1

nsan Kaynann Ynetimi Ve Gelitirilmesi

ETMDE KALTE zel okulu devlet okulundan ayran zellik nedir? rencinin; Kendisine, ailesine, iinde yaad toplumuna ve tm insanla kar sorumluluklarn yerine getirebilmesi iin; bilgi ann gereklerine uygun olarak; problem zme yeteneine sahip, toleransl, esnek dnebilen, konuan, dinleyen, tartan ve gelitiren, (salkl iletiim kurmann temel kurallar) Kaliteyi bir hayat tarz olarak benimseyen, Bilgiye hzla ulaan ve onu kullanan, Bilgi reten ve paylaan, renmeyi renmi, yeni bilgileri renmeye istekli, retilmeyeni retip, bunu dnya markas haline getiren, Giriimcilik ve standart bilinci gelimi, Milli deerleri benimsemi, kendisiyle ve toplumuyla bark, Evrensel deerlerin bilincinde, Risk alabilen, Kiilik ve sosyal geliimini tamamlam bireyler olarak yetimeleri eklinde zetlenebilir. Btn bunlar insanmz iin birer kalite gstergesidir. Bu gstergeler ayn zamanda eitim sistemimizin misyonu olmak durumundadr. Bizim okullarmzdaki retmenlerin kalitesi rencilerimize ve velilerimize dorudan yansyacaktr. Okul ortamnda ocuklara kazandrmaya altmz zellikler bir btndr. Kiiler zerinde braklan etki szden ok davranladr. ok gzel konuan, dersini ok iyi anlatan fakat davran olarak eksikleri olan retmenler renciler zerinde yanl davranlarn kazanlmasnda etkili olabilirler. Biz sadece baar m bekliyoruz? Dardan gelen retmenler bizim misyonumuzu ne kadar temsil edebiliyorlar? Veya yllardan beri bizim kurumlarmzda alan insanlar ne kadar bizim misyonumuzu temsil ediyorlar? Aslnda retmen okulun kendisidir. Ben bir insan sildim mi tam silerim? Bir daha affetmem Doum gnmde erkek arkadalarmla ekildiim resimler? Hocam iyi akamlar, muck? Hocam filan retmen ok gck, ya yle mi bunu sylediiniz iyi oldu, hemen gidip mdre haber vereyim.

Gece 00:3e kadar cepten mesajlama? Bir retmenle konuurken renciyi azarlama, Snfn yapm olduu bir davrantan dolay ksme, Klk ve kyafet olarak temsil edememe Derse ge gelme Derse hazrlksz gelme Ders annda pin pon oynama ocuktan nefret ettiinizi yzne kar syleme, Arkasndan dedikodusunu yapma lk gnde bu adam olmaz deme, Velisi geldiinde olumsuzluklar zerinde durma O zaman ilk yapmamz gereken alanlarn yeteneklerini gelitirme ve doru yerde kullanma olmaldr. Bunu iin alanlarn deimesi gerekir. Deiim iin retmenler kendilerini deitirmeliler onun iin de idare durumunda insanlar kendilerini deitirmeliler. Kendine gveni ve saygs olmayan bir insann dier insanlar iin yapabilecei pek fazla bir ey yoktur. Ve bu durum, btn olumsuz durumlarn alt yapsn oluturur. Performans; nsanlarn zel hayatlar ve i hayatlar olmak zere 2 grupta ele alnrd. zel meselelerini i yerine getirme, kapnn nnde brak! biimindeki istekler, insann doasna aykrdr. nsanlar robot deildir. nsann biyolojik, psikolojik ve toplumsal btnl iersinde ele almak gerekir. KY, bireyin dncesini deitirerek bireyi gelitirmektir. Eer siz insan kaynan gerei gibi yneltip gelitiremez iseniz, insanlarn byk ounluu bulunduklar konumda sahip olduklar kimlikleri ile yetineceklerdir. Geliim ve deiim; bireyin zgnl ve tm zellikleri korunarak yaplrsa amaca ulaabilir. Neden bireyin zgnl korunmal? u ana kadar yaam btn insanlar ve bundan sonra gelecek insanlarn hepsini yle bir sraya dizip, tmne tek tek bakma frsatmz olsayd, kendimize benzeyen bir tek bile insann olmadn grecektik. Her insan dnyada bir ei olmayan zgn bir yaratktr. te evresindeki insanlar en az kendisi kadar sekin, zgn, saygn bakalar olarak gren kiiler deiimi yapabilecek kiilerdir. yi bir idarecide olmas gereken ilk zellik; ya, cinsiyeti, dini, milliyeti, nvan, mevkii, kkeni, rengi ne olursa olsun insana sayg duyabilmektir. Okulu deil aslnda okuldaki retmenleri ve rencileri ynettiine inanmas gerekir. nsanlarn bir davrann deitirmeyi tasarladmzda farkllatrmaya ynelik etkinliklerin hedefi aktr. Davranlar deitirmenin yolu, onlar ynlendiren dnceleri deitirmektir.

