ZEMN ZELLKLERNN YLE$TRLMES

Tabi zemin malzemesinin zelliklerinin iyileytirilmesinde kullanlan temel

yntemler:
Drenaj
Kompaksiyon
Stabilizasyon

DRENA1
Genel sorun kaynag su muhtevas degerinden ok, zaman ierisinde
su muhtevasnda meydana gelen degiyiklikler. Zeminin stabilitesinin ve
saglamlgnn korunabilmesi iin yap alanndan fazla suyun
uzaklaytrlarak, su giriyinin de engellenmesi gerekir. Drenaj, bu amalarla
altyapnn mmkn oldugu kadar stabil bir su muhtevasnda bulunmasna
ynelik yaplan iylemlerden oluyur.

DRENA1 TRLER:
Filtreli Drenler: Beton yada Plastik esasl borular ile teykil edilir,
evre suyunun filtre tabakasndan geirilerek borulara alnarak
uzaklaytrlmas. Filtre tabakasnn granlometrisi nemli.
Destek Drenleri: $evlerde hem suyun drenaj hem de yevin
desteklenmesine ynelik yaplan drenaj tr.
evre Drenleri: Sahaya dyardan gelecek sularn
uzaklaytrlmasnda kullanlr.
Kuyu Drenler: Dyey dogrultuda alttaki geirimli tabakaya dogru
yaplan drenaj.
Kstebek Drenler: Killerin drenajnda kullanlan aresizlik
yntemi.

KOMPAKSYON
Zemin boyluklarndaki havann dyar atlmas ile yaplan skytrma
iylemi. Bu iylem sonunda zeminin birim hacim agrlg artar. Temel ama,
zemin zelliklerinin iyileytirilmesidir. Dolgu ile gerekleytirilen yap
trlerinde zeminin sahip olmas gereken nemli parametreler:
Yksek kayma mukavemeti
Dyk permeabilite ve su emme
Oturmalarn azlg
Kompaksiyona etki eden faktrler:
Zeminin granlometrisi - Cinsi:
J
k
w
optimum
skytrmaya olumlu etken
J
k
w
optimum
skytrmaya olumlu etken
G
S
M
C

k

Kil ve Silt, Kum ve akln iine girdiginde skytrma koyullarn
ktleytirir.
k
GW
GP

D
60
/ D
10
~ 6 yi derecelenmiy

Zemin derecelenmesi , maksimum dane boyutu
k
d1

d2
d3
d1>d2>d3


Skytrma anndaki su muhtevas
k
G

optimum
kmax

inde anyon, katyon, organik madde ve yaglarn olmadg su daha iyi
Enerji miktar ve uygulany biimi
k
E2
E1
E2 > E1

Baglayc madde yartlar
Boyluk suyu basnc

Kompaksiyonun Zemin Mekanigindeki nemi:
Skytrma ile zemin mukavemeti ykselir
Su geirgenligi azalr
Yeni dokunun dona dayankllg artar
$iyme ve bzlme azalarak kontrole alnr
Oturmalar minimuma iner

Zeminin degiyik su muhtevalar arasnda maksimum kuru birim
hacim agrlgn veren bir su muhtevas degeri vardr. Kompaksiyonda da
bu degerin tutturulmas hedeflenir. Bu arada hava boylugu yzdesinin de
^10`un altna dyrlmesi istenir.
Su muhtevas arttka tanecikler maksimum mukavemete ulayacak
yekilde enerji dogrultusunda sralanr. Enerjinin fazla uygulanmas halinde
bu sralanma dzenli ve tam hale gelir ancak bu durumda da daneler
daglmaya baylar.
Kompaksiyonun etkili olmas iin ince tabakalar halinde serilen
malzemeye byk basnlarn geniy alanlar boyunca etkitilmesi gerekir.
Uygulanacak basncn yiddeti zemin cinsine ve gereken enerjiye gre
belirlenir.
Kompaksiyon Makinalar:
Silindirler
RKei Ayag Silindir
Ucuz, Karyk bnyeli zeminler iin uygun, Enerjiyi ayarlamak
mmkn, skytrma iyini ayagdan yukarya dogru yapar (h22,5
cm), Hz ayarlanabilir, su muhtevas daha kolay ayarlanr, tabakalar
birbirine daha iyi kaynaytrr, Skytrma sonu iin farkl tip skytrc
gerekir, ri taneleri krabilir, Geiy says minimum 6 - maksimum 12
dir, Bindirme pay 1/3 tr.
RLastik Tekerlekli Silindir
Daneleri ezmeden ve krmadan skytrr, Enerji ayarlanabilir,
Karyk bnyeli zeminleri skytrabilir, Skytrma sratlidir (10-15
km/sa) , Bindirme pay 1/3 -1/4 arasndadr, Su muhtevas
ayarlanamaz, Tabakalar arasnda kaynayma yeterli olmaz, Geiy
says minimum 4 - maksimum 6 dr, Yol ve havaalan inyaatlar iin
uygun.
RDz elik Tekerlekli Silindir
Agrlklar 10-30 ton arasndadr ve ayarlanamaz, Hz 3-5 km/sa
civarndadr, bir seferde 10-15 cm`lik tabakay skytrabilir, Geiy
says minimum 3 - maksimum 6 dr, Skytrmann son safhasna
dogru tanecikleri krar ve ezer, Su muhtevas ayarlanamaz, Bindirme
pay 1/4 tr, genelde asfalt yapmnda veya skytrmann son
safhasnda kullanlr.
RVibrasyonlu Silindirler
Dinamik agrlg statik agrlgnn 8-10 kat kadardr, Silindir ile
zemin karylkl etkileyim iindedir, Skytrmay 3-4 geiyte halleder,
bir seferde 50-100 cm`lik tabakay skytrabilir, Bindirme pay 1/3
tr, Su muhtevasna ok dikkat edilmesi gerekir, Hz 3km/sa
civarndadr, st yzn tesviye edilmesi gerekir.
RVurmal Skytrclar
Tokmaklar
Vibratrler

