You are on page 1of 59

Bnnno1exa Anteapan: http://lib.aldebaran.

ru
Bnapuuup Hnuuu Reuuu
Focypapc1no u penonmuun



Iocvoapcmeo u peeo.mu: usui u 3uauue; Hempoepao; 1918

Auuo1auun

Kuuea Iocvoapcmeo u peeo.mu uanucaua Heuuui+ e noono.ie, e aeevcme-ceumope
1917 eooa. Mic.i o ueooxoou+ocmu meopemu:ecro paspaoomru eonpoca o eocvoapcmee oi.a
eicrasaua Heuuui+ eo emopo no.oeuue 1916 eooa. Toeoa re ou uanuca. sa+emrv
Humepuauoua. +o.ooeru (c+. Co:uueuu, 4 uso., mo+ 23, cmp. 153156), e romopo nooeepe
rpumure aumu+aprcucmcrvm nosuum Bvxapuua no eonpocv o eocvoapcmee u ooeua. uanucami
noopoouvm cmamim oo omuoueuuu +aprcus+a r eocvoapcmev. B nuci+e r A. M. Ko..ouma om 17
qeepa. (u. cm.) 1917 eooa Heuuu coooua., :mo ou no:mu nooeomoeu. +amepua. no eonpocv oo
omuoueuuu +aprcus+a r eocvoapcmev. Jmom +amepua. oi. uanucau +e.ru+ voopucmi+
no:epro+ e mempaore e cuue oo.orre, osae.ae.euuo Maprcus+ o eocvoapcmee. B ue oi.u
coopaui umami us npouseeoeuu K. Maprca u q. Juee.ica, a marre eioeprru us ruue
Kavmcroeo, Hauuervra u Bepuumeua c rpumu:ecru+u sa+e:auu+u, eieooa+u u ooooueuu+u
B. H. Heuuua.
Coe.acuo ua+e:euuo+v n.auv, ruuea Iocvoapcmeo u peeo.mu oo.rua oi.a cocmomi
us ce+u e.ae, uo noc.eou, ceoi+a, e.aea Onim pvccrux peeo.mu 1905 u 1917 eoooe
Heuuui+ uanucaua ue oi.a, coxpauu.c .uui noopoouo paspaoomauui n.au omo e.aei (c+.
Heuuucru coopuur XXI, 1933, cmp. 2526). Ho eonpocv oo usoauuu ruueu Heuuu e sanucre r
usoame.m nuca., :mo ec.u ou c.uuro+ onosoaem c orou:auue+ omo, VII-o e.aei, u.u ec.u oua
ueno+epuo pacnvxuem, moeoa nepeie uecmi e.ae uaoo usoami omoe.iuo, rar einvcr nepei.
Ha nepeo cmpauue pvronucu aemop ruueu ooosua:eu nceeoouu+o+ 4. 4. Heauoecru.
Hoo maru+ nceeoouu+o+ Heuuu npeono.aea. einvcmumi ceom ruuev, mar rar uua:e Bpe+euuoe
npaeume.icmeo rouqucroea.o oi ee. Kuuea oi.a usoaua mo.iro e 1918 eoov u ueooxoou+ocmi e
omo+ nceeoouu+e omna.a. Bmopoe usoauue ruueu c eueceuui+ Heuuui+ eo emopvm e.aev uoei+
pasoe.o+ Hocmauoera eonpoca Maprco+ e 1852 eoov eiu.o e 1919 eoov.
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 2

B. H. Reuuu

FOCYAPCTBO H PEBORKUHR
Yueuue uapkcusua o rocypapc1ne u sapauu npone1apua1a n
penonmuuu

Rpepucnonue k nepnouy uspauum

Bonpoc o rocyapcrne npnoperaer n nacroxmee npemx ocoennym naxnocrt n n
reopernuecxom n n npaxrnuecxn-nonnrnuecxom ornomennxx. Hmnepnanncrcxax nona
upesntuano ycxopnna n oocrpnna nponecc npenpamennx monononncrnuecxoro xannrannsma n
rocyapcrnenno-monononncrnuecxn xannrannsm. uyonnmnoe yrnerenne rpyxmnxcx macc
rocyapcrnom, xoropoe recnee n recnee cnnnaercx c ncecnntntmn comsamn xannranncron,
cranonnrcx nce uyonnmnee. Hepeonte crpant npenpamamrcx mt ronopnm o rtne nx n
noenno-xaropxnte rmptmt nx paounx.
Hecntxannte yxact n ecrnnx sarxrnnammecx nont enamr nonoxenne macc
nentnocnmtm, ycnnnnamr nosmymenne nx. nno napacraer mexynaponax nponerapcxax
penonmnnx. Bonpoc o ornomennn ee x rocyapcrny npnoperaer npaxrnuecxoe snauenne.
Haxonnennte ecxrnnernxmn cpannnrentno mnpnoro pasnnrnx +nemenrt onnoprynnsma
cosann rocnocrnymmee n o]nnnantntx connanncrnuecxnx naprnxx ncero mnpa reuenne
connan-monnnnsma. 3ro reuenne (Hnexanon, Horpecon, Fpemxoncxax, Pyanonnu, sarem n
uyrouxy npnxptro ]opme rr. Heperenn, uepnon n K n Poccnn; Beeman, Hernn, ann n np. n
Iepmannn; Penoent, Ie, Banepnent no upannnn n Fentrnn; Ianman n ]anannt
1
n Anrnnn
n r. . n r. .), connannsm na cnonax, monnnnsm na ene, ornnuaercx nontm naxecxnm
npncnoconennem noxe connannsma x nnrepecam ne rontxo cnoe nannonantno
ypxyasnn, no nmenno cnoero rocyapcrna, no ontmnncrno rax nastnaemtx nennxnx epxan
anno +xcnnyarnpyer n nopaomaer nent px menxnx n cnatx naponocre. A
nmnepnanncrcxax nona xnnxercx xax pas nono sa pasen n nepeen +roro poa otun. Fopta
sa ntcnooxenne rpyxmnxcx macc ns-no nnnxnnx ypxyasnn noome, n nmnepnanncrcxo
ypxyasnn n ocoennocrn, nenosmoxna es optt c onnoprynncrnuecxnmn npepaccyxamn
nacuer rocyapcrna.
Mt paccmarpnnaem cnauana yuenne Mapxca n 3nrentca o rocyapcrne, ocranannnnaxct
ocoenno nopono na satrtx nnn noneprmnxcx onnoprynncrnuecxomy ncxaxennm croponax
+roro yuennx. Mt pasepem sarem cnennantno rnannoro npecrannrenx +rnx ncxaxenn, Kapna
Kayrcxoro, nanonee nsnecrnoro noxx nroporo Hnrepnannonana (18891914 rr.), xoropt
norepnen raxoe xanxoe anxporcrno no npemx nacroxme nont. Mt noneem, naxonen,
rnannte nrorn ontra pyccxnx penonmnn 1905 n ocoenno 1917-ro roa. 3ra nocnenxx, nnnmo,
saxanunnaer n nacroxmee npemx (nauano anrycra 1917 r.) nepnym nonocy cnoero pasnnrnx, no ncx
+ra penonmnnx noome moxer trt nonxra nnmt xax ono ns snenten n nenn connanncrnuecxnx

1
4aouaui unent pe]opmncrcxoro, xpane onnoprynncrnuecxoro Omecrna ]anannen, ocnonannoro
rpynno ypxyasno nnrennnrennnn n Anrnnn n 1884 roy. Ono nasnano no nmenn pnmcxoro nonxonona uanx
Kynxraropa (Mennrenx), nsnecrnoro cnoe ntxnarentno raxrnxo, yxnonennem or pemnrentntx oen.
uanancxoe omecrno, no ntpaxennm Hennna, npecrannxer coo camoe saxonuennoe ntpaxenne onnoprynnsma n
nnepantno paoue nonnrnxn. uanannt ornnexann nponerapnar or xnaccono optt, npononetnann
nosmoxnocrt mnpnoro, nocrenennoro nepexoa or xannrannsma x connannsmy nyrem pe]opm. B nepno mnpono
nmnepnanncrnuecxo nont (19141918) ]anannt sannmann nosnnnm connan-monnnnsma. Xapaxrepncrnxy
]anannen cm. n nponsneennxx B. H. Hennna: Hpencnonne x pyccxomy nepenoy xnnrn: Hnctma H. u. Fexxepa,
H. nnrena, u. 3nrentca, K. Mapxca n p. x u. A. 3opre n p." (Counnennx, 4 ns., rom 12, crp. 330331), Arpapnax
nporpamma connan-emoxparnn n pyccxo penonmnnn (Counnennx, 4 ns., rom 15, crp. 154), Anrnncxn nann]nsm
n anrnncxax nenmont x reopnn (Counnennx, 4 ns., rom 21, crp. 234) n pyrne.

Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 3
nponerapcxnx penonmnn, ntstnaemtx nmnepnanncrcxo nono. Bonpoc o ornomennn
connanncrnuecxo penonmnnn nponerapnara x rocyapcrny npnoperaer raxnm opasom ne
rontxo npaxrnuecxn-nonnrnuecxoe snauenne, no n camoe snoonennoe snauenne, xax nonpoc o
pasxcnennn maccam roro, uro onn onxnt yyr enart, nx cnoero ocnooxennx or nra
xannrana, n nnxamem yymem.

Aemop
Anrycr 1917 r.

Rpepucnonue ko n1opouy uspauum

Hacroxmee, nropoe, nsanne neuaraercx nourn es nepemen. oannen rontxo naparpa] 3-
x rnane 11-.
Aemop
Mocxna.
17 exapx 1918 r.

Fnana I
KRACCOBOE OBECTBO H FOCYAPCTBO

1. Focypapc1no npopyk1 uenpuuupuuoc1u knacconmx npo1unopeuu

C yuennem Mapxca nponcxonr renept ro, uro ne pas tnano n ncropnn c yuennxmn
penonmnnonntx mtcnnrene n noxe yrnerenntx xnaccon n nx opte sa ocnooxenne.
Vrnerammne xnacct npn xnsnn nennxnx penonmnnonepon nnarnnn nm nocroxnntmn
npecneonannxmn, ncrpeuann nx yuenne camo nxo snoo, camo emeno nenanncrtm, camtm
ecmaamntm noxoom nxn n xnenert. Hocne nx cmeprn enamrcx nontrxn npenparnrt nx n
esnpente nxont, rax cxasart, xanonnsnponart nx, npeocrannrt nsnecrnym cnany nx u+euu
nx yremennx yrnerenntx xnaccon n nx oypauennx nx, ntxonamnnax cooeprauue
penonmnnonnoro yuennx, npnrynnxx ero penonmnnonnoe ocrpne, onomnxx ero. Ha raxo
opaorxe mapxcnsma cxoxrcx ceuac ypxyasnx n onnoprynncrt nnyrpn paouero nnxennx.
3atnamr, orrnpamr, ncxaxamr penonmnnonnym cropony yuennx, ero penonmnnonnym ymy.
Btnnramr na nepnt nnan, npocnannxmr ro, uro npnemnemo nnn uro xaxercx npnemnemtm nx
ypxyasnn. Bce connan-monnnncrt ntnue mapxcncrt, ne myrnre! H nce uame nemenxne
ypxyasnte yuente, nuepamnne cnennanncrt no ncrpenennm mapxcnsma, ronopxr o
nannonantno-nemenxom Mapxce, xoropt yro t nocnnran rax nennxonenno
oprannsonannte nx neennx rpanrentcxo nont comst paounx!
Hpn raxom nonoxennn ena, npn necntxanno pacnpocrpanennocrn ncxaxenn mapxcnsma,
nama saaua cocronr npexe ncero n eoccmauoe.euuu ncrnnnoro yuennx Mapxca o rocyapcrne.
nx +roro neoxonmo npnneenne nenoro pxa nnnntx nnrar ns cocrnenntx counnenn
Mapxca n 3nrentca. Koneuno, nnnnte nnrart cenamr nsnoxenne rxxenonecntm n nncxontxo
ne nocoecrnymr ero nonynxpnocrn. Ho oornct es nnx conepmenno nenosmoxno. Bce, nnn no
xpane mepe nce pemammne, mecra ns counnenn Mapxca n 3nrentca no nonpocy o rocyapcrne
onxnt trt nenpemenno npnneent n nosmoxno onee nonnom nne, urot unrarent mor
cocrannrt cee camocroxrentnoe npecrannenne o conoxynnocrn nsrnxon ocnonononoxnnxon
nayunoro connannsma n o pasnnrnn +rnx nsrnxon, a raxxe urot ncxaxenne nx rocnocrnymmnm
ntne xayrcxnancrnom tno oxasano oxymenrantno n noxasano narnxno.
Haunem c camoro pacnpocrpanennoro counnennx up. 3nrentca: Hponcxoxenne cemtn,
uacrno cocrnennocrn n rocyapcrna, xoropoe n 1894 roy ntmno n Bryrrapre yxe 6-tm
nsannem. Ham npnercx nepenonrt nnrart c nemenxnx opnrnnanon, noromy uro pyccxne
nepenot, npn nce nx mnorouncnennocrn, ontme uacrtm nno nenonnt, nno cenant xpane
neyonnernopnrentno.

Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 4
Iocyapcrno ronopnr 3nrentc, nonox nrorn cnoemy ncropnuecxomy anannsy,
nnxonm opasom ne npecrannxer ns cex cnnt, nsnne nanxsanno omecrny.
Iocyapcrno ne ecrt raxxe ecrnnrentnocrt npancrnenno nen, opas n
ecrnnrentnocrt pasyma, xax yrnepxaer Ierent. Iocyapcrno ecrt npoyxr
omecrna na nsnecrno crynenn pasnnrnx; rocyapcrno ecrt npnsnanne, uro +ro
omecrno sanyranoct n nepaspemnmoe npornnopeune c camnm coo, pacxononoct na
nenpnmnpnmte npornnononoxnocrn, nsannrtcx or xoroptx ono eccnntno. A urot
+rn npornnononoxnocrn, xnacct c npornnopeunntmn +xonomnuecxnmn nnrepecamn, ne
noxpann pyr pyra n omecrna n ecnnono opte, nx +roro crana neoxonmo
cnna, croxmax, no-nnnmomy, na omecrnom, cnna, xoropax t ymepxna cronxnonenne,
epxana ero n rpannnax nopxxa. H +ra cnna, nponcmemax ns omecrna, no
cranxmax cex na nnm, nce onee n onee oruyxammax cex or nero, ecrt
rocyapcrno (crp. 177178 mecroro nemenxoro nsannx).

