T V L ng Tm

Con ng B tt1 b t u khi ng i thi n nam, ng i thi n n , pht tm V-th ng Chnhng Chnh-gic.2 Tm ny cn g i l tm b ,3 v pht tm b t c l pht nguy n t gi i 4 thot mnh gi i thot t t c chng sinh. l t v tha. Khi ng i thi n nam thi n n pht tm b nh v y l tr thnh B tt,5 b t u t p s con ng B tt. Tm b ng nhin l t trn lng thng yu chng sinh v b b n c a B tt. Lng thng yu v l ng ny cn g i l t v l ng tm, b n tm v l ng, v n c b n ph n, hay b n tm t , bi, h,x . B n tm v l ng6 xu t hi n trong Ph t Gio Nguyn th y7 v cn c m t tn n a l b n ph m tr.8 G i l v l ng, v cc tm ny r ng v bin, v gi i h n, kh i t trong tm ta, h ng n khng ph i ch l m t vi ng i hay m t s l n ng i, m l n t t c m i loi, t t t t nh t c a ta i v i chng sinh, c chng sinh. G i l ph m tr, v c th xem y l thi v i tm c a ta hon ton tinh khi t nh tm c a vua cao nh t c a ci tr i, Ph m thin.9 Nh v y l v i b n tm v l ng, ta tr ngang hng v i Ph m thin.10 m c qun st trong thi n nh c a Ph t Gio Nguyn Th y. Trong B n tm v l ng l cc khi thi n, hnh gi qun st theo th t : t , bi, h , x . T l thi n u tin, bi l thi n c p hai, h c p ba, x c p t.11 Theo cch thi n t p ny, th cc m c thi n qun c a t , bi v h cn l thu c vo tnh thng c a ta i v i chng sinh, t c l v n cn tm phn bi t gi a ta v chng sinh, v n m c thi n th t, x , th m i th c s chuyn tm gi a chng sinh ny v i chng sinh khc. th c t p tm v phn bi t, tm bnh ng, khng cn th y c s khc bi t gi a cc chng sinh, v khng c khc bi t gi a ta v chng sinh. Lc ny tm m i th c s thanh t nh v khng cn phn bi t. Nh v y, ngay t trong Ph t Gio Nguyn Th y, x l tm quan tr ng nh t trong b n tm v l ng. V i u ny r t ph h p v i bt nh12 c a Ph t Gio i Th a.13 Trong i Th a, bt
B tt o, the Bodhisattva path. gip cc b n m t s thu t ng Ph t h c ti ng Anh, th nh tho ng chng ti s thm mt vi t ti ng Anh cu i trang. Tc gi thnh th t cm n cc ch Ty Ph ng v Di u Tm c b n th o v gp . 2 Tm V-th ng Chnh- ng Chnh-gic cn g i l tm a-ni u- a-la tam-mi u tam-b - (anuttara samyak sambodhi mind; highest most-fulfilled awakened mind). 3 Bodhicitta. 4 To liberate oneself and liberate others. 5 Bodhisattva. 6 Four measureless states, four sublime states. 7 Theravada Buddhism. 8 Brahmanvihara-niddesa. 9 Ph m thin l Brahman, chnh l th ng trong n gio. 10 Xin xem The Path of Purification Visuddhimagga, chng IX, . 105-107, lu n s Bhadantacariya Buddhaghosa; d ch t Pali sang Anh ng : T Kheo Nanamoli, Singapore Buddhist Mediation Center, 2001. D ch t Anh ng sang Vi t ng : Thch N Tr H i, Thanh T nh o, http://www.tangthuphathoc.net/phapluan/thanhtinhdao00.htm. 11 i khi c cch tnh, t g m c thi n u v thi n hai, bi thi n ba, h thi n b n, x thi n nm. 12 Prajna. 13 Mahayana Buddhism.
1

nh hay bt-nh ba-la-m t- a14 l tr tu t i th ng a n gic ng hon ton. Trong bt nh, hon ton khng c m t ch p15 no. Bt nh l x b m i v ng m c, m i ch p tr c, n m c cng t n. Trong bt nh, hon ton khng c ch p vo s khc bi t gi a ci ny v ci kia, gi a ta v chng sinh, ho c gi a cc chng sinh v i nhau. Ta l chng sinh, chng sinh l ta, v t t c chng sinh u nh nhau. B i v x n m vai tr c t cn nh t trong t v l ng tm, ta s kh o st x tr c, sau ta s ti p t c v i t , bi v h . V b i v x b hon ton m i ch p tr c chnh l tr tu bt nh m ch Ph t ba i qu kh hi n t i tng lai u t a vo t thnh chnh qu ,16 chng ta s kh o st b n tm v l ng trong tr tu bt nh, t c l m t m c tri t hn l x c a Ph t Gio Nguyn Th y.

