MKRODENETLEYC TABANLI EV OTOMASYONU

Pnar KARATA1 Murat AKSOY2 Elektrik - Elektronik Mhendislii Blm ukurova niversitesi,01330,Balcal, Adana e-posta: pinar_karatas@hotmail.com1 , aksoy@cu.edu.tr 2
Anahtar szckler :Elektrik Hatt Tayc, X10 Protokol ,Mikrodenetleyici, Kontrol.

ABSTRACT
The Smart Home Technology, which makes home, business and family trio closer, is one of useful and new technologies of our century. Today, lots of big firms over the world continue R&D and production activities on smart home appliances that are basic parts of the smart home. Smart Home, is simply, high technology home with developed control and self control facilities, shortly, its a living house. Smart Home communicates us continuously and performs duties according to commands taken from us. In this study, a home automation model implementation which is user controlled and actable according to environment conditions is realized as an application of Smart Home.

2.1 SSTEMN GENEL YAPISI

Sistem PCye bal ana niteden ve en az bir adet yardmc niteden oluur.Her nitede X10 kodunu elektrik hattna verecek ve hattan alglayacak, ksaca hat zerinde haberlemeyi salayacak entegre modem vardr.Kullanc Visual Basic ile hazrlanm bir arayzle istedii niteyi seerek o nitenin yapmasn istedii ilemi seer.Bu istek RS-232 zerinden ana niteye gnderilir.Ana nitedeki mikrodenetleyici X10 standardndaki kontrol paketlerini modem yardmyla elektrik hattna verir. Srekli hatt gzleyen yardmc nitelerdeki modemler mikrodenetleyici ile paketlerin kendilerine ait olup olmadn saptarlar. lgili nite paketi alarak kullancnn istedii ilemi gerekletirir.

1. GR
Teknolojinin hzl geliimine paralel olarak artk insanlar hayatlarn kolaylatran, ihtiyalarna cevap verebilen, kendilerine daha gvenli, daha konforlu ve daha tasarruflu bir yaam sunan evlere sahip olmak istiyorlar. Bu ihtiyaca cevap olarak endstride yaygn alarak kullanlan kontrol sistemlerinin gndelik hayata uyarlanmas ev teknolojileri kavramn ortaya karmtr. Ev teknolojilerinin kiiye zel ihtiya ve isteklere gre ekillendirilmesi ile oluan sisteme ev otomasyonu denilmektedir. Bylece gelimi kontrol niteleri ile bizimle srekli iletiim iinde olan, verdiimiz emirler dorultusunda grevlerini yerine getiren Akll Ev idealine ulalm olunmaktadr. Akll Ev tasarmnda yaygn olarak kullanlan standartlar ; CEBus, LonWorks ve X10dr[1]. X10 standard PLC (Powerline carrier- Elektrik hatt tayc) teknolojisini kullanr. ebeke geriliminin sfr olduu anlarda hat zerinden kontrol mesaj gnderilir. X10 mevcut elektrik hattn kullanmas sebebiyle, ekstra kablolama gerektirmez[2]. Bu almada, ev iinde kontrol iin gerekli olan kablolamay en az seviyeye indirecek bir otomasyon sistemi hedeflenmi olduundan kolay anlalr,esnek ve yaygn olan X10 standard temel alnmtr.

ekil 1. Sistemin genel yaps X10 protokolnde, 16 adet ev kodu 16 adet de nite kodu vardr.Bunlarn kombinasyonu olarak 256 adet birim kontrol edilebilir.Yardmc niteler istenilen ev kodu ve nite koduna ayarlanr.

2.2 KONTROL DEVRELER

Sistemde ana ve yardmc niteler temelde mikrodenetleyici ve modemden oluur. Dier elemanlar yardmc elamanlardr.

