Nh u t thng minh - Phn 1

Sau khi c bi Kim 100 triu/1 gi nh c phiu nhiu bn lin hi ti nu mun tm hiu thm v u t chng khon th c th hc u. Mt s bn th than phin rng nhng lp hc chng khon v sch bo v chng khon trnh by kh hiu qu, vy c ti liu hay website no dy cch u t mt cch ngn gn v d hiu khng. hc v u t (u t bt k th g, khng ch chng khon) th khng g tt hn bng hy c cun sch Nh u t thng minh (The Intelligent Investor) ca Benjamin Graham. C th phn ln ngi Vit Nam cha nghe v cun sch ny, nhng c th so snh nh sau: cun sch ny c th xem nh l Kinh Thnh trong lnh vc u t chng khon. N dng ln nn tng t bao nhiu th h nh u t v hc gi pht trin thnh cc l thuyt v phng php u t hin i m th gii hin ang p dng. Cun sch xut bn nm 1949. C rt nhiu cu chuyn l th xung quanh cun sch v tc gi ca n. Chng hn, rt nhiu bn tr thi sau khi c cun sch tm n lp hc v u t ca tc gi Benjamin Graham. Nh lp hc , hu ht nhng hc tr ca Graham sau ny u tr thnh triu ph v t ph nh kinh doanh v u t, trong ni bt nht chnh l Warren Buffett (ngi giu th hai th gii hin nay, ch sau Bill Gates). Buffett l hc tr duy nht nhn c im A+ trong sut s nghip dy hc ca Graham; v cng ging nh mt s hc tr khc, Buffet xem Graham l ngi cha th hai ca mnh. Sau ny h thm ch cn ly tn ca thy Graham t tn cho con trai ca mnh ghi nhn s nh hng ln lao ca Graham i vi h ( l theo vn ha ca ngi M, cn ngi Vit khng bao gi lm vy). Bn thn ti khi c xong cun sch (mt gn 1 nm tri) cng cm nhn iu tng t. N hon ton thay i suy ngh ca ti v

u t, kinh doanh, v nhng mt khc trong cuc sng. V ti ngh n cng c th gip bn c iu tng t nh vy. Ti vit bi vit ny nhm 2 mc ch: 1. L phn tip theo ca bi Kim 100 triu/1 gi nh c phiu, trong ti nu r quan im cch u t ph hp vi mi ngi l khng nn ph thi gian vo nhng th khng ph hp vi h, khi h s c c li nhun rt tha ng so vi cng sc b ra. Cn bi vit ny phc v cho nhng ai c tham vng t c li nhun cao hn mc , v ang trn ng tm kim mt chin lc u t ng tin cy cho ring mnh. 2. Tm tt li ni dung cun sch Nh u t thng minh. Ti rt ngc nhin rng nhng nguyn l u t v cng qu gi, d rt n gin v d hiu, ca Graham li khng c ph bin Vit Nam. Ti gi nhng nguyn l ny l phn Ton hc c bn m bt k ai cng phi hc qua nu mun bt u nghin cu Vt l. Rt nhiu ngi hc v u t (phn Vt l) Vit Nam hin nay cha h c trang b phn Ton hc c bn ny. Th gi v gi tr Theo Graham, khi u t vo bt k ci g, bn nn quan tm n hai v ch hai khi nim: - Th gi (price): l s tin m bn cn b ra. - Gi tr (value): l th m bn s nhn li c trong tng lai. Th gi th d hiu qu phi khng? Nhng lm sao bit trc c gi tr? Chng ta s th xt v d sau: mt n sinh va tt nghip T ti ang cn nhc xem c nn i du hc bc i hc nc ngoi hay khng. Thi gian hc l 4 nm, v tng chi ph l 40 ngn la, tr ht ngay t ban u (do Lnh s qun yu cu s tin 40 ngn phi c sn ngay trong ti khon ngn hng). Hy xem y l mt quyt nh u t, v ch xt n kha cnh kinh t, liu c b c nn i hc hay khng? Th gi y chnh l s tin 40 ngn la phi b ra. Cn cch tnh gi tr n gin nht l xc nh s tin m c b s kim c sau khi tt nghip. Sau 4 nm, c b s v Vit Nam lm vic vi mc lng khi im l 400 la/thng, ngha l 4,800 la/nm. C b cng tin rng vi nng lc ca mnh, mi nm c b s c tng lng trung bnh 25%/nm (bn thn ti

nm m cng khng dm ngh mnh c c mc tng lng nh vy, nhng khng sao, ph n thng hay m mng m). Ngha l, n nm th hai, c b s kim c 6,000 la; nm k tip l 7,500 la. Nhng c b ch mun lm vic trong 6 nm thi, sau c b s ly chng v ngh vic! Vy s tin tng cng sau 6 nm lm vic l: 4,800 + 6,000 + 7,500 + 9,380 + 11,730 + 14,660 = 54,070 B ra 40 ngn v thu c 54 ngn, vy y l quyt nh u t ng n? Khng hn, y c b cn lu rng gi ca ng tin s thay i theo thi gian. Chng hn, nu ti c 100 ng v quyt nh b vo ngn hng vi li sut 8%, th sau 1 nm ti s c 108 ng (100 ng vn + 8 ng li sut). Hay ni cch khc, s tin 108 ng tng lai 1 nm sau s ch tng ng vi 100 ng hin ti thi. Nu c 2 la chn: 1) nhn 100 ng ngay by gi, hoc 2) nhn 100 ng sau 1 nm; th ti s chn ngay cch 1, v c c 100 ng trong tay ti s b vo ngn hng 1 nm sau c c 108 ng, thay v ch c 100 ng nu chn cch 2. V vy, 4,800 la 5 nm sau (4 nm hc + 1 nm lm vic), tnh theo li sut 8%/nm th ch tng ng 3,267 la hin ti, tng t cho cc nm sau . nh gi khon u t mt cch chnh xc, ta cn phi quy i dng tin trong cc nm tng lai v hin ti, so snh vi s tin 40 ngn b ra ban u. C b thc hin bng tnh ton sau: Nm Lng nm GTHT 1 4,800 3,267 2 6,000 3,781 3 7,500 4,376 4 5 6 Tng 9,380 11,730 14,660 54,070 5,068 5,868 6,790 29,150

