Chng 1: L lun chung v nh nc 1 to, Ngun gc -NN l 1 hin tng a dng v phc tp -CN Mc khng nh: NN ko phi l 1 vnh

cu, bt bin m l 1 hin tng lch s - C giai on x hi khng c nh nc. NN ch ra i khi x hi pht trin ti 1 trnh , c iu kin khch quan nht nh -Awnghen: trong xh nguyn thy khng c NN -C s kte & t chc xh nguyn thy l c s gii thch nguyn nhn lm pht sinh NN. + C s kte dc c trng bng ch s hu chung v TLSX & sp lao ng - Ph hp vs kte thp km cha c s phn ha gcap, hnh thc t chc u tin l th tc. -Th tc l t bo u tin & l c s ca XH nguyn thy c t chc theo quan h huyt thng. Trong ttoc mi ngi u bnh ng, xhien quyn lc nhng l quyn lc xh-phc v li ch chung ca c cng ng,khng c b my ring thc hin s cng ch. -Hi ng th tc l t chc quyn lc cao nht quyt nh tt c cc v qtrong, th hin ch chung ca mi thnh vin & c tnh bt buc.ng u hng ttoc l t trng, th lnh qun s..c th b bi min bt c lc no khi s tn nhim -Th tc,bo tc, b lc -Tm li trong xh nguyn thy cc qhe xh, k lut duy tr l nh phong tc tp qun, khng c gc thng tr. LLsx pht trin l ng lc lm thay i phng thc sx nguyn thy, i hi phi c s phn cng lao ng xh.C 3 s phn cng ln cui thi k ngthuy l: 1.Chn nui tch khi trng trt dn ti s d tha ca ci dn n ny sinh kh nng chim ot & nhu cu v sc L.xut hien che t hu, gia trng. 2. th cng nghip tch khi Nnghiep 3. thng nghip tch ra hng c lp lm xut hin thng nhn -NN xhien 1 cach khch quan, n ko phi l 1 quyn lc bn ngoi p t vo xh m l 1 lluong nay sinh t xh lm du v gi xung t trt t. - S xhien NN cc vng, dt khc nhau l khac nhau + NN Aten ra i t mu thun th tc +NN La M l kt qu ca cuc CM bnh dn - Khi nim: NN, spham ca cuc tgcp, xhien t khi xh loi ngi b phn chia thnh nhng gc i khng, l b my do gc nm c quyn thng tr ton b xh vs mc ich l bo v quyn li ca gc thng tr. 2 to, c im Th nht, NN c lnh th v qun l dn c theo v hnh chnh lnh th -Ch nh quc tch quy nh s l thuc ca 1 cng dn vo 1 NN hoc 1 vng lnh th nht nh Th 2, NN thit lp quyn lc cng c bit - Quyn luc ny tch khi v ng trn xh, c thc hin bi b my cng ch.Ch th ca quyn lc l gc thng tr v kte v chnh tr Th 3. NN c ch quyn:+Th hin quyn t quyt ca NN. + Ch quyn c tnh ti cao, th hin ch: qluc NN ph bin trn phm vi ton b t nc. Du hiu ca ch quyn th hin s bnh ng gia cc quc gia Th 4: Ban hnh php lut qly mi mt xhi NN & PL c qhe hu c, tc ng qua li vs nhau. Th 5, Nn quy nh & thu cc loi thu: ch c NN mi c quyn ny 3 to,Bn cht ca NN NN l spham biu hin nhng ca nhng mu thun gc khng th iu ha c, ch ra i tn ti trong xh c gc nn mang tnh gc su sc -NN nm trong kin trc thng tng. -Thc chat, NN l b my quyn lc ca 1 gc i vs ton th xh, l cng c chuyn chnh ca gc thng tr. -Tnh gc th hin: NN l cng c chuyn chnh ca gc ny i vs gc khc, bt buc cc tng lp phi phc tg-Tnh xh:+ Ph thuc vo cc yu t ch quan v khch quan, +NN cn phi ngh ti li ch ca gc khc v NN ko th tn ti nu ko c s hin din ca cc gc & tng lp dn c khc 1

+ Tnh ny th hin r cng vs s pht trin ca s xh 4 to, Chc nng ca NN - l nhng mt h ch yu ca NN nhm thc hin nhng nvu t ra, l phng din hot ng ca c b my.. - CNang do c quan NN thc hin, b chi phi bi c s kt & xh - Cn c vo phm vi h chia thnh CNang i ni & i ngoi -Cnag c thc hin bng hnh thc & pp h ca NN.Hnh thc gm: Xd, t chc thc hin, bo v Pluat V PPhap gm: thuyt phc & cng ch. 5 to, Hnh thc & ch chnh tr NN -Hnh thc l cch thc t chc quyn lc NN 1.Hnh thc chnh th l trnh t thnh lp c quan cao nht trong b my NN v mqh gia chng -Hnh thc Chnh th qun ch: qluc ti cao tp trung ton b hay mt phn trong tay mt c nhn theo nguyn tc tha k,c chia thnh: Qun ch tuyt i v tng i + qun ch tuyt i:Ngi ng u NN c quyn lc v hn +qun ch tng i: ko ch do ngi ng u, quyn lc cn c nm gia bi cc c quan NN khc. -Chnh th cng ha l quyn lc ti cao thuc v 1 c quan c bu ra trong 1 thi gian nht nh, gm Cng ha i ngh & tng thng + Trong CHa i ngh, ngh vin l 1 thit ch quyn lc trung tm. Nguyn th c ngh vin bu ra. Chnh ph do cc ng chim a s gh trong ngh vin thnh lp. + Trong cng ha tng thng: Tng thng do nhn dn bu ra, va l nguyn th quc gi va l ngi ng u chnh ph.Chnh ph ko do ngh vin thnh lp, Cac thnh vin Cphu do tng thng b nhim. +Trong cng ha lng tnh, Tthong do c tri bu, c quyn hn rt ln. CPhu va trc thuc ngh vin va trc thuc tng thng. 2.Hnh thc cu trc l s t chc thnh cc v hnh chnh- lnh th& mqh c quant rung ng & a phng gm 2 dng:-NN n nht +C 1 hin php duy nht + 1 h thng cc c quan trung ng: Nguyn th, Chnh ph, Ngh vin + 1 quc tch + 1 h thng Pluat. C quan a phng c quyn ban hnh vb php lut nhng phi ph hp vs cp trn +1 h thng ta n hot ng c lp +Lnh th c phn chia thnh cc v hnh chnh trc thuc. -NN lin bang l NN c hnh thnh t nhiu NN thnh vin c ch quyn.2: + Cc NN thnh vin ko cn ng vs ngh l 1 NN c ch quyn., ko c t tin rt khi lin bang c bit v i ngoi b tc ot hon ton ch quyn, + C h thng c quan NN trc thuc, nhng hin php & Pluat ca nc thnh vin khng c mu thun vs lin bang. 3. Ch chnh tr: - Ko thuc ni hm kniem Hnh thc NN nhng c qhe mt thit -l pphap, cc thc m NN( thong qua cc c quan) sd thc hin quyn lc. C 2 pp: +PP dn ch:qluc ti cao thuc v nhn dn, do Ndan t bn thn thc thi hoc thong qua cc i biu m mnh bu ra. Dn ch gm cc dng: Trc tip, Gin tip, Na trc tip. c trng ca pp ny l thit lp v duy tr ntac thiu s phc tng a s& tha nhn quyn t do trong chnh kn & bnh ng v gii tnh, dt, ctri-xh +PP phn dn ch: th hin tnh c ti, ch chnh tr tp trung quyn lc vo tay 1 or 1 nhm ngi cai tr c on, chuyn ch cc oan, ko b rng buc bi PL or 1 c ch quyn lc no khc. 6 to, Cc kiu nh nc -l tng th du hiu c bn, th hin bn cht gc, gtri xh s tn ti trong 1 hinh thi kt-xh nht nh -Nhc ti kiu NN l ni ti b my thng tr ca gc no, tn ti trn c s kt no & hnh thi kt-xh no. -Hc thuyt Mc LN v hnh thi ktxh l c s kh phn chia cc kiu NN -XH loi ngi tri qua 3 hnh thi kt-xh da trn s i khng gc -Kiu NN xhcn l 1 ki nh nc c bit-na nh nc -S thay th gia cc kiu NN trong lch s l 1 quy lut khch quan c thc hin thong qua cuc Cm xh do gc i din cho phng thc sx mi lt i gc thng tr ng thi. Kiu NN sau bao gi cng tin b hn trc. -1.Kiu NN ch n:-l NN u tin trong lch s, bn cht l cng c bo lc chuyen chnh ca gc ch n. Cskt l ch s hu ca ch n vs TLSx, spl v n l. C 2 gc chnh l ch n & n l 2

-S dng tn gio thng tr v mt t tng i ngoi: Tin hnh chin tranh xm lc Hnh thc:Chnh th qun ch & cng ha Cu trc: NN n nht. Ch chnh tr: Bo lc, phn dn ch. 2.Kiu NN pkien:-l ca a ch pkien nhm thng tr gc nng dn, c kt cu gc phc tp Cskt: quan h sx phong kin da trn ch chim hu ca a ch i vs t ai,TLSx, mt phn sc lao ngc a nng dn. V i ni: Bo v ch s hu rung t ca a ch pk i ngoi: Chin tranh xm lc, lm giu = ti nguyn, ca ci ca qgia khc. Hnh thc: chnh th qun ch Cu truc: NN n nht Ch chnh tr: Cng khai, hp php ha bo lc qun l NN 3,Kiu NN t sn: nh du s tin b vt bc trong lch s pht trin ca nhn loi,mang bn cht thng tr ca t sn vs cng nhn & NDan Lao ng. Cskt: qhsx t bn Ch ngha da trn ch t hu v TLSx & bc lt gt thng d -2 gc chnh l t sn & v sn -n p cnhan & nhn dn L l chc nng truyn thng, c bn ca NN t sn Hnh thc chnh th: qun ch lp hin & chnh th cng ha. Cu trc: n nht & lin bang/ PPhap: Bo lc & dn ch. Tng ng l ch qun phit & ch dn ch t sn( Tin b nht) 4,NN XH Cnghia -L kiu nn cui cng trong lch s, qu t CNTB ln ch ngha XH -C bn cht khac vs cc kiu NN bc lt, Bn cht do cskt-xh & c im v t chc thc hin quyn lc NN quy nh. Cskt l qhsx da trn ch cng hu v TLSX Cng nhn l gc lnh o NN & xh, quyn lc thuc v gc cng nhn & NDan L, chuyn chnh vs thiu s boc lt. V i ni: Trc tip t chc, qun l kte l chc nng c th. NN XHCn ko nhng l t chc quyn lc chnh tr m cn l ch s hu cc TLSX Cc nn xhcn c cng bn cht dn ch Hnh thc: Chnh th cng ha dn ch Cu truc: n nht or lin bang. 7 to, NN Vit Nam -l 1 t chc quyn lc chnh tr cng -bn cht: l NN php quyn xhcn ca dn, do dn, v dn m nn tng l lin minh gia gc cng nhn vs gc nng dn & i ng tri thc *Tnh giai cp & tnh xh: th hin vai tr lnh o ca cng nhn l tin phong l ng - T chc & hot ng ca NN u t di s lnh o ca ng. -n inh v pht trin xh l mc tiu ch yu *Tnh dtoc, lun gii quyt hi ha mqh gia li ch gc v dtoc. * Tnh Ndan th hin : ND va l ch th ti cao ca quyn lc NN, va kim tra, gim st hot ng cc c quanNN -Quc hi & hi ng Nd l c quan i din ca do ND trc tip bu ra thay mt ND nm v sd quyn lc NN.Cc c quan khc u trc tip or gin tip do cquan quyn lc thnh lp nn, chu trch nhim bo co tc cqqluc.Ndan l ch th, l mc tiu c bn cua qluc nn * Chc nng ca NN VN - bt k NN no, chuc nng do bn cht quyt nh, ty thuc vo iu kin hon cnh tng quc gia m c cc cnang khc nhau. a, CN kinh t NN xhCN l cng c cng nhn & nhn dn l ci to xh c v xd xh mi, i din cho chi v quyn lc ca nd l. 3

