SAKARYANVERSTES

Bilgisayarletmenlii
Hafta1
Yrd. Do. Dr. merK.MORGL

Budersieriininbasm,yaymvesathaklarSakaryaniversitesineaittir."Uzaktanretim"tekniineuygunolarakhazrlanan budersieriininbtnhaklarsakldr. lgilikurulutanizinalmadandersieriinintmyadablmlerimekanik,elektronik, fotokopi,manyetikkaytveyabakaekillerdeoaltlamaz,baslamazvedatlamaz. Herhakksakldr2011Sakaryaniversitesi

TemelBilgisayarBilgisi/BilgisayarnTarihesi?
M..600'dehareketliparalarasahipilkhesap makinesi ABACUS 1642lkticarimekanik(diliarklardanoluan)hesapmakinesiBlaisePascaltarafndanicatedildi.Sadece toplamavekarmayapabilenbumakineden50adetsatlabildi. 1671 Blaise Pascal tarafndan yaplan makineye arpma, blme, karekk ilemleri LEIBNITZ tarafndan gelitirildi. 1820CharlesBabbagetarafndananalitikmakine;delgimakinesinitesi,birmekaniksayilemcisi,kontrol vedepolamaniteleriolanbirmakineydi. 1842airLordByron'unkzAugustaLovelaceCharlesBabbagetamamlayamadanalitikmakineiinbir programlamadiligelitirdi.Tarihteilkprogramlamacolarakyerinialmtr. 1890HermanHollerith'ingelitirdiimakinebirkartzerinealandeliklerinelektrikselalandaalglanmas yoluyla almaktayd. 1911 Hollerith 'in kurmu olduu "Tabulating Machine Company" irketi baka iki firmailebirleerek"ComputingRecordCompany"adnalmtr. 1924 ylnda "Computing Record Company" irketinin ismi IBM (International Business Machines Corporation) olarak deitirildi. 1946 ylnda ENIAC tarafndan (Electronic Numerical Integrator and Calculator);saniyede5000aritmetikilemyapmazelliiileozamankiokyksekhzaulat. Teknolojideolangelimelerbelirlibilgilerbirikmesiniteliindeolduundanbilgisayartarihieskitarihlerde yaplmolanlarnzerineson56ylierisindehzlgelimelergstermitir.

BirinciKuakBilgisayarlar(19461959)

lkprogramlamadilimakinedilindeyazlmayabalandvebilgilerbellektesaklanyordu.

kinciKuakBilgisayarlar(19591964)

lkdnemdekullanlanVakum Tplerininyerinetransistrler kullanlmayabaland.Bununlaberaberdaha hzlvedahaazelektrikharcamaktayd.ASSEMBLYmakinedilikullanlmaktayd.

nc Kuak Bilgisayarlar (19641970) Transistrler bir araya getirilerek Entegre Devreler yapld. lk MerkezilembirimiCPUyapld.

DrdncKuakBilgisayarlar(1970liyllarda)

lemvekontrolbirimlerinintmnnbiraradabulunduuchiplergelitirildi.

BeinciKuakBilgisayarlar(1970liyllarda)

Kiisel Bilgisayarlar (1981li yllarda ) Kiisel Bilgisayarlar (PC'ler) IBM tarafndan kullanclara sunuldu. 1980'li yllarn sonlarna doru ise nternet vastasyla bu kiisel bilgisayarlar birbirleri ile iletiime baladlar.

TemelBilgisayarBilgisi/BilgisayarNedir?
Bilgisayar; karmak ve tekrarl ilemleri hzlca ve hassasiyetle yapabilen, mantksal balantlara dayal kararverebilenelektronikmakinelerdir. Ksacabilgisayarlaraveriilememakineleridiyebiliriz. Bilgisayarlardonanmveyazlmolarakikiksmdaincelenir. ("KonuDizini"blmndendevamedebilirsiniz.)