Gi tr hin ti (GTHT) ca tng s tin gi y ch cn 29,150 la thi. R rng nu ch xt v kha cnh kinh t th y l mt quyt nh u t qu ti. Li khuyn: c b nn i tm kha hc khc, hoc thm ch c th xem xt vic ly chng ngay by gi. trn l mt v d ht sc n gin khi phn tch theo trng phi u t gi tr (Benjamin Graham c xem nh l t s ca trng phi ny). Khi phn tch mt doanh nghip, bn c th p dng tng t: 40 ngn chnh l s tin phi b ra (th gi); cn s tin lng kim c trong tng lai chnh l dng tin t li nhun m doanh nghip s sinh ra trong tng lai, bn s d on dng tin v t tnh ra gi tr ca khon u t .

Khc phc im yu ln nht ca ngi Vit Benjamin Graham c ni ngay u cun sch rng: k th ln nht ca nh u t chnh l bn thn anh ta. Ngha l, phn ln nhng sai lm m nh u t mc phi khng phi xut pht t nhng nguyn nhn khch quan (cng ty t nhin ph sn, ban lnh o gian di, ri ro th trng,...) m l do chnh sai lm ch quan m nh u t t gy ra. iu ny c bit ng Vit Nam: phn ln mi ngi thng lo lng v li cho nguyn nhn khch quan (c th xem cc bi phng vn trc tuyn gn y) hn l t nhn li chnh bn thn mnh. y ti th phn tch im yu ln nht ca ngi Vit khi u t. Vng, ni mt cch ngn gn l th ny: ngi Vit rt hm ca r. Trong con mt ngi nc ngoi, ngi Vit rt h tin, ch khng bit tit kim. Ngi h tin l ngi ch bit ngh n th gi. Cn ngi tit kim l ngi bit dung ha gia th gi v gi tr. Phn trnh by ngay pha sau c bit quan trng cho bt k ai mun bc vo th gii u t. Thm ch nu bn khng quan tm n u t, bn cng cn bit n nhng iu sau y c ci nhn ng n hn trong vic mua sm, tiu xi. :-D V d 1. Trc kia ti thng rt hay b bn b v ng nghip ch ci v cch ti b tin cho cc ba n sng bn ngoi. Ba n sng ca ti tn khong 6-8 ngn ng, trong khi nhng ngi khoe rng h ch n xi, bnh,... mt 1-2 ngn ng. Vi nhng ba sng r nh vy, chng trch h mi lm vic hoc hc tp n 10 gi sng l hoa mt, bun ngp, u oi. iu hi hc na l sau ba sng h tip tc phi b thm tin mua thm nhiu th khc n cho i v mt! Ngha l nu tnh s tin thc s b ra, v xt thm vic nng sut lao ng b gim v ham ca r lc u, ci gi 1-2 ngn ng chng cn hi mt t no. Ti c h c th tham kho ba n ca ngi Nht: rt mc, nhng nh n ung nh vy m ngi Nht c th lm vic vi 100% kh nng cho n 70 tui m vn chy tt; cn phn ln ngi Vit khng sc lm 50% ca kh nng cho n nm 35 tui. Cho d iu kin kinh t kh khn n th no, ngi Nht cng sn sng u t thch ng cho ba n. V d 2. Mt s bn ca ti khi mua xe gn my u chn xe Trung Quc. L do duy nht: gi r. H l lun rng xe Trung Quc ch c 5 triu, cn xe Nht (second-hand) th mc gp i. V th gi th ng l xe Trung Quc hp dn. Nhng nu xt n cht lng th khc. Nu xt n s tin phi b ra tt v sa xe Trung Quc c th chy c, ri xt n tui th s dng, xt n an

ton cho ngi li,... tt c cu thnh nn mt con s gi l gi tr cho chic xa, v em so snh vi th gi b ra, kt qu khng hn l xe Trung Quc lc no cng hp dn hn. Qua hai v d trn, chng ta thy rng ngi Vit thng ch ngh n th gi khi mua mn g . Phng php phn tch c nhiu ngi p dng l: so snh th gi ca cc mn vi nhau la chn ci tt nht. Ngoi ra cn mt trng phi na cng rt ph bin, nht l phi n: so snh gi ca tng thi im. V d 3: phn ln nhng th hng hiu nh in thoi di ng, qun o thi trang, giy dp u c gi bn cao hn rt nhiu so vi gi tr s dng thc s m chng em li. Bn gi ca ti cha mun mua i giy c gi 1 triu ng v qu mc, nhng nu ch cn nghe thng tin sale off 30% (gi ch cn 700 ngn ng) th bo m s ng ngi khng yn lin. Thay v so snh th gi v gi tr, th by gi bn gi ca ti ch suy ngh gia gi bn trc v sau khi gim gi! Bc u tin u t khn ngoan l phi bit mua r. Mua r c ngha l mua vi th gi thp hn rt nhiu so vi gi tr. Ch : th gi cao khng c ngha l mc, v th gi thp cng khng c ngha l r. Th gi gim i ng k (giy sale off, hng xch tay trn thu, chng khon rt gi,...) cng khng c ngha l n r u t V d 4. Gn y ti c bit nhng ngi mua xi gi 1-2 ngn v d 1 ang chi chng khon. Khi ni chc bn cng on c h mua bn th no. :-P H ch c phiu trn sn tp trung c th gi mc qu (c m ln n 300-400 ngn/c phiu), nn o sang chi th trng OTC (c th hiu l ch en), v th gi c phiu cn rt r (c ci ch 10-20 ngn/c phiu). Hoc l nu cc c phiu Blue Chip (nhng c phiu c th trng k vng nh Kinh , REE, Vinamilk,...) c th gi qu cao th h s o sang chi cc c phiu Penny Stock (nhng c phiu c th gi siu r) . Ti th tm hiu cch phn tch c phiu ca nhng ngi mi bt u chi, v pht hin ra nhiu im l th. Thng tin u tin m h tm n l bng gi chng khon vo cui mi ngy (trn bo, website, bn tin chng khon...). Bt k bng gi no cng c t nht 2 ct: m c phiu v th gi trong ngy. V chnh l thng tin duy nht m h dng phn tch. Ch c 2 ct th h phn tch th no? Rt n gin: h so snh cc dng trong bng gi vi nhau! V d h so snh 2 dng sau: Cp Gi BBC 48 KDC 220