3ect c nonno xcnocrtm ntpaxena ocnonnax nex mapxcnsma no nonpocy o ncropnuecxo
ponn n o snauennn rocyapcrna. Iocyapcrno ecrt npoyxr n npoxnnenne uenpu+upu+ocmu
xnaccontx npornnopeun. Iocyapcrno nosnnxaer ram, rora n nocrontxy, re, xora n nocxontxy
xnacconte npornnopeunx oexrnnno ue +oevm trt npnmnpent. H naoopor: cymecrnonanne
rocyapcrna oxastnaer, uro xnacconte npornnopeunx nenpnmnpnmt.
Hmenno no +romy naxnememy n xopennomy nynxry naunnaercx ncxaxenne mapxcnsma,
nymee no nym rnanntm nnnnxm.
C ono cropont, ypxyasnte n ocoenno menxoypxyasnte neonorn, ntnyxennte
no annennem eccnopntx ncropnuecxnx ]axron npnsnart, uro rocyapcrno ecrt rontxo ram, re
ecrt xnacconte npornnopeunx n xnacconax opta, nonpannxmr Mapxca raxnm opasom, uro
rocyapcrno ntxonr opranom npu+upeuu xnaccon. Ho Mapxcy, rocyapcrno ne morno t nn
nosnnxnyrt, nn epxartcx, ecnn t nosmoxno tno npnmnpenne xnaccon. V memancxnx n
]nnncrepcxnx npo]eccopon n nynnnncron ntxonr, cnnomt n pxom npn naroxenarentntx
cctnxax na Mapxca! uro rocyapcrno xax pas npnmnpxer xnacct. Ho Mapxcy, rocyapcrno ecrt
opran xnacconoro eocnoocmea, opran veuemeuu onoro xnacca pyrnm, ecrt cosanne
nopxxa, xoropt ysaxonxer n ynpounnaer +ro yrnerenne, ymepxx cronxnonenne xnaccon. Ho
mnennm menxoypxyasntx nonnrnxon, nopxox ecrt nmenno npnmnpenne xnaccon, a ne
yrnerenne onoro xnacca pyrnm; ymepxrt cronxnonenne snaunr npnmnpxrt, a ne ornnmart y
yrnerenntx xnaccon onpeenennte cpecrna n cnocot optt sa cnepxenne yrnerarene.
Hanpnmep, nce +cept (connanncrt-penonmnnonept) n mentmennxn n penonmnnn 1917 roa,
xora nonpoc o snauennn n ponn rocyapcrna xax pas ncran no ncem cnoem nennunn, ncran
npaxrnuecxn, xax nonpoc nemenennoro ecrnnx n npnrom ecrnnx n macconom macmrae, nce
cxarnnnct cpasy n nennxom x menxoypxyasno reopnn npnmnpennx xnaccon rocyapcrnom.
Fecuncnennte pesonmnnn n crartn nonnrnxon oenx +rnx naprn nacxnost nponnrant +ro
memancxo n ]nnncrepcxo reopne npnmnpennx. uro rocyapcrno ecrt opran rocnocrna
onpeenennoro xnacca, xoropt ue +orem trt npnmnpen co cnonm anrnnoom (c
npornnononoxntm emy xnaccom), +roro menxoypxyasnax emoxparnx nnxora ne n cocroxnnn
nonxrt. Ornomenne x rocyapcrny ono ns camtx narnxntx npoxnnenn roro, uro namn +cept
n mentmennxn nonce ne connanncrt (uro mt, ontmennxn, ncera oxastnann), a
menxoypxyasnte emoxpart c nourn-connanncrnuecxo ]paseonorne.
C pyro cropont, xayrcxnancxoe nsnpamenne mapxcnsma ropaso rontme.
Teopernuecxn ne orpnnaercx nn ro, uro rocyapcrno ecrt opran xnacconoro rocnocrna, nn ro,
uro xnacconte npornnopeunx nenpnmnpnmt. Ho ynycxaercx ns nny nnn sarymentnaercx
cneymmee: ecnn rocyapcrno ecrt npoyxr nenpnmnpnmocrn xnaccontx npornnopeun, ecnn ono
ecrt cnna, croxmax uao omecrnom n ece oo.ee u oo.ee om:vroamua cex or omecrna, ro
xnno, uro ocnooxenne yrnerennoro xnacca nenosmoxno ne rontxo es nacnntcrnenno
penonmnnn, uo u oes vuu:moreuu roro annapara rocyapcrnenno nnacrn, xoropt
rocnocrnymmnm xnaccom cosan n n xoropom +ro oruyxenne nonnomeno. 3ror ntno,
reopernuecxn xcnt cam coom, Mapxc cenan, xax mt ynnnm nnxe, c nonneme
onpeenennocrtm na ocnonannn xonxperno-ncropnuecxoro anannsa saau penonmnnn. H nmenno
+ror ntno Kayrcxn mt noxaxem +ro nopono n antnemem nsnoxennn satn n
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 5
nsnparnn.

2. Ocome o1pnpm noopyxeuumx nmpe, 1mpuum u np.


Ho cpannennm co crapo renrnntno (poono nnn xnanono) oprannsanne
npoonxaer 3nrentc rocyapcrno ornnuaercx, no-nepntx, pasenennem noanntx
rocyapcrna no reppnropnantntm enennxm

Ham +ro enenne xaxercx ecrecrnenntm, no ono cronno onro optt co crapo
oprannsanne no xonenam nnn no poam.

Bropax ornnunrentna x uepra yupexenne omecrnenno nnacrn, xoropax yxe
ne connaaer nenocpecrnenno c nacenennem, oprannsymmnm camoe cex, xax
noopyxennax cnna. 3ra ocoax omecrnennax nnacrt neoxonma noromy, uro
camoecrnymmax noopyxennax oprannsannx nacenennx cenanact nenosmoxno co
npemenn pacxona omecrna na xnacct 3ra omecrnennax nnacrt cymecrnyer n
xaxom rocyapcrne. Ona cocronr ne rontxo ns noopyxenntx nme, no n ns
nemecrnenntx npnarxon, rmpem n npnnynrentntx yupexenn ncxxoro poa,
xoropte tnn nensnecrnt poonomy (xnanonomy) ycrpocrny omecrna

3nrentc pasneprtnaer nonxrne ro cnnt, xoropax nastnaercx rocyapcrnom, cnnt,
nponcmeme ns omecrna, no cranxme cex na nnm n nce onee n onee oruyxamme cex or
nero. B uem cocronr, rnanntm opasom, +ra cnna? B ocotx orpxax noopyxenntx nme,
nmemmnx n cnoem pacnopxxennn rmptmt n npouee.
Mt nmeem npano ronopnrt o ocotx orpxax noopyxenntx nme, noromy uro
cnocrnennax ncxxomy rocyapcrny omecrnennax nnacrt ne connaaer nenocpecrnenno c
noopyxenntm nacenennem, c ero camoecrnymme noopyxenno oprannsanne.
Kax nce nennxne penonmnnonnte mtcnnrenn, 3nrentc crapaercx oparnrt nnnmanne
cosnarentntx paounx nmenno na ro, uro rocnocrnymme otnarentmnne npecrannxercx
nanmenee croxmnm nnnmannx, nanonee npnntuntm, ocnxmenntm npepaccyxamn ne rontxo
npountmn, no, moxno cxasart, oxamenenmnmn. Hocroxnnoe nocxo n nonnnnx cyrt rnannte
opynx cnnt rocyapcrnenno nnacrn, no pasne moxer +ro trt nnaue?
C rouxn spennx rpomanoro ontmnncrna enponenen xonna XIX nexa, x xoroptm
opamancx 3nrentc n xoropte ne nepexnnann n ne nanmann nnsxo nn ono nennxo
penonmnnn, +ro ne moxer trt nnaue. Hm conepmenno nenonxrno, uro +ro raxoe sa
camoecrnymmax noopyxennax oprannsannx nacenennx? Ha nonpoc o rom, nouemy xnnnact
naonocrt n ocotx, na omecrnom nocrannenntx, oruyxammnx cex or omecrna, orpxax
noopyxenntx nme (nonnnnx, nocroxnnax apmnx), sananoenponecxn n pyccxn ]nnncrep
cxnonen orneuart napo ]pas, sanmcrnonanntx, y Cnencepa nnn y Mnxanoncxoro, cctnxo na
ycnoxnenne omecrnenno xnsnn, na n]epennnannm ]ynxnn n r. n.
Taxax cctnxa xaxercx nayuno n npexpacno yctnnxer otnarenx, saremnxx rnannoe n
ocnonnoe: pacxon omecrna na nenpnmnpnmo npaxente xnacct.
He yt +roro pacxona, camoecrnymmax noopyxennax oprannsannx nacenennx
ornnuanact t cnoe cnoxnocrtm, ntcoro cnoe rexnnxn n np. or npnmnrnnno oprannsannn
craa oestxn, epymnx nanxn, nnn nepnotrntx nme, nnn nme, oennenntx n xnanonte
omecrna no raxax oprannsannx tna t nosmoxna.
Ona nenosmoxna noromy, uro omecrno nnnnnnsannn pacxonoro na npaxente n npnrom
nenpnmnpnmo npaxente xnacct, camoecrnymmee noopyxenne xoroptx npnneno t x
noopyxenno opte mexy nnmn. Cxnatnaercx rocyapcrno, cosaercx ocoax cnna, ocote
orpxt noopyxenntx nme, n xaxax penonmnnx, paspymax rocyapcrnennt annapar,
noxastnaer nam noounm, xax rocnocrnymmn xnacc crpemnrcx nosononnrt cnyxamne e+v
ocote orpxt noopyxenntx nme, xax yrnerennt xnacc crpemnrcx cosart nonym
oprannsannm +roro poa, cnoconym cnyxnrt ne +xcnnyararopam, a +xcnnyarnpyemtm.
3nrentc crannr n npnneennom paccyxennn reopernuecxn ror camt nonpoc, xoropt
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 6
npaxrnuecxn, narnxno n npnrom n macmrae macconoro ecrnnx crannr nepe namn xaxax
nennxax penonmnnx, nmenno nonpoc o nsanmoornomennn ocotx orpxon noopyxenntx nme
n camoecrnymme noopyxenno oprannsannn nacenennx. Mt ynnnm, xax +ror nonpoc
xonxperno nnnmcrpnpyercx ontrom enponecxnx n pyccxnx penonmnn.
Ho nepnemcx x nsnoxennm 3nrentca.
On yxastnaer, uro nnora, nanpnmep, xoe-re n Cenepno Amepnxe, +ra omecrnennax
nnacrt cnaa (peut ner o pexom ncxnmuennn nx xannranncrnuecxoro omecrna n o rex uacrxx
Cenepno Amepnxn n ee onmnepnanncrnuecxom nepnoe, re npeonaan cnoont xononncr),
no, noome ronopx, ona ycnnnnaercx:

Omecrnennax nnacrt ycnnnnaercx no mepe roro, xax oocrpxmrcx xnacconte
npornnopeunx nnyrpn rocyapcrna, n no mepe roro, xax conpnxacammnecx mexy coo
rocyapcrna cranonxrcx ontme n nacenennee. Bsrnxnnre xorx t na renepemnmm
Enpony, n xoropo xnacconax opta n xonxypennnx sanoenann nsnnnrnnn
omecrnennym nnacrt o raxo ntcort, uro ona rposnr nornornrt nce omecrno n axe
rocyapcrno.

3ro nncano ne nosxe nauana 90-x roon npomnoro nexa. Hocnenee npencnonne 3nrentca
nomeueno 16 nmnx 1891 roa. Tora nonopor x nmnepnannsmy n n cmtcne nonnoro rocnocrna
rpecron, n n cmtcne ncennacrnx xpynnemnx anxon, n n cmtcne rpannosno xononnantno
nonnrnxn n npouee rontxo-rontxo eme naunnancx no upannnn, eme cnaee n Cenepno Amepnxe
n n Iepmannn. C rex nop xonxypennnx sanoenann cenana rnranrcxn mar nnepe, rem onee,
uro semno map oxasancx n nauane nroporo ecxrnnernx XX nexa oxonuarentno noenenntm
mexy +rnmn xonxypnpymmnmn sanoenarenxmn, r. e. nennxnmn rpanrentcxnmn epxanamn.
Boennte n mopcxne noopyxennx ntpocnn c rex nop nenmonepno, n rpanrentcxax nona 1914
1917 roon ns-sa rocnocrna na mnpom Anrnnn nnn Iepmannn, ns-sa enexa otun, npnnnsnna
nornomenne ncex cnn omecrna xnmnnuecxom rocyapcrnennom nnacrtm x nonno xaracrpo]e.
3nrentc ymen eme n 1891 roy yxastnart na xonxypennnm sanoenann, xax na ony ns
naxnemnx ornnunrentntx uepr nnemne nonnrnxn nennxnx epxan, a neroxn
connan-monnnnsma n 19141917 roax, xora nmenno +ra xonxypennnx, oocrpnnmnct no mnoro
pas, noponna nmnepnanncrcxym nony, npnxptnamr samnry rpanrentcxnx nnrepecon cnoe
ypxyasnn ]pasamn o samnre oreuecrna, o oopone pecnynnxn n penonmnnn n r. no.!

3. Focypapc1no opypue akcnnya1auuu yrue1euuoro knacca

nx coepxannx ocoo, croxme na omecrnom, omecrnenno nnacrn nyxnt nanorn n
rocyapcrnennte onrn.
Onaax omecrnenno nnacrtm n npanom nstcxannx nanoron, unnonnnxn nnmer
3nrentc cranonxrcx, xax oprant omecrna, uao omecrnom. Cnoonoe, oponontnoe
ynaxenne, c xoroptm ornocnnnct x opranam poonoro (xnanonoro) omecrna, nm yxe
neocrarouno axe ecnn t onn mornn sanoenart ero Cosamrcx ocote saxont o cnxrocrn
n nenpnxocnonennocrn unnonnnxon. Camt xanxn nonnnecxn cnyxnrent nmeer ontme
anropnrera, uem npecrannrenn xnana, no axe rnana noenno nnacrn nnnnnnsonannoro
rocyapcrna mor t nosannonart crapmnne xnana, nontsymmemycx ne ns-no nanxn
npnoperenntm ynaxennem omecrna.
Bonpoc o npnnnnernponannom nonoxennn unnonnnxon, xax opranon rocyapcrnenno
nnacrn, sect nocrannen. Hameueno, xax ocnonnoe: uro crannr nx uao omecrnom? Mt ynnnm,
xax +ror reopernuecxn nonpoc npaxrnuecxn pemancx Hapnxcxo Kommyno n 1871 roy n
peaxnnonno sarymentnancx Kayrcxnm n 1912 roy.

Tax xax rocyapcrno nosnnxno ns norpenocrn epxart n yse
npornnononoxnocrt xnaccon; rax xax ono n ro xe npemx nosnnxno n camtx
cronxnonennxx +rnx xnaccon, ro ono no omemy npannny xnnxercx rocyapcrnom camoro
morymecrnennoro, +xonomnuecxn rocnocrnymmero xnacca, xoropt npn nomomn
rocyapcrna cranonnrcx raxxe nonnrnuecxn rocnocrnymmnm xnaccom n npnoperaer
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 7
raxnm opasom nontm cpecrna nx noannennx n +xcnnyarannn yrnerennoro xnacca
He rontxo pennee n ]eoantnoe rocyapcrna tnn opranamn +xcnnyarannn paon n
xpenocrntx, no n conpemennoe npecrannrentnoe rocyapcrno ecrt opyne
+xcnnyarannn naemnoro rpya xannranom. B nne ncxnmuennx ncrpeuamrcx onaxo
nepnot, xora opmmnecx xnacct ocrnramr raxoro pannonecnx cnn, uro
rocyapcrnennax nnacrt na npemx nonyuaer nsnecrnym camocroxrentnocrt no
ornomennm x oonm xnaccam, xax xaxymaxcx nocpennna mexy nnmn

Taxona aconmrnax monapxnx XVII n XVIII nexon, onanaprnsm nepno n nropo nmnepnn
no upannnn, Fncmapx n Iepmannn.
Taxono oannm or cex npannrentcrno Kepencxoro n pecnynnxancxo Poccnn nocne
nepexoa x npecneonannxm penonmnnonnoro nponerapnara, n raxo momenr, xora Conert
naroapx pyxonocrny menxoypxyasntx emoxparon vre eccnntnt, a ypxyasnx eue
neocrarouno cnntna, urot npxmo pasornart nx.
B emoxparnuecxo pecnynnxe npoonxaer 3nrentc orarcrno nontsyercx cnoe
nnacrtm xocnenno, no saro rem nepnee, nmenno, no-nepntx, nocpecrnom npxmoro noxyna
unnonnnxon (Amepnxa), no-nroptx, nocpecrnom comsa mexy npannrentcrnom n npxe
(upannnx n Amepnxa).
B nacroxmee npemx nmnepnannsm n rocnocrno anxon pasnnnn oa +rn cnocoa
orcrannart n npononrt n xnsnt ncennacrne orarcrna n xaxnx yrono emoxparnuecxnx
pecnynnxax o neotxnonennoro ncxyccrna. Ecnn, nanpnmep, n nepnte xe mecxnt
emoxparnuecxo pecnynnxn n Poccnn, moxno cxasart n meont mecxn paxocouerannx
connanncron +cepon n mentmennxon c ypxyasne n xoannnnonnom npannrentcrne r.
Hantunncxn caornponan nce mept oysannx xannranncron n nx mapoepcrna, nx rpaexa
xasnt na noenntx nocranxax, ecnn sarem ymemn ns mnnncrepcrna r. Hantunncxn
(samenennt, xoneuno, pyrnm conepmenno raxnm xe Hantunncxnm) narpaxen
xannranncramn mecreuxom c xanonantem n 120 000 pyne n ro, ro uro +ro raxoe? npxmo
noxyn nnn nenpxmo? coms npannrentcrna c cnnnxaramn nnn rontxo pyxecrnennte
ornomennx? Kaxym pont nrpamr uepnont n Heperenn, Anxcenrtent n Cxoenent? Hpxmte
nn onn comsnnxn mnnnnonepon-xasnoxpaon nnn rontxo xocnennte?
Bcennacrne orarcrna noromy eepuee npn emoxparnuecxo pecnynnxe, uro ono ne
sanncnr or nnoxo nonnrnuecxo oonouxn xannrannsma. emoxparnuecxax pecnynnxa ecrt
nannyumax nosmoxnax nonnrnuecxax oonouxa xannrannsma n noromy xannran, onnaen (uepes
Hantunncxnx, uepnontx, Heperenn n K) +ro nannyume oonouxo, oocnontnaer cnom nnacrt
nacrontxo naexno, nacrontxo nepno, uro uurara cmena nn nnn, nn yupexenn, nn naprn n
ypxyasno-emoxparnuecxo pecnynnxe ne xonener +ro nnacrn.
Hao ormernrt eme, uro 3nrentc c nonneme onpeenennocrtm nastnaer nceomee
nsnparentnoe npano opynem rocnocrna ypxyasnn. Bceomee nsnparentnoe npano, ronopnr
on, xnno yunrtnax onrn ontr nemenxo connan-emoxparnn, ecrt

noxasarent spenocrn paouero xnacca. art ontmee ono ne moxer n nnxora ne
acr n renepemnem rocyapcrne.