2.2.1 MKRODENETLEYC
Mikrodenetleyici, bir bilgisayarn temel blmleri olan hafza ve giri/k nitelerinin bir yonga iine gml olarak retilmi eklidir. Gnmzde pek ok alanda kullanlan mikrodenetleyicilerin en popleri Microchip firmas tarafndan retilen PIC (Peripheral Interface Controller-evresel Arabirim Kontrolcs)dir. RISC (Reduced Instruction Set

Computer) mimarisi ile retilen PIC kolay anlalabilir ve az sayda komut setine sahiptir.Bu almada, kk boyutta dk maliyetli ve dk enerji sarfiyatl bir uygulama yapma ideali ile PIC mikrodenetleyicisi tercih edilmitir.Ana ve yardmc nite iin seilen PIC mikrodenetleyicileri srasyla PIC16F877 ve PIC16F628dir. Ana nitede kullanlan PIC16F877 PC ile COM port zerinden iki pin ile haberlemektedir. Seri potta kullanlan tipik deerler 10V ve 12V aralndadr ve bu deerler TTL giriler kullanan PIC iin uygun deildir. Bu nedenle RS232 srcs MAX232 kullanlmtr. MAX232 12V seviyesindeki seri port sinyallerini TTL(+5V, 0V) sinyallerine ve TTL sinyal seviyesini 12V seviyesine evirir[3].

genlii binary 0da 0 , binary 1 de ise tayc sinyalin genliine eittir a(t) =

{ ACos(2ft)
0

Binary 1 } Binary 0

ekil 3. On-Off Keying Sekil 4. de TDA5051Ann analog ve dijital giri ve klar verilmitir. Osilaskopda llen modlasyon ve demodlasyon sinyalleri ekil5de grlmektedir. Demodlasyonda gecikme vardr.

2.2 MODEM
Elektrik hatt analog bir ortamdr ve bu ortamda veri iletimi yapabilmek iin evirici bir birim gerekir. Bu birim, saysal veriyi hata veren uta modle ederek analog veriye eviren, hattan alan uta da tekrar saysal veriye evirerek demodle eden; modem olmaldr. Bu almada ana nitedeki mikrodenetleyici ile yardmc kontrol niterindeki mikrodenetleyiciler arasnda haberlemeyi salayabilmek iin kk, az harici eleman kullanan, ve dk fiyatl TDA5051A entegre modemi kullanlmtr(ekil.2).

ekil 4. TDA5051A Giri/klar

2.2.2 TDA5051A
TDA5051A PHILIPSn Home Automation Modem-Ev Otomasyon Modemi adyla rettii,16 bacakl entegre modemidir. Hat zerinde hem veri alp hem de gndererek ift tarafl olarak alabilir. a b ekil 5. a-Modlasyon b-Demodlasyon Gecikmesi X10 protokolnde, kontrol mesaj toplam 13 bitten oluur ve 220V 50 Hz ebeke geriliminin sfr 0 olduu anlarda bir bitlik veri hata verilir.Veri binary 1 ise 120Khz 1 ms sreli bir vurum hattaki sins dalgasnn zerine bindirilir, veri binary 0 ise hata hi sinyal bindirilmez. X10 protokolnn bu veri iletim zellii TDA5051Ain modlasyon teknii ile rtmektedir.Bu almada bu modemin seilmesinin dier nedeni de budur. TDA5051A, 8 bit analog/saysal evirici ,bant geiren saysal filtre,6 bit saysal/analog evirici, saysal demodlatr, sinyal giriinde otomatik kazan denetimi(AGC) ve sinyal knda ar yk korumasna sahiptir.En az 600 baud en fazla 1200 baud veri iletimi oranna sahiptir[4]. TDA5051A gnderim,alm ve dinlenme modlarnda alr.Gnderim modunda modeme bal kristalin deerine gre dahili ROM taranarak tayc sinyal retilir.Tayc sinyalin frekans, kristalin frekansnn 1/64 kadardr. Bu nedenle, X10

