Chng 4 i cng v ho hc hu c A.

M u Mc tiu ca chng

1. Kin thc Nhng c s phn loi hp cht hu c. Cc cng thc biu din thnh phn phn t hp cht hu c v cc ph ng php xc nh cc cng thc ny. Mt s loi phn ng tiu biu trong ho hc hu c. Ni dung c bn ca thuyt cu to ho hc ; khi nim ng ng, ng phn, lin kt n, lin kt i v lin kt ba. 2. K nng Tip tc hnh thnh v cng c mt s k nng : Vn dng nhng kin thc v phn tch nguyn t bit cch xc nh thnh phn nh tnh, nh l ca cht hu ng c. Gii cc dng bi tp lp cng thc phn t. Vit v nhn dng mt s loi phn ng trong ho hc c hu c. Da vo thuyt cu to ho hc, gii thch cc hin t ng ng ng, ng phn. Mt s im cn lu

1. Kin thc Chng 4 i cng v ho hc hu c hc sau khi HS c kt thc cc phn trong ho hc v c. C mt s chuyn tip gia hai phn kh khc bit nn HS khng trnh khi c s b ng. Gio vin cn u c ph l ng php dy ph hp. Chng 4 bao gm nhng l thuyt ch o v ho hc hu c, bi dy hp dn, gp phn cng c lng say m nghin cu
3

khoa hc cho HS, nn chun b k th nghim phn tch nh tnh, nh ng thnh phn cc nguyn t trong hp cht hu c. l Nn c gng ly nhng th d v hp cht hu c st vi thc t HS d tip thu v vn dng. Su tm cc dng bi tp phong ph gip HS lm quen vi cc kiu bi tp hu c xc nh CTPT hp cht hu c. Phn a CD Phn sch (file tex) Bi hc Phng Phng Thng tin D liu ha (1) php dy th b sung hc (5) hc (2) nghim (4) (3) Bi 20. S dng M u phng tin v ho trc quan hc hu c Cc mu v nhng hp cht hu c thng gp : du n, xng, ancol... Thut ng S hnh thnh Ho hc thut ng Ho hu c hc hu c hnh BTTN thnh khi no ?

Bi 21. S dng bi tp nhn Cng thc thc phn t hp cht hu c Bi 22. S dng tp Cu trc bi phn t nhn thc hp cht hu c M hnh, tranh nh v cu trc phn t

Cc phng php phn tch cc nguyn t C, H, N trong hp cht hu c Khi nim ng ng v ng phn

Phn tch cc nguyn t C, H, N trong hp cht hu c BTTN

Bi 23. m
4

thoi

T liu minh ho cho ni dung thuyt cu to ho hc Khi nim ng ng, ng phn BTTN Bng phn loi

Phn a CD Phn sch (file tex) Bi hc Phng Phng Thng tin D liu ha (1) php dy th b sung hc (5) hc (2) nghim (4) (3) nu Phn ng hu c vn phn ng. BTTN Bng tng n tp BTTN kt

Bi 24. S dng Luyn cc phiu hc tp tp Hot ng theo nhm, m thoi.

2. Phng php V l phn i c ng nn cc n v kin thc truyn c ti n HS mt cch sinh ng. Cn huy ng HS tham gia bi ging bng cch nghin cu k ni dung SGK v cc s hiu do GV cung cpnc(t tso, , v mt , s cht v c - hu c) suy ra c im ca cht hu c. Bi tp lp CTPT ca cht v c HS lm quen lp 9, c 10, do cn gip HS lin h v vn dng. B. Dy hc cc bi c th Bi 20. M u v ho hc hu c I. Mc tiu 1. Kin thc Hc sinh bit : Cc c im ca hp cht hu c. Phn bit c cc im khc nhau gia hp cht hu c v hp cht v c ;
5

 Cch phn loi hp cht hu c theo thnh phn hoc theo mch cacbon ; Phng php xc nh nh tnh, nh l cc nguyn t ng trong hp cht hu c. Hc sinh hiu : V sao tnh cht ca cc hp cht hu c li khc so vi tnh cht ca hp cht v c ? Tm quan trng ca vic phn tch nguyn t trong hp cht hu c. 2. K nng Tnh c phn t khi ca HCHC da vo t khi hi. Phn bit hirocacbon v dn xut ca hirocacbon c theo thnh phn phn t. II. Chun b Gio vin : Bng phn loi cht hu c ; t s ho cht : Mui n, ng, nc, du n, ru, axit (HCl... ), vi, gim n, baz (NaOH... ), benzen, xng, du n Th nghim v tnh cht vt l ca hp cht hu c ; Th nghim phn tch nh tnh cc nguyn t trong phn t hp cht hu c. Hc sinh : n li kin thc v hp cht hu c hc lp 9 ; Quan st nhng hp cht hu c hay gp trong cuc sng, t c nhng nhn xt s b v s khc nhau gia hp cht hu c v hp cht v c. III. thit k hot ng dy hc Hot ng ca gio Hot ng ca hc sinh vin Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp Gii thiu vai tr ca cc Hiu c mc tiu ca vic cht hu c trong thc t nghin cu cc hp cht hu
6

