Snni cemaatlerden ve yak n evreden gelenleri al rsa yeterlilik konusunda sorun kabilir. E er yeterlilik k stas na gre eleman al m yaparsa o zaman yeni i e girenler AKP'nin daha nce i e ald ki ilere kar tepki duyabilirler. AKP liderli i ve ynetimi hakk ndaki sorular Erdo an' n ve AKP'nin adil ve uzun sreli reformlar gerekle tirmesini veya ABD iin nem ta yan konularda zaman nda ve olumlu karar alabilmesini olumsuz etkileyen baz etkenler varl n srdryor. Bunlardan ilki Erdo an' n karakteri. Anadolu'da yapt m z temaslarda, Erdo an' n mutlak g ve gcn maddi karlar na duydu u al n halk aras ndaki poplaritesini etkilemeye ba lad n grdk. Parti iinde ise Erdo an' n gce duydu u i tah, sert bir otoriter tarz ve di erlerine kar derin bir gvensizlik olarak kendini gsteriyor. Erdo an ve e i Emine'nin eski bir dini dan man , "Tayyip Bey Allah'a inan r ama gvenmez" dedi. Kendisini dalkavuk (ama kibirli) dan manlardan olu an demir bir halkayla eviren Erdo an, kendisini izole etti i iin gvenilir bilgi alam yor ve ABD'nin Tel Afer, Felluce ve di er yerlerdeki operasyonlar n n ba lam n ve hakikatlerini gremiyor. Erdo an zerinde slamc gr n etkisini anlatmak iin muhafazakar Savunma Bakan Gnl, k sa bir sre nce bize Gl'n yak n al ma arkada Davuto lu'nu "a r tehlikeli" olarak tan mlad . Bakanlardan milletvekillerine ve partinin entellektel isimlerine kadar AKP iindeki btn kontaklar m z Erdo an' n di er d politika dan manlar n (Cneyd Zapsu, Egemen Ba , mer elik, Mcahit Arslan ve zel kalem mdr Hikmet Bulduk) yetersiz, bilgisiz ve yolsuzlu a kar m olarak nitelendiriyor. Erdo an' n pragmatik yakla m kendisinin i ine yarasa da vizyon eksikli i var. Kendisi ve Gl ile di er st dzey AKP yneticileri de dahil olmak zere AKP'deki dan manlar analitik derinlikten yoksun. D k kalitedeki istihbaratlara ve bas ndaki dezenformasyonlara gveniyor. Dar dnya gr ve Snni karde lik ile cemaat gemi inden gelen temkinli yakla m nedeniyle halkla ili kiler sorumluluklar n tam olarak yerine getiremiyor. Erdo an (ve Gl de dahil olmak zere etraf ndakiler), hem ieride hem de d ar da uyumlu ve

uygulanabilir politikalar uygulamalar n engelleyen Snni nyarg lara ve duygusal tepkilere sahip. 2002 seimlerinin kampanya dneminde AKP'ye en nemli mali deste i sa layan slami evrelerde etkili i adamlar n kapsayan MS AD' n, Erdo an'a yakla lamamas ndan rahats zl k duydu unu anl yoruz. Etkili slami cemaat Fethullah Glen iinden bize bilgi aktaran yay mc Abdurrahman elik gibi sylediklerine bakarsak, AKP iinde (Adalet Bakan iek, Kltr Bakan Mumcu ve yakla k 368 milletvekilinin 60-80'inin ba l oldu u) temsilcisi bulunan cemaatin, Erdo an ve AKP'ye ynelik ilk ba ta srdrd karars z tutuma geri dnd n gryoruz. kinci mesele AKP'nin koalisyon yap s , Erdo an' n gvendi i bakan say s n n s n rl olmas ve ba ta Gl ve zaman zaman da iek olmak zere Erdo an' zay flatmak iin baz bakanlar n aba gstermesi. AKP'de hi kimse Erdo an' n halk aras ndaki poplaritesine yakla am yor. Ancak, Gl'n AKP iinde ve hatta yabanc konuklara (rne in srail Ba bakan Yard mc s Olmert) kar Erdo an' n gr lerini ele tirmeye haz r olmas ve ABD'nin Irak politikas n ya da AB'nin K br s politikas n sert bir ekilde ele tirerek Erdo an' n manevra alan n daraltmas , Erdo an' n srekli olarak bir gznn arkada kalmas na ve ABD ile Trkiye aras ndaki ili kilerin iyi olmas na muhalif gr ler dile getirerek kendini ispatlamaya al mas na neden oluyor. nc konu ise yolsuzluk. AKP, yolsuzlu u ortadan kald rma sz vererek iktidara geldi. AKP, yolsuzlu u ortadan kald raca n syleyerek iktidara geldi. Ancak, AKP iinden giderek daha fazla say da ki i vize bakanlar n akrabalar aras nda hem ulusal hem blgesel hem de yerel dzeyde kar at malar n n ya da ciddi yolsuzluklar n oldu unu sylyor. ki konta m zdan Erdo an' n svire bankalar nda sekiz hesab n n oldu unu rendik. Erdo an' n zenginli inin kayna iin o lunun d nnde tak lan tak lar n gstermesi ve bir Trk i adam n n sadece fedakarl k amac yla ocuklar n n okul masraflar n kar lad ynndeki a klamalar yavan kal yor. Bize verilen bilgilere gre yolsuzlu a bula t klar bilinen isimler aras nda i leri Bakan Abdullah Aksu, D Ticaret Bakan Kr ad Tzmen ve AKP stanbul l Ba kan Mezzino lu yer al yor. Drdnc olarak da Erdo an' n ve AKP'nin brokraside, partide ve partinin belediye ba kan adaylar iin belirledi i isimlerin d k kaliteli olmas . Savunma Bakan Gnl, Gmrk Mste ar Nevzat Sayg l o lu ve Orman eski Genel Mdr Abdurrahman Sa kaya gibi st dzey kariyerli grevliler, mer elik gibi yetersiz, nyarg l ve cahil isimlerin st dzey grevlere getirilmesinden dolay duyduklar a k nl ve memnuniyetsizli i bize ilettiler. K BYK SORU Trkiye'de ya and biimiyle slam, zay flam , iki yzllkle delik de ik olmu , di er dinlerin Trkiye varl na kar bilgisiz ve ho grsz olmas n n yan s ra dini Bat kar t bir biimde siyasile tirmek isteyenleri d ar da b rakma yetisinden yoksun. Bu sorun, Gl gibi siyasilerin slam siyasile tirmeye al ma niyetleriyle birle iyor. Trkiye, slam n insanc l bir trnn buraya yerle mesini sa layana kadar, Trkiye'de slam sorunlu bir savunma gc, a r derecede iki yzl ve a k toplumun zorluklar yla mcadele etmeye niyeti olmayan bir olgu olarak kalacak.

kinci soru ise Trkiye'nin ve vatanda lar n n hem bu topraklar n hem de bireylerin kendi tarihini aktar m yla ilgili. Keskin tabulara, inkara, korkulara ve zorunlu byk arp tmalara tabi olan tarih al malar ve tarihle ilgili uygulamalar, eski bir Sovyet akademik akas na benziyor: st dzey bir parti yetkilisi ideolojik konu mas nda tehditler savurduktan sonra, "Gelecek belirsiz. De i en tek ey ise gemi tir" der. AKP iinden baz isimler, say lar yaln zca bir avu olan d ar dakilere tarihle ilgili tart malarda kat l yor ve bunlar ilham verici ad mlar. Ancak ilerleyen srete e itim sisteminin kapsaml bir ekilde elden geirilmesi, hukukun stnl nn kabul edilmesi ve birey ile devlet aras ndaki ili kinin en temelden yeniden tan mlanmas gerekiyor. Anadolulu byk Alevi ozan A k Veysel'in dedi i gibi bu, "uzun ince bir yol." ----ooo---TAR H: 16 ubat 2010 BELGE NO: 10ANKARA251 GNDEREN MAKAM: ABD Ankara Bykelili i SINIFLANDIRMA: Secret KONU: ABD Savunma Bakan Robert Gatesin, Trk meslekta Vecdi Gnl ile gr mesi 1. ZET: ABD Savunma Bakan Robert Gates, 6 ubat 2010da Ankarada yapt kar l kl gr melerde, Trkiye Savunma Bakan Vecdi Gnl ve Genelkurmay Ba kan lker Ba bu ile ayr gr melerde bir araya geldi. Gates, Afganistan ve Pakistandaki katk lar iin Gnl ve Ba bu a te ekkrlerini sundu. Gnl, Trkiyenin NATOnun Mslman bir yesi olarak Afganistanda stlendi i roln nemine de inirken, Ba bu , Afganistan Ulusal gvenlik Glerinin e itiminde ve Pakistan Silahl Kuvvetlerine verilen destekte Trkiyenin verdi i deste i vd. Gates ve Gnl Trkiyenin Avrupa fze kalkan sistemindeki rolnn nemine de indi. PKK ile mcadelede ise Gates ve Ba bu ileride at lacak ad mlarda Irakla yap lan i birli inin oynad neme de indi. Gates, Gnle askeri kapasitesinin art r lmas ad na f rsatlar ve Sikorsky helikopterleriyle Raytheon Patriot PAC-3 sistemlerini tercih edilmesiyle ekonomik avantaj elde edilece ini vurgulad . Kar l kl li ki 2. Gatesin ziyaretinin nemine de inen Savunma Bakan Gnl, ziyaretin Aral k ay nda Ba bakan Tayyip Erdo an n Washingtonda ABD Ba kan Barack Obamayla bir araya geli ini takip etti ini belirtti. Gnl ikili ili kilerin nemini belirtti ve Trk-ABD dayan mas n n Kore Sava yla ba lay p Afganistanda devam etti ini ifade etti. Gates, Trkiyenin birok Avrupa lkesi taraf ndan bir mttefik olarak kmsendi ini syledi. Afganistan 3. Her iki gr mede Gates, Trkiyenin Afganistanda verdi i katk lar, ncirlik hava ssn arac l yla eri im sa lad ve Afganistana ldrc olmayan mallar n aktar lmas na hava sahas n n kullan lmas na izin verdi i iin minnettarl n iletti. Trkiyenin Uluslararas Gvenlik Yard m Kuvvetine (ISAF) katk lar n belirten Ba bu , Elinizden gelenin en iyisini

yapmaya al yoruz dedi. Ba bu , Talibana kar verilen mcadelenin en zor k sm n n, gerek Taliban ile Talibana sadece yard m eden veya destekleyenler veya Talibandan ayr yerel kuvvetlerin ay rt edilmesi oldu unu belirtti. Ba bu , btnle me stratejisi izlenerek NATOnun, Taliban sempatizanlar n yan na ekebilece ini belirtti. 4. Gnl, Trkiyenin ortak slami baplar dolay s yla Afganistan halk yla zel bir ba oldu unu belirtti. Trkiyenin ISAFta yer almas , Taliban n slam abalar n ideolojik a dan hakl gsterme giri imlerini rtt. Gates ise ISAFta Mslman bir lkenin bulunmas n n, sava n slama kar verilen de il, slam sapt rmaya al anlara verilen yzn gsterdi ini belirtti. 5. Afganistandaki geli meler hakk nda olumlu beklentileri olan Ba bu , General Stanley McChrystal n NATO konferans nda yapt a klamalar n meslekta lar na iyimserlik a lad n syledi. Gates, McChrystal n, Afganistandaki durumun ciddi ancak ktye gitmedi i ynndeki a klamas n kabul etti ini ancak kimsenin geli meleri abartmamas gerekti ini ifade etti. Afgan ve NATO bakanlar n n beklentilerinin daha olumlu oldu unu ifade eden Gates, Afganistan Savunma Bakan Abdrrahim Wardak n kendisine ilk defa Afganistanda iyi bir sonu alacaklar n umdu unu syledi ini belirtti. 6. Ba bu , 18 Ocakta Kabilde dzenlenen terr sald r lar n n ciddi oldu unu ve Afganistan ordusunun karma k durumlara nas l mdahale edilmesi konusunda harika bir rnek ortaya koydu unu belirtti. Terristlerin amalar na ula amad klar sald r giri iminde, dokuz terrist ldrld, ikisi de ele geirildi. Sald r sonras operasyonlar n iyimserlik olu turdu unu belirten Ba bu , Afgan ordusunun sava a daha motive, daha disiplinli ve daha haz r oldu unu syledi. Ba bu ard ndan, Trkiyenin hem Trk topraklar nda, hem de Afganistanda verece i birlik e itimi iin planlar n de erlendirdi. u ana kadar birlik e ittiklerini syleyen Ba bu , Kabilde bir tabur e itim merkezi aabileceklerini belirtti. Pakistan 7. Pakistandan da sz eden Ba bu , Ekim ay nda Genelkurmay Ba kan General Kayaninin ziyaretine de indi. Ba bu , Svat eyaletine yapt ziyarette, bir nceki ziyaretine k yasla sivil halk n geri dnd blgenin gvenli inin yzde 100 art gsterdi ini ve bunun Pakistan glerinin a k ba ar s n ortaya koydu unu belirtti. 8. Ba bu , Trkiyenin Pakistan ordusu iin zellikle lojistik ve donan m alan nda verdi i deste e de indi. Genel anlamda Pakistanla ili kilerin bazen zorla abildi ini belirten Ba bu , askeri dzeyde i birli inin s k bir ekilde devam etti ini syledi. Terrle mcadele 9. PKKyla uzun y llardan beri devam eden mcadeleye de inen Ba bu , son bir y l iinde rgtn nemli liderlerinin ortadan kald r lmas yla al nan ba ar ya, rgt iindeki blnmelere ve rgt yelerinin d en morallerine dikkat ekti. Ba bu , bu durumun 2007den beri artan Trkiye-ABD i birli i oldu unu syledi ve ABD, Irak ve Kuzey Irak Blgesel Ynetiminden daha fazla destek istedi. 10. Trkiyenin insans z hava arac talebine ynelik konu an Gates, bu sat yapmak istediklerini ancak ilk olarak Kongrenin sat onaylamas gerekti ini belirtti. Ayr ca, Pentagonun avc uaklara ek olarak daha fazla ke if yntemi olu turmak istedi ini syledi. Gates, Irakta ba ar l olan uzun sreli grev yapabilen avc uaklar n n geli tirilmesi iin

al ld

n ve 16-17 saat olan havada kalma srelerinin 24 saate kar lmak istendi ini ifade etti.