Gelecein kayna olan ocuklara ynelinmelidir. nsan kaynann kaynanda anne vardr. Anne insan kaynann en bata gelen konusu olmaldr. Bu srete onlara ulamak iin anne ve babalar gndeme alp izlemeliyiz. retmenleri e seme, evlilik konusunda bilgilendirmekle ilgili programlar olabilir. ocuklarla ve annelerle ilgilendiinizde alanlarn kuruma olan ballklar artacaktr. nsann performansnn en yksek olduu i, ilgi duyduu sevdii itir. lgi renmeye hazr oluun alt yapsn oluturur. nsan ilgi duyduu ii yaptnda baarl olur, baarnca da mutlu olur. Onun iin; 1- nsann kendini tanmasn, sevmesini salamak 2- lgi duyduu alanda altrmak 3- Baka ilgi alanlarn kefetmesini salamak gerekir. Baar; insann iindeki canll en mkemmel ekilde korumas, kullanmas ve gelitirmesiyle yakalanabilir. nsanlarn birlikte altklar kiiler ile btnleebilmeleri iin empatik yaklam iinde olmaldrlar. nsan kayna yneticileri okulda alanlarn aklna, duygularna, manevi deerlerine hitap etmedikleri zaman ynetimin dengesinin bozulacan bilmelidirler. nsan kayna yneticilerinin, an dnce akmlar iinde gelien yeni yaklamlara ve dncelere kar hogrl ve ak olmalar gerekir. Yeterlilik, deer ve yarglar kalplatrmayan, aydn, hogrl, sorgulayc, hem, hem de dnme biimini kazanm olmas gerekir. Bir marangozda hangi mesleki yeterliklerin bulunmasn beklersiniz? 1- Kulland aralara hakimiyet 2- ledii materyali tanmas hatta mesleki deyimi ile ona hkmetmesi temel yeterliliklerinden ikisidir. Ustalar, zerinde altklar materyali ok iyi tandklar zaman sadece iinin ehli iyi ustalardr; eer kullandklar ara ve gereci iyi kullanmaktan da te konuturuyorsa (hkmediyorsa) onlar o konuda salt yetimi kii deil, yetkin kii, stattrlar. Her tr dzeydeki yneticide olmas gereken zellikler; 1- Ynetim becerisi 2- nsan ilikileri 3- Teknik bilgi Bir eczacnn ilalar tanmas, inaat mhendisinin demir ve imentoya, bahvann iek ve aalara ilikin bilgisi ne ise bir yneticinin insana ilikin bilgisi de odur. Her dzeydeki ynetici iin zorunlu insan bilgisinin dzeyi mhendislik dzeyinde beklenirken, insan kaynaklar yneticisinin insan bilgisinin dzeyinin yksek mhendis olmas gerekir. Siz, zerinde altnz, ileyip, gelitirdiiniz, retmen, renci, personel ve veliye ilikin olarak ne biliyorsunuz?