Hot ng ca gio Hot ng ca hc sinh vin thy s cn thit c, s cn thit phi nghin c, cu v ho hc hu c, hng phi nghin cu HCHC. th tip nhn kin thc mi. Hot ng 2. Khi nim v hp cht hu c v ho hc hu c C th yu cu HS xc Thc hin theo yu cu ca nh cc cht thuc HCHC GV. v cc cht thuc HCVC m HCVC HCHC GV chun b nh : mui Mui n ng (C 12n, ng, nc, du n, ru, (NaCl), n H O ) ; gim c 22 11 axit (HCl...), vi, gim (H O) (CH3COOH) ; 2 n, baz (NaOH...), benzen 6 HCl, NaOH benzen (C H6) hoc yu cu HS vit tn v CTPT ca mt s HCHC v HCVC => c im HCHC l hp cht ca cacbon chung v thnh phn (tr cc oxit ca cacbon, mui xianua v nguyn t to nn HCHC => cacbonat, so snh HCVC v HCHC v cacbua..). thnh phn cu to. B sung : Ho hc hu c l ngnh Ho hc chuyn nghin cu cc HCHC . Hot ng 3 Phn loi hp cht hu c . Yu cu HS nghin cu Nu c : c 2 cch phn SGK v cho bit c my loi HCHC cch phn loi HCHC ? + phn loi da theo thnh Lu , cu trc ca ch ng phn cc nguyn t to nn trnh ho hc ph thng hp cht hu c. HCHC c phn loi da + phn loi hp cht hu c theo thnh phn cc theo mch cacbon nguyn t trong phn t. Vi mt s lp kh, c th Da vo phn phn loi cho HS phn loi cc HCHC trang 88 SGK sp HCHC vit trn bng xp cc HCHC trn thnh hot ng 2. tng loi c th.
7

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

Hot ng 4. c im chung ca hp cht hu c 1. c im cu to Ti sao lin kt ho hc HCHC c cu to ch yu t trong phn t cc hp cht cc nguyn t phi kim c hu c thng l lin kt m in khc nhau khng cng ho tr C th yu nhiu. . cu HS nhc li c im ca hp cht cng ho tr hc t lp 10. Nu c : xng iu kin 2. Tnh cht vt l thng tn ti trng thi lng C th gii thiu bnh (tn/c thp ), ngi thy mi (t s cha xng. Yu cu HS thp). quan st v nhn xt : + trng thi tn ti iu Rt t t xng vo n thy c kin thng phn lp khng tan trong n + mi c ; Tan trong cc dung mi + Ly 2 l ng xng nh bng hu c nhau. Phn 1 rt t t vo nc. Phn 2 trong dung mi hu c rt t t vo du n HCHC c t c, ts thp, phn n (hoc benzen) ; HS d t khng phn cc nn tan on hin tng v gii tt trong cc dung mi phn thch tr c khi lm th cc. nghim (th nghim chng minh). => nhn xt v nhit Cc hp cht hu c thng nng chy, nhit si, c nhit nng chy, nhit kh nng tan ca cc si thp (d bay hi). HCHC ? Phn ln cc hp cht hu c C th kt hp gio dc khng tan trong n nhng tan c, mi trng thng qua hin - nhiu trong cc dung mi t ng trn du trn bin. hu c. 3. Tnh cht ho hc + HCHC km bn vi nhit v GV hng dn HS nghin d chy. cu SGK v cho bit c + Phn ng ho hc ca cc
8

Hot ng ca gio Hot ng ca hc sinh vin im v tnh cht ho hp cht hu c th ng xy ra hc ca cc HCHC, ly VD chm v theo nhiu h khc ng thc t chng minh nhau trong cng mt iu cho nhng c im kin, to ra hn hp sn phm. trn. GV nn ly VD cc phn ng hu c trong i sng nh : ln men r lm gim, u, nu x phng... Hot ng 5. S c v phn tch nguyn t l GV: Ti sao cn phn PT PT tch nh tnh v nh - l nh nh lng cc nguyn t ? tnh ng Nu mc ch, nguyn tc, phng php ca vic Mc phn tch nh tnh v ch nh lng cc nguyn t ? Nguyn Sau mi phn tr li GV tc nn yu cu HS t so snh Phng phn tch nh tnh v php phn tch nh ng. l C th lm th nghim Quan st TN. phn tch nh tnh nhn bit C v H nhtrong SGK, hoc chiu th nghim m phng. Yu cu HS gii thch : Ti sao phn tch nh V : Khng kh cha tnh v nh ng cc cacbonic v hi n lm gim l c nguyn t cacbon v hiro chnh xc ca php phn trong phn t cc cht hu tch ; Sn phm oxi ho hon c, ngi ta thng dng cht ton cht hu c l ton b oxi ha l CuO m khng cacbon trong phn t cht dng oxi khng kh ? hu c chuyn thnh kh GV c th b sung : Khi cacbonic v ton b trong lm cc bi ton v xc phn t cht hu c hiro nh cng thc phn t chuyn thnh n c. cn phi tin hnh phn tch nh tnh v nh - l
9

Hot ng ca gio vin ng nguyn t. Hot ng 6. Tng kt v vn dng IV. Mt s Bi tp cng c

Hot ng ca hc sinh

GV c th s dng bi tp trong SGK hoc c th s dng cc bi tp sau Bi 1. nh ngha no sau y ng ? A. Hp cht hu c l hp cht ca C, H v O. B. Hp cht hu c l cc hp cht c trong c th ng vt v thc vt. C. Hp cht hu c l hp cht ca cacbon, tr CO, CO cc 2, v mui cacbonat, xianua, cacbua D. Cc hp cht cha cacbon l hp cht hu c. Bi 2. Hy chn khi nim ng. Ho hc hu c l ngnh khoa hc nghin cu : A. cc hp cht ch c trong c th sng. B. cc hp cht ca cacbon. C. cc hp cht ca cacbon, tr CO, CO 2 D. cc hp cht ca cacbon, tr CO, CO cc mui cacbonat, cc 2, xianua, cacbua . Bi 3. Thuc tnh no sau y khng phi l ca cc hp cht hu c ? A. Khng bn nhit cao. B. Kh nng phn ng ho hc chm, theo nhiung khc h nhau. C. Lin kt ho hc trong hp cht hu c ng l lin kt ion. th D. D bay hi v d chy hn hp cht v c. Bi 4. Nguyn tc chung ca php phn tch nh tnh cc hp cht hu c l A. t chy cht hu c tm cacboniddng mui en.
10