11. Gates, Trkiyenin Kuzey Irak Blgesel Ynetimiyle olan diyalogunun ok nemli oldu unu belirtti. Gates, Kuzey Irak Blgesel Ynetimi lideri Mesud Barzaniye, PKKn n iddeti b rakmas iin tekrar a r yapt klar n syledi. Ba bu , PKKya kar daha yap c bir ad m atmak iin Kuzey Irak Blgesel Ynetimiyle olan diyalogun nemini do rulad . 12. Ba bu , PKK tehdidinin azalt l rken ABDnin Iraktan geri ekilmesinin bu ba ar s n zorla t raca n ifade etti. Ba bu , ABD geri ekilmeden nce sorunu zmlemeleri gerekti ini syledi. Fze savunmas ve ran 13. Gnl, eski ABD ynetiminin kulland ve Trkiyeyi iermeyen yakla m n yerine yenilikili i ne karan A amal Uyarlanabilir yakla m n daha iyi oldu unu belirtti. Gates, Gnln gr n destekledi ve Polonya ve Romanyan n SM-3 fzelerini bulundurma anla mas n hat rlatt . Ard ndan Trkiyede bir radar sistemi bulunmadan, lkenin do usundaki nemli blgelerin sistemin kapsama alan n n d nda kalaca n ifade etti. 14. Gnl, Gatese radar konusundaki gr melerin hkmet iinde devam etti ini belirtti. ABDnin de erlendirdi i alternatif blgeleri soran Gnl, Trkiyenin radar sistemi yerle tirilmesi iin en iyi ideal yerin Trkiye oldu unu tekrarlad . 15. ran konusunda, Gnl uranyum zenginle tirme program na de indi ve Ankaran n ran n ortaya koydu u tehditten endi eli oldu unu, ancak uluslararas toplumun henz ran n nkleer silah program yrtt ne dair kesin delili bulunmad n ifade etti. Trkiyenin randan sald r beklemedi ini syleyen Gnl, Tahran n, Ankaran n Avrupal mttefiklerine kar olu turdu u tehdidin bir hava savunmas olu turulmas ad na nemli oldu unu belirtti. (Yorum: ran n Avrupaya bir tehdit olu turdu unun Gnl taraf ndan belirtilmesi, Trkiye'nin bu tr bir tehdidi reddeden gemi teki a klamalar ndan farkl ). Gnl, fze savunma sisteminin sadece Trkiyeyi de il, tm Avrupay savunmak iin tasarlanabilece ini ifade etti. 16. Gates, e er ran nkleer silah program na devam ederse, blgedeki di er lkelerin de silahlanmaya gidebilece i uyar s nda bulundu. Ek olarak, srailin bir noktadan sonra askeri mdahale kullanmaya karar verebilece ini ifade etti. Trkiye ka n lmaz olarak blgede at maya kat lmaktan ka namayaca iin, askeri olarak haz r olmak nem te kil ediyor ve Ankara, uluslararas toplum ran n abalar n durdurmaya gayret gsterse de, savunma sistemleri elde etmekte tereddt etmemeli. Sat n al m avukatl 17. Gnlle yapt gr mede, Gates, Trkiyenin ABDli irketlerle al may tercih ederek Sikorsky helikopterleri alarak askeri gcn art rmas n n yan nda ekonomik a dan tasarruf edece ini belirtti. Gates, sz konusu teklifteki f rsatlardan ilkini, Sikorskynin Trkiyede retilecek ve sat n al nacak her helikopter iin ihra edilecek ikinci bir helikopter retilece i olarak a klad . Gates ek olarak Trkiyeye modern donan m verilece ini ve ihracat gelirlerinde Trkiyeye yz milyonlarca dolarl k gelir getirebilece ini ifade etti. Gnl, ABDnin ard ndan Trkiyenin en ok Sikorsky helikopter alan lke oldu unu ve 70 Sea Hawk helikopteri (ayr ca Boeingden 14 tane CH-47 ta ma helikopteri) alacaklar n syledi.

Helikopter al m teklifinin iki y ldan beri geerli oldu unu belirten Gnl, ihale iin yar an talyan irketlerin de bulundu unu ancak Sikorskynin kazanma ans n n yksek oldu unu ifade etti. 18. kinci bir f rsat Raytheon PAC-3 Patriot sistemlerinin beraber retilmesini kaps yor. Bu sistemlerin Krfez lkeleri taraf ndan talep edilmesi, ihracat gelirlerinde yz milyonlarca dolarl k getiri sa layabilir. Gates, PAC-3 ile kapasite olarak hibir ey mcadele edemez yorumunda bulundu. Bu f rsatlar Trkiyeye hem gcn art rma, hem de i olana yaratma imkan bulurken gelir elde etme ans sunuyor. 19. Gnl, ya anan rekabetin u an ABD, Rusya ve in aras nda srd n ancak Fransan n Savunma Bakan Herve Morinin stanbula i birli i neren anla malar ieren bir teklif gtrebilece ini belirtti. Gnl, bunun pahal bir proje oldu unu ve PAC-3le fazla ba lant s bulunmad n ; do ru karar vermek zorunda oldu unu syledi. Gates, Raytheon sisteminin ABD kumanda ve kontrol sistemiyle di er benzer sistemlerle btnlk sa lamas a s ndan daha iyi bir tercih oldu unu belirtti. Ortak Taarruz Ua Projesi 20. Gnl, Trkiyenin Ortak Taarruz Ua Projesinde (JSF) yer almaktan mutlu oldu unu ve Trkiyede tesis bulundurman n kendisi iin nemli oldu unu ifade etti. Gates, k sa sre nce yeniden yap land r lan program n bu yzden maliyet tahminlerinin daha gereki oldu unu belirtti. Ancak, anla mac taraflardan kaynaklanan gecikmelerden dolay , takvimde yakla k bir y l geri kal nd . Sonu olarak, Gnl Trkiyenin F-16 modernizasyonu program n dile getirdi ve son gncellemelerin, gemi e k yasla Trkiyenin bilgisayar sistemlerine ve yaz l m modifikasyonlar na eri imi engellemesinden duydu u endi eyi ifade etti. Savunma Sanayi mste ar Yal n Bayer, bu konuyu ABD Savunma Bakanl mste ar Ash Carter ile de erlendirece ini belirtti. ----ooo---TAR H: 27 ubat 2009 BELGE NO: 09ANKARA321 GNDEREN MAKAM: ABD Ankara Bykelili i SINIFLANDIRMA: Confidential KONU: ran'la yap lan anla malar Ba bakan Erdo an' n arkada lar na yar yor 1. 22 ubat tarihinde yerel bas n organlar Trkiye ve ran' n ran'dan gaz karacak ve bu gaz Trkiye'ye ve Avrupa'ya Trkiye'ye ta yacak bir boru hatt in a edecek bir ortak giri im irketi kurduklar n bildirdi. Bu anla mayla ilgili baz ki ilerle konu tuk. BOTA Ba kan Saltuk Dzyol, BOTA ' n anla man n bir paras olmad n ve bunun zel bir irketle yap ld n syledi ancak irketin ad n vermedi. Enerji Bakan Gler'in dan manlar ndan Musa Gnayd n, konu hakk nda bizimle konu mak istemedi. Ancak xxxx daha a k davrand . Trk irketi SOM Petrol'n ran'la kurulan ortak giri ime girdi ini syledi.

SOM Petrol'n sahibi S tk Ayan, Ba bakan Erdo an ok iyi arkada . Her ikisi de stanbul mam Hatip okulunda okudu. Ayan, aralar nda Mustafa Erdo an (Ba bakan' n a abeyi), Cihan Kamer ve Mcahit Aslan' n da bulundu u Erdo an' n yak n arkada evresinde. Ara t rmalar m za gre, XXXX liman in aat , yak t ta mac l ve di er ba ka alanlarda faaliyet gsteriyor anca petrol ve gaz geli tirme iin deneyimi yok. 2. 2007 y l nda elektrik retim ve ihracat irketi Kartet, ran' n devlet elektrik irketi Tavanir ile bir anla ma imzalad . Kartet, elektrik ithalat lisans almak iin EPDK'ya ba vurdu. Kas m 2007'de Erdo an' n arkada Cihan Kamer'in sahip oldu u Savk Elektrik ran'dan elektrik ithal etmek iin EPDK'dan lisans ald . Bununla birlikte Kartet, bu uzla mazl kamuoyuna ta d ve Savk' n yapt n n etik d ve yasad oldu unu syledi. Kartet stanbul Yneticisi Nuray Atac k, 27 ubat'ta bize EPDK'n n hala Kartet'e yan t vermedi ini ve projeden vazgetiklerini syledi. Ancak bize Savk' n da projeyi gerekle tiremedi ini belirtti. Atac k, " ranl lar bizi istiyorlar, zorla kendilerine dayat lan bir irketle i yapmak istemiyorlar" dedi. 3. Yorum: E er do ruysa, Ba bakan' n ran'la gaz anla mas n SOM Petrol'n yapmas ynndeki srar esas nda anla mayla ilgili sreci de yava latabilir. Savk Elektrik olay nda da grld gibi ran, kendisine dayat lan i ortaklar yla al mak istemiyor. Projenin a r i lemesinde anla man n hukuki, dzenleyici ve ticari bir erevesinin olmamas ve ran' n BOTA ' n 26 ubat'ta kendisine kar kazand 750 milyon dolarl k tahkim davas na olas tepkisi (ancak bu miktar n ran taraf ndan kabul edilmesi gerekiyor) gibi di er ba ka nedenler de mevcut. Yorumun sonu. ----ooo---TAR H: 8 Haziran 2005 BELGE NO: 05ANKARA3199 GNDEREN MAKAM: ABD Ankara Bykelili i SINIFLANDIRMA: Secret KONU: Kabine de i ikli i: Erdo an' n oda nda D i leri Bakan Gl var ZET: Uzun zamand r hakk nda kabinede de i iklik yapaca sylentisi bulunan Erdo an, ilk hamlesini aniden ve s n rl biimde yapt . Ancak Erdo an' n gz hala, parti iinde kendisine en byk rakip olan D i leri bakan Gl'n etkisini yava yava azaltmak iin ona yak n bakanlar n zerinde olabilir. ZET N SONU Erdo an ani bir hamle yaparak, 4 Haziran'daki mini Kabine de i ikli inde bakan n grevden al nd n a klad . Kabine de i ikli i, Erdo an' n Mart 2003'te ba bakanl k grevini, imdi D i leri Bakanl grevini yrten Abdullah Gl'den ald ndan beri yo un tart ma konusuydu. Erdo an, Gl taraftarlar n n Kabine'deki a rl na (bu de i iklik gerekle ene kadar Erdo an' n Kabine'de i politika deste i iin s rt n dayayabilece i drt