ekil 2. TDA5051A Modem, ASK (Amplitude Shift Keying) modlasyonun zel bir formu olan olan On-Off keying(OOK)tekniini kullanr.OOK kullanarak binary verinin modlasyonu aada gsterilmitir. Bu modlasyon tekniinde, modlasyon sinyalinin

protokolndeki 120Khzlik sinyali retebilmek iin gerekli olan kristalin deeri 7.680 Mhzdir.retilen tayc sinyal saysal/analog evirici ile analoa evirilip ykseltilerek TXOUT ile hata verilir.Alm modunda RXIN bacandan alnan analog sinyal ykseltilir, saysala evirilir, saysal bant-geiren filtre ile istenmeyen sinyaller szlr,saysal demodlatrden geirilir ve DATAOUT bacana verilir. PD ile kontrol edilen dinlenme modunda enerji tasarrufu salanr modda tm fonksiyonlar durur,yalnz saat k kesilmez[4].

4. YAZILIM
Yazlm paradan oluur; 1 - Windows Arayz Program 2 - Ana nite Mikrodenetleyici Program 3 -Yardmc nite Mikrodenetleyici Program 1) Visual Basic 6.0 program iin kullanlan aralar; Microsoft ADO Control 6.0(OLEDB), Comm Control 6.0 ve Tabbed Dialog Control 6.0dr.

2.2 X10 PROTOKOL

X10 protokol, Powerline Carrier (Elektrik Hatt Tayc) teknolojisini kullanr. 220V 50Hz ebeke geriliminin sfr olduu anlarda(50Hz ebeke gerilimi saniyede 100 kez sfr olur) 120Khzlik ksa sreli bir vurum retilir. Vurumlar ikilik dzende kodlama yapmak iin kullanlr. Her bir bitin iletilmesi iin iki vurum gerekir. nk, X10da her bit tamamlayc bit ifti olarak gnderilir.0 0-1, 1 ise 1-0 tamamlayc bit iftine eittir.Temel bir X10 mesaj on bitten oluur. Bu mesajn ilk drt biti balang kodu, sonraki drt biti "ev kodu" diye adlandrlan nite seme kodu, sonraki drt bit ise, ilev/ilem kodudur. En son bit, bir nceki drt bitin ilem mi yoksa ilev mi olduunu belirtir[5]. ekil 6da grld gibi , standart X10 mesaj 50 sins devrinden oluur 1 snlik srede gnderilir.

ekil 8. Visual Basic Program Bloklar halinde gnderilen X10 komutu 94 bit uzunluundadr ve 94 sfr noktasnda gnderilir. Sfr noktasnda hatta 120 KHz sinyal varsa veri binary 1, sinyal yoksa veri binary 0 olarak kabul edilir. 2) Ana nite 3) Yardmc nite
BALA iLK AYARLAR BALA iLK AYARLAR

RS232 HAZIR ? E EV , NTE VE LEM KODLARINI AL

BA. KOD.BEKLE

BA. KODU = 1110 ?

EV & NTE KOD. OKU ALINAN KODLARI LCD EKRANDA YAZDIR BA.K.N 30SN. BEKLE

ekil 6. X10 Mesaj Format

2.4 KULLANICI KONTROL

Kullanc kontrol iin, ekil 7de grlen arayz Visual Basic 6.0 program ile hazrlanmtr.

1. BLOU GNDER(1B)

BA. KOD. 1110 ?

1B 2 KEZ GND. ? E 6 SIFIR NOKTASI BEKLEME

LEM K.N 8SNBEKLE LEM KODUNU OKU

EV KODU ET ?