V h kt lun rng Bnh ko Bin Ha (BBC) hp dn hn Kinh (KDC)! (Cn nh nhng ngi bn mua xe Trung Quc ch khng mua xe Nht ch?) Mt s ngi th hn lm hn, ngoi bng gi th h cn nhn vo biu th gi ca tng c phiu. Khi h thy th gi hin thi ca c phiu no ang xung thp nht so vi 3 thng trc, h s inh ninh rng c phiu ang rt r! (Cn nh ngi bn gi ham mua sale off ch?). Phn tch u t khng phi nh vy! ng bao gi ph ht thi gian c bng gi hoc xem th, v chng ch cho ta bit mt bin duy nht: th gi. Bn khng th nhn thy ct gi tr trong bt k bng gi no c. B Nm bn ph c dy ti rng: ng h tin, thay v vy hy bit tit kim. V nu h tin th c i ca chu s mi ngho kh, cho d chu c kim c nhiu tin i na. Nhng nu chu bit tit kim, chu s lun sung tc, cho d chu khng kim c nhiu tin nh ngi khc. B Nm cn dy rng ngi xa thng khuyn mnh khi mua ci g cng phi xt c 3 yu t: r, bn, p. Nu chu ch chm chm ngh n r, chc chn chu s tht bi khi u t c phiu. Phn 1 ca bi vit gii thiu khi nim c bn v u t gi tr, ng thi gip cho bn khc phc c im yu ln nht ca mnh: tm l ch ngh n th gi ch khng cn xt n gi tr. Phn k tip s gip bn p dng phng php u t gi tr vo c phiu c th nh th no.

Nh u t thng minh - Phn 2

Hai nguyn tc c bn khi u t gi tr Rt nhiu ngi lm tng rng u t gi tr c ngha l tnh ton dng tin tng lai ri chit khu v hin ti nh v d phn I trnh by. Khng phi vy. ch l mt trong nhng phng php thng c p dng thi. Nt quyn r ca l thuyt u t gi tr nm nhng nguyn tc n gin ca n. phn mt ti nu ra nguyn tc u tin: mi tng quan gia th gi v gi tr. Phn ny s gii thiu hai nguyn tc c bn cn li. Bin an ton (Margin Of Safety) Nu xt k cch phn tch ca c b trong phn I, ta s thy c cc vn sau: - S tin lng trong tng lai thc cht ch l d on, trn thc t th s tin y c th khc i. - Mc tng trng tin lng c th cng khng phi l 25%/nm. C nhiu ri ro: cng ty lm n km, nn kinh t i xung, c b ng nhn v nng lc ca mnh... - T l phn trm dng chit khu (8%/nm) cng c th s khc i. Ch cn mt trong cc yu t trn xy ra, chc chn kt qu tnh gi tr cui cng s c khc bit. Ni chung nhiu ngi cng phn tch mt trng hp th mi ngi s c kt qu tnh gi tr khc nhau. V con ngi th lun c th mc sai st khi tnh ton v nhn nh. V vy Graham ra nguyn tc bin an ton (BAT) khi u t: ch thc hin u t nu nh th gi thp hn gi tr mt khong ng k, khong gi l BAT. Nu BAT cng ln th v u t cng hp dn. Hay ni cch khc, vn khng phi l tnh ton tm ra gi tr chnh xc nht, v iu l khng th. Thay v vy, ta ch cn c gng nh gi sao cho con s gn ng nht (xc sut ng cng cao cng tt, nhng khng th 100% c). Vn quan trng hn l cn phi i hi BAT tht cao khi thc hin u t, b p cho nhng sai s khng trnh khi khi nh gi. Theo Graham, mt giao dch m khng c BAT th giao dch khng phi l u t ng ngha. Va ri ti c ni chuyn vi mt anh bn. Anh ta hi ti nh sau:

- C phiu X ang c th gi trn th trng OTC l 32-34. Tao nh gi n khong 22 thi. Vy c nn mua khng? - Nu thy X tt th c th xem xt mua. Ti u oi tr li. - Tao nh i n xung khong 30 th mua. - Anh ta ho hc. - CI GIIIIIIIIII... Ti ht ln Nu my ngh rng gi tr n khong 22 l c, th my ch nn mua khi n 16-18 thi. Ci khong chnh lch 4-6 l BAT. Ngay c nu th gi l 22 th cng khng mua, v BAT ch bng 0. NG C MUA NHE CHA! Ti BUZZ my pht qua Yahoo Messenger. Nhiu ngi, mc d trnh rt cao v cho rng mnh hiu v phn tch u t, li khng bit g v BAT. Xem v d trn bo Tui Tr, bi vit va kh hiu va gy hiu lm cho ngi c ch: khng ni r sai s c th c trong tnh ton v BAT th no l ph hp. Nu tc gi c th cho rng BAT ca mnh bng 0 v tnh ton ca mnh chnh xc 100% th c l tc gi s sm tr thnh ngi giu nht Vit Nam trong nay mai. Hy ghi nh: BAT cng ln th v u t cng hp dn. Nghe n gin qu phi khng? Ai li chng bit vy? Th th bn hy quan st nhng ngi xung quanh ang chi c phiu. Thay v trng i BAT dng, h sn sng chp nhn BAT m, ging nh anh bn ca ti. Ngh rng BAT l 0 hon ton l in r, ch ng ni n BAT m!!! V nu tun sau c phiu X tng gi t 32 ln thnh 40, BAT ca anh ta s gim t -10 (= 22 32) xung cn -18 (= 22 40). Ti dm chc anh ta s cng phn khch mun mua v cho rng c phiu X ang cc k hp dn! Vng, X rt hp dn, nhng hp dn cho lm anh ta thua l, ch khng phi hp dn u t. C th bn s phn bc li rng thi im hin ti, rt kh tm c c phiu c BAT dng, v gi c phiu ang tng ln chng mt m. Nu ch nhn vo th gi th chng bao gi bit c BAT c. Cn phi chu kh tm ra gi tr ca n na. Ti xin k li kinh nghim ca mnh. Rt nhiu ngi c th s ch ci ti v ci s cng u lc no cng i hi BAT cao ca ti lm ti b l bao nhiu l c hi kim li. Vng, ti xin thnh tht k nhng pha b l c hi ca ti. Ti b l khng mua FPT khi gi ca n ang loanh quanh mc 80-90 ngn (iu chnh li theo mnh gi 10 ngn) ri n gi FPT leo ln gi trn 600 ngn (tng gn 700%). Ti cng b l khng mua TDH khi gi n cn 70, ri chng kin TDH cho sn vi gi 300. Cha ht. Ti gi SAM trong sut thi gian di, ri quyt nh bn i, v