nsanlarn iyi ya da kt olmas kltrel ltlerle deerlendirmenin bir sonucudur. Yaratlan ho gr, Yaratandan tr. nsan sesi sze, sz resime, resimi yazya, yazy sese, sesi mzie, mzii dansa, her eyi baka bir eye evirebilir. Yreinde bir k tar: SEVG nsan bir durum olmaktan ok bir sre olarak kabul etmeliyiz. Bunun anlam KY okul yapsnn ve ynetim biiminin ok ynl, kapsaml, deiken ve karmak insan davranlarn kabullenmeye, karlamaya, anlamaya, yorumlamaya ve yneltmeye hazr oluu demektir. Sayn Mdrm; Okulumuzda alan arkadan alrken bir hata yaptn dnn. Bu insann yapaca hatann maliyeti ne olabilir? Kapc, santralci, muhasebeci, hemire, retmen, a vs... Gelimi nsann Baz Temel lkeleri Bilinli alma Hakkaniyet Drstlk Sabr Onura Sayg Kiisel Btnlk Tutarl Olma stn Kalite Hizmet Etme Gelime Ve Gelitirme Koulsuz Sevgi Yardm Etme Yreklendirme

LKELER UYGULANMASA Hakkaniyet yerine tand olan ya da gl olan hakl ksn; kiisel btnl olan deil, iki yzl, tutarsz, sahtekar insanlar takdir edilsin ve i bana gesinler. nsan onuru ayaklar altna alnsn, can ve mal gvenlii olmasn; insan can ve onuru her an keyfi olarak elden alnabilsin. En iyi hizmet eden deil, en ok dalkavukluk yapan gze girsin. stn kalite kavram kimseye bir anlam ifade etmesin; insanlarn geliimleri ve gerekletirebilecekleri potansiyelleri ana - babalarn, retmenlerin, yneticilerin umurunda olmasn. Byle bir toplum ne durumda olacaktr? Okulda verimlilik iin neler olmal? Kalite ile insan esi arasndaki mutlak ilikinin ok yaln biimde anlalm ve tanmlanm olmas gerekir. Kaliteye en st dzeyde ulamann okuldaki insan kaynann gelitirilip

yneltilmesine bal olduu bilinci, insan kaynaklar ynetiminde insana deer vermek olarak karmza kmaktadr. Gelitirilmi insan kayna, ekonomik yarma ortamnda stnlk salamak iin en etkili potansiyel kaynaktr. retmenin iine ilikin yaknmalarnn nedeni retmenin yeteneklerinin yeterince gelitirilip, anlaml biimde yneltilememesinden kaynaklanmaktadr. nsan dnyaya mutlu olmak iin gelir. Birilerinin bilinli olarak ynetim ad altnda ona kayg, korku, ar stres, mutsuzluk yaatmaya hakk yoktur. retmenin iinden salad doyumun dzeyi mutluluunun boyutudur. Yeteneklerini, kendini tanmak ve kendini gerekletirmek, baarmak, takdir edilmek insan mutluluunun deikenlerinden bir demettir. alanlar arasnda informal ortamlarda yneticilerini yeren, ven, irdeleyen, onlarn eylemlerini abartan sylemler ve tartmalar yaygndr. Bu tr konumalar dedikodu olarak nitelendirmek doru deildir. ou kez ynetim bilimi asndan tahmin edildiinden daha fazla veri, bulgu ve yorum ierebilir. Bu ortamlarda konuulanlar eer yneticilerin kulaklarna gidebilseydi, onlar da sylenenleri basit dedikodular, bo laflar olarak yzeysel deerlendirmeselerdi, olasdr ki, retmenleri hatta velileri rahatsz eden bir ok eylem gereklememi olurdu. Okul ortamnda insana hizmet etmek konumunda olan insanlara, yeteneklerini gelitirmeleri, bakalarna sunmalar, baarl ve mutlu olmalar iin ortamlar, frsatlar, imkanlar hazrlayan, bu amala aba sarf eden insan kayna yneticilerini alanlarn ba tac etmeleri iten bile deildir. Kiisel Kalite; her trl kalitenin temelidir. Size Ne Salar? Bakalar size gven ve sayg duyar Heyecan verici ve gelecei parlak grevler alma imkannz artar Daha az hata yapar, bylece ileri tekrar yapmak zorunda kalmazsnz Sizin iinizi bakasnn kontrol etmesi gerekmez Daha ok i baarrsnz nsanlar sizi eletirmezler ocuk yetitirmekte daha baarl olursunuz z benliinizi glendirirsiniz Hayatnzn daha ok anlam ve amac olur Yaamnzn kalitesi ykselir stikrar (Devamllk), Gven, ini sevmek, Sorumluluk (Herkes yapt iin sorumluluunu stlenmeli), Motivasyon, Takm almas Denetleme yerine; i kontrol, grup rehberlii, ceza yerine; koruyucu, nleyici tedbirler, geliim; i banda ve srekli, i blm; grup ve takm