2. BLOU GNDER(2B) NTE K. ET ? 2B 2 KEZ GND. ? E 6 SIFIR NOKTASI BEKLEME LEM K. ET ?

ekil 7. Kontrol Arayz

RLEY A

RLEY KAPA

5. DONANIM

ekil 9. Mikrodenetleyici-TDA5051A ile Oluan Kontrol Ana nitesi

6. ENERJ HATTI ZERNDE VER LETM PROBLEMLER

Enerji hatlar kullanlarak yaplan veri iletimi, hatlarda bulunan grlt ve giriimden olumsuz etkilenir. Hatta oluan grlt eitlerinin en etkili olanlar arka-plan grlts, darbe grlts ve harmonik grltdr[6]. Arka-plan grlts hatn mevcut grltsdr.Datm transformatrnden ve yerel aydnlatma sisteminden kaynaklanr.Darbe grlts anlk ve srekli olmak zere ikiye ayrlr.Lamba ve TV gibi niteler alnca 1Vluk 1ms sreli darbe yaratr .Ayarl lamba ve termostat gibi niteler ise 20 Vluk darbe serileri yaratr[7]. Lineer olmayan ykler (reglatrler, UPSler, dorultucular ,DC motorlar vs.) ebekeden sins formunda olmayan akm ekerler. Harmonik denen

bu akm gerilim dmne ve gerilim bozulmalarna neden olur.Ayrca, hatta oluan giriim ve empedans deiiklikleri de hat zerindeki veri iletiimini etkiler. Enerji hattndaki bu olumsuz faktrlere kar veri iletiimini korumak iin kuplaj devresi kullanlmaldr. Temel teknik, veri sinyalini 220V 50Hz ebeke sinyalinin zerine bindirmek, alc uta da ebeke sinyalini filtreliyerek veri sinyalini almaktr. Kuplaj devresinin grevi elektrik hattndaki istenmeyen sinyalleri ve ebeke sinyalini filtrelemek ve veriyi hat zerine bindirmektir. TDA5051A entegre modemin kuplaj iin ekil9da grlen LC devresi kullanlabildii gibi sinyal transformatr de kullanlabilir.

SONU
Ev otomasyonu ve akll evler yeni ve gelien bir teknolojidir. Bu almada, ev iinde ekstra kablolama yapmadan mevcut elektrik hattn kullanan X10 protokol tabanl ev otomasyonu uygulamas yaplmtr. Bylece hem kablo kirlilii hem de kablo maliyeti ortadan kaldrlmtr. X10 protokolnn kullanm kolayl ve kolay anlalabilirlii projede destekleyici olmutur. Kontrol devrelerinde veri ilenmesi iin mikrodenetleyiciler ve hat zerinde veri iletimi iin TDA5051A modem kullanlmas, kontrol devrelerine dk maliyetli, akll ve minimum eleman ieren sade bir yap kazandrmtr. Sistemin PC kontroll olmas ve kontrol nitelerinin istenildii zaman kodlarnn manuel olarak deitirilebilmesi sisteme kolay kurulup kullanlabilir zellik salamtr. Elektrik hattndan veri iletiminde karlalan en byk sorun grltdr. Bu almada tercih edilen X10 protokolnn yaps gerei, kontrol mesajnn iki kere gnderiliyor olmas ve modemin hatla balantl olduu ularnda kuplaj devresi kullanlyor olmas, grlt probleminin etkilerini azaltmada ve verinin gvenirliliini artrmada yardmc olmutur.

REFERANSLAR
[1] Amitava DUTTS-ROY, Networks for Homes, IEEE SPECTRUM Volume 36 Number 12 pg 26-33, December 1999 [2] X10 Communication Protocol, http://www.x10.com/support/technology1.htm [3] Maxim,Data Sheet, 5V-Powered Multichannel RS-232 Drivers/Receivers [4] Philips, Integrated Circuits, TDA5051A Home Automation Modem, Data Sheet (1999) [5] Okan DEMIREL, Ev Otomasyonu, Bilim ve Teknik, Sayfa 76-77, Nisan 1999 [6] M. Tanaka, 1989, Transmission Characteristics of a Power Line Used for Data Communications at High Frequencies, IEEE Transactions on Consumer Electronics, Vol. 32, No.1, pp 37-42 [7] R.M. VINES, Noise on Residential Power Distribution Circuits, IEEE Transactions on Electromagnetic Compability, Vol. 26, No.4