ELEKTR K-ELEKTRON K MHEND SL BLM

Elektrik Makinalar ve Tasar m Laboratuvar Dersi Transformatr Deneyleri (S1.0)

Ders Sorumlusu: Yrd. Do. Dr. Mustafa TURAN
Ders Asistanlar :

Ar . Gr Banu TABAK Ar . Gr. Bar CEVHER Ar . Gr. A. Gkhan YETG N 2008

Transformatr Nedir?
Transformatr (o u kez trafo diye k salt l r); alternatif ak mda al an ve bir sistemden di erine enerji transferi yapan, duran bir elektrik makinesidir. Sar m say lar ile orant l gerilim retilece inden, belirli bir gerilimdeki enerjiyi ba ka bir gerilime evirerek aktar r. Bu sayede alak yada orta gerilimde retilmi enerji yksek gerilime ve kk ak ma evrilerek, hat kay plar n azaltacak ekilde uzak mesafelere iletilebilir. Daha sonra iletilmi yksek gerilim; yine transformatrler ile ehir ii da t m gerilimlerine dn trlrler.

Transformatrlerin nemi
Elektrik enerjisinin en nemli zelliklerinden biride retildi i yerden ok uzak blgelere kolayca ta nabilmesidir. Bu ta man n verimli bir ekilde yap labilmesi iin gerilimin yeteri kadar yksek olmas gerekir. Bilindi i gibi elektrik enerjisi do ru veya alternatif ak m eklinde retilir. Do ru ak mda yksek gerilimli enerji iletimi son zamanlarda byk nem kazanm t r. Ancak bu konuda istenilen dzeye gelinememi olup al malar srdrlmektedir. Buna kar l k alternatif ak ml elektrik enerjisinin transformatrler yard m yla ykseltilip d rlebildi inden, enerjinin alternatif ak mla ta nmas nemini korumaktad r.
3

Transformatrlerin nemi
Santrallerde jeneratr yard m yla retilen elektrik enerjisinin gerilimi ok yksek de ildir. Jeneratr k gerilimleri 0,4-3, 3-6, 3-10, 6-13, 0-14, 7-15, 8 ve 35 kV de erlerindedir. Bu gerilimler enerjinin uzak blgelere ta nmas n sa layacak kadar yksek olmad ndan ykseltilmeleri gerekir. Gerilimlerin ykseltilmesi ise ancak transformatrler arac l ile gerekle tirilir. Bunun yan s ra tketim blgelerinde da t m ve kullanma gerilimleri olarak daha d k gerilimlere ihtiya vard r. Bu kk ve alak gerilimlerin elde edilmesi de transformatrler yard m ile olur. Elektrik enerjisinin iletilmesi, da t lmas gibi alanlarda ve e itli ayg tlar n al t r lmas nda kullan lan transformatrler bu yzden en nemli elektrik makineleri grubundan say l rlar.
4

Bir Transformatrn Basit Yap s

E de er Devre

E de er Devre Parametreleri

E de er Devre Parametreleri

Aron Ba lant s ( ki Wattmetre Metodu)

fazl dengeli ve dengesiz yklerin ebekeden ekti i glerin llmesinde en ok kullan lan iki wattmetre metodudur. Pt=P1+P2

10

Transformatr Deneyleri ncesi Bilinmesi Gereken Konular

Transformatr deneyleri hangi k s mlardan olu ur? Transformatr deneylerinin yap lmas ndaki amalar nelerdir? Transformatr deneyleri ba lant ekilleri E de er devre parametrelerinin nas l kar laca Transformatrn ykl al ma deneyinde kullan lan yk e itleri ve fazr diyagramlar Transformatr kay plar nelerdir? Nas l meydana gelir? Transformatr kay plar yk ile nas l de i ir? Transformatrlerde verim nas l hesap edilir? Reglasyon nedir ve nas l hesap edilir? Transformatr deneylerinde llen ve hesap edilen parametreler nelerdir?

11

n al mada stenenler n al ma teslim edilirken internet sayfas nda ilan edilen kriterlere uygun bir ekilde getirilmesi gerekmektedir.

Not=Yaz lar okunakl , ekiller dzgn izilmi olmal d r.

12

Raporda stenenler Rapor teslim edilirken internet sayfas nda ilan edilen kriterlere uygun bir ekilde rapor getirilmesi gerekmektedir.

13

Deney Panosu

14

Bir Fazl Trafo Deney Ba lant

emas

15

Bo ta al ma Deneyi Ba lant

ekli

16

K sa Devre Deneyi Ba lant

ekli

17

Ykl al ma Deneyi Ba lant

ekli

18

 Fazl

- Trafo Deney Ba lant

ekli

19

Bo ta al ma Deneyi Ba lant

emas ( - )

20

K sa Devre Deneyi Ba lant

emas ( - )

21

Ykl al ma Deneyi Ba lant

ekli ( - )

22

- Ba lant n n l Aletleriyle Gsterimi

23

- Ba lant n n l Aletleriyle Gsterimi

24

 Fazl Y-Y Trafo Deney Ba lant

ekli

25

Bo ta al ma Deneyi Ba lant

emas (Y-Y)

26

K sa Devre Deneyi Ba lant

emas (Y-Y)

27

Ykl al ma Deneyi Ba lant

ekli (Y-Y)

28

Y-Y Ba lant n n l Aletleriyle Gsterimi

29

Y-Y Ba lant n n l Aletleriyle Gsterimi

30

Fazl Devreler, Mersin niversitesi Yay nlar , Blm 9 George G. Karady, Lecture Notes

31