Menxoypxyasnte emoxpart, npoe namnx +cepon n mentmennxon, a raxxe nx ponte
partx, nce connan-monnnncrt n onnoprynncrt 3anano Enpont, xyr nmenno ontmero or
nceomero nsnparentnoro npana. Onn pasenxmr camn n nnymamr napoy ry noxnym mtcnt,
yro nceomee nsnparentnoe npano n menepeuue+ rocyapcrne cnocono ecrnnrentno
ntxnnrt nonm ontmnncrna rpyxmnxcx n saxpennrt nponeenne ee n xnsnt.
Mt moxem sect rontxo ormernrt +ry noxnym mtcnt, rontxo yxasart na ro, uro
conepmenno xcnoe, rounoe, xonxpernoe saxnnenne 3nrentca ncxaxaercx na xaxom mary n
nponarane n arnrannn o]nnnantntx (r. e. onnoprynncrnuecxnx) connanncrnuecxnx naprn.
Hoponoe ntxcnenne nce nxnnocrn ro mtcnn, xoropym ormeraer sect npout 3nrentc, aercx
namnm antnemnm nsnoxennem nsrnxon Mapxca n 3nrentca na menepeuuee rocyapcrno.
Omn nror cnonm nsrnxam 3nrentc aer n cnoem nanonee nonynxpnom counnennn n
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 8
cneymmnx cnonax:

Hrax, rocyapcrno cymecrnyer ne nsneuno. Ftnn omecrna, xoropte oxonnnct
es nero, xoropte nonxrnx ne nmenn o rocyapcrne n rocyapcrnenno nnacrn. Ha
onpeenenno crynenn +xonomnuecxoro pasnnrnx, xoropax neoxonmo cnxsana tna c
pacxonom omecrna na xnacct, rocyapcrno crano n cnny +roro pacxona
neoxonmocrtm. Mt npnnnxaemcx renept tcrptmn maramn x raxo crynenn
pasnnrnx nponsnocrna, na xoropo cymecrnonanne +rnx xnaccon ne rontxo nepecrano
trt neoxonmocrtm, no cranonnrcx npxmo nomexo nponsnocrny. Knacct ncuesnyr
rax xe nensexno, xax nensexno onn n npomnom nosnnxnn. C ncuesnonennem xnaccon
ncuesner nensexno rocyapcrno. Omecrno, xoropoe no-nonomy oprannsyer
nponsnocrno na ocnone cnoono n panno acconnannn nponsnonrene, ornpannr
ncm rocyapcrnennym mamnny rya, re e yer rora nacroxmee mecro: n myse
pennocre, pxom c npxnxo n c ponsontm ronopom.

He uacro cnyuaercx ncrpeuart +ry nnrary n nponaranncrcxo n arnrannonno nnreparype
conpemenno connan-emoxparnn. Ho axe rora, xora +ra nnrara ncrpeuaercx, ee npnnoxr
ontme uacrtm, xax yro t conepmann noxnon nepe nxono, r. e. nx o]nnnantnoro
ntpaxennx nourennx x 3nrentcy, es ncxxo nontrxn nymartcx n ro, nacxontxo mnpoxn n
rnyoxn pasmax penonmnnn npenonaraercx +ro ornpanxo nce rocyapcrnenno mamnnt n
myse pennocre. He nnno axe ontme uacrtm nonnmannx roro, uro nastnaer 3nrentc
rocyapcrnenno mamnno.

4. O1uupauue rocypapc1na u uacunuc1neuuan penonmuun

Cnona 3nrentca o ormnpannn rocyapcrna nontsymrcx raxo mnpoxo nsnecrnocrtm,
onn rax uacro nnrnpymrcx, rax pente]no noxastnamr, n uem cocronr cont otuno noenxn
mapxcnsma no onnoprynnsm, uro na nnx neoxonmo nopono ocranonnrtcx. Hpnneem nce
paccyxenne, ns xoroporo onn nsxrt:

Hponerapnar eper rocyapcrnennym nnacrt n npenpamaer cpecrna nponsnocrna
npexe ncero n rocyapcrnennym cocrnennocrt. Ho rem camtm on ynnuroxaer camoro
cex xax nponerapnar, rem camtm on ynnuroxaer nce xnacconte pasnnunx n xnacconte
npornnononoxnocrn, a nmecre c rem n rocyapcrno xax rocyapcrno. Cymecrnonanmemy
n cymecrnymmemy o cnx nop omecrny, xoropoe nnraercx n xnaccontx
npornnononoxnocrxx, tno neoxonmo rocyapcrno, r. e. oprannsannx
+xcnnyararopcxoro xnacca nx noepxannx ero nnemnnx ycnonn nponsnocrna,
snaunr, n ocoennocrn nx nacnntcrnennoro yepxannx +xcnnyarnpyemoro xnacca n
onpeenxemtx anntm cnocoom nponsnocrna ycnonnxx noannennx (pacrno,
xpenocrnnuecrno, naemnt rpy). Iocyapcrno tno o]nnnantntm npecrannrenem
ncero omecrna, ero cocpeorouennem n nnnmo xopnopannn, no ono tno raxontm
nnmt nocrontxy, nocxontxy ono tno rocyapcrnom roro xnacca, xoropt nx cnoe
+noxn onn npecrannxn nce omecrno: n pennocrn ono tno rocyapcrnom
paonnaentnen rpaxan rocyapcrna, n cpenne nexa ]eoantnoro nopxncrna, n
name npemx ypxyasnn. Kora rocyapcrno naxonen-ro cranonnrcx ecrnnrentno
npecrannrenem ncero omecrna, rora ono camo cex enaer nsnnmnnm. C roro
npemenn, xax ne yer nn onoro omecrnennoro xnacca, xoropt nao t tno
epxart n noannennn, c roro npemenn, xora ncuesnyr nmecre c xnaccontm
rocnocrnom, nmecre c opto sa orentnoe cymecrnonanne, nopoxaemo renepemne
anapxne n nponsnocrne, re cronxnonennx n +xcnecct (xpanocrn), xoropte
nponcrexamr ns +ro optt, c +roro npemenn neuero yer noannxrt, ne yer n
naonocrn n ocoo cnne nx noannennx, n rocyapcrne. Hepnt axr, n xoropom
rocyapcrno ntcrynaer ecrnnrentno xax npecrannrent ncero omecrna nsxrne no
nnaenne cpecrn nponsnocrna or nmenn omecrna, xnnxercx n ro xe npemx
nocnennm camocroxrentntm axrom ero, xax rocyapcrna. Bmemarentcrno
rocyapcrnenno nnacrn n omecrnennte ornomennx cranonnrcx rora n ono onacrn
sa pyrom nsnnmnnm n camo coom sactnaer. Mecro npannrentcrna na nnnamn
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 9
sacrynaer pacnopxxenne nemamn n pyxonocrno nponeccamn nponsnocrna.
Iocyapcrno ne ormenxercx, ouo om+upaem. Ha ocnonannn +roro cneyer onennnart
]pasy npo cnoonoe naponoe rocyapcrno, ]pasy, nmenmym na npemx arnraropcxoe
npano na cymecrnonanne, no n xoneunom cuere nayuno necocroxrentnym. Ha ocnonannn
+roro cneyer onennnart raxxe rpeonanne rax nastnaemtx anapxncron, urot
rocyapcrno tno ormeneno c ceronx na sanrpa
(Aumu-mpuue. Hucnpoeepxeuue uayuu eocnouuo+ Eeeeuue+
mpuueo+, cmp. 301303 no 3-+y ue+. us.).

He oxct omnnrtcx, moxno cxasart, uro ns +roro, sameuarentno oraroro mtcnxmn,
paccyxennx 3nrentca ecrnnrentntm ocroxnnem connanncrnuecxo mtcnn n conpemenntx
connanncrnuecxnx naprnxx crano rontxo ro, uro rocyapcrno ormnpaer, no Mapxcy, n ornnune
or anapxnuecxoro yuennx o ormene rocyapcrna. Tax oxapnart mapxcnsm snaunr cnecrn ero x
onnoprynnsmy, no npn raxom ronxonannn ocraercx rontxo cmyrnoe npecrannenne o
menennom, ponnom, nocrenennom nsmenennn, o orcyrcrnnn cxauxon n ypt, o orcyrcrnnn
penonmnnn. Ormnpanne rocyapcrna n xoxuem, omepacnpocrpanennom, macconom, ecnn
moxno rax ntpasnrtcx, nonnmannn osnauaer, necomnenno, sarymentnanne, ecnn ne orpnnanne,
penonmnnn.
A mexy rem, noonoe ronxonanne ecrt camoe rpyoe, ntronoe nnmt nx ypxyasnn,
ncxaxenne mapxcnsma, reopernuecxn ocnonannoe na sanennn naxnemnx ocroxrentcrn n
coopaxenn, yxasanntx xorx t n rom xe, npnneennom namn nonnocrtm, nroronom
paccyxennn 3nrentca.
Bo-nepntx. B camom nauane +roro paccyxennx 3nrentc ronopnr, uro, epx
rocyapcrnennym nnacrt, nponerapnar rem camtm ynnuroxaer rocyapcrno xax rocyapcrno.
uro +ro snaunr, o +rom ymart ne npnnxro. Otuno +ro nno nrnopnpymr conepmenno, nno
cunramr uem-ro npoe rerentxncxo cnaocrn 3nrentca. Ha ene n +rnx cnonax ntpaxen xparxo
ontr ono ns nennuamnx nponerapcxnx penonmnn, ontr Hapnxcxo Kommynt 1871 roa, o
uem noponee noer y nac peut n cnoem mecre. Ha ene sect 3nrentc ronopnr o
ynnuroxennn nponerapcxo penonmnne rocyapcrna ovprvasuu, rora xax cnona o
ormnpannn ornocxrcx x ocrarxam npo.emapcro rocyapcrnennocrn noc.e connanncrnuecxo
penonmnnn. Fypxyasnoe rocyapcrno ne ormnpaer, no 3nrentcy, a vuu:moraemc
nponerapnarom n penonmnnn. Ormnpaer nocne +ro penonmnnn nponerapcxoe rocyapcrno nnn
nonyrocyapcrno.
Bo-nroptx. Iocyapcrno ecrt ocoax cnna nx noannennx. 3ro nennxonennoe n n ntcme
crenenn rnyoxoe onpeenenne 3nrentca ano nm sect c nonneme xcnocrtm. A ns nero
ntrexaer, uro ocoax cnna nx noannennx nponerapnara ypxyasne, mnnnnonon rpyxmnxcx
ropcrxamn oraue onxna cmennrtcx ocoo cnno nx noannennx ypxyasnn
nponerapnarom (nxrarypa nponerapnara). B +rom n cocronr ynnuroxenne rocyapcrna xax
rocyapcrna. B +rom n cocronr axr nsxrnx no nnaenne cpecrn nponsnocrna or nmenn
omecrna. H camo coom ouennno, uro mara cmena ono (ypxyasno) ocoo cnnt
pyrom (nponerapcxom) ocoom cnnom nnxax yxe ne moxer nponsorn n nne ormnpannx.
B-rpertnx. O ormnpannn n axe eme pente]nee n xpacounee o sactnannn 3nrentc
ronopnr conepmenno xcno n onpeenenno no ornomennm x +noxe noc.e nsxrnx cpecrn
nponsnocrna no nnaenne rocyapcrnom or nmenn ncero omecrna, r. e. noc.e
connanncrnuecxo penonmnnn. Mt nce snaem, uro nonnrnuecxo ]opmo rocyapcrna n +ro
npemx xnnxercx camax nonnax emoxparnx. Ho nnxomy ns onnoprynncron, eccrtno
ncxaxammnx mapxcnsm, ne npnxonr n ronony, uro peut ner sect, cneonarentno, y 3nrentca, o
sactnannn n ormnpannn oe+orpamuu. 3ro xaxercx na nepnt nsrnx ouent crpanntm. Ho
nenonxrno +ro rontxo nx roro, xro ne nymancx, uro emoxparnx ecrt more rocyapcrno n
uro, cneonarentno, emoxparnx roxe ncuesner, xora ncuesner rocyapcrno. Fypxyasnoe
rocyapcrno moxer ynnuroxnrt rontxo penonmnnx. Iocyapcrno noome, r. e. camax nonnax
emoxparnx, moxer rontxo ormepert.
B-uerneprtx. Btcrannn cnoe snamennroe nonoxenne: rocyapcrno ormnpaer, 3nrentc
ceuac xe noxcnxer xonxperno, uro nanpannxercx +ro nonoxenne n npornn onnoprynncron n
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 10
npornn anapxncron. Hpn +rom na nepnoe mecro nocrannen y 3nrentca ror ntno ns nonoxennx o
ormnpannn rocyapcrna, xoropt nanpannen npornn onnoprynncron.
Moxno nrtcx o saxna, uro ns 10 000 uenonex, xoropte unrann nnn cntxann o
ormnpannn rocyapcrna, 9990 concem ne snamr nnn ne nomnxr, uro 3nrentc nanpannxn cnon
ntnot ns +roro nonoxennx ue mo.iro npornn anapxncron. A ns ocrantntx ecxrn uenonex,
nanepnoe, enxrt ne snamr, uro raxoe cnoonoe naponoe rocyapcrno n nouemy n nanaennn
na +ror nosynr saxnmuaercx nanaenne na onnoprynncron. Tax nnmercx ncropnx! Tax nponcxonr
nesamernax noenxa nennxoro penonmnnonnoro yuennx no rocnocrnymmym otnarentmnny.
Btno npornn anapxncron rtcxun pas nonropxncx, onomnxncx, nnnancx n ronont nanonee
ynpomenno, npnopen npounocrt npepaccyxa. A ntno npornn onnoprynncron sarymenann n
satnn!
Cnoonoe naponoe rocyapcrno tno nporpammntm rpeonannem n xoxunm nosynrom
nemenxnx connan-emoxparon 70-x roon. Hnxaxoro nonnrnuecxoro coepxannx, xpome
memancxn-nantmennoro onncannx nonxrnx emoxparnn, n +rom nosynre ner. Hocxontxy n nem
nerantno namexann na emoxparnuecxym pecnynnxy, nocrontxy 3nrentc roron tn na npemx
onpanart +ror nosynr c arnraropcxo rouxn spennx. Ho +ror nosynr tn onnoprynncrnuen,
no ntpaxan ne rontxo noxpamnnanne ypxyasno emoxparnn, no n nenonnmanne
connanncrnuecxo xpnrnxn ncxxoro rocyapcrna noome. Mt sa emoxparnuecxym pecnynnxy,
xax nannyumym nx nponerapnara ]opmy rocyapcrna npn xannrannsme, no mt ne nnpane
satnart, uro naemnoe pacrno ecrt yen napoa n n camo emoxparnuecxo ypxyasno
pecnynnxe. anee. Bcxxoe rocyapcrno ecrt ocoax cnna nx noannennx yrnerennoro xnacca.
Ho+romy ecroe rocyapcrno ue cnoono n ue napono. Mapxc n 3nrentc neonoxparno
pasxcnxnn +ro cnonm naprnntm ronapnmam n 70-x roax.
B-nxrtx. B rom xe camom counnennn 3nrentca, ns xoroporo nce nomnxr paccyxenne o
ormnpannn rocyapcrna, ecrt paccyxenne o snauennn nacnntcrnenno penonmnnn.
Hcropnuecxax onenxa ee ponn npenpamaercx y 3nrentca n nacroxmn nanernpnx nacnntcrnenno
penonmnnn. 3roro nnxro ne nomnnr, o snauennn +ro mtcnn ronopnrt n axe ymart n
conpemenntx connanncrnuecxnx naprnxx ne npnnxro, n noncenenno nponarane n arnrannn
cpen macc +rn mtcnn nnxaxo ponn ne nrpamr. A mexy rem onn cnxsant c ormnpannem
rocyapcrna nepasptnno, n ono crponoe nenoe.
Bor +ro paccyxenne 3nrentca:

uro nacnnne nrpaer raxxe n ncropnn pyrym pont (xpome cnepmnrenx sna),
nmenno penonmnnonnym pont, uro ono, no cnonam Mapxca, xnnxercx nonnnantno
axo ncxxoro craporo omecrna, xora ono epemenno nontm, uro nacnnne xnnxercx
rem opynem, nocpecrnom xoroporo omecrnennoe nnxenne nponaraer cee opory n
nomaer oxamenenmne, omeprnenmne nonnrnuecxne ]opmt, oo ncem +rom nn cnona y
r-na mpnnra. Hnmt co nsoxamn n cronamn onycxaer on nosmoxnocrt roro, uro nx
nncnponepxennx +xcnnyararopcxoro xosxnnuantx nonaonrcx, moxer trt, nacnnne
x coxanennm, nsnonnre nnert! no ncxxoe npnmenenne nacnnnx emopannsyer,
ecxart, roro, xro ero npnmenxer. H +ro ronopnrcx, necmorpx na ror ntcoxn
npancrnennt n nent noem, xoropt tnan cnecrnnem ncxxo noeonocno
penonmnnn! H +ro ronopnrcx n Iepmannn, re nacnntcrnennoe cronxnonenne, xoropoe
net moxer trt nanxsano napoy, nmeno t no mentme mepe ro npenmymecrno, uro
ntrpannno t yx xononcrna, nponnxmn n nannonantnoe cosnanne ns ynnxennx
rpnnarnnerne nont. H +ro rycxnoe, pxnoe, eccnntnoe nononcxoe mtmnenne
cmeer npenarart cex camo penonmnnonno naprnn, xaxym rontxo snaer ncropnx?
(cmp. 193 no 3-+y ue+. us., uoueu 4-o euaem II omeua).