isim bulunuyordu) ve kendisine verilen yo un deste e ra men uzun sre de i iklik yapmaktan ka nd . ubat 2005'te Turizm Bakan Erkan Mumcu istifa etti inde, Erdo an, onun yerine gemesi iin yar m kalan Devlet Bakan Be ir Atalay ve nihai olarak da Atilla Ko iin Gl'n tercihlerine boyun e meyi srdrd. Erdo an imdi ise bu karars zl n geride b rakm grnyor. Enerji Bakan Hilmi Gler'in 6 Haziran'da yak n kaynaklar m zdan birine syledi ine gre, Erdo an' n bu karar , Gl ve evresindekilerin kendi politikalar na ne kadar zarar verdi ini anlad ktan sonra verdi. Nihayetinde grevden al nanlar yapt klar i lerin yetersizli i ile bilinen bakan oldu. Bunlardan ilki Tar m ve Ky leri Bakan Sami Gl. Gl'n destekisi olan Gl, ABD ile ilgili konularda ilerleme sa lanmas konusunda engel te kil ediyor. kincisi ise Bay nd rl k Bakan Zeki Ergezer. i leri Bakan Abdulkadir Aksu'ya yak nl yla bilinen ve Gl ile de s k ba lar oldu u belirtilen Ergezer, 'gavurlar' szyle tepki ekmi ti. Yolsuzluk iddialar yla da sulanan Ergezer, Erdo an' n szn verdi i 15 bin kilometre uzunlu unda blnm yol szn de yerine getirememi ti. Ergezer'in, Fethullah Glen'in nemli takipilerinden Galip Demirel'in k z Gldal Ak it'le de yak nl bulunuyor. Erdo an, Tar m Bakanl 'na Diyarbak r milletvekili olan, blgenin nde gelen ailelerinden birine ve Naksibendi Cemaati'ne mensup Mehmet Mehdi Eker'i getirdi. Ak Parti'den ***** ve Bykelilik'in uzun sreden beri ba lant halinde oldu u partiyle derin ili kileri olan iki isim, Eker'i, Erdo an'a yak n, drst ancak pasif biri olarak tan ml yor. Yeni Bay nd rl k Bakan Trabzon Milletvekili Faruk Nafiz zak oldu. Trabzonlu bir mteahhit ve ayn zamanda Trabzonspor ynetiminde yer alan bir isim, zak' , Milli Gr hareketinin Sufi izgisinden geldi ini ve kendisinin sessiz, mesafeli ve Erdo an'a sad k biri olarak tan ml yor... stanbul ikinci blgeden meclise giren Nimet ubuku, yeni Kad ndan Sorumlu Devlet Bakan oldu. Serbest avukat olarak grev yapan ubuku, son olarak slamc MS AD' savundu. Konusuna odaklanan ve olduka azimli olan ubuku, aylar nce bize devlet bakanl pozisyonunu istedi i konusuda ipular vermi ti. Genel Ba kan Yard mc s , aban Di li'nin 7 Haziran'da bize aktard na gre, ubuku'nun, Ba bakan n e i Emine Han m'la yak n ili ki kurmas , seilmesinde bu greve seilmesinde nemli rol oynam ... Sami Gl'y grevden alan ve ard ndan bu atamalar yapan Erdo an, Gl'n parti iindeki etkisini azaltmak niyetinde oldu unu a k ekilde gsterdi. Aksit ve Ergezen'i grevden alan ve Diyarbak r'da gl olan Eker'i atayan Erdo an, bu ekilde ilmi i Abdulkadir Aksu'nun boynuna geirdi. Bu hamle Eker'i, o blgede nfuzu bulunan leri Bakan Aksu'nun en byk rakibi haline getirdi. Aksu, en son Hanefi Avc 'y grevden alarak Erdo an' n isteklerini yerine getirmi ti. Fethullah Glen'i destekleyenlerin ba nda gelen ve emniyette organize sular biriminin ba nda olan Avc , Ak Parti'nin kalbine giden yolsuzluk soru turmalar sonuca ula t rmaya al yordu. Ancak, Erdo an uzun sredir Aksu'nun, parti iinde hayal k r kl na u ram milletvekillerini de al p partiden ayr laca phesiyle rahats zl k duyuyordu. Aksu'nun

Krt'leri kay rmas , eroin ticaretiyle ili kisi oldu u iddialar , gen k zlara olan bilinen ilgisi ve o lunun mafya ile ba lant lar Kabine iinde onu zay f halka haline getiriyordu. Erdo an, devlet kurumlar n n bu zay f noktalar her an kullanabilece ini biliyordu. Ba bakan' n dan manlar ndan **** gibi kaynaklar, Erdo an' n Kabine'deki de i ikli i kademeli olarak devam ettirece ini belirtiyor. Aksu'nun yan s ra Erdo an' n oda nda, al ma ve Sosyal Gvenlik Bakan Bakan Murat Ba esgio lu, Sanayi ve Ticaret Bakan Ali o kun, D Ticaretten Sorumlu Devlet Bakan Krsad Tzmen de bulunuyor. Eski bir a r milliyeti ve MHP'li olan Tzmen, Irak'la g da kar l , petrol i lerine kar t ve birok kaynak taraf ndan her trl r vete a k bir insan olarak tan mlan yor. Erdo an, zaman iinde Gl'n yak n destekilerinden Devlet Bakan Besir Atalay ve Adalet Bakan ve Hkmet Szcs Cemil iek'i de grevlerinden almay d nebilir. iek, Ba bakanl k ve Cumhurba kanl iin talebi oldu unu saklamam ve Erdo an'a sayg s zl n gizlememi ti. ----ooo---TAR H: 22 Ocak 2010 BELGE NO: 10STATE6451 GNDEREN MAKAM: D i leri Bakanl SINIFLANDIRMA: Confidential KONU: Ba bakan Yard mc s Blent Ar n'a suikast iddialar yla ilgili bilgi talebi 1. Washington'daki analistler, iki y ld r sregelen Ergenekon soru turmas nedeniyle Trkiye'de ordu ile siviller aras nda artan gerilimi yak ndan takip ediyor. Genelkurmay Ba kan lker Ba bu 'un 17 Aral k'ta yapt konu mada st dzey subaylar hakk nda soru turma yrtlmemesi konusunda hkmeti, gazetecileri ve yarg yetkililerini uyard . Bu olaydan iki gn sonra, polis Ba bakan Yard mc s Blent Ar n' n nnde izleme yapt anla lan iki ordu mensubunu yakalad ve bu olay zel glerin karargah n n aranmas na ve di er ba ka ordu mensuplar n n tutuklanmas na neden oldu. 2. Bu izleme olay , ard ndan gelen polis aramalar , ordu mensuplar n n tutuklanmas , ordupolis ve asker-ordu ili kilerinin durumu ve zaman ve kaynaklar el verdi i lde bu ili kilere ili kin alg lamalarla ilgili bilgi alabilirsek ok seviniriz. Bu bilgiler, politika yap c lar durumdan haberdar etmek amac yla yap lacak olan analitik retimde kullan lacak. A. Neden Ar n izleniyordu? Bu izleme talimat n kim verdi? Arama s rs nda ne arand ve ne bulundu? Soru turmay yrtenler belirli bir kan t m ar yordu, yoksa genel bir arama m yap l yordu? Trk liderler bu olaylar nas l alg lad ? B. Sivil-asker ili kilerinin durumu nedir? C. Asker-polis ili kilerinin durumu nedir? Son tutuklamalar, polis ile ordu aras nda tansiyon ya anmas na ya da var olan tansiyonun artmas na sebep oldu mu?

D. Adalet ve Kalk nma Partisi veya iinde unsurlar, bu olay TSK'y nihayet ehlile tirmenin bir yolu olarak m gryorlar yoksa Ba bakan Tayyip Erdo an bu gerilimi azaltmak ve TSK ile ili kileri yumu atmak m istiyor? 3. Yukar daki sorular n yan tlar n ieren raporlaman n konu k sm nda ltfen C-RE9-02710 kodunu yaz n z. Clinton ----ooo---TAR H: 11 N SAN 2008 BELGE NO: 08ANKARA691 GNDEREN MAKAM: ABD Ankara Bykelili i SINIFLANDIRMA: Confidential KONU: Ak Partinin kapat laca na ynelik iddialar ve ABDnin duru u ZET: Trkiyenin iktidar partisi Ak Partiye ynelik kapatma davas , bu lkenin gelece i iin bir darbedir. Dava, Trkiyenin hkmetinin yap s na, popler demokrasinin eri im alan na ve dinin toplum zerindeki rolne ynelik zmlenmemi tart malar yans t yor. Bu durum, ayn zamanda geen Temmuz ay nda yeniden greve gelen Ba bakan Erdo an n geen dokuz ayl k srete sergiledi i ba ar s z liderlikten kaynaklan yor. Sonucun ne olaca belirsiz olsa da burada ya anan kriz, kusursuz ve darmada n olmasa da kendine zgn bir i leyi tarz olan Trk demokrasisi erevesinde de erlendirilmeli. ABD ncelikleri, ortak karlar m z zerine bu lkeyle birlikte al abilmemizi ve bu lkenin demokratik srecini geni apta desteklememizi gerektiriyor. Yine de Trkiye politikalar zerine fikir beyan etmekten ka nmal y z. Bu yakla mla, u anda Trkiyede lkenin gelece ine ynelik yap lan ve demokrasinin olgunla mas iin hayati nem ta yan iddetli ve tarihi tart malara sayg duyar z. KAPATMA DAVASI MALARI Ak Partinin kapatma davas na ynelik farkl bak a lar var. Bunlardan ilkinde, niyetlenilmi anayasal bir darbe olarak bak labilece i sylendi. Dava ilk olarak siyasi bir ara olarak kabul edildi. Partiyi ve 70in zerindeki liderleri siyasetten uzakla t rmak iin gazetelerde daha nce yay mlanan haberler kaynak gsterildi. En cesur iddialar aras nda, Ak Partinin laikli i bitirme niyetinde oldu u vard ve ABD D i leri Bakan Colin Powell n lkenin l ml Mslman hkmetini ve Ak Partinin Ortado u ve Kuzey Afrikaya deste ini ven szleri bas n s k s k yer ald . Kapatma davas na ynelik di er bir bak a s ysa, davan n Trk demokrasi tarz yla ne kadar uyu tu unu sorgulad . Anayasa ve kanunlar, uzun bir sredir politikac lar n yasaklanmas na ve partilerin kapat lmas na izin verdi. Bugne kadar lkede 26 tane siyasi parti sulu bulunarak kapat ld . Ak Parti, bu durumu ve Trkl e hakareti kapsayan 301inci madde gibi yasalar de i tirecek kadar uzun sredir grevde ama bunu yapmad .

Her iki bak a s n n da gereklik pay var, zetle Ba bakan Erdo an n kt tkezledi. Davan n zay f noktalar ndan biri, y llar ncesinde yaz lan bir anayasaya ba lant l olarak parti kapatman n ok daha zor olmas . Erdo an kendi ba ar s n n bysne kap l rsa, geen Temmuz ay nda kendi partisine kar oy kullanan yzde 53lk oran , onlar n karlar n koruma konusunda ikna edemez. Erdo an, yeniden greve gelmesiyle birlikte kazand gc, Avrupa Birli iyle ilgili reformlar n devam ettirmek iin kullanamad . Bu reformlar, slamla ma ve iktidar n k s tlanamayan ykseli ine ynelik endi eleri bast rabilmek kullan lacak en uygun aralard . Erdo an ise, Milliyeti Hareket Partisinin (MHP) nderli inde, uzun bir liste halinde bekleyen AB reformlar ncesinde, trban yasa n gndeme getirdi. Bu k sa vadeli poplist kazan iin Erdo an, Trkiyenin demokrasisini glendirecek daha geni apl anayasa reform paketini feda etti. Bu ve benzeri di er ad mlar, Erdo an n bugne kadar att ad mlara ynelik korkular n artmas na neden oldu. Kapatma davas n n Trkiyedeki demokrasi ve istikrar iin byk bir handikap. Biroklar iin, zellikle de Trkiyenin geli mekte olan orta s n f n olu turan grmezden gelen semenlere verilen mesaj, Trkiye demokrasisinin onlar n karlar n koruyamayacak kadar zay f oldu uydu. Bu mesaj hatta hala d lanmaya devam eden Krtler iin ok daha byk bir tehdit zelli i ta yor. Kapatma davas na ok daha geni bir bak a s yla bak ld nda, bunun bir lde seilmeyen ve nem derecesi d rlm brokrasinin Erdo an ve popler demokrasiye kar intikam olarak kabul edilebilir. Ya anan de i ikliklerin hibiri, Trkiyenin ABD iin tehlikeli blgede olduka nemli bir mttefik oldu u gere ini de i tirmiyor. Bununla birlikte, baz yanl ad mlar atm olsa da, Trkiye Mslman lkeler aras nda en demokratik ve zgr lke. ABDnin Trklerin kendi lkelerinin gelece ine ynelik tart malara mdahale etmemesi gerekiyor. Mdahale, ABDyi kendi kar na ters d en bir ekilde etkisiz k labilir ve lkenin demokratik de erlerine zarar verebilir. ABDnin genel prensiplere ba l kal p, detaylar Trklere b rakmas gerekiyor. ABDli yetkililerin atmas gereken ad mlar yle s ralanabilir.
y
ABDnin mttefiklik ve ortakl k tan mlamam za uygun hareket ederek, demokratik kurulu lar n n, Trkiyenin demokratik de erlere ve laiklik prensibine olan ba l l n n gl bir destekisi oldu umuzu kan tlamal y z. y Trk liderleri ve kurulu lar istikrar glendirecek ve blgede ve lke iinde fikir birli i yaratacak pragmatik zmler bulma konusunda te vik etmeliyiz. y Trkiyenin AB yesi olma hedefini ve yasal, siyasi ve ekonomik alanda gerekle tirilecek reformlar desteklemeliyiz. y Irak, Afganistan, Kafkaslar ve Balkanlar konusunda ortak karlar ad na, terrizm, enerji gvenli i ve K br s sorunu ve blgedeki di er sorunlar konusunda Trkiyeyle al maya hevesli olmal y z.