B. t chy hp cht hu c tm nit do c mi kht ca tc chy. C. t chy hp cht hu c tm hiroid dng hi n c. D. chuyn ho cc nguyn t C, H, N thnh cc cht v c n gin, d nhn bit. Bi 5. Theo thnh phn nguyn t, hp cht hu c c chia thnh A. hirocacbon v cc cht khng phi hirocacbon. B. hirocacbon v cc hp cht cha oxi. C. hirocacbon v dn xut ca hirocacbon. D. hirocacbon v cc hp cht c nhm chc. V. Thng tin b sung S hnh thnh hp cht hu c Ho hc hu c l mn khoa hc nghin cu v cc hp cht hu c v s chuyn ho ca chng. Thut ng Ho hc hu c do nh bc hc Thy in Beczeliut (JonsJaKal Berzeliuts) (1779 1848) ra vo u th k XIX. Vo cui nhng nm 70 a ca th k XX, ng ta bit khong 5 triu HCHC v ch c vi i trm nghn hp cht v c, mi nm c ti hng ngn HCHC mi c tm thy hoc tng hp Ngoi vic tm kim cc hp cht c. mi trong cc sn phm thin nhin v nhng ph php mi ng chuyn ho chng, ch c bit n vic xc nh thnh phn nguyn t ca cc hp cht, lp CTPT ca chng v xc nh s ph thuc tnh cht ca cc hp cht vo thnh phn ca chng. Ho hc hu c hnh thnh id nh hng ca cc yu t khc nhau, m yu t quan trng nht l nhng yu cu ca thc tin, lin h cht ch vi nhng khuynh ng ng dng nh dc h phm, ho hc du m, ho hc polime, ho sinh hu c...

11

Bi 21. cng thc phn t hp cht hu c I. Mc tiu 1. Kin thc Hc sinh bit :

Biu din thnh phn phn t hp cht hu c bng cc loi cng thc. Bit ngha ca mi loi cng thc. c Thit lp CTPT hp cht hu c theo ph php ph bin ng l da vo (1) phn trm khing cc nguyn t ; (2) thng qua l cng thc n gin nht ; (3) tnh trc tip theo khi l sn ng phm t chy. Hc sinh hiu : thit lp CTPT hp cht hu c ngoi vic phn tch nh tnh, nhng nguyn t, cn xc nh khi- l l ng mol phn t hoc bit tn loi hp cht... t , gip xc nh c CTGN, CTPT ca hp cht hu c kho st. Hc sinh vn dng :Gii c mt s dng bi tp lp CTPT.
2. K nng Tnh c phn t khi ca HCHC da vo t khi.

Xc nh CTPT khi c s liu thc nghim. c Phn bit hirocacbon v dn xut hirocacbon theo c thnh phn phn t.
II. Chun b 1. Gio vin : Giao cho HS bi tp xc nh CTPT cht v c. Th d : Lp CTPT oxit st c 70% khing Fe. Mt s bi tp xc l nh CTPT hp cht hu c. 2. Hc sinh : n li phng php phn tch nh tnh, nh l ng nguyn t trong hp cht hu c. n li bi tp xc nh cng thc phn t cht v c. III. Thit k hot ng dy hc Hot ng ca Gio vin
12

Hot ng ca Hc sinh

Hot ng ca Hc sinh Mun nghin cu v cc ............................................ HCHC th trc ht cn phi ............................................ xc nh cng thc phn ............................................ t ca chng Bi hc ny . gip cc em bit th no l ............................................ cng thc n gin nht, ........................................... cng thc phn t v cch xc nh cc loi cng thc ny. Hot ng 2. Cng thc n gin nht 1. nh ngha GV c th nu cc cu hi : Etilen C2H4 c th biu 2 C th vit CTPT ca din di dng (CH )2 etilen C2H4 bng cch no khc ? GV : CH chnh l cng Vit cng thc n gin 2 thc n gin nht ca nht ca cc cht do GV etilen. a ra : C2H2, CH2O, CHO. Hy xc nh cng thc nh ngha : Cng thc n gin nht ca : C 2 ; n gin nht l cng thc 2H C2H4O2 ; C6H12O6 ? biu th t l ti gin v s Nu nh ngha, ngha nguyn t ca cc nguyn t ca cng thc n gin trong phn t. nht. ngha : cng thc n gin nht cho bit t l s nguyn t ca cc nguyn t c trong phn t. 2. Cch thit lp cng thc n gin nht GV yu cu HS nu mc Tm t l cc nguyn t ch ca vic thit lp c trong phn t. VD : x cng thc n gin nht. HCHC c CTPT l CHyOz, xc nh t l n : c C nH : no = x : y : z d dng t i l cc s nguyn ti gin. Mun thit lp cng thc c, n gin nht cn thc Gm 4 b c th : hin my b ? Ni dung + B1 : Xc nh thnh c
13

Hot ng ca Gio vin

Hot ng ca Hc sinh ca tng b ? c phn nh tnh + B2 : t cng thc phn t. + B3 : Tm t l x : y : Yu cu HS thc hin th z :... d trong SGK ln t theo 4 + B4 : Vit cng thc n l gin nht. bc nu trn. Lu HS : cn xc nh HS thc hin theo yu thnh phn nh tnh tr cu ca GV. c khi t cng thc phn t. C th yu cu HS lm thm 1 th d do GV ra. a Hot ng 3. Cng thc phn t Nu c : Cng thc phn 1. nh ngha Yu cu HS c SGK v nu t l cng thc biu th s nh ngha, ngha ca lng nguyn t ca mi CTPT 2. Quan h gia CTPT v nguyn t trong phn t. cng thc n gin nht Chia lp hc thnh 2 nhm : Nhm 1 Nhm 2 i din ca mt nhm a CTPT CTGN ra CTPT v ch nh 1 bn ... ... ca nhm kia ra a Nu c 3 nhn xt : CTGN ... T nhng th d trn, yu + S nguyn t ca mi cu HS a ra nhn xt v nguyn t trong CTPT l s mi quan h gia CTPT v nguyn ln s nguyn t CTGN. ca n trong CTGN. + Trong nhiu tr ng hp, CTPT cng chnh l CTGN. + Mt s cht c CTPT khc nhau nhng c cng mt CTGN. 3. Cch thit lp cng thc phn t hp cht hu c a) Da vo thnh phn phn trm khi ng cc l
14

Hot ng ca Gio vin

Hot ng ca Gio vin nguyn t GV yu cu HS tr li hi : Mun thit lp thc phn t cn thc my bc ? Ni dung ca bc l g.

