M hnh giao d ch b n pha trong th

ng th

ng m i i n t

1. Tm ki m nh cung c p. 2. Khch hng v nh cung c p th a thu n a ra cc i u kho n giao d ch. 3. Nh cung c p th c hi n cung c p s n ph m/d ch v v v n chuy n n cho khch hng. 4. Khch hng g i thng tin ph n h i, thanh ton chi ph d ch v (Thng tin ph n h i l h t s c quan tr ng ph c v cng tc ch m sc khch hng). Thanh ton: Ty thu c m hnh kinh doanh c a pha nh cung c p m vi c thanh ton chi ph s c th c hi n sau khi a ra cc th a thu n giao d ch (b c 2) ho c thanh ton sau khi nh n hng (b c 4).

K t c u: B n thn m i giao d ch i n t c th l t p h p (bao g m) cc giao d ch khc nh h n (giao d ch con).

M hnh giao d ch gi a Doanh nghi p v khch hng (B2C)

M hnh giao d ch gi a Doanh nghi p v khch hng tr c ti p (M hnh d ch v bn l ) - Business to Customer B2C - l m hnh ph bi n nh t trong th ng m i i n t v d hnh dung nh t trong th ng m i i n t . Trong , cc cng ty cung c p v cc s n ph m v d ch v c a mnh t i khch hng tr c ti p thng qua m ng Internet.

V d i n hnh cho nh ng giao d ch ny l nh ng trang web bn hng qua m ng, , khch hng l ng i dng cu i c th t mua s n ph m v d ch v tr c ti p t nh cung c p. Cc qu trnh giao d ch sau c th di n ra tr c ti p ho c thng qua Internet. c r t nhi u trang web thnh cng v tr thnh nh ng t ng i tiu bi u trong m hnh giao d ch B2C, l Amazon.com, trang web ban u ch y u bn sch v qua m ng, gi y, d ng nh khch hng c th mua b t c th g h mu n trn Amazon, t bn ch i nh r ng n xe oto, th m ch l c tn l a qua h n s d ng c a Qun i M . Trong l ging sinh n m 2005, Amazon x l hng tri u n hng trn ton th gi i, v c nh ng n hng t n bang Alaska xa
2

xi h o lnh c a n c M . Doanh s c a Amazon n m 2004 ln t i h n 7 t USD v t m c tiu doanh thu trn 8 t USD vo n m 2007 v i l i nhu n trn 800 tri u USD. Jeff Bizos, ng ch vui tnh c a Amazon n i ti ng ton th gi i v i cu ph ng chm "Trong m t th gi i h u hnh, m i ng i u ngh a i m l quan tr ng nh t. i v i chng ti, 3 th quan tr ng nh t l: cng ngh , cng ngh v cng ngh ". c i m c a lo i hnh B2C l s a d ng v s l ng nh cung c p v th tr ng, b t c 1 nh cung c p no c ng c th m ra m t trang web ho c m t knh giao d ch v a nh ng thng tin v s n ph m, d ch v c a mnh ln m ng ph c v khch hng. Tuy nhin, s a d ng c ng lm cho vi c c nh tranh tr nn gay g t h n, v cng kh thu ht khch hng trung thnh h n v ngy cng c nhi u l a ch n cho m i khch hng khi h nh tm mua m t s n ph m hay d ch v . Theo chn Amazon, nhi u trang web bn hng v i quy m l n trn th gi i c m ra v i tham v ng t o d ng c tn tu i trong lng th ng m i i n t . Nh ng cho n nay, ch a c m t Cng ty no t c nhi u thnh cng nh Amazon m c d t c doanh s th ong m i r t l n nh buy.com, tigeridrect.com, compusa.com. Khng m t cng ty no gy c s ch v h ng kh i m nh m i v i c gi i cng ngh v th tr ng nh Amazon. H u h t nh ng cng ty ny u l nh ng cng ty th ng m i v khng tr c tp s n xu t ra hng ho, k c Amazon, tuy nhin c nh ng hng s n xu t l n nh Dell.com hay compaq.com s d ng Internet v th ng m i i n t nh l nh ng knh phn ph i chnh c a mnh, v t c nh ng thnh cng r t l n. Theo th ng k Anh, m t n m m i ng i b ra 300 b ng m ng, cn m , con s khim t n h n nh ng c ng tiu dng qua