almas ve i etkileim, hedef; daha fazla kr yerine renci ve retmenlerin mutluluu, karar sreci; st ynetimde alnan kararlarn uygulanmas yerine, uygulayclarn fikri alnarak, st ynetime bilgi ve veri salayp ona gre karar almak eklinde olmaldr. Neler Yaplabilir? Btn alanlarn doum gnleri, evlenme yldnmlerinde onlara kutlama mesaj gnderilebilir. Akamlar 3-5 kiilik retmen gruplaryla bir araya gelinebilir. renci velilerimizle anlap onlarn iyerlerinde %25 indirim yaptrlabilir. st dzey performans gsteren kiiler deiik ekillerde dllendirilebilir. e yeni balayanlara tanma aylar dzenlenebilir. Evli iftlere evlilikle ilgili seminerler dzenlenebilir. Geen sene yaplan ankette bu gibi ilerle ilgilenecek danlabilecek bir st kurul beklentisi vard. Velilere veli eitim seminerleri yaplabilir. Velilere anne baba okulu altnda kurs dzenlenebilir. rencilere ihtiya duyulan konularda genel seminerler yaplabilir. retmeni daha iyi tanma adna ev ziyareti yaplabilir. Verilen grevler yerine getirildiinde teekkr edilebilir. ocuklarn geliimi yakndan takip edilip renci durumlaryla ilgili haftalk toplantlar yaplabilir. Karar almadan nce uygulayacak olanlarn fikri alnabilir. Etkili retmenlik nasl yaplr, snfta grlt olmamas iin neler yaplabilir gibi balklar altnda grlebilir. Dnce odalar kurulabilir. rencilerin geliim dnemleri hakknda daha fazla bilgilendirme yaplabilir. letiim ve kendini ifade etme adna kurslar dzenlenebilir. Takm almas ve grubun birbirini iyi tanmas iin daha fazla birlikte olmalar salanabilir. lme ve deerlendirme her eyi lmelidir. Snav sonular soru, konu, snf, retmen analizleriyle daha faydal hale getirilebilir. Ak hedefler koymak ocuklarn anne ve babalaryla daha sk iletiime geilmeli. Korku ve kaygdan bamsz ortamlar oluturmak Gzel davranlarda mutlaka takdir etmek Cesaret vermek Sabrl olmak nyargsz olmak

