Professional Documents
Culture Documents
PROSTITUCIONI
Ibrahim Trebinjac
Titulli origjinal: EL-EMRAD EL-XHINSIJE Autor: Dr. Muhammed Ali el-Barr Titulli origjinal: BLUD (ZINA, PROSTITUCIJA) Autor: hfz. Ibrahim Trebinjac Nga boshnjakishtja prktheu: Nigjar Bajrami Hoti Kryeredaktor: Ammar Hoti Redaktor profesional n aspektin mjeksor: Teuta Shala Abrashi Lektor & Korrektor: Arlind Boshnjaku Copyright nigjar.hoti@gmail.com
www.nigjarehoti.com
Parathnie
I falnderohemi All-llahut, i Cili na msoi t shkruajm. I Cili na e msoi at q nuk e dim. Falnderimi i qoft All-llahut, i Cili ata q besojn i nxori nga errsira n drit dhe i prudhi n rrug t drejt : Dhe kjo sht rruga Ime e drejt, pra prmbahujuni ksaj, e mos ndiqni rrug t tjera e tju ndajn nga rruga e Tij. [ElEn`am: 153] All-llahu i Lartsuar gjithashtu thot: Thuaj: A thua jan t njjt ata q din dhe ata q nuk din? [Ez-Zummer: 9] I Lartsuari po ashtu thot: Ather pra, pranojeni All-llahun, t Drguarin e Tij dhe Dritn q e zbritm Ne. [Et-Tegabun: 8] Bekimi i All-llahut qoft mbi msuesin, mbi t Drguarin ton t fes, Muhammedin , i cili udhzon n udhzimin m t mir: Thuaj: Mua me t vrtet m sht e qart kush sht Zoti im. [El-En`am: 57] Dituria m e lart sht njohja e All-llahut, e ajo na drejton n njohjen e mnyrs s zbatimit t fes s Tij. Sa m tepr t zgjerohet dituria fetare, aq m pak do t ket turbullira dhe
padituria do t paksohet. N hadithe prmendet: Vlera e alimit (djetarit) n krahasim me abid-in (besimtarin) sht si vlera e hns s plot n krahasim me yjet e tjer. Sepse ibadeti m i muar, m i lartsuar dhe i cili m s shumti meriton pr tu pranuar sht ai ibadet i cili sht n prputhshmri dhe n pajtim me Sheriatin e nderuar. Ndrsa qllimi dhe arsyeja e ekzistimit sht brja ibadet All-llahut: Un nuk i krijova xhinnt dhe njerzit pr tjetr, pos q t M adhurojn. [Edh-Dharijat: 56]
Smundjet Gjenitale
Burimet mjeksore trajtojn smundjet gjenitale, ngase ato jan tani ndr smundjet m t prhapura ngjitse n bot. Ska dyshim se smundjet gjenitale jan smundjet ngjitse m t prhapura n Perndim, pas mposhtjes s suksesshme t shumics s smundjeve t tjera ngjitse. Smundjet gjenitale jan shfaqur si smundje shum t rrezikshme ngjitse. N doracakun e njohur mjeksor Merk Manual (botimi i 13, 1977) qndron: Smundjet gjenitale jan sot smundjet m t prhapura n bot. Q dy dekada pr do vit shtohet numri i t smurve. Organizata Ndrkombtare pr Shndetsi (WHO) ka vlersuar se pr do vit nga gonorreja (triperi) smuren 250 milion persona. Gjithashtu WHO vlerson se pr do vit smuren 50 milion nga sifilizi (syphilis). Atlanta, qendra pr luft kundr smundjeve ngjitse, n krahinn e Xheorxhis n SHBA, vlerson se n SHBA pr do vit nga gonorreja smuren tre milion persona dhe 400 000 nga sifilizi (syphilis). Po kshtu vlersohet se numri i t smurve nga smundjet e shkaktuara me klamidian (chlamydia) dhe me mikrobe t tjera q shkaktojn inflamacion t kanaleve urinare dhe t kanaleve gjenitale (prkrah gonorres) sht dyfish m i lart n SHBA, n vendet Evropiane dhe n t gjitha vendet e bots ku jan br hulumtime t ktij lloji. Smundje t shumta dhe t ndryshme jan prhapur pr shkak t shtimit t prostuticionit dhe t seksit t shthurur, veanrisht n Perndim. Revista mjeksore (Medicine digest, prill, 1977) transmeton nj raport nga Florida (SHBA), t paraqitur nga nj ekip specialistsh pr smundjet femrore, ku thuhet: Shtimi i gjendjeve q jan
identike me kancerin e qafs s mitrs te vajzat, mosha e t cilave sillet ndrmjet viteve 15 dhe 22, e kalon prqindjen prej 800%, n periudhn ndrmjet viteve 1970 dhe 1974. Hulumtuesit konsiderojn se ky shtim i tmerrshm sht shkaktuar me shtimin e pakontrolluar t marrdhnieve seksuale. Q t mund t bnim nj krahasim, t shikojm se ka thot profesori Villim Bejkers, i cili n vendet arabe qndroi me shrbim m tepr se njzet vjet: Organet m t pastra gjenitale jan ato q i kam kontrolluar n Arabin Saudite... Ai kishte kryer kontroll t hollsishm t m shum se 30 000 grave n Arabin Saudite dhe kishte marr mostra nga vagina dhe nga qafa e mitrs. T gjitha ato mostra kan treguar se jan t pastra nga gonokoku (gonorrhoea), nga klamidia (chlamydia), nga trikomonasi (trichomonas), nga krpudhat parazitare dhe nga kanceri i qafs s mitrs. Profesori Villim Bejkers thot se shkak i nj gjendjeje t till jan dy gjra: zinaja e rrall dhe synetimi i meshkujve. (Kt gjithashtu e ka botuar gazeta Medicine Digest, prill 1977)
Dr. Hit n librin e tij Fatamorgana e liris1 thot: Zgjidhja e problemit t prhapjes s smundjeve gjenitale qndron n luftn kundr prhapjes s amoralitetit dhe n propagandimin e pastrtis, t nderit dhe t prparsive t jets s pastr familjare. I Drguari ka thn: Kur n nj popull shfaqet zinaja (prostitucioni) dhe prhapet deri n at mas, saq ajo bhet sheshazi, n t do t shfaqet murtaja dhe smundje q nuk ekzistonin n mesin e t parve t tyre, q para tyre jetuan. (Trans. Hakimi, Ibn-Maxhe dhe El-Bezzar) Kur n nj vendbanim t caktuar lajmrohet zinaja dhe kamata, ather banort e tij e meritojn dnimin e All-llahut . (Trans. El-Hakimi nga Ibn-Abbasi dhe thot q hadithi sht sahih). T vrtetn e ka thn i Drguari . T gjitha ato q i ka thn seriozisht ose n shaka jan t vrteta, e ky hadith paraqet nj nga muxhizet e tij (vepra mbinatyrore). do her kur n nj popull t caktuar prhapet zinaja (prostitucioni), n t lajmrohen murtaja dhe smundje (nocioni murtaj prdoret pr t gjitha smundjet ngjitse) q nuk njiheshin nga t part e tyre, t cilt jetuan para tyre. Kshtu p.sh. sifilizi nuk ishte i njohur para lufts italo-franceze. Ather kur n mesin e ushtarve u lajmrua dhe u prhap zinaja, si pasoj e ksaj pas prfundimit t lufts n vitin 1494 u shfaq pr her t par sifilizi. Francezt e quanin smundje italiane, kurse italiant e quanin smundje franceze. Mpastaj nga kjo smundje u smur edhe vet Napoleoni dhe kardinali Rishelje, i cili ishte nj nga kardinalt dhe nga priftrinjt m t njohur evropian. Kur evropiant n fund t shek. IX dhe n fillim t shek XX hyn n tokat arabe, prmes fushatave t tmerrshme kolonialiste, me vete bartn edhe kt smundje t keqe, t ciln bota e rndomt islame e njihte si smundje e t huajve. Sida (sindroma e imuno-mungess s fituar) po ashtu m hert ka qen e panjohur. Rastet e para t sida-s jan shnuar n Belgjik, n
1
mesin e disa puntorve dhe t npunsve q kishin qen n Zaire (Zairian ose Evropian q kishin qen me pun n Zaire). N vitin 1979 sida lajmrohet edhe n SHBA. N vitin 1980 jan shnuar vetm 58 raste t sida-s, kurse n vitin 1981 231 raste. N vitin 1982 jan shnuar 883 raste t t smurve nga sida, kurse n vitin 1983 paraqiten 3064 raste t sida-s vetm n SHBA. Jasht SHBAve at vit jan shnuar prafrsisht 2000 raste. sht konstatuar se 72% e ktyre rasteve kan qen persona q merreshin me seks t shfrenuar, t cilt n Angli jan t njohur si Harolds, e n Amerik nn emrin Gays (t shthurur). N vendet perndimore jan prhapur smundje gjenitale q m par kan qen shum t rralla, sikurse q jan: herpesi, lythat dhe zgjebja e organeve gjenitale, morrat e vendeve gjenitale, klamidia, mikoplazma dhe smundje t tjera gjenitale. Hulumtuesit perndimor konsiderojn se ekzistojn disa shkaktar kryesor t prhapjes s smundjeve gjenitale. Dr. Villkoks n gazetn mjeksore pr Amerikn Veriore (Medical Clinics J. N. America 1972. 5. 60) thot: Nga shkaktart e zgjerimit dhe t prhapjes s smundjeve n mjediset perndimore, prkundr prparimit t mrekullueshm t mjeksis, jan edhe kto: 1. Qndrimi tolerues dhe lejimi i marrdhnieve (t lira) seksuale n shoqri, para dhe pas martese (d.m.th. miratimi i zinas dhe i homoseksualizmit, si dhe trajtimi i ksaj dukurie nga shoqria si gj normale). 2. Rritja e numrit t udhtarve dhe t t arrdhurve, pr shkak t puns a turizmit. Numri i puntorve q kan lshuar vendet e tyre pr shkak t puns kalon shifrn prej 6 milion, kurse numri i turistve n vitn 1975 ka qen 215 milion. 3. Prdorimi i shtuar i mjeteve pr parandalimin e shtatznsis, duke qen se shtatznsia ishte nj nga arsyet m t forta q ndalonte gruan nga marrdhniet seksuale. Humbja e ktij faktori ndikoi q t shtohet zinaja tek grat, pa iu friksuar shtatznsis. 4. Prhapja e seksit t lir t nj gruaje me shum meshkuj dhe e kundrta. Meshkujt m nuk knaqen vetm me nj grua, as gruaja
me vetm nj mashkull, por njeriu kryen marrdhnie seksuale me numr t madh grash dhe e kundrta. Po ashtu, edhe seksi i shfrenuar po prhapet shum shpejt npr vendet perndimore. 5. Shfaqja e llojeve t caktuara mikrobesh kundr t cilave nuk ndihmojn antibiotikt, sikurse q sht hibrizi, si dhe shfaqja e smundjeve t shkaktuara nga viruset kundr t cilave nuk vlejn antibiotikt. Dr. Kenxhi n librin e tij Smundjet veneriane (botimi i katrt 1980) thot: Me t vrtet shpresat tona q i kishim n mjetet e mjeksis bashkkohore pr pengimin dhe pr rrnjosjen e smundjeve veneriane tani kaher kan rn n uj. Kjo nuk sht udi kur jan n pyetje smundjet ngjitse shum t rrezikshme, t cilat shum shpejt prhapen me kontakte seksuale. Shkaku i prhapjes s tyre fshihet n rrethanat shoqrore dhe n ndryshimet e mnyrs s sjelljes njerzore. N shoqrit perndimore me t shpejt u prhap liria e seksit, veanrisht n mesin e t rinjve, prej t cilve shumica e kan humbur ndjenjn e vetkontrollit, t dashuris dhe t ngrohtsis s jets familjare. N perndim jan br prpjekje t mdha n fushn e ngritjes s vetdijs shndetsore pr rrezikun nga smundjet veneriane, por prkundr t gjithave, sht vrejtur se kto kan qen t pasuksesshme, ngase shkollat dhe insitucionet mjeksore vn theks n mjetet pr pengimin e shtatznsis dhe n largimin nga smundjet, e jo n shmangien e marrdhnieve seksuale jashtmartesore. Me fjal t tjera: shmangia nga zinaja, nga homoseksualizmi, nga safizmi (homoseksualiteti midis grave) dhe nga punt e tjera amorale. Dr. Shofild n librin e tij Smundjet gjenitale (botimi i tret) argumenton prhapjen e shpejt t smundjeve veneriane dhe konsideron se shkak i ksaj sht shfaqja dhe prhapja e seksit t lir (promiskuiteti) dhe numri i madh i partnerve seksual. Ai konsideron se prhapja e seksit t lir ka ndodhur nga shkaqet vijuese: 1. Rritja e botkuptimeve materialiste dhe largimi nga feja dhe nga
morali fetar; 2. Rritja e prodhimit t mjeteve pr parandalimin e shtatznsis; 3. Shtimi i numrit t udhtarve dhe t t ardhurve, pr pun a pr turizm; 4. Qndrimi tolerant i shoqris ndaj zinas (prostitucionit), ndaj homoseksualizmit, ndaj dukurive t shfrenuara t marrdhnieve seksuale; 5. Prhapja e informacioneve dhe t t dhnave mbi seksin, nprmjet mjeteve t informimit; 6. Prdorimi i drogs dhe i alkoolit; 7. Pjekuria e hershme e djemve dhe e vajzave, kshtu q tani koha e moshs madhore sht 11/12 vjet, n vend t 14/16 vjet, sikur q ishte m par; 8. Punsimi i nnave jasht shtpis, ka solli deri te mungesa e lidhjes emocionale ndrmjet fmijve dhe prindrve, edhe prkrah statusit t lart social. Dr. Shofild, m tutje, thot: Qndrimi tolerant i shoqris ndaj t gjitha formave t marrdhnieve seksuale sht n rritje t vazhdueshme, saq m nuk ekziston asnj ndjenj turpi nga prostitucioni, nga homoseksualizmi a nga cilido lloj tjetr i seksit t ndaluar a jonormal. Prkundrazi, mjetet pr informim kan formuar bindje t till sipas s cils sht turp pr djalin ose pr vajzn t jen t virgjr. Pastrtia e djemve dhe e vajzave n Perndim sht br nj gj plotsisht e pakuptimt. Mas-mediumet bjn presion t posam mbi djemt dhe vajzat, si veprojn edhe moshatart e tyre ndaj shokve dhe shoqeve t tyre, derisa n fund detyrohen tu bashkngjiten n kt. Mjetet e informimit thrrasin n seks t lir dhe e inkurajojn at duke e konsideruar si dukuri normale dhe t natyrshme. Ekziston edhe nj knaqsi iluzore e shkaktuar nga bindja se antibiotikt jan n gjendje t shrojn cilndo smundje veneriane q lajmrohet pr kt shkak. Mjetet pr kontracepcion: 78% e grave t pyetura pr aventurat e tyre jashtmartesore jan
prgjigjur se mjetet pr parandalimin e shtatznsis kan qen motiv plotsues pr kt. Shum prej tyre jan shprehur n mnyr falnderuese ndaj mjeteve t kontracepcionit, t cilat u kan mundsuar grave t barazohen me meshkujt n shtjet e liris seksuale, sepse shtatznsia m nuk sht shkak i kufizimit t liris s saj seksuale. Pandaj shumica e grave n Perndim jan br mbrojtse t seksit t lir dhe kt e praktikojn q nga vitet e hershme t tyre. Rezultat i ksaj sht rritja e madhe e triperit dhe e smundjeve t tjera veneriane tek t rinjt n pubertet, n krahasim me koht e mparshme. N artikullin e Dr. Jamesa Noxa Russel-it, t botuar n gazetn Journal of Hospital Medicine 29/2, n vitin 1983, ku bhet fjal pr shtatznsin e vajzave n shkolla, qndron: Prkundr rritjes s procesit t edukimit pr prdorimin e mjeteve pr parandalimin e shtatznsis n Angli dhe n Uells, n periudhn 1974-1978 jan shnuar 18851 raste t shtatznsis s vajzave, mosha e t cilave nuk i kalon 15 vjet. 12873 vajza kan abortuar, kurse t tjerat kan qen kmbngulse n prfundimin e periudhs s shtatznsis. T dhnat stastistikore tregojn se shtatznsia te vajzat e moshave t reja shkollore (deri 16 vjet) sht n rritje t vazhdueshme. N SHBA nj n do pes raste t shtatznsis sht te vajzat m t reja se 18 vjet. Elizabeta Manners n librin e vet The Vulnerable Generation (Gjenerata e atakuar) thot: Me t vrtet vajzat n shkolla u jan ekspozuar keqprdorimeve t ndyra, vals shkatrruese t materializmit, n t ciln i shtyjen mas-mediumet dhe grupet e tregtarve t seksit, t cilt n kt mnyr realizojn prfitime t mdha materiale. N librin The Illusory Freedom - Fatamorgana e liris, t shkruar nga Hit n vitin 1978, qndron: Zgjidhja e problemit t prhapjes s smundjeve gjenitale qndron n luftn kundr prhapjes s amoralitetit dhe n propagandimin e pastrtis, t nderit dhe t prparsis s jets s pastr familjare. N doracakun mjeksor Merk (botimi i 13, n vitin 1977) qndron:
