Univerzitet u Sarajevu Prirodno-matemati ki fakultet

TEMA: OP TE KARAKTERISTIKE HORMONA; POJAM CILJNOG TKIVA Seminarski rad iz predmeta: Biohemija
STUDENTI: P R E D M E T N I N A S TAV N I K : MIMA BA I P R O F. D R E D H E M H A S K O V I SAMRA BEZDROB S A R A J E V O , D E C E M B A R 2 0 11 . G O D I N E

Sadr aj
y Korelacija funkcija organa; y Hormoni:

-podjela hormona, -sinteza hormona; y Ciljno tkivo; y Sistem povratne sprege; y Efekti hormona.

Korelacija funkcija organa

y Jedna

od najbitnijih odlika vi e elijskih organizama je tijesna me usobna veza i uticaj pojedinih organa jednih na druge i uskla ivanje funkcija raznih organa prema op tem stanju organizma i njegovoj aktivnosti. Ovo uskla ivanje koje omogu uje adekvatno reagovanje pojedinih organa na razne nadra aje iz spolja nje sredine odnosno promjene u unutra njoj sredini naziva se korelacijom funkcija organa.

y Korelacija

u organizmu ostvaruje se na dva osnovna na ina: - Nervna korelacija (preko vegetativnog ili autonomnog nervnog sistema); - Humoralna korelacija (preko niza hemijskih supstanci). Humoralna korelacija ostvaruje se preko vi e vrsta hemijskih supstanci u organizmu: preko sastojaka hrane, proizvoda metabolizma i preko hormona.

Hormoni
su organska jedinjenja razli ite hemijske prirode, koja proizvode specijalizirane elije i osloba aju u ekstracelularnu te nost ili krv. y Djeluju u malim koli inama. y Njihovo stvaranje i lu enje je regulisano sistemom povratne sprege. y Ve ina ih ima nadre enu lijezdu i djeluju na tkiva i organe relativno udaljene od mjesta sinteze.
y Hormoni

Podjela hormona:
y Prema mjestu sinteze dijele se na:

- tkivne hormone sinteti u ih razna tkiva i lu e u krv i limfu, djeluju lokalno na funkciju nekih organa; ljezdane hormone sinteti u ih endokrine lijezde ( lijezde sa unutra njim lu enjem). U tu grupu lijezda spadaju hipofiza, titna i para titna lijezda, pankreas, nadbubre ne i spolne lijezde.

Podjela hormona:
y Prema mjestu djelovanja :

1. autokrini hormoni koji djeluju na elije koje su iste hormone sintetizirale; 2. parakrini hormoni koji djeluju na susjedne elije; 3. endokrini hormoni koji se otpu taju u krvotok i koji djeluju na udaljena tkiva; Prema nekim podacima postoji i etvrta grupa hormona intrakrini hormoni koji djeluju u istoj eliji u kojoj su stvoreni, bez izlu ivanja iz nje.

Podjela hormona:
y Prema biohemijskoj strukturi hormoni se dijele u

tri grupe: 1. hormoni derivati aminokiselina hormoni titne lijezde i sr i nadbubre ne; 2. hormoni peptidne i proteinske strukture hormoni hipofize, para titne lijezde i pankreasa, neki tkivni hormoni; 3. hormoni steroidne strukture (derivati holesterola) hormoni kore nadbubre ne lijezde, mu kih i enskih polnih lijezda.

Podjela hormona:
y 4. eikozanoidi - nekoliko vrsta lipida slu e kao

signalne molekule koje, nasuprot steroidnim hormonima, djeluju vezivanjem za receptore na povr ini elije. Najva niji lanovi ove grupe su prostaglandini, prostaciklini, tromboksani i leukotrieni. Svi eikozanoidi sintetiziraju se iz arahidonske kiseline, koja se stvara iz fosfolipida. Stimuliraju razne odgovore ciljnih elija, uklju uju i agregaciju trombocita i kontrakciju glatke muskulature.