----ooo---TAR H: 27 EK M 2010 BELGE NO: 09ANKARA1549

GNDEREN MAKAM: ABD Ankara Bykelili i SINIFLANDIRMA: Confidential KONU: srail Bykelisi sorunlar n kayna n Erdo an'a ba lad 1.26 Ekimde Bykelilikte yapt konu mada, srail Bykelisi Gaby Levy, lkesinin son dnemde Trkiye ile kar l kl ili kilerinin ktle mesine ynelik endi elerini dile getirdi ve ili kinin ktle mesinde suun o unlukla Ba bakan Erdo ana ait oldu unu belirtti. Levy, D i leri Bakan Ahmet Davuto lunun, lkeyi ziyaret eden ek Cumhuriyeti D i leri Bakan yla kendisine i lerin daha iyi olaca mesaj n gnderdi ini belirtti. Davuto lu ayn zamanda, st dzey bir devlet memuru olan XXXin kendisini Erdo an n sraile ynelik sert ele tirilerini yumu atmas n istedi ini syledi. Levy, Erdo an srekli olarak Gazzedeki insani durumla ilgili fkeli a klamalar yapmas n n i siyaset malzemesi oldu unu da syledi. 2. Levy, Erdo an iin arabulucu olarak gsteren siyasi de erlendirmeleri reddetti ve Ba bakan n partisinin sraile ynelik sert ele tirilerinden anketlerde net bir puan bile alamayaca n syledi. Levy, aksine Erdo an n sertli ini derinlerde olan bir duyguyla ba da t rd . Erdo an kktenci. Bizden dini a dan nefret ediyor dedi ve nefreti her geen gn biraz daha yay ld na dikkat ekti. Levy, Trk d politikas nda, srail kar t bir de i imin grld ne dikkat ekti ve Trkiye hkmetinin Suriye ile ili kilerini yeniden gzden geirme karar almas na ve Arap Birli inde gzlemci statye sahip olma talebinde bulunmas n dile getirdi. 3. YORUM: Hem Trk hkmeti iinden hem de hkmet d ba lant larla, Trkiyenin sraille ktle en ili kileri zerine yapt m z tart malar, Levynin Erdo ana kar nefretini do rular nitelikteydi. XXX Erdo an n ran ve Ortado ua ynelik e iliminin de bu konuya katk da bulunan faktrler oldu unu sylese de sraile ynelik antipati de ayr bir faktr. ----ooo---TAR H: 11 A ustos 2006 BELGE NO: 06ANKARA4688 GNDEREN MAKAM: ABD Ankara Bykelili i SINIFLANDIRMA: CONFIDENTIAL//NOFORN KONU: Trk d politikas nda ya anan ikilik ve Ba bakan n emberi 1. st dzey D i leri Bakanl diplomatlar ve Ba bakan Tayyip Erdo an n etraf ndaki s k dan man emberinin aras nda uzun sreden beri ya anan blnme, son haftalarda belirgin bir ekilde byd. Erdo an n Ak Parti hkmeti alt nda ya anan bu ayr l n n en byk nedeni, hem Erdo an n hem de D i leri Bakan Abdullah Gln, ok say da giri imin sorumlulu unu stlenmek iin hevesli olan Ba bakanl k dan man Ahmet Davuto luyla olan

yak n ba . Son zamanlarda, bu tr s k nt lar ka t zerinde daha faza yer almaya ba lad . Bu i kavga, Trk hkmetinin d politikada ald tm ad mlar etkiliyor. 2. yi e itimli Trk diplomatlar, ABD ve Avrupaya neyin sat laca konusunu iyi bilmelerine ra men, i politika sz konusu oldu unda ayn s geerli de il. Erdo an n, aralar nda Davuto lu ve parti genel ba kan yard mc lar n n da yer ald ekirdek dan manlar , seim blgelerinde neyin gidece ini ok iyi biliyor. Ancak, dnyan n nas l i lemesi gerekti ine dair Trkiye ve slam merkezli gr leri, Ankara d nda politikan n nas l uygulanaca konusunda bir engel olu turuyor. 3. (Gizli, yabanc lar n grmesi yasak) Erdo an n dan manlar n n D i leri Bakanl ndan kendisini ayr t rmas , yeni anslar do urabilir. Ayn zamanda, yanl anla lmalar olmas ve yanl ad mlar at lmas olas l n da art r yor. rne in, ubat 2006da Hamas n Ankaraya yapt ziyarette D i leri Bakanl karanl kta kald . Hamas n ziyaretiyle ilgilenen AK Partililer, bunu son derece geli igzel ve koordinesiz bir ekilde gerekle tirdi. Bilgilendirilmeyen D i leri Bakanl , bizimle n de erlendirme yapma imkan bulamad . ABDnin zellikle att geri ad m, AKPnin gerekten geri ad m atmas na neden oldu. Hamas ziyaretinin neden oldu u memnuniyetsizli in nereden kt ve nedenini zerindeki k s tl anlay ortadan kald rmak, haftalar, hatta aylar srd. 4. (Gizli, yabanc lar n grmesi yasak) Hamas ziyaretinin ard ndan ABD ve di er blgelerde olan AK Partililer iin muhtemelen en a rt c olan ey, e er biz PKK liderleriyle gr m olsak, kendilerini nas l hissedeceklerinin sorulmas yd . Erdo an n emberi iin, bu benzersiz bir durum de il: Onlar iin, terrizm PKK ile ba lant l . Erdo an n hay rsever slamc arkada El Kad nin terr finansman ndan yer alabilece ini d nmek, spesifik slami gruplar n terrist olarak grmesi kadar zor. Hamas ve Hizbullah bat politikalar n n ters gitmesinin bir sonucu; aresiz insanlar n bir cevab ancak gerekte terrist de iller. Onlara bu insanlara mant kl konu malar na izin verin, Trkiyenin nfuzunu ortaya kar n ve Hamas de i ecektir. Bu, Trkiyenin blgedeki di er abalar nda, ran ( D i leri Bakan Manu er Muttakinin Trkiyedeki gr melerinde, Erdo an n uluslararas konferanslarda Ahmedinejad ile yapt temaslarda); Suriye; (Trkler Be ir Esad n Lbnandan asker ekilmesini sa lamak ve Hariri soru turmas nda paylar oldu unu d nyor); Gazze eridi ve Lbnandaki mevcut at malar nda a ka grld. 5. (Gizli, yabanc lar n grmesi yasak) Erdo an emberiyle D i leri Bakanl aras ndaki kopuklu a dair daha yak n zamanl bir rnek, Davuto lunun Temmuzun ilk haftas nda ama yapt ve Esadla yapt gr meyle ilgili. Bu gr mede gz ard edilen D i leri Bakanl ok fkelendi ( am elileri, Davuto lu Esadla gr rken d ar da bekletildi). 6. srail-Lbnan krizinin bymesiyle, Erdo an n kk emberindeki gerilim de artt . Erdo an, liderli ini kullanmak yerine, poplist yeniden seilme havas iinde, kamuoyu deste ine dayand . Erdo an, hibir zaman sraile kar olumlu e ilim gstermeyen ve savunuculu unu yapmak istedi i Snni destekilerine oynuyor. Bu kitleleri hedef alan erken sonulardan biri, 3 A ustosta Kuala Lumpurda dzenlenen, Erdo an n Ahmedinmejadla gr t ve srail kar t szlerde bulundu u slami Konferans rgt konsey toplant s , ve Gln ayn tarihte Washington Posta verdi i a k yorumdu. Gln a klamalar Trk hkmetinin fkesini olumsuz bir ekilde ortaya koydu ve Washingtondaki st dzey Trk diplomatlar gafil avlad . 7. (Gizli, yabanc lar n grmesi yasak) Su orta olsun olmas n (biz oldu una inan yoruz),

Gl birtak m abalar yla ad n kirletti. D i leri Bakanl na yeniden a rl k kazand r p kazand rmamak konusunda karar vermeli. D i leri Bakanl yetkililer zellikle K br s gibi titiz konularda hem devlet hem de orduyla bir kpr olu turulmas nda nemli rol stlenebilir. Veya Ba bakan n emberiyle al maya devam edebilirler. ----ooo---TAR H: 04 Aral k 2009 BELGE NO: 09ISTANBUL440 GNDEREN MAKAM: ABD stanbul Konsoloslu u SINIFLANDIRMA: Confidential KONU: Trkiye- ran li kileri: Motivasyonlar, S n rlamalar, Sonular zet: Trkiyeden ve randan d nce kurulu lar , i dnyas temsilcileri ve siyasi aktivist kaynaklarla yapt m z gr melerde u konularda geni bir uzla maya var ld : 1) Trkiye blgesel istikrar ve at madan ka nmak, Trkiyenin Do u ile Bat aras nda vazgeilemez bir kpr olabilmek, enerji ve ticaret alanlar nda uzun vadeli ili kileri glendirebilmek amac yla ve Trkiyenin yakla m n n Tahran n tavr n n l ml bir hale getirebilmesi ad na ranla daha yak n ili kiler yrtyor. 2) ran bu yakla ma Trkiyeyi diplomatik yaln zl na kar bir s nak, yapt r mlara kar bir tampon ve halk iin bir gvenlik vanas olarak grd nden kar l k veriyor. Ancak, 3) Trkiyenin ran n karar alma mekanizmalar zerindeki etkisi s n rl , Trkiye ran hibir zaman Tahran iin stratejik kayg anlam na gelen bir konuda duru unu de i tirmeye ikna edemedi. te yandan ba lant lar m z, ran n karar mercilerinin en az ndan taktiksel olarak ok tarafl bask ya yan t verdi ini, Trkiyenin rana kar BM Gvenlik Konseyi ve Uluslararas Atom Enerjisi Ajans nda al nacak a r yapt r m kararlar konusunda kilit bir rol oynayabilece ini ve oynamas gerekti ini ifade etti. zetin sonu Trkiye- ran ili kileri konusunda ba lant lar n gr leri Ahmedinejad n 8-9 Kas mda yapaca stanbul ziyareti ncesinde, birka hafta boyunca stanbuldaki Bykelilikin ran Gzlemcisi, Trkiyeli ve ranl ba lant lar m z n gr lerini ald . Konu tu umuz ki iler aras nda Trkiyeden akademik uzmanlar, ranla i yapan Trk i adamlar , tutuklanma korkusuyla Trkiyeye s nan birok ranl ve ranIn d politikas n takip eden ve Tahranda ya ayan birok ranl ba lant yer al yor. Trkiyenin motivasyonlar

Birok akademisyen ve d ne kurulu u analistine gre Trkiye ranla birok ilgili sebep dolay s yla yak n ili kiler kuruyor. Bunlar n birincisi Davuto lunun Stratejik Derinlik konsepti. kincisi Trkiyenin ran politikas reel politi in zaferini simgeliyor. Blgesel istikrar ve at madan ka nma: Trkiyeden ba lant lar, hatta D i leri Bakanl ndan isimler yak n zamanda Trkiyenin ran konusundaki en kt sonucun ranIn nkleer tesislerine yap lacak bir sald r oldu una inand n syledi. ran n nkleer silah kapasitesine sahip olmas en kt ikinci sonu olarak grlyor. Bu da Trkiyenin blgesel istikrar n kar kar ya kalaca tehlikelerle ilgili neden bu kadar kayg l oldu una ynelik ipucu veriyor. Trk kamuoyu da rana sald r y ran n nkleer silah sahibi olmas ndan daha tehlikeli gryor, Tahran n bir Mslman lkeye sald raca na inanm yor. Trkiyenin l ml bir blgesel lider ve Do u ile Bat aras nda vazgeilemez bir kpr olarak tan nmas : Ankarada ya ayan bir uluslararas ili kiler profesrne gre Trkiye, blgenin aksi takdirde bir g bo lu uyla kar kar ya kalaca fkriyle ranla olan ili kilerini glendiriyor. Blgedeki ba ka hibir lkenin ran dengeleyebilecek askeri ve ekonomik gc yok. Trkiye bu bo lu u, ran n glenmesinden korkan di er devletler ad na dolduruyor. Akademisyene gre Trkiyenin ranla ili kilerini Trkiyeyi Bat iin vazgeilmez bir ortak haline getirecek blgesel liderlik pozisyonu iin de istiyor. Ba lant m z bu durumun Trkiyeyi zaman zaman kendisini ABD hkmetinin duru undan uzakla t rmak zorunda b rakt n ancak bunun ABDden stratejik bir uzakla ma olmad n belirtti. Enerji ve ticaret alan nda uzun vadeli ili kileri glendirmek: Trkiye enerji gvenli i ihtiyalar n n btn uygun kaynaklar n de erlendirilmesini gerektirdi ini saklam yor. Buna kar l k biz, ABDnin Trkiyenin enerji arz n n e itlendirilmesini destekledi ini belirterek ran n gvenilir bir ortak olmayabilece i uyar s n yapt k. Trkiye ranla ticaret ili kilerini geni letmek istiyor: Hem Trk hem de ranl yetkililer ikili ticaret hacminin art r lmas a r s yapt . Dahas Trkiye, ranla mali ili kilerini korumak ve geli tirmek iin de ad mlar at yor. ran blgesel rgtlerle ba lamak: Trkiyedeki ba lant lar m z Davuto lu, Trk d politikas n kontrol etti i srece, Ankaran n ranla iki tarafl ve ok tarafl ili kiler kurma abalar n srdrece ini, ili kileri maksimuma karmak iin blgesel uluslararas kurumlarla i birli i yapaca n syledi. ran n motivasyonlar Trkiyeli ve ranl ba lant lar m za gre ran Trkiyeyle daha yak n ili kiler kurmaktan memnun nk Trkiyeyi diplomatik yaln zl na kar bir s nak, yapt r mlara kar bir tampon ve nfusu iin bir gvenlik vanas olarak gryor. Trkiyenin ran iin de eri zellikle u alt konuda hissediliyor: Ekonomik, diplomatik, siyasi, kltrel, Trkiyenin ABD iin stratejik nemi. Trkiyenin ran zerindeki etkisinin s n rlar