Kax moxno coennnrt n onom yuennn +ror nanernpnx nacnntcrnenno penonmnnn,
nacrounno npenonocnmt 3nrentcom nemenxnm connan-emoxparam c 1878 no 1894 ro, r. e.
o camo ero cmeprn, c reopne ormnpannx rocyapcrna?
Otuno coennxmr ro n pyroe npn nomomn +xnexrnnnsma, esnenoro nnn
co]ncrnuecxoro ntxnartnannx nponsnontno (nnn nx yroxennx nnacrt nmymnm) ro onoro, ro
pyroro paccyxennx, npnuem n enxnocro enxrn cnyuaxx ns cra, ecnn ne uame, ntnnraercx na
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 11
nepnt nnan nmenno ormnpanne. nanexrnxa samenxercx +xnexrnnnsmom: +ro camoe otunoe,
camoe pacnpocrpanennoe xnnenne n o]nnnantno connan-emoxparnuecxo nnreparype namnx
ne no ornomennm x mapxcnsmy. Taxax samena, xoneuno, ne nonocrt, ona nanmanact axe n
ncropnn xnaccnuecxo rpeuecxo ]nnoco]nn. Hpn noenxe mapxcnsma no onnoprynnsm
noenxa +xnexrnnnsma no nanexrnxy nerue ncero omantnaer macct, aer xaxymeecx
yonnernopenne, xxot yunrtnaer nce cropont nponecca, nce renennnn pasnnrnx, nce
npornnopeunnte nnnxnnx n npou., a na ene ne aer nnxaxoro nentnoro n penonmnnonnoro
nonnmannx nponecca omecrnennoro pasnnrnx.
Mt yxe ronopnnn ntme n noponee noxaxem n antnemem nsnoxennn, uro yuenne
Mapxca n 3nrentca o nensexnocrn nacnntcrnenno penonmnnn ornocnrcx x ypxyasnomy
rocyapcrny. Ono cmennrtcx rocyapcrnom nponerapcxnm (nxrarypo nponerapnara) ue +orem
nyrem ormnpannx, a moxer, no omemy npannny, nnmt nacnntcrnenno penonmnne.
Hanernpnx, nocnert e 3nrentcom n nnonne coornercrnymmn mnoroxparntm saxnnennxm
Mapxca (ncnomnnm xonen Hnmert ]nnoco]nn n Kommynncrnuecxoro Mann]ecra c
roptm, orxptrtm saxnnennem nensexnocrn nacnntcrnenno penonmnnn; ncnomnnm xpnrnxy
Iorcxo nporpammt 1875 roa, nourn 30 ner cnycrx, re Mapxc ecnomano nuyer onnoprynnsm
+ro nporpammt
2
) +ror nanernpnx ornmt ne ynneuenne, ornmt ne exnamannx, ne
nonemnuecxax ntxoxa. Heoxonmocrt cncremarnuecxn nocnnrtnart macct n maro+ n nmenno
raxom nsrnxe na nacnntcrnennym penonmnnm nexnr n ocnone eceeo yuennx Mapxca n 3nrentca.
Hsmena nx yuennm rocnocrnymmnmn ntne connan-monnnncrcxnm n xayrcxnancxnm reuennxmn
ocoenno pente]no ntpaxaercx n sanennn n remn n pyrnmn maro nponarant, raxo
arnrannn.
Cmena ypxyasnoro rocyapcrna nponerapcxnm nenosmoxna es nacnntcrnenno
penonmnnn. Vnnuroxenne nponerapcxoro rocyapcrna, r. e. ynnuroxenne ncxxoro rocyapcrna,
nenosmoxno nnaue, xax nyrem ormnpannx.
Hoponoe n xonxpernoe pasnnrne +rnx nsrnxon Mapxc n 3nrentc anann, nsyuax xaxym
orentnym penonmnnonnym cnryannm, anannsnpyx ypoxn ontra xaxo orentno penonmnnn.
K +ro, esycnonno camo naxno, uacrn nx yuennx mt n nepexonm.


Fnana II
FOCYAPCTBO H PEBORKUHR. ORLT 18481851 FOOB

1. Kauyu penonmuuu

Hepnte nponsneennx spenoro mapxcnsma, Hnmera ]nnoco]nn n Kommynncrnuecxn
Mann]ecr, ornocxrcx xax pas x xanyny penonmnnn 1848-ro roa. B cnny +roro ocroxrentcrna,
napxy c nsnoxennem omnx ocnon mapxcnsma, mt nmeem sect o nsnecrno crenenn orpaxenne
roramne xonxperno penonmnnonno cnryannn, n no+romy nenecoopasnee yer, noxany,
paccmorpert ro, uro ronopnrcx anropamn +rnx nponsneenn o rocyapcrne, nenocpecrnenno
nepe nx ntnoamn ns ontra 18481851 roon.

Paoun xnacc nnmer Mapxc n Hnmere ]nnoco]nn nocrannr, n xoe
pasnnrnx, na mecro craporo ypxyasnoro omecrna raxym acconnannm, xoropax
ncxnmuaer xnacct n nx npornnononoxnocrt; ne yer yxe nnxaxo cocrnenno
nonnrnuecxo nnacrn, no nmenno nonnrnuecxax nnacrt ecrt o]nnnantnoe ntpaxenne
npornnononoxnocrn xnaccon nnyrpn ypxyasnoro omecrna

2
Iomcra npoepa++a nporpamma Connanncrnuecxo paoue naprnn Iepmannn, npnnxrax n 1875 roy na
cese n Iore npn oennennn nyx, cymecrnonanmnx o roro orentno, nemenxnx connanncrnuecxnx naprn
+senaxnen n naccantxnnen. Hporpamma tna nacxnost onnoprynncrnuecxo, rax xax +senaxnt no ncem naxnemnm
nonpocam cenann ycrynxn naccantxnnam n npnnxnn naccantxncxne ]opmynnponxn. Mapxc n 3nrentc noneprnn
Iorcxym nporpammy ynnuroxamme xpnrnxe.

Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 12
(cmp. 182 ue+. us. 1885 e.).

Hoyunrentno conocrannrt c +rnm omnm nsnoxennem mtcnn o ncuesnonennn rocyapcrna
nocne ynnuroxennx xnaccon ro nsnoxenne, xoropoe ano n nanncannom Mapxcom n 3nrentcom
necxontxo mecxnen cnycrx, nmenno, n noxpe 1847 roa, Kommynncrnuecxom Mann]ecre:

Onnctnax nanonee omne ]ast pasnnrnx nponerapnara, mt npocnexnnann
onee nnn menee npnxptrym rpaxancxym nony nnyrpn cymecrnymmero omecrna
nnnort o roro nynxra, xora ona npenpamaercx n orxptrym penonmnnm, n nponerapnar
ocnontnaer cnoe rocnocrno nocpecrnom nacnntcrnennoro nncnponepxennx
ypxyasnn

Mt nnenn yxe ntme, uro nepntm marom n paoue penonmnnn xnnxercx
npenpamenne (yxnantno: nontmenne) nponerapnara n rocnocrnymmn xnacc,
sanoenanne emoxparnn.

Hponerapnar ncnontsyer cnoe nonnrnuecxoe rocnocrno nx roro, urot
nocrenenno ntpnart y ypxyasnn nect xannran, nenrpannsonart nce opynx
nponsnocrna n pyxax rocyapcrna, r. e. oprannsonannoro, xax rocnocrnymmn xnacc,
nponerapnara, n nosmoxno onee tcrpo ynennunrt cymmy nponsnonrentntx cnn
(crp. 31 n 37 no 7-my nem. ns. 1906 roa).

3ect mt nnnm ]opmynnponxy ono ns camtx sameuarentntx n naxnemnx ne
mapxcnsma n nonpoce o rocyapcrne, nmenno nen nxrarypt nponerapnara (xax crann
ronopnrt Mapxc n 3nrentc nocne Hapnxcxo Kommynt), a sarem n ntcme crenenn nnrepecnoe
onpeenenne rocyapcrna, npnnanexamee roxe x uncny satrtx cnon mapxcnsma.
Iocvoapcmeo, mo ecmi opeauusoeauui e eocnoocmevmuu r.acc npo.emapuam.
3ro onpeenenne rocyapcrna ne rontxo nnxora ne pasxcnxnoct n rocnocrnymme
nponaranncrcxo n arnrannonno nnreparype o]nnnantntx connan-emoxparnuecxnx naprn.
Mano roro. Ono tno nmenno satro, rax xax ono conepmenno nenpnmnpnmo c pe]opmnsmom,
ono ter n nnno otuntm onnoprynncrnuecxnm npepaccyxam n memancxnm nnnmsnxm nacuer
mnpnoro pasnnrnx emoxparnn.
Hponerapnary nyxno rocyapcrno +ro nonropxmr nce onnoprynncrt, connan-monnnncrt
n xayrcxnannt, ynepxx, uro raxono yuenne Mapxca, n saoiea oannrt, uro, no-nepntx, no
Mapxcy, nponerapnary nyxno nnmt ormnpammee rocyapcrno, r. e. ycrpoennoe rax, urot ono
nemenenno nauano ormnpart n ne morno ne ormnpart. A, no-nroptx, rpyxmnmcx nyxno
rocyapcrno, ro ecrt oprannsonannt n rocnocrnymmn xnacc nponerapnar.
Iocyapcrno ecrt ocoax oprannsannx cnnt, ecrt oprannsannx nacnnnx nx noannennx
xaxoro-nno xnacca. Kaxo xe xnacc nao noannxrt nponerapnary? Koneuno, rontxo
+xcnnyararopcxn xnacc, r. e. ypxyasnm. Tpyxmnmcx nyxno rocyapcrno nnmt nx noannennx
conpornnnennx +xcnnyararopon, a pyxononrt +rnm noannennem, nponecrn ero n xnsnt n
cocroxnnn rontxo nponerapnar, xax enncrnennt o xonna penonmnnonnt xnacc,
enncrnennt xnacc, cnocont oennnrt ncex rpyxmnxcx n +xcnnyarnpyemtx n opte
npornn ypxyasnn, n nonnom cmemennn ee.
3xcnnyararopcxnm xnaccam nyxno nonnrnuecxoe rocnocrno n nnrepecax noepxannx
+xcnnyarannn, r. e. n xoptcrntx nnrepecax nnuroxnoro mentmnncrna, npornn rpomanemero
ontmnncrna napoa. 3xcnnyarnpyemtm xnaccam nyxno nonnrnuecxoe rocnocrno n nnrepecax
nonnoro ynnuroxennx ncxxo +xcnnyarannn, r. e. n nnrepecax rpomanemero ontmnncrna
napoa, npornn nnuroxnoro mentmnncrna conpemenntx paonnaentnen, r. e. nomemnxon n
xannranncron.
Menxoypxyasnte emoxpart, +rn xxot connanncrt, samenxnmne xnacconym opty
meurannxmn o cornamennn xnaccon, npecrannxnn cee n connanncrnuecxoe npeopasonanne
meurarentntm opasom, ne n nne cnepxennx rocnocrna +xcnnyararopcxoro xnacca, a n nne
mnpnoro nounnennx mentmnncrna nonxnmemy cnon saaun ontmnncrny. 3ra menxoypxyasnax
yronnx, nepasptnno cnxsannax c npnsnannem naxnacconoro rocyapcrna, npnnonna na npaxrnxe
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 13
x npearentcrny nnrepecon rpyxmnxcx xnaccon, xax +ro n noxasana, nanp., ncropnx ]pannyscxnx
penonmnn 1848 n 1871 roon, xax +ro noxasan ontr connanncrnuecxoro yuacrnx n
ypxyasntx mnnncrepcrnax n Anrnnn, no upannnn, n Hrannn n pyrnx crpanax n xonne XIX n n
nauane XX nexa.
Mapxc ncm cnom xnsnt oponcx c +rnm menxoypxyasntm connannsmom, ntne
nospoxenntm n Poccnn naprnxmn +cepon n mentmennxon. Mapxc nponen yuenne o xnaccono
opte nocneonarentno nnnort o yuennx o nonnrnuecxo nnacrn, o rocyapcrne.
Cnepxenne rocnocrna ypxyasnn nosmoxno rontxo co cropont nponerapnara, xax ocooro
xnacca, +xonomnuecxne ycnonnx cymecrnonannx xoroporo nororonnxmr ero x raxomy
cnepxennm, amr emy nosmoxnocrt n cnny conepmnrt ero. B ro npemx xax ypxyasnx
pasponxer, pacntnxer xpecrtxncrno n nce menxoypxyasnte cnon, ona cnnaunnaer, oennxer,
oprannsyer nponerapnar. Tontxo nponerapnar, n cnny +xonomnuecxo ponn ero n xpynnom
nponsnocrne, cnocoen trt noxem ecex rpyxmnxcx n +xcnnyarnpyemtx macc, xoropte
ypxyasnx +xcnnyarnpyer, rnerer, annr uacro ne mentme, a cnntnee, uem nponerapnen, no
xoropte ne cnocont x ca+ocmome.iuo opte sa cnoe ocnooxenne.
Vuenne o xnaccono opte, npnmenennoe Mapxcom x nonpocy o rocyapcrne n o
connanncrnuecxo penonmnnn, neer neoxonmo x npnsnannm no.umu:ecroeo eocnoocmea
nponerapnara, ero nxrarypt, r. e. nnacrn, ne pasenxemo nn c xem n onnpammecx
nenocpecrnenno na noopyxennym cnny macc. Cnepxenne ypxyasnn ocymecrnnmo nnmt
npenpamennem nponerapnara n eocnoocmevmuu r.acc, cnocont noannrt nensexnoe,
oruaxnnoe, conpornnnenne ypxyasnn n oprannsonart nx nonoro yxnaa xosxcrna ece
rpyxmnecx n +xcnnyarnpyemte macct.
Hponerapnary neoxonma rocyapcrnennax nnacrt, nenrpannsonannax oprannsannx cnnt,
oprannsannx nacnnnx n nx noannennx conpornnnennx +xcnnyararopon n nx pvroeoocmea
rpomano macco nacenennx, xpecrtxncrnom, menxo ypxyasne, nonynponerapnxmn n ene
nanaxnnannx connanncrnuecxoro xosxcrna.
Bocnnrtnax paouym naprnm, mapxcnsm nocnnrtnaer ananrap nponerapnara, cnocont
nsxrt nnacrt n eecmu eeci uapoo x connannsmy, nanpannxrt n oprannsontnart nont crpo, trt
yunrenem, pyxononrenem, noxem ncex rpyxmnxcx n +xcnnyarnpyemtx n ene ycrpocrna cnoe
omecrnenno xnsnn es ypxyasnn n npornn ypxyasnn. Haoopor, rocnocrnymmn ntne
onnoprynnsm nocnnrtnaer ns paoue naprnn orptnammnxcx or macct npecrannrene nyume
onnaunnaemtx paounx, ycrpannammnxcx cnocno npn xannrannsme, npoammnx sa
ueuennunym noxnexy cnoe npano nepnopocrna, r. e. orxastnammnxcx or ponn penonmnnonntx
noxe napoa npornn ypxyasnn.
Iocyapcrno, ro ecrt oprannsonannt n rocnocrnymmn xnacc nponerapnar, +ra
reopnx Mapxca nepasptnno cnxsana co ncem ero yuennem o penonmnnonno ponn nponerapnara n
ncropnn. 3anepmenne +ro ponn ecrt nponerapcxax nxrarypa, nonnrnuecxoe rocnocrno
nponerapnara.
Ho ecnn nponerapnary nyxno rocyapcrno, xax ocooa oprannsannx nacnnnx npomue
ypxyasnn, ro orcma cam coo nanpamnnaercx ntno, mtcnnmo nn cosanne raxo
oprannsannn es npenapnrentnoro ynnuroxennx, es paspymennx ro rocyapcrnenno mamnnt,
xoropym cosana ceoe ypxyasnx? K +romy ntnoy nnnornym nononr Kommynncrnuecxn
Mann]ecr n o +rom ntnoe ronopnr Mapxc, nonox nrorn ontry penonmnnn 18481851 roon.

