5

USENET (Netnews)
1979 ylnda Kuzey Carolina Duke niversitesindeki iki yksek lisans rencisi (Tom Truscott ve Jim Ellis) UNIX sistemlerindeki UUCP (Unix-to-Unix CoPy) iletiim yeteneinden faydalanarak Unix dnyasndaki kullanclar arasnda ilgi duyulan bilgilerin datlmas fikrini ortaya attlar. Ardndan Kuzey Carolina niversite'sinden (UNC) iki yksek lisans rencisi ile beraber (Steve Bellovin ve Steve Daniel) yazlan bir yazlm ile Duke ve UNC'deki sistemler birbirlerine balandlar (Bu sistem sadece bir haber grubu iin gnde bir ka makaleyi iliyordu). 1981 ylnda ise Berkeleyden bir yksek lisans ve bir lise rencisi (Mark Horton ve Matt Glickman) daha yetenekli yeni bir srm yazlm ortaya kardlar. Bugn, Usenet onbinlerce noktada kk Amiga sistemlerden byk ana bilgisayarlara kadar ok yaygn bir platformda almaktadr. Usenetde 5000 civarnda ilgi grubu ve says tahmin edilemeyecek kadar ok kullanc vardr.

Usenet Nedir?
Usenet aslnda en basit tarifle bir elektronik ilan tahtas veya talk show benzeri bir ortamdr. Saylar 5000 e yaklaan ilgi gruplar iinde kullanclar mesajlarn, sorularn, ilanlarn brakrlar ya da deiik konularda serbeste fikirlerini tartrlar. Usenet genelde Internet ile e tutulmaktadr ancak bu doru deildir. Zira Usenet tamamen ayr bir sistemdir. Btn Internet noktalar Usenet trafiini tayabilir, ancak Usenet Internet dndaki tm dier alarda da (BITNET, Fidonet vs.) almaktadr. Deiik a teknolojileri zerinde tm dnyada Usenet bilgisi bir noktadan dierine tanmaktadr. Elektronik mektupda bilindii gibi bilgiler kiilerin kendi zel disk alanlarna gelmektedir. Usenet de ise sistemde genel bir alana gelen Usenet mesajlar burada depolanmakta tm sistem kullanclar bu alana gelen bilgilere erierek okumaktadrlar. Usenet bilgilerini depolayan sistemler ise belli aralklarla birbirleri ile iletiime geerek elektronik blten tahtalarna gelen bilgileri birbirlerine aktarmaktadrlar. Sistemler arasnda aktarlan bu bilgi o kadar byktr ki hergn Usenet kullanclar Encyclopedia Britannicann 6-7 cildi kadar bilgiyi Usenet zerine yollamaktadr. Usenetin temel ta haber gruplardr (newsgroups). Her haber grubu belli bir konu zerine younlamtr ve yukarda da belirtildii gibi 5000 civarnda haber grubu bulunmaktadr. Bu gruplar ilgili bulunduklar haber gruplar iinde ana ve alt snflara ayrlmtr. Bylece kullanclar istedikleri konulara daha kolay ulaabilmektedirler. Baz sistemlerde ise kullanclarn sadece ilgi duyduklar gruplar grmelerini salayan arayz programlar da bulunmaktadr. Ana haber gruplarnn isimleri konu ile ilgili ksaltmalardan oluur. rnein "comp." ile balayan ana gruplar 77

bilgisayar ile ilgili konular ierir. Alt grup isimleri ise daha zel konular belirtir. rnein "comp.unix" bilgisayar ana balnn altnda Unix ile ilgili konulara younlaan bir haber grubudur. Usenet gruplarnn ana katagorileri : bionet bit.listserv biz comp gnu news rec sci soc talk alt misc Biyoloji aratrmalar, Bitnet Listserv listeleri Business-i dnyas Computer-Bilgisayarlar ve bilgisayarlar ile ilgili konular, GNU-Gnu is Not Unix. Free Software Foundation'n GNU projesi ile ilgili konular, Usenet hakkndaki haberler Recreation-Hobiler, oyunlar vs. Science-Biyoloji aratrmalar dndaki bilimsel konular, Social-Sosyal tartma gruplar, deiik etnik ve kltrel gruplar, Politika ve ilgili konular Srad konular, Miscellanaous-Yukardaki gruplarn hibirisine girmeyen konular

Yukardaki genel amal gruplarn yan sra sadece blgesel ya da kurumsal amalara ynelik yerel haber gruplar da vardr. rnein bir niversite iinde duyuru ve ilanlarn yaynlanmas iin byle bir yerel haber grubu da oluturulabilir.