Prkundr prparimit t mrekullueshm t mjeksis n fushn e diagnostiks dhe t shrimit, e cila ka arritur t rrnjos shum smundje ngjitse n bot, smundjet veneriane n mnyr t hatashme jan prhapur n 25 vitet e fundit. Sipas mendimit ton, ekzistojn disa arsye pr kt kontradikt: Ndryshimet e mdha t edukimit seksual n 25 vitet e fundit, gjat s cils koh u shfaq i ashtuquajtur revolucioni i seksit, prhapja e tabletave, e spiraleve dhe e mjeteve t tjera pr pengimin e shtatznsis. Mes shkaktarve t tjer jan lajmruar edhe mikrobe t reja q jan rezistente ndaj antibiotikve. Mandej, numr i madh grash q vuajn nga smundjet veneriane fare nuk i vrejn simptomet e ktyre smundjeve, sidomos n vet fillimin e tyre. Pastaj lehtsia e udhtimit n vende t ndryshme t bots, veanrisht n Perndim, shtimi i marrdhnieve seksuale jashtmartesore dhe dfrimet seksuale grupore nga shum persona n t njjtn koh. Prej arsyeve t rndsishme sht edhe prhapja e seksit anormal, q sht i prcjellur me smundje t rrezikshme. Mandej, anonimiteti, fshehja dhe mosinformimi i bots pr rrezikun e ktyre smundjeve dhe pr prhapjen e tyre. N librin Smundjet veneriane n vendet e nxehta qndrojn shkaqet vijuese: 1. Prhapja e prostuticionit n shum pjes t Azis dhe t Afriks, ku prostitucioni konsiderohet shkaktar kryesor i prhapjes s smundjeve virusale n vendet n zhvillim, n Azi, n Afrik dhe n Amerikn Latine, n dallim prej vendeve t zhvilluara t Perndimit, ku prostitucioni nuk luan rol t madh. Pr shkak se vendet e Perndimit n prgjithsi jan t goditura me seksin e lir dhe roli i prostitutave sht zvogluar n mnyr t ndjeshme. Vajzat q kt e bjn nga hobi jan br konkurrente t prostitutave dhe i kan tejkaluar n kt! N vendet e pazhvilluara prostitutat edhe m tutje lozin rolin m t madh n prhapjen e smundjeve virusale; 2. Varfria, e cila shum vajza i shtyen n prostuticion; 3. Profesionet e rrezikshme, si jan: marinart, forcat e
armatosura, puntort dhe npunsit hotelier, vendet pr argtim, baret dhe klubet e nats, aero-kompanit, veanrisht stjuardesat, puntort e arteve t bukura, teatrot, sallat pr vallzim dhe muzikantt; 4. Turizmi; 5. Udhtimi i puntorve dhe largimi i tyre nga familjet; 6. Mjetet pr pengimin e shtatznsis; 7. Shtimi i arsimimit t przier (me djem dhe vajza s bashku); 8. Shprngulja nga fshatrat n qytet, dhe vala e industrializimit; 9. Shpenzimet e mdha martesore; 10. Mjetet e ndryshme t informimit q e theksojn seksin; 11. Seksi anormal. Ky sht problem i theksuar n Perndim, i cili ende nuk sht studiuar n vendet n zhvillim; 12. Ekzistimi i bazs konstante dhe pjellore pr mikrobe tek prostitutat dhe tek ata q praktikojn seks anormal; 13. Zhvillimi i mikrobeve q jan rezistente n antibiotik. Sot m shum se dy t tretat e mikrobeve q shkaktojn triperin jan rezistene ndaj penicilins; 14. Prhapja e alkoolit dhe e drogs; 15. Mosparalajmrimi i pushtetit dhe i institucioneve shndetsore pr rrezikun dhe seriozitetin e ktij problemi, ka sjell deri te rritja e tij, pa kurrfar rezistimi serioz; 16. Bindja e rrejshme se penicilina dhe antibiotikt mund t shrojn cilndo smundje veneriane. Dr. Andrau Rigg, profesor i mjeksis pr fmij n universitetin Xhorxh Uashington, n SHBA, thot: Tri gjra kryesore n prhapjen e smundjeve gjenitale jan: amoraliteti (prostitucioni), mjetet kontraceptive (kondomt) dhe bindja e gabuar se antibiotikt mund ti shrojn kto smundje. Revista Proctitioner Vol 214/Shkurt 1975. Dr. Teodor Kuper, zvends ministr i shndetsis n SHBA dhe kryetar i shoqats s kulturs shndetsore, n mbledhjen mbi smundjet veneriane n Londr (22-25 qrshor 1975) ka thn: Morali i njeriut sht pengimtar kur jan n pyetje smundjet gjenitale dhe prhapja e tyre
Prandaj smundjet veneriane quhen smundje shoqrore, ngase ato jan rezultat i sjelljes s caktuar, q nuk i prmbahet marrdhnieve t ligjshme seksuale brendamartesore, por praktikohen marrdhnie jashtmartesore, para dhe pas martese. Nga studimet e cekura dhe t tjera vijm n prfundim se smundjet veneriane prhapen me shpejtsi t jashtzakonshme. Kto smundje barten kryesisht nprmjet prostitucionit, homoseksualizmit, amoralitetit dhe prmjet marrdhnieve t tjera seksuale. Ekzistojn edhe mnyra t tjera t bartjes s ktyre smundjeve, edhe pse jan m pak t rndsishme n krahasim me mnyrn e par, e kto jan marrdhniet e ndaluara seksuale t cilat mund t reduktohen n kto: 1. Marrdhnia me burrin ose me gruan e infektuar, nprmjet marrdhnieve t paligjshme seksuale, me an t prostitucionit, t homoseksualizmit, e t ngjashme; 2. Kalimi i mikrobit n embrion, sikur q ngjan me sifilizin dhe me herpesin, ose gjat lindjes, si sht rasti me triperin, me klamidian, e po ashtu me herpesin, prmes kontaktit t sekretit t tajitur nga vagina dhe nga gryka e mitrs t smura me kto smundje, me trup dhe sy; 3. Bartja prmes gjakut. Kjo ngjan me sifilizin dhe me sida-n; 4. Rrallher kto smundje barten edhe prmjet kontaktit me siprfaqen e lkurs s t smurit dhe me organet e tij; 5. Smurja e puntorve mjeksor n laborator ose n spital. Revista mjeksore Lanset, n numrin e saj t botuar m 24 mars t vitit 1984, faqja 676, prfshin: Rasti i par i smurjes nga sida u zbulua tek nj npuns i spitalit q nuk ishte i njohur me marrdhnie t shthurura seksuale. Po ashtu, sht shnuar nj numr i madh rastesh i t smurve nga smundjet veneriane dhe nga smundjet e tjera ngjitse, gjat kontaktit me t smurin, me gjakun e tij dhe me pjest e trupit. Ndonjher shkak i ksaj ishte autopsia e kufomave. Megjithat ky sht shkak shum i rall. Domethn, shkak i prhapjes s ktyre smundjeve veneriane sht shtimi i zinas (prostitucionit), i homoseksualizmit, i
marrdhnieve seksuale me t afrmit dhe do lloj i seksit anormal, pr ka kemi folur m gjersisht. All-llahute njeriu krijoi nevojn pr seks, sikur q krijoi edhe nevojn pr ushqim. Pr t knaqur seciln nga kto, njeriut ia ka dhuruar ndjenjn e knaqsis. Knaqsia gjat marrdhnieve seksuale, sikur q thot imam Ebu-Hamid el-Gazaliu, n kaptinn pr martesn, n librin e vet Ringjallja e njohurive fetare: sht knaqsia m e mbl, vetm sikur t kishte zgjatur m shum All-llahunuk i ka kijuar kto instinkte te njeriu pa arsye. Instinkti pr ushqim ka rolin e ruajtjes s njeriut (individit), derisa instinkti pr seks ka rolin e ruajtjes s llojit. Ndrsa ruajtja e llojit ka prioritet ndaj ruajtjes s individit. sht m se normale q mashkulli madhor dhe gruaja e moshs madhore t prpiqen pr ta knaqur kt epsh natyror, t cilin Allllahuua krijoi, q n kt mnyr t shumohen dhe ta ruajn llojin e vet. Ibn El-Kajjimi, n librin e vet Et-Tibjan fi aksamil-Kur`an thot: Mandej, kur All-llahu dshiroi ti shumoj pasardhsit e tyre (pasardhsit e Ademit dhe t Havs) n Tok, ather ua dhuroi ngrohtsin e epshit, zjarrin e dashuris dhe t dshirs, dhe e frymzoi secilin prej tyre me nevojn pr tu bashkuar me partnerin e vet, prandaj ata u bashkuan ashtu si ishte e caktuar. Ibn ElKajjimi m tutje thot: Pastaj All-llahutme urtsin e Vet dshiroi q shprehjes s epshit tia caktoj faktort m t fort nga brenda dhe nga jasht dhe asaj ia bri figurn t ciln e zbukuroi n syt e atij q n te shikon dhe e bri q ta dshiroj at. Mpastaj, Ai deshi q njri-tjetrit ti afrohen prmes zingjirit t epshit, t dashuris, prandaj secili nga ata fortsisht dshiroi t bashkohet me shokun e vet dhe s bashku me t t jetoj, q All-llahut krijoj at q sht e caktuar. Mandej All-llahudeshi q njri prej tyre t jet vendi i mbjelljes, e tjetri vend i fars dhe lngjet e t dyve t bashkohen n nj vend rreptsisht t caktuar. Mirpo All-llahukt nuk ia la rastsis dhe as nuk lejoi q t takohet cilido mashkull me cilndo femr, pa kurrfar rregulli dhe
kushti. Prkundrazi, All-llahupr kt hartoi rrug t caktuar, n t ciln i thrret njerzit dhe n t ciln i nxit dhe i inkurajon. Kjo sht rruga e martess. Pas prmendjes s grave me t cilat burri e ka t ndaluar t martohet, n suren En-Nisa, ajetet 22-232, All-llahuthot: Ju jan lejuar pos ktyre (q u prmendn), t tjerat q ti merrni n pasurin tuaj (me nikah) duke pasur pr qllim bashkshortsi, e jo prostitucion (zina) [En-Nisa: 24] Islami pra e ka ndaluar murgrin, ndrsa e ka urdhruar martesn dhe n t nxit dhe inkurajon. I Drguarithot: O djem, kush prej jush sht n gjendje t martohet, le ta bj at, sepse ashtu m leht do ta ruaj shikimin e vet dhe organin e vet gjenital, e kush nuk ka mundsi ta bj kt, le t agjroj, ngase agjrimi sht mbrojts i tiji (m i mir). (Transmetojn t gjashtit: Buhariu, Muslimi, Ebu Davudi, Tirmidhiu, Nesaiu dhe Maliku) N hadithin tjetr, i Drguarithot: Martesa sht sunneti im dhe kush dshiron t jet n rrugn time le ta zbatoj sunnetin tim. (Transmeton: Ebu Ja`la) I Drguarithot: Kush sht n gjendje q t martohet dhe kt nuk e bn, ai nuk sht prej nesh. (Transmeton: Daremiu, Ebu Davudi dhe Dejlemiu) I Drguarithot: Nse ju vjen (si krkues) ai me imanin
2
Mos u martoni me ato gra, me t cilat qen martuar prindrit tuaj, me prjashtim t asaj q ka kaluar (para islamizmit), pse ajo ishte turpsi, prbuzje e tradits. U jan t ndaluara juve (t martoheni me): nnat tuaja, bijat tuaja, motrat tuaja, hallat tuaja, tezet tuaja, bijat e vllaut tuaj, bijat e motrs, nnat tuaja q ju kan dhn gji, motrat nga gjiri, nnat e grave tuaja e t lindura (prej tjetr babai) nga grat tuaja me t cilat patt kontakt me to (me grat), ather ska penges (t martoheni me ato vajza) dhe, (jan t ndaluara) grat e bijve tuaj q jan t lindjes suaj (jo t bijve t adoptuar) dhe t bashkoni (prnjher n nj nikah) dy motra, prpos asaj q ka kaluar. Vrtet, All-llahu fal shum, sht Mshirues i madh. [En-Nisa: 22-23]
dhe besimin e t cilit jeni t knaqur, martohuni me t. Nse kt nuk e bni, do t paraqitet rregullim i madh dhe rrmuj n Tok. (Transmeton: Ebu Davudi dhe Tirmidhiu) I Drguarithot: Martohuni dhe shumohuni, sepse un do t krenohem me ju para popujve t tjer. (Transmeton: Bejkekiu dhe Ibn Merdevejh). I Drguarithot: Kjo bot sht knaqsi kalimtare, e knaqsia m e mir e ksaj bote sht gruaja e hajrit (e mir). (Transmeton: Muslimi dhe Nesaiu) I Drguarithot: Martohuni me gra t dashura dhe fertile, sepse un me numrin tuaj do t krenohem (n Ditn e Gjykimit). (Transmeton: Ebu-Davudi dhe Nesaiu) Ibn Abbasi i ka thn Ibn Xhubejrit: Martohu! Me t vrtet, njeriu m i mir i ktij Ummeti ka pasur m s shumti gra. (Mendon pr t Drguarin ) (Transmeton: Buhariu) I Drguarithot: Nuk ka murgri n Islam. (Transmeton: Ahmedi dhe Tirmidhiu). Ndrsa n rivajetin e Taberaniut qndron: Me t vrtet murgria nuk na sht prcaktuar. - All-llahumurgrin na e zvendsoi me fen e lartsuar (Islamin). Nga Se`ad ibn Ebu Vekkasi, transmetohet q ka thn: Sikur i Drguarit mos ia kishte ndaluar murgrin Uthman ibn Madh`umit, ne do t ishim tredhur. (Transmeton: Buhariu, Muslimi, Tirmidhiu dhe Nesaiu). Kur Akkaf ibn Bishr et-Temimi kishte hyr te i Drguari , i Drguarie kishte pyetur a ka grua apo robresh. Kur Akkafi i kishte dhn prgjigje negative, edhe pse kishte qen i pasur, i Drguarii kishte thn: Ti ather je vlla i shejtanit. Po t kishe qen i krishter do t kishe qen nj nga murgjit e tyre. Sunneti yn sht martesa. M t kqinjt n mesin tuaj jan t pamartuarit. A jeni duke u tallur me shejtanin? Shejtani nuk ka arm m t fort kundr besimtarve sesa grat. Prvese kundr t martuarve, ata jan t mbrojtur nga
prostuticioni (zinaja). (Transmeton: Ahmedi) I Drguariduke iu drejtuar grave, u kishte thn: Nuk kam par q dikush me besim dhe me mendje m t dobt, mund t ngadhnjej mbi njerzit e arsyeshm m shum se ju. (Transmeton: Buhariu dhe Muslimi). Imam Gazaliu, n librin e tij Ringjallja e shkencave fetare, n kaptinn pr martesn, thot: Kjo sht pr shkak t instinktit t epshit. Dobit e martess jan t shumta: ajo sht mnyra m e mir e ruajtjes s shikimit dhe t organit gjenital, prandaj Islami e quan mbrojtje, kurse t martuarit t mbrojtur (muhsanin), sepse ajo i ruan nga zinaja. Qllimi i fundit i martess sht shumimi dhe ruajtja e llojit njerzor. Prandaj i Drguarinxiste martesn me grat e kndshme dhe fertile dhe n numrin sa m t madh t fmijve, duke na lajmruar se do t krenohet me kt Ummet n Ditn e Gjykimit, pr shkak t numrit t tyre t madh. All-llahuthot: O ju njerz! Frikohujuni Zotit tuaj q ju ka krijuar prej nj veteje (njeriu) dhe nga ajo krijoi paln (shoqn) e saj, e prej atyre dyve u shtuan shum burra e gra. [En-Nisa: 1] O ju njerz, vrtet, Ne ju krijuam ju prej nj mashkulli dhe nj femre [El-Huxhurat: 13] Dhe Ai nga uji (fara) krijoi njeriun, e bri at t ket fis dhe t ket miqsi. Zoti yt ka mundsi t jashtzakonshme. [ElFurkan: 54] Dhe nga faktet (e Madhris s) e Tij sht q pr t mirn tuaj, Ai krijoi nga vet lloji juaj paln (grat), ashtu q t gjeni prehje tek ato dhe mes jush krijoi dashuri e mshir. N kt ka argumente pr njerzit q mendojn. [Er-Rrum: 21] Allahu krijoi pr ju bashkshorte nga vet lloji juaj, e prej bashkshorteve tuaja djem e nipa [En-Nahl: 72] Ato jan prehje pr ju dhe ju jeni prehje pr ato [ElBekare: 187] All-llahu caktoi martesn si rrug t vetme t drejt pr knaqjen
e ktij epshi t lindur t njeriut. N mnyr q ky t jet faktor formimi, ndrtimi dhe faktor i mbushjes s Toks me t mira, me bereqet dhe me pasardhs, e jo q t shkatrroj dhe ta rrnoj, si ndodh kur ky epsh drejtohet kah rruga e shfrenimit, e amoralitetit, e prostitucionit dhe kah llojet e seksit anormal. Allahu ndalon prostitucionin dhe do gj q shpie drejt tij. All-llahu thot: Dhe mos iu afroni imoralitetit (zinas), sepse vrtet ajo sht vepr e shmtuar dhe sht nj rrug shum e keqe!. [El-Isra: 32], dhe urdhron n ruajtjen e organit seksual dhe n uljen e shikimit. Prandaj sht nj nga veorit e robrve t sinqert t All-llahut Dhe q nuk bjn amoralitet, [El-Furkan: 68]. E nj nga veorit e besimtarit sht dhe ata t cilt e ruajn nderin e vet (sa i prket jets intime) [El-Mu`minun: 5]. Po ashtu, nj nga veorit e besimtarit sht: sht e sigurt se kan shptuar besimtart; ata q jan t prulur dhe t kujdesshm gjat faljs s namazit dhe ata t cilt i shmangen kotsis (fjal a pun) dhe ata t cilt rregullisht e japin zekatin dhe ata t cilt e ruajn nderin e vet (sa i prket jets intime), me prjashtim ndaj grave t tyre (me kuror) dhe ndaj atyre (robreshave) q i kan n pronsin e vet, pr t cilat nuk jan t qortuar, e kush krkon prtej tyre (dfrim nga t ndaluarat), t tillt jan ata q kan shkelur norma t caktuara. [El-Mu`minun: 1-7] Prandaj Islami shfrytzon t gjitha mjetet n luft kundr zinas (prostitucionit), n mnyr q muslimant t mos bien n t. Pr kt arsye e nxit dhe e inkurajon martesn dhe e ndalon zinan (prostitucionin), tregon n rrezikun e saj dhe ndalon do gj q shpie drejt saj. All-llahu urdhron t ulet shikimi: Thuaju besimtarve t ndalin shikimet (prej haramit), t ruajn pjest e turpshme t trupit t tyre [En-Nur: 30] Thuaju edhe besimtareve t ndalin shikimet e tyre, t ruajn pjest e turpshme t trupit t tyre, t mos zbulojn stolit e tyre, prve atyre q jan t dukshme, le ti vn shamit mbi
