www.VNMATH.

com

I HC THI NGUYN Tr-ng i hc KHOA hc

nguyn TH NGC NH

Mt s chuyn v t hp dnh cho hc sinh c nng khiu ton bc trung hc ph thng

lun vn thc s TON hc

THI NGUYN - 2009

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

http://www.Lrc-tnu.edu.vn

www.VNMATH.com

I HC THI NGUYN Tr-ng i hc KHOA hc -----------***-----------

nguyn TH NGC NH

Mt s chuyn v t hp dnh cho hc sinh c nng khiu ton bc trung hc ph thng

Chuyn ngnh: M s :

Ph-ng php ton s cp 60 . 46. 40

lun vn thc s TON hc

Ng-i h-ng dn khoa hc: TS. Nguyn c Hong

THI NGUYN - 2009

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

http://www.Lrc-tnu.edu.vn

www.VNMATH.com

Li cm n

Lun vn ny c hon thnh di s hng dn tn tnh v nghim khc ca TS . Nguyn c Hong. Ti xin by t lng knh trng v bit n su sc ti Thy v gia nh.

Ti xin chn thnh cm n Ban gim hiu trng i hc Khoa hc, Phng o to v nghin cu khoa hc quan tm gip , to mi iu kin thun li cho ti c hc tp tt.

Ti xin chn thnh cm n S Gio dc v o to Tnh Thi Nguyn, Trng Trung hc ph thng Chuyn Thi Nguyn, c bit l t Ton gip ti v tinh thn v vt cht trong sut qu trnh hc tp.

www.VNMATH.com

Mc lc

Li cm n

M u

Chng 1.

Kin thc c bn

1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5.

Quy tc cng v quy tc nhn

. . . . . . . . . . . . . . . . .

6 7 9 11

Hon v v t hp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nguyn l chung chim b cu (Nguyn l Dirichlet) Hon v v t hp tng qut . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . .

Cng thc bao hm v loi tr

. . . . . . . . . . . . . . . . . 14

Chng 2.

Mt s chuyn v t hp dnh cho hc sinh c nng 17

khiu ton bc trung hc ph thng

2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.6. 2.7. 2.8. 2.9.

Chuyn 1: Quy tc cng v quy tc nhn . . . . . . . . . . 18 Chuyn 2: Hon v v t hp . . . . . . . . . . . . . . . . 23

Chuyn 3: Nguyn l chung chim b cu . . . . . . . . . 29 Chuyn 4: Cc s Ramsey . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Chuyn 5: Cc s Catalan . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 Chuyn 6: Cc s Stirling . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Chuyn 7: Hon v v t hp tng qut . . . . . . . . . . . 47 Chuyn 8: Nguyn l bao hm v loi tr . . . . . . . . . 50

Chuyn 9: Nhng s xo trn v nhng s sp t trc . . 54 . . . . . . . . . . . . . . . 57

2.10. Chuyn 10: i lng bt bin

Chng 3.

Mt s bi tp ngh

60

www.VNMATH.com
Ti liu tham kho 67

www.VNMATH.com

M u

C th ni t duy v t hp ra i t rt sm. Vo thi nh Chu, ngi ta bit n cc hnh v c lin quan n nhng hnh vung thn b. Thi c Hy lp, nh trit hc Kxenokrat, sng th k th 4 trc cng nguyn, bit tnh s cc t khc nhau lp t mt bng ch ci cho trc. Nh ton hc Pitago v cc hc tr ca ng tm ra nhiu con s c tnh cht c bit. Vic tm ra c cc s nh vy i hi phi c mt ngh thut t hp nht nh. Tuy nhin, c th ni rng, l thuyt t hp c hnh thnh nh mt ngnh ton hc mi v qung th k 17 bng mt lot cc cng trnh nghin cu nghim tc ca cc nh ton hc xut sc nh Pascal, Fermat, Leibnitz, Euler...Mc d vy, trong sut hai th k ri, t hp khng c vai tr nhiu trong vic nghin cu t nhin. n nay, vi s h tr c lc ca my tnh , t hp chuyn sang lnh vc ton ng dng vi s pht trin mnh m, c nhiu kt qu c ch cho con ngi.

Nhn thc c vai tr ca l thuyt t hp i vi i sng hin i. L thuyt t hp c a vo chng trnh hc ph thng v chim mt phn trong cc k thi ton quc gia v quc t. Tuy nhin, nc ta, ti liu vit v t hp cha nhiu. Do , bn lun vn ny s cung cp thm mt ti liu v t hp cho hc sinh ph thng; c bit l dnh cho nhng em hc sinh c nng khiu mn ton. Chng ti hi vng lun vn ny s p ng c phn no lng yu thch khm ph ton hc ca cc em. ng thi y cng l mt ti liu cc ng nghip tham kho.

Lun vn gm ba chng. Chng mt chng ti trnh by mt s kin

www.VNMATH.com
thc c bn ca t hp theo mt lgic khc so vi sch ph thng nhm gy s mi l cho hc sinh. Chng hai l trng tm ca lun vn. Trong chng ny, hc sinh c tm hiu mi chuyn : Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn

1: Quy tc cng v quy tc nhn. 2: Hon v v t hp. 3: Nguyn l chung chim b cu. 4: Cc s Ramsey. 5: Cc s Catalan. 6: Cc s Stirling. 7: Hon v v t hp tng qut. 8: Nguyn l bao hm v loi tr. 9: Nhng s xo trn v nhng s sp t trc. 10: i lng bt bin.

Trong mi chuyn , cc bi tp thng c dn dt theo nhng ch nht nh. Qua hc sinh t tm thy cho mnh nhng kin thc lin quan n ch c nu. ng thi, mi bi u c li gii chi tit, ngn gn, y sng to v bt ng. Cc li gii ny t gp trong cc ti liu v t hp c trn th trng. Tc gi hi vng chnh iu ny kch thch s ham hiu bit, lng say m ca cc hc sinh c nng khiu ton. Chng ba c ni dung l nhng bi tp ngh c chn la k lng; nhm gip cc em vn dng nhng kin thc thu c t hai chng trc nng cao k nng gii ton t hp ca mnh.

Sau mt thi gian nghin cu lun vn c hon thnh. Tuy nhin s khng trnh khi nhiu sai st. Knh mong s gp ca qu thy c, cc bn ng nghip v cc em hc sinh. Chng ti xin chn thnh cm n!

www.VNMATH.com

Chng 1 Kin thc c bn

1.1. Quy tc cng v quy tc nhn
Nu

Quy tc cng:

Ei (i = 1, ..., k) l k ni
cch

s kin tho mn:

(i) Khng c hai s kin no trong s chng xy ra ng thi (ii) Ei

c th xy ra theo th mt trong
V d 1.1.1

s kin c th xy ra theo

(n1 + n2 + ... + nk ) cch. 12

hc sinh n th c

Mt lp hc c

18

hc sinh nam v

18 + 12 = 30
din cho lp.
V d 1.1.2

cch chn mt hc sinh (khng k nam, n) lm ngi i

Gi thit

l s kin chn cc s nguyn t nh hn

10 v F

l s kin chn cc s t nhin chn nh hn Th:

10. 2
l mt s nguyn

cch xy ra,

cch xy ra. Nhng v

t chn nn mt trong hai s kin cch.

Quy tc nhn:

hoc

c th xy ra theo

4+41 = 7

Nu

Ei (i = 1, ..., k) n2

k n3

s kin v

E1

c th xy ra theo

n1 E1

cch;

E2

c th xy ra theo

cch (khng ph thuc n vic

E1

xy

ra nh th no); v

E3

c th xy ra theo

cch (khng ph thuc n vic

E2

xy ra nh th no),...,Ek c th xy ra theo

nk

cch (khng ph

thuc n (k

1) s kin trc xy ra nh th no), th k n1 .n2 .n3 ...nk

cch. Mt gi sch c

s kin c th xy

ra ng thi theo
V d 1.1.3

6 quyn sch ting Anh i mt khc nhau; 8 10

quyn sch ting c i

quyn sch ting Php i mt khc nhau v mt khc nhau.

(i) C 6.8.10 = 480 cch chn ly 3 quyn sch trong mi quyn mt

6

www.VNMATH.com
th ting.

(ii) C 6 + 8 + 10 = 24 cch chn ly 1 quyn sch bt k trong s cc

quyn sch ni trn.
V d 1.1.4

Nu mt bi thi trc nghim c

cu hi mi cu hi c

phng n tr li (mt phng n ng v hai phng n sai). Vy s cch chn cu tr li ca tt c

8 cu hi trn l 38 = 6561 cch.

1.2.

Hon v v t hp

Cho

l mt tp hp bao gm

phn t v

l mt s nguyn khng

m nh hn hoc bng
nh ngha 1.2.1

n. r-hon v ca X
l mt b sp th t gm

Mt

phn t

n phn t ca X . n-hon v ca X
c gi l mt hon v ca

Mt S

X.
v khc nhau ca

r-hon v ca mt tp hp n phn t c k hiu l P (n, r). {2, 3, 4}

Mt v

V d 1.2.2

{2, 4, 3}

l hai

3-hon

X =

{1, 2, 3, 4, 5}.
nh ngha 1.2.3

r-t hp ca X

l mt tp con gm

r phn t ca X .

r-t hp ca mt tp hp n phn t c k hiu l C(n, r). n! nh l 1.2.4 (i) P (n, r) = (n r)! P (n, r) n! (ii) C(n, r) = = = C(n, n r) r! r!(n r)!

y chng ta a ra hm giai tha:

m! (1).(2)...(m)
Chng minh:

0! 1 X
vo v tr u

(i)

cch chn mt phn t bt k ca

tin trong

v tr; c

(n 1) cch

chn mt phn t t nhm

(n 1) phn

t cn li chim v tr th hai trong s

v tr. Ch rng s cch chn

phn t chim v tr th hai khng ph thuc vo cch chn phn t chim v tr th nht nh th no.

www.VNMATH.com
Do theo quy tc nhn, hai v tr u tin c th lp y bi cch...v tt c

n(n 1)

v tr c th lp y bi:

P (n, r) = n(n 1)...(n r + 1) =

cch.

n! (n r)!

(ii) nh gi C(n, r), ch rng mt r-hon v ca tp hp n phn t X

l hon v ca mt Hn na, nhng

r-tp con no ca X .

r-tp con phn bit sinh ra r-t hp phn bit. Do , bng

quy tc cng ta c:

P (n, r) = P (r, r) + P (r, r) + ... + P (r, r)

S cc s hng v phi l s cc c:

r-tp con ca X

tc l

C(n, r). Do ta

P (n, r) = C(n, r)P (r, r) = C(n, r)r!

Mi

r-tp con ca X

c mt tp con b duy nht l

(n r)-tp con.

ta c mt quan h quan trng l:

C(n, r) = C(n, n r)
c bit, s hon v ca

n phn t l: P (n, n) = n!

Nhn xt 1.2.5

Trong chng trnh ph thng, mt

r-

hon v ca mt tp

hp c

n phn t c gi l mt chnh hp chp r

ca

n phn t, mt r- t
ca

hp ca mt tp hp c t .
V d 1.2.6

n phn t c gi l mt t hp chp r

n phn

Mt cu lc b gm

12 hc sinh khi 12; 10 hc sinh khi 11; 4

hc sinh khi

9 4

hc sinh khi hc sinh khi

10.

Cn lp ra mt ban i din gm: hc sinh khi

12;

11; 3

10.
8

Vy ta c:

C(12, 4) =

12! = 495 4!8!

www.VNMATH.com
cch chn

4 hc sinh khi 12; C(10, 4) = 210 cch chn 4 hc sinh khi 11;
cch chn

C(9, 3) = 84

hc sinh khi

10.

Bng quy tc nhn, s cch

chn ra ban i din trn l:

495.210.84 = 8731800 cch.

1.3.

Nguyn l chung chim b cu (Nguyn l Dirichlet)

Mt s kt qu su sc ca l thuyt t hp xut pht t mt mnh n gin: Nu

n chung chim b cu l ni tr n ca t nht (n + 1) con chim b

Gi thit rng c nhiu chic tt , nhiu chic tt trng v

cu th c t nht mt chung chim cha t hai con chim b cu tr ln.

V d 1.3.1

nhiu chic tt xanh trong hp. Hi phi ly t hp ra t nht bao nhiu chic tt (khi ly khng nhn vo bn trong) chc chn c mu. Gii Mi mt mu c coi nh mt chung chim b cu vy ly

2 chic cng

n = 3. Do , nu
Mt tng qut

n + 1 = 4 chic tt th t nht c hai chic tt cng mu.

Nu

n gin ca nguyn l chung chim b cu nh sau:

n chung chim b cu l ni tr n ca kn + 1 con chim b cu vi k + 1 con chim

l mt s nguyn dng th t nht c mt chung cha t

b cu tr ln.
V d 1.3.2

Tng t nh v d

1.3.1 nu cn ly 6 chic tt cng mu th ta

vn c

n = 3 v m bo rng mt (hay nhiu hn) trong s cc chung k+1 = 6

(hoc nhiu hn) con chim b cu th chng ta phi ly

cha

kn + 1 = 16 con chim. Do p s l 16 chic tt.

V d 1.3.3

Mt t cha

20

chic o s mi trong c

chic mu ;

chic mu trng v

9 chic mu xanh. Hi phi ly ra t nht bao nhiu chic r = 4, 5, 6, 7, 8, 9

chic o

o (khi ly khng c nhn vo t) ly c

www.VNMATH.com
cng mu? Gii

) Trng hp 1: r = 4 = k + 1. Suy ra k = 3. C 3 mu nn n = 3. Do ,
cn phi ly ra t nht

kn + 1 = 3.3 + 1 = 10 chic o s mi.

Suy ra

) Trng hp 2: r = 5 = k + 1.

k = 4. 4

Phn tch n gin nht,

chng ta tng tng rng nhng chic o c ly ra t t mt cch tun t. Tnh hung "lng ph" s di chuyn nht l chic o ly ta u tin cng

mu . Do cc chic cn li phi ly ra c mu xanh hoc mu trng. chc chn

r=5

chic o ly ra c cng mu th

n = 2.

S lng o t

nht c mu xanh hoc mu trng cn ly ra l:

kn + 1 = 4.2 + 1 = 9 (theo 4 + 9 = 13 chic o.

nguyn l chung chim b cu). Vy cn ly ra t nht

) Trng hp 3: r = 6 = k + 1. Suy ra k = 5. Tng t nh trng hp 2, kt qu l 4 + kn + 1 = 4 + 5.2 + 1 = 15 chic o cn phi ly ra. )

Trng hp

4: r = 7 = k + 1.

Suy ra

k = 6.

Tng t kt qu l

4 + kn + 1 = 4 + 6.2 + 1 = 17 chic o cn phi ly ra. ) Trng hp 5: r = 8 = k + 1. Suy ra k = 7. By gi nu ly ra nhng

chic o mu hoc mu trng th u v gi tr. Do s chic o cn ly ra l:

4 + 7 + kn + 1 = 4 + 7 + 7.1 + 1 = 19 chic. 6: r = 9 = k + 1.
Tng t nh trng hp

)
qu: Cho

Trng hp

ta c kt

4 + 7 + kn + 1 = 4 + 7 + 8.1. + 1 = 20 chic o cn phi ly ra. S

l mt tp hp, to thnh bi

x1

i tng c du hiu

1; x2 x1
i

i tng c du hiu tng c du hiu tp con gm

2; x3 x2
K hiu

i tng c du hiu

3,..., xn xn1 r

n.

vr

l s nguyn nh nht tho mn tt c cc i tng c

vr

phn t ca S m mi tp con cha t nht

10

www.VNMATH.com
cng mt du hiu. Khi :

n(r 1) + 1, (n 1)(r 1) + 1 + x1 , vr = (n 2)(r 1) + 1 + x1 + x2 , .......................................... (1)(r 1) + 1 + x + x + ... + x , 1 2 n1

nh ngha 1.3.4

r x1 x1 < r x2 x2 < r x 3

xn1 < r xn x,
k hiu

Nu

l mt s thc th phn nguyn ca

[x]

l s nguyn ln nht nh hn hoc bng

nh l 1.3.5

x.
th t nht mt

n chung (m 1) chung cha t p + 1 con tr ln vi p = . n

Nu nht con chim b cu vo
Chng minh:

p con m1 = m1 < m chim. Vy s chim b cu nh hn hoc bng np n n

Gi s ngc li, tt cc chung u cha nhiu nht (mu thun). Gi s c 26 sinh vin (m = 26) v 7 chic t ch h. Vy 25 c p = = 3. Do c t nht mt chic t ch t 4 sinh vin tr ln. 7
V d 1.3.6

1.4.