2. H1oru penonmuuu

Ho nnrepecymmemy nac nonpocy o rocyapcrne Mapxc nononr nrorn penonmnnn 1848
1851 roon n cneymmem paccyxennn, ns counnennx 18-oe Fpmmepa Hyn Fonanapra:

Ho penonmnnx ocnonarentna. Ona eme naxonrcx n nyremecrnnn uepes
uncrnnnme. Ona ntnonnxer cnoe eno meronuecxn. o 2-ro exapx 1851-ro roa
(ent conepmennx rocyapcrnennoro nepenopora Hyn Fonanaprom) ona saxonunna
nononnny cnoe nororonnrentno paort, renept ona saxanunnaer pyrym nononnny.
Cnauana ona ononr o conepmencrna napnamenrapnym nnacrt, urot nmert
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 14
nosmoxnocrt nncnponeprnyrt ee. Tenept, xora ona +roro ocrnrna, ona ononr o
conepmencrna ucno.uume.iuvm e.acmi, cnonr ee x ee camomy uncromy ntpaxennm,
nsonnpyer ee, npornnonocrannxer ee cee, xax enncrnennt ynpex, :mooi
croueumpupoeami npomue uee ece cu.i paspvueuu (xypcnn nam). H xora
penonmnnx saxonunr +ry nropym nononnny cnoe npenapnrentno paort, rora
Enpona nonnmercx co cnoero mecra n cxaxer, ropxecrnyx: rt xopomo poemt, crapt
xpor!
3ra ncnonnnrentnax nnacrt, c ee rpomano mpoxparnuecxo n noenno
oprannsanne, c ee mnorocnoxno n ncxyccrnenno rocyapcrnenno mamnno, c +rnm
nocxom unnonnnxon n nonmnnnnona uenonex pxom c apmne eme n nonmnnnnona, +ror
yxacnt oprannsm-napasnr, onnnammn rouno certm nce reno ]pannyscxoro
omecrna n sartxammn nce ero nopt, nosnnx n +noxy camoepxanno monapxnn, npn
ynaxe ]eoannsma, ynaxe, xoropt +ror oprannsm nomoran ycxopxrt. Hepnax
]pannyscxax penonmnnx pasnnna nenrpannsannm, no nmecre c rem pacmnpnna oem,
arpnyrt n uncno noconnxon npannrentcrnenno nnacrn. Hanoneon sanepmnn +ry
rocyapcrnennym mamnny. Hernrnmnax monapxnx n nmntcxax monapxnx ne
npnannnn nnuero nonoro, xpome ontmero pasenennx rpya

Haxonen, napnamenrapnax pecnynnxa oxasanact n cnoe opte npornn
penonmnnn ntnyxenno ycnnnrt, nmecre c mepamn penpeccnn, cpecrna n
nenrpannsannm npannrentcrnenno nnacrn. Bce nepeeopomi vcoeepueucmeoea.u omv
+auuuv e+ecmo moeo, :mooi c.o+ami ee (xypcnn nam). Haprnn, xoropte, cmenxx
pyr pyra, oponnct sa rocnocrno, paccmarpnnann saxnar +roro orpomnoro
rocyapcrnennoro sannx, xax rnannym otuy npn cnoe noee
(18-oe Bpm+epa Byu Bouanapma, cmp. 9899, us. 4-e, Ia+ype, 1907 e.).

B +rom sameuarentnom paccyxennn mapxcnsm enaer rpomant mar nnepe no cpannennm
c Kommynncrnuecxnm Mann]ecrom. Tam nonpoc o rocyapcrne crannrcx eme xpane
acrpaxrno, n camtx omnx nonxrnxx n ntpaxennxx. 3ect nonpoc crannrcx xonxperno, n ntno
enaercx upesntuano rount, onpeenennt, npaxrnuecxn-ocxsarentnt: nce npexnne
penonmnnn yconepmencrnonann rocyapcrnennym mamnny, a ee nao pasnrt, cnomart.
3ror ntno ecrt rnannoe, ocnonnoe n yuennn mapxcnsma o rocyapcrne. H nmenno +ro
ocnonnoe ne rontxo conepmenno saoimo rocnocrnymmnmn o]nnnantntmn
connan-emoxparnuecxnmn naprnxmn, no n npxmo usepaueuo (xax ynnnm nnxe) nnnemnm
reopernxom II Hnrepnannonana K. Kayrcxnm.
B Kommynncrnuecxom Mann]ecre noneent omne nrorn ncropnn, sacrannxmmne
nnert n rocyapcrne opran xnacconoro rocnocrna n npnnoxmee x neoxonmomy saxnmuennm,
uro nponerapnar ne moxer cneprnyrt ypxyasnn, ne sanoenan cnauana nonnrnuecxo nnacrn, ne
nonyunn nonnrnuecxoro rocnocrna, ne npenparnn rocyapcrna n oprannsonannt, xax
rocnocrnymmn xnacc, nponerapnar, n uro +ro nponerapcxoe rocyapcrno ceuac xe nocne ero
noet nauner ormnpart, no n omecrne es xnaccontx npornnopeun rocyapcrno ne nyxno n
nenosmoxno. 3ect ne crannrcx nonpoc o rom, xaxona xe onxna c rouxn spennx ncropnuecxoro
pasnnrnx trt +ra cmena ypxyasnoro rocyapcrna nponerapcxnm.
Hmenno raxo nonpoc Mapxc crannr n pemaer n 1852-om roy. Bepnt cnoe ]nnoco]nn
nanexrnuecxoro marepnannsma, Mapxc eper n ocnony ncropnuecxn ontr nennxnx roon
penonmnnn 18481851. Vuenne Mapxca n sect xax n ncera ecrt ocnemennoe rnyoxnm
]nnoco]cxnm mnpocosepnannem n orartm snannem ncropnn nooimoreuue onima.
Bonpoc o rocyapcrne crannrcx xonxperno: xax ncropnuecxn nosnnxno ypxyasnoe
rocyapcrno, neoxonmax nx rocnocrna ypxyasnn rocyapcrnennax mamnna? xaxont ee
nsmenennx, xaxona ee +nonmnnx n xoe ypxyasntx penonmnn n nepe nnnom camocroxrentntx
ntcrynnenn yrnerenntx xnaccon? xaxont saaun nponerapnara no ornomennm x +ro
rocyapcrnenno mamnne?
Henrpannsonannax rocyapcrnennax nnacrt, cnocrnennax ypxyasnomy omecrny,
nosnnxna n +noxy naennx aconmrnsma. na yupexennx nanonee xapaxrepnt nx +ro
rocyapcrnenno mamnnt: unnonnnuecrno n nocroxnnax apmnx. O rom, xax rtcxun nnre
cnxstnamr +rn yupexennx nmenno c ypxyasne, ronopnrcx neonoxparno n counnennxx
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 15
Mapxca n 3nrentca. Ontr xaxoro paouero noxcnxer +ry cnxst c upesntuano narnxnocrtm n
nnymnrentnocrtm. Paoun xnacc na cnoe mxype yunrcx nosnanart +ry cnxst, nor nouemy on
rax nerxo cxnartnaer n rax rnepo ycnannaer nayxy o nensexnocrn +ro cnxsn, nayxy, xoropym
menxoypxyasnte emoxpart nno nenexecrnenno n nerxomtcnenno orpnnamr, nno eme
nerxomtcnennee npnsnamr noome, satnax enart coornercrnymmne npaxrnuecxne ntnot.
unnonnnuecrno n nocroxnnax apmnx, +ro napasnr na rene ypxyasnoro omecrna,
napasnr, nopoxennt nnyrpennnmn npornnopeunxmn, xoropte +ro omecrno pasnpamr, no
nmenno napasnr, sartxammn xnsnennte nopt. Iocnocrnymmn ntne n o]nnnantno
connan-emoxparnn xayrcxnancxn onnoprynnsm cunraer nsrnx na rocyapcrno, xax na
napasumu:ecru opeauus+, cnennantno n ncxnmunrentno npnnanexnocrtm anapxnsma.
Pasymeercx, +ro nsnpamenne mapxcnsma upesntuano ntrono rem memanam, xoropte onenn
connannsm o necntxannoro nosopa onpanannx n npnxpamnnannx nmnepnanncrcxo nont
nyrem npnmenennx x ne nonxrnx samnra oreuecrna, no nce xe +ro esycnonnoe nsnpamenne.
uepes nce ypxyasnte penonmnnn, xoroptx nnana Enpona mnoroe mnoxecrno co npemenn
naennx ]eoannsma, ner pasnnrne, yconepmencrnonanne, yxpennenne +roro unnonnnutero n
noennoro annapara. B uacrnocrn, nmenno menxax ypxyasnx npnnnexaercx na cropony xpynno n
nounnxercx e n snaunrentno crenenn nocpecrnom +roro annapara, ammero nepxnnm cnoxm
xpecrtxncrna, menxnx pemecnennnxon, ropronnen n npou. cpannnrentno yonte, cnoxonte n
nouernte mecreuxn, cranxmne onaarene nx uao napoom. Bostmnre ro, uro nponsomno n
Poccnn sa nonroa nocne 27 ]enpanx 1917 r.: unnonnnutn mecra, xoropte pantme anannct
npenournrentno uepnocorennam, crann npemerom otun xaeron, mentmennxon n +cepon. Hn
o xaxnx ceptesntx pe]opmax, n cymnocrn, ne ymann, crapaxct orrxrnnart nx o
Vupenrentnoro copannx a Vupenrentnoe copanne orrxrnnart nomanentxy o xonna
nont! C enexom xe otun, c sanxrnem mecreuex mnnncrpon, ronapnme mnnncrpa,
renepan-ryepnaropon n npouee n npouee ne mennnn n nnxaxoro Vupenrentnoro copannx ne
xann! Hrpa n xomnnannn nacuer cocrana npannrentcrna tna, n cymnocrn, nnmt ntpaxennem
+roro pasena n nepeena otun, nymero n nnepxy n nnnsy, no nce crpane, no ncem
nenrpantnom n mecrnom ynpannennn. Hror, oexrnnnt nror sa nonroa 27 ]enpanx 27
anrycra 1917 r. necomnenen: pe]opmt ornoxent, pasen unnonnnutnx mecreuex cocroxncx, n
omnxn pasena ncnpannent necxontxnmn nepeenamn.
Ho uem ontme nponcxonr nepeenon unnonnnutero annapara mexy pasnnuntmn
ypxyasntmn n menxoypxyasntmn naprnxmn (mexy xaeramn, +cepamn n mentmennxamn, ecnn
nsxrt pyccxn npnmep), rem xcnee cranonnrcx yrnerenntm xnaccam, n nponerapnary no rnane nx,
nx nenpnmnpnmax npaxenocrt xo ece+v ypxyasnomy omecrny. Orcma neoxonmocrt nx
ncex ypxyasntx naprn, axe nx camtx emoxparnuecxnx n
penonmnnonno-emoxparnuecxnx n rom uncne, ycnnnnart penpeccnn npornn penonmnnonnoro
nponerapnara, yxpennxrt annapar penpeccn, r. e. ry xe rocyapcrnennym mamnny. Taxo xo
cotrn ntnyxaer penonmnnm roueumpupoeami ece cu.i paspvueuu npornn
rocyapcrnenno nnacrn, ntnyxaer nocrannrt saaue ne ynyumenne rocyapcrnenno mamnnt,
a paspvueuue, vuu:moreuue ee.
He nornuecxne paccyxennx, a ecrnnrentnoe pasnnrne cotrn, xnno ontr 18481851
roon npnnenn x raxo nocranonxe saaun. o xaxo crenenn crporo epxnrcx Mapxc na
]axrnuecxo ase ncropnuecxoro ontra, +ro nnno ns roro, uro n 1852 roy on ne crannr eme
xonxperno nonpoca o rom, :e+ samennrt +ry nonexamym ynnuroxennm rocyapcrnennym
mamnny. Ontr ne anan eme rora marepnana nx raxoro nonpoca, nocrannennoro ncropne na
ouepet nx nosxe, n 1871 roy. B 1852 roy c rounocrtm ecrecrnenno-ncropnuecxoro
nanmennx moxno tno nnmt xoncrarnponart, uro nponerapcxax penonmnnx nooou.a x saaue
cocpeorounrt nce cnnt paspymennx npornn rocyapcrnenno nnacrn, x saaue cnomart
rocyapcrnennym mamnny.
3ect moxer nosnnxnyrt nonpoc, npannntntm nn xnnxercx oomenne ontra, nanmenn
n saxnmuenn Mapxca, nepenecenne nx na npeent onee mnpoxne, uem ncropnx upannnn sa rpn
roa, 18481851 rot? nx pasopa +roro nonpoca nanomnnm cnauana ono sameuanne 3nrentca,
a sarem nepeem x ]axrnuecxnm anntm.

Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 16
upannnx nncan 3nrentc n npencnonnn x 3-my nsannm 18-ro Fpmmepa
upannnx ecrt crpana, n xoropo ncropnuecxax opta xnaccon ontme, uem n pyrnx
crpanax, oxonna xaxt pas o pemnrentnoro xonna. Bo upannnn n nanonee pesxnx
oueprannxx ntxontnannct re menxmmnecx nonnrnuecxne ]opmt, nnyrpn xoroptx
nnranact +ra xnacconax opta n n xoroptx naxonnn cnoe ntpaxenne ee pesyntrart.
Cpeoroune ]eoannsma n cpenne nexa, opasnonax crpana ennoopasno cocnonno
monapxnn co npemenn Peneccanca, upannnx pasrpomnna no npemx nennxo penonmnnn
]eoannsm n ocnonana uncroe rocnocrno ypxyasnn, c raxo xnaccnuecxo xcnocrtm,
xax nn ona pyrax enponecxax crpana. H opta nonnmammero ronony nponerapnara
npornn rocnocrnymme ypxyasnn ntcrynaer sect n raxo ocrpo ]opme, xoropax
pyrnm crpanam nensnecrna (crp. 4 n ns. 1907 r.).