b, CN bo m an ninh chnh tr, trt t an ton xh: y l yu cu khach quan, to k i mi mi mt s, c bit l trong kte. - Cn pht huy sc mnh tng hp ca cc thit ch & sc manh ca ton dn thc hin tt cnang ny. C,CN bo v t quc xhcn: y l cn cc k quan trng ca bt k NN no. (Trong h ln 9) D, CN Cng c v tng cng tnh hu ngh vs cc NN khc - Cn kin tr ng li i ngoi c lp, t ch & on kt quc t, gi vng ha bnh Bn cnh cc chc nng ni trn, NN cn c CN thc hin & bo v quyn t do, dn ch ca cng dn; trt t pluat;tng cng php ch. *Hnh thc NN ta:l Chnh th cng ha.Quc hi l c quan i biu cao nht ca ND ,c quyn lc cao nht. * V cu trc:l NN n nht,cc b phn hp thnh NN l cc n v hnh chnh-lnh th(tnh, huyn, x).B my NN gm:C quan quyn lc: quc hi, hi ng ND cc cp( a phng);C quan hnh chnh( Gm chnh ph, cc b,y ban ND cc cp..); cq kim st & cq xt x. - NN ta c 1 h thng pluat thng nht, VB quy phm pl c gt php l cao nht(ko c trng hp ngoi l) l hin php, tt c cc vb khc phi ph hp v khng c tri vs hin php. *V h thng chnh tr: l 1 c cu bao gm: -NN ,cc ng phi,cc t chc xh,chnh tr tn ti & h trong khun kh ca Pl hin hnh, vs mc ch duy tr & pht trin xh . - VN, h thng ctri hnh thnh t CM T8 nm 45, bao gm: + ng l ht nhn chi phi htchinh tr. +NN cng ha xhcn VN +Mt trn t quc VN & cc thnh vin l c s chnh tr ca chnh quyn ND.. Cc thnh vin gm:Cng on, Hi nng dn; on thanh nin cng sn HCM; Hi lin hip ph n.. -Vtro ca NN c th hin qua: +NN c ch quyn quc gia-l thuc tnh php l ring c. Vs thuc tnh ny, Ch c NN mi l ch th ca cng php quc t. +NN l i din v php l cho mi tng lp dn c, & l ch s hu c bit v ln nht trong xh. + Bin php bo m cao nht l cng ch NN. + C quyn ban hnh pluat qun l mi mt.Cc thit ch khc ko c thm quyn ny m ch c th ban hnh iu l, cng lnh. Cc CN. Nvu ca NN c thc hin thng qua b my NN. B my NN l h thng c c quan NN t trung ng xung a phng c thnh lp theo quy nh ca Pluat/ Cquan NN c tnh c lp tng i v t chc- c cu, c thm quyn v c thnh lp theo qui nh ca PL,nhn danh NN thc hin nhng nvu & cnang ca nn bng nhng hnh thc & phng php do pluat qui nh, c nhng 2 sau: +H mang tnh quyn lc, th hin ch cc c quan u c thm quyn c quyn ban hnh nhng vban c hiu lc vs mi c quan, t chc, or cng dn trong phm vi m cquan ph trch. + Ko trc tip sx ra ca ci nhng c tc ng i vs qu trnh . + C nhn lm trong cq nn phi l cng dn VN. * Nguyn tc t chc v h ca b my NN: l nhng t tng ch o, lm nn tng, to ra s ng b thng nht trong t chc v h ca tt c cc cqnn lm chng h c hiu qu. NT1: Ton b quyn lc thuc v ND: Nt ny xut pht t thc tin CMang l s nghip ca qun chng NT2: bo m s lnh o ca ng trong b my.Nt ny xut pht t thc tin:Nh c s lnh o ca ng m NN mi c th ra i & s nghip cch mng ca ND mi thng li + S lnh o ca ng th hin :ng ra ng li chin lc, thng xuyn theo di kim tra, ch o cc c quan NN h. NT3: Quyn lc Nn l thng nht,, c s phn cng phi hp gia cc cq trong trong thc hin quyn lp php, hnh php, t php: Quc hi do ND trc tip bu ra theo nguyn tc Bnh ng, trc tip, b phiu kn.Qluc NN gm quyn lp php, hnh php, t php c trao cho cc cquan trong b my. -Quc hi l c quan duy nht nm quyn lp php, c 1 s thm quyn hnh php& t php.Chnh ph nm quyn hnh php, c 1 t t php & lp php.Ta n & vin kim st ND c chc nng trung tm ca quyn t php. b my h hiu qu cn pht huy y c 3 quyn trn.

NT4: Tp trung dn ch: xut pht t yu cu ca qun l l pho c s lnh o tp trung & t bn cht ca NN ta l NN ca dn, do dn, v dn.NT ny biu hin s thng nht bin chng gia s lnh o tp trung ca trung ng vs a phng, s trc thuc ca cq hnh chnh vs cq quyn lc 2:+ Quyn lc tp trung nhn dn & quc hi. Cc cq khc do Quc Hi or hi ng ND chu trch nhim, chu s gim st ca quc hi. Cc cq khc u chu s ch o ca cq cao nht trong h thng cq . +Trong phm vi quyn hn, cqnn c quyn quyt nh nhng vn m ko b can thip bi bt c cq no. * Cc cq NN a , Cq quyn lc: Do dn trc tip bu ra. Quc hi quyt nh nhng vn quan trng nht ca t nc, c nhim k l 5 nm. Nvu ca quc hi(iu 84) +Ch c Quc Hi mi c quyn lp hin & lp php + Quyt nh v quan trng + Gim st ti cao i vs b my NN - Qhoi bao gm: y ban thng vuh, ch tch, hi ng dn tc, cc y ban, i biu, on i biu.. C hnh thc h l thng qua cc k hp( Thng l mi nm 2 k, c th hp bt thng theo yu cu ca Ch Tch nc, th tng hoc t nht 1/3 i biu) - Nhim k ca hi ng ND cc cp l 5 nm. - Ch tch nc l c nhn, do quc hi bu ra. Thay mt NN v i ni & i ngoi, cng b hin php & lut B, .Cq hnh chnh NN (gm Chnh ph, y ban Nd cc cp )do cq quyn lc cng cp thnh lp, chu trch nhim trc cq quyn lc cng cp& cq hnh chnh cp trn +Chnh ph gm:Th tng, cc ph th tng,B trn, th trng cq ngang b.Trong thi gian quc hi ko hp, y ban thng v ph chun vic b min nhim Ph th tng, B trng, cc thnh vin ca CP theo ngh ca th tng.Nhim k ca CP =5 nm. +Th tng ng u CP, chu trch nhim, bo co trc Qhoi +CP l cq thc hin chc nng qun l NN i vs tt c cc ngnh, lnh vc trn phm vi c nc, C c cu gm:B, cq ngang b, cq thuc CP. +y ban nhn dn cc cp do hi ng nhn dn cng cp thnh lp gm: y ban ND tnh,huyn, x.TPho trc thuc TW(iu 123,123,125) c, Cq xt x:l ton n nhn dn, xt s cc v n hinh s, hn nhn gia nh, l, kinh t -H thng ta n gm: ta n ND ti cao,ta n a phng(gm ta n tinh, TP TW,huyn, qun..),ta n qun s& ta n c bit.( thnh lp trong tnh hnh dc bit) - mi ta n c: Chnh n, Ph chnh n, thm phn, hi thm nhn dn, th k. -Chnh n ti co bo co trc Qhoi or uy ban thuong v & ch tch( trong tgian qhoi ko hp).Chnh n a phng bo co trc hi ng ND. D,Cq kim st: Vin kim st:kim st cc h t php & thc hnh quyn cng t gm: Vin kim st ND ti cao -Vin kim st ND mi cp gm: Vin trng, ph vin trng, kim st vin.

Chng 2: Ngun gc, bn cht, chc nng ca PL

1 to, Ngun gc -NN & PL l 2 hin tng lch s c bn nht ca s chnh tr-xh, cng pht sinh, tn ti, pht trin & tiu vong -PL ch xut hin khi c s xut hin ca ch t hu v Tlsx, xh phn chia thnh gc & gia cc gc tn ti nhng mu thun ko th iu ha c -Trong xh nguyn thy, cha c php lut ch yu l cc tp qun, tn iu tn gio& cc quy phm o c. +Tp qun xut hin 1 cch t pht, ch lien quan n con ngi mt khu vc nht nh. +cc quy c l nhng quy tc x s chung, mang tnh cht o c & xh 5