Hon v v t hp tng qut

Nu

nh ngha 1.4.1

l mt a tp gm

vt (khng cn thit phi c gi l

phn bit), bt k mt s sp xp no ca mt

r n vt t a tp X

r-hon v tng qut ca X X ).

a tp

(nu

r = n chng ta gi n gin l hon v

c

tng qut ca
V d 1.4.2

X = {A, A, B, B, B, C, C}

AABCBBC

l mt

hon v tng qut ca X.

ni (i = 1, 2, ..., k), r v n l k + 2 s nguyn dng tho mn n1 + n2 + P (n, r) ... + nk = r n ta t P (n; n1 , n2 , ..., nk ) n1 !n2 !...nk !
Nu

11

www.VNMATH.com

Nhn xt 1.4.3

P (n, r) =

P (n, n) (n r)!

ta c:

P (n; n1 , n2 , ..., nk ) = P (n; n1 , n2 , ..., nk , n r)

V d 1.4.4

P (18; 3, 4, 6) =

P (18, 3 + 4 + 6) P (18, 13) 18! = = 3!4!6! 3!4!6! 3!4!6!5! P (18; 3 + 4 + 6 + 5) = 3!4!6!5! = P (18; 3, 4, 6, 5) Ta nhn c cng thc cho s hon X
bao gm

v ca mt a tp bi nh l sau:
nh l 1.4.5

S cc hon v tng qut ca mt a tp

ni

vt

ging nhau c cng du hiu

i (i = 1, 2, ..., k)

P (n; n1 , n2 , ..., nk ); X.
Nu

n = n1 + n2 + ... + nk .
Chng minh:

Gi

l tng s cc hon v tng qut ca

vt

ca

l phn bit th

P (n, n) l s hon v ca X . Khi , so snh s hon 1

v

v to bi

n1

vt phn bit c du hiu

n n1

phn t cn li vi s vt cn li th s

hon v to bi

n1

vt ging nhau c du hiu

1 v n n1

hon v tng ln

n1 ! ln. iu ny cng ng i vi nhng vt c du hiu

i (i = 2, 3, ..., k). Do theo quy tc nhn, t q = n1 !n2 !...nk ! th ta c: p=

V d 1.4.6

P (n, n) = P (n; n1 , n2 , ..., nk ) q

tng qut ca

X = {C, E, E, I, M, M, O, T, T } th s hon v P (9, 1, 2, 1, 2, 1, 2) = 9! = 45360 1!2!1!2!1!2!

l:

Nhn xt 1.4.7

Trong chng trnh ph thng, hon v tng qut gi l hon

v lp.
V d 1.4.8

Hi c bao nhiu cch xp ht

4 qu bng mu ging nhau; 1 bng).

3 qu bng mu trng ging nhau; 5 qu bng mu xanh ging nhau, vo 18

v tr thng hng cho trc (mi v tr c nhiu nht Gii

12

www.VNMATH.com
S cch xp l:

P (18; 4, 3, 5) =
Gi s rng

18! = 514594080 4!3!5!6! S

l mt tp con bt k ca

l tp hp

phn t v

phn t. Mt s phn chia c quan tm n th t ca hp tng qut ca

c gi l mt

r-t

X.

Nu

r = n,
c

chng ta c khi nim t hp tng

qut ca X. S

r-t

hp tng qut ca

n1

phn t cha th

1; n2

phn t

cha th

2.;...; nk

phn t cha th l:

k hiu

C(n; n1 , n2 , ..., nk ) trong

n1 + n2 + ... + nk = r

C(n; n1 , n2 , ..., nk ) = C(n, n1 )C(n n1 , n2 )....C(n n1 n2 ... nk1 ) = P (n, r) n! = n1 !n2 !...nk !(n r)! n1 !n2 !...nk !
(1.1)

nh l 1.4.9

C(n; n1 , n2 , ..., nk ) = P (n; n1 , n2 , ..., nk ) trong n1 + n2 +

C

... + nk = r n
V d 1.4.10

17 sinh vin mun i d tic v c 5 t n n h. Tuy 5 xe l 4, 4, 2, 5 v 1. Do ch ch ngi 17! 4!4!2!5!1!1!

nhin s ch ngi cn trng trn cho

16 sinh vin. Vy s cch ch 16 sinh vin trong 17 sinh vin trn l: C(17; 4, 4, 2, 5, 1) =

H qu 1.4.11

S cch phn chia (khng quan tm n th t) ca mt tp

hp c lc lng

n thnh p1 tp con c lc lng n1 , p2 tp con c lc lng nk

(trong cc

n2 ,...,pk
k
v

tp con c lc lng

ni (i = 1, 2, ..., k) l phn bit

pi ni = n) c cho bi cng thc:

i=1 p1 s hng p2 s hng pk s hng

C(n; n1 , ...n1 , n2 , ...n2 , ..., nk , ...nk ) n! = p1 !p2 !...pk ! [p1 !(n1 !)p1 ][p2 !(n2 !)p2 ]...[pk !(nk !)pk ]
13

www.VNMATH.com

V d 1.4.12

Gi s c 12 sinh vin tham gia chng trnh "Tip sc ma

thi '' . H cn c mt ti mt bn xe A.

(i)

S cch phn cng 12 sinh vin ny lm vic vo ba bui sng, chiu,

ti; mi bui 4 ngi khc nhau l

C(12; 4, 4, 4)

(ii) S cch phn chia 12 sinh vin ny thnh ba nhm, mi nhm c 4 ngi
khc nhau l

C(12; 4, 4, 4)/3!

(ii)

S cch phn chia 12 sinh vin ny ng vo 4 ca (mi ca mt sinh

vin) l

C(12; 4, 4, 4) .4! 3!
Ngoi ra, trong chng trnh ph thng chng ta cn s

Nhn xt 1.4.13

dng n hai khi nim chnh hp lp v t hp lp:

Chnh hp lp:

Cho tp hp X gm

phn t. Mi dy c di

gm

cc phn t ca tp X, m mi phn t c th lp li nhiu ln v c sp xp theo mt th t nht nh c gi l mt chnh hp lp chp phn t thuc tp X. S chnh hp lp chp t tp

ca

ca

n phn t bng s nh x

phn t n tp

n phn t v bng nr . n phn t. Mt t hp lp chp r (r khng

phn t thuc X l mt b gm

T hp lp:

Cho tp hp X gm

nht thit phi nh hn n) ca

phn t,

m mi phn t ny l mt trong nhng phn t ca X. S t hp lp chp ca

n phn t bng C(n + r 1, r).

1.5.

Cng thc bao hm v loi tr

S lng phn t ca mt tp hp hu hn

c k hiu l

n(A)

hay

| A |. Ta d dng chng minh c rng: n(A B) = n(A) + n(B) n(A B)

trong

A v B l cc tp hp hu hn. Do tnh s phn t ca A B , n(A)

v

chng ta cng

n(B)

sau tr i

n(A B)

t tng (chng ta

14

www.VNMATH.com
loi tr i nhng g l chung ca hai tp hp). y l tng ca nguyn l bao hm v loi tr. Nu nu

A l mt tp con ca X A v B

ta k hiu phn b ca

A trong X

A . Khi

l hai tp con ca

th ta c ng thc sau:

n (A B)
Nhng

= n(X) n(A B) = n(X) [n(A) + n(B) + n(A B)]

do :

(A B) = A B

n(A B ) = n(X) [n(A) + n(B)] + n(A B)

nh ngha 1.5.1

Nu

l mt phn t bt k ca

l mt tp con

no ca

X , th php m ca x trong A bng 1 nu x trong A v bng

0 nu x khng trong A.
Sieve chng minh mt nh l tng qut sau:
nh l 1.5.2

(Cng thc Sieve.) Nu

A1 , A2 , ..., Am

l nhng tp con ca

mt tp hu hn

th:

n(A1 A2 ... Am ) = n(X) S1 + S2 ... + (1)m Sm

trong

Sk

l k hiu ca tng cc lc lng ca tt c nhng

k -b

giao

nhau c to ra t

m tp hp trn. n(Ai Aj ), ....)

i,j=1,m i=j

(S1 = n(A1 ) + n(A2 ) + ... + n(Am ); S2 =

Chng minh:

Ly

x l mt phn t tu ca tp hp X .Ta ch ra rng php

m ca

c kt qu ging nhau c hai v ca phng trnh trn. Chng

ta quan tm ti

2 trng hp:

(i) x khng l phn t ca bt k tp hp no trong s m tp hp trn. (ii) x l phn t ca ng r tp hp trong s m tp hp trn, r 1; chng
ta lun c th gi thit l

A1 , A2 , ..., Ar . x bng 1 c hai v ca phng trnh. x

v tri bng

Trong trng hp u, php m ca

Trong trng hp sau, php m ca chng ta c:

0.

i vi v phi

Sk =

n(Ai1 Ai2 ... Aik )

15

(k = 1, 2, ..., m)

www.VNMATH.com
Php m ca

x v phi l:

1 C(r, 1) + C(r, 2) C(r, 3) + ... + (1)r C(r, r) = (1 1)r = 0

nh l 1.5.3

Vi k hiu ging nh nh l 1.7

n(A1 A2 ... Am ) = S1 S2 + ... + (1)m1 Sm

Chng minh:

Ta c

n(A1 A2 ... Am ) = n(X) n(A1 A2 ... Am )

suy ra iu phi chng minh.

16

www.VNMATH.com

Chng 2 Mt s chuyn v t hp dnh cho hc sinh c nng khiu ton bc trung hc ph thng
Trong chng ny tc gi xin trnh by 10 vn : Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn

1: Quy tc cng v quy tc nhn. 2: Hon v v t hp. 3: Nguyn l chung chim b cu. 4: Cc s Ramsey. 5: Cc s Catalan. 6: Cc s Stirling. 7: Hon v v t hp tng qut. 8: Nguyn l bao hm v loi tr. 9: Nhng s xo trn v nhng s sp t trc. 10: i lng bt bin.

Trong mi chuyn , cc bi tp thng c dn dt theo nhng ch nht nh. Qua hc sinh t tm thy cho mnh nhng kin thc lin quan n ch c nu. ng thi, mi bi u c li gii chi tit, ngn gn, y sng to v bt ng. Cc li gii ny t gp trong cc ti liu v t hp c trn th trng. Tc gi hi vng chnh iu ny kch thch s ham hiu bit, lng say m ca cc hc sinh c nng khiu ton.

17

www.VNMATH.com
2.1. Chuyn 1: Quy tc cng v quy tc nhn

Mc ch ca chuyn l dng hai quy tc m c bn tm hiu mt s tnh cht v s palindrome, chui nh phn, hm lgic t i ngu; t dng lm c s gii mt s bi ton t hp khc trong cc chuyn tip theo. Ngoi ra, cn c mt s bi ton khc vn dng hai quy tc ny em n mt li gii hay, c o. Hc sinh c th tm thy s th v qua cch vit cc s bi hay trong cc bi

2.1.5,

cch tm ra mi lin h gia bi

2.1.7

v bi

2.1.8

2.1.9 v 2.1.10 thay v tm s cch phn tch s nguyn N

thnh tch ca hai s nguyn t cng nhau ta li i tm s cch phn chia mt tp hp tng ng thnh hai tp hp khc rng khng giao nhau...
nh ngha 2.1.1

Mt palindrome l mt dy hu hn cc k t m c

xui v c ngc nh nhau (V d:

Bi ton 2.1.2

ABEU EBA). 7 ch s hoc 8 ch s, bit 2 ln.

Hi c bao nhiu palindrome c

rng trong s khng c ch s no xut hin nhiu hn

Gii:

Gi s mt s palindrome c di

n.

Do tnh i xng, ta ch cn

quan tp n tm n

n+1 2

v tr u tin. C th, trong bi ny ta ch cn quan

v tr u. V tr u tin phi khc

nn c

cch chn. C

cch chn cho v tr th tr th

2, 8

cch chn cho v tr th

3, 7

cch chn cho v

4.

Do c

(9).(9).(8).(7) = 4536

s palindrome tho mn yu cu

bi ton.
nh l 2.1.3

Chng minh rng : "Mt s palindrome c di chn th

chia ht cho 11".

Chng minh:

(1)

Ta thy nu b i ch s u tin v ch s cui cng ca

mt s palindrome th ta li c mt s palindrome mi. Do ta chng minh

(1) theo phng php quy np. N

l mt s palindrome c di

Gi s cho +) Nu +) Nu

2k .

k = 1 th (1) hin nhin ng. k 2 ta c:

18

www.VNMATH.com

N = a2k1 .102k1 + a2k2 .102k2 + ... + ak .10k + ak .10k1 + ... + a2k2 .101 + a2k1 .100 = a2k1 (102k1 + 100 ) + (a2k2 .102k2 + ... + a2k2 .101 ) = a2k1 .P + Q
Trong : v

P = 100...001 = 11. 9090...9091

2k ch s 2k2

Q = a2k2 .10

+ ... +

2k2ch s a2k2 .101

Theo gi thit quy np

Bi ton 2.1.4

Q chia ht cho 11. Vy n chia ht cho 11. (pcm) 1 v 0 hoc 1. Hy m tt c cc s palindrome n1 n+1 1 = 2 2 1 hoc ch s 0.Vy c tt

Trong mt s palindrome nh phn, ch s ng u l

nhng ch s tip theo c th l nh phn c di

n.

Gii:

Theo bi

2.1.2, chng ta ch cn quan tm n

v tr, mi v tr ny c th lp y bng ch s c

2[

n1 2 ]

s tho mn yu cu bi ton. Trong

Bi ton 2.1.5

100000 s nguyn dng u tin c bao nhiu s m 3,

mt ch s

trong biu din thp phn ca n cha ng mt ch s mt ch s

5. 100000 s nguyn dng u tin theo cch sau:

Gii:

Ta vit

+) S +) S +) S

0 vit l 00000. 1 vit l 00001. 2 vit l 00002. 99999 vit l 99999. 5 v tr. Ch s 3 c th chn bt k
cn hai v

................................. +) S

Theo cch vit trn, mi s cn tm c mt trong

5 v tr cho, sau ch s 4 c th chn bt k mt trong 4 v 5 c th chn bt k mt trong 3 v tr cn li, {0, 1, 2, 6, 7, 8, 9}. Vy c

tr cn li, ch s

tr ta c th chn bt k ch s no thuc tp hp

(5).(4).(3).(7).(7) = 2940 s nguyn tho mn yu cu bi ton.

Bi ton 2.1.6

Tm s c thc s ca s

441000 (mt c thc s ca mt

s nguyn dng

n l bt k c no ca n khc 1 v n).

Gii:

Mt s nguyn bt k c th biu th duy nht bng tch ca lu tha

19

www.VNMATH.com
cc s nguyn t. C th:

441000 = (23 ).(32 ).(53 ).(72 ).

Bt k mt c trong :

no thc s hay khng thc s l s c dng

(2a ).(3b ).(5c ).(7d ),

chn,

0 a 3; 0 b 2; 0 c 3; 0 d 2.
c

Trong cch biu din ny,

4 cch

chn,

3 cch

chn,

4 cch

d c 3 cch

chn. Vy

bng quy tc nhn, tng s c thc s tho mn s l:

(4).(3).(4).(3) 2 = 142
Bi ton 2.1.7

(s)

m s c thc s ca mt s nguyn

bit

c kt qu

phn tch ra tha s nguyn t nh sau:

N = pn1 pn2 ...pnk 1 2 k

(trong

p1 , p2 , ..., pk

l cc c s nguyn t) l:

Gii:

Theo bi

2.1.6 s cc c thc s ca N

(n1 + 1)(n2 + 1)...(nk + 1) 2

Bi ton 2.1.8

Mt tp hp gm

ni

vt ng nht c du hiu i, trong

i = 1, 2, ..., k . C bao nhiu cch ly ra t nht mt vt t tp hp trn.