Hocnenee sameuanne ycrapeno, nocxontxy c 1871-ro roa nacrynnn nepeptn n
penonmnnonno opte ]pannyscxoro nponerapnara, xorx +ror nepeptn, xaxnm t
npoonxnrentntm on nn tn, ne ycrpanxer nncxontxo nosmoxnocrn roro, uro n rpxyme
nponerapcxo penonmnnn upannnx npoxnnr cex, xax xnaccnuecxax crpana optt xnaccon o
pemnrentnoro xonna.
Ho pocnm omn nsrnx na ncropnm nepeontx crpan n xonne XIX n nauane XX nexa. Mt
ynnnm, uro menennee, mnoroopasnee, na ropaso onee mnpoxo apene nponcxonn ror camt
nponecc, c ono cropont, ntpaorxn napnamenrapno nnacrn xax n pecnynnxancxnx crpanax
(upannnx, Amepnxa, Bnenapnx), rax n n monapxnuecxnx (Anrnnx, Iepmannx o nsnecrno
crenenn, Hrannx, cxannnancxne crpant n r. .), c pyro cropont, optt sa nnacrt
pasnnuntx ypxyasntx n menxoypxyasntx naprn, ennnmnx n nepeenxnmnx otuy
unnonnnutnx mecreuex, npn nensmennocrn ocnon ypxyasnoro crpox, naxonen,
yconepmencrnonannx n yxpennennx ncnonnnrentno nnacrn, ee unnonnnutero n noennoro
annapara.
Her nnxaxoro comnennx, uro +ro omne ueprt nce noneme +nonmnnn
xannranncrnuecxnx rocyapcrn noome. 3a rpn roa, 18481851, upannnx n tcrpo, pesxo,
xonnenrpnponanno ]opme noxasana re camte nponecct pasnnrnx, xoropte cnocrnennt ncemy
xannranncrnuecxomy mnpy.
B ocoennocrn xe nmnepnannsm, +noxa anxonoro xannrana, +noxa rnranrcxnx
xannranncrnuecxnx monononn, +noxa nepepacrannx monononncrnuecxoro xannrannsma n
rocyapcrnenno-monononncrnuecxn xannrannsm, noxastnaer neotxnonennoe ycnnenne
rocyapcrnenno mamnnt, necntxannt pocr ee unnonnnutero n noennoro annapara n cnxsn c
ycnnennem penpeccn npornn nponerapnara xax n monapxnuecxnx, rax n n camtx cnoontx,
pecnynnxancxnx crpanax.
Bcemnpnax ncropnx nononr renept, necomnenno, n necpannenno onee mnpoxom
macmrae, uem n 1852 roy, x xonnenrpannn ncex cnn nponerapcxo penonmnnn na
paspymennn rocyapcrnenno mamnnt.
uem samennr ee nponerapnar, o +rom noyunrentnemn marepnan ana Hapnxcxax
Kommyna.

3. Roc1auonka nonpoca Mapkcou n 1852 ropy
3


B 1907 roy Mepnnr onynnxonan n xypnane Neue Zeit
4
(XXV, 2, 164) ntepxxn ns

3
oanneno xo nropomy nsannm.

4
Die Neue Zeit (Honoe Bpemx) xypnan repmancxo connan-emoxparnn; ntxonn n Bryrrapre c 1883 no
1923 ro. B 18851895 roax n Die Neue Zeit tnn onynnxonant nexoropte crartn u. 3nrentca. On uacro anan
yxasannx peaxnnn xypnana n pesxo xpnrnxonan ee sa orcrynnennx or mapxcnsma. Co nropo nononnnt 90-x roon,
nocne cmeprn u. 3nrentca, xypnan cncremarnuecxn neuaran crartn pennsnonncron. B rot mnpono
nmnepnanncrnuecxo nont (19141918) xypnan sannman nenrpncrcxym, xayrcxnancxym nosnnnm, noepxnnan
connan-monnnncron.

Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 17
nnctma Mapxca x Beemeepy or 5 mapra 1852 r. B +rom nnctme coepxnrcx, mexy npounm,
cneymmee sameuarentnoe paccyxenne:

uro xacaercx menx, ro mne ne npnnanexnr nn ra sacnyra, uro x orxptn
cymecrnonanne xnaccon n conpemennom omecrne, nn ra, uro x orxptn nx opty mexy
coom. Fypxyasnte ncropnxn saonro o menx nsnoxnnn ncropnuecxoe pasnnrne +ro
optt xnaccon, a ypxyasnte +xonomncrt +xonomnuecxym anaromnm xnaccon. To,
uro x cenan nonoro, cocroxno n oxasarentcrne cneymmero:
1) uro cymecrnonanne xnaccon cnxsano nnmt c onpeenenntmn ncropnuecxnmn
]asamn pasnnrnx nponsnocrna (historische Entwicklungsphasen der Produktion),
2) uro xnacconax opta neoxonmo neer x nxrarype nponerapnara,
3) uro +ra nxrarypa cama cocrannxer nnmt nepexo x ynnuroxennm ncxxnx
xnaccon n x omecrny es xnaccon

B +rnx cnonax Mapxcy yanoct ntpasnrt c nopasnrentno pente]nocrtm, no-nepntx,
rnannoe n xopennoe ornnune ero yuennx or yuennx nepeontx n nanonee rnyoxnx mtcnnrene
ypxyasnn, a no-nroptx, cyrt ero yuennx o rocyapcrne.
Inannoe n yuennn Mapxca ecrt xnacconax opta. Tax ronopxr n nnmyr ouent uacro. Ho +ro
nenepno. H ns +ro nenepnocrn cnnomt a pxom nonyuaercx onnoprynncrnuecxoe ncxaxenne
mapxcnsma, noenxa ero n yxe npnemnemocrn nx ypxyasnn. Ho yuenne o xnaccono opte
ue Mapxcom, a ypxyasne oo Mapxca cosano n nx ypxyasnn, noome ronopx, npue+.e+o.
Kro npnsnaer mo.iro opty xnaccon, ror eme ne mapxcncr, ror moxer oxasartcx eme
nentxoxmnm ns pamox ypxyasnoro mtmnennx n ypxyasno nonnrnxn. Orpannunnart
mapxcnsm yuennem o opte xnaccon snaunr ypestnart mapxcnsm, ncxaxart ero, cnonrt ero x
romy, uro npnemnemo nx ypxyasnn. Mapxcncr nnmt ror, xro pacnpocmpauem npnsnanne
optt xnaccon o npnsnannx ourmamvpi npo.emapuama. B +rom camoe rnyoxoe ornnune
mapxcncra or mxnnnoro menxoro (a n xpynnoro) ypxya. Ha +rom ocenxe nao ncntrtnart
oecmeume.iuoe nonnmanne n npnsnanne mapxcnsma. H neynnnrentno, uro xora ncropnx
Enpont nonena paoun xnacc nparmu:ecru x annomy nonpocy, ro ne rontxo nce
onnoprynncrt n pe]opmncrt, no n nce xayrcxnannt (xonenmmnecx mexy pe]opmnsmom n
mapxcnsmom nmn) oxasannct xanxnmn ]nnncrepamn n menxoypxyasntmn emoxparamn,
ompuamuu+u nxrarypy nponerapnara. Fpommpa Kayrcxoro nxrarypa nponerapnara,
ntmemax n anrycre 1918 r., r. e. mnoro cnycrx nocne nepnoro nsannx nacroxme xnnxxn, ecrt
opasen memancxoro ncxaxennx mapxcnsma n nonoro orpeuennx or nero ua oe.e, npn
nnnemepnom npnsnannn ero ua c.oeax (cm. mom pommpy: Hponerapcxax penonmnnx n penerar
Kayrcxn, Herporpa n Mocxna 1918 r.).
Conpemennt onnoprynnsm n nnne ero rnannoro npecrannrenx, tnmero mapxcncra
K. Kayrcxoro, nonaaer nennxom no npnneennym xapaxrepncrnxy ovprvasuo nosnnnn y
Mapxca, no +ror onnoprynnsm orpannunnaer onacrt npnsnannx xnaccono optt onacrtm
ypxyasntx ornomenn. (A nnyrpn +ro onacrn, n pamxax ee nn onn opasonannt nnepan ne
orxaxercx npnnnnnnantno npnsnart xnacconym opty!) Onnoprynnsm ue ooeooum npnsnannx
xnaccono optt xax pas o camoro rnannoro, o nepnoa nepexooa or xannrannsma x
xommynnsmy, o nepnoa ceepreuu ypxyasnn n nonnoro vuu:moreuu ee. B
ecrnnrentnocrn +ror nepno nemnnyemo xnnxercx nepnoom nennanno oxecrouenno
xnaccono optt, nennanno ocrptx ]opm ee, a cneonarentno, n rocyapcrno +roro nepnoa
nensexno onxno trt rocyapcrnom no-uoeo+v emoxparnuecxnm (nx nponerapnen n
nenmymnx noome) n no-uoeo+v nxraropcxnm (npornn ypxyasnn).
anee. Cymnocrt yuennx Mapxca o rocyapcrne ycnoena rontxo rem, xro nonxn, uro
nxrarypa oouoeo xnacca xnnxercx neoxonmo ne rontxo nx ncxxoro xnacconoro omecrna
noome, ne rontxo nx npo.emapuama, cneprnynmero ypxyasnm, no n nx nenoro
ucmopu:ecroeo nepuooa, orenxmmero xannrannsm or omecrna es xnaccon, or xommynnsma.
uopmt ypxyasntx rocyapcrn upesntuano pasnoopasnt, no cyrt nx ona: nce +rn
rocyapcrna xnnxmrcx rax nnn nnaue, no n nocnenem cuere oxsarentno ourmamvpo ovprvasuu.
Hepexo or xannrannsma x xommynnsmy, xoneuno, ne moxer ne art rpomanoro onnnx n
pasnoopasnx nonnrnuecxnx ]opm, no cymnocrt yer npn +rom nensexno ona: ourmamvpa
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 18
npo.emapuama.


Fnana III
FOCYAPCTBO H PEBORKUHR. ORLT RAPHXCKOH KOMMYHL 1871
FOA. AHARH3 MAPKCA

1. B ueu repousu nonm1ku kouuyuapon?

Hsnecrno, uro sa necxontxo mecxnen o Kommynt, ocentm 1870-ro roa, Mapxc
npeocreperan napnxcxnx paounx, oxastnax, uro nontrxa cneprnyrt npannrentcrno tna t
rnynocrtm oruaxnnx. Ho xora n mapre 1871-ro roa paounm uaesa.u pemnrentnt o n onn
ero npnnxnn, xora noccranne crano ]axrom, Mapxc c nennuamnm nocroprom npnnercrnonan
nponerapcxym penonmnnm, necmorpx na nnoxne npesnamenonannx. Mapxc ne ynepcx na
neanrcxom ocyxennn necnoenpemennoro nnxennx, xax neuantno-snamennrt pyccxn
penerar mapxcnsma Hnexanon, n noxpe 1905 roa nncanmn n yxe noompennx optt paounx n
xpecrtxn, a nocne exapx 1905 roa no-nnepantnomy xpnuanmn: ne nao tno partcx sa
opyxne.
Mapxc, onaxo, ne rontxo nocroprancx reponsmom mrypmonanmnx neo, no ero
ntpaxennm, xommynapon. B macconom penonmnnonnom nnxennn, xorx ono n ne ocrnrno nenn,
on nnen rpomano naxnocrn ncropnuecxn ontr, nsnecrnt mar nnepe ncemnpno
nponerapcxo penonmnnn, npaxrnuecxn mar, onee naxnt, uem cornn nporpamm n
paccyxenn. Anannsnponart +ror ontr, nsnneut ns nero ypoxn raxrnxn, nepecmorpert na
ocnonannn ero cnom reopnm nor xax nocrannn cnom saauy Mapxc.
Enncrnennax nonpanxa x Kommynncrnuecxomy Mann]ecry, xoropym cuen
neoxonmtm cenart Mapxe, tna cenana nm na ocnonannn penonmnnonnoro ontra napnxcxnx
xommynapon.
Hocnenee npencnonne x nonomy nemenxomy nsannm Kommynncrnuecxoro Mann]ecra,
nonncannoe oonmn ero anropamn, nomeueno 24-tm nmnx 1872-ro roa. B +rom npencnonnn
anropt, Kapn Mapxc n upnpnx 3nrentc, ronopxr, uro nporpamma Kommynncrnuecxoro
Mann]ecra renept mecramn ycrapena.

B ocooeuuocmu npooo.ramm ouu Ko++vua oorasa.a, :mo paoo:u r.acc
ue +orem npocmo oe.aoemi eomoeo eocvoapcmeeuuo +auuuo u nvcmumi ee e xoo
o. ceoux coocmeeuuix e.e

Bsxrte no nropte xantuxn cnona +ro nnrart sanmcrnonant ee anropamn ns counnennx
Mapxca: Ipaxancxax nona no upannnn.
Hrax, onn ocnonno n rnannt ypox Hapnxcxo Kommynt Mapxc n 3nrentc cunrann
nmemmnm raxym rnranrcxym naxnocrt, uro onn nnecnn ero, xax cymecrnennym nonpanxy x
Kommynncrnuecxomy Mann]ecry.
upesntuano xapaxrepno, uro nmenno +ra cymecrnennax nonpanxa tna ncxaxena
onnoprynncramn, n cmtcn ee, nanepnoe, nensnecren enxrn ecxrtm, ecnn ne enxnocro enxrn
cortm unrarene Kommynncrnuecxoro Mann]ecra. Hopono o +rom ncxaxennn mt cxaxem
nnxe, n rnane, cnennantno nocnxmenno ncxaxennxm. Tenept ocrarouno yer ormernrt, uro
xoxuee, nyntrapnoe nonnmanne npnneennoro namn snamennroro nspeuennx Mapxca cocronr n
rom, yro Mapxc nouepxnnaer sect nem menennoro pasnnrnx n npornnononoxnocrt saxnary
nnacrn n romy noonoe.
Ha camom ene rar pas uaooopom. Mtcnt Mapxca cocronr n rom, uro paoun xnacc
onxen pasoumi, c.o+ami roronym rocyapcrnenym mamnny, a ne orpannunnartcx npocrtm
saxnarom ee.
12-ro anpenx 1871-ro roa, r. e. xax pas no npemx Kommynt, Mapxc nncan Kyrentmany:

Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 19
Ecnn rt sarnxnemt n nocnenmm rnany moero 18-ro Fpmmepa, rt ynnnmt,
uro cneymme nontrxo ]pannyscxo penonmnnn x oxnnxm: ne nepeart ns onnx
pyx n pyrne mpoxparnuecxn-noennym mamnny, xax tnano o cnx nop, a c.o+ami
ee (xypcnn Mapxca; n opnrnnane cronr zerbrechen), n nmenno raxono npenapnrentnoe
ycnonne ncxxo ecrnnrentno napono penonmnnn na xonrnnenre. Kax pas n +rom n
cocronr nontrxa namnx repocxnx napnxcxnx ronapnme (crp. 709 n Neue Zeit, XX,
1, ro 19011902). (Hnctma Mapxca x Kyrentmany ntmnn no-pyccxn ne menee xax n
nyx nsannxx, ono ns nnx no moe peaxnne n c monm npencnonnem.)