X
X l upekkha trong ti ng Pali, upeksha trong ti ng Sanskrist.17 Theo lu n s Buddhaghosa18, x c ngha l tm bnh ng i v i m i chng sinh.19 i v i chnh Ngy nay, khi ni n x , chng ta th ng ngh n x b , bung x , tha th . mnh th ta x b cc th h n, ghen ght, h n gi n trong lng, x b ba n c c tham lam, sn h n, si m.20 i v i ng i khc th ta x b m i l i l m, x u xa, y u km m h c. Tuy nhin, bt nh th l i tri t hn r t nhi u. Bt nh l v ch p hon ton, l khng ch p vo b t k i u g, v t g, g, l x hon ton, x tri t . Trong Kinh Kim Cang,21 c Ph t ni, Ng i thi n nam, ng i thi n n , pht tm V th ng Chnh ng Chnh gic nn sanh tm nh th ny: Ta nn di t t t c chng sanh, di t t t c chng sanh r i m khng c m t 22 chng sanh th t di t . V c sao? Tu-b - , n u B -tt cn t ng ng, t ng nhn, t ng chng sanh, t ng th gi t khng ph i l B -tt.23 V y ngha l g? Con ng B tt l con ng t mnh v ng th i t t c chng sinh. T t c chng sinh c ngha l t t c chng sinh, khng phn bi t nam n , t t x u, thi n c, gi tr , giu ngho, gi i d t, ngay c khng phn bi t loi ng i v cc sinh v t khc. B tt khng th y c s khc bi t gi a cc chng sinh. Hay ni ng hn, B tt v n th y c s khc bi t
14 15

Prajna paramita. Attachment; grasping. 16 Bt Nh Tm Kinh. Xin cTi u Lu n V Bt Nh Tm Kinh, Vi t d ch b i Di u Tm v Tr n nh Honh, http://www.scribd.com/doc/7535744/Bat-Nha-Tam-Kinh-Trn-inh-Hoanh-Vit-ng. 17 Trong Anh ng , x l equanimity. 18 Buddhaghosa d ch l Ph t m (m thanh c a Ph t). 19 Xin xem ch thch 10 bn trn. 20 V n t t l tham sn si. 21 Tn y c a Kinh Kim Cang l Kim Cang Nng o n Bt-nh Ba-la-m t- a Kinh. 22 Tu-b - l tn m t ng i t c a Ph t. 23 Kinh Kim Cang, o n 17, HT Thch Thanh T l c gi ng, http://www.thuongchieu.org/uni/KinhSachThiKe/Kinh/KinhKimCang/TRANG_CHINH.htm.

gi a cc chng sinh khi nhn b ng con m t, nhng khng th y s khc bi t trong tm mnh. Ngha l v ch p trong tm. B tt cng khng th y khc bi t gi a ta v chng sinh. Ta l chng sinh, chng sinh l ta. Ta v chng sinh l m t. B tt khng ch p vo khc bi t gi a ta v chng sinh. B tt t tc chng sinh nhng th t khng c chng sinh no c , v khi chng sinh B tt ch th y nh mnh ang t mnh thi. Nhng lm sao B tt t c tm v ch p ?