Gii:
Gi s nhng vt c du hiu

i l nhng vt pi (coi pi l nhn t nguyn

t ca s nguyn c ca

trong bi

2.1.7). Yu cu bi ton tng t nh m s

N , khng bao gm s 1. Theo bi 2.1.7 kt qu cn tm l: (n1 + 1)(n2 + 1)...(nk + 1) 1

Bi ton 2.1.9

Tm s cch phn tch

441000 thnh hai nhn t m v n sao

(Ni cch khc

cho

m > 1, n > 1 v m, n ch c c chung l 1.

Ta xt tp hp

m v n l

hai s nguyn t cng nhau).

Gii:

X = {23 ; 32 ; 53 ; 72 }

lin quan n s phn tch ra tha

snguyn t ca

441000.

R rng rng mi phn t ca

phi xut hin

trong s phn tch ra tha s nguyn t ca xut hin ng thi c thnh

m hoc ca n nhng khng c

bng vi s cch

2 s. Hn na, hai s phn tch ca m v n phi hp 441000 thnh cp m, n

20

X.

Tc l s cch phn tch

www.VNMATH.com
chia

thnh

tp con khng rng (khng quan tm n th t v

m.n

n.m

l s phn tch ging nhau). Cc kt qu phn chia tp

(khng tnh

th t) tho mn yu cu l:

X = {23 } + {32 , 53 , 72 } = {32 } + {23 , 53 , 72 } = {72 } + {23 , 32 , 53 } = {23 , 32 } + {53 , 72 } = {23 , 53 } + {32 , 72 } = {23 , 72 } + {32 , 53 }
Do kt qu ca bi ton l:
Bi ton 2.1.10

4 + 3 = 7 = 241 1 2.1.9 ta c: nu N = pn1 pn2 ...pnk , p1 , p2 , ..., pk 1 2 k N = m.n

sao cho

Tng qut bi

l cc s nguyn t

(k 2).

Th s cch phn tch

m, n

l hai s nguyn t cng nhau l:

2k1 1
Gii:

(m > 1, n > 1) k. k
phn t phn bit

Chng minh bng phng php quy np theo

+) Cho +) Cho

k = 2, kt qu l d thy. k 3,
chng ta ch ra rng mt tp hp

Z = {a1 , a2 , ..., ak1 , ak } c 2k1 1 cch phn chia thnh hai phn khng
rng (khng tnh th t). Gi thit kt qu ng vi nhng tp hp c phn t phn bit. Mt s phn chia ca

(k 1)

Z l:

Z = {ak } {a1 , a2 , ..., ak1 } {ak } W

By gi gi thit quy np

2k2 1 cch phn chia tho mn yu cu. ak

vo mt trong hai phn th c

ng vi mi cch phn chia ta thm

hai cch phn chia ca phn chia

Z.

Tnh thm cch phn chia trn ta c kt qu s

Z thnh hai phn tho mn yu cu l: 1 + (2k2 1).2 = 2k1 1(pcm).

nh ngha 2.1.11

Trong mt chui nh phn cc phn t bng

0 hoc bng n.
Mt hm

1.

Cho

l mt tp hp tt c cc chui nh phn c di

21

www.VNMATH.com
lgc ca

n bin l mt hm t X X
l:

ti tp hp

Y = {0, 1}. n bin.

Bi ton 2.1.12

Tm s hm lgc phn bit ca

Gii:

Lc lng ca

r = 2n . Do s hm lgc tho mn l 2r . f
thay

nh ngha 2.1.13

Mt hm lgc c gi l t i ngu nu gi tr ca

hm

vn khng thay i nu mi phn t thuc min xc nh ca

i bng cch: ch s
V d 2.1.14

0 i thnh s 1 v ngc li.

nn

Khi

n = 6, f (101101) = f (010010)

l mt hm lgc

t i ngu.
Bi ton 2.1.15

Hy lit k tt c cc hm lgc t i ngu hai bin.

Gii:

hm lgc i ngu t tp hp

X = {00; 01; 10; 11}

ti tp hp

Y = {0; 1} a)f1 (00) = f1 (11) = f1 (01) = f1 (10) = 0 b)f2 (00) = f2 (11) = f2 (01) = f2 (10) = 1 c)f3 (00) = f3 (11) = f3 (01) = f3 (10) = 1 d)f4 (00) = f4 (11) = f4 (01) = f4 (10) = 0 n bin. r Gii: Theo bi 2.1.12 X c th phn thnh = 2n1 cp (, ) trong 2 chui c c t bng cch thay 0 thnh 1 v ngc li. i vi mi cp r th gi tr ca hm lgc t i ngu c th nhn l 0 hoc 1. Do c 2 2
Bi ton 2.1.16

Tm s lng cc hm lgc t i ngu ca

hm nh vy. y chnh l cn bc hai ca tng s cc hm lgc.

Bi ton 2.1.17

Cho mt li gm cc vung. Cc nt c nh s t

n theo chiu t tri sang phi v t 0 n m theo chiu t di ln trn.

Hi c bao nhiu ng i khc nhau t nt (0, 0) n nt (n, m) nu ch cho php i trn cnh cc vung theo chiu sang phi hoc ln trn.

Gii
Mt ng i nh th c xem gm

n + m on ( mi on l mt cnh m v s on

vung ). Ti mi on ch c chn mt trong hai gi tr : i ln ( m ta m l 1) hay sang phi ( m ta m l 0 ). S on i ln ng bng sang phi ng bng

n. Bi ton dn n vic tm xem c bao nhiu dy nh

22

www.VNMATH.com
phn di

n + m trong c ng m thnh phn bng 1. y cng chnh m

phn t ca mt tp

l s tp con m bng

n+m

phn t, v th s ng i cn

C(n + m, m).
Cho

Bi ton 2.1.18

m, n l cc s nguyn ln hn 1. Cho S l mt tp hp
l nhng tp con ca S. Gi thit rng bt k

phn t,

A1 , A2 , ..., Am Ai

hai phn t x v y trong S bao gi cng c mt tp hp

Ai

sao cho x trong

Ai

v y khng trong

hoc x khng trong

Ai

v y trong

Ai .

Chng

minh rng

n 2m . x trong S vi mt dy nh phn c m xi = 1
nu tha mn

Gii:

Chng ta hy lin kt mi phn t

ch s nu

a(x) = (x1 , x2 , ..., xm )

trong

Ai

xi = 0

x khng trong Ai . Ta xy dng mt hm s : f : S T = {(x1 , x2 , ..., xm ) | xi {0, 1}}

. T gi thit, nu

khc

th

f (x)

khc

f (y),

hay f l mt hm n nh.

V vy s phn t ca tp hp T phi nhiu hn hoc bng s phn t ca tp S. D thy s phn t ca T bng

2m (

bi v mi thnh phn

xi

ca

(x1 , x2 , ..., xm )
c

ch c th nhn mt trong hai gi tr l

hoc

1).

Do ta

n 2m .

2.2.

Chuyn 2: Hon v v t hp

Cho f l mt nh x t tp hu hn A vo tp hu hn B. Chng ta u bit rng, nu f l n nh th cn nu f l song nh th

n(A) n(B). Nu f l ton nh th n(A) n(B), n(A) = n(B). y chnh l c s ca phng php

thit lp song nh gii mt s bi ton t hp m mt s sch nu v cng l ch u tin tc gi lun vn a ra trong vn ny. Tip n l mt s bi ton v hon v vng quanh. Hc sinh c th thy thch th vi s xut hin hp l ca nhng chic gh trong nhng bi ny. Ch th ba

23

www.VNMATH.com
cp n l phng php chng minh bng l lun t hp. Cc em c th p dng phng php ny vo chng minh mt s cng thc t hp m khng phi dng nhiu n cc cng thc tnh ton. Do cc cng thc v t hp tr nn n gin, d nh hn i vi cc em.
nh ngha 2.2.1

Mt nh x

f y

t tp hp

A ti tp hp B A

c gi l mt

- mt nu c hai phn t phn bit thuc

Bi ton 2.2.2

phn bit ca

th c hai nh

f (x), f (y)

B. A ti B , bit A c m phn t, B

Tm s nh x mt - mt t

n phn t (n m).
C

Gii:

P (n, m) s la chn cho min gi tr ca hm s. Do c P (n, m)

Mi bc ho khc nhau c cp pht cho

hm mt - mt phn bit tho mn yu cu bi ton.

Bi ton 2.2.3

phng lm

vic sao cho khng c phng no c nhn nhiu hn mt bc ho. Tm s cch hon thnh cng vic ny bit:

a)n = 14 b)n = 6
Gii: a) P (14, 10)
(theo bi

2.2.1) P (10, 6)

b)

Ta c s bc ho nhiu hn s phng, do chng ta lp nh x t tp

hp cc phng ti tp hp cc bc ho. Kt qu cn tm l:
nh ngha 2.2.4

Mt hon v vng quanh l mt s sp xp cc phn t

phn bit quanh mt vng trn (hoc n gin ch l mt ng cong khp kn).
Bi ton 2.2.5

Tm s hon v vng quanh ca

n phn t phn bit. 1, 2, ..., n.

Gii:

nh s cc v tr dnh cho

phn t phn bit ln lt l

Nh thng l ta s c

n! cch sp xp. Tuy nhin khng phi l kt qu ABCD

v

ng trong trng hp ny v thc t hai hon v tuyn tnh c coi nh l mt hon v vng quanh. V d, hon v

BCDA c coi l mt

hon v vng quanh. Kt qu ca bi ton trn l tht n gin. Mt phn t

(n 1)!. Php chng minh

A1

bt k trong s

n phn t trn c t vo

24

www.VNMATH.com
mt v tr no trn vng trn. Cn li

n1

phn t c sp xp vo

n 1 v tr cn li trn vng trn. Do c tt c (n 1)! cch sp xp tho

mn yu cu bi ton.
nh ngha 2.2.6

Hai hon v tuyn tnh ca

phn t

c gi l

phn x vi nhau nu phn t th nht t th hai u tin

l phn t cui cng t cui cng

q,

phn

l phn t th

n1

q ,...,phn n

l phn t

q.

Mt hon v vng quanh ca

phn t c gi l mt hon

v vnh khn nu c xc nh bi mt hon v tuyn tnh ca t v

n1

phn

2 hon v phn x th khng c coi l phn bit.

Tm s hon v vnh khn ca

Bi ton 2.2.7

n phn t phn bit.

Gii:

Mi hon v vng quanh xc nh

2 hon v vnh khn, do s hon

v vnh khn l:

(n 1)! 2 n hc sinh n v n

Bi ton 2.2.8

C bao nhiu cch sp xp ch ngi cho

hc sinh nam quanh mt bn trn bit rng gia hai hc sinh n l mt hc sinh nam.

Gii:

(n 1)! cch sp xp ch ngi cho n hc sinh n, by gi c gia

hai hc sinh n t mt ci gh cho mt hc sinh nam ngi vo. Vy c

n! cch sp xp ch ngi cho n hc sinh nam. Kt qu: n!(n 1)! cch sp

xp tho mn yu cu.
Bi ton 2.2.9

ngi tham d mt cuc hp trong c

gim c

ph gim c. Hi c bao nhiu cch sp xp ch ngi cho

ngi

quanh mt bn trn sao cho gim c v

2 ph gim c lun ngi cnh

nhau, gim c ngi gia, hai ph gim c ngi hai bn.

Gii:

Gim c ngi vo mt ci gh, hai gh hai bn cnh dnh cho hai

ph gim c. Do c hai cch sp xp ch ngi cho hai ph gim c. Cn li

n 3 ngi ngi vo n 3 gh. Do c (n 3)! cch sp xp cho 2.(n 3)! cch sp xp tho mn yu cu. r
ngi trong Hi c bao nhiu cch sp xp ch ngi cho

cc ngi cn li. Kt qu c:
Bi ton 2.2.10

25

www.VNMATH.com
s

n ngi quanh mt bn trn v s cn li ngi quanh mt bn trn khc.

u tin chn ra

Gii:
C

r ngi cho chic bn th nht. C C(n, r) cch chn.

(r 1)! cch sp xp ch ngi bn th nht. C (n r 1)! cch sp

xp ch ngi bn th hai. Kt qu cn tm l:

C(n, r)(r 1)!(n r 1)!

Bi ton 2.2.11

C bao nhiu cch sp xp ch ngi cho

m hc sinh n v

hc sinh nam

(m < n)

xung quanh mt chic bn trn sao cho khng c

hai hc sinh n no ngi cnh nhau.

Gii:

chic gh xung quanh ci bn, sau sp xp ch ngi cho

hc sinh nam. C

(n 1)! cch sp xp cho n hc sinh nam. Tip c gia n

chic gh mi cn thm

hai hc sinh nam ta thm vo mt chic gh. C vo. Sp xp ch ngi cho

hc sinh n vo

chic gh . C

P (n, m)

cch sp xp tho mn. Sau khi cc hc sinh n ngi ht th nhng gh tha li b ra. Vy c tt c: cu.
Bi ton 2.2.12

(n 1)!P (n, m)

cch sp xp tho mn yu

Mt php chng minh bng l lun t hp l mt php

chng minh s dng nhng l lun t hp thay th cho nhng php tnh ton. Hy dng php chng minh bng l lun t hp chng minh cng thc:

C(m + n, 2) C(m, 2) C(n, 2) = m.n

Gii:
Xem xt mt nhm gm

m hc sinh nam v n hc sinh n. Bng quy C(m + n, 2)

cch chon

tc nhn c

m.n

cch chn ra mt hc sinh nam v mt hc sinh n. Theo

cch khc m cng a n kt qu tng t l c hai hc sinh bt k sau tr i

C(m, 2)v C(n, 2) s cch chn ra hai hc

sinh cng l nam hoc cng l n. Sau y ta chng minh mt s cng thc quen thuc v t hp:
Bi ton 2.2.13

S dng php chng minh bng l lun t hp, chng minh

cng thc Pascal

C(n, r) = C(n 1, r) + C(n 1, r 1) . X

gm

Gii:

Ta xem xt mt tp

n phn t phn bit. Ly Y

26

l mt tp con

www.VNMATH.com
bt k ca

X Y

gm c

(n 1) phn t.

Mi tp con ca

phn t l mt

tp con ca

phn t hoc l hp ca mt tp con ca

(r 1)

phn t vi tp hp n l gm mt phn t cn li ca thuc

nhng khng

Y . C C(n 1, r) tp con thuc loi trc v C(n 1, r 1) tp con C(n, r)

n
Chng minh cng thc khai trin nh thc Newton.

thuc loi sau. Tng ca hai kt qu trn l:

Bi ton 2.2.14

(x+y) = x +C(n, 1)x

Gii:

n1

y+...+C(n, r)x

nr r

y +...+y =
r=0
l

C(n, r)xnr y r
nhn vi h s

S hng tng qut trong khai trin Nu chng ta vit

(x + y)n

xnr y r

C(n, r).

(x + y)n

nh sau:(x

+ y)1 (x + y)2 ...(x + y)n , C(n, r)

c gi l

chng ta thy h s

C(n, r) chnh l s cch chn ra r ngoc n t n ngoc yr

trong tch

n trn c c h s nh thc.
Bi ton 2.2.15

xnr y r .

S nguyn

Chng minh Cng thc Vandermonde:

C(p + q, r) =
j=0

C(p, j)C(q, r j)

Chng minh:
h s ca

Bng nh l nh thc, v tri ca cng thc Vandermonde l

xr

trong

(1 + x)p+q ; v phi ca cng thc l h s ca xr trong

(1 + y)p (1 + y)q . Hai h s hin nhin phi bng nhau.

Bi ton 2.2.16

Chng minh cng thc Newton's:

C(n, r)C(r, k) = C(n, k)C(n k, r k)

Gii:
gm Gi thit mt cu lc b c

n thnh vin. Cn bu ra mt ban i din k

ngi lm ban S cch chn ra ban lnh o c th tm

ngi. Trong s

ngi thuc ban i din chn ra

lnh o cu lc b bng hai cch.