Hnh th c th ng m i i n t B2C tuy qu quen thu c v ph bi n trn ton th gi i, song Vi t nam n v n d ng h t s c s khai n u khng mu n ni l ch a c g, m c d c r t nhi u trang web v i m c ch bn hng m ra, nh ng r t t trong s t c m c ch ban u c a mnh l bn hng qua m ng. Hi n nay c m t s trang web t c thnh cng v t o c uy tn nh t nh trong vi c bn hng qua m ng, nh ng t t c v n ch b c kh i u, v con ng cho th ong m i i n t B2C Vi t Nam v n cn r t nhi u chng gai.
3

V d : - C a hng tr c tuy n: amazon, BOL, enbac(vn) - D ch v a ph ng: d ch v v n chuy n - Bo ch, t p ch v cc n ph m thng tin.

Trang ch Amazon

Trang ch Enbac (vn)

M hnh giao d ch gi a Doanh nghi p v doanh nghi p (B2B)

Theo khi ni m c b n nh t, sn giao d ch th ng m i di n t B2B( B2B exchange, marketplace, hub) l trang web n i cc cng ty c th mua v bn hng v i nhau thng qua vi c ng d ng m t n n t ng cng ngh hi n i. Nhi u sn giao d ch th ng m i i n t cn cung c p cc d ch v ph tr nh d ch v thanh tan, d ch v giao nh n gip cho cc thnh vin han thnh vi c giao d ch c a mnh m t cch thu n l i h n. Sn giao d ch c ng h tr cc h at ng chung nh cung c p thng tin s n xu t, ti tr cho nh ng th o lu n tr c tuy n, cung c p cc kh o st nhu c u khch hng, d bo ngnh s n xu t, nhu c u linh ki n v nguyn v t li u. Ni m t cch n gi n th sn giao d ch th ng m i i n t B2B l n i hng ha v d ch v c mang ra trao i gi a m t kh i l ng l n nh cung c p v ng i tiu th . N l gi i php h p tc v giao d ch gi a r t nhi u trang web khc nhau cho php cc cng ty mua, bn v h p tc hi u qu h n trn quy m tan c u.

Sn giao d ch th ng m i i n t B2B c th phn l ai nh sau: Sn giao d ch cho ngnh s n xu t chu n bit theo chi u d c: xoay quanh v h tr cc nhu c u c a m t ngnh s n xu t ho c m t l nh v c ring bi t. Sn giao d ch cho m t s n ph m chuyn bi t theo chi u ngang: xoay quanh m t vi s n ph m chuyn bi t t m t th tr ng cung c p cho m t s ngnh s n xu t. Sn giao d ch th ng m i i n t v i ch c n ng chuyn bi t: t p trung vo m t s k n ng chuyn bi t m th tr ng ho c ngnh s n xu t i h i. i m khc nhau gi a sn giao d ch th ng m i i n t B2B v B2C: sn giao d ch th i ti u dng. ng

i m khc bi t r rng nh t l i t ng khch hng, m i i n t B2B , khch hng l cng ty v B2C, l ng Nh ng ho t ng c a B2B i h i ph i m phn:

Bn hng cho m t doanh nghi p khc lin quan n vi c m phn cc i u kh an v gi c , giao hng, cc chi ti t v s n ph m. trong khi y khng ph n v n c n quan tm khi bn hng cho ng i tiu dng. chnh v th vi c bn l tr c tuy n s d dng h n r t nhi u so v i vi c bn hng cho doanh nghi p. v ha nh p: Ng i bn l khng c n thm nh p h th ng d li u khch hng c a mnh. Tuy nhin, nh ng cng ty chuyn bn hng cho cc doanh nghi p ph i lm vi c ny v nh ng thng tin v h v khch hng c a h c n c trao i v i nhau m khng c s can thi p c a con ng i. L i ch c a sn giao d ch th ng m i i n t :