kraharorin e tyre, dhe t mos ua tregojn bukurit e tyre askujt, prve burrave t vet, baballarve t vet ose baballarve t burrave t vet, djemve t vet ose djemve t burrave t vet, vllezrve t vet ose djemve t motrave t veta, ose grave t tyre (q u prmenden) dhe robreshave t cilat i kan n pronsin e tyre, ose shrbtorve nga meshkujt q nuk ndiejn nevoj pr femra, ose fmijve q nuk kan arritur pjekurin pr gra. Le t mos krcasin me kmbt e tyre pr t zbuluar fshehtsin nga stolit e tyre. Pendohuni t gjith tek All-llahu, o besimtar, n mnyr q t gjeni shptim. [En-Nur: 31] Islami e ndalon przierjen e meshkujve me femra dhe rreptsisht e ndalon vetmimin e mashkullit me femrn e cila nuk sht mahrem pr t. Urdhron hixhabin dhe ua ndalon grave t t Drguaritq ta zbukurojn zrin e tyre gjat biseds, q kjo t mos e bezdis at zemra e t cilit sht e smur. Ndalon hyrjen te grat q nuk i kan burrat prezent, etj. Islami rreptsisht e ndalon prostitucionin (zinan), lloji m i rnd i t cilit sht zinaja me bashshorten e fqinjit dhe prshkruan pamjet e tmerrshme t dnimit t prostitutave, t cilat n zjarrin e Xhehennemit me mundime do t pin gjakun dhe qelbin q do t dal nga organet e prostitutave. Islami, po ashtu, ndalon t gjitha format e seksit t shfrenuar. I Drguarika ndaluar q njeriu t kontaktoj me gruan e vet n rektum (nga prapa n vrimn anale) dhe ky akt konsiderohet mkat i madh dhe krahasohet me shkuarjen te falltori. Kur`ani dhe Sunneti e ndalojn njeriun t kryej marrdhnie me bashkshorten e vet n periudhn e hajzit (t menstruacioneve) dhe kt e konsiderojn t dhimbshme dhe t pahijshme. All-llahu e qortoi popullin e Lutit dhe i prmbysi rrafsh me tok, ngase homoseksualizmi sipas t msuarit Islam sht nj nga mkatet m t mdha dhe m t rrezikshme. I Drguarika ndaluar t dgjohen kngtaret dhe valltaret dhe kt e konsideron djep t zinas. Islami po ashtu e ndalon
konsumimin e alkoolit dhe t drogs. Nuk ka dyshim se alkooli dhe droga jan faktor shum t rndsishm n prhapjen e prostitucionit, t homoseksualizmit, t marrdhnieve seksuale jolegjitime dhe t dhunimit. Sipas statistikave zyrtare t organizatave ndrkombtare pr shndetsi, t cilat i transmetojm nga Dilli Millo (26/6/1980), 50% nga numri i prgjithshm i dhunimeve dhe i keqtrajtimeve dhe 86% nga numri i prgjithshm i vrasjeve ndodhin nn ndikimin e mjeteve dehse. Shkurtimisht, Islami nga t gjitha ant i hap dyert e martess, n t nxit dhe inkurajon, dhe fortsisht dhe me vendosmri i mbyll t gjitha dyert e tjera. Islami nuk i ka ln asnj rrug besimtarit pr t mbrritur deri te zinaja. Ia ka mbyllur t gjitha hyrjet dhe ka ndaluar do gj q n fardo mnyre on kah prostitucioni. Mu pr kt arsye problemi i smundjeve veneriane nuk u lajmrua n vendet muslimane, prve se n periudhn kur muslimant u larguan nga feja e tyre dhe nga ligjet e Zotit t tyre dhe kur pranuan ligjet e t pafeve, t cilat lejojn amoralitetin, shfrenimin dhe lartsojn prostuticionin dhe zinan. Prkundr t gjithave, mjediset islame, pa marr parasysh se a jan ato n Afrik a n Azi, ku jetojn arabt ose joarabt, n Amerik a n Evrop, m pak jan goditur nga smundjet gjenitale, si paraqitet n librin Smundjet veneriane n tokat e vendeve t nxehta, autor i s cils sht Eraja Vebint dhe Usaba (botuar 1980). Autori i veprs s prmendur pohon se ndalimi i przierjes s meshkujve me femra dhe hixhabi sjellin deri te paksimi i smundjeve veneriane n mjediset n t cilat kto praktikohen, edhe pse n mjediset e tilla gjenden vatrat e fesadeve (ngatrresave) me prostitutat. Prandaj prqindja e grave t smura muslimane sht shum e vogl, n krahasim me grat e tjera n bot. Sa u prket meshkujve n botn islame, ata m tepr u jan ekspozuar ktyre smundjeve sesa grat, pr shkak t trajtimit t uditshm q ua bn shoqria ktyre pyetjeve, duke konsideruar se zinaja e mashkullit sht shum m e leht sesa zinaja e gruas. I njjti libr prmend se synetimi, edhe pse nuk zvoglon
smundjet e sifilizit e t triperit, madje edhe tek ata q bjn zina, ai zvoglon smurjet nga herpesi, nga i thati (ulkusi), nga tumori i kanaleve urinare dhe nga inflamacioniet q paraqiten tek t smurt me lkurz. Qndrimi islam ndaj epsheve seksuale sht i prkor. Imam Gazaliu numron dobi t shumta t ktij epshi, t cilin Allllahu e mbolli n njeriun, me kusht q konsumohet prmjet martess. S pari sht ruajtja e llojit t njeriut dhe shumimi i njerzve, prej ka varet ekzistenca e njeriut n Tok deri te fundi i ksaj bote i caktuar nga All-llahu. S dyti, sht mbrojtja nga shejtani, t thyerit e lakmis, pengimi i sulmeve t epshit, ulja e shikimit, ruajtja e organit gjenital dhe n fund, largimi nga smundjet veneriane. S treti, sht knaqsia e marrdhnieve seksuale, e cila besimtarit ia prkujton knaqsin e marrdhnieve seksuale n Xhennet, ka ia shton atij dshirn pr kt knaqsi dhe e nxit at n brjen e veprave t mira dhe n largimin nga t kqijat. Duke e marr parasysh se kto knaqsi t ksaj bote jan t fryms s shkurtr dhe kalimtare, ndrsa knaqsit e Xhennetit jan t vazhdueshme dhe t prjetshme, ather kto na i prkujtojn ato. Mandej Gazaliu thot: Shiko vetm n urtsin e All-llahut, mandej mshirn, precizitetin, se si n nj shtytje Ai dha dy jetra: t brendshmen dhe t jashtmen. Jeta e jashtme sht jeta e njeriut prmes ekzistencs s llojit t vet, ka paraqet vazhdimsin e ekzistimit t tij. Ndrsa jeta e brendshme sht jeta e asaj bote. Me t vrtet, kjo knaqsi e paplot kalimtare shton dshirn pr knaqsin e trsishme dhe t amshuar. N kt mnyr ajo nxit n ibadet dhe kjo sht rrug e vetme deri te kjo e dyta. Kshtu, njeriu me dshirn e vet t fuqishme pr knaqsit e ksaj bote, ia lehtson vetes prpjekjet pr at ka do ta oj deri te knaqsia e amshuar e Xhennetit. Dobia e katrt, pasqyrohet n at q martesa, me t ciln frenohet shtytja e epshit, z vend shum t rndsishm n fe pr dok t aft pr martes, i ktill sht rasti me shumicn e njerzve. Sepse nse epshet zgjohen dhe forcohen, e nuk ekziston fuqia e besimit e cila do ti frenonte ato, ato padyshim do t ojn n amoralitet. Pr
kt na ka trhequr vrejtjen i Drguari , me fjalt: Prderisa nuk e bni kt, n tok do t shfaqet regullim i madh. N kt mnyr dijetart islam flasin pr dobit e ktij epshi, nse ai drejtohet n rrugn e caktuar. I Drguarika treguar pr njeriun q do t shprblehet pr marrdhniet e veta seksuale, me fjalt Edhe n mardhniet tuaja seksuale ka sadaka. As`habt than: A do shprblehet ndonjri nga ne edhe pr marrdhniet me bashkshorten e vet? I Drguaritha: Po. far mendoni nse kt do ta bnte n mnyr t palejuar, a do ta meritonte dnimin? Gjithashtu, nse kt e bn n mnyr hallall do t jet i shprblyer. Qndrimi i ktill ndaj seksit nuk ekziston n asnj religjion, e as n cilindo civilizim ose popull, prve n fen islame. Marrdhnia seksuale bhet ibadet dhe me t arrihet shprblim i madh. Kjo nxitje n kt kontekst bhet shkas pr t menduar t mirat e Allllahut dhe pr mnyrat e arritjes deri te bukurit e Xhennetit. Pr dallim nga kto, n religjionet e tjera, e veanrisht n krishterim, hasim n qndrim trsisht t kundrt ndaj seksit. Krishterimi shikon me dyshim n nxitjen seksuale, edhe nse kjo ka t bj me kanalizimin e saj nprmjet martess. Tek ata murgria dhe asketizmi jan m t mira sesa martesa, gj q ka sjell deri te prhapja e zinas (e prostitucionit) dhe e seksit anormal n mesin e vet murgjve dhe t priftrinjve. Nga t dhnat e msiprme, mund t prfundohet se shkaqet e prhapjes s zinas dallojn nga vendi n vend dhe t gjitha kto mund t prmbledhen nn kto pika: 1. Prhapja e botkuptimeve materialiste, sidomos n perndim dhe largimi nga feja dhe nga parimet morale; 2. Prhapja e t ashtuquajtrit revolucion seksual, q paraqet revolucion kundr t gjitha feve. Kt revolucion e kan planifikuar hebrenjt, t cilt kt haptazi e paraqesin n Protokollet e mendimtarve cionist; 3. Zotrimi i hebrenjve me mjetet e informimit dhe me qendrat pr udhheqje, kshtu q seksi sht br dukuri normale nga e cila nuk duhet turpruar, kurse pastrtia dhe dlirsia jan dika prej t
cilave n Perndim duhet turpruar; 4. Nxjerrja e gruas nga shtpia n vendet e puns, me vetdashje, e nganjher prkundr dshirs s saj. sht shfaqur nj numr i madh studimesh shkencore pr punn e gruas, q tregojn se ky sht shkak pr shtimin e zinas (prostitucionit). Libri m i rndsishm sht: Shfrytzimi seksual i gruas s punsuar (The sexual harassment of women on the job) i autorit Lin Fari, citatet e t cilit i kemi prdorur n librin ton Grat e punsuara n mizan. N t njjtin libr, po ashtu, kemi cituar citate nga revistat perndimore, sikur q sht News Week, n numrin e botuar m 17 mars t vitit 1980, n t cilin sht paraqitur nj studim komplet me titullin Keqprdorimi i seksit n zyre (Abusing Sex at The Office); 5. Dalja e gruas n pun ka sjell deri te zvoglimi (paksimi) i kujdesit ndaj fmijve nga nnat e tyre. N raportin e Organizats Ndrkombtare pr Mbrojtjen e Shndetsis qndron se do fmij ka nevoj pr kujdesin e vazhdueshm t nns s vet tri vitet e para. Kt e kan vrtetuar dhjetra zbulime mjeksore n Evrop dhe n Amerik. Mungesa e ngrohtsis dhe e kujdesit t nns, ka sjell deri te shfaqja e gjenerats t karakterizuar nga pasiguria, nga hutia, gjakftohtsia, nga prdorimi i drogs dhe nga prhapja e vals s terrorit, nga keqtrajtimet, nga dhnia pas seksit, pas alkoolit dhe n fund nga vetvrasja; 6. Dalja e gruas n pun ka shkaktuar jostabilitetin e saj dhe shkatrrimin e familjes. Sipas t dhnave zyrtare n Amerik, do t tetn familje e ushqen gruaja, ose pse ajo sht nn virgjresh (ky sht pseudonim pr gruan e cila kurr nuk ka qen e martuar dhe ka fmij, far pseudonimi i uditshm, i cili vetvetiu flet pr kontradiktat e shoqris perndimore) ose pr shkak t divorcit (ndarjes), ose pr shkak t braktisjes dhe t ikjes tek i ati; 7. Punsimi i gruas ka sjell deri te vala e habitshme e keqtrajtimit t fmijve. N revista dhe libra jan paraqitur dhjetra studime dhe referate mbi keqtrajtimin e fmijve (Abused Child). M s shpeshti kto keqtrajtime bhen aq t ashpra, saq t shkaktojn vdekje ose dmtim t prhershm t fmijve. Edhe m i
habitshm sht fakti se ky keqtrajtim sht i prcjellur me aktivitete seksuale me djalin apo me vajzn, nga i ati ose nga t afrmit e saj. Revista mjeksore Hextagon Vol. 6/1978, pohon se nuk ekziston asnj spital n Evrop dhe n Amerik, n t cilat nuk gjenden bile disa fmij t rrahur ashpr nga nnat e tyre, e nganjher edhe nga babai i tyre. N vitin 1967, n spitalet britaneze jan sjell m shum se 6500 fmij, t cilt jan rrahur aq fort, saq 20% kan vdekur nga lndimet e rnda. Qindra prej tyre kan mbetur t verbr dhe qindra t tjer kan mbetur memec. Mijra fmij gjat vitit bhen abnormal, mentalisht t prapambetur dhe t palvizshm pr shkak t goditjeve t forta. Studimet shkencore tregojn se shkak pr kt sht lodhja e teprt e nns, e cila punon jasht shtpis dhe e cila pr shkak t ksaj prjeton paknaqsi t mdha n jetn e vet familjare, ka i ka shndrruar ato n egrsira q i keqtrajtojn fmijt e vet. 8. Prhapja e mjeteve pr ndalimin e shtatznsis. Frika nga shtatznsia ishte nj nga faktort kryesor q ndalonin gruan nga zinaja. Mirpo kur ky faktor humbi, prostuticioni nga mungesa e vetdijes fetare solli deri tek i ashtuquajturi emancipim i gruas, dhe te barazimi i saj me burrin n sjelljen e tyre jonjerzore dhe shfrenuese. 9. Prhapja e informacioneve mbi jetn seksuale, prmes t gjitha mjeteve t informimit, nprmjet shkollimit, duke theksuar, veanrisht n perndim, rndsin e parandalimit t shtatznsis dhe shmangien e smundjeve gjenitale, por duke br seks kudo q t paraqitet rasti. 10. Prhapja e rrjetit tregtar t prostuticionit n planin botror. Prostuticioni konsiderohet shkaktar kryesor i smundjeve gjenitale n vendet n zhvillim (t bots s tret), kurse liria seksuale e cila i ka prfshir t gjitha shtresat e shoqris perndimore sht shkaktar kryesor i ktyre smundjeve n perndim. 11. Turizmi: numri i turistve n vitin 1975 ka arritur shifrn prej 215 milion. Ky numr sot sht rritur, por nuk posedojm t dhnat e tanishme. Sidoqoft, vendet turistike, sikur q jan Spanja dhe Portugalia, kan numr m t madh abortimesh n bot, n
krahasim me numrin e banorve. Numri i abortimeve gjat ktij viti arrin shifrn prej nj milioni. Ktu sht fjala pr abortimet qllimisht t shkaktuara, e jo pr abortet e vetvetishme. Shkaku i rritjes s abortimeve n Spanj dhe n Portugali sht fakti se banort e tyre jan katolik, ndrsa katolicizmi ende nuk e ka lejuar parandalimin e shtatznsis, prandaj vajzat e Spanjs kan m pak prvoj n parandalimin e shtatznsis nga moshataret e veta n vendet e tjera t Evrops. Nga i njjti shkak, zbulojm q numri i abortimeve t qllimshme n Amerikn Latine arrin 3 milion n vit, sepse banort e Ameriks Latine gjithashtu jan katolik e n shkollat e tyre nuk mbahen or msimi pr mjetet e parandalimit t shtatznis. 12. Udhtimi me qllim punsimi. Numri i t shprngulurve pr pun e ka arritur numrin prej 6 milon puntorsh n vitin 1975 dhe shumica e tyre jetojn pa familjet e veta dhe n gjendje shum t keqe psikike dhe sociale. Vajzat n mesin e tyre bien si viktim e tregtis botrore me prostitucion, q sht tejet i prhapur n shum vende t bots. Rinia n mesin e tyre nuk ka mnyr tjetr pr ti knaqur nevojat e veta seksuale, vese prmes prostitutave. 13. Ekzistojn veprimtari t caktuara, t cilat jan vetvetiu shkaktar t prqindjes m t madhe t t smurve nga smundjet veneriane, si jan veprimtaria n fushn e dfrimit dhe t zbavitjes n kafenet, n bare, n hotele, me marinar, me stjuardesa, e t ngjashme. T gjith kta me veprimtarin tyre bhen kandidat potencial pr tu smur me kto smundje. 14. N mjediset ku krkohen shuma t mdha pr mehr dhe kushte t veanta pr martes arrihet deri te prqindja m e madhe e smundjeve veneriane, ngase t rinjt nuk gjejn mnyr tjetr pr ti knaqur epshet e veta t paprmbajtura, prvese me an t zinas. Meq kto jan shumica vende ku mbahet edukata fetare, ata kt mund ta realizojn vetm me vajzat q merren me prostuticion. Hulumtimet tregojn se prostituat n Egjipt, n Tunis, n Iran, n Turqi, n Franc e n shtete t tjera jan t infektuara me smundje veneriane n prqindje prej 90% dhe 100%. 15. Sipas mendimit tim, shkaktart e natyrs fiziologjike dhe
bakteriologjike konsiderohen sekondar. N shkaktart fiziologjik marrin pjes zhvillimi i shpejtuar fizik i djemve dhe i vajzave dhe pjekuria seksuale e tyre e hershme. Sot n Perndim koha e tyre e pjekuris seksuale sillet rreth moshs11 dhe 12 vjee, ndrsa kjo koh vetm para disa gjeneratash ishte mes 14 dhe 16 vjet, kryesisht 20. Sa i prket baktereve, ktu mendohet pr shfaqjen e mikrobeve q jan rezistente n antibiotik. Kshtu, p.sh. dy e treta e t smurve nga sifilizi n Azi, n Afrik sht pasoj e infektimit me mikrobe q jan rezistente ndaj penicilins. 16. Pijet dehse dhe droga gjithashtu konsiderohen si shkaktar t prhapjes s smundjeve veneriane. Meq alkooli dhe droga ia marrin vetdijen njeriut, dhe njeriu n gjendje t till sht i dhn m tepr pas keqtrajtimit seksual, veanrisht n stadiumin fillestar t ndikimit, para se t dehet trsisht, ai bhet seksualisht i paaft. Duke qen se alkooli sht shum i prhapur npr vendet perndimore dhe n shum vende t tjera t bots dhe pasi shumica prej atyre q konsumojn alkool kt e bjn n tubime publike dhe n ahengje t ndryshme (100 milion n SHBA dhe m tepr se 150 milion n BRSS), na bhet e qart prse jan aq t shpeshta dukurit e prostitucionit, zakonisht pas festimeve t tilla, ngase shumica e tyre prfundon me akte t prostitucionit.
