Submitted To: Mr.

Dominique Ablir Submitted by: Alviola, Charlene Valerie Tabujara, Graciel Vicua, Ginette Gianna Date Submitted: December 8, 2010 TOPIC: PLACEMENT: TIME ALLOTMENT: CANCER and SMOKING CESSATION NOPH PAYWARD MEDICINE ROTATION 30 MINUTES

COURSE/TOPIC DESCRIPTION: This topic deals on the explanation of what cancer is about, its causes and types. It emphasizes on the making the audience aware of the ill effects of smoking on encouraging smoking cessation.

GENERAL OBJECTIVE: At the end of 30 minutes, the patients and significant others in the medicine ward of NOPH shall gain deeper knowledge and a better understanding and awareness of Cancer and effects of smoking.

SPECIFIC OBJECTIVE S
To give a brief overwiew of Cancer as a whole. I.

CONTENT
Introduction Ang kasagaran nga hinungdan sa cancer kay lifestyle o environmental factors 90-95% 5-10% lang ang hinungdan nga ma eredar ang cancer Mga factors sa kamatayan tungod sa cancer: tobacco (25-30%), diet and obesity (30-35%), impeksyon (15-20%), radiation, stress, kakulangan sa aktibidades ug mga pollutants. Definition of terms Cell pinakagamay nga parte sa lawas Lymph parte sa serkulasyon nga makatabang kung adunay impeksyon Carcinogen mga substance nga mahimong hinungdan sa cancer Immunodeficient ang lawas nga dili makadepensa laban sa mga sakit Obese pagkatambok o overweight

Time Allotme nt
5 mins

STRATEGIE S
Lecture discussion with use of visual aids

EVALUATION METHOD

To define common terms that may be used during the discussion with a 75% level of competency.

II. a. b. c. d. e.

5 mins To explain the different causes of cancer. III. Background on Cancer Unsa ang Cancer? Ang cancer dili lamang ni siya usa ka sakit. Kung unsa kadaghan ang mga cells sa lawas, mao pod ka daghan ang klase sa Cancer. 3 ka characteristics sa Cancer: 1. walay limitasyon sa pag daghan sa cells

2. pag guba sa mga tapad nga cells 3. pag takod sa uban nga mga cells sa lainlain nga parte sa lawas Causes of cancer a. Maeredar gikan sa pamilya Example: breast cancer b. Carcinogens mga kemikal, radiation, virus/sakit, o mga naa sa palibot nga pwede mahimong hinungdan sa cancer Example: smoking, diet, pag inom ug alcoholic drinks Mga example sa mga kemikals: Polycyclic hydrocarbons Makita sa mga smoked foods. Aflatoxin naa sa peanuts ug peanut butter Benzopyrene naa sa tinapa or smoked fish, sinugba o sunog na pagkaon, ginamit nga mantika Nitrosamines naa sa mga preserved foods ( tocino, longganisa, bacon ug hotdog) - pwede ma punggan sa vit C Radiation naa sa UV rays sa adlaw, x-rays, ug uban pa nga mga radioactive chemicals Viruses/mga sakit human papilloma virus, hep B virus, Epstein-Barr virus. IV. Mga Komon nga mga Klase sa sakit nga Kanser Non-melanoma skin cancer (Kanser sa Panit)

10 mins .

To define 6 out of the types of cancer.

-Muabot og isa ka milyon nga tawo ang magkasakit niini sa isa ka tuig. Mao ni ang kanser nga mutubo sa maski asa nga parte atong pamanit, nilabi na sa mga panit nato nga pirme napainitan sa adlaw. Ana-ay daghang klase nga kanser sa atong panit, sama na sa kanser nga naka-apekto sa squamous cell sa atong panit, sa pina-ibabaw og taas nga parte sa panit o Epidermis, og kadtong ana mutubo sa pinaka-ubos pod nga parte sa panit na atong ginatawag nga Dermis. Ang mga tigulang, o kadtong mga tawo nga minus ang resistensya sa ilang kalawasan ang mahaduol nga maapekto niining sakita. Lung Cancer (Kanser sa Baga)

-Mga ana-ay 219,400 nga kaso ani nga kanser atong niaging tuig, 2009. Nakaapekto kani nga tipo na kanser sa mga haligi o maskin asa nga parte sa atong baga. Isa kini sa mga sakit nga gikamatyan sa kadaghang mga kaso og kanser sa Amerika. Ang pagpanigarilyo kada adlaw ang usa sa mga makapahaduol nato ani nga sakit nga kanser. Usa pod sa mga rason nga makuha nato ni nga sakit ka yang polusyon, radiation, og paghanggab og asbestos Breast Cancer o Kanser sa Totoy