TemelBilgisayarBilgisi/DonanmHakkndaBilgi
BilgisayardaverileriilemesrasndakullanlanfizikselbirimvenitelereDonanm(Hardware)denir. Anakartsayesindebilgisayarzerindebulunantmdonanmbileenleribirbirleriyleetkileimhalinde olurlar. ANAKART: Bilgisayarn ana iskeletini oluturan paradr. Bu para zerinde deiik ilemleri yapan entegre devreler bulunur. Ana kart zerinde bulunan genileme yuvalarna (Slot) genileme kartlar dediimiz; ekran kart, ses kart,televizyonkartlaryerletirilirler.

Donanmbileenlerinidrtanagruptainceleyebiliriz. Merkezi lem Birimi (Mikro ilemci) Bellek Birimleri Depolama Birimleri evreBirimleri imdibunlartektekinceleyelim. TemelBilgisayarBilgisi/MerkezilemBirimi

Bilgisayara girilen verilerin zerinde ilem yapld ve bilgisayarn btn birimlerinin ynetildii, matematiksel hesaplamalarn yapld ve koordinasyonun saland birimdir. Bilgisayarlar mikro ilemcisinin modeline gre isimlendirilirler. rnein Pentium II 450Mhz,PentiumIII500Mhz.vb.ArtkPentiumIV1.7Ghzvedaha st modellerbilgisayardnyasndakullanlmaktadr.

BellekBirimleri
ROM (Sadece Okunabilir Bellek) Bilgisayar reticisi firma tarafndan deitirilemeyecek olan programlar bubelleekaydedilir.Buprogramlarbilgisayardonanmntestedervebilgisayaraldndasistemialr durumagetirir.Butrbirbellekteyazlprogramlarveverilerdeitirilemezler. RAM(RastgeleEriimliBellek) Veriler zerinde ilem yaplrken kullanlan alma sahasdr. Bu saha bilgisayar ak olduu srece aktiftir. Bu saha yaplan ilemlerin geici olarak yazld yerdir ve ilem bittiinde de boaltlr. Bit: Bilgisayarn en kk bellek birimidir. Bit 0 ve 1 olabilen tek haneli rakamdr. BYTE: Sekiz bitten oluanbirkarakterlikbilgiyisaklayanbellekbirimine"byte"denir. BellekKiloByte(KB),MegaByte(MB)veGigaByte(GB)olarakleklendirilir. 1KB=1024Byte1MB=1024 KB=1.048.576Byte1GB=1024MB

TemelBilgisayarBilgisi/Donanm
ROMileRAMKarlatrmas

Eriim Okuma/ Yazma Fonksiyon Geici/ Sabit eitleri

ROM Rasgele Okuma Sabitbirekildeilemlerive veriyitutar zerindekibilgilerkalcdr PROM,EPROM,EEPROM

RAM Rasgele OkumaYazma Geiciolarakilemlerive veriyitutar zerindekibilgilerelektrik kesintisindesilinir EDORAM,SDRAM,RDRAM

Depolama Birimleri

Sabit(Hard)Disk
Bilgisayarlarda verilerin kullanc ya da bir program tarafndan silinene kadar saklanddepolamaelemandr.Ksacasabitdiskolarakdaadlandrlr.Grevi; bilgisayartarafndansaysalsinyallereevrilmiolanverilerimanyetikortamda saklar. Bilgisayar kapandnda bu disk zerinde depolanm bilgiler RAM bellekten farkl olarak silinmezler. Gnmzde sabit disklerin kapasiteleri GigaByte(GB)birimicinsindenifadeedilirler.

Disket(FloppyDisk) Floppydisketlerharddisklergibiverisaklamaortamlardr. Flopy Disketlerin hard disklerden en nemli fark sistemden bamsz olarak tanabilme zelliine sahip olmalardr. Disketlerin depolama kapasiteleri 1.44 MegaByte (MB) tr. Disketlerin zerinde yazma kilidi bulunmaktadr. Bu kilidin ak olduu durumlarda sadece disketten veri okunmasna izin verilir, verilerin ieriinideitirilmesiyadasilinmesiiinbukilidinkapatlmasgereklidir.