Dinlendirilmelidir Tayin stresi Yaplan programlarda sponsor bulunabilir KONU : Eitim ve retim faaliyetlerinde Kz - Erkek ilikileri . ETKN YNETM KOULLARI Hi hazrlkl olmadmz bu hassas konuda hedefler belirleyemeden girdiimiz ders ylnda zmek zorunda kaldmz sorunlarn igal ettii gndemle bile olsa bunlar tartmak umarz gelecek yllarmza yarar salar. Kanaatimize gre meseleye ynden bakmak gerek . a) inde bulunduumuz toplum, b) Bize ocuklarn veren aileler, c) Bizim temel Eitim deerlerimiz. Bizler bugn ilk iki enin olumsuzluklarn ayklayarak, gndeme kendi deerlerimizi hakim klmak zorundayz. Bunu nasl yapacamz kadar "nelere ncelik vererek balayacaz ?" cevap bekleyen soru. Bunun halledilebilmesi iin okullarmzda sosyo kltrel ynden veli profilinin karlmas gerek ki; nceliklere neler konulabilir bilelim. Bu ciddi eylem plnnn realize edilmesi iin ise; okul rgtlenmesine toplam kalite deerlerinin kazandrlmas gerekir. yleyse okullarmzda toplam kaliteye ulamak iin gz nnde tutulmas gereken nceliklerin listesine bakalm: 1) Okul kadrolarmzda temsili ne alan kimliklerin grevlendirilmesi gerekir. rencilerimiz kendilerine sunulan rnek insanlar yaknlarnda grebilmelidir. Sorunlarn zm iin abalamaktansa kaliteli rehberler istihdam edilmelidir. Temel rehberlik deerlerinden uzak, retim makinesi gibi kimselerin rencilere salkl davranlar kazandrmalar ok zor. 2) Her kurum kendi leinde ncelikli hedeflerini ve bunlara ulam yollarn mevcut kadrolar iinde belirlemeli. 3) Her kurum kendi personeli arasnda etkin bir iletiim zeminini salamaldr, bu hedefe giden yollarda taklmay azaltr. 4) Uygulamalarn her aamasnda, fikir alverileri raporlarla kayda alnarak gelenek oluturulmaldr. 5) Yl sonlarnda idarecilerden, ilgili birimlerden ders ylnn genel bir deerlendirmesi, olumlu ve olumsuz ynleri, sebepleri, zmleriyle birlikte alnmaldr. 6) Her dnem iinde en az bir kez okullarn st ynetimi, retmen, personel, velileri deerlendirme amacyla dinlemeli, okul yneticilerinin deerlendirmeleriyle kyaslamaldr. 8) Okullar, eitim verdikleri ya ve cins gruplarnda rnek renci, rnek rehber ve rnek idareci kimliinde anlamaldr. zellikle idari birimlerde okul

vizyonunu temsil edebilecek, kadrosuna hakim dirayetli yneticilere ihtiya vardr. 9) Okullarn fiziki koullar mevcut imkanlar iinde slah edilmeli ve bylece rencilere sportif ve kltrel aktiviteler iin alanlar bulunmaldr. 10) Okullarda bayan rehberler ve idareciler istihdam edilerek konuya bayan gzyle de baklmaldr. 11) Eitimde bireysellik mutlaka salanmal, renciler ders yl banda aile profili de dahil taranarak (kayt srasnda grmeler yaplp kayda alnabilir. Kendi okullarmzdan gelen rencilerin son iki yln kapsayan geliim raporlar okullarndan mutlaka istenmelidir) geldikleri okullardan alnan raporlara baklarak, genel ller iinde tanmlanmal zelliklerine gre yakn takibe alnmaldr. rencilerde ncelikle: okuma, yazma, dinlediini not etme, temiz defter tutma, dzgn konuma, eyalarna sahip olma, dzgn beslenme, zaman iyi kullanma alkanlklarnn ilk basamaklar 5.snfa kadar kazandrlmaldr. Bu hususlarda eksiklii olan renciler velilerine bildirilerek konunun ciddiyeti anlatlmaldr. Eitim baarszlklarnn temel konular bunlardan olumaktadr . Bunun iin de imkanlar seferber edilmelidir. (Kltrel faaliyetler iin fiziki imknlar, rencilerle zel ilgi birimleri, okuma salonlar, vb.) 12) Okullarda ekl disiplin altyaps mutlaka salanarak bunun devamll salanmaldr. Veliler ve renciler genel ileyiteki aksamalara kar son derece duyarldr. Bu konuda gven verebildiimiz lde etkinliimiz artacaktr. Bizim zlme noktamz da burasdr. (Trenler, nbetler, derse giri-k, klk-kyafet kontrolleri, sk denetlenmeli.) 13)Uyumsuz rencilerin velileri okula arlarak grlmeli, konunun nemi kendilerine anlatlmaldr. Ailesi doru konum alamayan rencilerde ailenin sebep olduu olumsuzluklar, velilerine mutlaka iletilmelidir. Okulun temel eitim deerlerinin nce aileler tarafndan benimsenerek, ev ortamnda beslenebilmesi ok nemli. Ailelerin yanl tutumlar bizim bir yllk emeimizi boa karabilmektedir. Okul bu olumsuz etkiden korunmak iin gerekenleri yapmaldr . 14) Rehberlik servisi, ya ve cinse bal geliim evrelerini ve krlgan noktalar retmenlere anlatarak btncl rehberlik tarz oluturulmaldr. 15) Sahasnda baarl, olgun kimlikli bay bayanlardan okullara davet edilerek gelecek yaantlarda cinsel kimliin gerekleri, kiiliin nemi, sosyallemenin n koullar kendi ifadelerinden dinletilebilir. Yukarda belirttiimiz maddeler, bir tarz tanmlamaktadr. Bu kazanlmadan ynetimde etkin bir irade oluamayacak, bylece her bir sorun iin ayr ayr zmler aranacaktr. Bu sistemde uygulanacaklar Rehberlik servisleri zaten karlayabilir.