+Cc quy phm xh mt mt th hin ch & li ch chung ca tt c thnh vin th tc,mt khc phn anh dung trnh ptrien kt luc by h.Cc quy phm ny sc duy tr trt t xh, c mi thnh vin t gic thc hin ko cn ti s cng ch ca 1 b my c bit no.Nu vi phm th b cng ch xh -Nhn chung, qtrinh hnh thnh PL trong lsu c th thng qua 2 con ng: 1.NN duy tr phong tc, tp qun sn c b sung sa i cho ph hp ni dung, c tnh bt buc chung 2.NN ban hnh nhng quy tc x s mi & bo m cho chng c thc hin. Bng cch , PL tr thnh 1 h thng quy tc v hnh v ca mi c nhn, t chc trong xh. -Nh vy, khi xh xut hin ch t hu & gc th 1 loi quy phm mi ra i-Do NN tha nhn or t ra, l qham PL. -NN & PL ra i trn c s kt, s xut hin ch t hu & s phn chia xh thnh gc i khng. 2 to,2:l nhng du hiu rieng phn bit PL vs cc hin tng xh khc. A, Tnh quy phm ph bin : v qluc ca NN bao trm ln ton b lnh th quc gia -PL rng buc mi ch th trong nhng khun kh nht nh -Cc hin tng xh khc nh o c, iu l cng mang tnh quy phm nhng ko mang tnh ph bin. -PL c kh nng iu chnh hnh vi ca mi c nhn, t chc trong xh nhng ko iu chnh tt c cc qhxh m ch iu ch nhng qh c bn. - l cng dn th phi chu s iu chnh ca PL B, Tnh xc nh cht ch v hnh thc -l s th hin ni dung PL trong hnh thc nht nh, ch: NDung PL c din t bng ngn ng r rng, n ngha. Nu ko r rng, mu thun th chnh l k h cho s vi phm PL. -Nu tnh xc nh cht ch ko c m bo th tt yu tnh quy pham ph bin ca PL cng b ph v. - ch, quyn lc ca NN c th hin r nt thng qua h thng vb PL c gtri php l khc nhau. Song tt c vb u c ban hnh theo nhng quy trnh bt buc& c p dng theo nhng ntac chung thng nht. C, Tnh c bo m = NN: Quyn lc l yu t ko th thiu bo m tnh hin thc ca PL trong thc tin s. Tnh c bo m l nh kh nng t chc thc hin ca NN thng qua s vn ng ca c b my. PL l h thng cc quy tc x th hin ch ca gc thng tr , c NN m bo thc hin,nhm thit lp, duy tr, 1 trt t xh nht nh. 3 to, Bn cht ca PL: l nhng thuc tnh bn vng ct li to nn ni dung - C nhiu q khc nhau v bn cht ca PL. Chng hn PL thc nh cho rng: Pl thun ty do NN sang to ra, PL t nhin cho rng: Tn ti 1 th PL t nhin cao hn PL ca NN..Theo Mac, Bn cht ca PL th hin tnh gc ca n,khng c pl t nhin or ko mang tnh gc. Bn cnh , pl ra i t nhu cu xh nn mang tnh xh. A, Tnh gc:Th hin ch PL phn nh ch ca gc thng tr trong xh. +Cn th hin mc ch iu chnh cc qhxh theo hng c li cho gc thng tr nhm bo v & cng c a v. +PL bao gi cng l kq ca h mang tnh ch,khng phi t pht cm tnh + Tnh gc l bn cht chung ca bt k kiu PL no. B, Tnh xh: V PL do Nh nci din chnh thc NN ca xh ban hnh, s tng quan lc lng gia cc gc. - D t hay nhiu,PL cng th hin ch v li ch ca cc gc, tng lp khc trong xh -Ty thuc vo hon cnh lch s, kiu NN m tnh xh ca PL r nt hay m nht. -Tnh gc & tnh xh l 2 mt ko th tch ri nhng ko mu thun vs nhau,. C,Tnh dn tc -PL ca bt k NN no cng c xd trn nn tng dtoc, phn nh phong tc tp qun,lch s ca dt bi PL cng gn vs truyn thng bao nhiu th cng d i vo csong by nhiu. D, Tnh m: V mi quc gia u c h thng PL ring ca mnh * Mqh gia PL vs kinh t: Kte quyt nh PL, th hin : Kt quyt nh s ra i, tn ti,pht trin ca PL +Trnh pht trin kt quyt nh ni dung PL,PL lun phn nh trnh pht trin kt.Mi hnh thi kt-xh c gc th c 1 kiu PL tng ng. + PL c s tc ng tr li vs kte: C th l tiu cc or tch cc. Mqh gia PL vs chnh tr: Bin chng v Ct gn vs cc qhe gia cc gc vs gc, dt vs dt, quoc gia vs qg 6

-Chnh tr( ng li, chnh sch) l c s, Ndung, ch o qtrinh xd v bo v PL. -PL l hnh thc biu hin ca ct,l phng tin hu hiu nht thc hin qluc thng tr ca gc thng tr. Ngoi ra, PL cn l cng c gii hn cc qhe chnh tr, s tn ti & h ca c t chc chnh tr. -ng li gc thng tr l c s ca PL. -Pl l bin php, phng tin thc hin ctri ca gc cm quyn *Mqh gia PL vs NN:u thuc kin trc thng tng, khng kht, ko th tch ri, qua li tc ng ln nhau. - Ph nhn qim Cho rng: C 1 th PL cao hn PL ca NN,Ngoi NN ra cc t chc khc ko c quyn ban hnh PL. -Tm li, NN tn ti khng th thiu PL v PL t chc b my, qun l xh

4, CNang ca PL: l nhng phng din ch yu, th hin bn cht & gtri xh ca PL A, Cn iu chnh cc qhxh:l cn c bn, ch yu, l s tc ng ca PL ti cc qhxh thng qua vic tc ng ti hnh vi ca ch th nhm t c nhng mc ch x. - Cc qhxh cn n s iu chnh ca PL v xh c hnh thnh do nhiu yu t khc nhau trong yu t qtrong l yu t con ngi. - PL tha nhn s tn ti khch quan ca cc qhxh bng cch khi qut ha, bo m cho cc qhxh pht trin theo nhng chiu hng nht nh nhng Pl c th iu chnh chng -PL bao gi cng c tnh n nh & tng i. -Pl ch iu chnh cc qhxh c bn, in hnh, cn thit, v bn cnh quy phm PL cn cc quy phm xh khc nh quy phm o c, tn gio.. B, Cn gio dc L s tc ng c nh hng ca PL ln ch th hnh thnh h thc Pl ng n,& thi quen hnh ng ph hp vs PL. -Cn ny tc ng tch cc ti thc con ngi, c th hin thng qua nhiu qt khc nhau m trc tin l h thng PL.vs Cn gio dc, PL cn c gt ng ti thng tin. 4 to, Cc kiu PL: l tng th cc du hiu, c th th hin bn cht gc, gtri xh, iu kin tn ti,phat trin ca PL trong 1 hnh thi kt-xh nht nh. -Hc thuy Mc-LN v hnh thi kt-xh l c s phn nh cc kiu PL. A.Kiu PL Ch n + ra i, pht trin trn c s qhsx chim hu n l & th hin tnh gc r rt, tnh xhoi th hin rt hn ch.. + Tha nhn ch n l cng dn c c quyn trong mi lnh vc,N l ch l cng c L bit ni. +V Hnh thc PL:Tp qun Php.V sau cc b lut thnh vn ra i nhng ch l s sao chp li tp qun Php B ,Kiu PL PKien :+l PL ca ng cp & c quyn,h khc, tn bo,cng khai ghi nhn v bo v tnh a dng v mt ng cp ca xh PK. Vd nh: Vua-ti,quan-qun..Tnh cht c quyn ko ch th hin nhng li ch kt-ct cn th hin vic quy nh s trng pht khc nhau vs mi ngi thuc ng cp khc nhau.Dn n to ra s bt bnh ng ln trong xh pk. +Cho php p dng trch nhim hnh s tp th. Nh tru di tam tc.. + Ni dung chu nh hng ca tn gio & o c PK. + NN pk vua & gio hi c qh rt thn thit vs nhau.V vy, gi PL, o c, tn gio c mqh cht ch vs nhau. Vd: B lut Hng c thi vua L quy nh ngha v ca con ci, xut pht t o c PK,lut Gia Long di triu nguyn cng c nhng quy nh mang tnh chat tn gio. C,Kiu PL t sn:ghi nhn, bo v quyn s hu t nhn, t bn ch ngha nn ch nh rt pht trin ca PL t sn L ch nh v quyn s hu. + Trong hin phap & o lut t sn ghi nhn, Quyn t hu l quyn thing ling, bt kh xm phm. + Ch nh cng dn pht trin. y l 1 im tin b vt bc so vs trc th hin r nt nn dn ch t sn. 7

+ Ghi nhn & cao nguyn tc t do hp ng. D,Kiu PL Xhcn:+ Th hin ch ca gccn,ndl nn mang tnh nhn dn su sc. +Th hin tnh dn ch,tnh nhn o, phn nh nhng gi tr tin b ca xh. +C mqh mt thit vs cc quy phm xh khc& vs ng li,ch trng ca ng. Chng 3:Quy phm & quan h PL

1 to,Quy phm PL
-Quy phm l quy tc,khun mu, mnh lnh xc nh,c hnh thnh do qu trnh con ngi tch ly tri thc & kinh nghim, l qu trnh thng nht cc nhn t ch quan & khch quan.Khch quan v n phn nh quy lut vn ng t nhin ca xh.Ch quan v n l s phn nh ca con ngi i vs cc qluat,& ph thuc vo mc ich, nhu cu ca ch th nhn thc.S kt hp cc yu t ch & khch quan quyt nh ni dung ch ca quy phm. -Cn C vo ndung iu chnh,quy phm c chia thnh quy phm k thut & xh.Qpham k thut nhm iu chnh hnh vi ca con ngi trong mqh vs t nhin. -Qpxh iu chnh mqh ngi vs ngi, c hnh thnh trong thc tin& s dng nhiu ln, l hin tng ko th thiu qun l xh, Mi quy phm xh ch ra: iu kin, hon cnh no, t chc hay c nhn no phi x s nh th A, c im ca quy phm PL Th nht, l quy tc x s chung, tiu chun nh gi hnh vi con ngi, iu chnh qh ngi nguwoif. Th 2, Do NN t ra or tha nhn v bo m thc hin theo nhng trnh t th tc nht nh -Cc quy phm xh c bo m thc hin = nhiu bin php khc nhau song ko phi bng cng ch NN.Quy phm PL c c cng ch NN khi cn thit + NN thong qua cc cq chuyn mn c thm quyn bo m qpPL c thc hin chnh xc, trit .Ch th no vi phm PL u b truy cu trch nhim php l. Th 3, phn nh chi ca NN & th hin di hnh thc xc nh. +qppl suy cho cng ph thuc vo li ch & nhu cu, cha ng nhng quan im chnh tr-php l ca NN.n xc nh quyn & ngha v ca c nhn, t chc tham gia qhxh m n iu chnh. Th 4, c tnh ph bin, bt buc chung -Qppl c hnh thnh ko phi cho 1 ch th c th. M mi qppl u iu chnh nhng qhxh nht nh Th 5, c thc hin lp i, lp li trong i sng cho n khi n b thay i or hy b. B, Cu truc QPPL:l c cu bn trong, cc b phn hp thnh. -QPPl ko nhng m t quy tc hnh vi ca ngi tham gia qhxh m cn ch ra hon cnh tn ti quy tc, hu qu ca s ko tun th quy tc. a b, B phn gi nh: nu ln nhng hon cnh c th xy ra trong thc t, hay xc nh mi trng tc ng ca QPPL. .Tr li cho cu hi:Ngi no?,Khi no?Trong nhng iu kin, hon cnh no? -Gi inh l b phn khng th thiu trong qppl. b b: B phn quy nh: nu r cch x s m mi ch th phi x s theo khi h vo hon cnh, iu kin nu trong phn gi nh -Tr li cho cu hi:Phi lm g? c lm g? Lm nh th no?C quyn, ngha v php l g? -Quy nh l b phn trung tm, th hin trc tip bn cht, chc nng ca qppl. - Cn c vo ni dung, tnh cht c cc loi quy nh: +Quy inh mnh lnh nu 1 cach r rng, dt khot hnh vi x s ca c nhn, t chc nh cm lm g, phi lm g. + Quy nh ty nghi ko nu dt khot 1 cch x s nht nh. +Quy nh giao quyn trc tip xc nh quyn hn cho 1 chc v hay 1 c quan nht nh. c b,B phn ch ti : nu ln bin php m NN d kin p dng i vs ch th ko thc hin ng yu cu phn quy nh, th hin thi ca NN i vs ngi vi phm v l k bo m cn thit cho cc quy nh c thc hin chnh xc, trit .c 4 nhm ch ti: + Ch ti hnh s, p dng vs ngi phm ti do ton n c thm quyn p dng gm hnh pht chnh( cnh co, pht tin, t,..) Hnh pht b sung( cm m nhim chc v, tc 1 s quyn cng dn..) 8