SIDA
Sindroma e imuno-mungess s fituar I Drguarithot: Kur n nj popull prhapet dhe zgjerohet prostitucioni (zinaja), deri n at mas, saq ajo t bhet haptazi, n t do t lajmrohen (shfaqen) murtaja dhe smundje t cilat nuk kan ekzistuar n mesin e paraardhsve, t cilt para tyre kan jetuar (Transmeton: Hakimi, Ibn Maxhe dhe El-Bezzari). Sida sht problem numr nj pr ministrin e shndetsis n SHBA, thot Margaret Henkler, ministresha e shndetsis (revista amerikane Time, 4/7/1983. Un veanrisht brengosem pr gjendjen e vllezrve t mi q jan t shfrenuar seksualisht dhe t smur nga sida, e t cilve shoqria refuzon tu bj fardo shrbimi, qofshin t mallkuar! Dr. Xhoshova, kryetar i grupit i t shfrenuarve seksual n qytetin Sietll, n SHBA (Time 4/7/1983).
nuk sht aq i rndsishm, sepse kjo smundje sht e prhapur n mesin e atyre q merren me prostitucion, e veanrisht n mesin e prostitutave t Afriks s Mesme. Gjithashtu sht shum e prhapur n mesin e atyre q konsumojn drog prmes injeksioneve (t kaltra) n ven. M von do t flasim pr llojet e t smurve nga kjo smundje. Smundja e sida-s sht tem kryesore e mjeteve t informimit n SHBA, pastaj n Evrop, e mpastaj n vendet e tjera t bots. Sida paraqet frik t re nga e cila tmerrohet civilizimi i shek. XX. Termi AIDS sht br sinonim pr murtajn, e cila shkatrronte n shek. XVIII dhe n disa shekuj prpara tij, kur murtaja rrmbente jetrat e dhjetra miliona njerzish.
Prhapja e sida-s dhe prmasat e ktij problemi: Kjo smundje nga vet zanafilla e saj dallohej me shpejtsin e prhapjes. Numri i t smurve dhe i t goditurve dyfishohet gati do 6 muaj. Kur kjo smundje u lajmrua pr her t par n vitin 1978 n Belgjik, numri i t smurve pothuajse nuk e kalonte numrin e gishtave t nj dore (shtat raste) dhe kto raste as nuk kan qen t karakterizuara fillimisht si raste t sida-s, por tek pas dy vitesh. N vitin 1979 lajmrohen rastet e para n Amerik, t cilat u shnuan si raste t veanta t rnies shum t madhe t imunitetit, shkaktari i s cils nuk dihej. Madje edhe n vitin 1981, kur n Amerik u shnuan 58 raste t tilla, ato nuk njiheshin me emrin sida (AIDS), por si gjendje t veanta t humbjes s imunitetit personal. N vitin 1981 lajmrohet termi AIDS (sida) pr sindromn e imuno-mungess s fituar, e cila konsiderohet smundje ngjitse, pasi q kt e zbuloi nj mjek me emrin Gottlieb. M pas, raste t veanta t sida-s jan shfaqur n Sudan, n Portugali, n Hong-Kong, n Japoni dhe n Tajland. Kryesisht shiriti Afrikan i sida-s (Afrika e Mesme-Zairja-Ruanda-BurundiKenia) konsiderohet m i rrezikshmi, ngase sida n kto vise t bots prhapet me shpejtsi t hatashme dhe kjo me siguri e tejkalon shpejtsin e prhapjes s saj edhe n vet Amerik. Profesori i shkencave mbi viruset, Morion Askis, n universitetin Harvard, pohon, si e transmeton kt gazeta Amerikane Time (12/8/1985), se do i 20-ti n Afrikn e Mesme (Zonat Afrikane t sida-s), tani pr tani sht i infektuar me virusin e sida-s (do t thot: 5% nga banort e prgjithshm). Kjo do t thot se edhe dhjetra njerz t tjer do t molepsen me Sida-n n pes vitet e ardhme n kto vende t bots. (Transmetuar nga gazeta Time 12/8/1985, faqe 48). Gazeta Arab News (19/1/1986), transmeton se hulumtuesit shkencor n Bruksel kan deklaruar se 6 % e banorve t Zaires, t Kongos, t Ruands dhe t Kenis jan t infektuar me virusin e sida-s, dhe q tek 10% e bartsve t virusit do t shfaqen simptomet e smundjes n afat prej disa vitesh.
Leukoplakia e gjuhs Llojet e njerzve q smuren nga sida Llojet e njerzve q smuren nga sida dallojn nga shteti n shtet. N SHBA dhe n Evrop, n vend t par jan ata q merren me seks t shfrenuar dhe kta prbjn 70% t t smurve. Derisa n Afrikn e Mesme, n Zaire dhe n vendet prreth zbulojm se shumica e tyre jan ata q merren me prostitucion dhe ata q vazhdimisht i ndrrojn partnert, kshtu q prostitutat jan burimi kryesor i ksaj smundjeje. N kto vende, sida gati kufizohet n kto dy lloje (prostitutt dhe prostitutat). N t njjtn koh, zbulojm se raste m t pakta t sida-s, t cilat jan shnuar n vendet e siujdhess arabe, jan shkaktuar prmes transfuzionit t gjakut. Klasifikimet e paraqitura n libra dhe n revista, t lidhura me kategorin e njerzve t smur nga sida, n t vrtet flasin pr SHBA - t dhe pr Evropn. Kto jan kategorit q vijojn: 1. T shfrenuarit seksual: Kta prbjn 70-74% t numrit t prgjithshm t t smurve
nga sida n Amerik dhe n Evrop. Villim Fog, drejtor i qendrs pr mbikqyrjen e smundjeve, n Atlant, SHBA, duke folur pr kt kategori njerzish, q n Britani quhen Harolds, kurse n Amerik Gays (pederastt), si transmeton gazeta Time (4/7/1984) thot: Kta njerz nuk knaqen t kryejn marrdhnie seksuale me numr t kufizuar shoksh, por kt orvaten ta bjn me secilin q takojn. Prandaj mesatarja e atyre me t cilt kan marrdhnie n nj vit arrin 60 veta. Time (gazeta) n komentin e vet pr fjalt e tij thot: Te kta njerz seksi sht prshndetje, pas s cils mandej pason biseda dhe prshndetja e zakonshme. Numri i atyre seksualisht t shfrenuar n SHBA arrin shifrn 20 milion, kurse n Britani do i pesti nga t martuarit pranon se sht marr me seks t shfrenuar, dhe ende e bn kt. Nuk ka dyshim se ekzistojn miliona njerz n Evrop q krenohen me faktin se jan seksualisht t shfrenuar: 2. Narkomant: Ktu mendohet pr ata q prdorin injeksione (t kaltra) duke i marr n vena. Ata prbjn 17% prej numrit t prgjithshm t t smurve nga sida. 3. Transfuzioni i gjakut dhe i prbrsve t tij: Raste t ktilla t t smurve nga sida prbjn 2-4% prej numrit t prgjithshm t t smurve. Ata ndahen n persona t cilve u sht br transfuzioni i gjakut nga ndonj shkak dhe n ata q jan t smur nga hemofilia. Kta jan fmijt q jan t smur nga smundja trashguese t ciln e bartin nnat e tyre, dhe e cila bartet vetm tek pasardhsit meshkuj, sepse ajo bartet prmes kromozomit x. Pasi fmija mashkull bart vetm nj kromozom x, smundja shfaqet tek ai, ndrsa fmijt femra bartin dy kromozome x, kurse smundja gjendet vetm tek njri. Kjo smundje shkakton mungesn e faktorit 8, i cili sht nj prej shkaktarve t koagulimit t gjakut. Nse vjen deri te paksimi i ktij faktori, ather do t vij gjer te gjakderdhja e cila sht e pamundur t ndalet, madje edhe n rast t nj lndimi m t vogl.
Retinopatia virusale
Pr kt arsye kjo materie e rndsishme grumbullohet prmes organizatave t dhnsve vullnetar t gjakut dhe u dhurohet fmijve t smur n form t injeksioneve q jepen n ven. 4-6% t rasteve nuk mund t klasifikohen n kategorit e msiprme. Revistat, para dy vitesh, grupin Haiti e klasifikonin n grupin e veant. Haiti sht ujdhes n detin e Karaibeve, nn protektoratin frng. Shumica e banorve t tij jan me prejardhje afrikane dhe jetojn n gjendje shum t mjer. Ujdhesa sht e qet dhe shum
e bukur, prandaj e vizitojn numr i madh turistsh nga Amerika dhe njherit ka qen edhe pushimore e t shfrenuarve seksual. N fillim, institucionet shndetsore kan shnuar se ka pasur 5% t t smurve nga sida n mesin e t shprngulurve nga Haiti n SHBA (n Nju Jork, n Florid dhe n vendet prreth). Nuk ishte e njohur prse ata ishin smur nga sida, sepse nuk ishin t shfrenuar seksualisht dhe as nuk konsumonin mjete dehse. Pr nj koh t shkurtr mjekt zbuluan se ata kishin qen t shfrytzuar nga t shfrenuarit seksual pr nj shum fare t vogl t hollash, ngase gjendja e tyre e mjer ka qen shkak pr t pranuar veprime t tilla. Pr kt arsye ky grup u klasifikua n mesin e t shfrenuarve seksual dhe u b si grup i veant. Gjendjet t cilat nuk mund t klasifikohen n asnjrin prej grupeve t prmendura, mund t ndahen n grupet q vijojn: 1. Prostitutat: Ato prbjn prqindjen m t madhe n Afrikn e Mesme dhe n vendet e veanta t cilat jan t njohura pr prostitucion, sikurse q jan Bangkoku n Tajland, Manila n Filipine, Najrobi n Keni. Jan br hulumtimet n kta t pafytyr (t paturp) dhe sht konstatuar se prqindja m e madhe e tyre bartin smundjen e sida-s. (Dr. Herfy n librin AIDS). N vitin 1985 hulumtuesit kishin vrejtur pranin e ksaj smundjeje n mesin e prostitutave n Amerik dhe n Evrop. Ky u b nj problem i madh, veanrisht pr forcat e armatosura, sepse ushtart kan marrdhnie t shpeshta me prostitutat. 2. Bashkshortt e t smurve nga sida: Numri i madh i bashkshortve t t smurve nga sida, jan smur gjithashtu. I smuri nga sida, nganjher sht i martuar, megjithat prapseprap merret me seks t shfrenuar, ose konsumon drog apo bn zina. Rrallher ndodh q bashkshorti t jet viktim e sida-s prmes transfuzionit t gjakut. Meq virusi i sida-s bartet prmes kontaktit seksual, te shumica e bashkshorteve t molepsura nga sida, lajmrohen po ashtu simptome t ksaj smundjeje. 3. Fmijt e t smurve nga sida: Prkrah fmijve t smur nga sida prmes transfuzionit t gjakut ose pr shkak t hemofilis,
ekziston edhe nj numr i caktuar fmijsh q smuren nga sida pr shkak t bartjes s virusit nga njri prind. Ky virus bartet gjithashtu edhe n embrion dhe pr mnyrn e bartjes s tij n embrion ekzistojn teori t shumta: 1 - Sperma n vete prmban virusin dhe me t infektohet embrioni menjher n stadiumin e vet t par. Konsiderohet se nj numr i madh i aborteve spontane bhet nga kjo arsye; 2 - Virusi bartet nga gjaku i nns n gjakun e embrionit prmes placents, mandej prmes krthizs deri te vet embrioni;
3 - Fmija infektohet me virus gjat lindjes dhe gjat daljes s tij nga mitra prmes vagjins s infektuar; 4 - Infektimi ndodh gjat lindjes, gjat prekjes direkte, dhe pr shkak t lidhjes s fort ndrmjet fmijs dhe nns ose babait (zakonisht para shfaqjes s simptomit t smundjes). Por mund t ndodh q virusi t bartet te fmija prmes gjirit gjat gjidhnies: 5 - sht i mundur infektimi gjat mbarsjes artificiale dhe i fmijs nga epruveta. Kjo n t vrtet, disa her ka ndodhur n Austri. N gazetn Esh-Sherkulevsat (26/7/1985) sht transmetuar lajmi, q njri prej spitaleve n Australi ka br mbarsjen artificiale t katr grave me spermn e njeriut q e kishte dhuruar spermn e vet prmes banks pr sperm dhe mandej u vrtetua q ai ishte i smur nga sida; Jan t shnuara disa raste t puntorve t smur n disa spitale
Sida z vend t veant n Afrikn e Mesme, pr shkak t prhapjes s gjer t tumorit t njohur nn emrin sarkoma e Kaposit. N Zaire, prqindja m e madhe e t smurve sht nga tumori i Kaposit, i cili arrin deri 13% prej numrit t prgjithshm t t smurve t ktij lloji n bot. Ndrkaq, ky tumor zakonisht zhvillohet shum ngadal dhe godet personat e vjetr, kurse sida i godet personat e ri deri n moshn e pjekuris (nga 20-49 vjet) dhe zhvillohet shum shpejt, prhapet dhe e mbyt pacientin n afat prej dy e m s shumti tre vjet nga momenti i smurjes. Rreziku i ksaj smundjeje n Afrik ekziston pr shkak t disa faktorve. Para s gjithash, kjo smundje n Afrik nuk sht e kufizuar vetm tek ata q merren me seks t shfrenuar, mandej, prhapja e jashtzakonshme e prostitucionit, prkrah ksaj sht edhe shkalla shum e ult e mbrojtjes shndetsore. Mandej, sht edhe numri i madh i t porsalindurve q smuren nga kjo smundje, ngase nj numr i madh nnash jan ve t smura. N nj informat qndron se 36% t fmijve t Zaires jan me HIV pozitiv. (Daniell Viktor, Sida). Po ashtu, nj prej arsyeve sht dezinfektimi joadekuat i injeksioneve, madje edhe n ambulancat zyrtare. Prandaj roli i injeksioneve pr shrim n bartjen e virusit t sida-s n Afrikn e Mesme sht shum i mundshm. Kjo sht e ngjashme me rolin e injeksioneve q jepen direkt n ven nga shfrytzuesit e drogs t cilt nuk i dezinfektojn injeksionet dhe nj gjilpr e prdorin pr shum persona. Revista Amerikane Time (12/8/1985), paraqet q 5% e banorve t pgjithshm n Brezin e sida-s, e bartin virusin e sida-s. Hulumtuesit nga Brukseli pohojn se 6% t banorve t Zaires, t Kongos, t Ruands, t Kenis dhe t Ugands bartin virusin e sida-s, dhe se 10% e tyre do t smuren nga sida pr disa vite t ardhshme.
Shpenzimet pr SIDA-n
Sida nuk sht vetm smundje vdekjeprurse, por sht edhe smundje q kushton shum shtrenjt. Prkundr faktit q ende nuk ekziston bari adekuat (prgjegjs) pr kt smundje, shpenzimet e kujdesit t t smurit sillen mes 50000 dhe 150000 dollar (Time 12/7/1985). Duke qen se n Amerik numri i t smurve nga sida kalon 17000 dhe harxhimet mesatare t nj t smuri sillen rreth 100000 dollar, kujdesi i t smurve nga sida, deri n fund t vitit 1985, i ka kushtuar qeveris s SHBA-ve 1700 milion dollar. Nse ksaj ia shtojm humbjen e ditve t puns t t smurve e t tjerat, humbjet materiale kalojn 5 miliard dollar. Nse ksaj i shtohen harxhimet e hulumtimeve shkencore t lidhura pr sida-n, dhe analizat e gjakut, t cilat jan t obliguara me rastin e marrjes s gjakut t secilit, ather kto shpenzime kalojn dhjetra miliard dollar, sidomos, nse do ti llogarisnim harxhimet e t smurve nga sida dhe hulumtimet shkencore n at fush, n Evrop dhe n vendet e tjera t bots.
Sarkoma e Kaposit
N Amerik, n Evrop dhe n vende t tjera t bots jan inkuadruar mjetet pr informim dhe institutet e ndryshme shkencore n hulumtimin e ksaj smundjeje t habitshme dhe t enigms vdekjeprurse. Ministria e shndetsis n SHBA boton buletinin e veant q flet kryesisht mbi sida-n. Buletini del do dy jav, q nga viti 1983. N at buletin paraqiten t gjitha rezultatet e zbulimeve t reja prkitazi
me sidn. Po ashtu, gati n t gjitha revistat mjeksore mund t haset artikulli i domosdoshm ose referati mbi sida-n. Madje, gazetat, radiot dhe TV stacionet, bjn gara se cili do t transmetoj lajmet e fundit t lidhura me sida-n. Qeveria e SHBA-ve ka caktuar nj numr t veant telefoni pr prgjigjet n pyetjet rreth sida-s, i cili sht n shrbim 24 or. Numri i ktij telefoni sht 800342 AIDS. T gjitha thirrjet n kt numr shkojn n llogari t qeveris amerikane, selia e s cils sht n Nju Jork. Un personalisht kam thirr n kt numr n janar t vitit 1984 dhe i kam marr t dhnat pr sida-n, t cilat asokohe ishin m t rejat. T shfrenuarit seksual i ka prfshir nj frik e madhe, ngase pr do moment presin ti atakoj sida. Reagimet e tyre rreth ksaj smundjeje, e cila veanrisht i atakon ata, jan t ndryshme. Shumica e tyre jan t smur nga histeria. Disa kan br vetvrasje, kurse shumica jan plotsisht t zhgnjyer n jet dhe kan rn n dshprim total, pasiq kan vrejtur se nj numr i caktuar personash me t cilt kan pasur kontakte seksuale tani jan smur nga sida. Prandaj edhe ata presin q n do moment t smuren nga sida. Jan t sigurt se nuk do t shptojn nga kjo smundje, prandaj shum prej tyre edhe m tepr i kushtohen seksit dhe shthurjes. Pr t tjert, goditja e sida-s ka qen e dobishme dhe nga frika q t mos bien n kthetrat e sida-s, kan pushuar t konsumojn seks t shthurur. Frika nga sida ka shkuar aq larg, saq shum prostituta dhe narkoman t rryem, prej friks s madhe nga sida, kan pushuar t merren me prostitucion dhe me prdorimin e drogs. Gazeta Ukaz (11/11/1985), gazeta amerikane Time (12/8/1985) dhe shum revista t tjera dhe gazeta, flasin se si n Holivud, n qytetin e kinematografis, shumicn e ka kapluar frika, aq m tepr kur artisti i njohur Rok Hadson (i cili ishte shok i kryetarit amerikan Ronald Regan) u smur nga sida. Duke pasur parasysh se Hadsoni jetoi n Holivud, e Holivudi sht qytet i njohur pr amoralitet e prostitucion, ku pothuajse t gjith banort e tij kan kontakte reciproke seksuale. Shum prej filmave jan me
tem seksi dhe artistt n skena t ndryshme shpesh i puthin artistet. Frika vdekjeprurse ka br q jeta e tyre t mbshtetet n pilulat pr qetsim nervash dhe pr zbutje dhembjesh dhe n prdorimin e shtuar t mjeteve dehse, si jan kokaina dhe heroina. Nj stomatolog, i cili punon n Holivud, dhe i cili sht antar i shoqats lufta kundr sids, deklaroi se nuk do t befasohej po q se shum yje t filmit do ta proklamonin smurjen e tyre nga sida n disa muajt e ardhshm. Ky stomatolog refuzoi pr ti treguar emrat e atyre pr t cilt dyshohet. Agjensit botrore transmetojn lajmin se si artistja e njohur Linda Evans, e cila e kishte puthur Rok Hadsonin n serialin e njohur Dinastia, jeton me frik t madhe nga puthja vdekjeprurse, pasi q mjekt zbuluan se virusi i sida-s ndodhet edhe n gjndrat pshtymore t t smurit. Kurse Rok Handsoni gjat asaj puthjeje kishte qen i smur nga sida. Kryetari i shoqats s artistve t Holivudit deklaron: Holivudi sht qytet n t cilin t gjith banort e tij e pranojn njri-tjetrin n do koh Andaj, sht e domosdoshme q t merren masa adekuate kujdesi, si sht analiza e gjakut e t gjith puntorve t kinematografis, veanrisht t artistve dhe t artisteve, pr tu vrtetuar ekzistimi i virusit t sida-s n gjakun e tyre. Frika i ka prfshir gjithashtu edhe forcat e armatosura t Ameriks, saq pushteti i Ameriks ka filluar t mendoj rreth planit t lufts kundr sida-s tek antart e forcave t armatosura. T dhnat e deritanishme mjeksore tregojn se personi n t cilin gjendet virusi (HTLV III) nuk ka mundsi shrimi, por ai virus mbetet prher n trupin e tij. Personi i till e bart at virus, dhe mundsia q t smuret nga sida ose nga sida fillestare (Pre AIDS), e cila manifestohet me gjndra limfatike q prhapen shum shpejt n trupin e t smurit, sht shum e madhe. Kta persona mund t jen shkaktar infektimi dhe t bartjes s smundjes tek t tjert, edhe pse tek ta nuk duket asnj gjurm e smundjes. Ata q jan barts t ktij virusi dhe ata q jan t smur nga sida,
ose nga sida fillestare, nuk bn ta dhurojn gjakun e vet ose cilndo pjes t trupit t tyre, madje edhe pas vdekjes. Smundja mund t bartet nprmjet marrdhnieve seksuale, ose prmes prdorimit t injeksioneve t njjta, ose prmes pshtyms. Prandaj nuk duhet t prdoret brusha e huaj pr dhmb, aparati pr roje dhe gjra t tjera personale. Sida mund t bartet nga njri prej partnerve t martuar t smur nga sida, ka do t thot se ajo mund t kaloj n embrionin e fmijs. Injeksionet mund t prdoren vetm nj her, pastaj duhet t hedhen dhe t merren t rejat. sht e nevojshme t bhet kontrolli, me t cilin do t verifikohej ekzistimi i virusit (HTLV III) te personat pr t cilt dyshohet se do t mund ti jen ekspozuar ktij infektimi, sikurse q jan t shfrenuarit seksual, ata q kan kontakt me sida-n dhe ata q kan marr gjak para ktyre analizave.