Hot ng ca Hc sinh

cu Cn thc hin 4 b : c cng+ B1 : Xc nh thnh hinphn nh tnh. tng + B2 : t cng thc phn t (Ch iu kin ca x, y, z). + B3 : Tm t l :
M 12,0x 1 ,0y 16,0z = = = 100 %C %H %O

T xc nh : c x = 12,0.100% ; y = 1,0.100% ; z = 16,0.100% + B4 : Vit CTPT. c Yu cu HS lm th d trong SGK ln t theo 4 b Lm bi theo yu cu ca l c GV. nu trn b) Thng qua cng thc n gin nht c GV : Mun thit lp CTPT Cn thc hin 3 b : cn thc hin my b ? Ni B1 : Xc nh cng thc c n gin nht. dung ca tng b c. B2 : Xc nh khi ng l mol phn t HCHC cn tm. c Yu cu HS lm th d B3 : Vit CTPT ca trong SGK ln t theo cc b HCHC. l Lm bi theo yu cu ca c nu trn. Vi i tng HS kh, c GV. th ly 1 th d, trong HS cn thc hin vic xc nh CTPT thng qua CTGN. c) Tnh trc tip theo khi lng sn phm t chy
M.%H M.%O M.%C

15

Hot ng ca Hc sinh Hng dn HS nu cc b Mun thit lp CTPT cn c tin hnh xc nh tin hnh 4 b : c c CTPT theo khi ng sn + B1 : Xc nh thnh l phm chy. phn nh tnh Ch hng dn c th cho + B2 : t cng thc phn HS cch cn bng phn t. ng chy ca HCHC. + B3 :Vit PTHH ca phn C th ly thm th d ng chy v xc nh c trong c s dng d x, y, z. kin lin quan n ng oxi + B4 : Vit CTPT ca l c tham gia phn ng. HCHC Hot ng 4. Cng c Tu tng bi ton m chn cch gii ph hp : + Cch 1 ch s dng khi cho sn phn trm v khi lng cc nguyn t. + Cch 2 dng cho bi ton t chy. + Cch 3 dng cho nhiu bi ton, nht l bi ton bin lun. IV. Bi tp cng c Gii cc bi tp trong SGK trang 95. 3 3 Bi 1. t chy hon ton 10 cm mt hirocacbon bng 80 cm 3 oxi. Ngng t hi n sn phm thu chim th tch 65 cm c, c , 3 trong th tch O d l 25 cm . Cc th tch o ktc. Cng 2 thc phn t ca hirocacbon l A. C4H10 B. C4H8 C. C4H6 D. C5H12 Bi 2. Hp cht Z c cng thc n gin nht l CH v c t 2Cl khi hi so vi heli bng 24,75. Cng thc phn t ca Z l A. CH2Cl B. C2H4Cl2 C. C2H6Cl D. C3H9Cl3 Bi 3. Hp cht X c phn trm khing cacbon, hiro v oxi ln l lt bng 38,7%, 9,7% v 51,6%. Th tch hi ca 0,31 gam cht X bng th tch ca 0,16 gam kh oxi ( cng iu kin v nhit , p sut). Cng thc phn t no sau y ng vi hp cht X ? A. CH3O B. C2H6O2 C. C2H6O D. C3H9O3
16

Hot ng ca Gio vin

Bi 4. Khi t chy cht hu c X bng oxi khng kh thu c hn hp kh v hi gm CO H2O, N2. iu chng t : 2, A. Phn t cht X chc chn phi c cc nguyn t C, H, O, N. B. Phn t cht X chc chn phi c cc nguyn t C, H, c th c cc nguyn t O, N. C. Phn t cht X ch c cc nguyn t C, H. D. Phn t cht X chc chn phi c cc nguyn t C, H, O. V. Thng tin b sung Nguyn tc chung xc nh thnh phn nh tnh cc nguyn t trong ha hc hu c Thnh phn to nn hp cht hu c ngoi C, H thng ng th cn c O, N, Cl, c th c nhiu nguyn t khc nh S, Si, B, cc : P, kim loi, xc nh y cc thnh phn cu to nn c HCHC ngi ta thng phi tin hnh nh sau : Xc nh N : Chuyn N trong hp cht thnh NH nhn 3 ri bit bng phenolphtalein hoc qu tm. Xc nh halogen : t chy HCHC c cha clo, sn phm sinh ra cho tc dng vi dd AgNO 3. Xc nh u hunh : t chy HCHC c chaul hunh vi Na l chuyn thnh mui sunfua, ri nhn bit bng dung dch Pb(NO3)2 trong mi tr ng axit. Xc nh cc nguyn t khc nh kim loi, Si, P c th tin hnh nh sau : a) Oxi ho HCHC bng cch un nng HCHC vi dd axit nitric c (bc khi) trong ng hn kn hoc nung chy HCHC vi hn hp natri nitrat v natri cacbonat cc nguyn t kim loi, Si, P c chuyn thnh cc ion trong mui. b) Xc nh thnh phn cc mui theo cc ph php phn ng tch v c thng th ng. Xc nh oxi : oxi xc nh th c ng nh vo php phn tch nh ng. l