Cc bin php t php( Tch thu tang vt, tr li ti sn, buc cng khai xin li..) + Ch ti hnh chnh, p dng vs t chc, c nhn vi phm hnh chnh do cq qun l hnh chnh,ngi c thm quyn hoc ta n hnh chnh p dng gm Hnh thc x pht chnh:cnh co, pht tin, trc xut;X pht b sung: tc chng ch, giy php hnh ngh.. ;Bin php khc phc hu qu; Cc bin php x l hnh chnh khc ( gio dc ti x, a vo trng gio dng.) + Ch ti dn s:p dng vs t chc, c nhn vi phm dn s do ta n, trng ti, hoc do cc bn ng s tha thun. Bin php: Bi thng thit hi; xin li; ci chnh cng khai;... + Ch ti k lut: Ad i vs ngi vi phm k lut do ngi sd cn b, ngi L p dng.Bin php:ph bnh, h bc lng.. Trt t trnh by cc b phn ca qppl c th thay i, ko nht thit phi ng theo logic. C,Phn loi qppl * Cn c vo vai tr, mc ch iu chnh, qppl c chia thnh cc nhm: iu chnh,bo ve, chuyn mn. + Nhm iu chnh c ni dung trc tip iu chnh hnh vi ca con ngi, hot ng ca cc t chc.Nhm ny li chia thnh:Qppl bt buc-quy nh ngha v phi thc hin nhng hnh vi tch cc nht nh,, Qppl cm on: i hi cc ch the ko thc hin nhng hnh v b cm Qppl cho php: Bo m quyn c thc hin nhng hnh vi tch cc. +Nhm bo v: xc nh cc bphap cng ch. +Nhm chuyn mn: bo v hiu lc ca qp iu chnh & quy phm bo v..Cn c vo ni dung, nhm ny li chia thnh: Qp nh hnh tng quan: quy nh di dng tng qut trng thi xc nh ca cc qhxh Vd: NN xhcn Vit nam l nh nc Php quyn ca ca dn, do dn&v dn Qp nh ngha: xc nh 1 khi nim php l no . Vd:nng lc hnh vi dn s ca c nhn l kh nng ca c nhn bng hnh vi ca mnh xc lp, thc hin quyn, ngha v dn s. Qp tuyn b v nhim v hay nguyn tc PL. Vd:iu 15: NN thc hin nht qun pht trin nn kttt theo nh hng xhcn. Qp la chn quy nh trt t chng xung t cho php p dng qppl t 1 s quy phm Vd: khon 3 iu 759, B lut dn s. 2 to, QUAN H PHAP LUT -Thng qua hnh vi ng x ca mnh, con ngi thit lp cc quan h vs nhau gi l qhxh. -Qhxh c th c iu chnh bi nhiu quy phm xh khc nhau. -Quan h PL l cc qhxh c cc quy phm PL iu chnh, trong cc bn tham gia c quyn & ngha v nht nh, c NN m bo thc hin. .Qu trnh thc hin qpham pl lm xut hin nhng quan h pl.do vy, qhe pl cn l hnh thc php l ca cc qhxh xut hin di s iu chnh ca cc qppl. A, c im qh PL Th nht, Mang tnh ch. -Tnh ch l c th chung ca cc qhxh v n c hnh thnh trn c s s nhn thc -Khi tham gia qhpl, cc ch th c nng lc ch th, iu ny to cho ch th kh nng nhn thc v quyn, ngha v,kh nng kim sot hnh vi ca mnh.Qu trnh nhn thc ny xut pht t nhu cu ca thc t. -Qhpl phn ch NN v n c hnh thnh trn c s qpham PL. Trn c s ch ca NN, n phn trc tip ch cc ch th tham gia. Thng qua ch, Qhxh t trang thi v nh chuyn sang c th. Th 2, c quy nh b cs kt ca xh:V n l 1 loi quan h thuc thng tng chnh tr-php l - Cc qhpl pht trin, bin i & phc v theo s pht trin ca qhsx Th 3, Th hin mqh gia quyn ch th & ngha v ca cc bn tham gia -y l c trng c bn cho php phn bit qhe pl vs cc qh khc ko do pl iu chnh. -So vs cc qhxh khc, cc ch th ca qh PL c c 1 phng thc x s r rng, c th hn. Th t, C tnh xc nh V QhPL ch hnh thnh, thay i, chm dt khi c nhng cn c nht nh, l: +C qppl nht nh iu chnh + C skien php l xy ra, ph hp vs hon cnh qppl d liu trc + C ch th nht nh tham gia,p ng ddkien do NN quy nh 9

Th 5, c bo m thc hin = cc bin php NN.:l s bo m v php l, vt cht, k thut..qua to lp mi trng c tnh NN-XH i vs c h thng qhpl & tng qhpl c th. +PL nu mt thuc tnh ny cng ging nh cc cng c khc nh o c, tn gio.. B,Phn Loi Vic phn loi qhpl cho php nh gi thc trng i sng php l,hiu qu pl, kim tra kh nng iu chnh ca PL trong mi giai on *Cn c vo tnh ch & t cch ch th chia thnh: 1.Qhpl bnh ng-Cc ch th bnh ng vs nhau v quyn & ngha v, c s thng nht ca cc ch th tham gia Vd: Qhpl dn s, thng mi,hn nhn- gia nh... 2.QHpl ph thuc: cc ch th ko bnh ng vs nhau.Yu t l thuc ch , 1 bn c quyn n phng a ra mnh lnh c tnh bt buc vs ch th kia m ko c s tha thun. Vd: qhpl hnh s,hnh chnh.. * Cn c vo ni dung chia thnh: 1.Qhpl ni dung: cha ng nhng ni dung c th cn gii quyt thng qua vic iu chnh = PL Vd:Qh dn s, lao ng, hp ng 2.Qhpl hnh thc pht sinh trong qu trnh cc ch th thc hin th tc gii quyt cc Ndung php l nht nh Vd: Qh t tng hnh s, dn s..

C, Cc yu t ca Qhpl
L hnh thc php l ca qhxh do vy bt k 1 qhpl no cng bao gm 3 yu t 1.Ch th -l cc bn tham gia qhpl c NN cng nhn c nl ch th.nl ch th gm + Nl pl l kh nng hng quyn & ngha v m NN quy nh

10

+ Nl hnh vi l kh nng ch th c NN tha nhn, bng hnh vi ca mnh tham gia vo qh php lut, thc hin quyn & ngha v. + Nl pl & Nl hnh vi ko phi l thuc tnh t nhin ca ch th m n c xut hin trn c s pl, ph thuc vo ch, tnh hnh chnh tr, trnh pht trin ca mi NN.Do vy, mi NN khc nhau quy nh nl ch th khc nhau. + Nl pl & nl hnh vi ch c gii hn r nt khi ch th l c nhn.i vs ch th l php nhn,nl pl & hnh vi xut hin cng 1 lc khi php nhn chnh thc thnh lp. + Ch th c th l c nhn, t chc or NN. * TH1: Ch th l c nhn (bao gm cng dn Vn, ngi nc ngoi thng tr trn lnh th VN) -Nl PL ca cng dn xut hin t lc h sinh ra & chm dt khi h cht, tr TH b Pl hn ch hoc ton n tc ot.Song c nhng nlpl quy nh cho nhng ngi t n 1 tui nht nh nh quyn kt hn, bu c.. -Nl hnh vi cng dn xut hin 1 tui nht nh( Ch yu l 18 tui) & ph thuc vo tm l, tr tu, sc khe..ng c t tui 21, lao ng t tui 15.. => nh vy, ngi c nlhanh vi y l ngi: tui theo quy nh, ko mc tm thn, ko b ta n hn ch. Ngi cha c nl hnh vi l ngi cha tui theo quy nh. -TH cng dn c nl pl nhng mt hay cha c nl hnh vi th ko tham gia trc tip vo qhpl m phi thng qua hnh vi ca ngi khc( ngi i din,ngi gim h). Nl pl l tin , c s ca nl hnh vi.Ko c ch th no ko c nl pl m li c nl hnh vi. -Cc c nhn l ngi nc ngoi ko c quc tch c th l ch th ca nhiu loi qhpl nhng trong 1 s lnh vc ngi nc ngoi ko quc tch b hn ch nh quyn bu c, ng c.., hoc trong 1 s Th c bit li c m rng hn so vs cng dn VN. *TH2: Ch th l t chc. - cc t chc c th l ch th ca nhiu loi qhpl khc nhau, php nhn hay ko php nhn. Song phn ln cc t chc u c t cch php nhn, c bit trong lnh vc kinh t- thng mi. -Php nhn l 1 ch nh quan trng i vs nhiu ngnh lut, nht l lnh vc pl dn s.Mt t chc l php nhn phi tha mn nhng iu kin sau: 1. c thnh lp hp php, tc l c thnh lp theo ng trnh t th tc quy inh, theo quyt nh ca cq c thm quyn hoc theo sng kin ca c nhn, t chc nhng phi c NN cng nhn. 2. C c cu t chc cht ch: Tc l c to nn bi cc phng, ban nht nh, c b phn lnh o, b lnh o, iu hnh. 3. c ti sn c lp vs c nhn, t chc khc & t chu trch nhim bng ti sn .Minh bch ti sn dn n php nhn chu trch nhim v cc khon n & ngha v v ti sn bng chnh ti sn c lp ca mnh.V vy, php nhn c hng cc quyn & gnh vac ngha v pht sinh t ti sn. 4. Nhn danh mnh tham gia cc qhpl mt cch c lp, ngha l phi h bng danh ngha ring, trong qu trnh t tng php nhn c th tr thnh nguyen dn hoc b n. -Php nhn gm cq NN, v v trang..Khi tham gia vo qhpl nht inh, php nhn phi thng qua ngi i din hp php.Ngi i din c th l i din theo pl hoc y quyn nhm lm pht sinh nhng quyn & ngha v cho php nhn. + i din theo PL ca Php nhn l ngi ng u theo quy nh hoc quyt dnh ca cq thm quyn. + i din theo y quyn c xc lp theo s y quyn gia ngi i din & ngi c i din. TH3) Ch th l NN.-NN l ch th c bit bi NN c quyn lc kt-ct & c quyn ban hnh PL quy nh quyn & ngha v cho cc ch th. Tnh c bit ch: NN ch tham gia vo 1 s quan h PL nht inh,quan trng, s dng PP c bit hn so vs ch th khc. 2,Khch th ca qhpl: -l li ch vt cht& phi vt cht m c nhn, t chc mong mun t c khi thc hin quyn ch th & ngha v. -Hiu qu iu chnh ca Pl & s tn ti hay chm dt qh pl ty thuc vo s quan tm ca ch th vs khch th. D,Ni dung ca qhpl gm quyn & ngha v ch th -Quyn php l gm: +Kh nng ca ch th x s theo cch thc m Pl cho php 11