B tt kh i u b ng cch x b ci ti (x b t ng ng). B tt xem xt ci ti c a chnh mnh, v th y r ng ci ti th t l ph du h o. Ci ti ch l k t h p t m th i c a nm uNn--hnh th , c m gic, n t ng, t o , v suy t ng.24 M t lc no ci ti s ng xu ng, r ra v tan bi t i. Gi a v tr mnh mng, ci thn nm uNn ch l m t i m ch p nh trn mn nh ra a, mt ch p r i bi n m t. Ci thn nm uNn ny th c t l Khng; ng uNn giai khng, nh Bt Nh Tm Kinh ni.25 l v ng khng c ci ti vnh c u.26 V th B tt khng ch p nh n t ng l c ci ti; B tt khng ch p nh n t ng ng. 27 Ni m t cch nm na l xem nh ci ti khng c. D nhin l khi ci ti khng c th l y ai m tham lam, sn h n, kiu cng, ch k , si m, lo l ng, cng th ng? N u ci ti cn l cn ba c tham sn si, l tm cn nhi m. N u ci ti m t l h t tham sn si, tm tr nn thanh t nh. Ci ti cn l tnh phm phu trong ta hi n ra, ci ti h t l Ph t tnh trong ta hi n ra. V v y, khi Qun-t -t i B tt th y r ng thn nm uNn c a ngi l Khng, ngi li n v t qua m i kh ch.28 V y th, vi c u tin B tt lm trn ng hnh o l x b ci ti c a mnh, hay ni theo ngn ng c a Kinh Kim Cang l x b t ng ng. i u th nh B tt lm l x b t ng ng i, (hay l t ng nhn.)29 Nhn khng ch c ngha eo h p l ng i khc, ( i ngha v i ng) nh nhi u ng i th ng ngh. Nhn y l pudgala trong ti ng Sanskrist v human trong ti ng Anh, t c l con ng i. D nhin con ng i th bao g m c ta v m i ng i khc, bao g m c ta v ng i. N u ci thn ng uNn c a ta l Khng, th ci thn ng uNn c a t t c m i ng i khc cng l Khng. Th th vi c g ta ph i ch p vo ci ti c a m i ng i? N u ta khng cn ch p vo ci m khinh th ng, trch mc, gi n h n, ghen ght, ch bai ng i ti c a m i ng i th l y g khc? N u ta v m i ng i u l Khng, th l y g c phn bi t gi a ta v ng i? Ng i cng nh ta, ta l Khng, ng i l Khng, t t c l Khng.
Ng uNn: s c th t ng hnh th c (five skandas: form, feeling, perception, mental formation, consciousness). Xem ch thch 16. 26 Ng l ti, hay ci ti, ti ng Sanskrist l Atman, ti ng Anh l self. V ng l anatma trong ti ng Sanskrist v non-self trong ti ng Anh. 27 T ng ng trong ti ng Sanskrist l Atman-samjna, ti ng Anh l idea of self. Samjna l t ng, l idea hay notion trong ti ng Anh. Cho nn Atman-s mjna ph i l t ng ng m i ng. Tuy nhin chng ta qu quen thu c v i t t ng (phin m t hn vn trong bao nm qua). 28 y l cu u tin c a Bt Nh Tm Kinh: Qun-t -t i B -tt hnh thm bt-nh ba-la-m t- a th i, chi u ki n ng uNn giai khng, nh t thi t kh ch. Xem ch thch 16. 29 T ng nhn l pudgala-samjna, ti ng Anh l idea of human being. Tng t nh ch thch 27, ng ra ph i l t ng nhn.
25 24

i u th ba B tt lm l x b t ng chng sinh.30 Chng l t ch s ng. Sinh l s s ng, trong ti ng Sanskrist l sattva, ti ng Anh l sentient being, c ngha l sinh v t h u tnh, sinh v t c c m gic. Ni chung, chng sinh (hay chng sanh) ch ton th m i sinh v t. Con ng i chng ta, n u cha thnh Ph t, th ki p ki p v n cn loanh quanh trong su n o lun h itr i, ng i, a-tu-la, sc sinh, a ng c, ng qu . T t c cc loi trong su n o lun h i ny g i chung l chng sinh. Th th t t c chng sinh u ch l m t hnh thi khc c a con ng i trong nh ng ki p ti sinh khc nhau m thi. V n u con ng i khng th t c ci ng c a mnh, th t t c m i chng sinh cng u l v ng nh th . Con ng i, cng nh cc chng sinh, t t c u l Khng. N u ta v chng sinh u l Khng, th l y g c phn bi t gi a ta v chng sinh? Chng sinh cng nh ta, ta l Khng, chng sinh l Khng, t t c l Khng. N u ta khng cn ch p vo ci ng c a chng sinh th l y g m khinh th ng, trch mc, gi n h n, ghen ght, ch bai? Ta nn nh r ng, B tt t c l Bodhisattva, bodhi l gic ng , sattva l chng sinh h u tnh. V y c ngha l t t c m i chng sinh trong su n o lun h i, k c cc loi sc sinh hay ng qu u 31 c c kh nng gic ng tr thnh B tt. V y th lm sao c c khc bi t gi a ta v chng sinh? i u th t B tt lm l x b t ng th gi .32 Th gi l jiva trong ti ng Sanskrist, c ngha l m t i s ng vnh c u, m t linh h n vnh c u, m t i s ng ko di theo th i gian. T ng th gi , hay ng ra l t ng th gi ,33 l t ng v m t i s ng ko di vnh c u. i u ny th r rng l khc h n v i b n ch t v th ng v ng c a m i th . Ch p vo t ng th gi l ch p vo m t cu c i vnh c u c th t, trong khi n ch l m t k t h p r t o, r t t m th i. V B tt khng ch p vo t ng th gi , B tt khng ch p vo o t ng c a ci ti vnh c u c a mnh, cng nh o t ng v ci ng vnh c u c a t t c chng sinh. B tt th y c t t c l Khng. Th th, lm sao m c c phn bi t gi a ta v t t c chng sinh, gi a ta v t t c m i th trong v tr ? L y g m tranh ch p hn thua th phi? Khi bung x h t cc t ng ng, nhn, chng sinh, th gi , B tt c tm bnh ng v thanh t nh, s ng v i t t c chng sinh nh s ng v i chnh mnh, v s ng v i chnh mnh nh mnh khng hi n h u, khng tham sn si, khng v ng m c.