Usenet Kullanm
Usenet ortamna ulaabilmek iin genelde iki yol mevcuttur: Birincisi kullancs olduunuz sistem zerinde gerekli arayz programlarn kurarak (Usenet client) baka bir noktada Usenet servisi veren bir bilgisayara (Usenet server) balanmak. Bu yntemde Usenet bilgileri uzaktaki sistemin disklerinde tutulmakta kullanc sadece bunlara uzaktan erimektedir. A altyapsnn ok hzl olmad veya USENET sunumcusu kurmak iin yeterli kaynak ve kapasiteye sahip makinann bulunmad yerler iin en uygun zmdr. Dier yntem ise en yakndaki Usenet haberlerini kendi sistemi zerinde tutan bir merkezden bu bilgileri (Usenet feed) dzenli olarak almaktr. Bu zellikle ok sayda Usenet okuru olan merkezler iin verimli bir yoldur. Zira belli bir noktadan sonra ok saydaki kullancnn uzak bir noktaya balanp Usenet gruplarn takip etmeleri daha fazla trafik yaratabilmektedir. Kullanclar kendi sistemlerinin yukardaki iki seenekten hangisine girdiini sistem sorumlularndan renebilirler. lk yntemi uygulayan noktalarda en yakn Usenet servis noktasnn adresinin kullanclara duyurulmas yine sistem sorumlularnn grevidir. Unix sistemlerinde Usenet ortamna ulamak iin kullanlan bir ka komut vardr. Bunlarn en poplerleri "rn", "nn" ve "tin" komutlardr. Ayrca elektronik mektup arayz "pine" yazlmnn son srmlerinden de artk Usenet haberlerine ulalabilmektedir. Aada "tin" komutunu kullanarak baz Usenet gruplarn inceleyelim:

78

% tin komutu girildikten sonra sistem kendi disklerinde veya a zerinde baka bir noktada bulunan Usenet haberlerini aadaki gibi ekrana getirir.

Group Selection (news.metu.edu.tr 1284) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 516 153 93 3004 298 7 31 2320 13319 10 8 13 7 alt.activism alt.activism.d alt.alien.visitors alt.amiga.demos alt.angst alt.aquaria alt.archery alt.art.com alt.artcom alt.astrology alt.atheism alt.backrubs alt.bbs alt.bbs.ads alt.bbs.allsysop alt.bbs.internet

h=help

Activities for activists. A place to discuss issues in alt.activism. Space Aliens on Earth! Abduction! Gov't Coverup! Like alt.sys.amiga.demos, only different. Anxiety in the modern world. The aquarium & related as a hobby. Robin Hood had the right idea. Artistic Community, arts & communication. Twinkle, twinkle, little planet. Godless heathens. Lower...to the right...aaaah! Computer BBS systems & software. Ads for various computer BBS's. SysOp concerns of ALL networks and technologies. BBSs that are hooked up to the Internet.

<n>=set current to n, TAB=next unread, /=search pattern, c)atchup, g)oto, j=line down, k=line up, h)elp, m)ove, q)uit, r=toggle all/unread, s)ubscribe, S)ub pattern, u)nsubscribe, U)nsub pattern, y)ank in/out

lk satrdan da grld gibi news.metu.edu.tr adresindeki bilgisayardan news okunmaya baland. Bu bilgisayardaki news gruplarnn says 1284 tanedir. Yine yukardan grld gibi ilk 16 grup ekranda belirir. En soldaki ilk say grup numarasn, ikinci rakkam ise o grupta bulunan makale saysn gstermektedir. Bu iki saynn yannda grup isimleri, en sonda ise o grubun ksa aklamas bulunmaktadr. Ok, j ve k tular kullanarak veya / komutu ile anahtar kelime tarama yaparak bu 1284 grup iinde ilgimizi eken grup aratrlabilir. rnein TCP/IP protokol ile ilgili aratrma yapan bir aratrmac / komutu ile tcp-ip kelimesini tarattrdnda aada grld gibi 689, 690 ve 691 numaral gruplarda bu konu ile ilgili bilgi bulabilir.

Group Selection (news.metu.edu.tr 1284) 689 690 2203 comp.protocols.tcp-ip 8 comp.protocols.tcp-ip.domains

h=help TCP and IP network protocols. Topics related to Domain names.