+Kh nng yu cu ch th khc c nhng x s nht nh. +Kh nng yu cq thm quyn bo v li ch ca mnh. -Ngha v php ly gm: +Phi tin hnh cc x s bt buc +Chu trch nhim php l khi khng thc hin cch x s nht nh. -Quyn php l xut hin trn c s qp PL giao quyn & hng dn. Cn ngha v ply xhien trn c s qppl bt buc & ngn cm. -Quyn & ngha v phn nh mqh gia nhng ngi tham gia qhe pl.Quyn bn ny l ngha v bn kia & ngc li. E, S kin php l -l nhng s vic thc t, c th xy ra trong i sng, ph hp vs nhng iu kin, hon cnh c d liu trong qppl,t lm thay i 1 qhe pl c th. -Do NN tha nhn, c ghi nhn phn gi nh -C ngha quan trong trong c ch iu chnh PL -Vic cng nhn 1 s vic thc t, c th l s kin php l u xut pht t li ch ca gc thng tr.Mi NN khc nhau, s kin c tha nhn l khc nhau *Phn loi * Nu cn c vo hu qu , chia lm 3 loi:Pht sinh, bin i, chm dt * Cch phn loi ph bin nht l theo du hiu ch, skply c chia thnh 2 loi:hnh vi & s bin php l + Hnh vi Ply chim ch yu trong skpl xy ra ph thuc vo ch ca con ngi, lm thay i nhng qhpl nht nh. +S bin ply l nhng skpl xy ra ko ph thuc vo ch ch quan ca con ngi,nhng s hin din ca chng a n nhng hu qu nht nh, lm thay i 1 qhpl c th. -Nh vy c qppl iu chnh 1 qhxh l k cn, skpl l k . Chng 4) H thng PL 1 to,H thng pl -H thngl 1 chnh th bao gm nhng tng, vn c lin quan, c sp xp theo 1 trt t logic, khch quan, khoa hc. -H thng PL l tng th cc qppl c mlh ni ti thng nht vs nhau, c phn nh thnh cc loi & nhm, th hin di hnh thc cc hnh thc khc nhau do NN ban hnh hoc tha nhn theo 1 trnh t th tc nht nh.N va phn c cu bn trong(h thng cu trc),va p? hnh thc biu hin bn ngoi ca PL(Ngun). -Htpl ca cc NN u c tnh thng nht bi cskt & cc qhxh luon c mqh bin chng vs nhau. - Vn, s hnh thnh nhng lnh vc & nhm qhxh quy nh s phn chia h thng Pl ra cc b phn cu thnh l ngnh lut & ch nh PL. A,H thng cu trc ca PL: gm tng th cc qppl c mlh, c phn theo tng cp khc nhau. -Cc lut gia La m, t sn chia h thng Pl thnh lut cng & lut t -PL cng l b phn PL iu chnh cc qhxh thuc lnh vc lin quan n li ich cng, c s tham gia ca NN.N iu chnh gia cq vs cq, cq vs cng dn. -PL t iu chnh qhxh mang tnh cht t thuc i sng ring t ca c nhn, t chc, trong xh dn s. Do Pl t iu chnh mqh gia c nhn, t chc ko c s hin din ca qluc NN -H thng PL c hnh thnh t cc qppl,ch nh pl & ngnh lut.Cc ngnh lut gm cc ch nh. Cc ch nh gm cc qppl. -Ngnh lut l tng th cc qppl trong 1 lnh vc nht nh. - Ch nh PL gm cc quy phm iu chnh nhm qhxh pht sinh trong cng 1 lnh vc nht nh - phn nh he thng PL thnh cc ngnh lut phi cn c vo i tng& pphap iu chnh. +i tng iu chnh ca ngnh lut l cc qhxh pht sinh trong 1 lnh vc nht nh ca i sng xh, m PL tc ng ti.

12

+PP iu chnh- cn c c tnh h tr cho i tng iu chnh phn nh ngnh lut l cch thc m NN sd thng qua cc qppl tc ng ln cch x s ca nhng ngi tham gia cc qhxh m l i tng iu chnh ca QPPL. Vd: PL iu chnh qh hnh chnh = PP mnh lnh; Qh dn s = PP tha thun, hng dn.. B, Ngun ca PL - l hnh thc, phng thc th hin dng tn ti thc t ca PL -Hnh thc PL l sn phm ca t duy trn c s nhng iu kin kt-xh khch quan, biu hin di dng nht nh gip con ngi c th o c hnh vi ca mnh - C nhiu loi ngun khc nhau: 1. tp qun php : l cc phong tc tp qun lu truyn, ph hp vs li ch ca gc thng tr c NN tha nhn chng l PL.Tp qun Php ko c ghi thnh vb nhng vn c NN bo m thc hin. 2. Tin l php l NN tha nhn cc bn n ca ta n hoc ca cq hnh chnh trong qu trnh xt x 1 v n hoc s vic trc lm cn c gii quyt s vic tng t xy ra v sau. Hnh thc ny xut pht t cq hnh php & t php. 3.VB qppl do cq NN c thm quyn ban hnh di hnh thc VB c th nh: Hin php, lut, ngh inh.. l ngun lut tin b nht, phn r nt ni dung. - n l l 1 ngun ca PL Anh, to ra nhng khun kh nht nh, gi c cu trc truyn thng -PL o hi l phn quan trng nht trong h thng PL ca cc nc o hi. a, H thng VB QPPL VN l khi nim lin quan ti pl thc nh,phn thc trng cc ngun lut,l h thng c hnh thnh bi s lin kt cc vb qppl thnh 1 chnh th thng nht, ton din trn c s phn nh thm quyn ca cq NN trong vic ban hnh VB & h thng ha PL. -H thng Pl mang tnh th bc c xc nh bi hiu lc PL ca tng loi VB. b,VB qppl c cc c im sau: -Phi do cq, ngi c thm quyn ban hnh vs hnh thc nht nh - Cha quy tc x s chung,p dng nhiu ln vs mi i tng hoc 1 nhm khi c skply xy ra& c NN bo m thc hin-c ban hnh trnh t, th tc cht ch trong Lut ca Hi ng, y ban ND. - VB p dng qppl khc vs VB qppl nh ngh quyt ca quc hi v min, bi nhim, quyt nh v thnh lp c quan.. -H thng VB qppl VN l h thng cc vb sau: 1. Hin php, lut, ngh quyt ca quc hi 2.Php lnh, ngh quyt ca y ban thng v 3.Lnh, quyt nh ca ch tch nc 4.Ngh nh CHnh ph,Quyt nh ca th tng 5.Ngh quyt ca hi ng ng ND,thm phn ta n ND ti cao. 6. thng t ca vin trng vin kim st, b trng, th trng, cq ngang b 7. Quyt nh ca tng kim ton NN. C, Hiu lc & nguyn tc p dng vb qppl - Thi im c hiu lc c quy nh trong vb nhng ko sm hn 45 ngy k t ngy cng b hoc ban hnh. -trong TH khn cp th c th c hiu lc t ngy cng b hoc k ban hnh nhng phi c a tin trn phng tin thng tin i chng chm nht sau 2 ngy. -Ko ng cng bo th ko c hiu lc thi hnh tr TH c ni dung thuc b mt NN v khn cp. *Ko c quy nh hiu lc tr v trc i vs cc TH sau: Th1) Quy nh Trch nhim php l mi thi im ko cn hiu lc Th2)Quy nh trach nhim php l nng hn. VB qppl ht hiu lc ton b hoc 1 phn trong cc TH sau: 13

+Ht thi hn quy nh trong vb +c sa i, b sung, thay th = vb mi ca chnh cq NN ban hnh vb . +B hy b bi cq thm quyn. Vbqppl c p dng t thi im bt u c hiu lc. Trong TH cc vb quy nh khc nhau v cng 1 v th p dng vb c hiu lc php l cao hn & mi hn, c ban hnh sau. 2 to, 1 s ngnh lut VN

A, Lut hin php

*i tng iu chnh -PL iu chnh cc qh pht sinh trong qu trnh t chc & thc hin qluc NN l lnh vc quan trng nht bt k quc gia no. -Lut hin php c ngun lut quan trng nht l hin php, ch iu chnh cc qh c bn & quan trng nht. -i tng iu chnh ca lut hin php VN c phn chia thnh cc nhm qhxh sau: Th nht, Cc qh chnh tr-kt-vh,... Th 2, qhe gia NN & cng dn. Hin php hin hnh quy nh CD VN c quyn & ngha v c bn sau y: +Quyn bu c, ng c, khiu ni, t co.. + Cc quyn v VH-KT-XH +Lao ng, hc tp va l quyn va l ngha v ca cng dn. + Cc quyn v t do dn ch, t do c nhn. Th 3, Cc qh pht sinh trong t chc & h b my. Quyn lc NN c th hin thong qua quyn lp php, hnh php, t php.Do , b my NN gm 3 h thong chu Yu:H thng cqql,H thng cq hnh php(Chnh ph,cq thuc chnh ph,s,cc, phng.trc thuc y ban ND *PP iu chnh ca lut hin php l nh hng mang tnh nguyn tc - nhng nh hng nguyn tc mang tnh ch o bt buc, cn n hiu lc ca mnh lnh. *Hin php l o lut c bn ca PL VN& l ngun ca nhiu lnh vc PL khc. -Trong lch s lp hin, quc hi ban hnh 4 hin php nhng nm: 46, 59,80,92 - Ch c quc hi c quyn biu quyt thong qua hay sa i, b sung hin php.Ni cch khc, quc hi l cq duy nht thc hin quyn lp hin. -V ni dung, Hin php c ni dung l cc qppl trc tip th ch ha ch trng, ng li lnh o ca ng, bao trm ln tt c cc lnh vc quan trng nht ca s- xh, l cc nguyn tc c bn ca PL VN,l c s xy dng cc VB qppl khc. B, Lut hnh chnh * i tng iu chnh l cac qhxh pht sinh trong qly hnh chnh NN. -Qun l hnh chnh l h t chc, thc hin PL, thc thi quyn hnh php.Ni cc khc l h chp hnh-iu hannhf ca cc cq hnh chnh .H ny c mc ch & mang tnh t chc, mnh lnh rt cao theo ng trnh t nht nh,c thc hin thng xuyn vs tt c cc lnh vc khc nhau ca ds xh. -Cc cq NN khc nh cq ql, cq t php, cc t chc xh.. c thm quyn cng c tnh cht qun l hnh chnh nhng v ko c thc hin bi cq hnh chnh NN, cc h c gi l cc h mang tnh cht chp hnh-iu hnh. -Nh vy, cq hnh chnh cng c thm quyn ban hnh VB QPPL song ko phi l h lp php thay cho quc hi m l h lp quy v c thc hin bi cq NN ko phi quc hi. -Cc nhm qhxh c lut hnh chnh iu chnh l cc qh cng..i tng iu chnh c th c phn chia nh sau: Th nht, Cac nhm qhxh pht sinh t h chp hnh-iu hnh ca cq hnh chnh.(gia cq vs cq,cq vs v cng..) -Nhm qh pht sinh gia cq vs t chc, c nhn l nhm c bn & ph bin ca nn hnh chnh NN. Th 2, Cc quxh manh tnh cht chp hnh-iu hnh khc. *PP iu chnh -PP mnh lnh & tha thun.Trong PP mnh lnh l c th. -PP mnh lnh iu chnh qhhc c xc lp gia cc bn ch th ko bnh ng vs nhau. 14