DNLEMEK KONUMAKTAN DAHA NEMLDR Kii kendine ve kardaki ile kurduu ilikiye nem veriyorsa dinleme davran nem kazanmaya balyor. nsan ilikilerinde ou kez tehis koymadan reete yazan doktorun durumuna deriz; karmzdakinin esas sorununun, vermek istedii mesajnn ne olduunu anlamadan, hemen konumaya balar, kendi paradigmalarmz iinde yarattmz dnyadan, onun sorunlarn anladmz sanrz. Okuma, yazma, konuma ve dinleme arasnda zerinde en az durulan ve eitim konusu olan dinleme yeteneidir. Dinlemenin temelinde karakter yatar. Bireyin karsndakine gven duyabilmesi iin kendini dinleyenin karakter sahibi bir kimse olduuna inanmas gerekir. Kiiyi tek ve emsalsiz grdke, onu anlamak iin gerekli dikkat ve ilgi gstermek kolaylar. Dinleme Dzeyleri 1-lgisizlik- nemsememe 2-Seici dinleme 3-Dikkatle dinleme 4-Empatik dinleme DNLEMEDE KALIP TEPKLER 1Deerlendirme 2Aratrma, deme 3Akl verme 4Yorumlama AKTF DNLEMENN TRLER 1erii yanstma 2Duyduu anlam kendi szleri iinde ifade etme 3Hem anlam hem de duygular ifade etme 4Anlam ve duygular yorumuyla birlikte yanstma ocuuna gerek servet brakmak isteyen ana- baba, ona iyi dinlemeyi retir. Publilus Syrus Tm Bedeniyle Dinleyen: Kardakini yreklendirici bir tutum taknr. Oturuu dikkat ettiini belli eder. Sakin fakat dikkatli olur. Konuana uygun zamanlarda bayla dinlediini belirtir. Gz temasna nem verir. Sadece sylenenleri deil, sylenmeyen iliki mesajlarna da kulak verir. Dinlediini her davran ve tutumuyla belli eder.

10

Y DNLEYC OLMAK N 10 PUCU 1-Kardakinin konuulan konuyu nasl bir ereve iinde algladn kavramay amalayn. 2- ortamnda dinlerken not aln. 3- Konuann sylediklerini daha sonra birisine rapor olarak sunacakm gibi dinleyin ve not aln. 4-Dinlemenin a-istek, b- ilgi, c- disiplin ve d- dikkat gerektiren nemli ve zor bir i olduunun bilincinde olarak dinleyin. 5- Hayal dnyanza kama eilimi ile baa karak dinlediiniz ortamda, o kiiyle ve o anda olmaya zen gsterin. 6-Tm bedeninizle dinleyin. 7-Cevaplarnzda konuan yanstn. Yanstmay: a- ses ykseklii, b- konuma hz, c- kullanlan kelime tr, d- el-kol hareketleri, e- nefes al veri ritminde yapabilirsiniz. 8 - Sizi olumlu ya da olumsuz ynden duygulandran davran ve szlerin farknda olun ve bu davranlar ortaya kt zaman duygularnzn altnda kalmadan konuyu dinlemeye zen gsterin. 9 - ve d grltnn farkna vararak onlar denetim altna almaya zen gsterin. 10 -Konuann bir insan olduunu, insan olarak onurlu, saygya deer ve evrende emsalsiz olduunu unutmamaya zen gsterin. Bir insana olan sayg ve sevginizi en yaln ve dorudan onu gerekten dinleyerek gsterebilirsiniz.