17

Bi 22. Cu trc phn t hp cht hu c I. Mc tiu 1. Kin thc Hc sinh bit :Ni dung c bn ca thuyt cu to ho hc, khi nim ng ng, ng phn . Hc sinh hiu : Thuyt cu to ho hc gi vai tr quan trng trong vic nghin cu cu to v tnh cht ca hp cht hu c. S hnh thnh lin kt n, i, ba. Hc sinh vn dng :Lp c dy ng ng, vit cng thc c cu to cc ng phn ng vi CTPT cho c. tr 2. K nng Vit c CTCT ca mt s HCHC c th. Phn bit cht ng ng, ng phn da vo c CTCT c th. II. Chun b 1. Gio vin :M hnh hoc tranh nh v cu trc phn t hu c (phn t CH). 4 2. Hc sinh :Xem trc bi hc. III. Thit k hot ng dy hc Hot ng ca Hc sinh Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp Khi bit CTPT, lm th no vit CTCT, chnh c l ni dung ca bi hc ny. Hot ng 2. Cng thc cu to GV yu cu HS c SGK, CTCT biu din th t v cch thc lin kt (lin kt nu khi nim CTCT. n, lin kt bi) ca cc Vit CTPT ng vi 3 CTCT nguyn t trong phn t. trong SGK ; so snh ngha So snh CTCT v CTPT : CTCT v CTPT ;
18

Hot ng ca Gio vin

Hot ng ca Hc sinh GV b sung : Cng mt + Ging nhau : cng cho CTPT nhng c th c nhiu bit s l ng cc nguyn t CTCT khc nhau nn xc ca mi nguyn t trong nh CTCT ng ca mt phn t. cht hu c, ng ta cn i da vo thc nghim kt + Khc nhau : CTCT cho hp vi thuyt cu to ho bit thm th t v cch hc m chng ta s thc lin kt ca cc c nghin cu phn sau. nguyn t trong phn t. GV : C my loi CTCT ? C 2 loi CTCT l : Cch biu din tng loi + Cng thc cu to khai CTCT . trin. GV : dng CTCT rt gn + Cng thc cu to rt nht, mch C l ng gp gn. khc l do cc nguyn t C trong cc HCHC th ng khng nm trong mt mt phng ... GV yu cu HS vit CTPT rt gn ca mt vi CTPT v ngc li. HS lm theo yu cu ca GV. HS nhn xt, b sung. Hot ng 3. Thuyt cu to ho hc 1. Ni dung a) Nghin cu th d SGK Trong phn t hp cht so snh thnh phn, cu to v tnh cht ca CHCH2OH hu c, cc nguyn t lin 3 v CH3OCH3 tr li cc kt vi nhau theo ng cu hi sau : ho tr v theo mt th t + Cu to ho hc g ? l nht nh. Th t lin kt + Cu to ho hc nh h ng th no n tnh cht ca gi l cu to ho hc. S thay i th t lin kt HCHC ? => Ni dung th nht ca , tc l thay i cu to thuyt CTHH. ho hc, s to ra hp cht
19

Hot ng ca Gio vin

Hot ng ca Hc sinh b) Nghin cu th d SGK : khc. Xc nh ho tr ca nguyn t C trong cc HCHC. Kt lun v ho tr Trong phn t hp cht ca C trong cc HCHC. hu c, cacbon c ho tr Nhn xt v kh nng to lin kt ca C vi cc nguyn bn. Nguyn t cacbon t ca cc nguyn t khc khng nhng c th lin v vi chnh cc nguyn t kt vi nguyn t ca cc C. nguyn t khc m cn lin Ni dung th hai ca kt vi nhau to thnh thuyt CTHH c) Nghin cu th d SGK mch cacbon khc nhau. tr li cc cu hi GV : + Tnh cht ca HCHC ph Tnh cht ca cc cht ph thuc vo cc yu t no ? Ni dung th 3 ca thuc vo thnh phn phn t (bn cht, s ng l thuyt CTHH 2. ngha cc nguyn t) v cu to Thuyt cu to ho hc gip ho hc (th t lin kt cc gii thch nhng hin c nguyn t). tng g ? Gip gii thch hin t c ng ng ng, hin ng t ng phn. Hot ng 4. ng ng, ng phn 1. ng ng Yu cu HS nghin cu th Khi nim : Nhng hp d SGK, so snh thnh phn cht c thnh phn phn phn t, c im cu t hn km nhau mt hay to ca cc cht trong dy nhiu nhm CH nhng c 2 ng ng CH2n : C2H4, tnh cht ho hc ng t t n C3H6, C4H8 ... t ra nhau l nhng cht ng a khi nim. ng, chng hp thnh 2H Vit CTPT 3 ng ng dy ng ng C 6, C3H8, C4H10 lin tip ca CH ; 4 + So snh tnh cht ho hc
20

Hot ng ca Gio vin

Hot ng ca Hc sinh ca cc ng ng. Gii Cc cht trong dy ng thch. ng c tnh cht ho hc tng t nhau v chng c cu to ho hc -t 2. ng phn Yu cu HS nghin cu ng t nhau. th d SGK, so snh thnh phn nguyn t, cu to, tnh cht. Khi nim ng phn. Khi nim : Nhng hp (GV c th ra mt s a CTCT khc nhau, yu cu HS cht khc nhau c cng c tm cc cht ng phn cng thc phn t gi ca nhau v xc nh xem l cc cht ng phn chng thuc loi ng ca nhau. phn no.) Hot ng 5. Lin kt ho hc v cu trc phn t hp cht hu c Ti sao lin kt ho hc V HCHC ch yu to bi trong HCHC ch yu l lin cc phi kim c m kt cng ho tr ? in khc nhau khng Lin kt cng ho tr l nhiu. g ? c im ca lin kt HS c SGK v kt hp cng ho tr. C my loi vi cc kin thc lp 10 lin kt cng ho tr ? So tr li cu hi. snh bn ca cc loi lin kt cng ho tr. Lin kt n, lin kt i, lin kt ba c SGK, kt hp vi nhng Nu c im cu to lin kin thc hc t lp 10 kt n, lin kt i, lin tr li ln t cc cu hi l kt ba. Cch biu din lin ca GV v thc hin theo kt n, lin kt i, lin hng dn ca GV. kt ba. So snh bn ca lin kt n, lin kt i, lin kt ba. Hot ng 6. Cng c
21