-Mao ni ang kanser nga mutubo sa atong totoy, hilabi na sa sa mga tubo kung asa moagi ang gatas pagawas sa atngal o ang parte sa totoy nga muhimo og gatas. Pwede maapektohan maskin kinsa niini, maskin laki pa o babaye, apan gamay ra nga kaso ani ang naka-apekto sa mga kalakihan. Prostate Cancer

-Isa kini ka kanser nga mutubo adto sa sulod sa ari sa lalaki mga makit-an haduol sa bladder o ang tipiganan sa ihi sa lawas og atubangan sa rectum mao ang tipiganan sa atong tae. Ang mga lalaking edad-edaran ang makakuha niining sakita hilabi natong mga 50 pataas na. Colorectal Cancer

- Ana-ay 146,970 nga kaso og colorectal kanser sa atong niaging tuig sa Amerika. Ang colon, kay parte sa tinae sa atong lawas nga gamit para sa pag-galing sa atong mga kinaon, og ang rectum nga ana-a sa tumoy sa atong tinae haduol sa atong gawsanan sa tae. Bladder Cancer

-Mao kini ang kanser sa pantog, ang tipiginan sa atong ihi. Ang kalagmitan nga kaso niining sakita kay naa ra may kaayohan, apan kung ang sakit wala sa nahibal-an sa sayo nga panahon, mahimo ng mokalat ang kanser ngadto sa uban pang mga parte nga duol sa pantog. Usa sa simtomas niini ang dugo nga

makit-an sa ihi, pagsige og pangihi, sakit na bati-on sa pag-ihi, og mga pagsakit sa pantog og likod. Lymphoma

-Ang Lymphoma kay ang kanser nga nakaapekto sa white blood cells o lypmhocytes. Kaning mga ginatawag og WBC kay importamte nga parte sa atong immune system, nga makahatag nato og resistanya sa mga sakit-sakit. Mga symtomas niini ang paghubag sa lymph nodes, hilanat, og pagpaniwang. To enumerate and describe 10 out ot the 14 harmful effects of smoking. Kidney Cancer

10 mins

Ang kanser nga naka-apekto sa 49,000 ka tawo kada tuig. Ang kanser nga ang mutubo sa kidney, nga mao ang nagatabang sa pagpagwas sa mga hugaw sa atong lawas pinaagi sa ihi. Mga babaye o r lalaki ang 55 pataas ang edad ang nahibal-ang mas makakuha aning sakita basi sa survey. Leukemia

-Ang Leukemia ang ginatawag na kanser sa dugo. Aniang sakit, adunay gilabihang produksyon og WBC nga dili pangsyonal sa atong lawas. Kini nga sakit magsugod sa bone marrow, unya gikan didto pwede siya makatakod sa ubang parte sa lawas sama sa spleen, liver, utok og uban pa.

V. Smokings Harmful effects to the body 1. Psoriasis: -Ang mga taong kusog manigarilyo mas dako ang chance nga makakuha ang psoriases. Mao kini ang sakit nga mag puti puti ang imong panit ug ug kalakip niini ang pagpangatol sa imong panit. 2. Cataracts: -Natuohan nga ang pagpanigarilyo mkadaot o makasamot ug daot sa mga mata. Mas dako ang chansa sa pagkakuha ug cataract. Makacataract kini tungod sa aso nga muadto sa imong mata ug sa mga kemikal nga muadto sa baga ug kay tungod sa circulationsa dugo, maabot kini sa mata. -Ang pagpanigarilyo makaingon pod sa pagbaton sa sakit sad sa mata muo kini ang macula degeneration. Ang macula ang responsable sa pag-focus sa atong panlantaw. Mao pod kini ang nagacontrol sa atong pagbasa, pag-maneho, pag-dum-dum ug nawong ug color ug paglantaw sa mga gagmay nga mga detalye sa mga butang. 3. Wrinkling: -Makatigulang pod ug dali ang pagpanigarilyo. Mas mudaghan ug samot ang mga kunotkunot sa panit. Kay ang sigarilyo makawala ug

mga protina sa panit, nga responsable sa iyang kalig-on para sa pag-inat sa panit, paghurot sa vitamin A ug pagpugong sa normal nga pag-agi sa dugo.