Thng qua my vi tnh ,Ng i mua hng c th ti p c n nh ng thng tin y v t ng qut v s n ph m, vi c t hng, xc nh n giao d ch t ng, v c p nh t thng tin v vi c th c hi n n hng m t cch th ng xuyn. i u ny gip cc phng ban ph trch vi c thu mua hng ha c th p d ng nh ng quy t c kinh doanh, gi m chi ph do cc v giao d ch l a o gy ra, v m phn c nh cung c p gi m gi nhi u h n thng qua cc cng c qu n l vi c mua hng tr c tuy n.

Sn giao d ch th ng m i i n t B2B gip doanh nghi p ti t ki m ph v t l i nhu n mong mu n. nh ng l i ch c a sn giao d ch th ng m i i n t B2B bao g m: p ng nhanh chng h n nhu c u c a th tr a s n ph m ti p c n th tr ng nhanh h n - Gi m chi ph hnh chnh - Mua hng ha v i chi ph th p h n - Qu n l hng t n kho hi u qu h n ng

V d : - Chu i cc i l phn ph i. - Thu mua s l ng l n (mua s ) bn bun. - H th ng u th u trong cc ngnh cng nghi p m i nh n(Nh trong ngnh cng nghi p hng h i, xy d ng)

C ng th

ng m i i n t qu c gia (B cng th

ng)

Chnh ph

i n t (Egovernment)

V i s pht tri n nh v bo c a cu c cch m ng v cng ngh thng tin, internet len l i vo trong cc ho t ng s n xu t kinh doanh, trao i, mua bn mang tnh tan c u v tc ng tr c ti p n m i m t c a i s ng x h i, trong c khu v c cng. Vi c ng d ng cng ngh thng tin vo trong ho t ng qu n l nh n c mang l i nh ng hi u qu thi t th c. V v y vi c nghin c u, ng d ng cng ngh thng tin- internet c cc qu c gia trn th gi i ch tr ng v xem y l cha kha nng cao hi u l c v hi u qu qu n l c a nh n c, c i thi n v nng cao ch t l ng cung c p d ch v cng. T xu t hi n thu t ng chnh ph i nt .

Chnh ph i n t (CP T; ti ng Anh: e-Government) l tn g i c a m t chnh ph m m i ho t ng c a nh n c c thay i theo m t khi ni m hon ton m i, chnh ph g n v thu n l i v i cng dn h n, b ng cc k thu t v cng ngh tin ti n, hi n i. M i quan h gi a chnh ph v cng dn b o m tnh minh b ch, cng khai, thu n ti n, b o m s ki m sot v gim st l n nhau gi a cng dn v i chnh ph ; m t chnh ph c a dn, v dn v v s ph n th nh c a t n c trong m t mi tr ng ton c u ha v h i nh p qu c t . Ni cch khc m i ho t ng c a nh n c c " i n t ha", "m ng ha". Tuy nhin, chnh ph i n t khng n thu n l my tnh, m ng Internet; m l s im i ton di n cc quan h ( c bi t l quan h gi a chnh quy n v cng dn), cc ngu n l c, cc quy trnh, ph ng th c ho t ng v b n thn n i dung cc ho t ng c a chnh quy n trung ng v a ph ng, v ngay c cc quan ni m v cc ho t ng . Chnh ph i n t l ng d ng cng ngh thng tin v truy n thng (ICT) cc c quan c a Chnh quy n t trung ng v a ph ng i m i, lm vi c c
8

hi u l c, hi u qu v minh b ch h n; cung c p thng tin, d ch v t t h n cho ng i dn, doanh nghi p v cc t ch c; v t o i u ki n thu n l i h n cho ng i dn th c hi n quy n dn ch v tham gia qu n l Nh n c.