-PP tha thun iu chnh 1 b phn quan h hnh chnh pht sinh gia cc ch th bnh ng vs nhau.PP tha thun trong lut dn s ko hon ton ging vs pp tha thun trong lut hnh chnh C,Lut dn s * i tng iu chnh l cc qhe t(ti sn & nhn thn) pht sinh trong giao lu dn s..Li ch m cc bn ch th hng n khi xc lp qhdsu l cc li ch v ti sn & nhn than. Do , mc ch iu chnh l xc nh & bo m quyn & ngha v v nhn than & ti sn ca cc ch th c a v php l bnh ng vs nhau. 1.Qh ti sn l qhe gia cc ch th thong qua 1 ti sn, l quan h s hu i vs ti sn, ko ch c xc lp & thc hin trong giao lu dn s m cn xut hin cc lnh vc khc nh thu, chi ngn sch NN. -Qh ti sn do LUT DN S iu chnh c c im sau: +Pht sinh trong giao lu dn s. +Mang tnh hang ha- tin t, biu hin ca n l s n b tng ng trong trao i hoc bi thng ton b thit hi v ti sn c xc nh theo gi th trng. -NN tha nhn v bo v kh nng t nh ot ca cc bn ch th trong khun kh PL & hn ch ti thiu s can thip = mnh lnh hay = quyn lc NN i vs quyn t nh ot . 2.Qh nhn than l qhe gia cc ch th lien quan n gtri nhn than ca c nhn, t chc. -Gtr nhn than l khi nim c tnh xh nhiu hn l tnh php l, lun gn lin vs c nhn, t chc, th hin li ch tinh thn ca ch th, ko xc nh bng tin& ko th dch chuyn cho cc ch th khc.S lng cc gtri nhn than ko c gii hn v l cc gt tinh thn ph thuc vo q ca con ngi. -Ch nhng gt nhn than c PL ghi nhn & bo v mi l quyn nhn than.NN ban hnh PL ghi nhn v bo v 1 s lng HU HN gt nhn thn trn c s phong tc, tp qun... -Lut dsu ch iu chnh cc qh nhn thn nu chng c i tng l cc quyn dn s,c lut dsu quy nh & bo v.Cn qhe nhn thn c i tng l cc quyn nhn thn ko phi l quyn dsu th ko c lut ds iu chnh m s c iu chnh bi cc quy phm pl thuc cc ngnh lut khc nh lut hin php, hnh chnh.. -C nhn & t chc l cc loi ch th c c im php l khc nhau, do vy c cc quyn nhn thn l quyn dn s ko ging nhau. -Quyn nhn thn l tin lm pht sinh ti sn khi c nhng skpl nht nh Vd: quyn t do nghin cu, sng to... -Quyn nhn thn tn ti 1 cch c lp ko lien quan n ti sn. Vd: Quyn bo v danh d, nhn phm.. *PP iu chnh l tha thun-t nh ot, xut pht gia cc bn c a v php l bnh ng, c lp vs nhau v t chc, ti sn, quyn & ngha v dn s. -S t nguyn & t do ch l iu kin tin quyt qhe dsu xc lp 1 cch hp php. -Cc cq gii quyt tranh chp dn s ch gii quyt trong phm vi yu cu ca cc bn ch th. D, Lut hnh s l h thng cc qppl quy nh v ti phm v hnh pht.y l lnh vc PL cng, bo v cc qhxh trc nguy c b xm hi bi cc hnh vi nguy him c xc nh l ti phm. -Ti phm & hnh pht l 2 khi nim quan trng nht ca lut hnh s. -Ti phm( vi phm hnh s) l hnh vi nguy him cho xh do ngi c nl trch nhim hnh s thc hin 1 cch c hoc v .. -Ngi thc hin ti phm phi chu trch nhim hnh s( hnh pht) theo quyt nh ca ta n. *i tng iu chnh: qhe gia NN & ngi phm ti. *PP iu chnh:Quyn uy c mnh lnh rt cao -NN thong qua cc cq tin hnh t tng (cq iu tra, cng t, xt x), c quyn buc ngi phm ti phi chu trch nhim hnh s v h thc hin ti phm.Ko 1 t chc, c nhn no c cn tr NN thc hin quyn p dng trch nhim hnh s i vs ngi phm ti. -Ti phm ko phi l phm ti.

Chng 5) Thc hin php lut & php ch 1 to.Thc hin php lut - l qu trinh h c mc ch lm cho cc quy nh ca pl i vo cuc sng,thong qua nhng hnh vi thc t hp
php ca ch th PL. -Nhng hnh vi no ca ch th PL d bng hnh ng hay khng, c ting hnh ph hp vs PL u c coi l thc hin pL. 15

-Di gc php l, hnh vi thc hin php lut l hnh vi hp php, ph thuc vo chi ca ch th & c th ph thuc vo ch ca NN. A, Cc hnh thc thc hin php lut -Tun th PL, trong cc ch th kim ch ko thc hin hnh vi m PL ngn cm -Thi hnh PL, trong cc ch th thc hin ngha v ca mnh = hnh v ch ng.Bn cnh nhng hnh vi m PL ngn cm ,QPPL cn xc nh nhng hnh vi m ch th PL phi thc hin khi tham gia cc qhxh. Vd: Khi u t, xd cng trnh, ch u t phi lp d n xem xt, nh gi hiu qu kt.. -S dng PL trong ch th thc hin nhng hnh vi m PL cho php.Tun th & thi hnh PL ko ph thuc vo ch ch quan ca ch th th hnh thc sd PL,ch th c th thc hin hoc ko thc hin theo ch ca mnh, ko b bt buc. Vd: CD c quyn t do kinh doanh theo PL. -AD PLl hnh thctrong NN( thng qua cc cq hoc ngi c thm quyn) t chc cho cc ch th thc hin quy nh ca PL. -AD PL l hnh thc thc hin PL c th v vic thc hin quyn & ngha v ca cc ch th lun c s can thip ca NN thng qua cc ch th c thm quyn. -Mc ch ca viec thc hin PL ni chung l m bo cho PL i vo cuc sng. -S can thip ca NN thng qua hnh thc PL c th xy ra cc TH nh: +NN cn can thip xc nhn tnh hp php s tn ti hay ko ca s kin trn thc t +Kim tra, gim st h ca cc bn tham gia. + Bo m quyn v ngha v ca ch th. +AD cc bin php cng ch quy nh ti ch ti QPPL i vs ch th vi phm PL. + Can thip, hoc bo m gii quyt cc tranh chp v quyn & ngha v gia cc bn nu ko t gii quyt c. -AD PL mang tnh t chc, bt buc, v th hin qluc NN, xut pht t ch n phng ca NN. Vd: Trong nhng TH nht nh,NN c th AD cc bin php cng ch( Ch ti hnh chnh hoc hnh s) i vs ch th vi phm ngha v thu. -ADPL c tin hnh theo quy nh, c hnh thc php l c th, iu chnh cc qhxh mang tnh c bit. Vd: Quyt nh tuyn dng l ht php l th hin tnh cc bit ca qhe c th trn. -Tm li, tun th, thi hnh, sd php lut th mi ch th PL c th c lp tin hnh.Cn hnh thc AD PL ch c tin hnh nu c s can thip ca NN thng qua cc ch th c thm quyn. B, Vi phm PL -l hnh vi tri PL, c li do ch th c nng lc trch nhim php l thc hin, xm hi cc qhxh c PL bo v,cn l 1 skpl c bit lm pht sinh qhe pl gia NN( thng qua ch th c thm quyn) vs ch th vi phm PL. -VPPL nht thit phi b p dng cc bin php cng ch thch hp -c im ca vi phm PL: Th nht, VPPL l hnh vi xc nh ca ch th PL -VPPL ko th l suy ngh,t tng hay tm trng ca con ngi nu ko th hin ra ngoi bng hnh vi c th. Th hai, Hnh vi xc nh ca ch th c tnh cht tri PL. -Nhng hnh vi do con ngi thc hin tri quy tc o c hoc quy tc h ca t chc nu ko ng thi tri PL th ko th l VPPL. Th ba, ch th c li. -Li l trng thi tm l, phn thi tiu cc ca con ngi i vs hnh vi tri PL ca mnh & hu qu ca hnh vi .Li c chia lm 2 loi: C & v . +Li c trc tip l ch th nhn thc r hnh vi ca mnh gy nguy him cho xh,thy trc hu qu nhng vn mong mun & bng mi cch hu qu xy ra. +Li c gin tip l ch th tuy ko mong mun nhng mc cho hu qu xy ra +Li v do qu t tin l ch th nhn thc r hnh vi ca mnh c th gy hu qu cho xh nhng tin rng hu qu khng th xy ra hoc c th ngn nga c. +Li v do cu th l ch th ko nhn thy trc hnh vi ca mnh c th gy hu qu, thit hi cho xh mc d c th nhn thy & cn phi thy trc hu qu . Nh vy, hnh vi tri Pl l biu hin bn ngoi cn li l trng thi tm l ca ch th. x vppl ko ch nh gi biu hin bn ngoi m cn phi phn tch yu t ch quan ca hnh vi. -Hnh vi tri Pl nhng ko c li th hnh vi ko th b coi l vppl & ko b p dng trch nhim php l. 16

Vd: 1 ngi v thc hin phng v chnh ng m gy thit hi v sc khe, tnh mng cho ngi tn cng mnh hnh vi ny ko phi l vppl. -Mi VPPL u l tri PL, nhng ko phi mi hnh vi tri PL l vppl.Ch nhng hnh vi tri PL ch th c nl ch th thc hin 1 cch v hoc c mi l VPPL. Th t, ch th c nl hnh vi -l ch th c kh nng t do ch & l tr,nhn thc & iu khin hnh vi ca mnh -Nl hnh vi c coi l 1 trong nhng du hiu VPPL. -Nhng ngi tm thn, tr em thc hin hnh vi tri PL th ko b coi l VPPL & bn thn h ko b AD trch nhim php l. C, Cc yu t cu thnh VPPL. -l nhng du hiu php l ca VPPL lm c s x cc loi VPPL c th & hnh thc trach nhim php l +Pbiet cc loi VPPL da trn 4 yu t:Mt khch ch quan, khch th, ch th. a, Mt khch quan gm ton b du hiu bn ngoi ca VPPL. x cn da vo nhiu yu t. Th nht., Hnh vi tri PL ca ch th. -y l du hiu quan trng nht xc nh bt k loi VPPL no. Th 2, hu qu l thit hi thc t hoc nguy c gy ra cho xh. Th ba, mqh nhn qu gia hnh vi tri PL & thit hi gy ra cho xh. -Ni cch khc, thit hi hoc e da trc tip gy ra cho xh l h qu tt yu ca hnh vi tri PL. -Trong vic x loi VPPL nht inh, ko nht thit phi nghin cu thit hi. Th 4, cc yu t khc nh thi gian, a im.. b, Khch th l nhng qhxh c PL bo v nhng b VPPL xm hi. -Cn pbiet khch th ca VPP lut vs PL.Khch th ca PL l nhng qhxh c PL iu chnh, bo v, cha b xm hi. c , Mt ch quan l nhng biu hin tm l bn trong ca VPPL, c c trng bi yu t li ca ch th. -Yu t li cn lin quan n ng c, mc ch ca ch th. Th nht, li ca ch th VPPL -Cc hnh thc khc nhau ca li l s biu hin thi ch quan ca ch th i vs hnh vi tri PL ca mnh & hu qu ca hnh vi. Th 2, ng c l l do VPPL ca ch th. Th 3, mc ch l kqua ch th mong mun. -ng c & mc ch ko phi l yu t bt buc khi x mi VPPL, chng ch c ngha quan trng trong vic phn tch mt ch quan ca ti phm. t quyt nh 1 hnh pht ph hp. d , Ch th l c nhn, t chc c nl hnh vi thc hin VPPL. Vd: ch th vp hnh chnh c th l c nhn hoc t chc, cn vp hnh s ch l c nhn. D, Cc loi VPPL. 1.VPPL hnh s -Cn c gi l ti phm, c tnh nghim trng nht. -Ti phm l VPPl nhng ko phi mi VPPL u l ti phm,nu mang y du hiu php l nht nh th mi coi l ti phm. -Tnh nguy him cho xh l du hiu c bn nht, quyt nh cc du hiu khc ca ti phm. Tnh c li l 1 du hiu v mt ni dung, , Tnh tri pl l du hiu v hnh thc,Tnh chu hnh pht l du hiu c tnh quy kt, ko phi thuc bn cht bn trong ti phm. * phn loi ti phm cn nghin cu cu thnh ti phm a, mt khch quan -Yu t x mt khch quan l tnh nguy him cho xh.Hnh vi nh nht, tnh nguy him ko ng k th ko b coi l ti phm. -Ti phm c chia thnh 4 loi: +Ti phm t nghim trng: Cao nht l 3 nm t +Ti phm nghim trng: Mc cao nht l 7 nm +Rt nghim trng:Mc cao nht l 15 nm 17