B +rnx cnonax: cnomart mpoxparnuecxn-noennym rocyapcrnennym mamnny
saxnmuaercx, xparxo ntpaxennt, rnannt ypox mapxcnsma no nonpocy o saauax nponerapnara
n penonmnnn no ornomennm x rocyapcrny. H nmenno +ror ypox ne rontxo conepmenno satr, no
n npxmo nsnpamen rocnocrnymmnm, xayrcxnancxnm, ronxonannem mapxcnsma!
uro xacaercx o cctnxn Mapxca na 18-oe Fpmmepa, ro mt npnnenn ntme nonnocrtm
coornercrnymmee mecro.
Hnrepecno ormernrt ocoo na mecra n npnneennom paccyxennn Mapxca. Bo-nepntx, on
orpannunnaer cno ntno xonrnnenrom. 3ro tno nonxrno n 1871-om roy, xora Anrnnx tna
eme opasnom crpant uncro-xannranncrnuecxo, no es noenmnnt n n snaunrentno crenenn es
mpoxparnn. Ho+romy Mapxc ncxnmuan Anrnnm, re penonmnnx, n axe naponax penonmnnx,
npecrannxnact n tna rora nosmoxno oes npenapnrentnoro ycnonnx paspymennx rorono
rocyapcrnenno mamnnt.
Tenept, n 1917-om roy, n +noxy nepno nennxo nmnepnanncrcxo nont, +ro orpannuenne
Mapxca ornaaer. H Anrnnx n Amepnxa, xpynnemne n nocnenne no ncem mnpe
npecrannrenn anrno-caxconcxc cnoot n cmtcne orcyrcrnnx noenmnnt n mpoxparnsma,
cxarnnnct nnonne n omeenponecxoe rpxsnoe, xponanoe onoro mpoxparnuecxn-noenntx
yupexenn, nce cee nounnxmmnx, nce coo noannxmmnx. Tenept n n Anrnnn n n Amepnxe
npenapnrentntm ycnonnem ncxxo ecrnnrentno napono penonmnnn xnnxercx .o+ra,
paspvueuue rorono (nsroronnenno ram n 19141917 roax o enponecxoro,
omenmnepnanncrcxoro, conepmencrna) rocyapcrnenno mamnnt.
Bo-nroptx, ocoennoro nnnmannx sacnyxnnaer upesntuano rnyoxoe sameuanne Mapxca,
uro paspymenne mpoxparnuecxn-noenno rocyapcrnenno mamnnt xnnxercx
npenapnrentntm ycnonnem ncxxo ecrnnrentno uapoouo penonmnnn. 3ro nonxrne
napono penonmnnn xaxercx crpanntm n ycrax Mapxca, n pyccxne nnexanonnt n
mentmennxn, +rn nocneonarenn Crpyne, xenammne cunrartcx mapxcncramn, mornn t, noxany,
oxnnrt raxoe ntpaxenne y Mapxca omonnxo. Onn cnenn mapxcnsm x raxomy
yoro-nnepantnomy nsnpamennm, uro xpome npornnononoxennx ypxyasno n nponerapcxo
penonmnnn nx nnx nnuero ne cymecrnyer, a n +ro npornnononoxenne nonnmaercx nmn
onentsx meprnenno.
Ecnn nsxrt nx npnmepa penonmnnn XX nexa, ro n nopryrantcxym n rypenxym npnercx,
xoneuno, npnsnart ypxyasno. Ho napono nn ra, nn pyrax ne xnnxercx, no macca napoa,
rpomanoe ontmnncrno ero axrnnno, camocroxrentno, co cnonmn cocrnenntmn
+xonomnuecxnmn n nonnrnuecxnmn rpeonannxmn, nn n ro, nn n pyro penonmnnn samerno ne
ntcrynamr. Hanpornn, pyccxax ypxyasnax penonmnnx 19051907 roon, xorx n ne ne tno
raxnx necrxmnx ycnexon, xoropte ntnaann npemenamn na onm nopryrantcxo n rypenxo,
tna, necomnenno, ecrnnrentno napono penonmnne, no macca napoa, ontmnncrno
ero, camte rnyoxne omecrnennte nnst, saannennte rnerom n +xcnnyaranne, nonnmannct
camocroxrentno, nanoxnnn na nect xo penonmnnn orneuarox ceoux rpeonann, ceoux nontrox
no-cnoemy nocrponrt nonoe omecrno, na mecro paspymaemoro craporo.
B Enpone 1871-ro roa na xonrnnenre nn n ono crpane nponerapnar ne cocrannxn
ontmnncrna napoa. Haponax penonmnnx, nrxrnnammax n nnxenne ecrnnrentno
ontmnncrno, morna trt raxonom, nnmt oxnartnax n nponerapnar n xpecrtxncrno. Oa xnacca n
cocrannxnn rora napo. Oa xnacca oennent rem, uro mpoxparnuecxn-noennax
rocyapcrnennax mamnna rnerer, annr, +xcnnyarnpyer nx. Pasoumi +ry mamnny, c.o+ami ee
raxon ecrnnrentnt nnrepec napoa, ontmnncrna ero, paounx n ontmnncrna xpecrtxn,
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 20
raxono npenapnrentnoe ycnonne cnoonoro comsa enemnx xpecrtxn c nponerapnxmn, a
es raxoro comsa nenpouna emoxparnx n nenosmoxno connanncrnuecxoe npeopasonanne.
K raxomy comsy, xax nsnecrno, n nponnana cee opory Hapnxcxax Kommyna, ne
ocrnrmax nenn n cnny pxa npnunn nnyrpennero n nnemnero xapaxrepa.
Cneonarentno, ronopx o ecrnnrentno napono penonmnnn, Mapxc, nncxontxo ne
satnax ocoennocre menxo ypxyasnn (o nnx on ronopnn mnoro n uacro), crpoxame
yunrtnan ]axrnuecxoe coornomenne xnaccon n ontmnncrne xonrnnenrantntx rocyapcrn
Enpont n 1871-m roy. A c pyro cropont, on xoncrarnponan, uro pasnrne rocyapcrnenno
mamnnt rpeyercx nnrepecamn n paounx n xpecrtxn, oennxer nx, crannr nepe nnmn omym
saauy ycrpanennx napasnra n sament ero uem-nno nontm.
uem xe nmenno?

2. Heu saueuu1u pasu1ym rocypapc1neuuym uamuuy?

Ha +ror nonpoc n 1847-om roy, n Kommynncrnuecxom Mann]ecre, Mapxc anan orner
eme conepmenno acrpaxrnt, nepnee, yxastnammn saaun, no ne cnocot nx paspemennx.
3amennrt oprannsanne nponerapnara n rocnocrnymmn xnacc, sanoenannem emoxparnn
raxon tn orner Kommynncrnuecxoro Mann]ecra.
He nanaxct n yronnn, Mapxc or onima macconoro nnxennx xan ornera na nonpoc o rom,
n xaxne xonxpernte ]opmt +ra oprannsannx nponerapnara, xax rocnocrnymmero xnacca, craner
ntnnnartcx, xaxnm nmenno opasom +ra oprannsannx yer conmemena c nanonee nonntm n
nocneonarentntm sanoenannem emoxparnn.
Ontr Kommynt, xax t on nn tn man, Mapxc nonepraer n Ipaxancxo none no
upannnn camomy nnnmarentnomy anannsy. Hpnneem naxnemne mocra ns +roro counnennx:
B XIX nexe pasnnnact nponcxoxmax or cpennx nexon nenrpannsonannax rocyapcrnennax
nnacrt c ee nesecymnmn opranamn: nocroxnno apmne, nonnnne, mpoxparne, yxonencrnom,
cyecxnm cocnonnem. C pasnnrnem xnacconoro anraronnsma mexy xannranom n rpyom
rocyapcrnennax nnacrt npnnnmana nce onee n onee xapaxrep omecrnenno nnacrn nx
yrnerennx rpya, xapaxrep mamnnt xnacconoro rocnocrna. Hocne xaxo penonmnnn,
osnauamme nsnecrnt mar nnepe xnaccono optt, uncro yrnerarentcxn xapaxrep
rocyapcrnenno nnacrn ntcrynaer napyxy nce onee n onee orxptro. Iocyapcrnennax nnacrt
nocne penonmnnn 18481849 rr. cranonnrcx nannonantntm opynem nont xannrana npornn
rpya. Bropax nmnepnx saxpennxer +ro.
Hpxmo npornnononoxnocrtm nmnepnn tna Kommyna. Ona tna onpeenenno
]opmo raxo pecnynnxn, xoropax onxna tna ycrpannrt ne rontxo monapxnuecxym ]opmy
xnacconoro rocnocrna, no n camoe xnacconoe rocnocrno
B uem nmenno cocroxna +ra onpeenennax ]opma nponerapcxo, connanncrnuecxo
pecnynnxn? Kaxono tno rocyapcrno, xoropoe ona nauana cosanart?

Hepntm experom Kommynt tno ynnuroxenne nocroxnnoro nocxa n samena
ero noopyxenntm napoom

3ro rpeonanne cronr renept n nporpammax ncex, xenammnx nastnartcx
connanncrnuecxnmn, naprn. Ho uero croxr nx nporpammt, nyume ncero nnno ns noneennx
namnx +cepon n mentmennxon, na ene orxasanmnxcx xax pas nocne penonmnnn 27 ]enpanx or
nponeennx n xnsnt +roro rpeonannx!

Kommyna opasonanact ns ntpanntx nceomnm nsnparentntm npanom no
pasnnuntm oxpyram Hapnxa ropocxnx rnacntx. Onn tnn ornercrnennt n n nmoe
npemx cmenxemt. Fontmnncrno nx cocroxno, camo coom pasymeercx, ns paounx nnn
npnsnanntx npecrannrene paouero xnacca

Honnnnx, o cnx nop tnmax opynem rocyapcrnennoro npannrentcrna, tna
nemenenno nnmena ncex cnonx nonnrnuecxnx ]ynxnn n npenpamena n ornercrnennt
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 21
opran Kommynt, cmenxemt n nmoe npemx To xe camoe unnonnnxn ncex
ocrantntx orpacne ynpannennx Haunnax c unenon Kommynt, cnepxy onnsy,
omecrnennax cnyxa onxna tna ncnonnxrtcx sa sapaoomuvm n.amv paoo:eeo.
Bcxxne npnnnnernn n ntaun ener na npecrannrentcrno ntcmnm rocyapcrnenntm
unnam ncuesnn nmecre c +rnmn unnamn Ho ycrpanennn nocroxnnoro nocxa n
nonnnnn, +rnx opyn marepnantno nnacrn craporo npannrentcrna, Kommyna
nemenenno nsxnact sa ro, urot cnomart opyne yxonnoro yrnerennx, cnny nonon
Cyecxne unnt norepxnn cnom xaxymymcx nesanncnmocrt onn onxnt tnn
nnpet nsnpartcx orxptro, trt ornercrnenntmn n cmenxemtmn

Hrax, pasnrym rocyapcrnennym mamnny Kommyna samennna xax yro t rontxo onee
nonno emoxparne: ynnuroxenne nocroxnno apmnn, nonnax ntopnocrt n cmenxemocrt ncex
onxnocrntx nnn. Ho na camom ene +ro rontxo osnauaer rnranrcxym sameny onnx
yupexenn yupexennxmn npnnnnnnantno nnoro poa. 3ect nanmaercx xax pas onn ns
cnyuaen npenpamennx xonnuecrna n xauecrno: emoxparnx, nponeennax c raxo nanontme
nonnoro n nocneonarentnocrtm, c xaxo +ro noome mtcnnmo, npenpamaercx ns ypxyasno
emoxparnn n nponerapcxym, ns rocyapcrna (= ocoax cnna nx noannennx onpeenennoro
xnacca) n neuro raxoe, uro yxe ne ecrt cocrnenno rocyapcrno.
Hoannxrt ypxyasnm n ee conpornnnenne nce eme neoxonmo. nx Kommynt +ro tno
ocoenno neoxonmo, n ona ns npnunn ee nopaxennx cocronr n rom, uro ona neocrarouno
pemnrentno +ro enana. Ho noannxmmnm opranom xnnxercx sect yxe ontmnncrno nacenennx,
a ne mentmnncrno, xax tnano ncera n npn pacrne, n npn xpenocrnnuecrne, n npn naemnom
pacrne. A pas ontmnncrno napoa ca+o noannxer cnonx yrnerarene, ro ocoo cnnt nx
noannennx vre ue uvruo! B +rom cmtcne rocyapcrno ua:uuaem om+upami. Bmecro ocotx
yupexenn npnnnnernponannoro mentmnncrna (npnnnnernponannoe unnonnnuecrno, nauantcrno
nocroxnno apmnn), camo ontmnncrno moxer nenocpecrnenno ntnonnxrt +ro, a uem onee
ncenapontm cranonnrcx camoe ntnonnenne ]ynxnn rocyapcrnenno nnacrn, rem mentme
cranonnrcx naonocrn n +ro nnacrn.
Ocoenno sameuarentna n +rom ornomennn nouepxnnaemax Mapxcom mepa Kommynt:
ormena ncxxnx ntau ener na npecrannrentcrno, ncxxnx enexntx npnnnnern unnonnnxam,
cneenne nnart ece+ onxnocrntm nnnam n rocyapcrne o yponnx (sapaoomuo n.ami
paoo:eeo). Tyr xax pas ncero narnxnee cxastnaercx nepe.o+ or emoxparnn ypxyasno x
emoxparnn nponerapcxo, or emoxparnn yrnerarentcxo x emoxparnn yrnerenntx xnaccon, or
rocyapcrna, xax ocooo cu.i nx noannennx onpeenennoro xnacca, x noannennm
yrnerarene eceooue cu.o ontmnncrna napoa, paounx n xpecrtxn. H nmenno na +rom,
ocoenno narnxnom no nonpocy o rocyapcrne, noxany, nanonee naxnom nynxre ypoxn
Mapxca nanonee satrt! B nonynxpntx xommenrapnxx nm xe necrt uncna o +rom ne
ronopxr. Hpnnxro o +rom ymanunnart, rouno o nannnocrn, orxnnme cnoe npemx, npoe
roro xax xpncrnane, nonyunn nonoxenne rocyapcrnenno pennrnn, satnn o nannnocrxx
nepnonauantnoro xpncrnancrna c ero emoxparnuecxn-penonmnnonntm yxom.
Honnxenne nnart ntcmnm rocyapcrnenntm unnonnnxam xaxercx npocro rpeonannem
nannnoro, npnmnrnnnoro emoxparnsma. Onn ns ocnonarene nonemero onnoprynnsma,
tnmn connan-emoxpar 3. Fepnmren ne pas ynpaxnxncx n nonropennn nomntx ypxyasntx
nacmemeuex na npnmnrnnntm emoxparnsmom. Kax n nce onnoprynncrt, xax n renepemnne
xayrcxnannt, on conepmenno ne nonxn roro, uro, no-nepntx, nepexo or xannrannsma x
connannsmy ueeos+oreu es nsnecrnoro nosnpara x npnmnrnnnomy emoxparnsmy (no
nnaue xax xe nepern x ntnonnennm rocyapcrnenntx ]ynxnn ontmnncrnom nacenennx n
norononno ncem nacenennem?), a no-nroptx, uro npnmnrnnnt emoxparnsm na ase
xannrannsma n xannranncrnuecxo xyntrypt ne ro, uro npnmnrnnnt emoxparnsm n
nepnotrnte nnn n oxannranncrnuecxne npemena. Kannranncrnuecxax xyntrypa cosoa.a
xpynnoe nponsnocrno, ]apnxn, xenesnte oporn, noury, rene]ont n np., a ua omo oase
rpomanoe ontmnncrno ]ynxnn crapo rocyapcrnenno nnacrn rax ynpocrnnoct n moxer
trt cneeno x raxnm npocremnm onepannxm perncrpannn, sanncn, nponepxn, uro +rn ]ynxnnn
cranyr nnonne ocrynnt ncem rpamorntm nmxm, uro +rn ]ynxnnn nnonne moxno yer
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 22
ntnonnxrt sa otunym sapaornym nnary paouero, uro moxno (n onxno) ornxrt y +rnx
]ynxnn ncxxym rent uero-nno npnnnnernponannoro, nauantcrnennoro.
Honnax ntopnocrt, cmenxemocrt e .mooe epe+ ncex es nsxrnx onxnocrntx nnn,
cneenne nx xanonantx x otuno sapaorno nnare paouero, +rn npocrte n camo coom
nonxrnte emoxparnuecxne meponpnxrnx, oennxx nnonne nnrepect paounx n ontmnncrna
xpecrtxn, cnyxar n ro xe npemx mocrnxom, neymnm or xannrannsma x connannsmy. 3rn
meponpnxrnx xacamrcx rocyapcrnennoro, uncro-nonnrnuecxoro nepeycrpocrna omecrna, no
onn nonyuamr, pasymeercx, nect cno cmtcn n snauenne nnmt n cnxsn c ocymecrnnxemo nnn
nororonnxemo +xcnponpnanne +xcnponpnaropon, r. e. nepexoom xannranncrnuecxo
uacrno cocrnennocrn na cpecrna nponsnocrna n omecrnennym cocrnennocrt.

Kommyna nncan Mapxc cenana npano nosynr ncex ypxyasntx penonmnn,
emenoe npannrentcrno, ynnuroxnn ne camte xpynnte crartn pacxoon, apmnm n
unnonnnuecrno.

Hs xpecrtxncrna, xax n ns pyrnx cnoen menxo ypxyasnn, nnmt nnuroxnoe mentmnncrno
nonnmaercx nnepx, ntxonr n nmn n ypxyasnom cmtcne, r. e. npenpamaercx nno n
saxnrountx nme, n ypxya, nno n oecneuenntx n npnnnnernponanntx unnonnnxon.
Ipomanoe ontmnncrno xpecrtxncrna no ncxxo xannranncrnuecxo crpane, re rontxo ecrt
xpecrtxncrno (a raxnx xannranncrnuecxnx crpan ontmnncrno), yrnereno npannrentcrnom n
xaxer cnepxennx ero, xaxer emenoro npannrentcrna. Ocymecrnnrt +ro moxer mo.iro
nponerapnar n, ocymecrnnxx +ro, on enaer nmecre c rem mar x connanncrnuecxomy
nepeycrpocrny rocyapcrna.