Hot ng ca Gio vin

Hot ng ca Hc sinh GV tng kt cc ni dung hc, ra bi tp v nh cho HS. Ch : hng dn HS cch vit ng phn ca cc HCHC c th tin hnh theo cc c sau : b B1. Vit ng phn mch C c th c (mch khng nhnh, mch nhnh, mch vng). B2. in H v cc nguyn t khc C c ho tr IV. B3. Di chuyn v tr nhm chc, nhm th. B4. Thay i trt t lin kt to ra hp cht c nhm chc mi. GV s dng cc BT : 4, 5, 6, 7 trang 101, 102 SGK cng c bi. IV. Bi tp cng c Bi 1. Vit cng thc cu to c th c ca cc cht c CTPT : C3H8 ; C3H8O ; C3H6Cl2 ; C3H9N Bi 2. Cho cc nhm cht sau : A. C2H2 v C3H4 B. CH2=CHCH=CH v CH2=CHCH2CH=CH2CH3OH v 2 CH3CH2OH C. CH3OH v CH OCH3 3 D. CH3OH v CH CH2OH 3 Nhm cht no gm cc cht lun lun l ng ng ca nhau ? Gii thch. Bi 3. Kt lun no sau y ng ? A. Cc cht c cng cng thc n gin nht s c cng cng thc phn t. B. Nhiu cht khc nhau c cng thc n gin nht ging nhau. C. Cc cht khc nhau c th khc nhau v cng thc n gin nht nh s c cng thc phn t ging nhau. ng
22

Hot ng ca Gio vin

D. Cc cht ng phn ca nhau s c cng thc n gin nht khc nhau. p n : B Hai cht CH COOH v HCOOCH khc nhau v 3 3 A. cng thc phn t. B. cng thc cu to. C. loi lin kt ha hc. D. s nguyn t hiro. Bi 4. Hai cht CH COOH v CH =CHCH2COOH ging nhau v 3 2 A. cng thc phn t. B. cng thc cu to. C. loi lin kt ha hc. D. loi nhm chc. V. Thng tin b sung Khi nim ng ng v ng phn SGK c SGK mi Cc cht c cu to v tnh chtNhng hp cht c thnh phn tng t nhau nh thnh phn hn km nhau mt hay nhiu ng phn t hn, km nhau mt haynhm CH2, nhng c tnh cht t nhiu nhm CH gi l nhng ng t nhau gi l nhng cht 2 cht ng ng. ng ng. Nhng hp cht c cng CTPT nh Nhng hp cht khc nhau nh ng c cu to ho hc khc nhau, dong c cng CTPT gi l nhng c tnh cht khc nhau gi lcht ng phn. nhng cht ng phn. Lin kt v lin kt Lin kt c to nn bi s xen ph trc, nng l lin kt ng ln. Lin kt c to thnh bi s xen ph bn, nng l lin kt ng thp hn nng ng lin kt . Tuy nhin, lin kt n c nng l lng lin kt km lin kt i, lin kt i c nng l lin kt ng km lin kt ba, cn mc hot ng ho hc th lin kt i,
23

lin kt ba c cha lin kt nn c kh nng tham gia phn ng ha hc cao hn lin kt trong tng loi lin kt. CC C=C C C Nng lng lin kt (kJ/mol) 347 615 812

Bi 23. Phn ng hu c I. Mc tiu 1. Kin thc Hc sinh bit : Mt s loi phn ng hu c c bn ; c im ca phn ng hu c. Hc sinh hiu :Bn cht cc phn ng : th, cng, tch. 2. K nng : Nhn bit loi phn ng thng qua cc PTHH c c th. II. Chun b GV : Gio n, phiu hc tp.

HS : n li cc loi phn ng ho hc trong ho hc v c.

III. Thit k hot ng dy hc Hot ng ca Hc sinh Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV yu cu HS phn loi Nh li kin thc lp 10 tr phn ng trong ho hc vli (nu da vo thnh c. => GV nu mc tiu caphn ca cc cht tham gia bi : v to thnh phn thnh 4 Cc phn ng trong ha hcloi : tng hp, phn hu, hu c phn loi nh th, trao i ; nu da c vo s thay i s oxi ho th no ? th chia thnh 2 loi: phn ng oxi ho kh v phn ng khng phi l phn ng
24

Hot ng ca Gio vin

Hot ng ca Gio vin

Hot ng ca Hc sinh oxi ho kh).

Hot ng 2. Phn loi phn ng hu c GV yu cu HS nghin cu Phn ng th l phn SGK, nu : Khi nim ng trong mt nguyn c phn ng th, phn ng t hoc nhm nguyn t cng, phn ng tch. trong phn t hp cht hu c b thay th bi mt nguyn t hoc nhm GV vit mt s PTHH ho nguyn t khc. hc hu c v yu cu HS Phn ng cng l phn xc nh loi phn ng ng trong phn t hp hoc GV c th yu cu HS cht hu c kt hp vi lm bi 2 trang 105, SGK. phn t khc to thnh phn t hp cht mi. Phn ng tch l phn ng trong hai hay nhiu nguyn t b tch ra khi phn t hp cht hu GV lu : Ngoi 3 loi phn ng trn, cn c cc loi c. phn ng khc nhphn ng phn hy, phn ng ng phn ho, phn ng oxi ho Hot ng 3. c im ca phn ng ho hc trong ha hu c Hy nu c im ca cc c im ca phn ng phn ng trong ho hc trong ho hc hu c : hu c. 1. xy ra chm (GV nn thm mt s VD 2. thu c hn hp nhiu a v cc phn ng ho hc sn phm. hu c trong cuc sng : Khi nu r ngoi sn phm u,
25

Hot ng ca Gio vin chnh l ancol etylic cn c th c anehit axetic, ancol metylic... nn u va r nu xong khng nn ung ngay, trong dn gian gi l ru sng m cn phi mt thi gian mi nn ung. Thc t u cng r lu cng tt....)