(n r k). r

(i)

u tin chn

ngi t tp hp

thnh vin ca cu lc b, cng

vic ny c th thc hin theo

C(n, r)
27

cch. Sau , chn

ngi vo ban

www.VNMATH.com
lnh o t

r ngi i din. Cng vic th hai c th thc hin theo C(r, k) C(n, r)C(r, k)
cch chn ra ban i din gm

cch. Kt qu c trong c

ngi

ngi trong ban lnh o. y l v tri cng thc. thnh vin trong s

(ii) u tin chn k

ban lnh o, c

n thnh vin ca cu lc b vo (r k)
ngi na

C(n, k)

cch chn. Sau chn thm

trong s nhng ngi cn li cng vi thnh ban i din, c

ngi trong ban lnh o lp

C(n k, r k)cch chn. Kt qu cn tm l: C(n, k)C(n k, r k)

y chnh l v phi ca cng thc.

Bi ton 2.2.17

Chng minh cng thc

C(n + 1, r + 1) = C(n, r) + C(n 1, r) + C(n 2, r) + ... + C(r, r)

Gii: +)
Vi

()

n = 1 th cng thc hin nhin ng.

Hin nhin ng thc ng theo phng php quy np ton

+) Vi n > 1, s dng cng thc Pascal ta thay th v tri bng C(n, r + 1) + C(n, r).
hc.
Bi ton 2.2.18

Tnh

S = 1.2 + 2.3 + 3.4 + ... + n.(n + 1)

Gii:

Ta c:

k(k + 1) = C(k + 1, 2) S = 2[C(2, 2) + C(3, 2) + ... + C(n + 1, 2)]

(*)

= 2C(n + 2, 3) =

n(n + 1)(n + 1) 3 P
v

Bi ton 2.2.19

Theo bi

2.2.2 mt hon v ca X = {1, 2, 3, ..., n} l mt Q l hai hon v ca X , tch ca X = {1, 2, 3, 4, 5}; Q = 23415; X.
Hn na, nh x nghch o ca

nh x chng

1-1 t tp X P Q

vo chnh n. Nu

cng l mt hon v ca

P 1

cng l mt hon v ca X. Cho

P = 12534. Hy tm: a) P Q b) Q P
28

www.VNMATH.com

c)Q1

P 1

Gii: a) P Q = 25314

b) Q P = 23541 c)Q1 = 41235 v P 1 = 12453

2.3.

Chuyn 3: Nguyn l chung chim b cu

Cho

Bi ton 2.3.1

X = {0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10}, S

l tp con bt k m tng

ca

7 phn t. Chng minh rng lun tn ti hai phn t ca S 10.

ca chng bng

Gii:

Nhng tp con

H1 = {0; 10}; H2 = {1; 9}; H3 = {2; 8}; H4 =

c th coi nh

{3; 7}; H5 = {4; 6}; H6 = {5}

cc phn t ca

chung chim b cu v

coi nh

7 con chim b cu. Theo nguyn l chung chim 7

s nguyn phn bit.

b cu ta c iu phi chng minh.

Bi ton 2.3.2

Cho

l mt tp hp bt k gm

Hy ch ra rng c hai s nguyn chia ht cho

x, y

thuc

tho mn

x+y 7

hoc

xy

10. X = {x1 , x2 , x3 , x4 , x5 , x6 , x7 } ri
l s d khi chia l tp hp gm s nguyn

Gii:

Gi s

phn bit. Gi

xi

cho

10. Ta xt cc tp con ca X :

H1 = {xi | ri = 0} H3 = {xi | ri = 1 H5 = {xi | ri = 3

Vy c Nu Nu hoc hoc

H2 = {xi | ri = 5} 9} 7} H4 = {xi | ri = 2 H6 = {xi | ri = 4

hoc hoc

8} 6}

6 chung chim b cu cho 7 con chim.

cng thuc

x v y x
v

H1

hoc

H2

th c

x+y

hoc

xy

chia ht cho

10.

thuc mt trong

4 tp

cn li th

x+y

hoc

xy 10. 2cm.

chia ht cho

10 nhng khng xy ra c x + y
Bi ton 2.3.3

hoc

xy

chia ht cho

Cho mt tam gic u c di bng

Ly bt k

im trong tam gic . Chng minh rng c t nht

2 im c khong cch

29

www.VNMATH.com
nh hn

1cm. 4 tam gic u c khong cch bng 1cm. 3cm. Ly 10 im 4 tam gic v 5 im do kt qu l hin nhin.
Cho mt tam gic u c di cnh bng

Gii:

Chia tam gic cho thnh

Chng ta c

Bi ton 2.3.4

bt k trong tam gic . Chng minh rng c t nht hai im c khong cch nh hn

1cm. 9 tam gic u c di cnh bng 1cm. 2cm. Ly bt k 5 im 2

im c khong

Gii:
Ta c

Chia tam gic ban u thnh

9 tam gic v 10 im do kt qu l hin nhin.

Cho hnh vung c di cnh bng

Bi ton 2.3.5

nm trong hnh vung . Chng minh rng c t nht cch nh hn

2cm.

Gii:

4 hnh vung c di cnh bng 1cm. 2 v 5 im do kt qu Ta c 4 hnh vung c di ng cho bng

Chia hnh vung ban u thnh C

l hin nhin.
Bi ton 2.3.6

n i bng tham gia thi u vng trn tnh im. Bit 2 i c cng s trn thng. 1 trn v nhiu nht l n 1 trn.
nh

rng i no cng c t nht mt trn thng (c gii khng c trn no ho). Hy chng minh rng c t nht

Gii:

S trn thng ca mt i t nht l

Nh vy ta coi s trn thng cu,

1, 2, 3, ..., n 1 X
gm

(n 1)

chung chim b

n i coi nh n con chim b cu. Do kt qu l hin nhin.

Cho tp hp

Bi ton 2.3.7

s nguyn bt k. Chng minh rng

lun c mt tp con m tng ca cc s nguyn c trong tp hp chia

ht cho

n. X = {x1 , x2 , ..., xn }
v

Gii:

Gi s

Si = x1 + x2 + ... + xi

trong

i = 1, 2, ..., n. Nu c mt Si no chia ht cho n th ta c iu phi chng

minh. Trong trng hp ngc li, ta gi nht bng

ri

l s d khi chia

Si

cho

th

ri

nh

v ln nht bng

(n 1).

Do bng nguyn l chung chim

30

www.VNMATH.com
b cu, chng ta phi c

p, q

no tho mn

p<q

rp = rq . Ta c:

Sq Sp = xp+1 + xp+2 + ... + xq

Hin nhin

Sq Sp
C

chia ht cho

n. (pcm) 8
my in laze trong mt vn phng.

Bi ton 2.3.8

12

my vi tnh v

Hy tm mt phng n kt ni gia cc my vi tnh vi cc my in sao cho trong cng mt thi gian khc nhau.

8 my tnh (hoc t hn) c th in nhng my in 40

kt ni tho mn yu cu ny. Gi

Gii:

Chng ta c th ch ra c

s cc my in k hiu l

Pj (j = 1, 2, ..., 8) 5

v cc my tnh k hiu l my vi tnh u tin, sau

Ci (i = 1, 2, ..., 12).
th ba vi

Ni my in th nht vi

ni my in th hai vi

5 my vi tnh lin tip tnh t C2 . Sau , ni my in

5 my vi tnh lin tip tnh t C3 . Tip tc nh vy ta c bng (1.1)

P1 C1 C2 C3 C4 C5 C6 C7 C8 C9 C10 C11 C12

1 1 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0

P2
0 1 1 1 1 1 0 0 0 0 0 0

P3
0 0 1 1 1 1 1 0 0 0 0 0

P4
0 0 0 1 1 1 1 1 0 0 0 0 Bng

P5
0 0 0 0 1 1 1 1 1 0 0 0

P6
0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 0 0

P7
0 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 0

P8
0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1

2.1

31

www.VNMATH.com
Gi s l

8 my vi tnh (d nhin c th t hn) cn dng my in trong mt lc

trong i1

Ci1 , Ci2 , ..., Cis

< i2 < ... < is . Ta thy rng (1) s.

(V l). Nu

s is s + 4 (s = 1, 2, ..., 8)
Tht vy, nu is

<s

tc l c

s nguyn dng nh hn

is s + 5 th sau s nhiu nht l cn 7 s ch s cn li nhng thc t cn 8 s ch s. (Mu thun)

Theo

(1) v bng 2.1 Ci1

dng

P1 , Ci2

dng

P2 ,..., Ci8

dng

P8

2.4.

Chuyn 4: Cc s Ramsey

C th khng nh rng trong

6 ngi bt k lun tm c 3 ngi sao cho

hoc h quen nhau tng i mt hoc h khng quen nhau tng i mt hay khng? y l mt bi ton xut hin t lu v tng c coi l mt bi ton tn ti trong l thuyt t hp. Li gii ca n l mt trng hp ring ca nh l c Ramsey chng minh vo nm

1928.

nh l

ny c nhiu m rng su sc v quan trng khng nhng ch trong l thuyt t hp v th m cn trong cc lnh vc khc nh gii tch, i s, hnh hc,...Sau y chng ta s tm hiu v cc s bi tp lin quan n loi s ny.
Bi ton 2.4.1

Ramsey

v nghin cu mt s

Cho trc mt nhm

6 ngi bt k. Chng minh rng lun

c mt nhm con gm

3 ngi trong h quen nhau tng i mt hoc h

l mt nhm gm

khng quen nhau tng i mt.

Gii:

Gi s

{A, B, C, D, E, F } Z.

ngi. Gi thit rng

nhng ngi quen ngi ngi

A th ngi phng Y
Ngi

v nhng ngi khng quen

th ngi phng

A 3

khng ngi trong hai phng . Khi hoc ngi trong phng

c t nht

3 ngi ngi trong phng Y

Z. Y
l

(a)

Khng mt tng qut gi s

ngi cng ngi trong phng

B, C, D nu 3 ngi ny khng quen bit ln nhau th yu cu bi ton c

32

www.VNMATH.com
tho mn. nu nhm mn.

ngi ny c

ngi quen bit nhau gi s

B, C

th ta c

ngi l

A, B, C

quen bit ln nhau. Yu cu bi ton c tho

(b)

Gi s

ngi cng ngi trong phng

B, C, D

tng t ta ch

cn thay i khi nim "quen bit ln nhau" vi "khng quen bit ln nhau" th ta cng ch ra c nhm

3 ngi tho mn yu cu bi ton.

Nu ta coi 6 ngi nh l 6 im trong mt phng th ta c th gp bi ton trn di mt dng khc nh sau: Trong mt phng cho su im c ni vi nhau tng i mt bi cc cung mu xanh hoc mu . Chng minh rng lun tm c 3 im sao cho cc cung ni chng c cng mt mu (ta ni l chng to thnh tam gic xanh hoc ).

Gii:

Chn im P no trong 6 im. T n c 5 cung ni vi 5 im

cn li. Theo nguyn l Dirichlet, c 3 trong s 5 cung phi c cng mt mu, chng hn l mu xanh. Gi s l cc cung PA, PB, PC. Nu nh mt trong s 3 cung AB, AC, BC c mu xanh th n cng vi hai trong s ba cung PA, PB, PC to thnh mt tam gic xanh. Nu ngc li th tam gic ABC l mt tam gic .
Bi ton 2.4.2

Cho mt nhm gm

10 ngi bt k. Chng minh rng lun

a) v b) bit: a) Mt nhm con 3 ngi khng quen bit ln nhau hoc mt nhm con

4 ngi quen bit ln nhau. b) Mt nhm con 3 ngi quen bit ln nhau hoc mt nhm con 4 ngi
khng quen bit ln nhau.

Gii:
phng

Gi s

l mt trong

10

ngi , cn

ngi ngi vo

phng,

gm nhng ngi quen

A, phng Z

gm nhng ngi khng quen

A.Ngi A khng vo mt trong hai phng . a) Ta c phng Y (i)

c t nht

6 ngi hoc phng Z 6

c t nht

4 ngi. Y

Gi s phng

c t nht

ngi theo bi ton trn trong phng

33

www.VNMATH.com
lun tm c nhm bit ln nhau.

ngi quen bit ln nhau hoc

ngi khng quen

A cng vi nhm 3 ngi quen bit ln nhau to thnh nhm

c t nht

4 ngi quen bit ln nhau. (ii) Gi s phng Z 4 ngi. Khi hoc 4 ngi ny quen bit B, C . 4 quen bitln nhau. Trong trng hp sau
ln nhau hoc c t nht

ngi khng quen bit ln nhau. Gi s l

Trong trng hp u ta c nhm

A, B, C

l nhm

ngi khng quen bit ln nhau. Yu cu bi ton c

tho mn.

b) Tng t a phng Z

c t nht

6 ngi hoc phng Y

c t nht

4 ngi.

Ta ch cn i hai khi nim "quen bit ln nhau" vi "khng quen bit ln nhau" th ch ra c nhng nhm ngi tho mn yu cu bi ton.
Bi ton 2.4.3

Cho mt nhm

20

ngi bt k. Chng minh rng lun c

mt nhm con

4 ngi quen bit ln nhau hoc khng quen bit ln nhau

l mt trong

Gii:

Gi s

20

ngi , phng

gm nhng ngi quen

A,

phng

gm nhng ngi khng quen

A.

Ngi

khng ngi trong

hai phng . Vy th hoc phng t nht

c t nht

10

ngi, hoc phng

10 ngi. Y
c t nht

i)
c

Gi s phng

10

ngi theo bi ton trn trong phng

Y A

ngi quen bit ln nhau hoc

ngi khng quen bit ln nhau.

cng vi nhm

ngi quen bit ln nhau c th to thnh nhm

ngi

quen bit ln nhau. Yu cu bi ton c tho mn.

ii) Gi s phng Z

c t nht

10 ngi. Tng t nh trng hp i ta ch

cn i hai khi nim "quen bit ln nhau" vi "khng quen bit ln nhau" th ch ra c nhng nhm ngi tho mn yu cu bi ton.
Bi ton 2.4.4

Cho

l hai s nguyn dng. Mt s nguyn dng nu trong mt nhm

c gi l c tnh cht

(p, q)-Ramsey p r

ngi bt

k lun c mt nhm con

ngi quen bit ln nhau hoc c tnh cht

ngi khng

quen bit ln nhau. S nh nht Ramsey, k hiu

(p, q)-Ramsey c gi l s

R(p, q). Chng minh rng:

34

www.VNMATH.com

a) R(p, q) = R(q, p) b) R(p, 2) = p

Gii: a)
Tng t nh cc bi tp trn ta ch cn thay i hai khi nim "quen bit ln nhau" v "khng quen bit ln nhau" th ta c:

R(p, q) = R(q, p) b)
Hin nhin v cho mt nhm

ngi bt k th hoc

ngi ny quen

bit ln nhau hoc c t nht hai ngi khng quen bit ln nhau
Bi ton 2.4.5

Ch ra rng

R(3, 3) = 6. R(3, 3) 6.
Ta phi ch ra

Gii:

Theo bi

(2.4.1)

ta c

R(3, 3) > 5

ta sp

xp ch ngi cho mt nhm

5 ngi quanh mt bn trn sao cho mi ngi

ch quen bit vi hai ngi ngi ngay bn cnh. Trong tnh hung ny khng c tp hp

3 ngi no tho mn quen bit ln nhau tng i mt hoc khng R(3, 3) = 6. m, n l hai s nguyn ln hn 2 th:
Chng minh rng nu

quen bit ln nhau tng i mt. Vy

Bi ton 2.4.6

R(m, n) R(m 1, n) + R(m, n 1)

(Biu thc ny cho ta cn trn ca

R(m, n))
Gi

Gii:

Ly

p R(m 1, n), q R(m, n 1) v r p + q . Ta quan tm n r

ngi l

mt nhm

{1, 2, ..., r}.

l tp hp nhng ngi bit ngi

l tp hp nhng ngi khng bit ngi

1.

C hai tp hp ny c c t nht

r 1 ngi. Do hoc L c t nht p ngi hoc M a) Nu L

ca c t nht

ngi

p = R(m 1, n) ngi

th bng nh ngha,

cha

mt tp con ca

(m 1)

ngi quen bit ln nhau hoc cha mt tp con

n ngi khng quen bit ln nhau. Trong trng hp ny (m 1) ngi 1 to thnh nhm m ngi quen bit ln nhau. R(m 1, n) + R(m, n 1) ngi

ny v ngi

Do , trong trng hp ny nhm ca lun c Vy:

m ngi quen bit ln nhau hoc n ngi khng quen bit ln nhau. R(m, n) R(m 1, n) + R(m, n 1)
35

www.VNMATH.com

b) L lun tng t nu M
T Nu

c t nht

ngi

a) v b) suy ra iu phi chng minh. R(m 1, n)

v

Bi ton 2.4.7

R(m, n 1)

s chn ln hn

2.