+c bit nghim trng:Cao nht l trn 15 nm, chung thn, t hnh. -Khi xem xt mt khch quan cn phn tch mqh nhn qu. b , khch th -L qhxh c Pl hnh s bo v & b ti phm xm hi gm Khch th chung, loi, trc tip -Khch th loi l 1 nhm qhxh cng tnh cht b xm hi bi 1 nhm ti phm -Khch th trc tip l qhxh c th b 1 ti phm c th xm hi. -Khi nghin cu v khch th, cn pbiet khch th& i tng tc ng ca ti phm.i tng tc ng ca ti phm l 1 b phn ca khch th. c, mt ch quan ca ti phm - x mt ch quan ca ti phm cn da vo 3 yu t: Li, ng c, mc ch. d, Ch th- l con ngi c th c nl trch nhim hnh s ( nl hnh vi) & t n 1 tui do PL hnh s quy nh. -Ch th ca ti phm ko th l t chc, php nhn. -Ngi thc hin hnh vi nguy him cho xh, c li & nl trch nhim hnh s th mi coi l ti phm. -T 14-di 16 tui ch chu trch nhim hnh s v ti phm rt nghim trng do li c hoc c bit nghim trng. -Ngi 16 tui tr nn phi chu trch nhim hnh s v mi ti phm. -TH nhiu ngi cng c thc hin 1 ti phm gi l ng phm. 2.VPPL hnh chnh L hnh vi do c nhn, t chc c hoc v xm phm cc quy tc qun l NN. a, mt khch quan -VPHC t gy nguy him cho xh b, mt khch th: l nhng qhxh pht sinh trong cc lnh vc trt t NN & XH. c, Mt ch quan Th hin yu t li. d, ch th - TH ch th l cc nhn phi c nl trch nhim hnh chnh & t tui quy nh.Ngi mt kh nng nhn thc & iu khin hnh vi ca mnh l ngi ko c nl trach nhim hnh chnh -V tui t 14 n di 16 tui ch p dng VPHC vs li c ,>16 tui, chu trch nhim i vs mi vi phm hnh chnh.Di 14 tui, ko b x pht m p dng cc bin php tc ng xh. -Ty tng TH, VPHC c th do ngi i din hp php ca t chc gy ra hoc ngi thc hin nvu m t chc phn cng. 3,VPPL Dn s -C phm vi iu chnh rt rng a, Mt khch quan : S bnh ng v a v php l ca cc ch th chi phi ni dung & tnh cht cc yu t cu thnh VPPL dn s gm:Hnh vi tri pl, thit hi xy ra, mqh nhn qu. -Trong lnh vc dn s, hnh vi tri PL thng th hin bng hnh vi ch ng ca ch th. -Thit hi xy ra l nhng tn tht thc t xc nh c bng tin + Thit hai v tnh mng th mc bi thng ti a ko qu 60 thng lng ti thiu theo quy nh +Thit hi v danh d, nhn phm th bi thng ko qu 10 thng lng. +Thit hi v tinh thn, do cc bn t tha thun, nu ko c th bi thng ti a ko qu 30 thng lng. b, Khch th c, mt ch quan -Li trong VP dn s c im c th.Hnh thc li ( c hay v ) ko c tnh cht quyt nh nhiu n mc trch nhim php l dn s.c bit, ngi gy thit hi phi bi thng trong TH h ko c li. D, Ch th:l c nhn, t chc. -B lut dn s VN ch quy nh v nl trch nhim dn s ca c nhn, ko c ca ch th khc ^^ -Nl trch nhim dsu ph thuc vo nl hnh vi ca h. C nhn 18 tui tr ln c nl hnh vi y . 15-18 tui , c nl hnh vi 1 phn. -Ngi di 15 tui & ngi b mt nl hnh vi th ko c trch nhim dsu. 4, VP k lut a, Mt khch quan:-Hnh vi phi cha cu thnh ti phm hnh s. 18

b,Khch th:VP k lut tc ng n nhng qhxh ko ch c pl lao ng iu chnh m cn xm hi n cc qhxh thuc cc lnh vc qun l NN.Do vy,Trong nhng TH nht nh, VP k lut cn lin quan n vp hnh chnh.Nht l ch th vi phm l cn b, cng chc. c,mt ch quan d, Ch th-l c nhn c qhe l thng qua cc hnh thc php l khc nhau vs t chc c th. -Ch th VPKL cng phi c nl trch nhim k lut & t 15 tui tr ln. 2 to, Trch nhim php l -Theo ngha tch cc,Trch nhim l nhng hnh vi do pl yu cu ch th thc hin, bao gm c quyn & ngha v, cp n chc trch, cviec c th giao cho ch th. -Theo ngha b ng, trch nhim l hu qu php l bt li m c nhn, t chc phi gnh chu khi c VPPL -Tm li, Trch nhim Ply l loi qhpl c bit pht sinh gia NN v ch th vppl , ch th ny c ngha v gnh chu nhng hu qu bt li do hnh vi ca mnh gy ra. A.D ca trch nhim php l: Th nht,C c s thc t l VPPL. -Nhng hin tng vi phm khc nh vi phm iu l ca ng hay o c xh.. ko b p dng trch nhim php l.Do , ni no c VPPL th c trch nhim Ply. Th 2, Trc nhim Ply th hin thi ln n ca NN i vs Ch th. -Cc ch ti c trng ca TNPLy gm:Ch ti hnh s, hnh chnh, dn s. k lut. Th ba, TNPL lin quan mt thit vs cng ch NN. -Bin php cng ch phi mang tnh trng pht,hay khi phuc thit hi. Cc bp cng ch NN khc c p dng ngay c trong trng hp cha xy ra vi phm Pl.vs mc ch l ngn nga. -Ko phi mi bp cng ch u l trch nhim ply, ch khi c th hin di hnh thc ch ti qppl th mi c coi l vy. Th 4, Do ch th c thm quyn p dng. -Vic p dng Trc nhim ply thc cht l trc ot ngi b p dng cc quyn & li ch hp php no d. B.Cc hnh thc trch nhim Ply 1, Trach nhim hnh s:-l loi nghim khc nht tng xng tnh cht,mc hnh vi phm ti.,ch pht sinh khi c ti phm xy ra.c p dng ko ch i vs ti phm n l m cn i vs dng phm. -Tnh nghim khc th hin ch n c kh nng tc ot hoc hn ch nhng quyn& li ch c bn ca ngi b p dng, c bit l quyn sng..Ngoi ta n, ko 1 cq hay t chc no c quyt nh hnh pht. -Trch nhim hnh s th hin di hnh thc hnh pht. -Hnh pht l bin php cng ch nghim khc nht gm:Hnh pht chnh & b sung, c sp xp ty thuc vo tnh nghim khc. +Hnh pht chnh l hnh pht c tuyn c lp. Mi ti phm ch b tuyn 1 hnh pht chnh gm: cnh co, t hnh.. +Hnh pht b sung c tuyn nhm h tr cho hiu lc ca hnh pht chnh.Ko phi mi hnh pht u b tuyn hnh pht b sung.ng thi ko phi 1 hnh pht b sung no cng tuyn km theo bt k 1 hnh pht chnh no. -pht tin & trc xut va l hnh pht chnh, va l hnh pht b sung. -D Hnh pht t nghim khc nht cng li tin n trong tgian pl quy nh 2, Trch nhim hnh chnh: gm 2 nhm cc bp x phat & cc bp khi phc quyn & li ch b xm hi. C s pht sinh: VP hnh chnh - Ch th l c nhn, t chc( k c php nhn).TH ch th l c nhn c s phn bit ngi c nl trch nhim hnh chnh y vs 1 phn. -Cc cq c chc nng quan l hnh chnh mi lnh vc u c thm quyn ra quyt nh p dng trch nhim hnh chnh. -Hnh thc x pht chnh: Cnh co, pht tin, trc xut (i vs ngi nc ngoi.) -Khc vs th tc t php trong adung trach nhiem hinh su, viec ad trach nhiem hanh chinh goi la thu tuc hnh chnh,mang tnh n gin.ph bin l th tc x pht. Ch th b p dng ko phi mang tin n. 3,Trach nhim dn s -Trong 1 s TH, ngi ko c li vn phi chu trch nhim dn s. Chng hn, cha me hay ngi gim h phi bi thng thit hi do ngi ko c nl trch nhim dsu gy ra. 19

-V trch nhim dn s c quy nh khc linh hot - Ch th c thm quyn p dng c th l trng ti thng mi(phi chnh ph) & ta n NN. -Ta n l cq t php.xet x Vppl, & gii quyt tranh chp ca cc bn khi c yu cu hp php. -Trch nhim mang tnh vt cht c th gm trch nhim bi thng ngoi & trong hp ng. 4, Trch nhim k lut: -Ch th b p dng thng thng l c nhn, phi c qhe lao ng vs cq, t chc ra quyt nh k lut h. -Trch nhim k lut do ngi i din hp php ca t chc ra quyt nh.

3 to, PHP CH L 1 phng thc qun l NN i vs xh.

A,Khi nim, c im -Php ch i hi 2 yu cu: Th nht, S hin din ca 1 h thng pl hon chnh, c cht lng tt. -Hthong pl c coi l hon chnh khi: + Bo m tnh ton din ngha l h thng phi c y qppl iu chnh cc qhxh quan trng. +Bo m tnh ph hp ngha l Pl ko c qu cao hoc qu thp vs c s kt sinh ra n,phi ph hp vs ql kt khch quan, vs thi quen. +Bo m tnh thng nht, ng b th hin s thng nht gia cc ngnh lut, cc b phn, vb qppl, & gia cc qppl. + bo m ko c s chng cho gia cc vb qppl +Bo m v ngn ng , k thut php l l phi ban hnh ng thm quyn, cht ch, chnh xc cao. Th 2, S thc hin pl nghim chnh, trit ca cq nn, t chc, mi cng dn.: th hin qua 1 s Nd sau: +Tn trng tnh ti cao ca hin php & PL.Hin php ko th quy nh 1 cch c th & chi tit p dng trong mi tnh hung m phi c cc vb khc c th ha. +bo m tnh thng nht ca php ch trn quy m ton quc, ngha l ch c 1 nn php ch duy nht, ko c & ko th c php ch ca a phng. +Mun c 1 nn php ch tt, trc tin phi c 1 ht php lut hon chnh & ng b. +Nvu bo v Pl l ca ton dn + Ko tch ri cng tc php ch vs vn ha php l.. Vn ha l c s cng c nn php ch. +Pl &php ch l 2kn khc bit nhau.Php ch l 1 phm tr th hin s i hi vic tun th trit pl ca ch th. Pl l tin , c s ca Php ch.Trnh ca php ch ph thuc vo tnh trng Pl hin hnh Php ch ch c khi h thng pl hon chnh & bo m s thc hin nghim chnh pl i vs mi t chc, c nhn Php ch c tc ng tch cc ngc tr li PL.Thng qua cng tc php ch, Pl mi bin thnh hin thc,pht huy vai tr ca mnh i vs i sng xh,gip nhn nhn li tnh hon chnh ca ht pl.. -PHp ch xut hin u tin trong xh t sn, c tng cng trong xhcn. XH chim hu n l & phong kin c gc nhng cha c php ch. B, Vn tng cng php ch -xut pht t cc nguyn nhn sau: Th nht, xut pht t ngha, vai tr ca php ch trong s xh V php ch l cng c trt t,m hnh ha cc qhxh. -V xd nn dn ch ko th tch ri vic tng cng php ch. Th hai, Xut pht t thc trng ca php ch nc ta. -Bin php: +y mnh cng tc xd & hon thin ht pl. + Tng cng cng tc t chc, thc hin pl +Kim tra, gim st, x l nghim minh, vi phm PL. +Tng cng s lnh o ca ng vs cng tc php ch..S lnh o ca ng c ngha quyt nh i vs cng tc php ch.