T ng chng sinh l sattva-samjna, ti ng anh l idea of sentient beings. Ch t ng, ng ra ph i l t ng. Xin xem ch thch 27. 31 Trong Kinh Di u Php Lin Hoa, phNm Tng a Dng Xu t, khi c Ph t ang gi ng kinh, c v s B tt t d i lng t nh y ln nghe kinh. cng l t t c m i sinh v t, k c cc sinh v t th p b d i lng t, cng u c th gc ng thnh B tt. 32 T ng th gi l jiva-samjna, ti ng Anh l idea of a life span. Ch t ng, ng ra ph i l t ng. Xin xem ch thch 27. 33 Xem ch thch 27.

30

Nhng B tt cn i xa hn n a, n m c x b c Ph t php. Trong Kinh Kim Cang, sau khi ni n u B -tt cn t ng ng, t ng nhn, t ng chng sanh, t ng th gi t khng ph i l B -tt, c Ph t ni ti p: V c sao? Tu-b - , th t khng c php pht tm V-th ng Chnh- ng Chnh-gic.34 T i sao l i khng? C php V-th ng Chnh- ng Chnh-gic. Ph t php c php pht tm b v c l c ba-la-m t35 cc B tt th c hnh, sao l i ni l khng c php? Th t l c php, nhng n u B tt ch p vo php c o th ch c l khng th c o c, v trong lng cn ham m c o. Hn n a, n u cn ch p vo php th v n cn ch p, m cn ch p th khng c o. V v y, d l c Ph t php, php c th hnh nhng khng th ch p, cho nn m i ni l khng c php. u tin trong l c ba-la-m t. B th Nhng lm th no hnh m khng ch p? B th l chnh l x , l cho i nh ng g mnh c. Trong Kinh Kim Cang c Ph t ni: B tt khng tr t ng m b th.36 Khng tr t ng t c l khng ch p vo b t k t ng no, b t k t ng no, b t k i u no. Khi ta b th, ta khng ch p vo ta l ng i b th, khng ch p vo ng i c b th, khng ch p vo v t b th, khng ch p vo hnh vi b th, khng ch p vo b th nh l con ng c o. Tm l i, B tt b th t nhin nh ht nh th m khng ph i v ng m c vo b t k t ng no, b t k t ng no, b t k c g ng no. X l khng ch p, ch khng ph i khng lm. Lm m khng ch p. V chnh c Ph t ni: Th nn Nh Lai ni t t c cc php u l ph t php.37 Ngha l khi tm ta khng ch p y l Ph t php, khng ph i l Ph t php v qun st m i s v i m t tm thanh t nh khng b ch p tr c lm m m t, th b t k i u g trn i cng u c th gi ng cho ta v Ph t php. N u tm ta khng ch p, th m t cnh chim, m t bng hoa, cng c th ni v i ta l v th ng v v ng, m t con nai b thng i kh p khi ng cng ni c cho ta v ci kh . N u tm ta khng ch p, th b th s mang n v l ng cng c.38 N u tm ta khng ch p vo b t k i u g, th ta th y c Nh Lai.39 Nhng n u tm ta ch p, th ngay c B tt o cng khng mang l i gi i thot. V v y, v ch p, x b t t c m i ch p, t c l con ng B tt. B tt khng ch p ng, nhng cng khng ch p v ng; v v y B tt v n n u ng d ng thn v v n hnh thi n. B tt khng ch p nhn, nhng cng khng ch p phi nhn; v v y B tt v n b th, v n chng sinh. B tt khng ch p php, nhng cng khng ch p phi php; v v y v n chuyn tm th tr o php, v n b th, v n di t .

Kinh Kim Cang, o n 17, HT Thch Thanh T l c gi ng, http://www.thuongchieu.org/uni/KinhSachThiKe/Kinh/KinhKimCang/TRANG_CHINH.htm 35 L c ba-la-m t l su nhnh ng gi i thot c a B tt: b th, tr gi i, nh n nh c, tinh t n, thi n nh, tr tu (six virtues of perfection: giving, discipline, patience, devotion, meditation, wisdom). 36 Kinh Kim Cang, o n 4, xem ch thch 34. 37 Th c Nh lai thuy t, nh t thi t php giai th Ph t php. Kinh Kim Cang, o n 17, xem ch thch 34. 38 Nh c B tt b t tr t ng b th, k ph c c b t kh t lng. Kinh Kim Cang, o n 4, xem ch thch 34. 39 Phm s h u t ng giai th h v ng. Nh c ki n ch t ng phi t ng t c ki n nh lai. Phm nh ng g c t ng u l h v ng. N u th y cc t ng ch ng ph i t ng t c th y nh lai. Kinh Kim Cang, o n 5, xem ch thch 34.

34

Ni tm l i, B tt x b m i ch p. B tt khng ch p c, nhng cng khng ch p khng. S c ch ng khc Khng, Khng ch ng khc S c; S c t c l Khng, Khng t c l S c.40 Ni l php th cng ng, ni l phi php th cng ng. N u tm ta khng ch p th ng no cng ng. N u tm ta ch p th ng no cng sai. V n khng l thu c vo s v t, nhng vo cch nhn c a ta v s v tta ch p hay ta x b ch p. B tt s ng ung dung, t t i, t nh tm, v ch p, hon ton x b .