Chng minh rng:

R(m, n) R(m 1, n) + R(m, n 1) 1

Gii:
Tng t nh

2.4.6,

ly

p R(m 1, n), q R(m, n 1) (r 1)

r p + q.
k

Nh th ch ra rng trong mt nhm

ngi bt

X = {1, 2, ..., r 1} lun c hoc mt nhm con m ngi quen bit ln n

ngi khng quen bit ln nhau. Goi

nhau hoc mt nhm con ngi quen bit ngi s chn. Nhng c th chn

di

l s l

i vi i = 1, 2, ..., r 1. Ta c: d1 + d2 + ... + dr1

l s l, do tn ti t nht mt s

r1

di

chn, ta

i = 1.

Gi

l tp hp nhng ngi quen bit ngi

M q

l tp hp nhng ngi khng quen bit ngi s chn ngi. By gi, hoc ngi. Nhng

1. T , L, M
ngi hoc

cng phi c c t nht

c t nht

p1

p 1 l l. Do hoc L c t nht p ngi hoc M

c t nht

c t nht

ngi.

a) b)
minh.

Gi s

L M

p q

ngi l lun tng t bi trn suy ra bt ng

thc cn chng minh. Gi s c t nht ngi l lun tng t suy ra iu phi chng

Bi ton 2.4.8

Chng minh rng:

R(4, 3) = 9
Gii:
Theo bi trn ta c:

R(4, 3) R(3, 3) + R(4, 2) 1 = 6 + 4 1 = 9

chng minh

R(4, 3) = R(3, 4) > 8

chng ta a ra mt nhm

ngi

nhng trong nhm khng tm ra mt nhm con gm ln nhau v khng c nhm con gm

ngi quen bit Ta

4 ngi khng quen bit ln nhau.

36

www.VNMATH.com
xp

8 ngi quanh mt bn trn. Mi ngi ch bit chnh xc 3 ngi khc:

ngi ngi ngay bn cnh anh ta v mt ngi ngi xa anh ta nht. Vy

R(4, 3) = 9
Bi ton 2.4.9

Chng minh rng:

R(5, 3) = 14
Gii: R(5, 3) R(4, 3) + R(5, 2) = 9 + 5 = 14.
chng minh

R(5, 3) =

R(3, 5) > 13 ta sp xp 13 ngi ngi quanh mt bn trn sao cho mi ngi

ch quen bit vi ngi th

5 bn tri anh ta v ngi th 5 bn phi anh 3 ngi quen 5

ngi khng quen bit ln

ta. Trong tnh hung ny s khng c mt nhm con no gm bit ln nhau v khng c nhm con no gm nhau. Vy

R(5, 3) = 14.
Mt cp s cng c di

Bi ton 2.4.10

n l mt dy c dng < a; a +

d; a + 2d; ...; a + (n 1)d >. X = {1, 2, ..., 9}

Gii:
v thnh

Ch ra rng bt k s phn chia no ca

tp con th t nht mt trong hai tp con cha

mt cp s cng c di

3. X
thnh

Gi s kt lun ca bi ton l sai. Ta phn chia v ly

2 tp hp P P P
do

l phn t ca

P.

D nhin

khng cng trong

3 trng hp xy ra: 1:
S

Trng hp

trong

P 4

trong

Q.

1 P.

trong v

do

trong

Q.

3 Q.

trong v

suy ra

trong

trong v

suy ra

trong

trong

suy ra

trong

P.

trong

suy ra

7 trong Q. T 7 v 9 trong Q suy ra 8 trong P . Nhng 2, 5, 8, mu thun. 1 trong Q. V tp X

l khng thay i

nh th

cha mt cp s cng l

Trng hp

2: S 9 trong P

khi thay mi phn t nh trng hp Trng hp

i trong bng phn t 10 i. Do l lun tng t

hoc trong trong

1 suy ra iu mu thun. 3: S 1 v 9 trong Q. S 7 hoc trong P P.

T

Q.

Gi s n trong

trong

suy ra c

Q.

iu

37

www.VNMATH.com
c ngha Do

Q c mt cp s cng 3, 6, 9.

Nu

7 trong Q th 8 trong P .
th

1 v 7 trong Q, 4 trong P . T 4 v 5 trong P

c cp s cng

3 trong Q. T

1 v 3 trong Q th 2 trong P . Vy P
Bi ton 2.4.11

2, 5, 8, mu thun.

(V ch Lin X) C mt nhm ngi m trong , mi

cp khng quen nhau c ng hai ngi quen chung, cn mi cp quen nhau th khng c ngi quen chung. Chng minh rng s ngi quen ca mi ngi l nh nhau.

Gii:

Gi s

a quen b v tp cc ngi quen ca a v b (khng k a v b) l a B

thuc

A
v

B.

Mi ngi

s quen duy nht mt ngi thuc

(do

b khng quen nhau, hn na h c mt ngi quen chung l a). Tng

s quen duy nht mt ngi thuc

t, mi ngi thuc song nh i t Nu

A. Vy tn ti mt

A ti B , tc a v b c s ngi quen bng nhau.

a khng quen b th tn ti c quen c a v b. Do sngi quen ca

a v b bng nhau do cng bng s ngi quen ca c.

2.5.

Chuyn 5: Cc s Catalan
Mt ng i t im

Bi ton 2.5.1

P0 ti im Pm trong h trc to c < P0 , P1 , ...Pm >; Pi (xi , yi )

hoc

th coi nh l mt dy im c to nguyn sao cho

i = 0, 1, ...., m 1 xi+1 = xi + 1; yi+1 = yi

ng i ny l p nu

xi+1 = xi ; yi+1 =
nu khng tho

yi + 1.

yi < xi (i = 0, 1, ..., m) Pm .
v

mn nh vy ta ni l ng i xu.

a) Tm ra s ng i t P0
Gii: a)
l Theo bi

ti

b) m s ng i p t (x0 , y0 ) ti (xm , ym ). 2.1.17 t m = xm x0 n = ym y0

th ta c kt qu

C(xm x0 + ym y0 ; xm x0 ).

b)

38

www.VNMATH.com

S S

2.1
ng i ny ct Gi on ng i t

2.1 minh ho ng i xu t (x0 , y0 ) ti (xm , ym ). y =x Q

ti ti im u tin l

ng thng

Q.

(x0 , y0 )

ti

A1 ,

(xm , ym )

A2 .

Ly i xng vi

A1

qua ng thng

y = x ta c ng thng A1 . Ta c A1 + A2 l mt ng i t (y0 , x0 ) ti (xm , ym ).

(Tt c cc ng i t

(y0 , x0 )

u l xu nhng iu khng

quan trng dy). Vy, bt k mt ng i t

(y0 , x0 )

ti

(xm , ym )

xc

nh mt i xng tng phn ca mt ng i xu t Theo bi

(x0 , y0 ) ti (xm , ym ).

2.1.13 c C(xm y0 + ym x0 ; xm y0 ) ng i xu. Do c:

C(xm x0 + ym y0 ; xm x0 ) C(xm x0 + ym y0 ; xm y0 )
ng i p t

(x0 , y0 ) ti (xm , ym ).
S Catalan th

nh ngha 2.5.2

n,

k hiu l

Cn ,

c xc nh bng s

ng i p t
Bi ton 2.5.3

(1; 0) ti (n; n 1).

Chng minh rng:

1 C(2n 2, n 1) n Gii: Theo bi trn thay x0 bng 1, y0 = 0, xm = m, ym = n 1 ta c: Cn = Cn = C(2n 2; n 1) C(2n 2; n) n1 = C(2n 2; n 1) 1 n 1 = C(2n 2, n 1) n
39

www.VNMATH.com
Bi ton 2.5.4

Tm s ng i t

(0, 0) ti (n, n) tho mn: y>x

ti

a) x > y

ti tt c cc im nguyn nm trong ng i hoc

tt c cc im nguyn nm trong ng i .

b) x y) ti tt c cc im nguyn c trn ng i. c) ng i khng bao gi ct ngang qua ng y = x.

Gii: a)
S ng i trong trng hp ny bng hai ln s ng i p t

(1; 0) ti (n; n 1) do kt qu l 2Cn b) Gi A l im (n, n). Gi s im gc O(0; 0) chuyn ti im O (1; 0).

Trong h trc to mi (trong h trc mi) t c) t

O (0; 0), O(1; 0) v A(n + 1, n).

S ng i p

O ti A chnh l Cn+1 bng s ng i (trong h trc y = x,

cu tr li l s lng ng i

ti

A trong y x ti tt c cc im nguyn c trn ng i. b) tc l 2Cn+1 Q.

Nu

c)

Bng php i xng qua ng

tho mn gp i s lng ng i
Bi ton 2.5.5

Gi s

l hai ng c vin ca mt vn phng. Gi

p, q

tng ng l s phiu bu ca

p > q,

tm xc sut

lun dn trc

Q trong sut qu trnh m phiu bu c. x v y

tng ng l s phiu bu v

Gii:

Trong h trc to cc, k hiu

tch lu ca

ti giai on no . Mi ng i t

(0; 0)

ti

(p, q)

i din cho tin trnh c th c ca qu trnh bu c v ngc li. Ta c s ng i c th c l

C(p + q, p).

S ng i th hin

lun dn u l

C(p + q 1; p 1) C(p + q 1, p) (p, q)) Vy xc xut cn tm l:

(bng s ng i p t

(1, 0)

ti

C(p + q 1; p 1) C(p + q 1, p) p q = C(p + q, p) p+q

Bi ton 2.5.6

Tm s dy c dng

< u1 , u2 , ..., u2n > tho mn:

(i) ui

bng

1 hoc bng 1 vi mi i.

(ii) u1 + u2 + ... + uk 0, vi 1 k 2n 1 (iii) u1 + u2 + ... + u2n = 0.

Gii:
Ta quan tm ti mt ng i t

(0; 0)

ti

(n; n).

ui (xi

40

www.VNMATH.com

xi1 ) (yi yi1 ), (i = 1, 2, ..., 2n). Nu ng i ny khng bao gi vt

ln trn ng

y = x th cc s nguyn ui

tho mn:

(i) ui

bng

1 hoc bng 1 vi mi i = 1, 2, ..., 2n.

(ii) u1 + u2 + ... + uk = xk yk 0, vi 1 k 2n 1 (iii) u1 + u2 + ... + u2n = x2n y2n = n n = 0.

Vy dy

ui

tho mn

iu kin

(i), (ii), (iii).

Xc nh mt ng i t

(0; 0)

ti

(n; n)

tho mn khng bao gi vt qu ng

y = x.

Do s

dy tho mn yu cu bi ton l
Bi ton 2.5.7

Cn+1 . < a1 , a2 , ..., a2n+1 > tho mn:

Tm s dy c dng

(i) Mi ai

l mt s nguyn khng m.

(ii) a1 = a2n+1 = 0. (iii) ai+1 ai

Gii:
c: bng

1 hoc bng 1 vi mi i.
tho mn:

Xy dng dy k

ui

ui = ai+1 ai (i = 1, 2, ..., 2n).

Ta

ui (k = 0, 1, 2, ..., 2n). Khi dy ai tho mn 3 iu kin i=1 (i), (ii), (iii) trn th ui tho mn 3 iu kin (i), (ii), (iii) bi 2.5.6. Do ak+1 =
kt qu cn tm l

Cn+1 .

2.6.

Chuyn 6: Cc s Stirling

Trong trng hp ny chng ta lm quen vi s Stirling loi loi

1, s Stirling

2.

Nu c vai tr ca s Stirling trong cc bi ton v s phn chia

mt tp hp cho trc thnh hp ca cc tp con. ng thi chng ta s i tm s lng nghim ca phng trnh "x1

+ x2 + ... + xm = n. k = 1, 2, ...m"

Trong v mt s

m, n

nguyn dng,

xk

l s nguyn khng m,

bi ton pht trin t bi ton ny. Trc ht ta lm quen vi mt s khi nim.

) K hiu [x]0 1 v [x]n x(x 1)(x 2)...(x n + 1)

vi

(i)

(n = 1, 2, ...)
H s ca

nh ngha 2.6.1

xr

trong

[x]n

c hiu l s Stirling loi mt,

41

www.VNMATH.com
k hiu Ta c:

s(n, r).

[x]n =
n=0 0

s(n, r)xr ,

s(n, r) = 0 nu r > n

(ii)

) K hiu [x] 1 v [x]n x(x+1)(x+2)...(x+n1) vi (n = 1, 2, ...) )

S cch phn chia mt tp hp c

phn t thnh

tp con khng

rng k hiu l

S(n, m)

v c gi l s Stirling loi hai.

(S(0; 0) =

1; S(n; m) = 0 nu m > n)
Ta c th chng minh ng thc truy hi sau:
nh l 2.6.2 Chng minh:

Chng minh rng s(n + 1, r) = s(n, r 1) ns(n, r)

Theo

(iii)

(i); [x]n+1 = (x n)[x]n . Do t (ii) ta c:

r

s(n + 1, r)x = x
r=0 r=0

s(n, r)x n
r=0

s(n, r)xr

=
r=0

[s(n, r 1) ns(n, r)]xr

Bng phng php cn bng h s ta c ngay iu phi chng minh.

Bi ton 2.6.3

Tm s cch t

vt phn bit vo

hp phn bit, theo

th t t tri qua phi bit rng c th cho php mt s hp trng. ( Ch rng nu

m > n, t nht m n hp phi b trng). f (n, m). Gi thit rng c f (n 1, m) v mt

vt vo hp

Gii:

Gi s s cn tm l

s phn phi vt vo hp Vt th tr th

n 1 vt l: mang i1 k
theo ik

1, i2

vt vo hp

2,..., im

m sao cho ik 0 k = 1, 2, .., m) v i1 + i2 + ... + im = n 1. +1

cch. (V tr u tin v bn tri, v

c th vo hp

2 t tri qua phi,..., v tr th ik + 1 tnh t tri qua phi). Do c: (i1 + 1) + (i2 + 1) + ... + (im + 1) = n 1 + m

cch sp xp cho vt th

n. Vy ta c quan h:

f (n, m) = (n 1 + m)f (n 1, m) = (n + m 1)(n + m 2)...m = [m]n

Bi ton 2.6.4

Yu cu tng t bi

2.6.3 tuy nhin thm iu kin m n

v nhng trng hp trng l khng c php.

42

www.VNMATH.com
Gii:
By gi mi hp c t vo mt vt u tin pha bn tri. Cng

vic ny c th lm theo

P (n, m) cch. Do kt qu cn tm l: n! m(m + 1)(m + 2)...(n 1) (n m)!

P (n, m).[m]nm =

= n!C(n 1; m 1)
T cc bi ton 2.6.3 v 2.6.4 ta c th tnh c s nghim nguyn ca mt phng trnh tuyn tnh.
Bi ton 2.6.5

Nu

phng trnh

[m] nghim. n! cc s nguyn khng m (kt qu cng ng khi n = 0). x1 + x2 + ... + xm = n c ng

Bi ton tng ng vi c bao nhiu cch t vt, mt hp c

l cc s nguyn dng. Chng minh rng n Trong

xk

Gii:

n vt ging nhau vo xm ),

m hp phn bit (mt hp c x1

x2

vt,..., mt hp c

vt), c th c hp khng c vt no. Nu chng ta tm thi lm cho cc vt tr nn phn bit bng cch gin nhn cho chng l l1 , l2 , ..., lm th theo bi

2.6.3 c [m]n

cch sp xp. Tuy nhin tr li bi ton ny, nhng s sp xp

m ch khc nhau bi nhng nhn dn trn ca phng trnh trn. Do cu tr li l:

n vt th c coi l mt nghim

[m]n = C(n + m 1, m 1) n!
nghim tho mn. T kt qu ca bi ton 2.6.3 ta nhn c kt qu sau:
Bi ton 2.6.6

Gi s

A = {ai : i = 1, 2, ..., m}

l mt bng ch ci bao Mt t

gm

ch ci c sp xp th t nh sau:

a1 < a2 < ... < am .