Chng 6.Pl quc t

20

1to, Cng php quc t

-l h thng nhng nguyn tc, qpp ly, c cc quc gia & cc ch th tham gia xd trn c s t nguyn, bnh ng., cn l h thng qpply c lp, ko thuc ht pl ca 1 quc gia no nhng chu s tc ng ca cc quc gia khc nhau.Song, cng php quc t iu chnh qhe hp tc, u tranh , tc ng mnh m ti pl ca tng quc gia. -Cng ph & t php quc t cng iu chnh cc qh quc t nhng mi lnh vc tc ng, iu chnh vs tnh cht, c im khc nhau..Cng php qte cn khc vs pl quc gia th hin : +Phm vi iu chnh:Ch yu qh chnh tr,kt gia cc qgia c ch quyn & cc ch th khc nhng ko iu chnh qhe dn s theo ngha rng c & ko c yu t nc ngoi. +V ch th:gm quc gia c ch quyn l ch yu.T chc lin chnh ph, dt ang u tranh ginh quyn t quyt b han ch 1 s quyn nng ch th. +V ngun lut:Ch yu l iu c quc t song phng hoc a phng thng qua m phn u tranh.Ngoi ra cn tp qun quc t. +Trch nhim php l: trong cng php qte adung vs cc ch th vi phm cc ntac,qppl quc t vs cc hnh thc: Cng khai xin li, ct t qhe A, Cc nguyn tc c bn ca cng php qte -l c s duy tr trt t php l qte. 1.Ntac bnh ng ch quyn gia cc qgia:Ch quyn l thuc tnh chnh tr-php l lun gn lin vs qgia bao gm quyn ti cao ca qgia trong pvi lnh th& quyn c lp trong qhe i ngoi. -Lin hp quc ly ntac ny lm c s cho h ca mnh 2.Ntac cm dng & e da sc mnh trong qhe quc t 3.Gii quyt tranh chp quc t =bphap ha bnh 4.Ntac ko can thip vo ni b ca qgia khc. 5..Ntac cc qgia c ngha v hp tc vs nhau 6.ntac cc dtoc c tnh t quyt. 7.Ntac tn trng & thc hin cam kt quc t:c p dng vs cc iu c quc t c hiu lc, c k kt trn c s t nguyn, bnh ng. B,Ngun ca cng php quc t -l hnh thc biu hin s tn ti, cha ng nguyn tc,quy pham do cc ch th xy dng hoc tha nhn.Bao gm: a ,iu c quc t-ngun c bn. -l Vb php l thon thun gia cc ch th trn c s t nguyn ,bnh ng nhm n nh, thay i hoc chm dt quyn v ngha v ca cc bn.N c nhiu tn gi khc nhau nh:Hin chng, hip c.. -Theo thm quyn k kt,iu c quc t bao gm: Nhn danh NN,Nhan danh chnh ph,do ta n & vit kim st nhn danh k kt;do cc b k kt. b, Tp qun quc t.:-l nhng quy tc x s chung hnh thnh trong s quc t c cc ch th tha nhn & p dng rng ri. -Ra i sm hn iu c quc t. -Ko phi tt c cc tp qun quc t u c cng nhn l ngun ca cng php cng t. c, Cc loi ngun khc gm n l ca ta n quc t,cc hc thuyt,Ngh quyt ca i hi ng lin hp quc. C, Ch th ca cng php cng t:- l nhng thc th tham gia vo quan h cng php qte 1 cch c lp, c cc quyn & ngha v & phi chu trch nhim php l quc t v nhng hnh vi ca mnh.im chung ca cc ch th: Th nht, 1 Cc ch th c ch c lp -Xut pht t nguyn tc bnh ng,t quyt, ko b l thuc & b chi phi bi bt c ch ca ch th no. Th 2, Quyn & ngha v ca cc ch th cng php quc t l quyn & ngha v php l quc t. Th 3, Phi chu trch nhim c lp khi vi phm cc nguyn tc cng php quc t. *Quc gia ch th c lp ch yu & ph bin, -Qgia l 1 thc th php l, c cng nhn t cch php l. -Lch s ca cng php qte, lun gn lin vs cc qgia. *Cc dt ang u tranh ginh quyn t quyt -l ch th c bit ang trn con ng hnh thnh, c cng nhn l ch th khi tham gia vo qhe quc t thng qua t chc i din chnh thc cho dt , c PL qte tha nhn. 21

*T chc lin chnh ph-Ch th phi sinh. -lun b chi phi bi cc qgia c ch quyn bi v s ra i ca n ph thuc vo ch ca cc qgia.Tuy nhin khi tham gia vo qhe cng php quc t, t chc lin Chnh ph c quyn v ngha v bnh ng nh cc ch th khc. D,Mt s ndung c bn ca cng php qte. -Cphap qte l 1 b phn ca PL quc t.Trong phm vi mn hc, ta ch nghin cu :Lnh th & bin gii qgia,dn c, trch nhim php l qte. -Ch quyn ch c th tn ti trong phm vi lnh th ca qg nh. -Khi nghin cu v lnh th, ko th tch ri vn bin gii quc gia. -ng bin gii qgia trn b c quy nh trong cc iu c qte song phng hoc a phng. *Quc tch l trng thi php l & ctri, xc nh mlh gia NN vs cng dn,biu hin quyn & ngha v ca ngi . -V quc tch thuc ch quyn qgia & l 1 htuong php l mang tnh gc.Bi l 1 b phn dn c c hng ch php l no l ph thuc vo ch NN. -Phn ln cc qgia, u quy nh cch thc hng quc tch ph bin nh theo s sinh ,theo s gia nhp, la chn & phc hi qtich. E, Trch nhim ply quc t:+l b phn tn ti trong pl quc gia & qte, c cc c im sau: +AD vs ch th ca cng php qte +C s xc nh, p dung l cc ntac, quy phm quy nh trong cc iu c, tp qun quc t & pl quc gia. -Cc hnh thc ch ti ad do cc qgia tha thun, thit lp ph hp vs quy nh *Cc hnh thc trch nhim ply qte: Trch nhim vt cht, phi vt cht & thc hin s trng pht.

2to, T php quc t

-l h thng cc qppl iu chnh cc qhe dsu, kinh doanh-thng mi,lao ng, hn nhn & gia nh, t tng dn s c yu t nc ngoi. -Qhe dsu c x l c yu t nc ngoi cos1 trong cc du hiu sau: +C t nht 1 trong cc bn tham gia l cq, t chc,cc nhn nc ngoi,Ngi Vn nh c nc ngoi +Ch th l cng dn, t chc Vn nhng cn c thay i qhe dn s theo PL nc ngoi,pht sinh tai nc ngoi hoc ti sn lin qun nc ngoi. A,Xung t Pl trong t php qte: l trng thi( tnh th) c nhiu ht PL khc nhau c th ad iu chnh 1 qhdsu c yu t nc ngoi nht nh. -Nguyn nhn: Th nht, C th 1 qh t php qte chu s iu chnh ca nhiu ht pl khc nhau c lin quan Th 2, mi qgia c ht pl ring ca mnh Chng hn DN XK quc tch VN k kt hp ng vs DNghiep nhp khu Nht bn.Qhedsu y l qhe hp ng mua bn hng ha, cn phi x thi im chuyn ri ro i vs ti sn hay hng ha t bn bn sang cho bn mua. B,Cc pp gii quyt xung t . 1.Phng php thc cht -Cc qppl thc cht thng nht c cc qgia tha thun, xy dng nn m ngun lut c p dng chnh l cc iu c & tp qun quc t -Gii quyt xung t bng pp ny s loi tr vic ad pl ca qgia ny hay qgia khc iu chnh cc qh dn s c yu t nc ngoi.PP ny p dng n gin, d dng nhng ko ph bin. 2.PP xung t - Cc qppl xung t gii quyt xung t bng cch dn chiu,ch ko trc tip quy nh quyn & ngha v ca ch th. l c s php l cho vic ad 1 ngun lut no ( k c vic ad pl nc ngoi). -QPPL xung t ko c cu truc gi inh, quy nh, ch ti nh cc qppl iu chnh m cu to ch gm 2 b phn phm vi & h thuc. +B phn phm vi nu ln qhe dn s c yu t nc ngoi no c iu chnh. +B phn h thuc nu ln ht pl(h thuc lut) no c p dng cho qhe dsu phn phm vi -So vs pp thc cht, pp xung t phc tp hn rt nhiu,c th chia thnh 2 g nh. *Gdd1,Cn x c qp xung t iu chnh qhe dsu c yu t nc ngoi t x c ngun lut thc nh theo s dn chiu ca qp xung t G 2:,p dng ngun lut thc nh ( c dn chiu ) x cc quyn & ngha v php l c th ca ch th 22

C, Ngun ca t php qte :gm PL quc gia, iu c, tp qun quc t, thc tin ta n hoc trng ti(n
l) a, Pl quc gia : l ngun lut c bn & ph bin.-Hin php l ngun quan trng nht ca T php qte VN. b, iu c quc t: hnh thnh da trn s tha thun, k kt gia cc quc gia gm iu c qte a phng& song phng. c, tp qun quc t: ko c ghi nhn thnh cc vb qppl, ko tri vs pl quc gia. d, Thc tin ta n & trng ti (n l)-vs tnh cht l 1 loi ngun lut, l cc bn n, quyt nh ca ta n hay trng ti th hin quan im ca thm phn, l c s gii quyt cc v vic trong tng lai -Thc tin ta n & trng ti ko l 1 loi ngun lut c tnh chat quc t nh iu c & tp qun quc t m c tha nhn & p dng 1 s quc gia, ph bin l Anh-M. D, Ch th ca t php qte 1. C nhn & php nhn-ch th ch yu ca t php qte -V hu ht cc qhdsu c yu t nc ngoi c xc lp gia cc c nhn hoc php nhn *i vs c nhn:-i vs c nhn ko quc tch th nl hnh vi c x theo pl nc m h c tr,nu ko th theo Pl Vit Nam, Cn i vs ngi nhiu quc tch th s l nc thng tr *i vs php nhn --Php nhn ko mang quc tch Vn u c coi l php nhn nc ngoi,ch yu thng qua hnh thc l nh u t, vn phng i din,chi nhnh nc ngoi ti Vn. 2. Quc gia-Ch th c bit ca t php qte -th hin vic qgia ch tham gia vo mt s loi qhdsu nht nh & c hng quyn min tr t php tuyt i.,c ngha l quc gia c quyn min tr xt x ti bt k ta n no,min tr cc bphap cng ch.

E,Mt s Nd c bn ca t php qte

1.Quyn s hu c yu t nc ngoi -l quan h s hu ca c nhn hay t chc mang quc tch nc ny ti 1 nc khc 2.qhe hp ng trong t php qte- l qhe hp ng c yu t nc ngoi, khi cc bn ch th c quc tch khc nhau, hp ng c k kt nc ngoi(ti qgia m cc bn ch th ko c quc tch hoc ko c tr s), hoc i tng ca hp ng l ti sn nc ngoi.

23