4. Hearing loss: -Makabungol pod ang pagpanigarilyo. Kay ang pagpanigarilyo makabara sa imong mga gat. Mao nang mahinay ang pag-agi sa dugo padung sa dunggan. Mas dali sad mawala ilang pandunggog compara sa mga tawong walay bisyo ug dili manigarilyo. Mas dali madaot ilang dalunggan sa mga gagmay nga impeksyon ug sa saba. 5. Cancer: -Maka-cancer pod ang pagpanigarilyo. Halos kwarenta ka kemikal nga naa sa tobacco ang makacancer. Mas dali magkacancer ang mga tawong kusog manigarilyo, kabaynte pa kadali. Nobenta porsyento sa mga lalaki ug otsyenta porsyento sa mga babaye. 6. Tooth decay: -Makdaot pod ang pagpanigarilyo sa inyong mga tango. Maka-yellow kini ug makaitom. Muo kini atong ginatawoag ug titib. Mas dali mapangag ang mga tawong nga manigarilyo.

7. Emphysema: -Emphysema, ang pagdako ug pagbuto sa sudlanan sa hangin sa baga. Kini nga hitabo makapahinay sa pagdawat sa baga ug oxygen ug pagbuga ug carbon dioxide. Sa grabe nga mga panghitabo, pwede buslotan ang liog sa tawo. Diri dapit sa trachea. 8. Osteoporosis: -Osteoporosis, ang pagkawala sa kalig-on sa kalig-on sa atong bukog. Usa ni sya nga epekto sa pagpanigarilyo. Carbon moxide, usa ka gas nga makuha sa mga tambutso sa sakyanan ug sa sigailyo. Muputol kini sa relasyon sa dugo ug sa oxygen mao nang mgalisod kag ginhawa kay wala nay dugo nga mutuyok sa lawas. Mas dali pod sila magkaproblema sa ilang bukog sa likod. 9. Heart disease: -Makadaot ni siya sa atong kasing-kasing. Makapatay na ang pagpanigarilyo ug 600,000 ka tawo sa usa ka tuig. -Mupas-pas ang pagpitik sa kasing-kasing, mutaas ang presyon ug mupataas sa risgo sa hypertension o high blood ug mga bara sa ugat nga kadugayan maka heart attack ug stroke.

10.Stomach ulcers: -Makaulcer pod kini. Mahinay ang proteksyon sa tiyan sa nga bacteria nga makahinungid sa ulcer. Maglisod na ug timbang-timbang ang tiyan sa acid inig human ug kaon, mao nga makutkot ang tiyan sa acid. Mas lisod kani ayuhon ug mas dali ng pagbalik niining sakita. 11.Discolored fingers: -Makausab kini ug color sa kuko. 12.Cervical cancer and miscarriage: -Mas taas ang chansa sa pagkuha sa mga babaye ug cervical cancer ug pagjkakuha sa ilang mga ginadala nga bata. Daghan ang nga bata nga nangatawo nga magba ug timbang ug mas daghan ug sakit sa future tungod sa pagpanigarilyo sa ilang mama. Mas dali makwaan ang mga buros tungod sa gamay ra oxygen ug sa mga kadaot sa placenta. 13.Deformed sperm: -Makausab kini sa porma sa semilya sa mga kalalakihan. Makadungag kini sa chansa nga makwaan ilang mga pares ug pagkadaot sa ilang mga bata sa pagburos. Ingon sila nga ang semilya sa mga lalaki nga manigarilyo mas dako ang chansa nga magkaanak ug bata nga magksakit ug cancer. Makagamay pod ni siya sa ilang mga semilya ug makahinay sa

pag-agi sa dugo padung sa ilang kinatawo nga muresulta sa atong ginatawg nga impotence. 14.Buergers disease: -Buergers disease, ang paghubag sa kaugatan sa tiil tungog sa pinugngan nga pag-agi sa dugo. Kung dili kini matambalan, makagangrene kini. Ang pagkamatay sa panit nga rason sa pagputol sa tiil.

REFERNCES: http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/lungcancer.html http://www.everydayhealth.com/cancer/know-the-most-common-types-of-cancer.aspx http://www.cancer.gov/cancertopics/prevention-genetics-causes/breast http://www.cancer.gov/cancertopics/types/breast http://www.prostate-health-net.com/prostate_function.html WHO.com www.wikipedia.com Cuevas, Frances Prescilla (2007) Public Health Nursing in the Philippines, Philippines.

College of Nursing Silliman University

Dumaguete City

Resource Unit on Cancer

Prepared by: Aisha R. Lahaman and Ginette Gianna V. Vicua BSN-III