chng kin SAM tng gn gp 3 ln sau . Ti thm ch cn nm gi VF1 khi n trn 40, ri chng kin n gim xung cn 16, nhng ti vn khng bn v nm gi cho n by gi. Tt c nhng pha b l c hi u l v ti cng u i hi BAT cao. Mt s ngi thm ch cn cho rng khng ai c th ngc hn ti na. :P Vng, ti tha nhn mnh rt ngc, nhng may mn l ti khng cho mnh ngc hn na. Th no l ngc hn? Ngc hn l khi ti bn ht nhng c phiu ca mnh a theo mua nhng c phiu m ti tin rng BAT l khng c, thm ch l m. Cho n thi im ny, ngoi tr nhng pha hng n trn, nhng c phiu m ti i hi BAT cao u em li kt qu rt tha ng. S d hu ht cc hc tr ca Graham u thnh cng l v h hiu c BAT. Sau khi bc ra t l luyn ca Graham, mi ngi hc tr u tm ra phng php nh gi doanh nghip ring ph hp vi mnh. C ngi s dng phng php dng tin chit khu. C ngi xc nh gi tr bng cch nh gi ton b ti sn hin c ca doanh nghip. C ngi th tnh lun gi tr v hnh (thng hiu ca doanh nghip) khi nh gi. Trong ni bt c Buffett l c bit thnh cng v kt hp c 2 trng phi u t gi tr v u t tng trng (vn d theo mi ngi l hon ton tri ngc nhau, c dp ti s trnh by v u t tng trng sau). Ngay c Graham cng gii thiu mt s phng php c th trong cun sch Nh u t thng minh. Mi ngi hc tr s hu mt chiu thc nh gi ring, sao cho ph hp vi th mnh ca chnh mnh v tng chnh xc khi nh gi. D dng chiu thc no th cui cng h cng tun theo mt nguyn tc: i hi BAT phi cao. Ln sp ti khi ai nh dy bn v phn tch chng khon theo trng phi gi tr (hoc phn tch c bn), nu h ch dy bn v PE, PEG, PB, DCF... m khng ni g n BAT, th ng nn tin h. Nu ch bit chiu thc m khng bit tm php, bn ch c th lm Sn ng Mi V kim bc cc qua ngy thi. Warren Buffett c nu mt hnh tng rt l th. Nu bn cn xy mt cy cu xe c trng ti 10 tn i qua, bn phi thit k v thi cng cy cu chu c 15 tn. Phn 5 tn chnh l BAT. D bn c thng minh n u th cng khng th lng trc c nhng bin c trong tng lai: thi tit bt thng, mt s xe n gian ti trng,... Nu bn ngoan c xy cy cu ti trng 10 tn hoc thp hn, khng sm th mun cy cu s sp tan tnh. Trng hp ny c bit ng khi bn Vit Nam. Thm ch b Nm bn ph cng bit iu khi tr gi my ngi bn thch. Nu ngi ni thch gi mn l 200 ngn, trong khi b Nm tin rng n ch ng gi 30 ngn, th b Nm s a ra ci gi ban u l 5 ngn! Nhng ngi khng bit tr gi th s a ra

mc gi ban u ng bng 30 ngn. Gi mua cui cng khi chn chn s ln hn 30 ngn. Benjamin Graham lun nhc nh hc tr v BAT, cn b Nm th lun nhc nh ti rng: chu phi bit cm ng cn. ng Th Trng (Mr. Market) Ti vn thng nghe nhiu ngi than phin rng phn tch c bn khng c t dng v th trng Vit Nam. H cho rng i hc my lp v phn tch chng khon xong ri chng p dng c g. Chng hn: ti sao c phiu Z c cc ch s c bn p vy m gi c thp l t? H cho rng by gi ngi ta ch quan tm n th gi thi, c ai u t da vo gi tr thc u m mnh phn tch gi tr lm chi cho mt. Mt ln na, nhng ngi ch hc chiu thc m cha thuc tm php. Ngoi BAT, Graham cn ra mt nguyn tc na: ng Th Trng (Mr. Market). hiu c nguyn tc ny, thay v s hu c phiu, bn hy tng tng mnh ang s hu mt ming t do cha ng li. D nhin l bn d dng bit c gi tr thc s ca ming t hn l so vi gi tr ca c phiu. Ngoi ra, hy tng tng th trng chng khon l mt ng hng xm tn l ng Th Trng - ngi cng c mt mnh t bn cnh mnh t ca bn. Hng ngy, ng Th Trng s n trc ca nh bn a ra mt mc gi mua mnh t ca bn, hoc ngc li bn c th mua ming t ca ng ta nu thy gi hp l. Mc d c hai ming t u ging nhau v din tch v a th, nhng mc gi m ng Th Trng a ra lun bin ng theo tng ngy. Ch c iu, ng Th Trng c tm l rt bt n nh. Trong mt s ngy ng ta ch thy ton kha cnh tch cc ca ming t v v cng phn khch, khi ng ta cho mt mc gi v cng cao. Li c mt s ngy, ng ta ri vo trng thi v cng hoang mang v ch nhn thy ton kha cnh tiu cc, khi ng ta s a ra mc gi v cng thp. Ngoi ra, ng Th Trng cn rt l. Nu hm nay bn t chi giao dch, th ngay ngy hm sau ng ta li n g ca cho mc gi khc, cao hn hoc thp hn ty theo tm trng ca ng ta ngy hm . ng ta khng bao gi quan tm n gi tr thc s ca ming t c. Nu bn cng khng hiu r gi ca ming t, bn phi cn thn vi ng Th Trng. Rt c th chng tm l bt n nh s ly t