Sinteza hormona
1. Hormoni peptidne i proteinske strukture su produkti translacije. Oni se razlikuju zna ajno u veli ini i u post-translacionoj modifikaciji: raspon od hormona ije su molekule gra ene od nekoliko aminokiselina do kompleksnih molekula glikoproteina. Mnogi hormoni ove grupe se sintetiziraju kao prohormoni, koji se zatim proteoliti ki obra uju, sve do svoje zrele forme. U drugim slu ajevima hormon je izvorno ugra en u ve em prekursoru, i biva oslobo en nakon niza proteoliti kih reakcija.

Sinteza hormona
Peptidni hormoni se sinteti u na granuliranom endoplazmatskom retikulumu, zatim tranportuju u Gol ijev kompleks gdje se vr i dorada - pretvaranje prohormona u hormon, glikozilacija, fosforilacija, te pakovanje u sekretorne vezikule. Hormon je pohranjen u vezikulama sve dok elija ne primi odgovaraju i podra aj, usljed ega dolazi do sekrecije istog - egzocitoze. Ve ina ovih hormona cirkuli e krvlju bez vezanja za druge proteine (izuzetak-inzulin).

Sinteza hormona
2. Steroidni hormoni prvi korak u sintezi ovih hormona jeste konvertovanje holesterola u pregnenolon. Gotovo se sve reakcije de avaju u mitohondriju i endoplazmatksom retikulumu. Pregnenolon se sinteti e na unutra njoj membrani mitohondrija, zatim se pretvara u progesteron. Redukcijom progesterona nastaje neaktivni produkt pregnandiol. Pregnandiol ulazi u daljnje specifi ne enzimatske reakcije uklju ene u sintezu ovih hormona.

Osnovni proces u sintezi steroidnih hormona je hidroksilacija, koja se odvija djelovanjem steroidspecifi nih hidroksilaza. Odmah nakon sinteze hormoni bivaju otpu teni iz elije uz pohranjivanje vrlo malih koli ina ili bez pohranjivanja hormona unutar elije. Steroidni hormoni se ve u za proteine plazme, i to vezanje je esto nespecifi no.

Sinteza hormona
3. Hormoni derivati aminokiselina - Iz tirozina nastaju hormoni titne lijezde i kateholamini; - Iz triptofana serotonin i melotonin; - Iz histidina histamin. U sintezi tireoidnih hormona osnovna su tri procesa: - nakupljanje joda i njegova aktivacija pod uticajem jod-peroksidaze u titnoj lijezdi, - vezanje aktivnog joda na tirozin koji je u sastavu tireoglobulina,

- proteoliza tireoglobulina i sekrecija tireoidnih hormona. Histamin nastaje dekarboksilacijom histidina. Serotonin nastaje hidroksilacijom i dekarboksilacijom triptofana.

Ciljno tkivo
y Kada je elija koja sinteti e hormon stimulisana na

odgovaraju i na in, hormon egzocitozom biva otpu ten iz iste. y Ve ina hormona cirkuli e krvlju i u su tini dolazi u kontakt sa svim elijama. y Me utim hormoni djeluju samo na one elije (tkiva) koje posjeduju specifi ne receptore. y Ta tkiva se nazivaju ciljna tkiva.

Ciljno tkivo
y Hormoni pokre u

elijski odgovor na na in da se pove u sa intercelularnim receptorom ili membranskim receptorom nastaje hormonreceptor kompleks. y elija mo e imati nekoliko razli itih receptora koji prepoznaju isti hormon i aktiviraju razli ite puteve prijenosa signala, ili razli iti hormoni i njihovi receptori mogu pokrenuti isti biohemijski proces. y Za mnoge hormone, receptor je ugra en u plazma membrani na povr ini elije.