Trkiyenin ran zerindeki etkisi geni bir alana yay l yor ancak derine inmiyor. Ba lant lar m z n hibiri Trkiyenin ran n liderlerine rejimin stratejik karlar n etkileyecek bir konuda fikir de i tirtebildi ini gremediklerini syledi. stanbulda ya ayan ve gayr resmi biimde Davuto luna dan manl k yapan ve kendisine Eyll ve Ekim ay nda ran D i leri Bakan Muttakiyle yapt gr melerde e lik eden bir profesr, Davuto lunun giri imlerinin Tahran 1 Ekimde yap lacak Cenevre gr melerine kat lmaya ikna etti ini syledi. Ancak di er btn ba lant lar m z bu iddiay reddetti. Davuto lunun Gl ve Erdo an deste iyle gerekle tirdi i haftalar sren ahsi diplomasi giri imleri ran n karar mercilerini Trkiyeyle Tahran nkleer reaktr yak t takas n i ler durumda tutacak bir anla maya ikna edemedi. dnyas ndan bir ba lant m z, ran Trkiyenin masadan kalk p gitmeyece ini biliyor dedi. Trkiye gerekten ran herkesten daha iyi mi anl yor? Trkiyenin ranla daha yak n ili kiler aray n n alt nda Ankaran n Trkiyenin ran n durumunu herkesten daha iyi anlad varsay m yat yor. Ancak ranl ba lant lar m z bu varsay ma iddetle kar k yor. Bu kaynaklar Trkiyenin ran n i dinamikleriyle ilgili tespitlerini znel bir szgeten geirdi ini dolay s yla tespitlerin rejimin istikrar yla ilgili kan tlar i irdi ini sylyor. Trkiyeye s nan birbirinden ba ms z iki Ye il Hareket aktivistine gre Trkiye, Ahmedinejad n zaferini hemen tebrik ederek ve Ye il Hareketin siyasi nemini gz ard ederek byk bir f rsat ka rd . Birok aktivist bugn Trkiyenin blgesel istikrar ad na ran n rejimin hayatta kalmas na ok fazla ba l oldu unu d nyor. ABD hkmeti gibi Trkiye de ran rejimi iinde birok fraksiyon oldu unu kabul ediyor. Abdullah Gln Interpoln K rm z Bltenle arad Rafsancani yanl s Muhsin Rezaiyle, Erdo an dahil Trk yetkililerin ise Meclis Ba kan Ali Laricani ile gr mesi de buna i aret ediyor. Bu durum Trkiyenin ran n en gl liderinin kim olaca konusunda bahislerini blmeye karar verdi ini de gsteriyor. Sonular E er ba lant lar m z n zerinde uzla ma sa lad klar bu gr ler do ruysa, bu durum Ba bakan Erdo an rana kar sert bir tav r tak nmaya ikna etme abalar m z n zorlu bir giri im olaca n gsteriyor. Erdo an P5+1 lkelerinin duru una yak nla sa bile Tahran n kendisine olumlu yan t verme ihtimali d k. Di er yandan ba lant lar m z ran rejiminin uluslararas bask alt nda taktik olarak geri ekildi i rnekleri de hat rlar yor. E er bu do ruysa Trkiyeyi UAEK ve BM Gvenlik Konseyinde desteki bir rol oynamaya ikna edebiliriz ve etmeliyiz. ----ooo---TAR H: 23 May s 2007 BELGE NO: 07ANKARA1258

GNDEREN MAKAM: ABD Ankara Bykelili i SINIFLANDIRMA: Secret KONU: Trk ordusu ve demokrasi 1. Trk ordusunun 27 Nisanda yay mlad ve siyasi kriz yaratan muht ran n ard ndan, ordunun lke ii ve yurt d ndaki ba lant larla konu may reddetmesi yznden yapay bir suskunluk hali gzlendi. Bu sessizlik, Genelkurmay kinci Ba kan Ergin Saygunun ordunun amalar ve mevcut d nce sistemiyle ilgili konu maya gnll olmas yla birlikte bozuldu. Trkiyede demokrasiyi ve anayasal sreci desteklemek iin btn oyuncular n kar l kl olarak uzla mas ve pragmatizm gereklili ine vurgu yapmak iin bu gr meyi kulland k. 2. ABDnin Trkiye Maslahatgzar Nancy McEldowney ile bir araya gelen Saygun, Trkiyedeki lke ii siyasi konular gndeme getirdi ve Trk ordusunun neden 27 Nisan muht ras n a klamaya zorland n anlaman n nemli oldu unu syledi. Saygun, ordunun sadece Trkiyenin laiklik sisteminin korumak iin sesini ykseltti ini belirtti. Bu, Trk ordusunun gerekle tirmekte kararl ve ykml oldu u birinci sorumlulu udur. Trk anayasas n n orduyu laik devleti koruma konusunda glendirdi inin alt n izen Saygun, ordunun da bunu yapt n ve yapmaya devam edeceklerini syledi. 3. ABDnin Trkiye Maslahatgzar ysa, bu szlere yan t olarak Trkiyenin en de erli zelli inin laik ve demokratik bir lke olmas oldu unu vurgulad ve bu iki zelli in korunmaya devam edilmesi gerekti ini syledi. Maslahatgzar, lke genelinde artan gerilim ve kutupla maya dikkat ekti ve ordunun hareketlerinde dikkatli olup, lkenin menfaatlerini dikkate almas gerekti ini syledi. Kar l kl tart may ve istikrars zl nleyip, anayasayla paralel izgide ilerleyen bir siyasi sre izlemek Trkiyenin ve siyasi ba lant s n n bir nemi olmadan btn Trklerin en byk kar d r. 4. Saygun, ordunun kar l kl tart ma iine girmek istemedi ini ve byle bir ey yapma niyetinde olmad n syledi. Saygun, istedikleri takdirde, sokaklara tanklar gnderebileceklerini ancak bunu yapmad klar n belirtti. Saygun ayn zamanda, ordunun siyasi, ekonomik ve sosyal istikrar konusuna uzla ma konusuna herhangi bir aba sarf etmeyen Ak Partiden ok daha fazla nem verdi ini de ifade etti. 5. ABDnin Trkiye Maslahatgzar , devam eden parlamenter seimin sorunsuz bir ekilde devam etmesinin nemli oldu unu ve do rudan halk oylamas n n sonular n tamamen kabul ettiklerini syledi. Saygun, bu sylenenlere itenlikle kat ld n syledi ve Genel Kurmay n Ak Partiyle ne parlamento ne de hkmette herhangi bir sorun ya ad n belirtti. Saygun ek olarak, tek s k nt lar n n istikrar tehdit eden radikal politikalar oldu unu syledi. 6. YORUM: Burada, Genel Kurmay' n devam eden siyasi gerilime ynelik ataca ad mlarla ilgili her kafadan farkl bir ses k yor. En fazla konu ulan eyse, Ak Partinin kapat l p, bireysel olarak suland klar davalar gndeme getirerek parti liderlerinin gvenilirli inin sars laca oldu. En dikkatli gzlemciler, ortam halen gergin oldu undan net olarak dile getirilemeyen anlay , Genel Kurmay n cumhurba kanl ve slamc politikalar konusunda k rm z izgilerini belirledi i ve Ak Partinin bu s n rlar gememe konusunda anla mas olarak gsteriyor. Btn bu sylentilere ra men, 22 Temmuzdaki seimler ncesi manevralar n yo unla aca kesin ve ABD Genel Kurmayl n n demokrasi, uzla ma ve anayasal srece sa layaca destek ise kritik nem ta maya devam edecek.

----ooo---TAR H: 25 Mart 2005 BELGE NO: 05ANKARA1730 GNDEREN MAKAM: ABD Ankara Bykelili i SINIFLANDIRMA: Confidential KONU: Ak nt yla srklenen Trkiye ZET: 1- Trkiye, i ve d politikada, iktidardaki Ak Parti hkmetinin liderlik ve yap sal problemlerinden kaynaklanan bir sapma ya yor. Trkiye'nin ve Ak Parti'nin, ABD ile ili kilerini nas l idare etti ini de kapsayan sa l kl bir kimlik tart mas gecikmi olsa da ba lad . Ancak Ak Parti'nin politikas ndaki kar kl klar, ykselen milliyeti sylemin doldurmak iin f rsat kollad bir bo luk yarat yor. Ya anan bu politik sapma sreci uzayabilir ve AB reformlar ile kar l kl i birli ini daha zor bir duruma sokabilir. Bu sapma, gelecek krizin yeni siyasi alternatifler yarataca hesap gn gelene kadar devam edebilir. ZET N SONU. 2- Ak Parti hkmeti zorlu AB uyum srecinden geerken, a ka i politika ve ekonomik reformlar taraf nda ak nt ve rzgarla srklenen bir gemi grnts iziyor. 2003 ve 2004 dneminde yap lan yasa de i iklikleri olduka yetersiz. Ak Parti hkmetinin ordu, Cumhurba kan ve byk oranda laik devlet brokrasisiyle i birli i az seviyede. Ak Parti iindeki yolsuzluklar n kontrol alt na al nmas nda ba ar sa lanam yor. IMF taraf ndan yeni bir stand-by program iin n art olarak istenen bankac l k, vergi idaresi ve sosyal gvenlik yasalar n karmada yava kald . AB ile olan ili kileri gz ard ediyor. Erdo an AB ile yelik mzakereleri yrtecek ba mzakereci atamay geciktirdi; hem Erdo an hem de Gl, AB'li yetkilileri ve politikac lar rahats z eden a klamalarda bulundu. Erdo an, hala uzun zamand r beklenen kabine de i ikli ini gerekle tirmedi. 3 - Ak Parti yetkilileri, hkmetin politikalar ndaki bariz sapmay reddederken, bu durumun [sapma] Erdo an' n semen taban n azaltmaya ba lad na ynelik bir i aret grmyoruz. Ak Parti'nin eski seyrini kazanma abalar slami/Yeni Osmanl c refleksleri nedeniyle tehlikeli bir durumu yans t yor. Bu hkmetin ikili ili kilerimize yeniden odaklanarak, bu ili kileri daha stratejik bir dzeye ta yabilece inden ku kuluyuz. 4- Ba bakan Erdo an yaln zla t r lm durumda. Kabinesi ve parlamentodaki grubuyla temas n yitirmi durumda. Erdo an'a yak n milletvekilleri ve bakanlar bize, ba bakanla art k kolay ileti im kuramad klar n ve Erdo an' n gazab na maruz kalacaklar korkusuyla elleri ba l ekilde secde ettiklerini belirtiyor. imdiye kadar Ak Parti politikalar n n gl savunucular olan i dnyas , ba bakan n art k kendilerini dinlemek istemedi ini hissettiklerini belirtiyor. En son olarak duydu umuz bilgiye gre ise Erdo an, byme srecinde iinde yer ald skender Pa a Dergah 'ndan en yak n nda yer alan dini ak l hocalar yla da ba lar n kesmi durumda.

5- Ba lant da bulundu umuz birok ki iden ald m z bilgilere gre, Erdo an az okuyor ve byk oranda da slami e ilimi a r basan yay n organlar n takip ediyor. Partiye yak n di er kaynaklardan al nan bilgilere gre de, Erdo an D i leri Bakanl 'n n analizlerinden yararlanmay reddediyor, askeri ve Milli stihbarat Te kilat da ellerindeki bilgileri ba bakanla payla m yor. Erdo an' n dnyaya hi bir zaman gereki bir bak a s olmad ancak Necmettin Erbakan' n (Hoca) liderli ini yapt Saadet Partisi taraf ndan slami kanatta saf d b rak laca korkusu onun iin nemli bir dnm noktas oldu. Erdo an, buna ra men karizmas na, i gdlerine ve internette yay mlanan komplo hikayeleri ve yeni-Osmanl c fantazilerin iinde kaybolmu dan manlar n n sundu u szme bilgilere gveniyor. rne in, slamc d politika dan man ve Gl'n yak n destekisi Ahmed Davuto lu gibi. 6- AKP iinde daha ideolojik bak a s na sahip D i leri Bakan ve Ba bakan Yard mc s Abdullah Gl, zellikle Erdo an' n d gezilerinde perde arkas ndan entrika evirmeye devam ediyor. Gl, Erdo an' n alt n oymaya ve partinin daha byk blmn kendi kontrolne almaya al yormu gibi grnyor. Ak Parti iktidara geldikten drt ay sonra ba bakanl Erdo an'a b rakan Gl, bu grevi yeniden elde etmeye al yor olabilir. ngilizceyi daha iyi konu an Gl, daha ' l ml ' ve 'modern' bir grnt izmeye al yor. Asl na bak l rsa, Gl' yak nda tan yanlar, onun Bat 'ya kar Erdo an'a k yasla daha ideolojik bir bak a s na sahip oldu unu belirtiyor. Pragmatik bak a s n yans tan Gl, ikili ili kiler ve Irak'taki seimlerden beri Trkiye'nin Irak politikas konusunda baz yap c de erlendirmelerde bulundu. Ancak, buna ra men Gl ve ona benzer ekilde d nen baz milletvekilleriyle, gazetecilerin Erdo an' n stne gelmenin bir yolu olarak ABD kar t davran lar k k rt yor. Sunni toplumun hislerine tercman olma aray da bu motivasyonun di er nedenini olu turuyor. 7- Ak Parti ierisindeki karga a, Erdo an taraftarlar yla partiyi olu turan di er e ilimlerin temsilcileri aras nda bir byk bir rahats zl k yaratm durumda. *****, Erdo an' n hem i hem de d politikada ve ABD ile ili kileri yeniden ray na oturtmada nas l hareket etmesi gerekti ini bilmedi ini sylyor. slami cenah n nde gelen isimlerinden ****, ilerinde bulunan ve bize bilgi s zd ran iki kontak ki iye Erdo an' n, partide art k olduka yo un hale gelen yolsuzluklar nedeniyle istifa etmenin e i inde oldu unu sylemi ... Ykselen Milliyetilik 10- Ak Parti'nin g kaybetmesinin daha rahats z edici bir sonucu bulunuyor; o da ykselen milliyetilik. Trkiye'de bu dnemde en ok sat lan kitaplardan biri Trklk duygusunu kabartan 'Metal F rt na' adl roman oldu. Bu kitapta, ABD'nin Trkiye'yi i gal etti i ve daha sonra Trklerin, Ruslarla birlik olarak kar sald r s anlat yor. Di er en ok satan kitap ise 'Mein Kampf'. [Hitler'in siyasi gr n ve Nasyonal Sosyalist fikirleri a klam oldu u kitap.] YORUM 13 - AB ile mzakerelere ba lamak iin tarih almak gibi byk hedeflerinden birine ula an Erdo an liderli indeki Ak Parti, fikirlerini ve enerjisini kaybetmi durumda. imdilik, AB ve IMF'nin talep etti i reformlar yeniden g kazanan milliyetilerin sert muhalefetiyle kar kar ya kalacak ve hkmet zor konulardaki kararlar ertelemeye al acakt r ve de i ime ayak direnen hakim duru olacakt r. Kar l kl i birli i daha zor olacak, makul olmayan ABD 'talepleri'nin Trk 'egemenli ini' i nedi i belirtilerek daha hassas noktaya ta nacakt r.