T
T l metta trong ti ng Pali, maitri trong ti ng Sanskrist, loving kindness trong ti ng Anh. T l yu ng i, mang n ci vui cho ng i. Bi l Karuna trong c Pali v Sanskrist, compassion trong ti ng Anh. Bi l yu ng i, au ci au c a ng i, mu n lm cho ng i b t kh . Ni v n t t, t bi l ban vui, c u kh . Lu n s Buddhaghosa ch cho chng ta cch th c t p lng t t ng b c m t, b ng cch chia m i ng i thnh b n nhm: Chnh ta, ng i ta r t yu m n, ng i ta khng thng khng ght, ng i ta ght hay th. Tr c h t ta kh i lng t b ng cch h ng lng t v chnh mnhti mong h nh phc v khng au kh ; ti mong khng c th h n, au n, lo l ng v s ng h nh phc. Sau ta h ng lng t b ng cch nh l i nh ng g lm ta tng thm thng m n (nh cc mn qu hay l i ni d u dng), nh ng g lm ta tng knh tr ng (nh o c hay tr tu ), m ta th y trong m t ng i no , v d nh m t v th y gio c a ta. R i ta h ng lng t c a ta v ng i : Ti mong th y c h nh phc v khng au kh . C nh tm nh v y cho n khi ta c m th y y p lng t trong tm ta. Sau ta t t ph b ro c n gi a cc nhm ng i. Ta h ng lng t v m t ng i b n r t thn, cho n khi th y y p lng t . Xong r i ta l i h ng lng t v m t ng i khng thng khng ght, c nh l b n thn c a mnh, cho n khi th y y p lng t . Xong r i ta l i h ng lng t v m t ng i ta th, c nh ng i ta khng thng khng ght, cho n khi th y y p lng t . 41 D p t t sn h n Nhng lng t ch pht tri n khi lng ta khng c sn h n. N u ta th y kh c lng t v i m t ng i m ta ang c nhi u sn h n, th chng ta ph i lm cho sn h n d p t t tr c. Lu n s Buddhaghosa khuy n co nh ng phng cch theo th t sau y:

40 41

Bt Nh Tm Kinh, xem ch thch 16. The Path of Purification Visuddhimagga, chng IX, . 4-13. Xem ch thch 10.

1. Tr c h t l ta kh i lng t cho chnh ta, r i h ng lng t c a ta v nh ng ng i ta g n gi v yu m n nh t, nh l m t ng i b n thn, m t ng i trong gia nh, m t ng i th y kh knh. Khi lng t y trong ta, ta hy h ng lng t n ng i ta khng thng khng ght, r i sau m i h ng lng t v ng i ta c sn h n, theo cch ni trn. 2. Nhng khi b sn h n c n tr , th hy nh l i Ph t d y: T kheo, n u c k c p dng ci ca ca tay ca chn ngi, ai m mang th h n trong lng v i u , ng i khng mang gio php c a ta. V, L y sn h n tr sn h n th cn t hn l n i sn h n tr c. ng dng sn h n tr sn h n. Hy th ng cu c chi n kh th ng. c Ph t ni c 7 i u lm cho k th c a ta r t th a mn v l i l c. K th ta mu n ta (1) x u x, (2) au kh , (3) thi u may m n, (4) ngho kh , (5) khng danh ti ng, (6) khng b n b, (7) khng n c ci tr i h nh phc sau khi ch t. Khi m ta sn h n th k th c a ta s c c 7 i u c ny. 3. N u v n cn th y sn h n, th hy ngh n nh ng i u t t p trong tc phong c a ng i mnh ang gi n. Ng i ny c th c vi tc phong ng ght, nhng cng c vi tc phong cao p. Hy ngh n nh ng tc phong cao p c a h . 4. N u v n cn th y gi n, th hy nh (1) n u k th ngi dng quy n nng c a h n lm cho ngi gi n, t i sao by gi ngi l i c hnh ci u c a mnh, trong khi h n khng cn quy n nng n a. (2) Ngay c gia nh thn yu, ngi cng r i b xu t gia, t i sao khng r i b ci gi n ang lm h i ngi? (3) Ng i ta lm b y, cho nn ngi gi n, t i sao v y? Ch ng l ngi cng mu n b t ch c lm b y hay sao? (4) C ng i lm b y ch c gi n ngi, ch ng l ngi mu n n i gi n ng h mu n hay sao? (5) Ngi n i gi n th khng ch c l ngi c lm cho k th au n c khng, nhng ch c ch n l ngi b au n v cn gi n . (6) K th c a ngi b cn gi n lm m qung, ch ng l ngi cng mu n m theo hay sao? (7) N u v ngi gi n d m k th ngi lm ngi au n, th hy b cn gi n i. T i sao ngi ph i au kh khng l do? (8) Nh ng cn ph n n th ng ch ko di trong giy pht, nh ng ngng cu ng gy ra nh ng hnh ng tai c qua h t r i, v y th ngi gi n ci g y? (9) Khi ta mu n gy kh au cho m t ng i v ng m t, th ta lm ai au? Ngi ang c m t v ngi lm ngi au, t i sao ngi n i gi n v i ng i v ng m t ? 5. N u bu n gi n v n cha h t, th hy nh r ng m i ng i l s h u ch c a hnh ng c a mnh. Vi c g ti ph i n i gi n v i anh ta? Anh ta lm b y th anh ta s n ng nghi p t i. T i sao ti ph i n i gi n, r i ti ph i mang nghi p t i? 6. N u bu n gi n v n cha h t, th hy nh n khi c B n S l B tt trong v l ng ki p th c hnh l c , ngi khng cho php on ght lm nhi m tm ngi, k c nh ng khi ngi b ng i ta gi t h i. Khi m t v vua th ch xm lng n c c a ngi v b m t v t ng c a ng ta xi gi c (do ngh r ng v vua khng a mnh), ngi khng cho php cc b n c a ngi ch ng tr . Cho n khi ngi v m t ngn qun b chn s ng ng p
7