M c d cn c nh ng quan ni m khc nhau, song c th hi u m t cch n gi n: CP T l s ng d ng cng ngh thng tin truy n thng cc c quan chnh ph i m i, lm vi c hi u l c, hi u qu v minh b ch h n, cung c p thng tin, d ch v t t h n cho ng i dn, doanh nghi p v cc t ch c; ng th i t o i u ki n thu n l i h n cho ng i dn th c hi n quy n dn ch c a mnh trong vi c tham gia qu n l nh n c. Ni cch ng n g n, CP T l chnh ph ho t ng hi u l c, hi u qu h n, cung c p d ch v t t h n trn c s ng d ng cng ngh thng tin truy n thng. Trong m t h th ng CP T, t ng c nhn c kh n ng a ra yu c u i v i m t d ch v c th c a chnh ph v nh n c d ch v thng qua Internet ho c m t s c ch c vi tnh ho. Trong m t s tr ng h p, cc d ch v chnh ph c cung c p thng qua m t v n phng chnh ph thay v nhi u v n phng chnh ph . Trong m t s tr ng h p khc, cc d ch v chnh ph c hon t t m khng ph i lin l c tr c ti p v i cc nhn vin chnh ph . Vi c th c hi n c hi u qu CP T c ngh a quan tr ng i v i s qu n l i u hnh c a nh n c, c ng nh p ng nhu c u c a m i t ch c, doanh nghi p v cng dn . Thng qua vi c ng d ng cng ngh thng tin, cc c quan c a chnh ph s c k t n i,t o i u ki n chia s thng tin v ph i h p ho t ng, kh c ph c s chia c t r i r c gi a cc b ph n theo ph ng th c ho t ng thng th ng. T ng
9

c ng kh n ng chia s thng tin gi a cc d ch v v cc c quan c a chnh ph lm minh b ch cc ho t ng. V i ho t d ng c a CP T s a chnh ph , cc c quan nh n c n g n v i dn h n. Thay v ph i i n cng s yu c u cc c quan nh n c cung c p d ch v hnh chnh cng nh ng k gi y ng k k t hn, ng k kinh doanh..., , thng qua CP T, ng i dn s c th ti p c n c v i cc c quan nh n c c ng nh chnh ph , thng qua m ng internet m i lc, m i n i m khng c n i n cng s . CP T t o ra s cung c p hng ha v d ch v cho cng dn, cc doanh nghi p, cng ch c v cc c quan c a chnh ph m t cc hi u qu . i v i cc cng dn v cc doanh nghi p, CP T ng ngh a v i vi c n gi n ha cc th t c v lu ng ch y c a qu trnh ph duy t, cho php. i v i cc vin ch c v cc c quan c a nh n c, CP T ng ngh a v i s h tr vi c ph i h p, tham gia c a cc c quan, cc b ph n nh m ra cc quy t nh k p th i v h p l h n. CP T thc y vi c m r ng giao ti p, m r ng s tham gia c a ng i dn vo cc ch tr ng chnh sch c a nh n c, ng th i cc thng tin c a chnh ph v cc c quan nh n c nh cc qui trnh th t c, cc qui nh s c ph bi n r ng r i, cng khai, t o i u ki n cho ng i dn c th n m b t v nh n th c y v cc ch tr ng, chnh sch c a nh n c Cc c tr ng c a CP T:

- Th nh t, CP T a chnh ph t i g n dn v a dn t i g n chnh ph . - Th hai, CP T lm minh b ch ha ho t ng c a chnh ph , ch ng tham nh ng, quan liu, c quy n. - Th ba, CP T gip chnh ph ho t ng c hi u qu trong qu n l v ph c v dn (c i cch hnh chnh v nng cao ch t l ng d ch v cng). M c tiu c a CP T: - T o mi tr ng kinh doanh t t h n. - Khch hng tr c tuy n, khng ph i x p hng. - T ng c ng s i u hnh c hi u qu c a chnh ph v s tham gia r ng ri c a ng i dn. - Nng cao n ng su t v tnh hi u qu c a cc c quan chnh ph .
10

- Nng cao ch t l L i ch c a CP T:

ng cu c s ng cho cc c ng

ng vng su vng xa.