ng qua sang bn. Khi bn c th s mua phi ming t ca ng ta hoc bn ming t ca mnh vi ci gi sai lm. Warren Buffet c li khuyn nh sau: ng Th Trng trc ca l phc v bn, ch khng phi hng dn bn; ci m bn cn l ti tin ca ng ta, ch khng phi s ngn ngoan ca ng ta. Nu bn tin rng ci gi m ng ta a ra qu cao so vi gi tr thc ca ming t, bn c th thn nhin t chi giao dch, hoc thm ch c th bn ngay ming t ca mnh. Tng t, khi ng ta hoang mang cc , bn c th tn dng c hi mua ming t ca ng ta ngay lp tc. Graham cho rng bn nn tp trung tm ra s khc bit gia th gi v gi tr, v khi c c BAT tng i ln th thc hin u t ngay. Sau , bn khng c s bin ng hng ngy ca th gi nh hng n quyt nh mua/bn ca mnh. Thm ch bn cn phi trng i s bin ng . V ngn hn, s khc bit gia th gi v gi tr lun tn ti, nhng v lu di th chng s tin li gn nhau. Bn c th kim c li nhun cao hn mc trung bnh ca th trng nu bit tn dng nhng lc c s khc bit . Mun lm c iu th bn phi bit cch trnh xa nhng nh hng tm l ca ng Th Trng. Cu chuyn trn cn cho thy v sao phn ln mi ngi u thnh cng khi u t vo cn nh hoc ming t cho tng lai lu di ca mnh (Nh b ni ca ti chng hn, b cha h hc qua lp phn tch u t no ht nhng vn c th chn ra cn nh c gi tr cao). Thc t th h khng b ng Th Trng quy ry mi ngy khi s hu cn nh. Chng may nu h c th giao dch cn nh qua mi ngy, hoc t hn na, h c th chia cn nh ra thnh nhiu phn thay v phi giao dch c nguyn cn, c l phn ln trong s h s gp tht bi khi u t vo nh t. Khi bn mua c phiu no , hy vit ra giy cch thc tnh ton gi tr ca bn. Nu th gi ca c phiu gim ch cn phn na, ng hoang mang. Hy nhn li t giy , xem cch tnh ton cn ng khng. Nu vn tin rng n ng, bn c th c 2 la chn: 1. Khng quan tm n th gi hin ti. Theo cch ny th v lu di bn s c c mc li nhun tha ng (nh trong bi vit trc). 2. Ly tin mua thm c phiu . Phn 2 ny gii thiu thm 2 nguyn tc c bn khi u t gi tr. Da vo , bn c th t i tm ra phng php xc nh gi tr ring cho ph hp vi bn thn mnh. phn cui cng, ti s

trnh by mt s sai lm thng thy trong suy ngh ca mi ngi v th gi v gi tr ca c phiu.

Nh u t thng minh - Phn 3

Nhng suy ngh rt bun ci v gi tr c phiu Vit Nam Hng ngy, khi c bo, theo di din n trn mng, nghe nhng ngi xung quanh ni chuyn v chng khon, ti khng khi thy bun ci v mt s ng nhn lin quan n th gi v gi tr ca c phiu. y ti xin nu ra mt s trng hp vui nht. Ng nhn 1: gi tr khng c ngha g ht Phn trc ti ni s v ng nhn ny, by gi xin ly v d hi hc nht m ti tng c bit. Khi mua mt mn hng no , ngi Vit mnh s o vo mua nu nh th gi n t ngt gim (chng hn nh nh khuyn mi), ngoi ra khng cn tm hiu g thm. Nhng i vi c phiu (v la, vng) th hi khc. u tin, mi ngi s lao vo mua khi th gi n tng (chng phi ng nghip ca bn tng thc gic bn nhanh nhanh mua c phiu v gi c phiu ang ln sao?). n khi phn ln c phiu c gi cao v kh mua, mi ngi s lao i tm mua nhng c phiu mi (thng l trn th trng OTC) c gi cn thp. Ngoi ra khng cn tm hiu g thm. C c ai nhanh chn mua trc th c gi l nh u t lo luyn. V d tiu biu nht cho trng hp mt (gi cao) l c phiu PVD, cho trng hp hai (gi thp) l BBT.