n c , ngi cng khng on h n. Nh n ch si x i t c u. Sau ngi v n xem v vua hi u l m kia nh l b n c a mnh. Khi b vua Kasi d t nt h i: ng th y tu, ng d y g? Ngi tr l i: Ti d y nh n nh c. Vua bn sai lnh nh p ngi v i roi gai v c t t tay chn c a ngi, ngi v n khng h on h n. Khng ph i ch l ng i l n, m khi cn l ch b con tn Dhammapala, tay chn ngi b ba c a mnh l vua Mahapatapa g t nh l bp mng, m ngi au n v cng, nhng vua cha cha h gi n cn ra l nh c t u ngi. D nh v y, lc ngi v n khng on h n v cn t nh : By gi chnh l lc ph i nh tm. Dhammapala, hy x v i c 4 ng i bnh ng nh nhau: cha mnh ang ra l nh c t u mnh, ng i lnh ang c t u mnh, m mnh ang au kh , v chnh mnh. Khng nh ng ch l ng i, m khi ang lm loi th ngi cng nh v y. Khi ngi l ch voi tn Chaddanta, ngi b m t mi tn b n xuyn r n, ngi khng on h n ng i b n. V khi nghe ng i th sn cho bi t ng ta vng l i hong h u i sn ng, ngi t c t ng c a mnh cho ng i th sn. Khi ngi l Kh Cha, ngi c u m t ng i k t trong h c , nhng ng i ny l i ngh: Con kh ny l th c phNm r t t t cho con ng i. V y th sao ta khng gi t n. Th t n s gip ta qua c qung ng hoang vu mnh mng. Ng i b n l y hn p u Kh . Nhng Kh nhn ng i y v i i m t m l v ni: ng i, ng nn lm th , v nghi p bo ng ph i tr s r t l n, n n i khng ai dm lm i u nh ng lm hm nay. Sau ,b t k au n, Kh h ng d n ng i i n ni an ton. Khi ngi l R n Cha Buridatta, ang n m trn m t ki n, ngi b m t o s b la mn r c thu c v phun l a, r i b t ngi, em i lm tr gi i tr kh p ni, nhng ngi khng h on h n. Khi ngi l R n Cha Campeyya, ngi b ng i b t r n b t v hnh h i u, nhng ngi khng h on h n. Khi ngi l R n Cha Sankhapala, ngi b 16 a b trong lng b t, dng gio m 8 ch , t dy gai vo 8 v t thng, x dy vo mi ngi v ko ngi l l t, v cng au n, ngi cng khng m t lng on h n cc c u b.

7. N u nh n gng lnh c a c B n S m v n cn sn h n v ta l n l cho n cc o n kinh v v l ng lun h i, nh Ny cc nhi m qu lu r i, th ta hy nh t kheo, r t kh g p m t chng sinh m trong ti n ki p khng ph i l cha, m , anh, em, con trai, con gi c a mnh. V y th ta hy h ng lng v ng i ta ang h n gi n v ngh r ng ng i ny trong qu kh l m c a ta, mang n ng au, m p chu chu ng nui n ng ta. Ng i ny trong qu kh l cha c a ta lm vi c c c nh c c i nui ta. Ng i ny l anh, em, con trai ta, con gi ta trong qu kh , gip ta r t nhi u i u nh 8. Nhng sau n u v n cn bu n gi n th hy ngh n nh ng l i l c m lng t mang l i. c Ph t d y l khi ta thnh tm th c t p lng t nh l n n t ng c a i s ng, ta s c m i m t i u l i l c: (1) Tho i mi khi ng , (2) tho i mi khi th c, (3) khng c c m ng, (4) c m i ng i thng m n, (5) c loi v t thng m n, (6) thnh th n ph h , (7) l a, thu c c v v kh khng lm h i, (8) t p trung t t ng d dng, (9)
8