1 2 ...m
nu

to ra t bng ch ci ny c gi l mt t tng (c di Hy chng minh s cc t tng c di

n)
l

1 2 ... n .

C(n + m 1, m 1).
Gii:
Mt t tng c di

s bao gm

x1

ch ci

a1 ,

sau l

x2
v

ch ci

a2 ,..., xm

sau l ch ci

am

tho mn

xk 0(k = 1, 2, ..., m)

x1 +x2 +...+xm = n. Vy theo bi 2.6.4 s cc t tng l C(n+m1, m1).

43

www.VNMATH.com
nh ngha 2.6.7

Mt hm

c tp xc nh l

N = {1 , 2 , ..., n } N
ti

tp gi tr l:

M = {1 , 2 , ..., m }, f

l mt hm tng (t

M)

nu

f (i ) f (j ) nu i < j
Bi ton 2.6.8

Xc nh s lng hm tng nh trong nh ngha trn.

Gii:

Chng ta c th gi thit rng

1 < 2 < ... < n

Khi , mt hm tng t

1 2 ... m x1
s

N xk

ti

s bin s

u tin trn thnh

1 , x2

tip theo thnh v

2 ,..., xm

cui cng thnh

trong Vy,

x1 + x2 + ... + xm = n
bt k mt tp hp tng t

l s nguyn khng m,

k = 1, 2, ..., m.

xk

tho mn nhng iu kin trn u xc nh mt hm

ti

M . Theo bi trn, kt qu cn tm l C(n + m 1, m 1).

Cho trc

Bi ton 2.6.9

1 , 2 , ..., m

l cc s nguyn khng m. Tm s sao cho

nghim nguyn ca phng trnh: vi

x1 + x2 + ... + xm = n

x i i ,

i = 1, 2, ..., m.
Vi mi

Gii:
trnh

i ly xi = i + yi v vit = 1 + 2 + ... + m . Ta c phng

y1 + y2 + ... + ym = n ; yi 0 (i = 1, 2, ..., m).

) Nu < n th kt qu cn tm l: C(n + m 1, m 1) )
Nu

= n

th ta c phng trnh:

y1 + y2 + ... + ym = 0, yi 0

(i = 1, 2, ..., m) c nghim duy nht(0, 0, ..., 0) do phng trnh ban u

c nghim duy nht

1 , 2 , ..., m .

) Nu > n hin nhin phng trnh cho khng c nghim no tho

mn.
Bi ton 2.6.10

Tm s cch chn ra

s nguyn phn bit t

n s nguyn

dng u tin sao cho trong s la chn khng c cha hai s nguyn lin tip.

Gii: Sp xp n s nguyn dng u tin thnh mt hng theo th t tng bt

u t

1. Nu mt s c chn th t biu tng Y

44

di s , nu khng

www.VNMATH.com
chn th t biu tng

N Y Y Y

di s . Gi u tin;

x1

l s lng s c biu tng gia

ng trc biu tng

x2 l s lng s c biu tng N Y

th hai,...,

biu tng tng

u tin v biu tng th th

xr

l s lng s c biu

gia biu tng

r 1 v biu tng th r; v xr+1 l s lng r.

Khi c mt tng ng mt - mt gia

s ng sau biu tng

nhng s la chn chp nhn c vi nhng nghim nguyn ca phng trnh:

x1 + x2 + ... + xr+1 = n r

vi

x1 0, x2 1, ..., xr 1, xr+1 0. r
s nguyn dng t

Do theo bi

2.6.9 kt qu cn tm l C(n r + 1, r).

Tm s cch chn ra

Bi ton 2.6.11

s nguyn

dng u tin sao cho khng c hai s nguyn lin tip no xut hin trong s la chn v s la chn khng c ng thi c hai s

1 v n.
di s

Gii:

Trng hp

1: S la chn c s 1. Theo k hiu bi 2.6.8, x1 = 0 (c

di s

mt biu tng

1) v xr+1 1, (c mt biu tng N

vi

n).

Do chng ta c phng trnh:

x2 + x3 + ... + xr+1 = n r
Suy ra ta c Trng hp tng

x2 1, x3 1, ..., xr+1 1. 1.
Ta c

C(n r 1, r 1) cch la chn. 2:

S la chn khng c s

x1 1

(c mt biu

di s

1). Do chng ta c phng trnh:

vi

x1 + x2 + ... + xr+1 = n r
Suy ra ta c l:

x1 1, x2 1, ..., xr+1 0.

C(n r, r)

cch la chn. Vy tng s s la chn tho mn

C(n r 1, r 1) + C(n r, r) =
Bi ton 2.6.12

Chng minh rng s ton

n C(n r 1, r 1) r nh t tp n phn t ti
v

tp

phn t bng

m!S(n, m). X = {x1 , x2 , ..., xm } Y = {y1 , y2 , ..., ym }. X

thnh Gi l mt s phn chia bt k ca

Gii:

Ly cc tp hp

X = X1 X2 ... Xm

m tp con
v

khng rng. Khi , bt k mt tng ng mt - mt no gia xc nh mt tng ng t vy. C

yi

Xj

ti

Y , c chnh xc m! ton nh mt - mt nh X.
Vy chng ta c:

S(n, m)

cch phn chia ca tp

m!S(n, m)

45

www.VNMATH.com
ton nh tho mn.
Bi ton 2.6.13

m s cch phn phi

n vt phn bit vo m hp nu tho

mn:

a) m hp ging nhau v mi hp phi c t nht mt vt. b) m hp ging nhau v cho php c hp trng. c) Cc hp u phn bit v mi hp phi c t nht mt vt.
Gii: a) S(n, m).

b) S(n, 1) + S(n, 2) + ... + S(n, m). c) m!S(n, m).

Bi ton 2.6.14

Chng minh rng:

a)S(n, 2) = 2n1 1 b)S(n, n 1) = C(n, 2).

Gii: a)
theo bi

2.1.10
thnh

b) Xt mt s phn chia tp X
cha

n 1 tp con trong c mt tp con

2 phn t v n2 tp con cn li mi tp cha 1 phn t. C S(n, n1) 2 phn t c th to ra theo C(n, 2) cch. Do ta c iu phi chng
Chng minh rng:

cch phn chia nh th. Tuy nhin ta c th nhn theo cch khc, tp hp gm

minh.
Bi ton 2.6.15

S(n + 1, m) = S(n, m 1) + mS(n, m)

Gii:
Gi

X {x1 , x2 , ..., xn }

A {xn+1 }, X X A.
thnh

Khi c

S(n + 1, m) cch phn chia tp X

Cch v

m tp con khng rng. c mt

s phn chia nh vy ta c th lm theo mt trong hai cch.

1: Phn chia X

thnh

m1 tp con khng rng. (m1) tp con no

thnh

A to thnh mt s phn chia ca X 2: Phn chia X

thnh

m tp con. C S(n, m 1)
vo

cch phn chia. Cch

m tp con khng rng. Sau thm xn+1

bt k tp con no trong s cc tp con . Ta c c s phn chia ca

46

www.VNMATH.com
tho mn. C c

S(n, m) cch phn chia ca X

m cch thmxn+1 vo do

mS(n, m) cch phn chia loi ny. S(n + 1, m) = S(n, m 1) + mS(n, m).
T kt qu bi vi

Vy ta c

H qu 2.6.16

2.6.14

v iu kin

S(n, 1) = S(n, n) =

1; S(n, m) = 0
nh sau:

m > n.

Ta nhn c tam gic cc s Stirling loi hai

n, m 1 2 3 4 5 6 7 8

1 1 1 1 1 1 1 1 ...

1 3 7 15 31 63 ... 1 6 25 90 301 ... 1 10 65 350 ... 1 15 140 ... 1 21 ... 1

2.7.

Chuyn 7: Hon v v t hp tng qut

Hon v tng qut thng p dng vo bi ton sp xp cc vt trong c th c s lp li. Cn t hp tng qut l cng c mnh trong bi ton v s phn phi cc vt vo cc "hp " m s lng vt trong mi " hp " c th qui nh trc. Sau y l mt bi ton dng hon v v t hp tng qut.
nh l 2.7.1

(nh l a thc) S hng tng qut trong khai trin (x1 +

x2 + ... + xk )n l: C(n; n1 , n2 , ...nk )xn1 xn2 ...xnk 1 2 k (n1 + n2 + ... + nk = n)

Chng minh:

Ta c, s cch phn chia c th t ca tp hp

S = {(x1 +

47

www.VNMATH.com

x2 + ... + xk )1 , (x1 + ... + xk )2 , ..., (x1 + ... + xk )n } vo mt ngn c n1 phn

t, mi ln mt phn t

x1 ,..., mt ngn c nk

phn t, mi ln mt phn t

xk

l:

C(n; n1 , n2 , ..., nk )
T nhn c iu phi chng minh.
H qu 2.7.2 Chng

S=

C(n; n1 , n2 , ..., nk ) khi S = k n S = (1 + 1 + ... + 1)n = k n

n1 +n2 +...+nk =n minh: Theo nh l 2.7.1 ta c

C

Bi ton 2.7.3

20 vin bi cng c nhng khc mu nhau. (1 , 2 xanh, 4

cam,

nu,

trng,

vng,

en) trong mt bnh. Tm s cch sp xp

thnh hng

5 vin bi ly ra t bnh cho. 5

vin ly ra cng mu. C mt kh nng xy ra l

Gii:

7 trng hp phn bit xy ra: 5

vin y

i)

Tt c

cng mu en suy ra c

1 cch sp xp chng.

ii) Chnh xc c 4 vin cng mu. S cch ly ra mt mu 5 vin bi loi

ny l

C(2, 1).C(6, 1) = 21. ng vi mi mu c P (5; 4, 1) = 5 s sp xp. (21).(5) = 60. P (5; 3, 2) = 10

cch sp xp. Do

Do tng s cch sp xp l:

iii) 3 vin cng mu v 2 vin cng mt mu khc. C C(4, 1).C(5, 1) = 20

mu thuc loi ny. Mi mu c tng s cch sp xp l:

20.10 = 200 cch.

iv) 3 vin cng mu cn hai vin cn li thuc 2 mu khc nhau v khc

mu

3 vin kia. S mu thuc loi ny l: C(4; 1).C(6; 2) = 60 mi mu c

P (5; 3, 1, 1) = 20 cch sp xp. Suy ra c tt c: 60.20 = 1200 cch sp xp

loi ny.

v)

Hai vin cng mu, hai vin cng mt mu khc v mt vin thuc

loi mu th mu c

3.

S mu thuc loi ny l s sp xp.

C(6; 2).C(5; 1) = 75

v mi

P (5; 2, 2, 1) = 30

Tng s cch sp xp y l:

(75).(30) = 2250 cch. vi) 2 vin cng mt mu v 3 vin cn li c 3 mu khc nhau v khc mu 2 vin kia. S mu l: C(6; 1).C(6; 3) = 120. Mi mu c P (5; 2, 1, 1, 1) =
48

www.VNMATH.com

60 s sp xp. Vy c (120).(60) = 7200 s sp xp. vii) 5

vin c

mu khc nhau. C

C(7; 5) = 21

mu, mi mu c

P (5; 1, 1, 1, 1, 1) = 120 s sp xp. Vy c: (21).(120) = 2520 cch sp xp

thuc loi ny. Tm li, s cch sp xp tho mn yu cu l:

1 + 60 + ... + 2520 = 13431 cch

Bi ton 2.7.4

Chng minh rng nu

l cc s nguyn dng th

(mn)! chia ht cho (m!)n

Gii:
Ta c

P (mn; m, m, ..., m) =
ns hng

(mn)! (m!)n

l mt s nguyn. Suy ra

(mn)!

chia ht cho

(m!)n
Mt ht trong h trc to cc c t do di chuyn t

Bi ton 2.7.5

bt k im c to nguyn ny ti im c to nguyn ln cn bt k. Tm s cch m ht bt u xut pht t im gc v quay tr v im gc sau khi i mt ng i c di

2n n v.
bc xung di (2p

Gii:

Mt ng i c di

2n ca im phi bao gm p bc sang tri, q + 2q = 2n). Do

p bc sang phi, q

bc ln trn v

kt qu mong mun l:

P (2n; p, p, q, q)
p+q=n
Bi ton 2.7.6

Ch ra rng

(n!)! chia ht cho (n!)(n1)! . n! phn t. Trong c (n 1)!

Gii:

Chng ta quan tm ti mt a tp ca

du hiu, c

n phn t thuc mt du hiu. a tp ny c th sp xp theo: P (n!; n, n, ..., n ) =

(n1)!s hng

(n!)! (n!)(n1)!

cch. R rng minh.

P (n!; n, n, ..., n ) l mt s nguyn nn ta c iu phi chng

(n1)!s hng

49

www.VNMATH.com
2.8. Chuyn 8: Nguyn l bao hm v loi tr

Nguyn l bao hm v loi tr c ng dng nhiu trong chng minh cc cng thc ca t hp, i s. Ngoi ra ta thng dng nguyn l ny trong cc bi ton nh lng tng t nh bi
Bi ton 2.8.1

2.8.1 , 2.8.2, 2.8.9... 12

sinh vin tham gia hc hi ho

Trong mt k tc x c

(A);

20 sinh vin tham gia hc sinh hc (B ), 20 sinh vin tham gia hc ho 8 sinh vin tham gia hc kch (D). C 5 sinh vin tham gia c A v B
v

hc (C ),

B ; 7 sinh vin tham gia c A v C ; 4 sinh vin tham gia c A v D; 16 sinh

vin tham gia c gia c

C ; 4 sinh vin tham gia c B B, C

v

D; 3 sinh vin tham A, C

D. C 3 sinh vin tham gia c A, B, C ; 2 sinh vin tham gia c

sinh vin tham gia c

A, B, D; 2
v

D; 3

sinh vin tham gia c

D. Cui cng 2 sinh vin tham gia c 4 lp hc. Bit rng c71 sinh vin

trong k tc x khng tham gia bt k mt kho hc no. Tm tng s sinh vin trong k tc x.

Gii:

Gi

l tng s sinh vin trong k tc x th:

71 = N S1 + S2 S3 + S4
trong :

S1 = 12 + 20 + 20 + 8 = 60 S2 = 5 + 7 + 4 + 16 + 4 + 3 = 39 S3 = 3 + 2 + 2 + 3 = 10 S4 = 2
Suy ra

N = 100
Tm s nghim nguyn ca phng trnh:

Bi ton 2.8.2

a + b + c + d = 17

trong

1 a 3; 2 b 4; 3 c 5; 4 d 6 a = 1 + ; b = 2 + ; c = 3 + ; d = 4 + . + + + = 7,
50
Phng trnh cho

Gii:

tr thnh phng trnh:

0 , , , 2

www.VNMATH.com
Gi

l tp hp tt c cc nghim nguyn khng m ca phng trnh: tho mn

+ + + = 7 v gi A l tp con ca X
tho mn

3, B

l tp con

3, C

l tp con tho mn

3, D l tp con tho mn 3.

Theo cng thc Sieve:

n(A B C D ) = n(X) S1 + S2 S3 + S4
Theo bi

2.6.9 ta c:

n(X) = C(10, 3); n(A) = n(B) = n(C) = n(D) = C(7, 3) n(A B) = n(A C) = = n(C D) = C(4, 3) n(A B C) = n(A B D) = = n(B C D) = 0 n(A B C D) = 0
Do

n(X) = 120 S1 = C(4, 1).C(7, 3) = 140 S2 = C(4, 2).C(4, 3) = 24 S3 = 0; S4 = 0

Kt qu cn tm l:

n(A B C D ) = 120 140 + 24 = 4

Bi ton 2.8.3

Chng minh rng s Stirling loi hai c th c nh gi t

cng thc bao hm v loi tr sau:

m!S(n, m) = mn C(m, 1)(m1)n +C(m, 2)(m2)n ...+(1)m1 C(m, m 1).1n

Gii: Gi M
Goi l tp hp cc nh x t X

= {x! , x2 , ..., xn } ti Y = {y1 , y2 , ..., ym }.

v

Ai

l tp con ca

bao gm cc nh x m trong tp gi trr khng c

yi , (i = 1, 2, ..., m).