Pr shkak t t gjitha ktyre arsyeve, mendimi i hulumtuesve sht se t tre kto viruse n realitet jan vetm nj virus, ose t paktn shum viruse t ngjashme.
Metastaza e sarkoms s Kaposit, me t ciln sht prfshir e tr dora e djatht Mirpo zbulimi i virusit q shkakton kt sumndje, nuk mjafton pr tu konstatuar se ai virus sht i vetmi shkaktar i smundjes s prmendur. Na sht e njohur nga shkenca mbi mikrobet dhe parazitt, se ekzistimi i virusit, i bakterit ose i parazitit t caktuar n trupin e njeriut nuk sht dshmi e smundjes. Ka shum persona q e bartin virusin ose bakterin, por nuk smuren, ndrsa ka persona q smuren, por sht shum vshtir t zbulohet virusi q ka shkaktuar smundjen. Fillimi i smundjes sht pra i kushtzuar edhe nga faktor t tjer shum t rndsishm. Faktort prcjells t paraqitjes s smundjes s sida-s jan: 1. Sperma e t shfrenuarve seksual, e cila e dobson imunitetin dhe automatikisht e lehtson prhapjen e ktij mikrobi; 2. Shfrenimi seksual dhe prdorimi i drogs prhapin nj grup mikrobesh q e dobson mekanizmin mbrojts. Nj prej tyre sht
virusi Epshtajn-Bar dhe Citomegalovirusi. 3. Prdorimi i barnave t nitratit, veanrisht thithja e amil-nitratit, t cilin e prdorin t shfrenuarit seksual pr ta zgjatur forcn e ndikimit seksual. sht konstatuar se kjo lnd ndikon n zvoglimin e imunitetit; 4. Gatishmria trashguese pr pranimin e smundjes, dhe pamundsia e mbrojtjes ose e lufts kundr saj; 5. sht konstatuar se prostitutat, si pasoj e kontakteve t shumta seksuale me persona t ndryshm, kan imunitet t zvogluar, posarisht kur jan n pyetje organet gjenitale;
Alopecia Areata
Ky rrezik ekziston edhe n vendet e bots s tret, sepse nj injeksion prdoret pr shum t smur, pa dezinfektim t nevojshm. Prandaj smundja mund t bartet prmes injeksioneve q jepen n ven, ose pa dije, prmes injeksioneve q jepen n muskuj, nse nuk jan mjaft t dezinfektuara. Pasi shum vende t varfra n Afrik dhe n Azi nuk jan n gjendje t sigurojn injeksione t mjaftueshme pr nj prdorim (Disposable Syringes), institucionet shndetsore t atyre vendeve jan t obliguara t vendosin masa preventive (t rrepta) t kontrollit t dezinfektimit t injeksioneve dhe t instrumenteve t tjera mjeksore, ngase kshtu mund t infektohen miliona njerz; 4 - Transfuzioni i gjakut ose i prbrsve t tij: E dim se virusi q shkakton smundjen e sida-s qndron n gjak. Duke qen se nj mililitr gjak e t smurit nga sida prmban prafrsisht 100000 njsi t viruseve aktive, bartja e gjakut ose e prbrsve t tij sjell deri te bartja e smundjes nga i smuri n t shndoshin. sht konstatuar se i smuri nga hemofilia shum leht mund t smuret nga sida. Bartja e gjakut konsiderohet ndr shkaktart e smurjes nga sida tek 2-4% nga numri i prgjithshm i t smurve n Amerik dhe n Evrop. N Arabin Saudite jan shfaqur dy raste t sida-s, pr shkak t transfuzionit t gjakut t importuar nga SHBA-t. Konsiderohet se ky shkak n trsi do t zhduket n t ardhmn e afrme, ngase faktori 8, i cili u jepet t smurve nga hemofilia, i nnshtrohet temperaturs 60 grad, q sht e mjaftueshme pr tu shkatrruar ai virus. Po ashtu, qendrat pr grumbullimin e gjakut kryejn analiza me t cilat zbulohet ekzistimi i trupave mbrojs kundr virusit t sida-s dhe nse konstatohet ekzistimi i tyre n gjak, ai gjak largohet nga prdorimi. Ekziston mundsia e smurjes s doktorve dhe t puntorve nga sida npr laboratore n t cilat punohet me gjakun e t smurve t infektuar nga sida; 5 - Fmijt e t smurve nga sida, ose e t atyre q bartin
virusin q shkakton smundjen. Virusi bartet nga njri prej prindrve tek fmija, n disa mnyra: a) Sperma prmban virus t sida-s. Gjat fekondimit t vezs nga spermatozoidi, virusi hyn n vez dhe mund t shkaktoj abortim; b) Virusi kalon nga gjaku i nns n gjakun e shtratit t embrionit (placents); c) Fmija smuret me rastin e lindjes dhe t daljes nga mitra nprmjet vagjins; d) Smurja mund t ndodh pas lindjes, prmes gjidhnies; e) Smurja ndodh pr shkak t lidhjes shum t afrt mes fmijs dhe prindrve t tij. 6 - Sekretimi i pshtyms dhe i lotve: Pshtyma dhe lott prmbajn virusin e sida-s, i cili n kt mnyr mund t kaloj nga personi i infektuar tek t tjert; 7 - Ekziston mundsia e smurjes prmjet pshtyms dhe prmjet kollitjes; 8 - Ekziston mundsia e smurjes prmes lngut t njohur me emrin likuori cerebrospinal. Kjo ka t bj me mjekt, me inxhiniert dhe me puntort n laboratore, t cilt punojn n analizat e lngjeve t tilla; 9 - Ekziston mundsia e prhapjes s smundjes prmes urins dhe fekaleve. sht fat i madh q ende nuk sht shnuar rasti i bartjes s sida-s n kt mnyr. Laboratoret deri tani nuk kan arritur t ndajn virusin prkats nga urina dhe nga fekalet. Nuk habit ekzistimi i ktij virusi n kto sekrete, sepse virusi gjendet n t gjitha sekretet trupore, sikurse q jan: sperma, pshtyma, likuori cerebrospinal, lott, si dhe gjaku dhe plazma; 10 - Mundsia e infektimit t atyre q punojn me t smurit nga sida. Kjo veanrisht ka t bj me mjekt, me infermiert dhe me puntort npr spitale. Kjo zakonisht ndodh prmes grvishjes, prmes injeksioneve t infektuara, prmes gjakut ose prmes sekreteve q n vete prmbajn virusin e sida-s. Kan ndodhur disa raste t smurjes nga sida tek puntort n spitale dhe te infermiert.
t madhe edhe te partnert e tyre, kur e shohin prfundimin tragjik q edhe ata i pret.
Shrimi i SIDA-s
Deri m tani nuk sht gjetur bari i suksesshm kundr sida-s. Kjo nuk do t thot se mjekt, s shpejti apo n t ardhmen, nuk do ta zbulojn barin pr kt smundje t rrezikshme, e cila nga shfaqja e simptomeve t saj pr dy-tre vjet sjell vdekje. Prqindja e rasteve t vdekjes nga kjo smundje sht 100%. Pastaj harxhimet e kujdesit ndaj nj t smuri n SHBA sillen prej 50000 deri n 150000 dollar. Kto jan harxhime t mdha pr shtetin (1700 milion deri n fund t 1985-ts). Krahas ksaj, mund ti shtojm 100 milion q shpenzohen n hulumtimet mjeksore t lidhura me sida-n (qeveria amerikane ka caktuar vlern prej 200 milion dollar pr hulumtimet t lidhura me sida-n) dhe me mija milion q kan humbur n form t orve t humbura t puns pr shkak t ksaj smundjeje t tmerrshme. Shrimi i t smurve nga sida mund t ndahet n kt mnyr; 1. Shrimi i smundjeve parazitare; 2. Shrimi i tumoreve malinje t sarkoms; 3. Shrimi i faktorve themelor t dobsimit t imunitetit; 4. Prpjekja e shrimit dhe lufta kundr virusit t sida-s HTLV III;
3 - Nse je prej atyre q bjn zina, duhet ta zgjedhsh vetm nj dashnore. Kshilla e njjt vlen edhe pr personin femror, ajo duhet t zgjedh vetm nj dashnor. Shih sa kshilla t ulta dhe t pavlera. Ato jan argument i dukshm i dekadencs morale n t ciln jan kredhur perndimort. Madje edhe nse do t kishin sukses n zbulimin e barit adekuat pr sida-n, kjo assesi nuk do t thoshte se me kt do ti vinte fundi ksaj smundjeje t rrezikshme. Prkundr zbulimit t barit pr sifilizin, pr gonorren dhe pr klamidian, kto smundje jan n rritje t tmerrshme. Numri i t smurve nga sifilizi rritet pr 50 milion do vit, numri i t smurve nga gonorreja sht 250 milion n vit, kurse numri i t smurve nga klamidia sht 300 milion n vit. N SHBA-t numri i t smurve nga herpesi sht mbi 20 milion dhe pr do vit numri i t smurve shtohet pr gjysm milioni. E gjith kjo rrjedh prkundr sasis s mjaftueshme t barnave pr kto smundje dhe prdorimit t thjesht t tyre. Miliona njerz vuajn nga kjo smundje. T gjitha kto jan vrtetim i fjalve t t Drguarit , n t cilat thot: Kur n nj popull shfaqet zinaja dhe prhapet deri n at mas, saq t bhet haptazi, n t do t shfaqet murtaja dhe smundjet t cilat nuk kan ekzistuar n mesin e paraardhsve q jetuan para tyre. (Transmeton: Hakimi, Ibn Maxhe dhe El-Bezzari) N hadithin tjetr qndron: Kur n nj vendbanim t caktuar shfaqet zinaja dhe kamata, ather banort e tij e kan merituar dnimin e All-llahut . (Transmeton: El-Hakimi nga Ibn Abbasi dhe thot q hadithi sht sahih). Dnimet e ksaj bote, edhe prkrah peshs dhe tmerreve t tyre, jan t parndsishme kundruall dnimeve t ahiretit (t bots s ardhme), t cilat jan m t rrepta dhe m t tmerrshme.
Format e tjera t mbrojtjes nga smundja e sida-s Duke qen se sida mund t bartet prmes transfuzionit t gjakut ose nprmjet prbrsve t tij, sht e nevojshme t merren kto masa mbrojtse: 1. Mosimportimi i gjakut nga vendet n t cilat sht e prhapur sida; 2. Analizat e gjakut, t cilat kryhen pr tu konstatuar ekzistimi i trupave mbrojts nga virusi HTLV III. Nse analizat tregojn se n at gjak ekzistojn trupat mbrojts nga ai virus, arher njeriut prkats do ti ndalohet dhnia e gjakut t vet, apo dhnia e cilsdo pjese t trupit t vet (Kto jan raste t rralla n vendet islame). 3. Analizat e sasis ekzistuese t gjakut, t plazms s gjakut dhe t prbrsve t tjer t gjakut, pr tu konstatuar trupat mbrojts nga virusi HTLV III; 4. T gjith ata q kan qen n kontakt me t smurin nga sida (t smurt nga hemofilia, narkomant dhe ata q jan t smur nga sifilizi) jan t obliguar t ndrpresin dhnien e gjakut; 5. T smurt nga hemofilia, t cilve u nevojitet faktori 8, para prdorimit t tij duhet t konstatojn se a i sht ekspozuar ky faktor temperaturs prej 68 grad n zgjatje kohore 24-orshe. sht e njohur se me nxehjen e faktorit 8 n kt temperatur dhe n at kohzgjatje, virusi q shkakton sida-n shkatrrohet. Duke qen se n shumicn e vendeve t bots sot bhen analizat e gjakut, faktori 8 i cili mblidhet nga ai gjak, do t duhej t ishte i pastr nga virusi i sida-s. Arabia Saudite ka futur masa t reja preventive, kshtu, ata q vijn nga vendet t prekura nga virusi i sida-s, duhet t posedojn argument profesional, nprmjet analizave t gjakut, se nuk jan t molepsur nga virusi i sida-s. Qeveria Saudite ka krkuar nga ambasadat e veta q mos tu japin viz t huajve q vijn nga Londra, nga Tajlanda, nga Amerika, vetm pasi t vrtetohet se gjaku i tyre nuk prmban virusin e sida-s. 6. Kufizimi i vizitave turistike, sidomos n vendet t prekura me sida-n, sikurse q sht Nju Jorku, San Franciskoja, Los Anxhelosi dhe metropolet e tjera t Perndimit;
7. Shmangia nga klubet pr argtim, pr masazh dhe t ngjashme; 8. Largimi nga puntorit n t cilat prdoret alkooli dhe nga vendet n t cilat tubohen narkomant; 9. Shmangia nga t shfrenuarit seksual dhe nga vendet ku ata tubohen; 10. Shmangia nga vendet e korruptuara, t cilat shpesh reklamohen si shoqri t artit dhe t dfrimit; 11. T lahen duart mir pas do kontakti me cilindo person, pr sjelljen e t cilit ka dyshime, e veanrisht nse dihet se ai sht i shfrenuar seksualisht, ose sht duke konsumuar drog.
Masat mbrojtse dhe kujdesi q duhet t ket familja e t smurit nga SIDA ose bartsit t virusit tSIDAS
Masat jan kto: 1. Bashkshortja duhet ti ndrpres marrdhniet seksuale me burrin e vet t smur nga sida. Jo vetm kaq, por nse konstatohet se burri i saj sht barts i trupave mbrojts nga sida, pa qen ende i smur, ather bashkshortja do ti ndrpres marrdhniet seksuale me t. Kjo pa dyshim sht vshtir t zbatohet, ngase ekzistojn miliona njerz n bot pr t cilt mendohet se n vete bartin trupat pr mbrojtjen nga virusi i sida-s; 2. Mosprdorimi i brushs s huaj pr dhmb; 3. Mosprdorimi i veglave t huaja pr rroje dhe i peshqirve t prbashkt. Kjo duhet t pranohet n prgjithsi dhe t jet gj normale pr t gjith njerzit; 4. Vnia e dorzave dhe e maskave mbrojtse gjat kujdesit t t smurit dhe gjat ndrrimit t rrobave dhe t arafve tij.
Masat mbrojtse dhe kujdesi, q duhet t ken mjekt dhe infermiert, q kujdesen pr t smurt nga SIDA
Kto masa jan si vijojn: 1. Meq virusi i sida-s kalon n personin tjetr nprmjet gjakut dhe prmes shpuarjes me gjilpr t infektuar, ata q punojn n laboratore dhe q marrin gjak nga t smurit jan t obliguar t mbrohen dhe t kujdesen nga prdorimi joprofesional i gjilprave. Po ashtu jan t obliguar pr tu kujdesur q ndonj pik e gjakut t mos bjer n trupin ose n duart e tyre. Prandaj duhet pasur kujdes t jashtzakonshm gjat marrjes s mostrave t gjakut dhe kto mostra t vihen n epruveta plastike dhe t konstatohet se nuk jan t infektuara. Gjat ksaj sht e domosdoshme vnia e dorzave t goms; 2. Stomatologt jan t obliguar gjat shrimit t dhmbit t ndonj personi pr t cilin dyshohet se mund t jet i smur nga sida, ti vn syzet, maskn mbrojtse dhe dorzat. 3. Mjekt dhe infermiert jan t detyruar ti vn syzet, maskn mbrojtse dhe dorzat gjat secilit intervenim m t vogl kirurgjik tek t smurt nga sida, ose tek ata pr t cilt dyshohet se bartin virusin e sida-s; 4. Prdorimi i dorzave, i maskave mbrojtse dhe i syzeve gjat kontrollimit t t smurve nga sida, gjat ndrrimit t rrobave dhe t arafve t tyre, gjat marrjes s mostrs s urins s tij, t fekaleve, t gjakut ose t fardo mostre, me qllim t analizs s tyre ose pr shrim t t smurit.