Ciljno tkivo
y Nastankom hormon-receptor kompleksa aktivira

se niz sekundarnih reakcija u citoplazmi elije, koje esto uklju uju fosforilaciju ili defosforilaciju raznih drugih citoplazmatskih proteina, promjene u propusnosti jonskih kanala, ili pove anje koncentracije intracelularnih molekula koje mogu djelovati kao sekundarni glasnici (npr. cikli ki AMP).

Ciljno tkivo
y Tri su naj e

a mehanizma reakcija koji se odvijaju nakon vezanja hormona za receptor: - mehanizam adenilat-ciklaze cAMP je sekundarni glasnik - mehanizam fosfolipaze C IP3/Ca2+ je sekundarni glasnik - mehanizam steroidnih hormona.

y Mehanizam adenilat ciklaze aktivacija sistema

adenilat ciklaze o ituje se u vezanju hormona za specifi ni receptor u membrani elije. y Taj kompleks aktivira adenilat ciklazu u stani noj membrani, a ona prevodi ATP u ciklo-AMP uz osloba anje pirofosfata. y C-AMP pove ava propustljivost elijske membrane i aktivira enzime. y Zato u eliju lak e i br e ulaze potrebne tvari na koje potom djeluju aktivirani enzimi i izgubljena metaboli ka ravnote a se uspostavlja.

Mehanizam adenilat-ciklaze

Ciljno tkivo
y Receptori

za ve inu steroidnih i tireoidnih hormona se nalaze unutar elije, u citoplazmi. Kako bi se molekule ovih hormona vezale za receptore, moraju pro i kroz plazma membranu. Po to su ovi hormoni hidrofobni, difunduju kroz membranu. y Vezanjem za receptor formira se hormon-receptor kompleks, i on prolazi kroz nuklearnu membranu, te se u jedru elije ve e za specifi ne DNA sekvence, to uzrokuje poja avanje ili suzbijanje djelovanja odre enih gena, a koji uti u na sintezu proteina.

y Hormonska sekrecija mo e biti stimulisana ili

inhibirana: - drugim hormonima; - koncentracijom jona i hranjivih tvari; - neuronima i mentalnom aktivnosti; - promjenama u okoli u.

Sistem povratne sprege

y Ovim sistemom je kontrolisano lu enje hormona, a

u njemu u estvuje hipotalami ko-hipofizni sistem. y Hipotalamus po potrebi mo e proizvoditi i osloba ati otpu taju e ili inhibiraju e hormone, koji putem iv anih vlakana odlaze u hipofizu. y Hipofiza zatim osloba a hipofizne hormone koji putuju krvnom strujom, dospijevaju do ciljne lijezde i poti u je na poja ano ili smanjeno lu enje hormona (ukoliko je pove ana koncentracija odre enog hormona u krvi, hipotalamus istu registruje - slijedi smanjeno izlu ivanje hormona u hipotalamusu, pa u hipofizi i kona no u lijezdi).

Sistem povratne sprege

Efekti hormona
y stimulacija ili inhibicija rasta, y po etak ili sprje avanje apoptoze (programiranog y y y y y

odumiranja elije) aktiviranje ili inhibicija imunog sistema regulisanje metabolizma pripreme za novu aktivnost (npr. borbenosti, bje anja, parenja) pripreme za novu ivotnu fazu (npr. pubertet, briga za potomstvo) kontrolisanje reproduktivnog ciklusa.

Literatura i izvori
y Miholj i M., Jadri S., Winterhalter-Jadri M. (1988). Biohemija. Sarajevo:

Svjetlost. y Nikoli B. (1963). Biohemija. Beograd: Nau na knjiga.

Izvori: y http://www.vivo.colostate.edu/hbooks/pathphys/endocrine/basics/chem.html y http://medtextfree.wordpress.com/2010/10/10/chapter-3-biosynthesis-andsecretion-of-peptide-hormones/ y http://www.news-medical.net/health/What-are-Hormones.aspx y http://www.slideshare.net/drmiguelpoblete/hormone-synthesis y http://perpetuumlab.com.hr/forum/page/wiki/plab_wiki/_/biokemija/staniena-signalizacijar144