Hot ng ca Hc sinh

Hot ng 4. Cng c GV tng kt cc ni dung hc, ra bi tp v nh cho HS. IV. Bi tp cng c GV s dng cc BT : 1,3,4 trang 105, 106 cng c bi hoc c th s dng bi tp sau : Bi 1. Phn ng no sau y khng phi l phn ng th ? A. CH2=CH2 + Br2 CH2BrCH2Br askt B. C2H6 + 2Cl2 C2H4Cl2 + 2HCl
Fe,t C C. C6H6 + Br2 C6H5Br + HBr xt,t C D. C2H6O + HBr C2H5Br + H2O xt,t C Bi 2. Cho phn ng 2CHCH2OH CH3CH2OCH2CH3 + H2O 3 Phn ng trn thuc loi phn ng A. cng. B. th. C. tch. D. oxi ha kh t ,xt Bi 3. Cho phn ng CH CH + CH3COOH CH3COOCH=CH 2 Phn ng trn thuc loi phn ng A. cng. B. th. C. tch. D. oxi ho kh.
o o o o

26

Bi 24. Luyn tp Hp cht hu c, cng thc phn t v cng thc cu to I. Mc tiu 1. Kin thc HS bit cc khi nim v : cht hu c, mt s loi phn ng trong ho hc hu c, c im chung ca cht hu c, s l c phn tch nh tnh, nhng nguyn t. Lp cng thc phn l t cht hu c, thuyt cu to ho hc, c im lin kt trong cht hu c, khi nim ng ng, ng phn. Hc sinh hiu : c im chung ca cht hu c v ca lin kt trong hp cht hu c, cch tm cng thc phn t. 2. K nng Rn k nng gii bi tp xc nh CTPT, vit mt s ng phn n gin ca hirocacbon v vit mt s phn ng ca hirocacbon. II. Chun b Gio vin : Chun b phiu hc tp (trn giy, bn trong hoc Powerpoint). Hc sinh :n tp li nhng kin thc quan trng hc cn cp n trong bi n tp. III. Mt s im cn lu 1. Kin thc Phn l thuyt :gio vin c th dng h thng cu hi vn p hc sinh, dng h thng bi tp l thuyt, hoc c th tng kt bng s m trong GV a ra cc kin thc cht, HS tm mi lin h gia cc kin thc hoc GV cho HS t tm cc kin thc cht ri t thit lp s , thng qua hc sinh hc tp tch cc ch ng hn nhm nh li kin thc c bn hc. cng c phn l thuyt GV c th s dng s kin thc sau, yu cu HS in nhng kin thc trng tm.
27

Hp cht hu c Phn loi Dn xut ca Hirocacb hirocacb on on Phn tch nh tnh Phn tch nh l ng lng Cng thc phn t
Thuyt cu to ho hc

Cu trc phn t hp cht hu c Lin kt ho hc trong hp cht hu c

Phn ng hu c Phn ng th Phn ng cng Phn ng tch

Cng thc cu to

Phn bi tp : Gio vin cho hc sinh lm thm mt s bi tp sau khi n tp xong phn l thuyt v lm xong bi tp sch gio khoa. + Phiu hc tp 1 Bi 1. in nhng t thch hp vo ch trng. a) Hp cht hu c l hp cht ca nguyn ........(tr ). t b) Da theo thnh phn nguyn t, chia hp cht hu c thnh ... loi l ... c) Lin kt ch yu trong cht hu c l lin kt ... d) t hon ton mt cht hu c, sn phm chy ch gm CO2 v H2O. Dn sn phm chy vo dd NaOH c,. d Khi lng bnh ng dd NaOH tng chnh bng khi l ca ... ng Bi 2. Cho bit CTPT, CTG, CTCT (c c CTCT thu gn) ca cc cht hu c sau. Cht
28

CTPT

CTG

CTCT

metan etilen ancol etylic axit axetic + Phiu hc tp 2 Bi 3. Cho bit trong mi tr ng hp sau, tnh cht ca cht thay i ph thuc vo c im no ? Cc cht c tnh cht Tnh cht ca cht ph thuc vo khc nhau CH4 v CCl4 CH4 v C5H12 CH3CH2OH v CH OCH3 3 CH2=CHCH2OH v CH3CH2CHO Bi 4. Nhng cht no sau y l ng ng, ng phn ca nhau ? A. CH3CH3 B. CH =CHCH3 C. CH3CH=CHCH D. 2 3 CH3CH(CH3)CH3 E.
H2C CH2 CH2

F.
H2C

CH2 CH CH3

G. CH CCH3

+ Phiu hc tp 3 Bi 5. Vit cc ng phn ca hp cht c CTPT3H8O, C3H6Cl2. C Bi 6. Cho cc phn ng ho hc theo s : CH CH (1) CH2=CH2 (2) CH3CH2OH (3) CH3CH2Cl (4) CH2=CH2 (5) CO2 Phn ng cng l phn ng : ... Phn ng th l phn ng : ...
29

Phn ng tch l phn ng : ... + Phiu hc tp 4 Bi 7. Mt hirocacbon c t l khing cacbon v hiro ng l t ng bng 9 : 2. Tm cng thc n gin ca cht v d on cng thc phn t ca cht . Bi 8. t chy hon ton 6 gam mt hp cht hu c ch thuc sn phm gm 8,8 gam CO v 3,6 gam H O. T khi hi ca cht 2 2 i vi khng kh ln hn 3 v nh hn 4. Tm cng thc phn t ca cht hu c. 2. Phng php m thoi. GV hng dn HS cch n li kin thc c, cho HS tho lun nhm ri trnh by, nhn xt. GV kt lun nhng kin thc quan trng. V. Thit k hot ng dy hc Hot ng ca Hc sinh Hot ng 1. Cng c l thuyt Ni dung 1. Cng c cc Hc sinh chia thnh 4 kin thc : Khi nim cht nhm cng tr li, tho hu c, c im ca cht lun phiu hc tp ri mi nhm trnh by. Hc sinh hu c. Ni dung 2. Cng c cc khc nhn xt, b sung. kin thc : Cc loi cng thc ca cht hu c. Hin ng t ng ng, ng phn. Ni dung 3. Cng c cc kin thc v : Cc loi phn ng trong ho hc hu c. Ni dung 4. Cng c cc kin thc v lp cng thc ca hp cht hu c. GV chia lp thnh 4 nhm, pht phiu hc tp cho tng nhm. GV cha bi cho tng
30