Grupet, t cilat m s teprmi u jan t ekspozuara smundjes s Gonorres dhe smundjeve tjera veneriane
T shfrenuarit seksual: Hulumtimet kan treguar se t shfrenuarit seksual, numri i t cilve n SHBA momentalisht sht 18 milion, jan m s teprmi t molepsur nga smundjet veneriane, edhe pse liria seksuale ka marr hov tek t gjith, si te meshkujt, ashtu edhe tek femrat. Edhe prkundr ksaj, ky sht grupi m i ekspozuar ndaj smundjeve veneriane. Sepse ata, si thekson dr. Fevxh, nuk knaqen t kryejn marrdhnie seksuale me numr t kufizuar shoksh, por kt orvaten ta bjn me secilin q e takojn. Kshtu, mesatarja e atyre me t cilt kan marrdhnie seksuale gjat nj viti arrin 60 persona. Time (numri 4/6/1983), n komentin e vet mbi fjalt e tij thot: Te kta njerz seksi sht prshndetje, pas s cils mandej pason prshndetja e zakonshme dhe biseda. Gonorreja sht prezente tek t shfrenuarit seksual 270% m shum sesa te populli i zakonshm amerikan (Referati i dr. Villkoksit, i prezentuar n kongresin pr smundjet veneriane, i mbajtur n Londr, n qrshor t vitit 1975). T shfrenuarit seksual jan grupi me prqindje m t lart t t smurve nga sida, e cila pr her t par u shfaq n SHBA, n vitin 1979. Ata prbjn 72% nga numri i prgjithshm i t smurve nga kjo smundje e tmerrshme vdekjeprurse. Ata n 50% t rasteve jan burim i t smurve nga sifilizi n SHBA, banort e t cilit numrojn m se 250 milion. Forcat e armatosura: Hulumtimet t cilat u jan shpallur ushtris
amerikane n vitin 1972, e t cilat i ka publikuar dr. Villkoks n referatin e vet mbi smundjet veneriane, t paraqitur para kongresit t mbajtur n Londr, m 22-27 qrshor t vitit 1975, tregojn kt: - 40 prej do 1000 ushtarve n SHBA jan t infektuar me gonorre. - 641 prej do 1000 ushtarve amerikan n Tajland jan t infektuar me gonorre. - 700 prej do 1000 ushtarve amerikan n Kore, jan t infektuar me gonorre. n Vietnam kjo shifr arrin 739,6 prej do 1000 ushtarve, domethn 74% prej numrit t prgjithshm t ushtarve amerikan, t cilt gjendeshin n Vietnam m 1972. - n vitin 1972 n Vietnam, pr do jav mesatarisht nga gonorreja jan smur 40000 ushtar. Prostitutat: Prostitutat jan me prqindje grupi m i goditur nga smundjet veneriane, e veanrisht nga gonorreja, n t gjitha vendet e bots. N Britani prostitucioni zyrtarisht sht ndaluar n vitin 1959, madje n SHBA-t dhe n shum vende t tjera t bots, megjithat prostitucioni n t ka mbetur jozyrtarisht. Ekzistojn shum vende t cilat zyrtarisht e lejojn prostitucionin dhe ai kryhet nn mbikqyrjen e qeveris s tyre. Kto vende jan t shumta dhe gjenden n t gjasht kontinentet. N Evrop sht Franca, Italia, Austria. N Azi veohen: Tajlanda, Filipinet dhe India. I njjti rast sht edhe me shum vende t Ameriks Latine, t Afriks s Mesme dhe t vendeve t bashkuara t bots Islame, sikurse q jan Turqia, Tunisi, Algjeria, Marokoja, Irani (gjat kohs s Shahut), Pakistani (deri te sundimi Buto), Siria, Libani dhe Indonezia. sht konstatuar se 90-100% e prostitutave jan t infektuara me smundjet veneriane, e veanrisht me gonorren. Kjo sht konstatuar zyrtarisht n vendet q vijojn: n Franc, n Portugali, n Austri, n Irak, n Egjipt, n Turqi, n Indi, n Tajland, n Malejzi. Kto i paraqet dr. Villkoks n referatin e cekur. Studentt dhe rinia: Studimet e bra n SHBA n vitin 1972 tregojn se rinia ndrmjet moshs 15 dhe 19-vjee , i sht
ekspozuar ksaj smundjeje 3 her m shum sesa kategorit e tjera t shoqris, edhe pse vitet m t rrezikshme t ksaj smundjeje jan ndrmjet moshs 20-24, kur ajo prqindje rritet deri n 6 % m tepr sesa n kategorit e tjera t shoqris. Nga disa studime t publikuara nga Villkoks, Aria Vebint dhe Gollen, shihet qart se 25-30% e studentve n universitetet e perndimit, jan t infektuar me gonorren gjat tr vitit. Studentt dhe rinia zhyten n aventura t shumta gjat udhtimeve (studimet e Sblutit, n vitin 1976), ndonse mendohet se studentt e fakultetit jan shtresa m e shkolluar e nj shoqrie dhe se ata shum mir din pr rrezikun e smundjeve veneriane. Megjithat, epshet seksuale, shmangia nga martesa, shfrenimi i prgjithshm dhe humbja e vlerave t moralit, t fes, t principeve fetare ka sjell deri te prqindja e madhe e ktyre smundjeve n mesin e t rinjve, q gati arrin prqindjen e t smurve tek prostitutat dhe te ushtart. Dr. Villkoks konsideron se nj nga shkaqet e prhapjes s gonorres dhe t smundjeve t tjera veneriane sht dalja e gruas n vendet e puns, apelet pr lirin e saj seksuale, shkollimi i przier (djem e vajza) n shkolla dhe n universitete, punsimi i njerzve jasht atdheut pa familjet e tyre, tregtia e organizuar botrore me seks, prhapja e alkoolit dhe e drogs, turizmi, industrializimi, krijimi i metropoleve, mosrespektimi i jets martesore, mungesa e dshirs pr lidhjet martesore dhe humbja e moralit dhe e ndrgjegjes fetare.
Sifilizi
Bota ishte dshmitare e madhe e valve t mdha t prhapjes s sifilizit, kur ai pr her t par u shfaq n vitin 1494 gjat lufts italo-franceze, ather kur zinaja u prhap n mesin e ushtarve dhe me at rast ky u b shkak i shfaqjes s sifilizit. Francezt e quajtn smundje italiane, kurse italiant e quajtn smundje franceze. Kjo smundje ishte shkak i vdekjes s dhjetra miliona njerzve, kurse jeta e qindra miliona njerzve t tjer u shndrrua n vuajtje t padurueshme gjat pes shekujve t kaluar. (King, Nikol dhe Rodez, n librin e tyre Smundjet veneriane, botuar m 1980, si dhe Robert Nobel n librin e tij Smundjet veneriane, botuar m 1979). Prhapja e Sifilizit Sifilizi n prgjithsi konsiderohet si smundja m e rrezikshme veneriane, prve smundjes s sida-s, e cila sht shfaqur m hert dhe e cila me rrezikun e vet i ka tejkaluar t gjitha supozimet. Nga numri i prgjithshm i t smurve nga sida, q kur u shfaq n vitin 1979 deri sot, 60% prfunduan me vdekje. N vitin 1943, kur u zbulua penicilina, dukej se sifilizi do t zvoglohej dukshm dhe mjekt e shumt e prognozonin zhdukjen e tij t trsishme. Megjithat prkundr zvoglimit t numrit t t smurve nga sifilizi n bot, e sidomos n Perndim n 50 vitet e fundit t ktij shekulli, raportet e organizatave botrore t shndetsis tregojn se numri i t smurve nga sifilizi n vitin 1975 sht 50 milion, si paraqet doracaku mjeksor Mark. Ky me t vrtet sht numr shum i madh!! Atlanta, qendra pr luft kundr smundjeve ngjitse, konsideron se numri i t smurve nga sifilizi n SHBA ka arritur n 400000,
n vitin 1976. Dr. Riard Robert n referatin e vet t punuar pr kongresin mbi smundjet veneriane, t mbajtur n Londr m 22-25 qrshor t vitit 1975 thot: SHBA-t n vitin 1974 kan br analiza t serumit prkitazi me sifilizin tek 38 milion amerikan. Hulumtuesit kan konstatuar se rezultatet e milionave prej tyre ishin pozitive,
Gjunjt t prfshir nga sifilizi n fazn Tabes dorsalis Articultio charcot domethn se ata qen t infektuar me sifilizin bile nj her gjat jets s tyre. Sa i prket t smurve t rinj nga sifilizi n SHBA, sht nj rnie e dukshme n at plan. N vitin 1950 jan shnuar 32000 raste t reja t t smurve nga sifilizi, kurse n vitin 1956 ai numr ka rn n 5000, por mandej ky numr filloi t rritej prsri n vitin 1974, kur ka arritur n 26000. Meqense shumica e ktyre rasteve nuk evidentohen, ngase shrohen n ordinanca private, numri i prmendur shnon vetm nj pjes t numrit real, i cili sipas vlersimit t qendrs Atlanta pr luft kundr smundjeve infektive paraqet 400000.
N vendet n zhvillim, pas prdorimit t gjer t penicilins gjat viteve t dyzeta dhe t pesdhjeta t ktij shekulli, sht vrejtur po ashtu nj rnie e fort e sifilizit, por ajo rnie nuk sht as e prafrt me rnien q ka ndodhur n Perndim. Dr. Areja n librin e vet Smundjet veneriane n vendet tropikale thot: Sifilizi n t gjitha stadiumet e vet sht ende i prhapur n meset tropikale dhe n Azin Lindore. Megjithat numri i t smurve ka rn n krahasim me numrin e t smurve gjat viteve t dyzeta dhe t pesdhjeta t ktij shekulli. N Angli q nga viti 1946 sifilizi ka prjetuar rnie t madhe, kur numri i t smurve nga sifilizi prfshinte 18000, e mandej n vitin 1953 sht zvogluar n 1000, e n vitin 1977 ndodhi nj rritje e vogl, ashtu q ky numr arriti n 1735, nga t cilt 1486 ishin meshkuj dhe 249 femra. Me siguri lexuesi e ka vrejtur se numri i t smurve tek meshkujt sht shum m i madh sesa tek femrat. Pr shkak se 26% i numrit t prgjithshm t t smurve nga sifilizi jan t shfrenuarit seksual (homoseksualt). N Angli t shfrenuarit seksual ishin shkak n 42,4 % t rasteve t t smurve nga sifilizi. kasht sifilizi? Sifilizi sht smundje q n esenc prhapet nprmjet kontaktit seksual, ose prmes placents nga nna n embrion, ose prmes transfuzionit t gjakut, ose prmes kontaktit n fazat e mvonshme. Mnyra kryesore e prhapjes s saj sht marrdhnia seksuale. Infektimi kalon nga i smuri n t shndoshin, ose prmes marrdhnieve normale bashkshortore (t burrit me gruan), ose prmes marrdhnieve seksuale t shfrenuara (n rektum-anus dhe t ngjashme), ose prmes puthjes n buz (goj) t personit t infektuar. Thuajse nuk ekziston asnj pjes trupi q nuk mund t molepset nga sifilizi, edhe pse infektimi zakonisht ndodh n vendet q i cekm. Pas marrdhnieve seksuale, n kohn prej 10-90 dit (mesatarisht tri jav), n vendin e caktuar lajmrohet nj plag rreptsisht e kufizuar, pa dhembje. Mund t ndodh q kjo plag t mos jet e
dukshme. Ajo zakonisht sht pa dhembje dhe zgjat 2-6 jav, e mandej largohet pa kurrfar shrimi. Kjo sht e ashtuqujtur faza fillestare e sifilizit (Primary Syphilis), kurse faza e dyt lajmrohet 2-6 muaj pas humbjes s plags s prmendur. Pas ksaj, pason faza m e rndsishme, e cila quhet sifilizi i vonuar. Mbrojtja M mir sht nj drhem i mbrojtjes sesa nj kuintal bar, ndrsa mnyra m e mir e mbrojtjes sht shmangia nga zinaja, nga homoseksualizmi dhe nga t gjitha format e t shfrenuarit t fsheht a t hapur. All-llahu thot: Dhe mos iu afroni amoralitetit (zinas), sepse vrtet sht vepr e shmtuar dhe sht nj rrug e keqe. [El-Isra: 32]. Nuk ka dyshim se ajo sht rrug e keqe dhe fundi i tij sht i mjerueshm. sht i pashmangshm forcimi i imanit dhe forcimi i lidhjes s zemrs me All-llahun , gjithnj derisa njeriu ta shoh All-llahun n do situat. Kur t jet n at nivel, me siguri se kurr nuk do t bj amoralitet, ose ndonj t folur t keqe, ose dshmi t rrejshme. Kjo sht forma e par e mbrojtjes, kurse forma e dyt e mbrojtjes sht edhe martesa. Me t vrtet natyra e njeriut anon pas shokut t vet. Allahuthot: O ju njerz! Kijani frikn Zotin tuaj, q ju ka krijuar prej nj vete (njeriu) dhe nga ajo krijoi paln (shoqn) e saj, e prej atyre dyve u shtuan burra shum e gra [En-Nisa: 1] ...njri prej dshmive t Tij sht ajo, q pr ju, nga lloji juaj, krijoi grat q t qetsoheni afr tyre. [Er-Rum: 31] Nse ky epsh dhe shtytje, t cilin All-llahume arsye e krijoi, nuk drejtohet ashtu si ka urdhruar All-llahu , rezultati do t jet shkatrrues, sepse ato duhet t shprehen n mnyr t caktuar. Nse kjo nuk bhet n mnyrn hallall, do t jet me mnyrn haram. Prandaj sht e domosdoshme t lehtsohet shtja e martess dhe t ndihmohet n at drejtim. Kjo sht forma m e rndsishme e mbrojtjes dhe mandej pasojn
edhe format sekondare t mrojtjes, t cilat pasqyrohen n shrimin adekuat t t smurit, n zbulimin e smundjes n koh t duhur, para se t prhapet dhe t marr hov, para se t smurt t bartin smundjen e tyre n t tjert. Pasi q i smuri nga sifilizi smundjen e vet mund ta bart n gruan e vet, e ajo n bijt e vet, infektimi nuk kufizohet vetm me prostitucion. Prkundrazi, i smuri nga sifilizi n fazn e dyt t tij, mund ta bart infektimin prmes prekjes me cilindo person t shndosh. Po ashtu, t porsalindurit me sifiliz t trashguar, mund ta bartin kt smundje n personat q kan kontakt me ekstraktet dhe me pshtymn e tyre. Pra, nse smundja zbulohet dhe fillon shrimi i saj, rrethi i infektimit do t ngushtohet. Kjo konsiderohet si nj prej formave shum t rndsishme t mbrojtjes, q plotson t parin.
konstatova se kjo fjal ka shum kuptime. Nj prej tyre sht kujdesi, mbrojtja, pastrtia, liria dhe martesa. All-llahuthot: (Nuk ju lejohet t martoheni) Edhe me gra t martuara (q kan burrat e nuk jan t lshuara), prve atyre q i keni futur n pushtetin tuaj (robreshat e lufts). (Ky sht) Obligim mbi ju nga All-llahu. Ju jan t lejuara, pos ktyre (q u prmenden), t tjerat q ti merrni me pasurin tuaj (me nikah), duke pasur pr qllim bashkshortsi e jo prostitucion (kurvri). E pr at q prjetuat ju nga ato (grat me t cilat patt kuror), jepjani shprblimin e tyre t caktuar, ngase sht obligim. E nuk ka penges pr ju, pas prcaktimit (t nikahut), n at q ju plqeni mes vete. All-llahu sht i Gjithdijshmi, i Urti. Dhe kush nuk ka prej jush mundsi materiale q t martohet me femra t lira besimtare, le t martohet me ato besimtare tuajat q i keni nn pushtetin tuaj (robreshat). All-llahu di m s miri pr besimin tuaj. Ju jeni nga njri-tjetri (t nj origjine). Pra, martohuni me ato (robresha), e me lejen e t zotrve t tyre dhe jepuani kurorn n mnyr t drejt, (zgjidhni) t ndershme e jo prostituta t hapta apo t fshehta. E kur t jen t martuara ato, nse bjn ndonj pun t turpshme, ndshkimi kundr tyre sht sa gjysma e (ndshkimit) t grave t lira (jo robresha). Kjo (martes me robresha) sht e lejuar pr ata q i friksohen imoralitetit, por t jeni t durueshm sht m mir pr ju. Allllahu sht Mirdashs, Mshirplot. [En-Nisa: 24-25] Mos i detyroni robreshat tuaja t bjn amoralitet, pr shkak t ndonj fitimi t ksaj bote, derisa ato dshirojn t jen t pastra... [En-Nur: 33] Edhe Merjemen t bijn e Imranit, q e ruajti nderin e vet. [Et-Tahrim: 12] Sot u lejuan pr ju ushqimet e mira, edhe ushqimet (t therurat) e ithtarve t librit jan t lejuara (hallall) pr ju
edhe ushqimet (t therrurat) tuaja jan t lejuara pr ta (u jan lejuar). Grat e ndershme besimtare dhe (gra) t ndershme nga ata t cilve u sht dhn libri para jush, kur atyre u jepni pjesn e caktuar t kurors, por duke pasur pr qllim martesn, e jo imoralitetin dhe jo (t jen) dashnore ilegale. [El- Maide: 5] Ne i msuam atij (Davudit) mbarimin e petkave (t hekurta) pr ju, q tju mbrojn n rast lufte. A jeni pra mirnjohs ju pr kt. [El-Enbija: 80] Pastaj do t vijn shtat (vjet) t vshtira (me skamje) q do t han at q e keni ruajtur pr to, prve nj pakice nga ajo q do ta ruani (n depo pr far) [Jusuf: 48] e ata menduan se fortifikatat e tyre do ti mbronin nga ndshkimi i All-llahut. [El-Hashr: 2] Ata t gjith s bashku nuk kan guxim tju luftojn, vetm kur gjenden n ndonj vend t fortifikuar ose kur jan pas ndonj muri [El-Hashr: 14] Mjet parsor dhe m i rndsishm i pastrtis (mbrojtjes-ihsanit) sht islami dhe imani. Kur njeriu hyn n rrethin e imanit dhe t islamit, ai mbrohet me mbrojtjen m t madhe dhe m efikase kundr shejtanit dhe kalon nga faza e adhurimit t shejtanit n adhurimin e All-llahut. Dhe kur imani i tij forcohet, All-llahu i dhuron atij devotshmri, e devotshmria (takwa) do t thot q njeriu t ruhet nga do gj q All-llahu ka ndaluar, dhe ti shmanget hidhrimit t Tij, aq sa sht n gjendje ta bj at. Kjo sht fortifikat e fort, me t ciln mbrohet nga cytja e shejtanit dhe nga shtytja e epshit t vet. Islami dhe imani jan format primare dhe kryesore t mbrojtjes, me t cilat ai e mbron veten nga cytja e shejtanit dhe nga shtytja e epshit. Forma sekondare e ksaj mbrojtjeje, sipas rndsis, sht martesa. Islami prkrahje t veant i jep martess dhe n shum mnyra nxit n t, kurse ndalon do form t knaqjes s epsheve jasht martess.