3,5 simgesiilegsterilir. CD(CompactDisk KompaktDisk)

ok miktarda bilgiyi kayt edip ve bu bilgileri tekrar okuyabildiimiz optik veri saklama donanmdr. Bu CD'lerin zerine sadece bir defa kayt yaplabilir. Ancak zerine defalarca kayt yaplabilen CD'ler de bulunmaktadr. Kullanlmakta olan CD Kapasiteleri 650 MB ile 1,3 GB arasnda deimektedir. Ayrca gnmzde DVD ad verilen ve CD'lerden daha fazla veri depolama kapasitesinesahipolandiskleryounbirekildekullanlmaktadr.

CDsrc
CD'lerin bilgisayarlarda okunabilmesini salayan elemanlara da CD srcleriadverilmektedir.BuelemanlazernkullanarakCDzerinde bulunan izleri okur ve bunlar saysal veriye evirir. Uygun programlar kullanlarak bu veriler alnr ve dier programlarn kullanabilecei veri biiminegetirilir.

DVD (DigitalVideoDisk)
Digital Versatile Disk veya Dijital Video Disk olarak adlandrlan ok amal yeni optikdisk teknolojisi 1996 ylnda domutur. Teknik zellikleriveyetenekleri,allm diskyapsnakyaslagerektendevrim saylabilecek niteliktedir. Standart CD'ler ile ayn boyutta olan DVD diskler en az 4,7 GB (gigabyte) en ok da 17 GB kapasitesi ile gnmzdeyaygnkullanlandierortamlarakyaslaokbykbirveri alandr.

Blue Ray
Bluray", birok teknoloji ve elence sektr liderlerinin bir araya gelerek oluturduu topluluun gelitirmek ve yeni jenerasyon optik medyalar belirlemek iin yrttkleri projedir. Tek katmanda 25GB'a kadarveri depolanabilmektedir. Hafza Kart Dijital Fotorafmakinesi, MP3 player, cep telefonu gibi eitli elektronik aygtlarn iine taklabilen depolama aygtlardr. MMC, SD, CF, XD gibi trleri mevcuttur.

USBBellek
FlashBellekler, gkesintisindedahiierdiibilgilerikaybetmeyenve tekrar tekrar yazlp silinebilenbirbellekeididir.

evreBirimleri
GiriBirimleri Klavye
Bilgisayara veri girebilmekiin, zerinde harf, rakam, zel karakter ve eitlifonksiyon tularnnbulunduubirgirielemandr.

ki tr klavye vardr; F Klavye ve Q Klavye. Bunlar isimlerini klavyeharftakmnnsolstkesindeki harftenalr.

Fare(Mouse)
Fare zerinde iki veya tuu bulunan ve hareket ettike elektrik sinyalleri reten bir elemandr. Fare hareket ettike ekran zerinde bulunanfareiaretisideekranzerindeyerdeitirir.zelliklefare gnmz grafiksel iletim sistemlerinde grsel uygulamalarda kullanlr.

Modem

Bilgisayarn telefon hatlar zerinden birbirlerine bilgi iletmesini salayan aygtlardr. rnein; bilgisayarda bulunan bir modem vastasylatelefonhattzerindeninterneteeriebilmenizmmkndr.

SesKart(SoundBlaster)
Anakart zerine taklan bu kart sayesinde bilgisayarn belleinden alnan saysal bilgiler analog bilgilere evrilir, hoparlr veya kulaklk kndansesolarakdortamaaktaranelemandr.

EkranKartveEkran(Monitr)
Anakart zerine taklan ekran kart sayesinde bilgisayar belleinden alnansaysalbilgileranalogbilgilereevrilirlerveekranzerindeyaz, rakamvegrafikselolarakgrntlenirler.

GnmzdeenyaygnolarakkullanlanekrankarttrleriEGA,VGA' dr. EGAEkran(EnhancentGraphicsAdapter): Yksekkaliteliekrankarttrdr.Yaz,grafikgrnts oldukakalitelidir. VGAEkran(VideoGraphicsAdapter):Yksekkaliteliekrankartlardr.Yaz,grafikgrntlerinetve temizdir,renksaylarnnmilyonlaravarmassebebiyleyaygnolarakkullanlmaktadr.znrlk olarak0.28ve0.39dpimodellerimevcuttur. Monitrler n tplerini kullanarak ekran kartndan gelen sinyalleri grnt haline getiren elektronik cihazlardr.Monitrler,grntverenksmlarnnkegenuzunluklarnagreisimlendirilirler.14''(1''= inch= 2.54cm),15'',17''veya21''gibi.