m t nhn lc no cng thanh t nh, (10) khi ch t khng ho ng lo n, v (11) n u khng c ti sinh vo cc ci cao hn, th t ra cng c ti sinh vo ci tr i Ph m thin. 9. Nhng n u lm v y m v n cn h n gi n, th hy ngh n nh ng thnh t lm nn m t con ng i. Khi ti gi n anh chng ny th ti gi n ci g v y? Tc anh ta? Hay thn anh ta? Hay mng tay? Hay l n c? L a? t? Gi?42 Hay l ti gi n s c? Th ? T ng? Hnh? Th c?43 Hay ti gi n m t c a anh ta? Hay l gi n tai? Mi? L i? Thn? ?44 Hay ti gi n s c c a anh ta? Thanh? Hng? V ? Xc? Php?45 Hay ti gi n nhn th c c a anh ta? th c c a anh ta?46 Hay nhn gi i c a anh ta? S c gi i? Nhn th c gi i? Hay l gi i? Php gi i? th c gi i?47 Khi ta i vo cc thnh t t o nn con ng i nh th ny, cn gi n c a ta khng cn t ng, c nh l v tranh trn khng. 10. Nhng n u n lc ny m v n khng h t gi n, th hy dng qu t ng, ho c l ta t ng qu cho ng i ta ang gi n, ho c l nh n qu t ng c a ng i y. 11. Khi cn gi n b t u ngui, ta ph i h ng lng t v ng i ny, c nh l chnh ta, ng i thn, ng i khng thng khng ght. V ta ph i l p i l p l i th c t p lng t , ph b ro c n, cho n lc trong tm ta b n nhm ng i u bnh ng nh nhau: ta, ng i thn c a ta, ng i khng thng khng ght, ng i c th h n. 48

Bi
Bi l karuna trong c Pali v Sanskrist, v compassion trong ti ng Anh. Bi l yu ng i, au ci au c a ng i, mu n lm cho ng i b t kh . Bi th ng i chung v i t , thnh t bi. T bi l ban vui, c u kh .

N c, l a, t, gi l t i, b n thnh t t o nn c th con ng i; four tanmatras (water, fire, wind, earth). S c th t ng hnh th c l ng uNn, nm t p h p t o nn con ng i; five skandas: form, feeling, perception, mental formation, consciousness. 44 L c cn: nhn nh t thi t thn ; six roots: eyes, ears, nose, tongue, consciousness. 45 L c tr n ( y l su i t ng c a l c cn: s c thanh h ng v xc php; six dusts or six objects of senses: color, sound, fragrance, taste, touch, thought). 46 L c th c (nhn th c, nh th c, t th c, thi t th c, thn th c, th c; six consciousnesses: eye-consciousness, earconsciousness, nose-consciousness, tongue-consciousness, body-consciousness, mind-consciousness). 47 Th p bt gi i (m i tm gi isu gi i c a l c cn: nhn gi i, nh gi i, t gi i, thi t gi i, thn gi i; su gi i c a l c tr n: s c gi i, thanh gi i, hng gi i, v gi i, xc gi i, php gi i; su gi i c a l c th c: nhn th c gi i, nh th c gi i, t th c gi i, thi t th c gi i, thn th c gi i, th c gi i. Eighteen realms--six realms of six roots: realm of the eyes, realm of the ears, realm of the nose, realm of the tongue, realm of the body, realm of the mind; six realms of six dusts: realm of color, realm of sound, realm of fragrance, realm of taste, realm of touch, realm of thought; six realms of consciousness: realm of eye-consciousness, realm of ear-consciousness, realm of nose-consciousness, realm of tongue-consciousness, realm of body-consciousness, realm of mind-consciousness). 48 The Path of Purification, o n 8-42, xem ch thch 10.
43