L i ch c a chnh ph i n t l p ng m i nhu c u c a cng dn b ng vi c nng cao ch t l ng ho t ng c a b my chnh quy n t trung ng t i c s nh qu n l nhn s , quy trnh tc nghi p, v.v... Chnh ph i n t em l i s thu n ti n,cung c p cc d ch v m t cch hi u qu v k p th i cho ng i dn, doanh nghi p, cc c quan v nhn vin chnh ph . i v i ng i dn v doanh nghi p, chnh ph i n t l s n gi n ha cc th t c v t ng tnh hi u qu c a qu trnh x l cng vi c. i v i chnh ph , chnh ph i n t h tr quan h gi a cc c quan c a chnh quy n nh m m b o a ra cc quy t nh m t cch chnh xc v k p th i.

Cc thnh ph n c a CP T (4 thnh ph n): Chnh ph Chnh ph Chnh ph Chnh ph v v v v i Cng dn (C2A ho c G2C); i Doanh nghi p (B2A ho c G2B); i ng i lao ng (E2A ho c G2E); i Chnh ph (A2A ho c G2G).

11

Cc thnh ph n c a CP T

V d v ho t

ng tr c tuy n c a CP T:

- N p thu v chi ph tiu dng. ng k h kh u. - Xin c p php.

12

C ng thng tin i n t chnh ph n

c CHXHCN VN

13

Thanh ton i n t Thanh ton i n t l hnh th c thanh ton ti n hnh trn mi tr ng internet, thng qua h th ng thanh ton i n t ng i s d ng m ng c th ti n hnh cc ho t ng thanh ton, chi tr , chuy n ti n, ... Thanh ton i n t c s d ng khi ch th ti n hnh mua hng trn cc siu th o v thanh ton qua m ng. th c hi n vi c thanh ton, th h th ng my ch c a siu th ph i c c ph n m m thanh ton trong website c a mnh. y L ph ng th c thanh ton c tr ng gi a khch hng, nh cung c p v ngn hng, thng qua mi tr ng internet. S t ng qut:

D u m i tn th hi n

ng i c a thng tin

S xu t hi n c a vi c mua hng i n t trn Internet yu c u ph i c nh ng ph ng th c thanh ton m i: Ti n m t khng th l m t ph ng ti n thanh ton gi a nh ng ng i mua v ng i bn cch xa nhau trn khng gian o. Do , th thanh ton tr thnh m t ph ng php thanh ton ph bi n nh t cho vi c mua hng o c ti n hnh b i ng i tiu dng.

14

Th thanh ton l m t ph ng ti n thanh ton khng dng ti n m t m ng i ch th c th s d ng rt ti n m t ho c thanh ton ti n khi mua hng ha, d ch v t i cc i m ch p nh n thanh ton b ng th . H th ng cc lo i th c th thanh ton i n t bao g m th tn d ng (Credit card), th ghi n (Debit card) v th rt ti n m t do cc ngn hng trong n c v qu c t pht hnh. Hnh th c thanh ton i n t ph bi n t i nhi u n c trn th gi i. T i Vi t Nam, hnh th c ny ch a th c s pht tri n v ch c ng d ng h n ch trong m t s giao d ch ngo i th ng. i u ki n th c hi n thanh ton i n t : i u ki n th c hi n thanh ton i n t c yu c u i v i c ng i s d ng d ch v v doanh nghi p bn hng. Ng i s d ng d ch v ph i ng k cc lo i th thanh ton i n t , cn doanh nghi p bn hng th ph i c ph ng ti n th c hi n thanh ton. i v i ng i s d ng d ch v : Ng i s d ng d ch v ph i ng k cc lo i th thanh ton i n t c a cc ngn hng v s d ng th ny thanh ton v i bn bn hng, thu bao d ch v . c th th c hi n giao d ch trong n c v ngoi n c, cc ngn hng yu c u dngf cc lo i th thanh ton qu c t nh Visa, Master,... cc lo i th khc ch c th thanh ton ph m vi trong n c. i v i doanh nghi p bn hng: Doanh nghi p bn hng ph i c ph ng ti n th c hi n thanh ton in t . Hi n nay, m t s nh cung c p d ch v dng cc my POS ki m tra tnh h p l c a cc ti kho n c a ng i thanh ton v th c hi n cc giao d ch ngay t c th i khi ng i mua c n thanh ton qua th m h s h u.