 hiu iu hi hc 2 c phiu ny, trc tin bn cn bit v ch s PE. Ch s PE ca mt c phiu chnh l t s gia th gi v li nhun ca cng ty pht hnh c phiu trong 1 nm. V d, trong nm va qua cng ty X thu c li nhun l 1 ngn ng trn mi c phiu, hin nay trn th trng th c phiu X c th gi l 12 ngn ng, khi ta ni PE ca X l 12 (=12 ngn/1 ngn). Hay ni cch khc, bn b ra 12 ng c c 1 ng li nhun mi nm khi s hu c phiu X. Nu cng ty X vn gi vng tc li nhun nh hin nay, th sau 12 nm xem nh bn thu hi li c s tin ban u. C phiu PVD tng c thi im c PE=328. Ti khng th no hiu ni ti sao li c ngi chu b tin ra mua c phiu c PE=328. Ngay c c phiu ca Google, d c rt nhiu ngi sn n v nhiu ngi nh gi rng b k vng qu cao, cng ch c PE khong 60. Nu bn mua PVD vi PE=328, v nu vn gi mc li nhun hng nm nh hin nay, PVD cn kinh doanh khong 328 nm na bn c th xem nh g li vn. Ba trm hai mi tm nm! Nu bn cha th hnh dung ni n di th no, th c ngh th ny: cch y 328 nm th ngay c t Si Gn cng cha c hnh thnh! Cn BBT (Bng Bch Tuyt) th sao? Cch y gn mt nm, th gi ca BBT ch c khong mi my ngn ng. Bn thy r qu ri phi khng? Nhng nu em li nhun cm ci ca BBT m em chia cho th gi , th PE ca BBT mc trn 100. Vng, cn trn 100 nm BBT g li vn cho bn. Ch c cch duy nht l gii cho mc PE > 100 mt cch hp l l v lu di li nhun ca BBT phi tng trng mnh m hn hin ti. Khi qung thi gian 100 nm c th ch cn rt xung cn 10-20 nm (lc th gi ca BBT chc chn s cao hn). Lm th no BBT tng li nhun mnh m? Bng cch bn nhiu bng v sinh hn? tm hiu kh nng , thay v b ht thi gian c cc bn bo co ti chnh, bn nn dnh t thi gian qu bu chy n cc siu th, ca hng tp ha Si Gn. Th m xem bn tm c bao nhiu im bn sn phm ca BBT. Theo ti c bit th bng v sinh ca BBT ngy cng tri dt ra xa Si Gn, mun tm thy th phi n cc im bn tnh khc. C mi nm th chng li tri dt ra xa hn, v t im bn hn. Ti on rng nhng ngi mua BBT (mua c phiu, ch khng phi mua bng v sinh) khi PE>100 u l nhng ngi n ng kh kho. Phn ln ph n Si Gn u khng mua c c phiu ln bng v sinh ca BBT. Ng nhn 2: Mnh gi chnh l gi tr ca c phiu Rt nhiu bo ch thng hay a tin v chng khon nh sau:

C phiu X (mnh gi 10 ngn ng/c phiu) hin nay c th gi l 200,000 ng/c phiu, tc l gp 20 mnh gi. ng Z, chuyn gia chng khon ca cng ty Y. cho rng th gi ca X vt qu gi tr thc. Nh u t nn cn thn... c xong ng l ti thy mnh cn phi cn thn. Nhng khng phi cn thn vi c phiu X, m l cn thn vi ng Z g . Theo nh cch ni ca ng Z th mnh gi chnh l gi tr ca c phiu, c phi vy khng? Ti s ly mt v d n gin. Gi s hi u nm ti thnh lp cng ty c phn HAVILO (Ht Vt Ln) vi s vn 100 triu ng. c c s tin , ti vay ngn hng 40 triu, ng thi huy ng t ngi quen c 60 triu ng cn li bng hnh thc pht hnh 6,000 c phiu vi mnh gi 10,000 ng (60 triu = 6,000 x 10,000). Gi s nhng c ng ng gp vn ng bng mnh gi. Nh vy thi im thnh lp bn cn i k ton ca HAVILO nh sau: Ti sn + Tin mt N phi tr + Vay ngn hng Vn ch s hu + Vn u t 100 100 40 40 60 60

Bng 1 (n v: 1 triu ng) Rt d hiu phi khng: Ti sn = N + Vn. V bn tnh rt li bing, ti quyt nh khng dng 100 triu tin mt kinh doanh g c, m em ht i mua c phiu SJS lc n c th gi l 100,000 ng/c phiu. May mn thay, ch vi thng sau th gi ca SJS tng ln 1,600,000 ng/c phiu ( iu chnh sau khi chia tch), v ti bn ht c phiu SJS ca mnh. Nh vy 100 triu ban u ca ti bin thnh 1.6 t, tc l ti kim li c thm 1.5 t. Gi s nh cng ty HAVILO c u i khng phi ng thu thu nhp doanh nghip trong nm nay. Khi cn i k ton ca HAVILO s l th ny: Ti sn + Tin mt N phi tr 1,600 1,600 40

+ Vay ngn hng Vn ch s hu + Vn u t + Li nhun gi li

40 1,560 60 1,500

Bng 2 (n v: 1 triu ng) By gi ti bn: Mnh gi ca HAVILO by gi l bao nhiu? Tr li: vn l 10 ngn ng/ c phiu (v Vn u t vn l 60 triu). Cu hi k tip: Ti mun bn c phiu HAVILO cho bn vi gi 50 ngn ng/c phiu (gp 5 ln mnh gi), bn c mua khng? L d nhin bn s mua ngay v ci gi 50 ngn l qu hi. Vi 1,6 t tin mt, cho d HAVILO c phi ngng kinh doanh ngay lp tc, tr 40 triu tin n, th n vn cn n hn 1,5 t tr li cho cc c ng. Ngha l mi c phiu ca HAVILO s l 1.56 t / 6,000 c phiu = 260 ngn ng. B ra 50 ngn ng s hu 260 ngn ng tin mt, i vi ngi bnh thng th l v u t qu hi, nhng i vi ng Z g th khng hn vy! Mnh gi ca c phiu n gin ch l mt con s c n nh lc gp vn hoc pht hnh c phiu ra bn ngoi. Theo thi gian, mnh gi s khc hn so vi tnh hnh thc t v ti sn v li nhun ca cng ty . Th gi cao gp 20 ln mnh gi khng c ngha l t, m th gi ch cn bng 1/10 mnh gi cng khng c ngha l r. Nu mun hiu r hn gi tr ca mt cng ty, bn phi nhn vo cn i k ton. Ch mt con s mnh gi khng th ni ln c iu g c. Ng nhn 3: Gi s sch chnh l gi tr ca c phiu Trong k ton, ngi ta tnh gi s sch (Book value BV) bng cch: BV = Vn ch s hu / s c phiu pht hnh p dng cho bng 2: BV = 1.560 t / 6,000 c phiu = 260,000 ng