All-llahuthot: Dhe martoni t pamartuarat (t pamartuarit) edhe robrit e robreshat tuaja q jan t ndershm e t ndershme [En-Nur: 32] E n qoft se friksoheni se nuk do t jeni t drejt ndaj bonjakve, ather martohuni me ato gra q ju plqejn, me dy, tri e me katr. [En-Nisa: 3] Pra, martohuni me ato (robresha) e me lejen e t zotrve t tyre dhe jepjani kurorn n mnyr t drejt, (zgjidhni) t ndershme, e jo prostituta t hapta e t fshehta. [En-Nisa: 25] All-llahupas prmendjes s grave, t cilat jan t ndaluara thot: ...ju jan lejuar, pos ktyre (q u prmendn), e t tjerat q i merrni me pasurin tuaj (me nikah), duke pasur pr qllim bashkshortsin, e jo prostitucion (amoralitet). [EnNisa: 24] I Drguarithot: O djem, ai i cili prej jush sht n gjendje t martohet, le ta bj at, sepse ashtu m leht do ta ruaj shikimin e vet dhe organin gjenital t tij. E ai i cili prej jush nuk sht n gjendje ta bj kt, le t agjroj, sepse agjrimi sht mbrojtje. (Transmeton: Buhariu, Muslimi, EbuDavudi, Tirmidhiu, Nesaiu dhe Maliku). N hadithin tjetr qndron: Martesa sht sunneti im. Kush e l sunnetin tim, nuk na takon neve. (Transmeton: Buhariu dhe Muslimi) Nse vajzn tuaj e krkon ai, me fen dhe besnikrin e t cilit jeni t knaqur, martojeni at. Nse kt nuk e bni, n Tok do t shfaqet regullim i madh dhe fesad. (Transmeton Ebu-Davudi dhe Tirmidhiu) Martohuni me vajzat e dashura, me ato q lindin shum, sepse un n Ditn e Gjykimit do t krenohem me ju prpara popujve t tjer. (Transmeton Ebu-Davudi dhe Nesaiu) Kjo bot sht knaqsi (e shkurtr), ndrsa knaqsisa m e madhe n t sht gruaja e hajrit. (Transmeton: Muslimi dhe Nesaiu)
Nga ana tjetr, i Drguarie ndaloi beqarin (celibatin). Sead ibn Ebu-Vekkasi, All-llahu qoft i knaqur prej tij, thot: Sikur i Drguarit mos ia kishte ndaluar Uthman ibn Mazumit beqarin, ne do t tredheshim. (Transmeton: Buhariu, Muslimi, Tirmidhiu dhe Nesaiu) I Drguarii kishte thn Akkaf ibn Bishr et- Temimit, kur ky i kishte thn q nuk sht i martuar, kurse ishte i fort dhe i pasur: Ti je, ather, njri prej ndihmsve t shejtanit! T kishe qen i krishter do t kishe qen nj nga priftrinjt e tyre. Sunneti yn sht martesa. M t kqinjt n mesin tuaj jan t pamartuarit. A jeni duke luajtur me shejtanin? Shejtani nuk ka arm m t fort sesa grat kundr njerzve t mir, prvese kundr atyre q jan t martuar, ata jan larg zinas. (Transmeton Ahmedi) I Drguarii ka sqaruar arsyet e martess dhe t nxitjes n t dhe ka thn se martesa sht lindje dhe shumim. Nuk ka dyshim se All-llahunuk e krijoi epshin seksual pa arsye, por e dha pr shkak t ekzistimi t llojit njerzor, ashtu si e bri shtytjen pr ushqim pr arsye t ekzistimit t individit, kurse ekzistimi i llojit sht m i rndsishm sesa ekzistimi i individit. All-llahuthot: O ju njerz! Keni frik Zotin tuaj, q ju ka krijuar prej nj veteje (njeriu) dhe nga ajo krijoi paln (shoqn) e saj, e prej atyre dyve u shtuan burra shum e gra. Dhe keni frik All-llahun, q me emrin e Tij prbetoheni, ruajeni farefisin, se All-llahu sht mbikqyrs mbi ju. [EnNisa: 1] I Drguarika sqaruar se kjo bot sht knaqsi e shkurtr dhe se knaqsia m e madhe n t sht gruaja e hajrit. All-llahuthot: Dhe nga faktet (e Madhris s Tij) e Tij, sht q pr t mirn tuaj Ai krijoi nga vet lloji juaj paln (grat), ashtu q t gjeni prehje tek ato dhe mes jush krijoi dashuri e mshir. N kt ka argumente pr njerzit q mendojn. [Er-Rrum: 21]
Natn e agjrimit ju sht lejuar afrimi te grat tuaja, ato jan prehje pr ju dhe ju jeni prehje pr to. [El-Bekare: 187]. I Drguarika sqaruar se martesa sht mnyra m efikase e ruajtjes s shikimit dhe t organit gjenital. Ka sqaruar se refuzimi i martess me personin q e meriton at shpie n regullime dhe n turbullira n tok. Ka sqaruar se martesa mbron nga epshet e shfrenuara, dhe e topit tehun e epshit dhe t lakmis. Prandaj All-llahukt epsh nuk e krijoi q ne ta shuajm at, por q ta drejtojm me rregullsi rrugs s drejt e cila neve na prgjigjet dhe pr tu knaqur n t, sepse knaqsia m e madhe sht gruaja e hajrit. Islami nuk e ndalon knaqsin hallall. Prkundrazi, ai e shprblen kt. I Drguarika thn: Edhe n organin seksual t ndonjrit prej jush sht sadaka. Ata than: O i Drguar i Allllahut, a do t jet ndonjri prej nesh i shprblyer ngase ka pasur marrdhnie seksuale me gruan e vet?! Ai u prgjigj: Po far mendoni sikur kt ta bnte n mnyr t ndaluar, a do t dnohej? Po ashtu, do t jet i shprblyer nse at e bn n mnyr hallall. All-llahuknaqsin e marrdhnieve seksuale e bri si tregues t marrdhnieve seksuale n Xhennet, q njeriu kt ta dshiroj dhe vazhdimisht t bj vepra t mira pr ti arritur ato. Kto i sqaron Gazaliu n librin e tij t njohur El-Ihja, n kapitullin pr martesn, me fjalt: sht ndryshim i madh mes knaqsis kalimtare dhe t paplot t ksaj dunjaje dhe knaqsis s vazhdueshme dhe t plot t Ahiretit. Dobit e martess dhe t krijimit t familjes nuk mund t numrohen, por vetm shkurtimisht mund t tregojm pr to. M e rndsishmja prej tyre, si thot imam Gazaliu, sht martesa, ngase paraqet mbrojtje t llojit t vet nga epshet, shum e rndsishme n fe, pr secilin q nuk sht n gjendje t mbrohet ndryshe, e ky sht rasti me shumicn e njerzve. Kur epshi e kaplon njeriun n munges t besimit, i cili do ta kundrshtonte (luftonte) at, sigurisht se do ta shpjer n shfrenim.
Martesa pra sht mbrojtje e fort kundr smundjeve veneriane, t cilat jan t prhapura sot kudo n bot. Forma e tret e mbrojtjes sht pastrtia (dlirsia). Pastrtia krkohet nga i martuari, por edhe nga i pamartuari, ndonse kjo sht m e nevojshme pr t martuarit, prandaj dnimi pr t sht parapar t jet m i rnd. Pr kt shkak, ai q sht n gjendje t martohet, le ta bj at, sepse kshtu do ta ruante gjysmn e fes s vet, ndrsa n gjysmn tjetr le ti friksohet All-llahut U. Imam Hakimi transmeton fjalt e t Drguarit : Kujt All-llahui dhuron grua t hajrit, i ka ndihmuar ta ruaj gjysmn e fes s vet. Por, ai i cili nuk sht n gjendje ta bj kt (t martohet), le t agjroj, sepse agjrimi pr t sht m i mir. Xhabiri ( transmeton se i Drguarikishte par nj grua dhe pastaj kishte hyr te gruaja e vet Zejnebja dhe kishte pasur marrdhnie me t, e pastaj kishte dalur. (Transmeton: Muslimi, Tirmidhiu dhe thot q hadithi sht hasen, sahih) I Drguarithot: Kur dikush nga ju sheh ndonj grua e cila i plqen atij, le t bj marrdhnie me gruan e vet, sepse ajo i ka t njjta ato q i ka ajo t ciln e ka par. (Transmeton: Muslimi dhe Tirmidhiu thot q hadithi sht hasen, sahih) N nj transmetim qndron: Bhuni t pastr dhe t ndershm, edhe grat tuaja do t jen t pastra dhe t ndershme. Bhuni t mir ndaj prindrve tuaj, edhe fmijt tuaj do t jen t mir ndaj jush. Ibn Abbasi, All-llahu qoft i knaqur prej tij, thot: Besimi i besimtarit nuk do t pranohet pa martes (nikah)! Xhunejdi thot: Mua m nevojitet marrdhnia seksuale sikurse q m nevojitet ushqimi. Islami pastrtin e konsideron si pyetje t rndsishme, t cils i kushton kujdes t veant. Pastrtia formohet, para s gjithash, me pastrtin e zemrs dhe pastaj me mbrojtjen nga ndikimet e jashtme. Pastrtia e brendshme themelohet me devotshmri, me
besim dhe me vetdije pr mbikqyrjen e Tij mbi ne. Mandej me zbrapsjen e zemrs nga vesveset-dyshimet dhe nga epshet, t cilat qetsohen me vendosjen e tyre n vendet e duhura, prmes marrdhnieve bashkshortore. Ashtu si ka vepruar i Drguarime bashkshorten e vet, Zejnebe bin Xhahsh, Allllahu qoft i knaqur prej saj, dhe si ka urdhruar me fjalt: Kur dikush nga ju sheh ndonj grua q i plqen atij, le t bj marrdhnie me bashkshortn e vet, dhe si ka vepruar Xhunejdi dhe t gjith njerzit e tjer t mir m par dhe sot. Sa i prket faktorve t jashtm, ata mund t reduktohen n ndalimin e przierjes s meshkujve me femra, n uljen e shikimit, n shmangien e zbulimit t grave dhe t t folurit provokues (t tyre) dhe n mbylljen e dyerve t t gjitha rrugve q shpiejn n prostitucion, si edhe t mjeteve shfrenuese t informimit. All-llahuthot: Thuaju edhe besimtareve t ndalin shikimet (prej haramit), t ruajn pjest e turpshme t trupit t tyre, t mos i zbulojn stolit e tyre, prve atyre q jan t dukshme, [En-Nur: 31] Mandej All-llahuka sqaruar se cilt jan ata q kan t drejt ti shikojn stolit e gruas, pastaj ua ka ndaluar grave trokitjen me kmbt e tyre, q ashtu ti zbulojn stolit q i bartin: le t vn shamit mbi kraharorin e tyre dhe t mos ua tregojn bukurit e tyre askujt, prvese burrave t vet, baballarve t vet ose djemve t burrave t vet, djemve t vllezrve t vet, apo djemve t motrave t veta, ose grave t tyre (q u prmendn) dhe robreshave, t cilat i kan n pronsin e tyre, ose shrbtorve nga meshkujt t cilt nuk ndiejn nevoj pr femrat, ose fmijve q nuk kan arritur pjekurin pr gra. Le t mos krcasin me kmbt e tyre pr t zbuluar fshehtsin nga stolit e tyre. [En-Nur: 31] All-llahue urdhron gruan t qndroj n shtpin e vet, sepse kjo sht mbrojtje m e sigurt pr t. Mandej, ndalon zbulimin, ka paraqet mbrojtje pr t dhe pr meshkujt. All-llahuthot: Dhe rini n shtpit tuaja, e mos e
shfaqni bukurin tuaj si shfaqej n injorancn e hershme [El-Ahzab: 33], O ti i Drguar, thuaju grave tuaja, bijave tuaja dhe grave t besimtarve, le ti vn shamit (mbulojn) e veta mbi trupin e tyre [El-Ahzab: 59] All-llahuua ka ndaluar grave t t Drguarit , kurse ne e dim se kush ishin ato, q me t folurit e tyre t trheqin vmendjen n to, n mnyr q t mos dmtohet ai, zemra e t cilit sht e smur. O grat e t Drguarit, ju nuk jeni si asnj grua tjetr, nse keni kujdes e ruheni, andaj mos u llastoni n t folur e t lakmoj ai q ka smundje n zemrn e tij, po thuani fjal t matura [El-Ahzab: 32] I Drguarie ndaloi hyrjen te grat, burrat e t cilave nuk jan prezent dhe ka thn: Mos hyni te ato (gra) burrat e t cilave nuk jan prezent. Me t vrtet shejtani qarkullon n ju sikurse gjaku juaj. (Transmeton: Tirmidhiu). Q sot, sht e ndaluar hyrja te ato, burrat e t cilave nuk jan prezent. (Transmeton: Muslimi) I Drguarie ndaloi vetmimin me gruan, e cila nuk sht mahrem (me t ciln mund t martohet), prvese n pranin e dikujt tjetr, q sht mahrem i saj. All-llahue ndaloi hyrjen n shtpit, prvese me leje, pas lajmrimit dhe pas selamit, n mnyr q dikush nga ata t mos shoh di ka nuk do t duhej t shihte. All-llahu thot: O ju njerz q besuat, mos hyni n shtpit e huaja pa krkuar lejen dhe pa prshndetur njerzit e saj. Kjo sht m mir pr ju, n mnyr q t merrni msim. [En-Nur: 27] Kuptimi i katrt i ihsanit sht liria: All-llahuthot: E kur jan t martuara ato, nse bjn ndonj pun t turpshme, ndshkimi kundr tyre sht sa gjysma e atij t grave t lira (jo robresha). [En-Nisa: 25] Dnimi pr zinan e br nga mashkulli apo nga femra e lir, t cilt m par nuk kan qen t martuar sht 100 goditje me kamxhik, ndrsa dnimi pr kundrvajtje t njjt i robreshs ose i robit sht dy her m i vogl, 50 t goditura me kamxhik.