14- Politikadaki bu sapma dnemi uzun srebilir. Ak Parti'nin parlamentodaki o unlu u giderek azal yor ancak bu yava biimde oluyor. Ak Parti iindeki mutsuz havaya ra men, mevcut durumda bu partiye siyasi bir alternatif bulunmuyor. Ayr ca, blnmeyi zorlayacak ki i ya da ki iler iin de riskler bulunuyor. Erdo an' n elinde hala, erken seime gitme kart bulunuyor. in tehlikeli taraf ise, zor kararlar ve politik sistemin yeniden dzenlenmesi, hem Ak Parti'yi yeniden canland rma hem de yeni siyasi rakipler getirecek yeni gerek bir kriz kana kadar ertelenecek ----ooo---TAR H: 25 ubat 2010 BELGE NO: 10ANKARA302 GNDEREN MAKAM: ABD Ankara Bykelili i SINIFLANDIRMA: Confidential KONU: Mste ar Burnsun 18 ubatta Mste ar Sinirlio luyla yapt gr me

ABD'nin dn ak am a klad belgeler aras nda yer alan 25 ubat 2010 tarihli bir tutanakta 18 ubat tarihinde William Burns'le Feridun Sinirlio lu aras nda yine Ankara'da yap lan bir gr menin ieri iyle ilgili detaylara de iniliyor. Toplant da ran'dan Ermenistan protokollerine, PKK'dan K br s gr melerine ve fze savunma sistemine kadar birok konuda de erlendirmeler var. ran: Sinirlio lu Ankara'n n resmi tavr n yinelerken askeri operasyonun Trkiye'ye zarar verece ini, yapt r mlar n ise ran halk n n kenetlenmesine yol aarak muhalefete zarar verece ini syledi. Sinirlio lu blge lkelerinin ran' bir tehdit olarak grd n belirterek, " am'da bile alarm zilleri al yor" dedi. Ermenistan: Sinirlio lu protokollerin onay sreciyle Minsk sreci aras nda e zamanl l k istedi. Kongre'nin "soyk r m" tasar s n kabulnn onay srecindeki hesaplar kmaza sokaca n syleyen Sinirlio lu, "Aliyev'in kabul edece i bir ey olursa biz de ilerleyebiliriz" dedi. Sinirlio lu, gaz anla mas yla ilgili olarak da "Bize gvenmiyor" dedi. Irak: Ankara Ba bakan Maliki'den memnuniyetsizli ini dile getirerek, "kontrolden kma"ya e ilimli oldu u korkusunu ifade etti. ran' n blgede kontrol sa lama abalar n ele tiren Sinirlio lu Suudi Arabistan' n da blgedeki partilere para verdi ini syledi. 7 Mart seimlerinden sonra Irak' n gaz alanlar n n Trkiye'yle ba lanmas iin giri im ba latacaklar n anlatan Sinirlio lu ran' n boru hatt na muhalif oldu unu savundu. kinci bir botu hatt fikrini ortaya atan Sinirlio lu bunun bar a da katk yapaca n belirtti. Odierno'nun ziyaretini ven Sinirlio lu terrist PKK'ya kar Kuzey Irak Blgesel Ynetimi'yle belirledikleri hareket plan n n daha fazla i birli i getirece ini umduklar n vurgulad .

srail: Burns'un gerginli e temas etmesi zerine Sinirlio lu sorunun "iki tarafl de il genel" oldu unu syledi ve blgenin rahats zl n bar srecindeki t kanmaya ba lad . Askeri i birli i, ticaret gibi alanlarda ili kilerin srd n turizmde ciddi gerirleme ya and n belirtti. Burns Trkiye'nin arac l yla yap labilecek yak nla ma gr melerinin bar srecine nemli katk yapaca n syledi. TRK YE SARKOZY'DEN MEMNUN DE L

Suriye: Sinirlio lu Trkiye'nin diplomatik abalar n n Suriye'yi ran' n yrngesinden karmaya ba lad n syledi. " karlar ayr l yor" dedi. srail'in Trkiye'yi gr melerde arabulucu kabul etmesi durumunda, Sinirlio lu, ran' n daha da yaln zla aca n belirtti. AB, K br s, Yunanistan: Sinirlio lu, Sarkozy'nin Trkiye'nin yeli ine muhalefetinin H ristiyan Avrupa'yla Mslman dnyas aras ndaki kltrel ayr m derinle tirdi ini syledi. Sinirlio lu Papandreu'nun Erdo an'a yazd mektubun zerine Trkiye ile Yunanistan aras nda yeni gr melerin ba layaca n syledi. Gr mede ayr ca Afganistan, Pakistan, Hindistan, Bosna konular konu uldu. kili Avrupa ili kileri ve NATO: Trkiye'nin Sarkozy'den memnuniyetsizli ini yineleyen Sinirlio lu Belika ve Danimarka'n n PKK'ya yak n rgtleri bask alt na almaktaki gnlszl nden ikayet etti. Trkiye'den bir ismin NATO Genel Sekreter Yard mc s olmas ynnde ABD Ba kan 'n n szn hat rlatan Sinirlio lu, onun yerine ok hak etmeyen bir Alman' n seildi ini syledi ve "Rasmussen'le Merkel aras nda bir anla madan pheleniyoruz" dedi. Sinirlio lu," Size gvendik de Rasmussen'in seilmesine izin verdik" dedi. Fze savunma sistemi: Sinirlio lu projeyle ilgili Rusya'n n tepkisini sordu, Burns Ruslar n ok daha rahat oldu unu ve nce ikili sonra Rusya-NATO aras nda gr meler yapmay beklediklerini syledi. Sinirlio lu Erdo an' n Gates'le yapt gr mede dile getirdi i ran tehdidinin ne kar lmamas talebini yineledi. ----ooo---TAR H: 20 Ocak 2004 BELGE NO: 04ANKARA348 GNDEREN MAKAM: ABD Ankara Bykelili i SINIFLANDIRMA: Confidential KONU: Trkiye Ba bakan Erdo an Washington'a gidiyor: zorluklar kar s nda ne kadar gl? Raporun amac ise Erdo an n 28-29 Aral k tarihlerinde gerekle en ABD ziyareti ncesi genel bir tablo izmek.

Trkiye Ba bakan Erdo an Washingtona gidiyor: Gl engeller kar s nda ne kadar gl bir lider? ba l kl raporun giri inde gr melerin resmi gndemiyle ilgili beklentilerin yan s ra kendisi ve partisinin kar kar ya kalmas muhtemel sorunlardan bahsediliyor. Erdo an bu sorunlar n stesinden gelemezse, bu durum hkmette geirdi i sreyi, Trkiyenin demokratik geli imi ve ABD-Trkiye ili kilerini etkiler deniyor. Raporun iinde ok arp c bir Kiminle u ra yoruz? ba l var. Karizmatik, sokaktaki insan n izini ta yan ve lke genelindeki yzlerce yenin simalar ve grevleri konusunda inan lmaz bir haf zas olan Erdo an n ok gl bir pragmatik yan var. Bu pragmatizm kendisinin gemi indeki radikal slamc evresinden uzakla mas na neden oldu. Bu konu bize kendisinin eski dini lideri Kemal Hoca taraf ndan zntyle aktar ld denilen raporda ayn ekilde Erdo an n pragmatizmi dolay s yla ajandas ndaki trban gibi slamc konular n pe inden gitmekten ka nmas na neden oldu u belirtiliyor. "DO AL B R POL T KACI" ANCAK Erdo ana do al bir politikac yak t rmas yap l yor ve yolsuzlukla mcadeleye hevesli, muhafazakar de erleri korumaya kararl Anadolu Krss imaj n ortaya koydu u belirtiliyor. Trkiyedeki elitlerin Erdo ana kar att her ad m n Ba bakan n ehirlerdeki ve Anadoludaki poplerli ine katk da bulundu u da ifade edilen raporda, Erdo an n kar s nda gvenilir bir siyasi rakip ya da parti olmad belirtiliyor. Erdo an n hkmetinin Ak Parti taraftarlar d nda ve ABde de destek buldu unu bildi i ifade edilen raporda, partiyle ilgili tereddtleri olanlar n bile elitlerin partinin reformlar na kar muhalefetinin faydadan ok zarar getirdi ini bildi i ifade edildi. Ba bakan n AB lkelerinin liderleriyle yapt olumlu gr melere de de inilerek Kendisini bu noktada Mslman dnyas n n en nemli liderlerinden biri belki de en nemli lideri olarak gryor deniyor. ERDO AN'IN NNDEK ALTI ENGEL Erdo an n nndeki daha derin engeller ba l alt nda ise Erdo an n karakteri, rakip g odaklar , teknokratik derinlik yoksunlu u gibi noktalara de iniliyor. Erdo an n karakteri ba l alt nda Ba bakan n a r gururu, Allah n kendisine Trkiyeyi ynetme grevi vermi oldu un inanmas , otoriter tavr dolay s yla etraf nda gl ve yetenekli dan manlar olmamas , iktidarda kalma iste inin kendisini nemli kararlarda korkak davranmaya yneltmesi ve kad nlara gvensiz oldu u yorumlar yap l yor. Rakip g odaklar nda dnemin D i leri Bakan Abdullah Gl ve Meclis Ba kan Blent Ar n n ad geiyor. Teknokratik derinlik yoksunlu u alt ba l nda Ak Partinin baz atamalar n n i i renmeye uygun oldu u, ancak byk bir k sm n n yetkin olmad veya cemaat karlar n n pe inde ko tu u syleniyor. Halkla ili kilerin zay fl ve gizli ajandalar oldu u imaj ba l nda Erdo an n kendisine haber verme ya da olabilecekleri nleme konusunda dan man yoklu u

ya ad

ndan bahsediliyor. Ak Partinin bu imaj n n elitler taraf ndan smrld ifade ediliyor.

Yolsuzluklar ba l nda Erdo an n servetini belediye ba kanl dneminde r vetle elde etti i iddialar n n kan tlanamad ancak Ba bakan n baz dan manlar n n son zamanlarda ihaleleri etkilemesiyle ilgili daha fazla ey duyduklar belirtiliyor. XXXXX isimli ki i Erdo an' n ve kendisinin Tpra zelle tirmesinden "do rudan" fayda sa lad n ifade ediyor. Erdo an' n bir g da da t m irketinin dikkate de er miktarda hissesini almas n n kamuoyunda byk tart ma yaratt da hat rlat l yor.
Son olarak slamc kompleksler ve nyarg lar ba l nda baz atamalar n elitleri, orduyu, cumhurba kanl ve yarg y rahats z etti i, Erdo an n siyasi anlay nda cemaatilikten izler oldu u da raporda syleniyor.

----ooo---TAR H: 8 Aral k 2005 BELGE NO: 05ANKARA7215 GNDEREN MAKAM: ABD Ankara Bykelili i SINIFLANDIRMA: Confidential KONU: Trk parlamentosunda iktidardaki Ak Parti iinde blnme sz konusu de il 1. zet: Erdo an n ba nda oldu u Ak Partinin 357 milletvekili aras nda blnmeler oldu una dair bas nda yer alan haberler ve muhalefette dola an dedikodulara ra men, parti imdilik- btnl n koruyor. Ak Parti iinde belirgin dindarlar, pragmatik ve milliyeti ak mlar mevcut. Trkiyenin Krt nfusunun yo unlukta oldu u gneydo u blgesinde yak n dnemde ya anan olaylar, Ak Partinin Krt kkenli yeleriyle di er partinin geri kalan aras ndaki tansiyonu ykseltiyor. Gelecek y l iinde Ak Parti iinde yava a kopmalar ya anabilir ancak byk bir blnme Erdo an iktidarda kald ve gcn korudu u srece ya anmas d k bir olas l k. Temenni edilmesine ra men, Ak Parti henz paralanm yor 2. Son bir y l iinde Trk bas n Ak Parti iinde blnmeler olaca na dair defalarca imalarda bulundu. Ak Parti iinde ideolojik ve ki isel zeminde fay hatlar bulunsa da, Erdo an iktidarda kald srece byk blnmeler olmas beklenmiyor. Hatta, partisinin nde gelen ele tirmenlerinden biri olan Ankara milletvekili Yarbay Ersnmez, blnme dedikodular n n muhalefet taraf ndan erken seim sa lamak iin ne at ld n belirtti. Ak Partinin ideolojik ak mlar 3. Ak Parti, gr a lar birbirinden ok farkl politikac lardan olu uyor. Parti iinde byk ideolojik ak m var. Bunlar, dindar, milliyeti ve pragmatik. Bu ak mlardan hibiri belirgin bir o unluk olu turmuyor ve zellikle dindar yelerin ki isel sadakati ideolojiye bask n geliyor. Dindarlar 4. Neredeyse tm AK Partili milletvekilleri bir dereceye kadar dini itaatkarl k gsteriyor. rnek olarak biro u Ramazanda oru tutuyor. te yandan, daha byk ve daha dindar

yelerden olu an bir grup sz konusu. Bu gruptakiler gemi te kapat lan Fazilet Partisi, Ulusal slami Gr genlik grubu eski yesi ve yasaklanan Mslman Karde ler grubu yeleri. Ak Partinin en st dzey lider kadrosu bu gruba giriyor: Ba bakan Tayyip Erdo an, Ba bakan Yard mc s ve D i leri Bakan Abdullah Gl, Meclis Ba kan Blent Ar n, yard mc s ve Saadet Partisi ba kan Necmettin Erbakan n eski sa kolu smail Alptekin. 5. ok say da slamc Avrupa Birli ine (AB) kar gelse de, Ak Parti yeleri partilerinin izgisini takip ederek AB yeli ini destekliyor. Tipik Trk slamc s olarak, Trk ordusunu sevmiyor, orduyla zorunlu askerlik grevi d nda hibir ba bulundurmuyorlar. ABDye kar gr leri byk farkl l k gsterirken, arkada ve pheli aras nda de i iyor. AK Partili yelerden biro u Mslman dnyas yla yak n ili kileri desteklese de, Erdo an n liderli i alt nda, kar olduklar zelle tirme ve yabanc yat r m kamuoyunda cesaretle savunuyorlar. 6. Dindar milletvekillerinin, Erdo an n ba rts ve dini okullarda ba rts giyilmesi konusundaki k s tlamalar hafifletememesinden dolay son derece mutsuz olduklar syleniyor. Buna ra men, 2002den beri hibir milletvekili istifa ederek Saadet Partisine gemedi. Milliyetiler 7. Milliyeti olmayan bir Trk bulmak zor. yle ki, eski bir milletvekilinin verdi i bilgiye gre, Ak Partide o unlu u a r milliyeti MHP veya merkez sa DYP yeli i yapm 50ye yak n vekil, Trk standartlar yla k yasland nda a r milliyeti. Bu grup, Adalet Bakan ve hkmet szcs Cemil iek, Ba bakan Yard mc s Abdllatif ener, Devlet Bakan Kr ad Tzmen ve meclis ba kanvekili Sad k Yakuttan olu uyor. 8. Milliyeti AK Partililer, AB ve K br s iin sz konusu olan imtiyazlarda en sert duru u sergiledi. D i leri Bakanl yetkilileri, hkmetin Ankara Anla mas n n geni letilmesi protokolnn parlamentoya getirilmesinin milliyeti partililerin tepkisi yznden ertelendi ini defalarca belirtti. Milliyeti AK Partililer, Trkiyede etnik Krtlerin gdlerinden olduka pheli. Ayn zamanda, Erdo an n A ustos ay nda Diyarbak rda Trkiyenin bir Krt sorunu oldu unu a klamas n ele tiriyorlar. ABDye olan yakla mlar ise dindar meslekta lar n nkine benziyor Pragmatistler 9. Yurt d nda e itim grm ve di er meslekta lar na k yasla daha fazla seyahat etmi olan AK Partili pragmatistlerin o u ngilizce konu uyor. Baz lar eski ANAP milletvekili olan pragmatistlerin o u Ankara ve stanbul gibi byk kozmopolit ehirlerden geliyor. Yabanc yetkililerle yap lan temaslarda yer alan Ak Partideki be ba kan yard mc l koltu unun , pragmatistlere ait. Bu ki iler Blent Gedikli, Reha Deneme ve aban Di li. Her biri yurt d nda e itim grm bu ki iler stanbul ve Ankaray temsil ediyor. Ayn zellikler, Erdo an n evirmeni ve d politika dan man Egemen Ba iin de geerli. 10. Pragmatik AK Partililer d politikada en ok ne kan isimler olsalar da, parti iinde milliyeti ve dindar kesimin ard nda kal yorlar. 2005 y l n n ba lar nda, istifa eden milletvekillerinin o unun ANAPa gemesi l ml AK Partilileri fkelendirdi. Ak Partiden ayr larak ANAP n ba na gelen Erkan Mumcu, AK Partide kendisini sadece bir misafir olarak hissetti ini syledi.

11. Erdo an pragmatistleri kaybetmenin alt ndan kalkamaz. Ak Partiye ABD ve Avrupada iyi bir diplomasi sergileyen byk bir ad r grnts kazand rmalar n n yan s ra, pragmatistler stanbul ve Ankaral elitlerle ba lant lara sahip. Ak Partinin ABDye en arkada a kesimini olu turduklar gibi AB yeli i iin gereken liberal politik ve a k piyasa ekonomisi reformlar n savunuyorlar. Ki isel sadakati olanlar 12. AK Partililer ki ilik ve politik alanda blnyor olmalar na ra men, ki iliklerinde yatan fay hatlar ideolojik fay hatlar n kesip geiyor. Erdo an n Ak Partiyi bir araya tutmaya yarayan tutkal , stanbul belediye ba kan yken ekibinde yer alan ve ard ndan onu izleyen milletvekilleri. Bunlar aras nda Ekonomi Bakan Kemal Unak tan, Ula t rma Bakan Binali Y ld r m, Devlet Bakan Nimet ubuku, milletvekili rfan Gndz ve Erdo an n konu malar n n metnini yazan Hseyin Besli var. Bu isimlerin her biri dindar iken, ubukunun partideki dindar kesimi srekli destekledi i biliniyor. 13. Erdo an, stanbul Bakanlar iin yap lan istifa a r lar na ra men bakan n srekli savundu. Di er Ak Parti vekilleri Tayyip Beye sadakatlerini belirtiyor ve ona yak n kalmak istiyor. Bir kaynak, Erdo an n stratejisinin, emrinde olan ki ileri srekli rekabet iinde tutarak onlar ilgisini ekmeye zorlad , bylece onlar kendisine ciddi bir tehdit olu turamayacak kadar me gul etti ini belirtti. 14. Gl, Erdo ana en byk rakip olarak duruyor. Aralar ndaki fark ideolojiden de il, Gln daha fazla g istemesinden kaynaklan yor. Fazilet Partisinin parlamentodaki grubunu temsil eden Gl, Kayseri milletvekili Salih Kapusuz, Ak Parti eski halkla ili kiler ba kan yard mc s Murat Mercan (bu y l n ba lar nda yetersiz kald iin Erdo an taraf ndan kovuldu) ve bir di er Kayseri milletvekili Taner Y ld z bulunuyor. 15. Meclis Ba kan Blent Ar n, partideki en st dzey nc lider figr ve Erdo an n gelecekteki olas rakiplerinden biri. Ancak Gln nfuzu alt nda olan Ar n, ba lant lar m za gre belirgin bir sad k AK Partilinin deste inden yoksun. Ak Partinin Krt milletvekilleri 16. o unlu u gneydo udan olmak zere, Ak Partinin yakla k 60 milletvekili Krt kkenli. Partinin en belirgin Krt kkenli milletvekili, Genel Ba kan Yard mc s Dengir Mir Mehmet F rat. Ak Parti milletvekilleri dindar e ilim gstererek, Krt milliyetili i zerindeki ortak ba lar ne kar yor. Eski bir Krt kkenli ve dindar milletvekili, Ak Partinin Krt vekillerinin Krtleri ilgilendiren konularda son derece pasif kald n d nd n belirtti. 17. Yak n dnemde ya anan, emdinlide Jandarman n kar t bombalama olaylar ve Erdo an n Diyarbak rda yapt konu ma, Krt kkenli vekillerle parlamentonun geri kalan aras ndaki tansiyonu ykseltti. Ankaral bir Ak Parti vekili, k sa bir sre nce ya anan gerilimin, Ak Partinin dindar kesimini etkiledi ini ve parti iindeki di er gruplara gre gcn azaltt n belirtti. 18. Yorum: Ak Partinin parlamentoda sahip oldu u g, u ana kadar Erdo an n farkl gr e sahip milletvekillerinden olu an e itli gruplar bir arada tutabilmesi ve gl bir muhalefet olu amamas ndan kaynaklan yor. Ortaya kan soru, Erdo an n Ak Partiyi klasik Trk gelene i iinde demokrasi d , ki ilik-temelli bir hale getirmeden btnlk iinde tutup tutamayaca . Ak Partiye muhalefet nihayetinde kendi iinde do acak. Ancak u an iin

Erdo an kontrole sahip gibi grlyor ve mutsuz milletvekilleri iin politik bir alternatif bulunmuyor. ----ooo---TAR H: 06 Mart 2009 BELGE NO: 09BAKU175 GNDEREN MAKAM: ABD Bak Bykelili i SINIFLANDIRMA: Secret/Noforn KONU: randa kara para aklayanlar, yapt r mlar ihlal edenler ve Devrim Muhaf zlar na para verenler: Bir Bak numunesi () B. Lotfi takma ad yla. Ardebilde byk bir deri fabrikas i letiyor. Devrim Muhaf zlar da (muhtelemen emekli) bir subay ve asl nda irketlerinin sahibi Devrim Muhaf zlar . Devrim Muhaf zlar n n i leri iin Malezya, Singapur, Dubai, Trkiye, Irak ve Azerbaycana seyahatler yap yor. Ayn zamanda Devrim Muhaf zlar na ve/veya ran istihbarat birimlerine istediklerini vererek yard mc oluyor. () E. Cem id Cu kar Mahmudo lu. Kendisi ve karde leri Trk vatanda l alm ranl Azerbaycanl lar. Zaman zaman Trk bankas olarak bahsedilen Bak Bankas n n byk hissedarlar . Aslen Tebrizliler ve aileleri zengin alt n ve dviz tccarlar . Ancak ran Devriminden sonra i lerini kaybetmi ler. Aile Trkiyeye ka p Trk pasaportu alm . Azerbaycan ve randaki i anla malar ayn ekilde Tebriz as ll Trkiyeliler olan Oromi ailesiyle i ie gemi durumda. Bir bankan n nemli hissedarlar ndan biri. (Yorum: Banka Trk irketleriyle ili kileriyle biliniyor.) F. ahram Oromi. ran Devriminden sonra Trk vatanda l alan ranl bir Azerbaycanl . Kendisi ve karde leri Bahram ve Nadir, 1998 y l nda Trk NAB D Ticaret irketini kurdu. Merkezi stanbulda olan Trkiye, Ortado u ve ran aras nda kapsaml bir ticaret yrtyor. irket 1995ten bu yana Hyundai markas n n Azerbaycan distribtr ve ailenin yelerinden birinin Samsungun Trkiye ve Azerbaycandaki temsilcisi oldu u syleniyor. ----ooo---TAR H: 16 Kas m 2009 BELGE NO: 09TELAVIV2482 GNDEREN MAKAM: ABD Tel Aviv Bykelili i SINIFLANDIRMA: Secret/Noforn

KONU: ABD Savunma Bakan Yard mc s Vershbow ile st dzey srailli savunma yetkililerinin gr mesi zet: () srailli yetkililer Trkiye- srail ili kilerindeki bozulmayla ilgili kayg l yd ve Suriye ve Lbnandan gelen tehditlerden bahsettiler. () Gilad, Suudi Arabistan n ran n (Pakistan deste iyle) nkleer silah sahibi olmas na kar kaca n , M s r n da destek verece ini syledi. Trkiyenin nkleer silah sahibi olarak yan t verece inden emin de ildi. Yine de, srailin evresindeki blgede gvenlik durumu ran n nkleer silah sahibi olmas yla ciddi anlamda iyile ecekti. () Trkiyeyle ilgili rahats zl k 13. srailli yetkililer ayr ca Trkiyenin, srailin Anadolu Kartal tatbikat na kat l m n iptal etmesiyle byyen rahats zl klar n dile getirdi. Trkiyeyle stratejik ili kinin nemine inanlar n belirten yetkililer Erdo an n gr lerinin gnden gne orduyu daha fazla etkisi alt na ald n ve Trkiyenin Bat dan ok Do uya bakmas n n ili kilerin bozulmas n n bir nedeni oldu unu syledi. Gilad, Trkiyenin AB yelik srecinin pheye d mesiyle bunun anla l r bir duru oldu una ve ba ar l olmak iin iki blgede ili kilerini dengelemesi gerekti ine inan yor. 14. Baidatz Trklerin Irakta Krt etkisini nlemeye kararl oldu unu ve bu hedefi gerekle tirmek iin ran ve Suriyeyle ili kilerini dzeltmesi gerekti ini syledi. Ona gre en kt sonu, Ortado uda yeni bir Trkiye- ran-Suriye-Irak ekseninin ortaya kmas olur. Gilad ayn zamanda Trkiyenin ranla ili kilerini dzeltmek istedi ine de dikkat ekerek son dnemde Hamas desteklemek iin baz agresif planlar yapt n syledi. Ancak Baidatzdan daha iyimser gr ler ta yorduve Trkiyenin Irakta olumlu bir rol oynad n ve Trklerin as l hedefinin ticari a dan faydal olabilecek istikrarl bir Irak oldu unu belirtti. Glad, yak n zamanda srail ve Trkiye aras ndaki herhangi bir yak nla madan phe duydu unu, ancak Trkiyenin nemi dolay s yla srailin ordular aras ili kileri srdrmeye devam edece ini belirtti. 15. Gilad ayr ca Vershbowa srailin Trkiyeyle ili kilerini dzeltmek iin ne yapabilece ini sordu. Vershbow Trkiyenin blgede etkili olmak istedi ini ve e er sraille ili kilerini tehlikeye atarsa konumunu ve tarafs z bir arabulucu olarak etkinli ini riske ataca n belirtti. Erdo an n ideolojik gr lerinin Trkiyenin Mslman kom ular na odaklanmas na neden olabilece ini de belirten Vershbow, kendisinin bir realist oldu unu dolay s yla ABD ya da NATOyla ili kileri riske atmayaca n ifade etti. ABD ve srail Trkiyeye kar sab rl ve ilgili olup Trkleri blgede yap c bir rol oynamaya gnllendirmeli. ----ooo---TAR H: 23 ARALIK 2004

BELGE NO: 04THEHAGUE3333 GNDEREN MAKAM: Lahey Bykelili i SINIFLANDIRMA: Confidential KONU: TRK YEN N AB KATILIM SREC / G ZEML KAYBOLAN BELGE OLAYI ZET: Hollandal diplomat Pieter de Gooijnere gre, Hollandan n nderli inde Avrupa Konseyinin Trkiyeyi yelik mzakerelerine davet etmesi, tarih kitaplar na geecek bir olay. Hollanda Konseyi ve Polloff ile yap lan son gr melerden birinde, Gooijner Brkseldeki gr melerin son saatlerine kendi gzyle ahit oldu u detaylar anlatt . De Gooijer, olumlu karar n kmas na etki eden kritik geli menin oldu unu savundu: Fransa Cumhurba kan Chirac n, K br s Rum Kesimi Cumhurba kan Papadopulosa sz hakk tan madan, acele ettirmesi, ngiltere Ba kan Blair n, Ba bakan Erdo an tehlikeli sonular do uracak bir bas n toplant s dzenlemeden nce otelinin arka kap s ndan almas ve Hollandan n, Trkiyenin normalde var olmayan Ankara Anla mas deklarasyonunu ho kar lay p, al nt yapt klar Konsey Karar n gsteren belgeyi ustal kla saklamas . 2. Pieter de Gooijer, (Avrupa Entegrasyon Direktr ve Hollanda Cumhurba kanl n n ana mzakerecisi) 20 Aral kta Hollanda Konseyinin ev sahipli inde yap lan bir resepsiyon kapsam nda, Trkiyenin ABye giri mzakerelerini, Konsey yetkilileri ve Poloff ile ili kilendirdi. De Gooijer, Konseyin Ba bakan Balkenende ve D i leri Bakan Bot ile 16 Aral k Per embe gn ba layan, mzakerelerin tam merkezindeydi. De Gooijer, o gr meler iin, Ba bakan Balkenendenin, Trk delegasyonunun kendisine kar tavr ndan ve Erdo an n lkesine dndkten sonraki a klamalar ndan dolay k zg n oldu unu syledi. De Gooijer, Balkenendenin Bulgaristan, H rvatistan ve Romanyan n sevin dolu tepkilerinde oldu u gibi, s rt s vazlama ve kucakla ma f rsat n ka rd n syledi. Mzakerelerin hepsinde oldu u gibi, ona Trklerin buraya Kapal ar da hal al yormu gibi bir mzakere iin geldiklerini hat rlatmak zorunda kald m. E er her ey, do ru yolda ilerleseydi, mzakerelerden daha iyi bir anla mayla ayr ld klar n d nebilirlerdi. Ayn ekilde, De Gooijer, Kapal ar psikolojisinin, Ba bakan Erdo an n anla ma ve sonular ndan memnun olmad n gstermesini gerektirdi ini belirtti. 3. De Gooijer, 16 Aral k Per embe gnnn ilk saatlerinde, Hollanda Cumhurba kanl delegasyonunun, Trk heyetle leden sonra saat 4.30da gr t n ve Hollandal lar n, Trklerin K br s konusunda bir eyler yapmak zorunda olduklar n sylediklerini belirtti. De Gooijere gre, hibir ey imzalamak istemeyen Trkler negatif tepki gsterdi. Bu ve devlet liderleri ak am yeme i iin haz rlan rken, De Gooijer Trkiyenin Ankara Anla mas iin bir protokol ba latabilece ini nerdi ve protokol ba latman n illa anla ma imzalamak anlam na gelmedi ini syledi. Bu Trkiye iin, K br s meselesinin nemini kabul etmenin bir yoluydu. Bu plana uygun hareket eden Hollanda, Konsey Sonu Belgesinin, Trkiyenin Ankara Anla mas n n protokoln imzalad na i aret eden 19uncu paragrafa ek metin gnderdi. Balkenende, D i leri Bakan Bot, Erdo an ve D i leri Bakan Gl aras nda geen zorlu konu malar, en sonunda Trklerin protokol ba latmaya en az anla ma imzalamak kadar kar kt klar n gsterdi.

4. Ek metin, 17 Aral k Cuma sabah geri ekildi. Hollanda iddias n , Trkiyenin AB yeli i mzakereleri ba lamadan nce, bir Protokol imzalama niyetinde oldu unu gsteren bir deklarasyon yapabilece i ynnde de i tirdi. Sekreterya, bunu Konsey Karar Belgesinin 19uncu paraf na bir revizyon olarak yay mlad . Prensipte, Trklerin konsept onay n ald lar ve sonras nda bunu K br sa satmaya yneldiler. De Gooijer, Fransa Cumhurba kan Chirac, Almanya Ba bakan Schroeder, ngiltere Ba bakan Blair, Avrupa Komisyonu Ba kan Barroso, Hollanda Ba bakan Balkenende ve K br s Rum Kesimi lideri Papadopulos aras nda gerekle en kk bir toplant y hat rlatt . Hemen yandaki odadaysa, btn Avrupa Konseyi toplant yap yordu. Blair ve Schroeder, Brkselden leden sonra 1.30da ayr lmak istediklerini a klad . Anla ma iin zaman daral rken, Papadopulos, net bir deklarasyon konusunda ayak diredi. De Gooijer, en nihayetinde Chirac n konu up, Papadopulosun bakt n syledi. Tony, Gerhard ve ben, bunun iyi bir zm oldu unu d ndk. ok fazla zaman m z yok. Biliyorum kabul edeceksin. Chirac daha sonra aya a kalkt ve Papadopulosa ynelerek, Toplant ya girmemize izin ver dedi. De Gooijer, sonras nda Chirac n a k n bir halde olan Papadopulosu toplant ya gtrd n syledi. De Gooijer, ayn zamanda bunun en nihayetinde ABdeki i leyi in bir rne i oldu unu ve byk lkelerin ayak direyen kk lkelere kar cephe ald bir sistemi gz nne serdi ini syledi. 5. Hollandal lar, halen Trkiyenin resmi olarak Deklarasyonu kabul etmesine ihtiya duyuyordu. De Gooijer, Karar Sonu Bildirgesinde, Trklerin ki isel mektuplara kadar kelime oyunlar yapt klar n syledi. Daha da kts, Trkler, resmi deklarasyonu, metnin 19uncu paragraf nda ngrld gibi kabul etmeyi reddetti. Metnin bu k sm nda deklarasyon ho kar lan yor ve szde deklarasyondan al nt ieriyordu. Bu geli meler ncesinde, Erdo an a ka mzakereleri terk etti ve nceden belirlenmi 14.00deki bas n toplant s iin Conrad Otelin yolunu tuttu. De Gooijer, Balkenenedenin Ba bakan Blairi a rd n ve ondan yard m istedi ini syledi. Blair, arabas na binip Erdo an takip etmeye gnll oldu; bir sre sonra, her ikisi de son gr me iin Konsey binas na dnd. 6. Bu noktada, de Gooijer, Erdo an, Balkenende ve Barrosonun 19uncu paragraf n yeniden de erlendirilmi halinin bulundu u, yeni sunulan Sonu Bildirgesinin metninin sayfas n , anla man n ierikleri ve kapsam n n kabul edilmesi ad na imzalamas n teklif etti. De Gooijer, Sayfay biraz nce kitab mdan y rtt m ve alt na izgi ektim dedi. Erdo an ise imzalamay reddetti ve Gl onu takip etti. De Gooijer, ard ndan 19uncu paragraf kabul edece ini d nd ve bylece, ba ta K br s olmak zere konseyin geri kalan n n Trkiyenin Protokole 3 Ekimden nce imza atmas ndan memnun olmas n sa layacak politik seviyeden birine i aret etti. Nihayetinde, Erdo an D i leri Bakan na Trkiye ad na imza atmas talimat n verdi; Hollanda ad na D i leri Bakan Arzo Nicolai imza att ve Avrupa Komisyonunun geni lemeden sorumlu yesi Rehnde komisyon ad na imza att . Bunun ard ndan, politikac lar, aday lkenin temsilcilerinin, 25 ye lkeyle son oturumun yap lmas ve geleneksel aile foto raf n n ekilmesi iin kat ld klar Konseye dnd. 7. Ek sz olarak, son oturum iin not alan bir Konsey al an , ABDnin Avrupa Birli indens sorumlu yetkilisi, anla maya var lmas n n ard ndan durumun gerginli ini korudu unu ifade etti. Konseyin son resmi oturumunda, AB25, Yunanistan n talebi kar l nda Sonular metninin (s n r tart malar n n zmlenmesiyle ilgili) 20inci paragraf nda geen, ye lkeler (o ul) ifadesini ye lke ifadesiyle de i tirdi. Drt aday, ampanyayla kadeh kald rmak iin 25 lkeyle bir araya geldi inde, Romanya, Bulgaristan ve H rvatistan n tarihi kararlar hakk ndaki d ncelerini belirtmelerinin ard ndan, Erdo an sahneye kt . Erdo anda gnn tarihi nemine de indi, ancak ard ndan iki anlaml yorum yapt . lk olarak, Trkiyenin 20inci paragraf n halen tek bir ye lkeye ili kin oldu unu anlad n

syledi. kincisi, Trkiye Devletinin, Ankara Anla mas nda K br s n tan nmas n ngren protokol imzalamay d nmedi ini belirtti. (Not: ABDnin AB misyonundaki kayna , Konseyin, ABnin resmi Sonularda byle bir noktay iermeyece ine nceden a kl k getirdi ini syledi. Ancak Hollandal lar, konunun gndeme gelmesi halinde Balkenendenin kapan bas n toplant s nda, ABnin protokoln imzalanmas n , tan mas yla ayn kabul etmeyece ini belirtebilece i konusunda Trklerle anlam t . K br s Rum Kesimi Devlet Ba kan Papadopulos, Erdo ana cevap vererek Sonular n E-25 lkeleri aras nda oktan kabul edildi ini ve sonradan tekrar yaz lamayaca n belirtti. ABDnin AB misyonu kayna n n giderek daha gerginle ti ini belirtti i Balkenende araya girerek, herkesin bugn tarihi bir karar al nd konusunda anla t n syledi ve tart may kapatt . 8. Trkiyenin Deklarasyonuna gelince? De Gooijer surat nda bir glmsemeyle, O sonsuza dek kay p olacak; tarihiler bo yere hi bir zaman var olmam bir ka d arayacak dedi. Bu, hesab yap lan niyeti gsteriyordu. De Gooijer, Toplamak gerekirse Hepimiz Trkiyenin muhtemelen ge kalmadan ve kesinlikle 2 Ekim kadar ge olmadan ne yapmas gerekti ini biliyoruz (mzakerelerin ba layaca tarihin bir gn ncesi). Ve e er Trkler ieri girer ve Deklarasyon ile 19uncu paragrafta yans d gibi niyetleri hakk nda kelime oyunlar na ba larsa? De Gooijer, AB mzakerelere ba lamaz diyerek szlerini bitirdi. 9. Bu belge ABDnin AB misyonuyla koordine edilmi tir.