Sau phn trnh by Ng nhn 2, c th bn cng ny ra ngh: nu th gi thp hn so vi BV th c phi c phiu ang r khng? Rt nhiu ngi phn tch gi tr cng mc phi sai lm . Thc t th BV cng nh mnh gi, chng th ni ln iu g v gi tr thc ca c phiu c. Trong v d Bng 2 th ng l khon u t rt hi, nhng c trng hp hon ton ngc li. Hy xem v d sau. Khi c 1.6 t tin mt, ti quyt nh lm mt c u t in r: chy ra ch Nht To mua v s my vi tnh siu c (my XT, mn hnh 2 mu en-xanh, khng cng... chng hn). Vng, ti thch chi ngng nh vy . Sau khi mua th ti ch cn li 10 triu ng tin mt. Cn i k ton ca HAVILO lc ny s nh sau: Ti sn + Tin mt + My mc thit b N phi tr + Vay ngn hng Vn ch s hu + Vn u t + Li nhun gi li 1,600 10 1,590 40 40 1,560 60 1,500

Bng 3 (n v: 1 triu ng) Lc ny, n v vn ch s hu khng h thay i, ch c iu c cu ti sn c s khc bit. Ti sn c chia ra lm 2 phn: tin mt 10 triu v phn my mc thit b l 1,590 triu. PV vn l 260 ngn ng. Nhng trong mi 260 ngn ng, phn ln i vo ci khon my mc thit b ht ri. Bn thy y, nu nhm mt da vo BV, bn s nhm rng my ci my vi tnh i XT l gi tr! Thc t th ai cng bit, my ci my XT c cho th cng chng ai thm nhn v nh cho cht ch. cng l l do v sao ngi ta gi BV l gi tr trn s sch. Trn s sch th ci my XT hay l Core2duo i mi nht u c th nh nhau c. V vi ch 10 triu ng tin mt, HAVILO chc chn s gp rc ri ln khi khon n 40 triu n hn phi tr. Nguy c ph sn l kh th trnh khi. Nhng ngay c lc , trn s sch th gi tr ca HAVILO vn l 260 ngn ng/c phiu! Vn s c ngi lao vo mua HAVILO v thy rng ci gi tr s sch 260 ngn l qu hp

dn. D nhin l khng c ti trong ! Trn thc t th gi tr ca HAVILO l con s 0 trn trnh, c cho khng ti cng khng thm. Nu bn da vo BV nh gi doanh nghip, bn phi ct cng tm hiu xem ci BV thc cht l g. N l Core2duo hay l XT, n l mnh t ngay trung tm thnh ph hay l mt bi bi v gi tr ngoi bin, n l my mc c th gip sinh ra nhiu ng li nhun hay l mt ci my xay tin khng thng tic. Mun vy, bn phi trc tip n tm hiu cng ty; r nhn vin trong i ung bia hi; phng vn i tc, khch hng, i th cnh tranh ca cng ty; thm ch bn c th hack vo trong mng ni b ca cng ty moi thng tin (ti ni a thi, ng di m lm vy!). Ng nhn 4: Ch s PE ni ln gi tr ca c phiu Bn cn nh ch s PE l g ch? Ok. Chng ta tip tc. Rt nhiu chuyn gia cng hay a ra nhn nh c phiu ang vt qu gi tr tht v PE qu cao, hoc thp hn gi tr tht khi PE qu thp. iu ny thc s l rt bun ci. Ch P trong PE l Price (th gi), cn ch E l Earning (li nhun). Trong k ton, c li nhun khng c ngha l c tin u, c khi ngc li l khc. Chng ta tip tc v d t Bng 3 nh. Vi bn tnh mnh mung, ti c gng xoay chuyn tnh th cho HAVILO. Vi mt ng my XT th chc chn ti khng th vn hnh chng sinh ra li nhun c. Ti lin ln Internet tm i mt phn mm m ngun m no , sa li mt cht ri bin n thnh phn mm ring ca mnh (d nhin l phi giu i xut x m ngun m ca n). Sau ti n ku gi sinh vin cc trng i hc mua phn mm ca ti vi iu khon c bit: c xi thoi mi, sau 1 nm mi tr tin cng c (trong k ton gi l credit cho khch hng 1 nm mi thu tin). Ti hiu r sinh vin th lm g c tin m tr cho mnh, ngay c my a sinh vin cng bit iu , nhng c sao, c xi thi, n hn th qut lun c sao. :P V th l HAVILO c thm 60 triu ng li nhun, sinh vin c phn mm xi, cn ti th hng khi chun b nhn gi c phiu ca HAVILO tng ln. Tt c mi ngi u vui v ai v nh ny. HAVILO c thm 60 triu ng t li nhun, nhng mun c c s tin mt tng ng th phi i 1 nm na. Chng sao c, nhng nh u t ho hc khng cn phi i lu n vy, h bt u tnh: Tng li nhun l 60 triu. HAVILO pht hnh 6 ngn c phiu.