V i ng i bn l cc DN kinh doanh trn websites, cc web ny s c cc Module lin k t v i ngn hng s h u cc th c a ng i bn. Khi khch mua hng a ra cc thng tin yu c u trong 1 phin thanh ton, thng tin ny s c chuy n n cc ngn hng ny (khi ng i bn c ti kho n Merchant Account - c quy n truy c p vo c s d li u c a ngn hng, c quy n nh n ti n tr c ti p t cc ti kho n khc) hay chuy n th ng n nh cung c p d ch v x l thanh ton qua m ng Online Payment (cng ty c s h u m t ti kho n Merchant Account)

15

th c hi n vi c ki m tra xc th c ti kho n c h p l v g i l i cho bn bn. N u ng i bn ch p nh n th vi c thanh ton s c th c hi n. u v nh c i m c a thanh ton i n t :

Xt t gc vai tr c a thanh ton i n t i v i ng i tiu dng v ho t ng h tr nh cung c p s n ph m v d ch v th thanh ton i n t c u i m r nh t l ti t ki m th i gian v n gi n ha khi thanh ton. Tuy nhin, hnh th c thanh ton ny ch a th c s ph bi n Vi t Nam v s lin k t gi a cc ngn hng ch a thng su t. D i y m t s u v nh c i m c a thanh ton i n t xt t gc vai tr c a thanh ton i n t i v i ng i tiu dng v ho t ng h tr nh cung c p s n ph m v d ch v : u i m: - Tnh an ton cao, c bi t khi mua s m s n ph m c gi tr l n - Ti t ki m th i gian v n gi n ha qu trnh thanh ton - Cc doanh nghi p c th bn cc s n ph m d ch v b t c khi no khch hng c nhu c u m khng ph thu c vo th i gian, kho ng cch a l - M t th nh ng v n cn ti n Nh c i m: - An ninh thanh ton c a cc ngn hng ch a th c s hon thi n nn cn ti m n r i ro cho ng i s d ng d ch v thanh ton i n t - Kh ki m sot chi tiu.

Th Visa DEBIT

16

Yu c u l n nh t i v i thanh ton i n t chnh l tnh b o m t/an ton. Khi th c hi n thanh ton i n t m t m t hng, khch hng s ph i khai bo th v thng tin c a th nh tn ch th , m th , ngy h t h n Chnh i u ny nguy c v l thng tin th r t cao n u my tnh c a ch th ang s d ng b hacker t n cng. Xu t pht t yu c u an ton c ng nh ti n l i trong thanh ton i n t m cc d ch v thanh ton trung gian (transaction broker s c p n ph n sau) xu t hi n.

C ng thanh ton trung gian Alertpay

17

T ng quan

1. Gi i thi u khi qut: Th ng m i i n t : nh ngh a, cc thu t ng , l i ch 2. ng d ng c a th ng m i i n t trong c a doanh nghi p: Phn lo i cc m hnh kinh doanh trong th ng m i i n t . 3. Website, cc ph n m m v cng ngh trong th ng m i i n t . 4. M t s m hnh c tr ng c a th ng m i i n t , k t c u c th : - H th ng giao d ch gi a doanh nghi p v ng i tiu dng B2C . - H th ng giao d ch gi a doanh nghi p v doanh nghi p B2B. 5. C s v cng ngh c a h th ng giao d ch B2C. 6. C s v cng ngh c a h th ng giao d ch B2B. 7. C s php l c a th ng m i i n t .

18