42

Lu n s Buddhaghosa ch ta kh i lng bi b ng cch ngh n m t ng i c c k kh n kh , c t tay c t chn, gh l , su b lc nhc trn cc v t thng, rn r th m thi t, xin n. Lng bi ta t nhin s n i d y cho ng i y.49 Ngay c khi khng g p c ng i kh n kh nh th , ta cng c th kh i lng bi v i m t ng i lm c, d r ng ng i y ang vui. T i sao? N u ta g p m t ng i ang i th n t hnh, ch c l ta s n i lng bi. Gi s m t ng i s p b t hnh c n b a n cu i cng v i cc mn n r t ngon. Anh ta vui v n u ng no n v c i vui v i m i ng i trn ph . Nhng m i ng i u r t thng xt anh ta, v bi t m i b c i c a anh ta l m t b c n g n ci ch t. Ta cng c th kh i lng bi v i ng i c nh v y, v d l anh chng ny by gi ang vui v , anh ta s ch u khng bi t bao nhiu l au kh trong a ng c. Sau khi kh i c lng bi nh th , ta c th h ng lng bi ny v thng khng ght, ng i c th h n. N u g p sn h n c n tr ng i no , th th c t p cch x b sn h n, r i khi h t sn h ng lng bi qua b n nhm ng i t ng b c m t, ph b ro c ng i, nh theo cch t p lng t ni trn. ng i thn yu, ng i khng khi ta h ng lng bi v m t h n l i b t u kh i lng bi, n, t o l p bnh ng gi a m i

H
H l mudita trong c Pali v Sanskrist, v sympathetic joy trong ti ng Anh. H l vui cho h nh phc v thnh cng c a ng i khc. H t c l chia vui. H c l l tm kh th c hi n nh t. Ban vui (tm t ) v c u kh (tm bi) th cn d hn l khng c s ghen ght h ng ngy. Ta v n thng b n b, nhng v n ghen tung v i s thnh cng c a b n. Anh ch em v n thng nhau, nhng v n c th c m t ci g ganh t nhau. Ta v n c th r t thng ng i ngho kh tn t t v b th r t r ng ri, trong khi v n ganh t v thnh cng c a b n b. V v y c c tm h l c c tri tim r t r ng. Lu n s Buddhaghosa ch ta kh i lng h b ng cch ngh n m t ng i ta r t yu m n, nh t l ng i vui tnh. Ta th y nh ng h nh phc v thnh cng c a ng i y, v ta r t vui v ta th y ng i y vui.50 Sau khi lng h kh i c v i ng i y, ta h ng lng h v ng i thn, ng i ta khng thng khng ght, v ng i th h n, xa b sn h n, ph b ro c n, a n bnh ng gi a m i ng i nh ni trn. C n th n v cch t p t , bi v h Cc phng cch th c t p t , bi v h trn y r t l th c t v d hi u, nhng chnh lu n s Buddhaghosa cng bo cho chng ta ph i cNn tr ng v m t nguy hi m trong cch t p ny.51 l v cch t p ny l thu c qu m nh vo qu nhi u ch p, t ra l lc kh i u: Ch p vo i d c
49 50

The Path of Purification, o n 78-81, xem ch thch 10. The Path of Purification, o n 85-86, xem ch thch 10. 51 The Path of Purification, o n 88, xem ch thch 10.

10

c a ta (d l i d c h ng thi n), ch p vo tnh c m b t bnh ng c a ta i v i nh ng ng i khc nhau, ch p vo cch chia nhi u h ng ng i, ch p vo s s hnh ph t v tnh ham thch l i l c c a ta. D nhin cc ch p ny s c xa b t t khi ta t p xa b ro c n, pht tri n tm bnh ng, v nh t l khi ta t p x . Nhng n u ta khng x c, th bao nhiu ch p tr c th t l r t nhi u t i nghi p. V v y, trong cch t p b n tm v l ng, ta ph i t tr ng tm u tin l x x b hon ton, x b t t c m i ch p. Hnh m khng ch p, khng tr vo u c . Hnh thi n m tm l ng yn thanh t nh nh l r a m t nh rng, khng mong c i u g, khng v m c ch g. T bi h x v i m i ng i m khng phn bi t ai l ai, khng phn bi t ng i v ta, khng th y l mnh ang t bi h x . T p x tr c khi t p t bi v h th s t g p nguy c v ng vo cc vng ch p, khng ra c. T t c Ph t php c th tm vo m t ch X . N u ta chuyn tm vo x , ch tm vo x b hon ton, khng ch p vo i u no, th t nhin t bi v h ng nhin xu t hi n. N u ta khng ch p vo ng nhn chng-sinh th -gi , khng ch p vo t bi h x , khng ch p vo b t k t ng no, khng ch p vo c php V-th ng Chnh- ng Chnh-gic, th tm ta tr nn v cng thanh t nh, th ta th y c Khng, Nh Lai, Ph t Tnhth tnh tuy t i c a ch php, ch ng sinh, ch ng di t, ch ng d, ch ng s ch, ch ng tng, ch ng gi m.52 V khi ta th y m i ng i m i v t ch l t ng ph du c a th tnh tuy t i l Khng, th ng nhin ta th y t t c m i ng i v t t c m i v t u bnh ng nh nhau, v m i ng i m i v t ha quy n vo nhau thnh m tKhng, Nh Lai, Ph t. V n u ta c ci nhn th t bi h x ch l chuy n ng nhin trong lng. Tr n nh Honh Washington DC, Ngy 11 thng 12, 2008

52

Bt Nh Tm Kinh, xem ch thch 16.

11