Vy mi c phiu li 60 triu / 6 ngn = 10 ngn ng/c phiu. Th gi ngy hm nay ca HAVILO l 50 ngn ng/c phiu. Suy ra: PE = 50 ngn/10 ngn = 5 B CON I! MUA C PHIU SIU R !!!!! PE ca HAVILO ch c 5, trong khi trung bnh th trng hin nay l 40. Gi s sch ca HAVILO n 260 ngn, trong khi th gi ch c 50 ngn. Cn di g m khng mua? Nu bn mua HAVILO, bn v nhng c ng khc s phi gnh s n 40 triu khi HAVILO ph sn. , hy vng rng sang nm sau bn s tm li c nhng sinh vin kia i thanh ton li tin s dng phn mm nh! Chc may mn! Cn ti th m s tin nh bn c phiu HAVILO cho bn i chi o Tun Chu y. D nhin c v d trn l v gim c la o. Nhng ngay c gim c thnh tht, th ch da vo duy nht ch s PE cng khng ni ln c gi tr thc t ca doanh nghip: - li nhun trong nm nay c th cao v t bin. V d cng ty T sn xut m n lin vi li nhun o ut qua bao nhiu nm, do th gi c phiu T cng rt thp. t nhin nm nay c thin tai ln, ban lnh o ca T c nc bo c bn m n lin cho nhn dn gp nn vi gi ct c. Li nhun trong nm nay s cao t bin, nhng n nm sau th chc chn s c vn ln, thm ch mun duy tr li nhun nh xa cng kh ri. V vy, bn phi xem xt PE qua nhiu nm. - Phi xt n yu t tng trng. Cng ty A c PE=50 so vi cng ty B c PE=10 th th no? Bn ngh rng B hp dn hn? Hy nhn v tng lai. Nu A tng trng 50%/nm, trong khi B tng trng -5%/nm (ngha l li nhun trong tng lai s cng ngy cng km) th cng ty A mi ng u t. Mun bit tnh hnh tng lai ca mt cng ty trn thc t khng phi qu kh. C tp trung vo cng ty no m bn hiu r. Chng hn, nu bn l dn IT th mt cng ty ch sn xut da mm vi PE=5 c hp dn khng? D nhin l khng, v ch vi nm na thi l n s ng ca. Ng nhn 5: Ch chuyn gia mi c th phn tch gi tr Chuyn gia y l ai? l nhng ngi lm trong cc qu u t, cng ty ti chnh, cng ty chng khon, ngn hng, gio s i hc,...

Bn ngh rng ch nhng ngi mi c th phn tch ti chnh, phn tch cng ty,... Cn mnh th u c li th bng h. Bn ngh g v nhng v d nu Ng nhn 2, 3, 4? C phi l li do k ton, kim tt khng chnh xc, la lc? Thng tin khng minh bch? Chng c li g y c. Hu ht cc v d hp l v mt k ton v kim ton. Gi my vi tnh XT l ti sn l hon ton ng n. Chng c c ch d minh bch c no c th gip bn tm ra nhng s h c. Chnh bn, nh u t, phi t thc hin iu . Vy nhng chuyn gia c li th g khi tm ra nhng s h ? Chng c li th no ht. Ngc li, chnh h mi b bt li. Peter Lynch, ngi c xem l nh qun l qu xut sc nht nc M, c vit trong cun sch One up on Wall Street rng: bt k ngi bnh thng no, nu bit tn dng nhng g mnh hiu r, u c th nh bi cc chuyn gia Wall Street. Khi no c thi gian ti s tm tt li ni dung cun sch ny. Cch d nht nh bi hu ht chuyn gia l da vo Index Fund ( ni bi trc). iu ny c chng minh bi l lun ca gii nghin cu ln kt qu thc t t ngnh ti chnh. Cch th hai l tn dng ci bn bit sn. Hy tng tng, nu mt chuyn gia ch bit ngi c cc bn bo co ti chnh, liu ng ta c th nh gi chnh xc doanh nghip khng? Nhng phn trn ca bi vit cho cu tr li. Phn tch ti chnh ch l mt phn ca phn tch gi tr doanh nghip, nhng cha . Phn cn li, bn phi tm hiu thc t v tnh hnh kinh doanh, sn phm, khch hng, th trng, trin vng ca doanh nghip . Hy ly ti lm v d. Chuyn mn ca ti l vit phn mm. Chuyn mn ca anh A no l ti chnh. Vy ai c li th hn khi phn tch gi tr? Tr li: chnh l ti. Bi v trc tin ti s ch tp trung phn tch nhng cng ty m ti hiu r. Ti c th dng chuyn mn ca mnh phn tch cc cng ty sn xut phn mm, khi c kinh nghim th ti c th phn tch cc cng ty c ng dng phn mm mnh m phc v kinh doanh sn xut. Chuyn mn phn mm chnh l ci vn qu nht ca ti. Anh A khng th no c n trong mt sm mt chiu c. M nu khng

hiu r v ngnh phn mm th lm sao phn tch c cc cng ty ? i vi nhng ngi khng c chuyn mn th h rt d ngh rng my XT v Core2duo u c gi tr nh nhau. C chuyn mn phn mm ri, mun hc thm c bn v ti chnh bit cch u t th d hn rt nhiu so vi cch lm ngc li. Chng hn, ti thy nhiu ngi sau khi ngh lm IT, ch mt vi thng, thm ch l c th vo lm vic ngay trong ngnh ti chnh, ngn hng (lm chuyn vin phn tch, t vn hn hoi), mc d trc cha h c chuyn mn v kinh nghim g trong lnh vc mi. Ngc li, ti cha bao gi thy ai t ngnh ti chnh, ngh lm, ri ch trong vi thng ngn ngi i hc cp tc c th vo lm phn mm c. D nhin ti khng c so snh v h thp ngnh no c. ca ti rt n gin: hy s dng th mnh sn c ca bn chin thng. Nu cn thiu iu g th hy tm cch no tt nht b sung hay kha lp. ng nh mt th mnh ca mnh nhm mt lao vo lnh vc m bn khng c kh nng dnh thng li, ch v nghe n rng ngi no gii lm v c u th hn. Va ri ti c nghe tin nhiu ch Hai La BSCL trng m nh nui c, em tin i mua xe hi i mi. Cm s tin cn d, cc ch quyt tm ln Si Gn sn lng c phiu ca cng ty trong lnh vc gin khoan, cng ngh, ngn hng, dc phm... hng ngc li, rt nhiu nhn vin trong cc cng ty cng ngh, ngn hng... ang x v BSCL sn lng c phiu ca cc cng ty xut khu thy sn mi v gi cn rt thp (v cch cng ty thy sn trn sn gi cao). L ra cc ch Hai La nh ta, nu thc s t mnh mun u t th nn b thi gian ra phn tch tnh hnh kinh doanh ca cc cng ty thy sn quanh mnh.