All-llahuthot: Mos i detyroni robreshat tuaja t bjn imoralitet, e pr shkak t ndonj fitimi t ksaj bote, derisa ato dshirojn t jen t pastra. E kush i detyron me dhun t bjn at, All-llahu i fal ato pas atij detyrimi. All-llahu fal dhe sht Mshirues. [En-Nur: 33] Ky ajet u shpall me rastin e Abdullah ibn Ubejjit, udhheqsit t munafikve n Medine, i cili kishte robresha me t cilat bnte biznes prmes prostitucionit, sikurse q edhe sot bjn shum keqbrs. Tregtia me seks sht veprimtari e madhe dhe e organizuar, ku punojn me mija nnpuns dhe profesionist, n mesin e t cilve gjenden edhe mjekt edhe artistt, me grupe t ndryshme t mafis dhe me tregtar t drogs. N Tajland, si qndron n raportin e Kombeve t Bashkuara, gjat nj jave mafia rrmben 500 vajza, t cilat futen n rrjetin profitabil t tregtis me seks. Pas ktyre mafive, qndron policia, e cila u ndihmon gjat ksaj. N kt shembull e shohim qart mshirn e Mshiruesit, i Cili do ti fal ata q jan t detyruar ta bjn kt. Do t thot, ato me siguri do ti fal, por jo edhe keqbrsit e rryem q tregtojn me trupat e tyre. Ndonse robrimi kaher sht abroguar, tregtia (e papastr) jo e ndershme sht ende aktuale dhe n mas edhe m t madhe se m par. Nuk ka dyshim se mshira e All-llahut do ti prfshij kto t pafuqishme dhe hidhrimi dhe mllefi i Tij do t zbrazet mbi kriminelt e rryem q organizuan kt tregti t ndyer, dhe q i prhapn rrjetat e tyre me kto vajza t mitura, nganjher me mashtrime, e nganjher me dhun. Kjo tregti sht e prhapur n vendet e ndryshme t bots dhe n vendet e bots s tret sht m e fort, m e ashpr dhe m e ndyer sesa n Evrop dhe n Amerik. sht e domosdoshme pra, q njeriu t lirohet nga adhurimi i pasuris, nga nnmimi, nga turpi dhe nga tregtia me robr t bardh, q t fiken burimet e prostitucionit. Nga e gjith kjo, pam se ihsani - pastrtia, me t gjitha kuptimet e veta, sht zgjidhje m e drejt pr shrimin e smundjeve veneriane dhe pr ndalimin e zinas dhe t t gjitha
formave t seksit t shfrenuar. N ihsanin e suksesshm merr pjes edhe ndalesa e do gjje q shpie n prostitucion dhe n shfrenim. Ndalimi i mediumeve t ndryshme, i arteve dhe i dfrimeve q thrrasin n shfrenim t fshehur apo t hapur. Po ashtu, ihsani i suksesshm nnkupton ndalimin e t gjitha llojeve t shfrenimit, sikurse q jan baret e nats, teatrot, kabaret, przierja e njerzve me gra t zbuluara e gjysmlakuriqe dhe ndalimin e gjith asaj q ndodh n bazene dhe n plazhe, n shum vende islame, arabe dhe joarabe, ka sht e turpshme dhe tronditse. Ihsani i suksesshm, nnkupton zbatimin e dnimeve t cilat Allllahui ka caktuar pr ata q bjn prostitucion, sepse kto dnime jan penges e madhe pr kryerjen e veprave t tilla t kqija. Ngase All-llahume pushtet ndalon shum gjra ka nuk ndalon me Kuran. N ihsanin e suksesshm merr pjes edhe abrogimi i t gjitha ligjeve njerzore q jan n kundrshtim me urdhrat e All-llahut dhe q lejojn prostitucionin, kamatn dhe alkoolin. Shumica e atyre ligjeve (njerzore) e ndalojn martesn me m tepr se me nj grua, kurse e lejojn shoqrimine nj njeriu me dhjetra gra. Ligje t shumta t lidhura pr familje dhe pr t drejtn e familjes, paraqesin penges n rrug t martess, kurse n t njjtn koh ligjet e tjera e lehtsojn prostitucionin, me t gjitha llojet dhe format e saj. Prandaj sht e pamundur t formohet nj shoqri e shndosh dhe e pastr para abrogimit t ktyre ligjeve njerzore dhe para vendosjes s ligjeve t sheriatit dhe zbatimit t tyre. Kjo sht zgjidhje e vrtet, prve s cils nuk ekziston tjetr. Prandaj kthehujuni All-llahut, e Ai pranon ata q tek Ai krkojn strehim dhe tek Ai do t kthehemi t gjith, ndrsa All-llahu udhzon n rrug t drejt at t cilin Ai dshiron. Zgjidhja e problemit t smundjeve gjenitale prbhet n mnjanimin e shkaqeve t tyre: 1. Ndalimi i prostitucionit t hapur apo t fshehur, prmes mnjanimit t shkaqeve dhe t shkaktarve t tij. Mandej, lehtsimi
i vendosjes s martess dhe shkatrrimi i grupeve tregtare me trupin e njeriut, si edhe zbatimi i dispozitave t sheriatit pr ata q bjn zina, pr homoseksualt dhe pr do form t seksit t shfrenuar; 2. Abrogimi i vendeve pr argtim, i bareve, i vendeve turistike n vendet islame; 3. Lufta kundr alkoolit dhe kundr drogs dhe ndalimi i shitjes s tyre, i shprndarjes, i prodhimit dhe zbatimi i ligjeve t sheriatit lidhur me to; 4. Ndalimi i shkollimit t prbashkt (t meshkujve dhe t femrave); 5. Prodhimi i programeve drejtuese, q do t plasohen prmes masmediumeve, lufta kundr mjeteve shfrenuese t informimit dhe dnimi i t gjith atyre q dshirojn t prhapin prostitucionin n mesin e besimtarve; 6. Ndalimi i turizmit, veanrisht nga vendet e pasura me naft, n Evrop, n Azin Lindore dhe n vende t tjera t bots. Ndalimi i udhtimi pr t rinjt, pa familjet e tyre; 7. Prhapja e vetdijs fetare dhe shndetsore dhe ngritja e imanit; 8. Studimi i shfaqjes s shprnguljes nga fshati n qytet, veanrisht pr shkak se shumica e tyre i braktis familjet e veta n fshat; 9. Studimi i problemit t udhtimit t puntorve dhe t npunsve jasht atdheut t tyre, duke ln familjet e veta dhe largimi i tyre nga grat e tyre pr nj koh t gjat; 10. Studimi i problemit t punsimit t gruas dhe i przierjes s saj me meshkuj n zyre dhe n fabrika, dhe ndalimi i ksaj. Kthimi i gruas muslimane n shtpin e saj, ku fusha e veprimtaris dhe kontributi sht i hapur dhe i gjer. Ekzistojn edhe disa masa kujdesi t cilat i ka prcaktuar islami dhe t cilat gjithashtu i mbrojn bashkshortt q tia bartin smundjen njri-tjetrit me kontakte intime (marrdhnie seksuale, e t tjera). Kto rregulla mund t reduktohen n kto pika: 1. Larja e organit gjenital pas nevojs dhe pas kryerjes s marrdhnieve seksuale; 2. Larja pas marrdhnieve seksuale dhe pas polucionit;
3. Synetimi. sht konstatuar se synetimi e zvoglon mundsin e smurjes nga smundjet e ndryshme seksuale; 4. Mnjanimi i qimeve nga vendet e turpshme, ka e pengon prhapjen e smundjeve seksuale, e veanrisht morrat dhe zgjeben; 5. Largimi i qimeve nn sqetull, ka po ashtu pengon bartjen e smundjeve t caktuara prmes kontakteve intime, sikurse q jan morrat dhe zgjebja; 6. Prerja e thonjve dhe larja e pjesve mes gishtrinjve; 7. Larja e dhmbve. sht konstatuar se larja e dhmbve zvoglon mundsit e bartjes s smurjes prmes buzve dhe pshtyms. I Drguarika thn: Cilsit e lindura jan pes ose pes gjra jan fitre (cilsi t lindura): synetimi, mnjanimi i qimeve nga vendet e turpshme, shkurtimi i thonjve, ndukja e qimeve nn sqetulla dhe shkurtimi i mustaqeve. (Transmeton: Buhariu, Muslimi, Nesaiu dhe Tirmidhiu) N hadithin tjetr qndron: Dhjet gjra jan cilsi t lindura (fitra): shkurtimi i mustaqeve, lshuarja e mjekrs, prdorimi i misvakut, pastrimi i hunds me uj, shkurtimi i thonjve, larja e kmbve mes gishtrinjve, largimi i qimeve nn sqetull, largimi i qimeve nga pjest e turpshme, pastrimi me uj pas nevojs. Transmetusi thot: T dhjetn gj e kam harruar, por mendoj q sht shprlarja e gojs. (Transmeton: Muslimi, EbuDavudi dhe Tirmidhiu) Prerja e mustaqeve do t thot shkurtimi i tyre. Lshuarja e mjekrs sht mbajtja e saj derisa t bhet shum e gjat. Disa dijetar mendojn se mjekrn duhet ln t rritet derisa ta arrij gjatsin e shuplaks. Kurse larja e dhmbve bhet me misvak ose me di tjetr. I Drguarika caktuar periudhn, gjat s cils duhet t mnjanohen qimet nga nnsqetullat dhe nga vendet e trupshme, n katrdhjet dit. Do t thot q periudha m e gjat n t ciln ato vende mund ti lm pa i pastruar sht dyzet dit. Ndrsa sunnet
bn at. Kt hadith e transmetojn Buhariu, Muslimi dhe t tjert, nga Ebu Hurejre. 2. Kur njeriu bn zina, nga ai del imani dhe mbi kokn e tij qndron si freski. Nse pastaj pendohet dhe i shmanget ksaj, imani prsri i kthehet. Rreptsia e ndaless, madhsia e mkatit dhe tmerret e pasojs s prostitucionit, shkurtimisht, por shum qart jan cekur n t gjitha citatet e siprthna, e veanrisht n ajetin e par. I Lartsuari, si shihet nga ky ajet, ndalon edhe t bhet ajo q do t mund t na afronte n zina, prkatsisht q madje trthorazi do t mund t shkaktonte q t vij deri tek ajo. N ndales t ktill pasqyrohet urtsia dhe dituria e Krijuesit t Mshirshm. Prve ksaj, Ai shum mir i njeh edhe ant tona t dobta; Ai shum mir e njeh epshin dhe rndsin e tij n jetn dhe n veprn e secilit njeri. Epshi seksual te njeriu sht ajo me t ciln ai m s teprmi i afrohet kafshs, nga e cila ndonjher nuk e ndan asgj. Sepse gjat shfaqjes s ktij epshi te pakkush dominon arsyeja dhe njeriu nuk mund t rezistoj, e duhet ta knaq at pa marr parasysh mimin, madje ai do t bnte mkat, nse do ta knaqte n kundrshti me ligjet e All-llahut. Epshi seksual, si sht e ditur, te secili mashkull dhe femr normale fillon dhe mbaron pas nj kohe t caktuar. Ai shfaqet vetvetiu, pr krijimin e tij nuk sht i nevojshm ndonj faktor i jashtm; ai sht kryesori n ruajtjen e gjinis njerzore (si vlen n prgjithsi edhe pr kafsht). Njeriu i cili kryen marrdhnie seksuale, sht i bindur fort se kshtu ai sht duke e knaqur veten e tij, por nuk mendon se ai gjat ksaj sht lodr n duart e nj fuqie m t lart; ai gjithashtu nuk e di se kjo knaqsi nuk i shrben atij, por ruajtjes s llojit njerzor. Faktort e jashtm, t cilt i prmendm, n kt pikpamje luajn rol shum t rndsishm. Ata mund ta shpejtojn krijimin e shtytjes seksuale t njeriut dhe ka sht edhe m e keqja, ata e forcojn aq shum, saq njeriu mund ta humbas vetkontrollin plotsisht. E kur vjen deri te kjo, e kjo ndodh rregullisht, ather kjo shtytje e bn t veten. Pra pr ta pamundsuar knaqjen e shtytjes s vet seksuale n mnyr joligjore, njeriu duhet ti
shmanget do gjje q do t mund t nxiste kt shtytje, madje nse kjo n shikim t par do t dukej trsisht e pafajshme. Duhet ta dij se fundja ai sht njeri, por edhe prkundr ktij fakti ai lshohet n sprova, kur vetes ia lejon kt provokim, ather sht shum vshtir, t mos themi e pamundur, se ai do t mund t prmbahet nga kryerja e zinas, sado q t jet i dhn pas islamit. Duke i marr parasysh rrethanat e pastra psikologjike t secilit njeri, n kt pikpamje, i Lartsuari n ajetin e par t lartprmendur nuk ka thn: Mos bni zina, por, Mos iu afroni imoralitetit (zinas).. [El-Isra: 32] Paraveprimet pra, jan ajo q mund dhe q ka kuptim t ndalohen. Mes shum faktorve q ndikojn n lakmit seksuale, q doemos sjellin deri te vet akti i prostitucionit, gjithsesi sht kontakti i shpesht i mashkullit me femrn, t cilt jan t huaj pr njritjetrin, mandej lakuriqsia e femrave dhe t tjera. Disa t prishur, q n pengimin e ksaj e shohin pengimin e planeve t veta m t errta, pohojn se kjo pr njeriun modern nuk do t thot asgj dhe se kjo nuk sht kurrfar faktori q do t mund t nxiste epshin, andaj edhe prpjekja pr t ardhur gjer te kjo sht shenj e prapambeturis dhe e errsirs. Duke u prgjigjur n kt, nuk sht e nevojshme t tregojm pr indiferentizmin fetar dhe pr shprfilljen e kujdesit pr nderin, pr dinjitetin e t gjith njerzve, veanrisht t grave, por pr t gjitha kto mund t themi vetm kt: t gjith kta faktor mund t bhen t parrezikshm pr njeriun, vetm ather kur njerzit do t jetojn pa epshe seksuale!
Arsyetimi i ndaless
Duke e arsyetuar ndalesn e Vet pr tiu afruar prostitucionit, i Lartsuari m tutje n ajetin e njjt thot se prostitucioni sht vepr m se e shmtuar, dhe se rruga kah prostitucioni sht rrug e keqe. Prostitucioni sht nj e keqe, pasojat e t cilit nuk mund t parashikohen. N kohn kur kjo e keqe u ndalua, kto pasoja nuk kan qen as prej s largu aq t numrta,.as aq fatale, sa jan sot, madje shumica nuk kishin fare njohuri pr kt. Megjithat, ndalesa e ksaj t keqe, ather ka ndikuar aq shum, sa q rastet e prostitucionit kan qen krejtsisht t rralla, sepse ata plotsisht ishin bindur n vrtetsin e fjalve t Kuranit pr do gj, e edhe pr prostitucionin. Sot, kur pasojat e tij jan t shumta, dhe kur bota konsiderohet humane, nuk ndrmerret gati asgj me qllim t shkatrrimit t ksaj vepre t shmtuar. Kjo e keqe po bn krdi tani npr bot, ajo po fut prarje n familje t shumta, duke e fikur nderin, shndetin, madje edhe jetn e shum femrave; prmes prostitucionit prhapen smundjet infektive dhe t pashrueshme; pr shkak t ksaj shfaqet nj problem shum i madh dhe brengoss shoqror, por, megjithat, t gjitha kto n tr botn durohen? Dhe ka sht m piklluese, prostitucioni sht shum i prfaqsuar n mesin e muslimanve dhe asnj shoqri e sotme islame nuk ndrmerr gati asgj pr ti japur fund ksaj. Bile sot, secili e ka t qart se far do t thot prostitucioni nga aspekti mjeksor, human, etik, shndetsor dhe nga cilido aspekt tjetr, dhe se far t kqija ai i shkakton individit dhe shoqris, por megjithat durohet pr hir t dashuris? E muslimant? Ata kaher kan shfaqur dshir pr tiu shmangur dispozitave t Allllahut, qofshin ato n form t urdhrave apo t ndalesave. Kjo dshir sht pasoj natyrore e pasimit t verbr t asaj ka vetm t prishurit mund ta quajn civilizim dhe t do gjje negative q ky
civilizim bart n vete. Ndrkaq, pasojat e ksaj m s miri pasqyrohen n gjendjen e tyre t mjerueshme morale, fetare dhe shoqrore. Duke i vshtruar t gjitha kto, njeriut t arsyeshm, mund vetm ti vij keq, pse sht n kt pikpamje I civilizuar, madje edhe nse do ta quanin t prapambetur dhe obskurantist!
Dnimi
All-llahujo vetm q e ndaloi zinan, por pr kt vepr urdhroi edhe dnimin. Sipas peshs s ktij mkati sht urdhruar edhe dnimi i rnd. Ky dnim nuk sht i njjt pr t gjith individt. Me fjal t tjera, n shqiptimin e dnimit duhet t kihet kujdes nse i akuzuari sht i martuar apo jo. Nse ky sht rasti i par, ather vendoset dnimi me gurzim, derisa n rastin tjetr i pandehuri dnohet me rrahje publike, me njqind t goditura me shkop. Edhe njri, edhe tjetri dnim jan nnmim i rnd, e kt Gjykuesi e ka urdhruar q ato t ken ndikim t madh edhe te t tjert. Ky dallim n peshn e dnimit, justifikohet me faktin se e martuara ose personi i martuar di ti moj vlerat dhe shenjtrin e martess m mir se i pamartuari, prkatsisht e pamartuara, dhe si rrjedhim i ksaj sht i vetdijshm pr peshn e mkatit dhe t turpit q ia shkakton personit t nderuar dhe familjes s saj. Shqiptimi dhe zbatimi i ktyre dnimeve sht i kushtzuar me pranimin e katrfisht t t pandehurit se e ka br at mkat. Vrtet, dnimi i ktill mund t shqiptohet dhe n baz t dshmis s prbashkt t katr dshmitarve (vetm meshkuj), t cilt jan t obliguar t argumentojn se i kan par mkatart n vepr. E kjo sht aq e vshtir, sa q kufizohet me t pamundurn. Nse i vshtrojm hadithet q flasin pr kto dnime, q jan shqiptuar dhe jan ekzekutuar n kohn e t Drguarit t All-llahut dhe t halifeve t par, do t shohim se ato jan shqiptuar vetm n baz t pranimit katr her t mkatarit. Por edhe ather kur mkatari vinte dhe pranonte veprn e vet, bheshin prpjekje pr ti sugjeruar atij se ndoshta ai vetm e ka prekur gruan, n mnyr q ai t heq dor nga pranimi i vet dhe q t mos vij deri te ekzekutimi i dnimit me vdekje - gurzimi. Vetm ather kur personi prkats n pranimin e vet mbetej kmbnguls, vinte deri
te dnimi i till me vdekje. Ndrsa, raste t ktilla ka pasur fare pak. Sepse q dikush ta pranonte mkatin e vet t till, duke e ditur se far dnimi i rnd dhe nnmues e pret, duhej t ishte i prfshir thellsisht me ndjenja fetare, me dshir q n kt bot t dnohet pr kundrvajtje t br dhe duhej t ishte plotsisht i sigurt n faljen e mkatit t vet pas dnimit t zbatuar. Kemi prmendur se dnimi me vdekje mund t shqiptohet n baz t dshmis s prbashkt t katr dshmitarve meshkuj. Sikur vetm njri ta trhiqte dshmin pasi ta ket deklaruar at, do t dnoheshin t gjith me nga 80 goditje, ndrsa dshmia e tyre n t ardhmen nuk do t pranohej. Kto masa t rrepta t mbledhjes s dshmive pr brje t zinas kan rndsin e vet t madhe, ngase n kt mnyr prjashtohet mundsia jo vetm e shpifjes, por edhe e dyshimit se dikush ka br di t till. Pr kt flet Kurani n suren [En-Nur: 4] ku thuhet: Edhe ata q bjn shpifje pr grat e ndershme dhe nuk sjellin katr dshmitar, rrihni me nga tetdhjet t rna dhe atyre mos u pranoni dshmin m kurr. T tillt jan t pabesueshm.
LIAN
Ngjan q burri ta akuzoj gruan e vet pr zina. N kt rast, pohimin e vet burri nuk sht i detyruar ta mbshtes me dshmin e katr dshmitarve, ngase kjo gj (akuzimi i gruas) sht shum e rnd pr t, gati pothuajse e pamundshme. Prve ksaj, burri nuk ka kurrfar interesi q gruan ta shndrroj n dashnore, si do t mund ta kishte nj person i huaj, dhe kur pra ai e ngarkon gruan e vet, supozohet q pohimi i till i tij sht i bazuar mbi t vrtetn. Megjithat, as pohimi i tij nuk mund t pranohet pa vrtetime t mtejshme, por gjyqtari i sheriatit, para t cilit e ka parashtruar kt padi, do ta udhzoj q ai kt ta fuqizoj me katr deklarime t veta t njpasnjshme. N t vrtet, burri me kt rast do t thot se betohet n All-llahun, se sht duke e thn t vrtetn, kurse t pestn her do ta thrras mbi vete mallkimin e All-llahut nse gnjen. Nse gruaja pas ksaj dshmie pranon se ka br dashuri, do t dnohet, e nse nuk pranon, ather edhe ajo sht e detyruar t deklarohet katr her, do t betohet katr her n Allllahun se burri i saj ka gnjyer, e hern e pest do ta thrras hidhrimin e All-llahut mbi vete, nse sht e vrtet ajo far ka thn burri i saj. N kt rast, gruaja nuk do t dnohet, por martesa e tyre prgjithmon do t prishet. Procesi i ktill n t drejtn islame quhet lian (mallkimi i ndrsjell i burrit dhe i gruas) dhe sht urdhruar me ajet Kuranor, kuptimi i t cilit sht paraqitur m lart.
Prfundim
Nga e tr kjo, mund t sjellim kt prfundim: 1. Krimi seksual sht mkat shum i rnd, me pasoja t shumta dhe t rnda, jo vetm pr individin, por edhe pr tr shoqrin, si edhe pr pasardhsit. Pr tiu shmangur ksaj, duhet larguar nga t gjitha veprimet q shpiejn tek ai (krim), e q n shikim t par duken trsisht t padjallzuara , prandaj shoqria sht e obliguar t marr masa n kt drejtim. 2. Sipas peshs s ktij mkati, sht urdhruar edhe dnimi i rnd, me t cilin dshirohet t friksohen njerzit e tjer, por i cili sht i njjt si pr femra, ashtu edhe pr meshkuj; 3. Se vrtet qllimi i dnimit t prmendur sht largimi nga e keqja, shihet qart nga ajo se e drejta e sheriatit pr argumentimin e ktij krimi ka paraqitur kushte shum t rnda dhe gati t parealizueshme. Nse krimi argumentohet me katr dshmitar q e kan par qart aktin, pa kurrfar dyshimi dhe pastaj pr kt caktohet dnimi shum i rnd, kjo do t thot se dshirohet shmangia e zbatimit t ktij dnimi, por nse krimi vrtetohet n kt mnyr, ather ky sht nj skandal publik pa fije turpi, rrnjt e t cilit duhet prer. Kt duhet pasur parasysh, kur t mendohet pr dnimin t cilin e drejta e sheriatit e parasheh pr kt lloj t krimit.
Prmbajtja: