Professional Documents
Culture Documents
چكيده
ذخاير انرژي فسيلي جهان ،با روند فزاينده مصرف كنوني ،تا چندين سال ديگر به اتمام خواهد
رسيد و هر كشوري كه به فكر تامين منابع انرژي خود نباشد ،با مشكلت فراوان روبرو خواهد شد .اما
منابع گياهي و سلولزي موجود در دنيا ،جايگزيني تجديد شونده ،براي منابع نفتي ميباشند (.)2
فراوانترين ماده آلي بر روي كره زمين سلولز و پلي ساكاريدهاي مشابه آن مي باشند كه در
ساختار گياهان به كار رفتهاند ( .)5سلولز از واحدهاي ساختماني به نام گلوكز تشكيل شده است كه
يك قند ساده و قابل استفاده براي بيشتر موجودات زنده است ،اما تجزيه سلولز و تبديل آن به گلوكز
تنها توسط ميكروارگانيسمهايي كه داراي آنزيم سلولز ( )Cellulaseميباشند انجام پذير است ( .)9اگر
با فرايندي مناسب و اقتصادي سلولز گياهان به قندهاي ساده و قابل تخمير تبديل شود ،تحولي
شگرف در صنايع غذايي و همچنين توليد سوختهاي طبيعي روي خواهد داد (.)10 ،6 ،5 ،2 ،1
پس از توليد گلوكز مي توان با استفاده از ميكروبهاي ديگري و با استفاده از عمل تخمير از
قندهاي موجود ،اتانول توليد كرد كه جانشيني مناسب براي سوختهاي فسيلي ميباشد (.)10 ،4 ،2
هم اكنون پژوهشگران زيادي بر روي جنبه هاي سلولي و مولكولي توليد مقرون به صرفه آنزيم
سلولز كار مي كنند و در اين زمينه به توفيقاتي نيز رسيدهاند .اما كماكان توليد و پرورش
ميكروارگانيسمهايي كه با سرعت بيشتر و هزينه كمتري قادر به توليد آنزيم فوق باشند مد نظر
بسياري از محققين است (.)4 ،3 ،2 ،1
در كشور ايران نيز از ضايعات گياهي و كشاورزي سلولزي استفادة مطلوبي نميشود و در صورت
استفادة مناسب از اين منابع مقادير بسيار زيادي سوختهاي طبيعي و قندهاي ساده قابل توليد
ميباشد.
مقدمه
استفاده از ضايعات گياهي و سلولزي سبب كاهش آلودگيهاي زيست محيطي و بهبود وضعيت
بهداشتي جامعه ميگردد ( .)2يكي از مهمترين مشكلت زيست محيطي ،گرم شدن كرة زمين بدليل
مصرف زياد سوختهاي فسيلي ميباشد ،استفاده از سوختهاي جايگزين سوختهاي فسيلي در توقف اين
پديدة نامطلوب مؤثر ميباشد (.)2
ميزان انرژي جذب شده بوسيلة عمل فتوسنتز بر روي كرة زمين چيزي در حدود 10برابر
مصرف ساليانة انرژي جهان ميباشد ،كه از اين ميزان حدود 3/2آن بوسيلة گياهان و بقيه بوسيله
فيتوپلنكتونهاي آبزي جذب ميشود (.)2
سلولز فراوانترين ماده آلي موجود بر روي كرة زمين ميباشد ( .)5تودة زيستي گياهي بيشتر از
سه تركيب سلولز ( ،)%40همي سلولز ( )%33و ليگنين ( )%23تشكيل شده است .تخمين زده
ميشود كه در حدود 4× 1010تن سلولز در سال بوسيلة گياهان آلي توليد ميشود .يا به عبارتي به
ازاي هر نفر در هر روز 70كيلوگرم سلولز سنتز ميشود .بنابراين كاربرد آنزيمهايي كه توانايي تغيير و
تبديل در سلولز را داشته باشند مورد توجه قرار گرفته است (.)9
)β 1به هم متصل شدهاند، (6 سلولز از واحدهاي ساختماني گلوكز كه بوسيلة پيوندهاي
ساخته شده است .اما تجزيه سلولز و تبديل آن به گلوكز تنها توسط ميكروارگانيسمهايي كه حاوي
آنزيم سلولز ميباشند انجام پذير است ( .)9اگر بتوان با فرايندي كارآمد و اقتصادي سلولز موجود در
ضايعات گياهي و كشاورزي را به قندهاي ساده و قابل تخمير همچون گلوكز تبديل كرد ،تحولي بزرگ
در صنايع غذايي و توليد سوختهاي طبيعي جايگزين شونده نظير اتانول روي خواهد داد (،4 ،2 ،1
.)9
در زمينة توليد اتانول از مواد سلولزي پيشرفتهاي بسياري حاصل شده است (،10 ،4 ،3 ،2 ،1
.)11اما جهت پيشرفت و توسعه اين فرايند ،پژوهش و مطالعات بيشتري مورد نياز است .در كشور
ايران نيز از بيشتر ضايعات سلولزي و كشاورزي همچون كاه گندم و جو ،كاه برنج ،ضايعات جنگلي،
روزنامهها و كاغذهاي باطله ،ضايعات كارخانجات كاغذسازي و ...استفادة مطلوبي نميشود.
اگر چه آمار دقيقي از ميزان مواد فوق در دسترس نميباشد اما بي شك حجم بسيار زياد و قابل
توجهي ميباشند .جهت توليد گلوكز از مواد سلولزي و تبديل آن به اتانول مراحل زير انجام ميگيرد.
نمودار شمارة يك نشانگر مراحل انجام اين كار است كه به تفصيل در هر مورد بحث خواهد شد.
methodميباشد (.)2
در بين روشهاي فوق روش آخر به سبب فعاليتهاي آنزيمي بالي آن ،پايداري و سهولت تهيه آن
كاربرد بيشتري دارد.
براي تهيه الكل به غير از روش پيوسته كه در آن نياز به تثبيت سلولهاي مخمر ميباشد ميتوان
از توليد به روش Batch fermentationنيز استفاده نمود .اما كارايي آن نسبت به روشهاي ديگر نسبتاً
كم ميباشد .اما روشي نسبت ًا ساده ميباشد و پيچيدگيهاي روشهاي Immobilized methodو
را ندارد (.)2 Immobilized Flash method
از آنجا كه الكل توليد شده در فرمانتور يك عامل مهاري جهت عملكرد مخمرها محسوب ميشود
بايد آن را از محيط خارج سازيم .چرخش محيط كشت از راه يك ستون تقطير به ما اين امكان را
ميدهد كه الكل توليد شده را جداسازي نموده و محيط را براي عملكرد مخمرها مساعد نماييم
(.)4 ،2
( يكممي از مهمتريممن كاربردهاي سمميستمهاي بيولوژيكممي انرژي زا ،توليممد اتانول از تودة زيسممتي
)Biomassميباشد .در ايالت متحدة آمريكا ساليانه بالغ بر 5ميليارد ليتر اتانول از طريق تخمير توليد
ميشود كه مهمترين سوبستراي آنان نشاستة ذرت ميباشد .اين تكنولوژي در كشور آمريكا به خاطر
توليد انبوه ذرت كه از طرف دولت مورد حمايت قرار ميگيرد ميتواند اقتصادي باشد .اما در كشورهاي
ديگر همانند ايران توليد اين محصول جهت تبديل آن به سوخت طبيعي به صرفه نيست و استفاده از
منابع سلولزي ميتواند راه حلي مناسب و جايگزين باشد.
تحقيقات بسيار گسترده و مناسبي در سرتاسر جهان جهت تحقق اين امر در حال انجام است و
بي شك در آينده بسيار نزديك شاهد توليد قند و اتانول و ديگر محصولت تخميري از زبالههاي مواد
غذايي ،كاغذهاي باطله ،پسماندههاي كشاورزي نظير كاه و ديگر منابع سلولزي خواهيم بود.
Alkali-treatment
Pretreatment Culturing
Steam explosion
Sacchharification Cellulase
Enzyme revovery
Sugar concentration
Ethanol recovery
(SCFE, Membrance,
)Temary azeotropic distillation
مراحل توليد قند و اتانول از سلولز گياهي
منابع
1- Aguiar, C. L. 2001. Biode gradarion of the Cellulose from sugarance Bagasse by fungal
Cellulase. Sienc. Tecnol. Aliment. Vol.3, no. 2: 117-121.
2- Kazuhisa Miyamoto. 1997. Rrnewable biological systems for alternative sustainable
energy production (FAO Agricultural services Bulletin – 128)
3- Lark, V. 1999. Production of ethanol from recycled paper sludge using cellulase and
yeast, Kluvexomyces marxianus. Fuel and Energy Abstracts. Vol 38, Issue
6. P: 395 – 396.
4- Lee J. 1997. Biological conversion of lignocellulosic biomass to
ethanol. Jour of Biotechnology. Vol 56. P: 1 – 24.
5- Lee R. Lynd et al. 2002. Microbial Cellulase Utilization: Fundamentals and
Biotechnology. Appl. Environ. Microbiol. 66: 506 577.
6- Netherwood, T. R. et al. 1999. Gene transfer in the Gastrointestinal tract. Appl. Envion.
Microbial. 41: 1337-1343.
7- Spano, L. et al. 1975. Enzywatic Hydrolysis of Cellulosic waste to Glucose, Pollution
Abatement Div, Food Svce. Labs, US. Army Natick, MA. USA.
8- Sternberg. D. et al. 1977. B-Glucosidase: Microbial production and effect on enzymatic
hydrolysis of Cellulose. Can. J. Microbial. 23: 139-147.
9- Walsh G. 2002. Proteins Biochemistry and Biotechnology John Wiley X Sons, LTD pp:
419 – 471.
10- Wang. D.I.C, et al. 1983. Ethanol from Cellulosic Biomass. Philos.
Trans. R, Soc. Lond. Ser. B3000: 323-333.
11- Yang X, et al. 2001. Bioconversion of corn straw by coupling ensiling
and solid – state fermentation. Bioresource Technology. Vol 76. P: 277
– 280