79

691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704

2362 6 19 6 1 60 26 2 1 1 3

comp.protocols.tcp-ip.ibmpc comp.protocols.time.ntp comp.realtime comp.research.japan comp.risks comp.robotics comp.security.announce comp.security.misc comp.simulation comp.society comp.society.development comp.society.folklore comp.society.futures comp.soft-sys.andrew

TCP/IP for IBM(-like) personal computers The network time protocol. Issues related to real-time computing. The nature of research in Japan. (Moderated) Risks to the public from computers & users. All aspects of robots and their applications. Announcements from the CERT Security issues of computers and networks. Simulation methods, problems, uses. The impact of technology on society. Computer technology in developing cntry. Computer folklore & culture, past & present. Events in technology affecting future The Andrew system from CMU.

<n>=set current to n, TAB=next unread, /=search pattern, c)atchup, g)oto, j=line down, k=line up, h)elp, m)ove, q)uit, r=toggle all/unread, s)ubscribe, S)ub pattern, u)nsubscribe, U)nsub pattern, y)ank in/out

Yukardaki gruplardan comp.protocols.tcp-ip (689) satrnn zerinde Enter tuuna baslmas ile aada grld gibi bu grubun iine girilir. Bu grubun iinde 2203 makale bulunmaktadr:
comp.protocols.tcp-ip (33T 36A 0K 0H R) h=help 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 +2 + +2 + + + + + + + + + + + + + how to 'route' each packet? William Lewis Class C subnet question? James Carlson more than one default route Barry Margolin Variable subnet masks with RIP Tony Rall a newbie needs help Leigh Hart TOTAL HOSTS IN CLASS-C ADDRESS??????? Roberto.Shironoshita@mail Newbie:QT/TCP-IP/lang Peter Kay SERIOUS misbehavior of MS Winsocket stacks! Martin Eppert "Most wanted" Cracker caught! Viswanath Kadambari TCP/IP illustrated II Peter Galbavy Such thing as PPP drivers in DOS? Peter Galbavy Bind to a broadcast address Massimo Mentrasti What is SAP? Jim Stafford-W4QO IP authentification Tony Rall TCP/IP software for OS/2 Tony Rall Need help with routing problem. Tony Rall

<n>=set current to n, TAB=next unread, /=search pattern, c)atchup, g)oto, j=line down, k=line up, h)elp, m)ove, q)uit, r=toggle all/unread, s)ubscribe, S)ub pattern, u)nsubscribe, U)nsub pattern, y)ank in/out

Bu makaleler arasndan rnein 12 numaral makaleyi okumak iin bu satrn zerinde Enter tuuna basldnda aada grld gibi bu makale okunabilir:

80

Tue, 21 Feb 1995 11:52:17 comp.protocols.tcp-ip Thread 12 of 33 Article 2432 Bind to a broadcast address No responses max@ssi.it Massimo Mentrasti at Space Software Italia I have a SPARCstation 2 running SunOS 4.1.3 U1 with one network i/f and I'am writing a socket-based application. Does anybody know why if I bind a socket to the network address of the interface I cannot read broadcast packet for that network ? Example: - le0 with address 192.9.200.90 - socket bound to 192.9.200.90 <n>=set current to n, TAB=next unread, /=search pattern, ^K)ill/select, a)uthor search, c)atchup, f)ollowup, j=line down, k=line up, K=mark read, |=pipe, m)ail, o=print, q)uit, r)eply mail, s)ave, t)ag, w=post

Yukardaki makaleye cevap vermek iin r (reply) tuuna basmak veya bu haber grubuna mail gndermek iin w (post) tuuna baslmas yeterlidir. Sistem nce aada grld gibi kullancdan yollanacak olan makalenin konusunu (subject) sorar. Subject: help Newsgroups: comp.protocols.tcp-ip Summary: Keywords: ~ ~ ~ "/home1/users/kursat/.article" 6 lines, 71 characters

Aadaki gibi makale yazlarak hazrlandktan sonra p (post) tuuna baslarak ilgili gruba yollanr: Newsgroups: comp.protocols.tcp-ip Summary: Keywords: Does anybody have good documents about IP over X.25? 81

Kursat ~ ~ "/home1/users/kursat/.article" 9 lines, 78 characters q)uit, e)dit, i)spell, p)ost: p

Tm Haber gruplarnn listesini almak yerine aadaki rnekte grld gibi tin komutunun yannda gurup ismi verilerek tek bir haber grubu da okunabilir: % tin alt.bbs

Group Selection (news.metu.edu.tr 1) h=help u 1 9 alt.bbs Computer BBS systems & software.