AKart(EthernetAdapter)
Bilgisayar kablo ile dier bilgisayarlara fiziksel olarak balanmasn salayanvebilgipaylamnmmknklanbirelemandr.

GKayna(PowerSupply)
Bilgisayarda bulunan donanm elemanlarnn gereksinim duyduu elektrikselgcsalayanelemandr.Tarayc(Scanner)Ktzerinde bulunan yaz ve resim modundaki bilgileri tarayp saysal bilgilere dntrerek bilgisayar ortamna aktaran aygtlardr. Taraycnn bu bilgileribilgisayaraaktarmasiinzelprogramlarkullanlr.

kBirimleri
Ekran
Bilgisayarda yaplan giri, k ve veri ilemeyle ilgili ilemleri; yaz, rakam ve grafiksel olarak grnmesini salayan bir k birimidir. Ekran grnt kalitesi; ekranda bulunan nokta younluu says ile ilgilidir.Ekranyounluuiseekrannyapsnaveekrankartnabaldr. Bu nokta says ne kadar sk olursa grnt kalitesi o kadar iyi olur. Budaekranznrlolarakadlandrlr.EkranlarLikitKristal(LCD) Dz ekranlar ve Tpl ekranlar olmak zere yaygn olarak kullanlan tiplerdir.Byklkolarakeitlibyklklerdeolantiplerivardr(14", 15"ve bykduvarekranlar).

Yazc(Printer)
Bilgisayar ortamnda bulunan verilerin, kullanlan bilgisayar programlar dorultusunda kada grafiksel ya da yaz olarak aktarlmasn salayan elemandr. Yazclar Nokta vurulu, PskrtmeliveLazerolmakzeretipeayrlrlar.

Nokta Vurulu yazclar (Pinli): 9,18 ve 24 pinli modelleri vardr. Yazc kafa zerindeki inelerini mrekkepli erit zerinevurarakbilgisayar tarafndangnderilenverilerinkda baslmasnsalar.

 PskrtmeliYazclar(Deskjet):Butryazclarmrekkeppskrtmeesasnadayanarakktlarn alnmasalar. Yazkalitesioldukaiyidir.

Lazer Yazclar: Bu tr yazclar toz boyann elektriksel olarak kat zerine yaptrlmas esasna grealr.Baskkalitesieniyiolanyazctrdr.Yazclarrenklivesiyahbeyazbasmazelliine sahiptir.

izici (Plotter)
Bilgisayar programlar vastasyla plan, proje ve harita gibi byk ebatlekillerinvegrafiklerin kda baslmasna imkn verenyazc trdr. Daha ok mimarlk ve mhendislik uygulamalarnda kt birimiolarakkullanlmaktadr.

TemelBilgisayarBilgisi/Yazlm
Bilgisayarnalmasnvehizmetvermesinisalayanprogramlarnbtndr. YazlmletimSistemleriveProgramlarolmakikiyeayrlr.

letimSistemleri
Bilgisayar donanmn kumanda edip, uygulama programlarn ileten ve kullancya bilgisayar zerinde almaortamhazrlayanzelyazlmlarailetimsistemidenir.Bilgisayarnileyiiniynetenkontroleden programlarnbir arayagetirilmihalidir.Gnmzdekullanlaniletimsistemleri; Windows2008, WindowsXP, Windows Vista,Windows7, Linux, Unix, Solaris, MACOSdir.

ProgramveProgramlamaDilleri
Bilgisayara belirli ilemleri gerekletirmek iin verilen ynergelere Program denir. Bunlar hazr olarak kullanldgibiprogramlamadillerikullanlarakkiisel programlarmz dakendimizhazrlayabiliriz. rneinMSWord,MSExcel,Photoshop, Flash,MSAccessprogramlar, Basic,Pascal,Delphi,Fortran,Java,C++,C#vb.deprogramlamadilleridir.