Chng ta c:

n(M ) = mn

Sk = C(m, k).(m k)n M

m

(k = 1, 2, ..., m 1).

Theo cng thc Sieve ta c: S nh x thuc

tp gi tr ca n chnh bng

l:

mn C(m, 1)(m 1)n + ... + (1)m1 C(m; m 1).1n

51

www.VNMATH.com
Mt khc, kt qu ny chnh bng s ton nh t bi

vo

bng

m!S(n, m)

(2.6.10). Suy ra iu phi chng minh.

Tm cc hon v ca cc ch s t

Bi ton 2.8.4

1 n 9 m trong :

a) Khng cha cc "khi" 23; 45 v 678; b) Khng cha cc "khi" 34; 45 v 738.
Gii:
Gi

l tp hp tt c cc hon v ca

ch s t

9.

Khi

n(X) = 9! a) Gi A, B, C
v l cc tp con ca tp

tng ng cha cc khi

23; 45;

678. Ta c: n(A) = n(B) = 8! n(C) = n(A B) = 7! n(A C) = n(B C) = 6! n(A B C) = 5!

Kt qu cn tm l:

9! (8! + 8! + 7!) + (7! + 6! + 6!) 5! = 283560 b) Gi A, B, C

v l cc tp con ca tp

tng ng cha cc khi

34; 45;

738. Khi : n(A) = n(B) = 8! n(C) = n(A B) = 7! n(B C) = 6! n(A C) = n(A B C) = 0

Kt qu cn tm l

9! (8! + 8! + 7!) + (7! + 0 + 6!) 0 = 282960

Bi ton 2.8.5

Tm s cc s nguyn dng nh hn

601

tho mn khng

c c l

3 hoc 5 hoc 7.
52

www.VNMATH.com
Gii:
ca Gi

X = {1, 2, ..., 600} th n(X) = 600. Gi A, B

l cc tp con

tng ng cha cc s chia ht cho

3, 5 v 7. Ta c:

600 600 600 + + = 405. 3 5 7 600 600 600 + + = 85. S2 = n(A B) + n(A C) + n(B C) = 15 21 35 600 =5 S3 = n(A B C) = 105 S1 = n(A) + n(B) + n(C) =
Vy

n(A B C ) = 600 405 + 85 5 = 275 (n)

s cc s nguyn t khng vt qu s nguyn

nh ngha 2.8.6

dng

n.
Chng minh (n) = n 1 + r S1 + S2 + ... + (1)r Sr ,

nh l 2.8.7

trong r l s cc s nguyn t khng vt qu

Chng minh:

n.

qu

Gi

n.

Tc l:

X = {2, 3, ..., n} v r l s cc s nguyn t khng vt 2 = p1 < p2 < < pr n < pr+1 . Khi , gi Ai l pi (i = 1, 2, .., r). Ta c
r

tp con ca

cha cc s chia ht cho

n n n + + ... + = S1 = p1 p2 pr
V tng qut

i=1

n pi

Si =
1i1 <i2 <<ij r

n pi1 pi2 ...pij

(j = 1, 2, ..., r)

n(i Ai ) = S1 S2 + ... + (1)r1 Sr

Suy ra

(n) = n 1 + r S1 + S2 + ... + (1)r Sr

Ch ra rng

Bi ton 2.8.8

97 l s nguyn t th 25
Tht vy, theo k hiu bi trn:

Gii:

Ta s ch ra

(100) = 25.

r = 4; p1 =

53

www.VNMATH.com

2; p2 = 3; p3 = 5; p4 = 7. 100 100 100 100 S1 = + + + = 117. 2 3 5 7 100 100 100 100 100 100 S2 = + + + + + = 45 (2).(3) (2).(5) (2).(7) (3).(5) (3).(7) (5).(7) 100 100 100 100 S3 = + + + =6 (3).(5).(7) (2).(5).(7) (2).(3).(7) (2)(3).(5) 100 =0 S4 = (2).(3).(5).(7) Vy: (100) = 100 1 + 4 117 + 45 6 + 0 = 25
Bi ton 2.8.9

30

sinh vin trong k tc x,

15

sinh vin tham gia hc

lp hi ho,

8 sinh vin tham gia hc lp sinh hc, 6 sinh vin tham gia hc 3
sinh vin tham gia c

hc ho hc. Bit rng c rng c t nht

lp trn. Chng minh

7 sinh vin khng tham gia lp hc no.

l

Gii: Gi A l tp hp cc sinh vin trong k tc x tham gia lp hi ho. B

tp hp cc sinh vin trong k tc x tham gia lp sinh hc. sinh vin trong k tc x tham gia lp ho hc. Ta c:

l tp hp cc

S1 = 15 + 8 + 6 = 19,

S3 = 3. Gi X

l s sinh vin khng tham gia lp hc no. Khi :

x = 30 29 + S2 3 = S2 2
Mt khc:

n(A B C) = 3 nn n(A B) 3 n(A C) 3 n(B C) 3

Suy ra

S2 9. Vy x 9 2 = 7

2.9.

Chuyn 9: Nhng s xo trn v nhng s sp t trc

nh ngha 2.9.1

Mt hon v

ca tp

X = {x1 , x2 , ..., xn }

c gi

54

www.VNMATH.com
l mt s xo trn nu
nh l 2.9.2

P (xi ) = xi

vi mi

i = 1, 2, ..., n.

Gi Dn l s cc xo trn ca tp hp X = {x1 , ..., xn }. Khi

Dn = n! 1
Chng minh:

1 1 1 + ... + (1)n 1! 2! n! X
suy ra

Gi

l tp hp tt c cc hon v ca

n(Q) = (i =

n!.

Gi

Ai

l tp con ca

cha tt c cc hon v c

xi

c nh

1, 2, .., n).Ta p dng cng thc Sieve : Sk =

Do

n(Ai1 Ai2 ... Aik ) = C(n, k)(n k)! =

n! k!

Dn = n(A1 A2 ... Ak ) = n! 1
H qu 2.9.3

1 1 1 + ... + (1)n 1! 2! n!

Lp bng tnh

Dn

vi

n = 1, 2, ..., 10
8 14833 9 133469 10 1334961

1 0

2 1

3 2

4 9

5 44

6 265

7 1854

Dn

Bi ton 2.9.4

Trong mt lp hc c

n hc sinh v n quyn sch phn bit.

Gio vin pht ngu nhin cho mi hc sinh mt quyn sch v yu cu hc sinh phi np li sau ngu nhin cho

tun. Tun sau, nhng quyn sch li c pht

n hc sinh. Hi c bao nhiu cch phn phi sao cho khng 2 ln cng mt quyn sch? n! cch. ng vi mi Dn
cch phn pht ca tun th hai sao cho tho mn

hc sinh no nhn

Gii:

Tun u, cc quyn sch c th phn pht theo

cch phn pht c

yu cu bi ton. Vy kt qu cn tm l
Bi ton 2.9.5

n!Dn .

n ph n tham d mt bui tic. Khi n mi ngi u

mang theo mt chic m , mt chic o khoc v gi phng tip tn. Khi ra v mi ngi ph n s ly ngu nhin mt chic m v mt chic o khoc. Tm s cch ly nhng chic m v nhng chic o khoc ny nu:

a) Khng ngi ph n no nhn ng m hoc o ca c y.

55

www.VNMATH.com

b) Khng ngi ph n no nhn ng c m v o ca c y.

Gii: a) Nhng chic o khoc b xo trn theo Dn
xo trn theo cch. Nhng chic m b

Dn

cch. Vy ta c

(Dn )2

cch ly nhng chic m v nhng

chic o khoc tho mn yu cu bi ton.

b)

Gi

Ai

l tp con ca tp X tt c cc s phn phi, trong ngi ph

n th

i nhn ng c m v o khoc ca c y. (i = 1, 2, ..., n) n(X) = (n!)2 ; Sr = C(n, r)[(n r)!]2 , (r = 1, 2, ..., n)

Vy kt qu cn tm l:

n(X) S1 + S2 ... + (1)n Sn

Bi ton 2.9.6

8 bc th khc nhau gi n 8 a ch khc nhau. Tm 8

bc th ny sao cho t nht mt bc th n ng tay

s cch phn phi ngi nhn.

Gii:

D thy kt qu cn tm l:

8! D8 = 40320 14833 = 25487. X

c

Bi ton 2.9.7

Tm s n nh t tp hu hn

n phn t vo chnh n X
, nu

sao cho mi n nh c t nht mt im c nh (n0 th

f (n0 ) = n0

n0

c gi l mt im c nh ca n nh f) . Tng t bi trn kt qu cn tm l: C

Gii:

n! Dn . 6

Bi ton 2.9.8

i gng tay tr em trong mt hp. Cc i c mu

khc nhau. Gi s cc chic gng tay phi c phn pht ngu nhin cho em v sau nhng chic gng tay tri li c pht ngu nhin cho . Tm xc sut :

em

a) Khng em no nhn i gng tay ph hp. b Tt c 6 em u nhn i gng tay ph hp. c) Ch c mt em nhn c i ngng tay ph hp. d) t nht hai em nhn c i gng tay ph hp.
Gii:
Su chic gng tay phi c

6! cch phn pht.

Sau c

6! cch phn

pht ngu nhin xy ra.

chic gng tay tri. Vy c tt c

(6!)2

kh nng c th

56

www.VNMATH.com

a) C 6! cch phn pht ngu nhin 6 chic gng tay phi. ng vi mi cch
c

D6

cch phn phi

chic gng tay tri c kt qu theo yu cu

ca bi ton. Vy xc sut cn tm l:

6!D6 D6 = . (6!)2 6! 6!.1 1 = (6!)2 6! 6.(1).D5

cch

b)

ng vi mi cch phn pht

chic gng tay phi th c mt cch phn

pht

6 chic gng tay tri do ta c kt qu: 6

c)

ng vi mi cch phn pht

chic gng tay phi th c

6 gng tay tri sao cho c ng mt ngi nhn c i gng tay D5 6!.(6).(1).D5 = . ph hp. Vy ta c kt qu: (6!)2 5! D6 D5 d) S dng kt qu a) v c) ta c xc sut cn tm l: 1 . 6! 5!
phn pht

2.10.

Chuyn 10: i lng bt bin

i lng bt bin l mt tnh cht ca bi ton khng thay i qua s tc ng bin i ca h thng. Nhiu bi ton nh pht hin ra hoc c tnh to ra nhng bin c tnh cht bt bin hoc n iu bt bin t a ta n kt lun ca bi ton.
Bi ton 2.10.1

Trn bng ta vit 20 du cng v 25 du tr ti cc v tr

bt k. Ta thc hin xa hai du bt k v vit vo mt du cng nu xa hai du ging nhau v du tr nu xa hai du khc nhau; n khi trn bng ch cn mt du . Hi du l du g?

Gii:
Cch 1:

Ta thay mi du cng bng s 1, cn mi du tr bng s (-1). Thao

tc thc hin l: xa hai s v vit li mt s bng tch ca chng. V th tch ca tt c cc s vit trn bng s khng i. Ban u tch ny bng (-1). Vy s cui cng phi l (-1). Hay du cn tm l du tr.
Cch 2:

Sau mi ln thao tc, s du tr hoc l khng thay i hoc l

gim i hai. Ban u s du tr l l nn ta c du cn tm l du tr.

57

www.VNMATH.com
Cch 3:

Thay mi du cng bng s 0, cn mi du tr bng s 1. Thao

tc thc hin l tng hai s l 0 hoc 2 th vit li bng s 0, tng hai s l s 1 th vit li bng s 1. Nh vy sau mi thao tc thc hin, tng cc s trn bng hoc khng i hoc gim i hai. u tin, tng cc s trn bng l s l nn s cui cng l s l. Do du cn tm l du tr.
Nhn xt 2.10.1

Phn tch ba cch gii, ta thy, cch 1 li dng tnh khng

i ca tch cc s vit trn bng; cch 2 l s khng i ca s chn cc du tr ; cch 3 s dng s khng i tnh chn l ca tng cc s.
Bi ton 2.10.2

Trn bng ta vit ba s nguyn. Sau xa i mt s v

thay vo tng ca hai s cn li tr i 1. Thao tc nh vy n khi ta nhn c ba s 15, 2007, 2009. Hi ba s u tin c phi l 2, 2, 2?

Gii:

Gi s ba s u tin l 2, 2, 2. Sau mi thao tc, trong ba s lun c

hai s chn v mt s l. Nhng kt qu cho u l ba s l nn cu tr li cn tm l ba s u tin khng phi l 2, 2, 2.

Nhn xt 2.10.3

Bi ton trn c gii nh pht hin ra tnh chn l ca

ba s khng thay i, nn t trng thi xut pht khng th nhn c trng thi kt thc.
Bi ton 2.10.4

Trn bng vung

n n (n chn) vung bao gm

trng v

n2 2

n2 2

en. Trong cng mt hng hoc mt ct bt k, ta thay tt c

cc trng thnh en, cc en thnh trng. Hi c th thc hin hu hn bc thay i nh vy trn bng ch cn li mt en hay khng?

Gii:

Khng. Nu c ng

en trong mt hng hoc mt ct trc khi

thc hin thay i th, sau khi thc hin mt ln thay i, s en trong hng hoc trong ct s l

n k.

S thay i s en trong bng l

(n k) k = n 2k . y mt s chn. Do tnh chn l ca s nhng

en vn gi nguyn. Mt khc bt u c chn s en nn khng th ch cn li mt en trn bng ti mt bc bin i no .
Bi ton 2.10.5

C ba ng si c s lng tng ng l 19, 8, 9 vin si.

Ta c php chn hai ng si v chuyn mt vin si ca mi ng si

58

www.VNMATH.com
chn sang ng th ba. Sau mt s ln lm nh vy th c kh nng to ra ba ng si u c 12 vin si hay khng?

Gii:

Khng. t s vin si trong ba ng tng ng l

a, b v c. Ta xt s

d ca ba s ny khi chia cho 3. u tin nhng s d ny l 1, 2, 0. Sau mi ln thc hin nhng s d ny l 0, 1, 2 vi nhng th t khc nhau. Do tt c cc ng si u 12 vin l khng th c v khi ba s d l 0, 0, 0.
Bi ton 2.10.6

Mi thnh vin ca mt cu lc b c nhiu nht l ba i

th trong cu lc b (i th y l tng tc ln nhau). Chng minh rng nhng thnh vin ca cu lc b c th chia thnh hai nhm sao cho mi thnh vin trong mi nhm c nhiu nht mt i th trong nhm.

Gii:

u tin ta chia ngu nhin nhng thnh vin trong cu lc b thnh

hai nhm. K hiu S l s cc cp i th trong cng mt nhm. Nu mt thnh vin c t nht hai i th trong cng mt nhm th thnh vin ny c nhiu nht mt i th trong nhm khc. Thnh vin ny c di chuyn sang nhm khc, ta s gim S i t nht l 1. V S l mt s nguyn khng m, n khng th gim mi c. Nh vy sau mt s hu hn ln chuyn i s tha mn yu cu bi ton.
Bi ton 2.10.7

A v B tin hnh tr chi vi 2009 ht go. Mt nc i l

ly khi ng ht go 1, 2 hoc 3 ht. A i trc v thay phin nhau. Ngi no ly c ht go sau cng l ngi chin thng. Vy ngi no c chin thut lun thng v chin thut nh th no?

Gii:

A lun thng nu A thc hin chin thut sau: Khi u A ly mt ht

go, nc tip theo A s ly i

4 x ht, y x l s ht B ly nc

i trc . Tht vy, sau khi A i ln u tin, cn li 2008 ht go. Tip , theo chin thut trn th sau mi ln B ly ri n A i, s ht go cn li trong ng bng bi s ca 4. Do vy, cui cng n lt B th cn li 4 ht. D B thc hin cch no th A cng l ngi chin thng.

59

www.VNMATH.com

Chng 3 Mt s bi tp ngh
Bi 3.1

Tp hp

A = {1, 2, ..., 100} c chia thnh 7 tp hp con khc tp a+b = c+d

rng v i mt khng giao nhau. Chng minh rng tn ti t nht mt tp con sao cho trong tp con ny tm c 4 phn t a, b, c, d m hoc tm c 3 phn t e, f, g sao cho

e + f = 2g .