<n>=set current to n, TAB=next unread, /=search pattern, c)atchup, g)oto, j=line down, k=line up, h)elp, m)ove, q)uit, r=toggle all/unread, s)ubscribe, S)ub pattern, u)nsubscribe, U)nsub pattern, y)ank in/out *** End of Groups ***

alt.bbs (7T 9A 0K 0H R) h=help 1 2 3 4 5 6 7 + + + +(508) + +2 +2 New Osiris Release Mike@camelot.itc.com Notes from the EFF-Austin Sysop Liability Workshop David Smith Digiboard Stuff forsale Sutherland Bryon Worcester/Framingham/Metro SLIP+Shell Jim Winkleman Longest Thread Ever Scott E Gilbert [ANNOUNCEMENT] ---> Free Usenet Feeds <--- Systems Information FREE WEB PAGES AND INET ACCESS infobot

<n>=set current to n, TAB=next unread, /=search pattern, ^K)ill/select, a)uthor search, c)atchup, j=line down, k=line up, K=mark read, l)ist thread, |=pipe, m)ail, o=print, q)uit, r=toggle all/unread, s)ave, t)ag, w=post *** End of Articles ***

Grafik Tabanl Arayzlerle Haber Okunmas

Grafik arayze sahip sistemler (Windows, Mac, vb.) zerinde alan pencere tabanl yazlmlar ile Haber gruplarn takip etmek daha kolaydr. Zira kullanclar birden fazla pencere iinde ayn anda deiik gruplardaki deiik makaleleri takip edebilirler. 82

Aada byle bir yazlm ile ulalan haber gruplar ve deiik pencerelerden rnekler grlmektedir. Bu yazlmlarn deiik platformlardaki srmleri ftp.metu.edu.tr adresinden bulunabilir. pub/cica

PINE Yardm ile Usenet Haberlerinin Okunmas

Daha nceki blmde anlatlan PINE yazlm ile elektronik mektup okumann yan sra Usenet haberlerine de ulalabilir. Bu amala Unix sistemlerinde .pinerc dosyasnda nntp-server ve news-collections alanlarnn uygun deerlere ayarlanmas gerekmektedir. rnein ODTdeki bir kullanc iin bu ayarlar: news-collections=news *{mogan/nntp} nntp-server=news.metu.edu.tr

Gopher ve WWW Yardm ile Usenet Haberlerinin Okunmas

Bir sonraki blmde greceimiz Gopher ve WWW servisi ile de Usenet haberlerine ulalabilmektedir. rnein ODTnn gopher servisine balanarak buradaki haber gruplarn okumak mmkndr. Gerekli komut: gopher gopher.metu.edu.tr Gopher menus zerinden USENET News seenei seilerek okunabilir. haber gruplar

83

USENET Servis Yazlmlar

USENET servisine ulamak iin deiik ortamlarda kullanlan yazlmlar aadaki adreslerden elde edilebilir. Ortam UNIX PC (Windows 3.1) PC (Windows 95) Adres ftp.metu.edu.tr ftp.metu.edu.tr ftp.metu.edu.tr Dizin pub/sunsite/system/News/readers/ pub/cica/win3/winsock/ pub/cica/win95/netutil/

Trkiyede USENET Servisi

Bu kitabn yazld tarihte Trkiyede Usenet servisi veren iki kurulu ODT ve Bilkent idi. Bu iki kurum Usenet haber trafiini yurt dndaki merkezlerden alp dzenli olarak Trkiyedeki kullanclarn kullanmna amakta ve Trkiyeden yurtdna gnderilen Usenet haberlerini ilgili gruplara iletmektedirler. Bu amala her iki kurumda Usenet servisi iin ayrlan makinalarn adresleri: ODT Bilkent news.metu.edu.tr news.bilkent.edu.tr

DNS sistemine kaytl olan tm bilgisayarlardan Usenet haberlerine okumak iin (readonly) ulalabilmektedir. Bir haber grubuna mesaj yollanmak (Post) istendiinde ise allan bilgisayara sistem sorumlularnca gerekli yetkilerin verilmesi gerekmektedir. Eer kurulular kendi sistemleri zerinde de Usenet haberlerini tutmak isterlerse yksek disk kapasitesine sahip bir bilgisayar sistemini hazrlayp gerekli yazlmlar bu bilgisayara kurduktan sonra ODT veya Bilkentden kendilerine Usenet haber aknn (News feed) salanmasn talep edebilirler.

84