Arazi Uygulamas: Laboratuar alymalar sonras belirlenen egrinin temini
amacyla arazide bir deneme skytrmas yaplr, danelerin krlp
krlmadg kontrol edilir, geiy adedi ve makine cinsi zerinde durulur.
Laboratuar ile zemin neticeleri uyumsuz ise:
Arazideki su muhtevas dogrumu,
Skytrma aralar dogru alyyormu,
Geiy adedi, makine agrlg dogrumu,
Granlometri degiytirilebilirmi,
Tabaka yksekligi azaltlabilirmi

STABLZASYON
Zemin zelliklerinin katk maddeleri ile iyileytirilmesi. Ama;
Dayankl, ayrymayan, yk altnda byk deformasyonlar
yapmayan
evre yartlarnn degiymesi ile bu zelliklerini kaybetmeyen
zemin yapsnn oluyturulmas.

Genel yntem; kayma mukavemetinin eksik olan trnn (isel srtnme ~
kohezyon) ilave edilen malzemeler ile tamamlanmas.

Stabilizasyon iyleri iki ayr formda gerekleytirilir.
Agrega ve baglayc madde ilavesi ile malzemenin tayma
gcnn arttrlmas
Su geirmez hale getirerek malzemenin stabilitesinin korunmas

Genel Stabilizasyon Trleri:
Mekanik stabilizasyon (iyi derecelenmiy zeminlerin serilerek
skytrlmas - kompaksiyon))
imentolu stabilizasyon
Kireli stabilizasyon
Bitml stabilizasyon
Reineli stabilizasyon

Stabilizasyonun Uygulanmas:
Genel esas: Zeminin optimum su muhtevasnda iyice karytrlarak niform
bir hale getirilmesi ve kompakse edilmesi.
ylem ayamalar:
Tesviye
Serme
Karytrma
Tesiste karytrma
Yerinde karytrma
Gezerek karytrma
Skytrma























Yeralt Suyunun Etd
Asit ~ PH7 ~ Baz PH 6,5 ~ 7,5 En uygun
Suyun kimyasal analizinde araytrlmas gereken elemanlar:
CO
2
--
, SO
4
--
, Cl
-
, SO
2
, SO
3
, Ca
++
, Mg
++
, N
+
, K
+

Malzeme ahyap ise bakteriyel inceleme.
CO
2
--
: Suda erimez, betondaki Kalsiyum karbonat zer ve gzenek
oluyturur. Mermer tozu katmak bir nlemdir.
SO
4
--
: Betonun kimyasal reaksiyonunu etkiler, sertleyme olmaz. Tras
katlarak, izolasyon yaplarak, imentodaki C
3
Al azaltlarak nlem
alnmal.
Cl
-
: letkenligi arttrr, korozyona sebep olur.

Temel nyaat Malzemeleri
1. Dogal Taylar:
a. Pskrk:
i. SiO
2
miktar yksek (asitik - granit, siyenit)
ii. SiO
2
miktar dyk (bazik - andezit, bazalt, gabro)
b. Tortul
c. Metamorfik
ylenebilirlik: SiO
2
ancak fiziksel olarak paralanabilir. Asit
esasl olanlar daha zor iylenir.
Kimyasal dayanm: Bazik olanlarn dayanm daha iyidir.
Fiziksel dayanm: Asitik olanlarn dayanm zellikleri daha
iyidir.
Bazik esasl taylar imento ile baglanmaz, beton agregas olarak
kullanlmamaldr.
Tortul taylar (Kalker, kumtay, konglomera, brey) ierdikleri silikat
ve karbonatlar nedeniyle iyi birer dogal baglaycdr.

Kilden mmkn mertebe uzak durulmal, yiyer baya bela olur. Metamorfik
taylar da ancak bayka alternatif yoksa ve ancak mermer esasl olmas
halinde kullanlabilir.
2. Tugla:
Kil 600
0
C den daha yksek scaklkta frnlanrsa kil vasfn kaybeder
tugla olur. 1100
0
C den daha fazla stldgnda da klinker olarak imento
ham malzemesi olur. Kimyasal dayanm iyidir.
3. Beton:
Temel inyaatnda karylaylan en byk sorun s nedeniyle oluyan rtre
atlamalarnn engellenmesidir. Scaklg 30
0
C n zerine
karmamaldr. Alnacak tedbirler:
Suyun sogutulmas
Agregann slatlmas
Betonun gney ynlarndan korunmas
Kademeli beton dkm
Diger bir sorun da su altnda beton dkmdr. Mutlaka katk maddesi
ile takviye yaplmas ve zel yntemler ile dkmn gerekleytirilmesi
gerekir.
4. Ahyap: Organik bnyelidir (Selloz). rme nedeni hacim
degiyiklikleridir (tekrarl). Kabugu soyulmaldr. Dy yzeyin
yaklmas karbon oluyturarak bakteri ve kurt zararlarn azaltr.
Islanp kuruyacak ise mutlaka yzeyi iyleme tabi tutulmaldr.
5. Demir: Korozyon en nemli problem. Mutlaka nlem alnmal.
Korozyon ancak oksijen ve rutubet varsa oluyur. nlemleri:
a. Bitm ile veya yzey kaplama malzemeleri ile koruma
b. Katodik koruma
c. Yksek alaym (Cr-Ni)