Hot ng ca Gio vin

Hot ng ca Gio vin

Hot ng ca Hc sinh

nhm v cht li kin thc trng tm. Hot ng 2. Cng c kin thc trng tm bng cc bi tp GV chp tng bi tp HS lm vic theo nhm, ln bng hoc dng my ln bng trnh by. HS chiu chiu bi. GV yu khc nhn xt, b sung. cu mi nhm HS (mi nhm gm khong t 2 n 4 HS) lm bi tp. Nhm no xong ln bng trnh by. GV cha v kt lun v kin thc trng tm. Hot ng 3.Giao vic v nh GV cho v nh mt s bi Hc sinh chp bi tp v tp trong sch bi tp hoc nh. bi tp khc. Hot ng 4. Cng c GV a thm cc bi tp (phn bi tp b sung) IV. Bi tp b sung Bi 1. S lng cc cht thuc loi hirocacbon trong s cc cht : CH3Cl, C2H6, CH4O, C5H12, C6H6, C3H9O2N. A. 6. B. 5. C. 4. D. 3. Bi 2. Nguyn nhn gy ra hinng ng phn l g ? t A. Do cc nguyn t cacbon c th lin kt vi nhau to thnh mch cacbon. B. Do th t lin kt cc nguyn t thay i. C. Do lin kt trong cht hu c ch yu l lin kt cng ho tr. D. Do nguyn t cacbon lun c ho tr IV trong hp cht hu c.
31

Bi 3. Trn hp cht hu c vi khng kh ri t. Cc cht thu c sau phn ng gm CO H2O v N2. C kt lun g. 2, A. Hp cht hu c c cha C, H, O, N. B. Hp cht hu c c cha C, H, O. C. Hp cht hu c c cha C, H, c th c O, N. D. Hp cht hu c c cha C, O, N. Bi 4. t chy hon ton 6,0 g mt hp cht hu c ch thuc CO2 v H2O. Dn sn phm chy qua bnh 1 ng CuSO 4 khan, bnh 2 ng n vi trong d thy khi lng 1 bnh tng 3,6 gam, c bnh 2 c 20 gam kt ta. Cng thc n gin ca cht hu c l : A. CH2. B. CH2O. C. C3H8O. D. p s khc. Bi 5. Cho cc cht c CTCT 1. CH2CH2CH2CH2. 2. CH3CH3. CH2 3. CH2 4. CH3CH2CH=CH2 CH2-CH2 5.
CH2-CH2 CH2

Nhng cht no l ng ng ca nhau ? A. 1 v 2 ; 3 v 5. B. 1 v 2 ; 3 v 4. C. 1 v 2 ; 3 v 4 v 5. D. 1 v 2 v 4 ; 3 v 5. Bi 6. t chy hon ton 5,8 gam mi cht hu c X, Y, Z u ch thu 13,2 g CO v 5,4 g H O. Kt lun ng l : c 2 2 A. X, Y, Z l ng phn ca nhau. B. X, Y, Z l ng ng ca nhau. C. X, Y, Z c cng cng thc n gin. D. X, Y, Z c cng cng thc phn t. Bi 7. Khi t 2 th tch kh X cn 10 th tch 2O thu c 6 th tch CO2 v 8 th tch hi HO. Cc th tch kh o cng iu 2 kin nhit , p sut. Cng thc phn t ca X l A. C3H8. B. C3H8O. C. C2H6O. D. CH4. Bi 8. Cng thc phn t C3H6Cl2 c s lng ng phn. A. 2. B. 3. C. 4. D. 5.
32

Bi 9. cng iu kin nhit , p sut, th tch ca hirocacbon X bng 5 th tch ca kh nit trong cng mt khi lng mi kh. Kh X c CTPT l A. C5H12. B. C5H10. C. C3H8. D. C5H8. Bi 10. Lm th no bit mt cht hu c A c nguyn t hiro. A. t chy cht X ri dn sn phm vo bnh ng dd Ca(OH)2 d thy khi ng bnh tng. l B. t chy cht X ri dn sn phm qua CuSO 4 khan c mu trng. C. t chy cht X ri dn sn phm dd KOH c. D. Nung cht X vi NaOH rn thy c kh mi khai. Bi 11. Cc phn ng trong dy bin ha sau thuc loi phn ng g : CH 3CHO (3) CH2=CH2 (1) CH3CH2OH (2) CH2=CH2 (4) CH 3COOC2H5 Bi 12. Vit CTCT ca cc ng phn ca cc cht c cng thc phn t C H4, C3H9N. 3 Bi 13. t chy mt ng cht hu c A cn va 0,8 gam 2O l thu c 1,1 gam CO v 0,45 gam HO. Xc nh cng thc phn 2 2 t ca A bit th tch ca 6 gam A th hi bng th tch ca 3,2 gam O cng iu kin nhit , p sut. 2 Bi 14. t hon ton mt hn hp cc hirocacbon to thnh 2,24 lt CO2 (ktc) v 2,7 gam HO. Tnh th tch O (ktc) cn cho 2 2 phn ng t. Bi 15. t hon ton 0,8 lt hn hp gm mt hirocacbon A v CO2 bng 3,5 lt O (d), sau phn ng thu 4,9 lt hn hp kh. c 2 Cho hi n ngng t cn 2,5 lt. Cho tip qua bnh ng P, d c nung nng cn 2 lt kh (cc th tch kh c o cng iu kin). Tm cng thc phn t ca A.
33
2

34