Hng gii: S dng nguyn l Dirichlet.

Bi 3.2

Cho 1978 tp hp, mi tp hp c 40 phn t. Bit rng hai tp hp

bt k c ng mt phn t chung. Chng minh rng tn ti t nht mt phn t thuc tt c 1978 tp hp cho. Hng gii: S dng nguyn l Dirichlet.
Bi 3.3

Cho hai tp hp khc rng gm cc s nguyn dng sao cho mi

phn t ca cc tp hp ny nh hn n (n l s nguyn dng cho trc,

n 2). Chng minh rng nu tng s phn t ca hai tp hp khng b hn

n th c th chn trong mi tp hp mt phn t sao cho tng s ca chng bng n. Hng gii: S dng nguyn l Dirichlet.
Bi 3.4

Cho

A = {0, 1, ..., 8},

tm s nh x

f : A A

tha mn cc

iu kin: 1, Nu i khc j (i,j thuc A) th f(i) khc f(j). 2, Nu

i + j = 8 th f (i) + f (j) = 8.
Chng minh rng t tp hp gm 25 s dng lun c th chn

Hng gii: S dng quy tc nhn.

Bi 3.5

c hai s m tng v hiu ca chng khng trng vi 23 s cn li. Hng gii: S dng nguyn l Dirichlet.
Bi 3.6

Cho tp hp X c k phn t v tp hp Y c m phn t. Hi c bao

60

www.VNMATH.com
nhiu nh x t X n Y. Hng gii: S dng quy tc nhn.
Bi 3.7

Cho

S = {1, 2, 3..., 280}.

Tm s t nhin n nh nht sao cho mi

tp hp con gm n phn t ca S u cha 5 s i mt nguyn t cng nhau. Hng gii: S dng cng thc v s phn t ca hp cc tp hp v nguyn l Dirichlet.
Bi 3.8

Chng minh rng vi mi

n N

ta c ng thc:

1 =n 1i1 <...<ik n i1 .i2 ..ik

Trong tng c ly theo tt c cc b c th.

i1 < i2 < ... < ik , k = 1, 2, ...n t tp hp {1, 2, ..., n}.

Hng gii: Dng ng nht h s a thc v bin i t hp.
Bi 3.9

Cho tp hp

cho

m n> . 2

A = {a1 , a2 , ..., an } N

v s nguyn dng m sao

Bit rng s d trong php chia cc phn t ca A cho m l

khc nhau i mt. Chng minh rng vi mi

k Z,

tn ti

i, j {1, 2, ..., n} m.

(i, j khng nht

thit khc nhau) sao cho s

ai + aj k

chia ht cho

Hng gii: S dng nguyn l Dirichlet.

n N , chng minh ng thc: n 1 n + 1 n+1 2k = n+1 . . C(n, k) 2 k k=1 k=0

Bi 3.10

Cho

Hng gii: Quy np v bin i t hp.

Bi 3.11

Cho

P (x) R[x]

c bc

2n.

Bit rng vi mi s nguyn

k [n, n] | P (x) | 22n

th

| P (x) | 1.Chng

minh rng vi mi

x [n, n]

th

Hng gii: Dng a thc ni suy Lagrange v bin i t hp.

Bi 3.12

Cho cc s nguyn :

x0 < x1 < ... < xn

v cho a thc

P (x) =

xn + a1 xn1 + ... + an .

P (xj ), j = 0, 1, .., n n! lun tn ti t nht mt s c gi tr tuyt i khng nh hn . 2n

Chng minh rng trong cc s

Hng gii : Ging bi 3.11.

61

www.VNMATH.com
Bi 3.13

Tm tt c cc s nguyn dng k tha mn iu kin : Nu sao cho

F (x) Z(x)

0 F (c) k

vi mi

c {0, 1, .., k + 1}

th

F (0) = F (1) = ... = F (k + 1).

Hng gii: S dng nguyn l Dirichlet.
Bi 3.14

(1.x + 2.x2 + ... + n.xn )2 = a0 + a1 x + ...a2n x2n . Chng n(n + 1)(5n2 + 5n + 2) minh rng an+1 + an+2 + ... + a2n = . 24
Gi s : Cho

Hng gii : Bin i t hp.

Bi 3.15

P (x) Z[x]

sao cho vi mi

x N

ta c

P (x) > x.

Dy

(bn )

xc nh nh sau:

b1 = 1, bk+1 = P (bk ), k 1.

Bit rng vi mi

d N

lun tn ti t nht mt s hng ca dy

(bn ) chia ht cho d. Chng

minh rng:

P (x) = x + 1, x N .

Hng gii: Phn chng v dng nguyn l Dirichlet.

Bi 3.16

p1 , p2 , ..., pn [0, 1]. Chng minh rng bt phng trnh: 1 1 1 1 8n(1 + + + ... + ) c nghim thuc [0, 1]. 3 5 2n 1 i=0 | x pi |
n
Cho n s Hng gii: S dng nguyn l Dirichlet. [n/2] (C(n, k) C(n, k 1))2 . Chng minh Bi 3.17 Cho n N , t Sn = k=0 rng

Sn =

1 .C(2n, n). n+1

Hng gii : Bin i t hp.

Bi 3.18

Cho cc s thc

1 , 2 , ..., n .

Chng minh rng tn ti s c ph

thuc vo m

1 , 2 , ..., n

sao cho c v s b cc s

| 1 m1 + ... + n mn |<

c . | m1 | +...+ | mn |n1 M = {1, 2, ..., 27}

(m1 , m2 , ..., mn ) Z n

Hng gii : Dng qui tc nhn v nguyn l Dirichlet.

Bi 3.19

Cho cc tp hp

A = {a1 , ..., ak }

{1, 2, ..., 14}.

C tnh cht sau: Mi phn t ca M l mt phn t ca

A hoc l tng ca hai phn t (khng nht thit phn bit) ca A. Tm gi tr nh nht ca k. Hng gii : Dng t hp v chng minh phn chng c kt qu gi tr nh nht ca k bng 8.

62

www.VNMATH.com
Bi 3.20

Cho h phng trnh gm

q = 2p n:

a11 x1 + ... + a1q xq = 0. .............................. ap1 x1 + ... + apq xq = 0.

trong

aij {1, 0, 1}. Chng minh rng tn ti nghim (x1 , ..., xq ) khc
v

(0, 0, ..., 0), xj Z

Bi 3.21

| xj | q, j = 1, 2, ..., q .

Hng gii : Dng qui tc nhn v nguyn l Dirichlet. Cho tp hp M gm 2002 s nguyn dng, mi s ch c c

nguyn t khng vt qu 23. Chng minh rng tn ti 4 s phn bit trong M c tch l ly tha bc 4 ca mt s nguyn. Hng gii: Nguyn l Dirichlet.
Bi 3.22

Cho tp hp A gm n nguyn t phn bit v M l tp gm

n+1

s t nhin phn bit sao cho mi s trong M u khng l s chnh phng v ch c c nguyn t thuc A. Chng minh rng c th chn ra trong M mt s c tch l mt s chnh phng. Hng gii: Nguyn l Dirichlet.
Bi 3.23

Cho

S = {1, 2, 3, ..., 100}

P S

l tp cc tp con ca

|T | = 49. Vi mi T P , ta nh s mt cch ngu nhin, cc s ly t tp S . Chng minh rng tn ti tp con M

Hng gii: Nguyn l Dirichlet.
Bi 3.24

ca

c s phn t l 50 v vi mi

x M , tp M \ {x} khng c nh s bi x.
T mu cc ca bng

4 x 7 bi hai mu: en, trng.

Chng minh rng vi mi cch t lun tn ti mt hnh ch nht c cc cnh nm trn ng li sao cho 4 4 gc cng mu. Hng gii: Nguyn l Dirichlet.
Bi 3.25

Xt bng vung 4 x 4. in vo mi mt s 1 hoc -1 sao cho

tng cc s trong mi hng v tng cc s trong mi ct bng 0. Hi c bao nhiu cch?

63

www.VNMATH.com
p n: 90 cch.
Bi 3.26

Li vung n x n, trong n l s nguyn dng. Mi nt li

ta t mt trong hai mu: xanh hoc sao cho mi hnh vung n v c hai nh mu v hai nh mu xanh. Hi c bao nhiu cch? p n:

2n+2 2 cch.
Cho n l s nguyn dng. K hiu

Bi 3.27

Zn = {0, 1, 2, ..., n 1}.

Xt

cc tp:

An = {(a, b, c) : a, b, c Zn , a < b < c, a + b + c 0(modn)}

,

Bn = {(a, b, c) : a, b, c Zn , a b c, a + b + c 0(modn)}

a) Chng minh rng b) Tnh

|Bn | = |An | + n.

|An |.

Hng gii: b) Dng so snh chng minh

|An+3 | = |Bn |. Suy ra |An+3 | = |An | + n. T tnh c |An |.

Bi 3.28

Cho tp

X = {1, 2, ..., 2000}. T

Hi c bao nhiu tp con

ca

m tng cc phn t ca

chia ht cho 5.

p s: S tp con cn tm l
Bi 3.29

1 402 (2 + 22000 ) 5 (m, n)

vi l nm giao T mu cc ca bng theo quy tc sau:

Cho bng vung 1991 x 1992. K hiu

ca hng th

v ct th

n.

Ln th nht t ba

(r, s), (r + 1, s + 1), (r + 2, s + 2)

1 r 1989,

1 s 1990.

T ln th hai, mi ln t ba cha c mu nm bn cnh

nhau trong cng mt hng hoc trong cng mt ct. Hi ta c th t mu ht tt c cc ca bng c khng? p s: Khng ( S dng bt bin) .
Bi 3.30

Cho gc vung Oxy. Chia gc thnh cc hnh vung n v bi

64

www.VNMATH.com
cc ng thng song song vi Ox v Oy. K hiu ca dng th

(i, j)

l nm giao

i v ct th j

(th t cc dng v ct c tnh t di ln v

t tri sang phi). Thc hin thut ton sau: Mi ln ly ra khi gc xOy vin bi

(i, j) no m ti cc (i + 1, j) v (i, j + 1) u khng c bi,

ng thi thm vo hai ny mi mt vin bi. Hi sau mt s ln thc hin thut ton ta c th nhn c trng thi m: a) Cc (1,1),(1,2),(2,1),(2,2) u khng c bi? b) Cc (1,1),(1,2),(2,1),(2,2), (1,3) v (3,2) u khng c bi? p s: a) C b) Khng ( S dng bt bin) .
Bi 3.31

Hai ngi lun phin vit cc s 0 hoc 1 vo cc ca bng 1993

x 1994. Gi

An

Bn

tng ng l gi tr ln nht ca tng cc s thuc

cng mt hng v tng cc s thuc cng mt ct. Ngi th nht thng nu

An > Bn , ngc li th ngi th hai thng.

Hi c chin lc thng. p s: Ngi th hai c chin lc thng.
Bi 3.32

Trn bng cho trc s nguyn dng

n0 2. n1 n2 n1

Hai ngi chi tr

chi sau: Ngi th nht c php vit ln bng s

sao cho

n0 n1
trong p

n0 2 ,

ngi th hai c php vit s

n2

sao cho

c dng

ps ,

l s nguyn t v s l s nguyn dng. Sau thay gi tr ca tr ca

n0

bi gi

n2

v tip tc chi. Ngi th nht s thng nu vit c s 2001 v

ngi th hai s thng nu vit c s 1. Gi thit rng, hai ngi chi u rt thng minh. Hi ai l ngi chin thng. p s: Nu

n0 {2, 3, 4, 5} th ngi th hai s thng. Nu n0 {6, 7} th

hai ngi ha. Cc trng hp cn li th ngi th nht s thng.

Bi 3.33

Trong mt cuc thi hoa hu, mi gim kho c ngh 10 th

sinh vo vng chung kt. Mt nhm th sinh gi l chp nhn c i vi gim kho A nu trong nhm c t nht mt th sinh do A ngh. Bit

65

www.VNMATH.com
rng, vi 6 gim kho bt k u tn ti mt nhm gm ng 2 th sinh l nhm chp nhn c i vi c 6 gim kho . Chng minh rng tn ti mt nhm gm 10 th sinh l nhm chp nhn c i vi mi thnh vin ca ban gim kho. Hng dn: Phn chng.
Bi 3.34

Cho

k, n

l cc s nguyn dng v mt bng vung v hn. x

3k

n qun c trong hnh ch nht 3k

n. Xt cch chi sau y: mi

qun c s nhy ngang hoc nhy dc qua mt k n cha qun c n tip theo nu ny cn trng. Sau khi lm nh vy th loi b qun c va b nhy qua.Hi c khi no trn bng vung cho ch cn li ng mt qun c?. Hng gii: S dng bt bin.
Bi 3.35

Trong hnh trn n v cho 2000 im to thnh a gic li Chng minh rng tn ti 3 im trong s to thnh tam

A1 A2 ...A2 000.

gic c din tch khng vt qu

1 . 31250000

Hng gii: Phng php cc hn.

Bi 3.36

Trn mt phng cho mt s im v mt s im xanh. Mt

s cp im c ni vi nhau . Mt im c gi l k d nu qu na s on thng xut pht t im ny c u mt cn li l khc mu vi n. Thc hin thut ton sau: Mi ln chn tra mt im k d v i mu n. Chng minh rng sau hu hn bc, tt c cc im k d u b xa. Hng gii: Phng php cc hn.
Bi 3.37

Xem kt qu hc tp ca mt lp hc, ngi ta thy hn 2/3 s hc

sinh t im gii mn Ton cng ng thi t im gii mn Vt L; hn 2/3 s hc sinh t im gii mn Vt L cng ng thi t im gii mn Ng vn; hn 2/3 s hc sinh t im gii mn Ng vn cng ng thi t im gii mn Lch s; hn 2/3 s hc sinh t im gii mn Lch s cng ng thi t im gii mn Ton. Chng minh rng tn ti t nht mt hc sinh t im gii c bn mn nu trn.

66

www.VNMATH.com
Hng dn: Nguyn l b tr.
Bi 3.38

Cho trc

l s t nhin l ln hn 1, vi mi hon v

a =

(a1 , a2 , ..., an ) trong s n! hon v ca 1, 2, ..., n, ta t

n

S(a) =
i=1
Chng minh rng tn ti 2 hon v ca

2i ai

b v c, b khc c sao cho n! l mt c s

S(b) S(c).
Mt hnh trn c chia thnh 6 hnh qut bng nhau, trong mi

Hng dn: Phng php phn chng.

Bi 3.39

hnh qut t mt qun c. Mi ln cho php chuyn mt qun c mt hnh qut sang mt trong hai hnh qut bn cnh. Chng minh rng khng th dn cc qun c vo mt hnh qut sau 2006 ln thc hin. Hng dn : Xy dng h thc truy hi.
Bi 3.40

Cho

P1 , P2 , ..., Pn

im trn cng mt ng trn. Cho

N, 2 p n.
p s:

C bao nhiu cch t mu

dim cho bng

mu sao

cho hai im k nhau c t bi hai mu khc nhau.

a1 = p, a2 = p(p 1), an = (p 1)an2 + (p 2)an1 .

67

www.VNMATH.com

Ti liu tham kho

Ting Vit

1. Nguyn Hu in (2004), Gii ton bng phng php i lng bt bin, Nxb Gio dc, H Ni. 2. Nguyn c Ngha, Nguyn T Thnh (2004), Ton ri rc, Nxb i hc Quc gia H Ni, H Ni. 3. Nguyn Vn Mu, Trn Nam Dng, V nh Ha, ng Huy Run, ng Hng Thng (2008), Chuyn chn lc t hp v ton ri rc, Nxb Gio dc, H Ni. 4. Ng c Tn (2004), L thuyt t hp v th, Nxb i hc Quc gia H Ni, H Ni.
Ting Anh

5. V.K. Balakrishnan, Ph.D (1995), Theory and problems of combinatorics, McGraw-Hill, INC, Singapore. 6. Titu Andreescu Zuming Feng (2004), A Path to Combinatoricts for Undergraduates ( Counting Strategies), Birkhauser Boston, United states of America.

68