3. Yuuu1oxeuue napnaueu1apusua


Kommyna nncan Mapxc onxna tna trt ne napnamenrapno, a paoramme
xopnopanne, n ono n ro xe npemx n saxonoarentcrnymme n ncnonnxmme
saxont

Bmecro roro, urot onn pas n rpn nnn n mecrt ner pemart, xaxo unen
rocnocrnymmero xnacca onxen npecrannxrt n noannxrt (ver und zertreten) napo n
napnamenre, nmecro +roro nceomee nsnparentnoe npano onxno tno cnyxnrt
napoy, oprannsonannomy n xommynt, nx roro, urot notcxnnart nx cnoero
npenpnxrnx paounx, nacmorpmnxon, yxranrepon, xax nnnnnyantnoe
nsnparentnoe npano cnyxnr nx +ro nenn ncxxomy pyromy paoroarenm.

3ra sameuarentnax xpnrnxa napnamenrapnsma, annax n 1871-om roy, roxe npnnanexnr
renept, naroapx rocnocrny connan-monnnnsma n onnoprynnsma, x uncny satrtx cnon
mapxcnsma. Mnnncrpt n napnamenrapnn no npo]eccnn, nsmennnxn nponerapnary n enxuecxne
connanncrt namnx ne npeocrannnn xpnrnxy napnamenrapnsma nceneno anapxncram, n na +rom
ynnnrentno-pasymnom ocnonannn oxnnnn ecrvm xpnrnxy napnamenrapnsma anapxnsmom!!
Hnuero ner crpannoro, uro nponerapnar nepeontx napnamenrcxnx crpan, ncntrtnax
omepsenne npn nne raxnx connanncron, xax Beemant, annt, Hornnt, Cama, Penoenn,
Ienepcont, Banepnentt, Craynnnrn, Fpanrnnrn, Fncconarn n K, nce uame oranan cnon
cnmnarnn anapxo-cnnnxannsmy, necmorpx na ro, uro +ro tn pono par onnoprynnsma.
Ho nx Mapxca penonmnnonnax nanexrnxa nnxora ne tna ro nycro mono ]paso,
nopxxymxo, xoropo cenann ee Hnexanon, Kayrcxn n np. Mapxc ymen ecnomano pnart c
anapxnsmom sa neymenne ncnontsonart axe xnen ypxyasnoro napnamenrapnsma, ocoenno
xora saneomo ner nannno penonmnnonno cnryannn, no n ro xe npemx on ymen n anart
ecrnnrentno penonmnnonno-nponerapcxym xpnrnxy napnamenrapnsma.
Pas n necxontxo ner pemart, xaxo unen rocnocrnymmero xnacca yer noannxrt,
pasannxrt napo n napnamenre, nor n uem nacroxmax cyrt ypxyasnoro napnamenrapnsma, ne
rontxo n napnamenrapno-xoncrnrynnonntx monapxnxx, no n n camtx emoxparnuecxnx
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 23
pecnynnxax.
Ho ecnn crannrt nonpoc o rocyapcrne, ecnn paccmarpnnart napnamenrapnsm, xax ono ns
yupexenn rocyapcrna, c rouxn spennx saau nponerapnara n +ro onacrn, ro re xe ntxo ns
napnamenrapnsma? xax xe moxno oornct es nero?
Onxrt n onxrt npnxonrcx cxasart: ypoxn Mapxca, ocnonannte na nsyuennn Kommynt,
nacrontxo satrt, uro conpemennomy connan-emoxpary (unra: conpemennomy npearenm
connannsma) npxmo-raxn nenonxrna nnax xpnrnxa napnamenrapnsma, xpome anapxnuecxo nnn
peaxnnonno.
Btxo ns napnamenrapnsma, xoneuno, ne n ynnuroxennn npecrannrentntx yupexenn n
ntopnocrn, a n npenpamennn npecrannrentntx yupexenn ns ronopnnen n paorammne
yupexennx. Kommyna onxna tna trt ne napnamenrcxnm yupexennem, a paorammnm, n
ono n ro xe npemx saxonoarentcrnymmnm n ncnonnxmmnm saxont.
He napnamenrcxoe, a paorammee yupexenne, +ro cxasano ne n pont, a n rnas
conpemenntm napnamenrapnxm n napnamenrcxnm xomnarntm coauxam connan-emoxparnn!
Hocmorpnre na nmym napnamenrcxym crpany, or Amepnxn o Bnenapnn, or upannnn o
Anrnnn, Hopnernn n npou.: nacroxmym rocyapcrnennym paory enamr sa xynncamn n
ntnonnxmr enapramenrt, xannenxpnn, mrat. B napnamenrax rontxo onramr co cnennantno
nentm naynart npocronapote. 3ro o raxo crenenn nepno, uro axe n pyccxo pecnynnxe,
ypxyasno-emoxparnuecxo pecnynnxe, pantme uem ona ycnena cosart nacroxmn napnamenr,
cxasannct yxe roruac nce +rn rpexn napnamenrapnsma. Taxne repon rnnnoro memancrna, xax
Cxoenent n Heperenn, uepnont n Anxcenrtent, cymenn n Conert ncnorannrt no rnny
rnycnemero ypxyasnoro napnamenrapnsma, npenparnn nx n nycrte ronopnntnn. B Conerax
rocnoa connanncrnuecxne mnnncrpt naynamr onepunntx myxnuxon ]pasepcrnom n
pesonmnnxmn. B npannrentcrne ner nepmanenrnt xapnnt, c ono cropont, urot no
ouepen caxart x nnpory oxontx n nouerntx mecreuex noontme +cepon n mentmennxon, c
pyro cropont, urot sanxrt nnnmanne napoa. A n xannenxpnxx, n mraax paoramr
rocyapcrnennym paory!
eno Hapoa, opran npanxme naprnn connanncron-penonmnnonepon, neanno n
peaxnnonno nepeonnne npnsnancx, c ecnoono orxponennocrtm nme ns xopomero
omecrna, n xoropom nce sannmamrcx nonnrnuecxo npocrnrynne, uro axe n rex
mnnncrepcrnax, xon npnnanexar connanncram (nsnnnnre sa ntpaxenne!), axe n nnx nect
unnonnnun annapar ocraercx n cymnocrn craptm, ]ynxnnonnpyer no-crapomy, caornpyer
penonmnnonnte naunnannx nnonne cnoono! a ecnn t ne tno +roro npnsnannx, pasne
]axrnuecxax ncropnx yuacrnx +cepon n mentmennxon n npannrentcrne ne oxastnaer +roro?
Xapaxrepno ryr rontxo ro, uro, naxoxct n mnnncrepcxom omecrne c xaeramn, rocnoa
uepnont, Pycanont, 3ensnnont n npoune peaxropt ena Hapoa nacrontxo norepxnn crt,
uro ne crecnxmrcx nynnuno, xax o nycrxuxe, paccxastnart, ne xpacnex, uro y nnx n
mnnncrepcrnax nce no-crapomy!! Penonmnnonno-emoxparnuecxax ]pasa nx oypauennx
epenencxnx Hnanymex, a unnonnnutx xannenxpcxax nonoxnra nx ynarornopennx
xannranncron nor nam cvmi uecrno xoannnnn.
Hpoaxnt n npornnnmn napnamenrapnsm ypxyasnoro omecrna Kommyna samenxer
yupexennxmn, n xonx cnooa cyxennx n ocyxennx ne ntpoxaercx n oman, no
napnamenrapnn onxnt camn paorart, camn ncnonnxrt cnon saxont, camn nponepxrt ro, uro
nonyuaercx n xnsnn, camn orneuart nenocpecrnenno nepe cnonmn nsnparenxmn.
Hpecrannrentnte yupexennx ocramrcx, no napnamenrapnsma, xax ocoo cncremt, xax
pasenennx-rpya saxonoarentnoro n ncnonnnrentnoro, xax npnnnnernponannoro nonoxennx
nx enyraron, sect uem. Fes npecrannrentntx yupexenn mt ne moxem cee npecrannrt
emoxparnn, axe n nponerapcxo emoxparnn, es napnamenrapnsma moxem n oo.rui, ecnn
xpnrnxa ypxyasnoro omecrna nx nac ne nycrte cnona, ecnn crpemnenne cneprnyrt rocnocrno
ypxyasnn ecrt name ceptesnoe n ncxpennee crpemnenne, a ne nsnparentnax ]pasa nx
ynonnennx ronocon paounx, xax y mentmennxon n +cepon, xax y Beemanon n Hernnon, Cama n
Banepnenton.
Kpane noyunrentno, uro, ronopx o ]ynxnnxx moeo unnonnnuecrna, xoropoe nyxno n
Kommyne, n nponerapcxo emoxparnn, Mapxc eper nx cpannennx cnyxamnx ncxxoro pyroro
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 24
paoroarenx, r. e. otunoe xannranncrnuecxoe npenpnxrne c paounmn, nacmorpmnxamn n
yxranrepamn.
V Mapxca ner n xanentxn yronnsma n rom cmtcne, urot on counnxn, c]anrasnponan
nonoe omecrno. Her, on nsyuaer, xax ecrecrnenno-ncropnuecxn nponecc, poroeuue nonoro
omecrna us craporo, nepexonte ]opmt or nroporo x nepnomy. On eper ]axrnuecxn ontr
macconoro nponerapcxoro nnxennx n crapaercx nsnneut ns nero npaxrnuecxne ypoxn. On
yunrcx y Kommynt, xax nce nennxne penonmnnonnte mtcnnrenn ne oxnnct yunrtcx y ontra
nennxnx nnxenn yrnerennoro xnacca, nnxora ne ornocxct x nnm c neanrcxnmn
npanoyuennxmn (npoe nnexanoncxoro: ne nao tno partcx sa opyxne nnn neperenencxoro:
xnacc onxen camoorpannunnartcx).
O ynnuroxennn unnonnnuecrna cpasy, noncmy, o xonna ne moxer trt peun. 3ro
yronnx. Ho pasoumi cpasy crapym unnonnnutm mamnny n roruac xe nauart crponrt nonym,
nosnonxmmym nocrenenno cnonrt na-ner ncxxoe unnonnnuecrno, +ro ue yronnx, +ro ontr
Kommynt, +ro npxmax, ouepenax saaua penonmnnonnoro nponerapnara.
Kannrannsm ynpomaer ]ynxnnn rocyapcrnennoro ynpannennx, nosnonxer orpocnrt
nauantcrnonanne n cnecrn nce eno x oprannsannn nponerapnen (xax rocnocrnymmero xnacca),
or nmenn ncero omecrna nannmamme paounx, nacmorpmnxon, yxranrepon.
Mt ne yronncrt. Mt ne meurarenn o rom, xax t cpasv oornct es ncxxoro
ynpannennx, es ncxxoro nounnennx; +rn anapxncrcxne meurt, ocnonannte na nenonnmannn
saau nxrarypt nponerapnara, n xopne uyxt mapxcnsmy n na ene cnyxar nnmt orrxrnnannm
connanncrnuecxo penonmnnn o rex nop, noxa nmn yyr nntmn. Her, mt xornm
connanncrnuecxo penonmnnn c raxnmn nmtmn, xax renept, xoropte es nounnennx, es
xonrponx, es nacmorpmnxon n yxranrepon ne ooyrcx.
Ho nounnxrtcx nao noopyxennomy ananrapy ncex +xcnnyarnpyemtx n rpyxmnxcx
nponerapnary. Cnenn]nuecxoe nauantcrnonanne rocyapcrnenntx unnonnnxon moxno n
onxno roruac xe, c ceronx na sanrpa, nauart samenxrt npocrtmn ]ynxnnxmn nacmorpmnxon
n yxranrepon, ]ynxnnxmn, xoropte yxe renept nnonne ocrynnt yponnm pasnnrnx ropoxan
noome n nnonne ntnonnnmt sa sapaornym nnary paouero.
Oprannsyem xpynnoe nponsnocrno, ncxox ns roro, uro yxe cosano xannrannsmom, ca+u
mt, paoune, onnpaxct na cno paoun ontr, cosanax crpoxamym, xenesnym ncnnnnnny,
noepxnnaemym rocyapcrnenno nnacrtm noopyxenntx paounx, cneem rocyapcrnenntx
unnonnnxon na pont npocrtx ncnonnnrene namnx nopyuenn, ornercrnenntx, cmenxemtx,
cxpomno onnaunnaemtx nacmorpmnxon n yxranrepon (xoneuno, c rexnnxamn ncex copron,
nnon n crenene) nor uaua, nponerapcxax saaua, nor c uero moxno n onxno ua:ami npn
conepmennn nponerapcxo penonmnnn. Taxoe nauano, na ase xpynnoro nponsnocrna, camo
coom neer x nocrenennomy ormnpannm ncxxoro unnonnnuecrna, x nocrenennomy cosannm
raxoro nopxxa, nopxxa es xantuex, nopxxa, ne noxoxero na naemnoe pacrno, raxoro
nopxxa, xora nce onee ynpomammnecx ]ynxnnn nacmorpa n oruernocrn yyr ntnonnxrtcx
ncemn no ouepen, yyr sarem cranonnrtcx npnntuxo n, naxonen, ornayr, xax ocooie
]ynxnnn ocooro cnox nme
Onn ocrpoymnt nemenxn connan-emoxpar cemnecxrtx roon npomnoro nexa nasnan
no:mv opasnom connanncrnuecxoro xosxcrna. 3ro ouent nepno. Tenept noura ecrt xosxcrno,
oprannsonannoe no rnny rocyapcrnenno-ranuma.ucmu:ecro monononnn. Hmnepnannsm
nocrenenno npenpamaer nce rpecrt n oprannsannn noonoro rnna. Ha npocrtmn
rpyxmnmncx, xoropte sananent paoro n ronoamr, sect cronr ra xe ypxyasnax
mpoxparnx. Ho mexannsm omecrnennoro xosxnnuantx sect yxe roron. Cneprnyrt
xannranncron, pasnrt xenesno pyxo noopyxenntx paounx conpornnnenne +rnx
+xcnnyararopon, cnomart mpoxparnuecxym mamnny conpemennoro rocyapcrna n nepe namn
ocnooxennt or napasnra ntcoxo rexnnuecxn oopyonannt mexannsm, xoropt nnonne
moryr nycrnrt n xo camn oennennte paoune, nannmax rexnnxon, nacmorpmnxon,
yxranrepon, onnaunnax paory ecex nx, xax n ecex noome rocyapcrnenntx unnonnnxon,
sapaorno nnaro paouero. Bor saaua xonxpernax, npaxrnuecxax, ocymecrnnmax roruac no
ornomennm xo ncem rpecram, nsannxmmax rpyxmnxcx or +xcnnyarannn, yunrtnammax ontr,
npaxrnuecxn yxe nauart (ocoenno n onacrn rocyapcrnennoro crponrentcrna) Kommyno.
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 25
Bce naponoe xosxcrno, oprannsonannoe xax noura, c rem, urot rexnnxn, nacmorpmnxn,
yxranrept, xax n ece onxnocrnte nnna, nonyuann xanonante ne ntme sapaorno nnart
paouero, no xonrponem n pyxonocrnom noopyxennoro nponerapnara nor nama nnxamax
nent. Bor xaxoe rocyapcrno, nor na xaxo +xonomnuecxo ocnone, nam neoxonmo. Bor uro acr
ynnuroxenne napnamenrapnsma n coxpanenne npecrannrentntx yupexenn, nor uro nsannr
rpyxmnecx xnacct or npocrnrynponannx +rnx yupexenn ypxyasne.

4. Oprauusauun epuuc1na uauuu


B rom xoporxom ouepxe nannonantno oprannsannn, xoropt Kommyna ne
nmena npemenn paspaorart antme, ronopnrcx nnonne onpeenenno, uro Kommyna
onxna tna crart nonnrnuecxo ]opmo axe camo manentxo epennn

Or xommyn ntnpanact t n nannonantnax enerannx n Hapnxe.

Hemnorne, no ouent naxnte ]ynxnnn, xoropte ocrannct t rora eme sa
nenrpantntm npannrentcrnom, ne onxnt tnn trt ormenent, raxoe yrnepxenne
tno cosnarentntm nonorom, a onxnt tnn trt nepeant xommynantntm, r. e.
crporo ornercrnenntm, unnonnnxam

Enncrno nannn nonexano ne ynnuroxennm, a nanpornn, oprannsannn
nocpecrnom xommynantnoro ycrpocrna. Enncrno nannn onxno tno crart
ecrnnrentnocrtm nocpecrnom ynnuroxennx ro rocyapcrnenno nnacrn, xoropax
ntanana cex sa nonnomenne +roro enncrna, no xorena trt nesanncnmo or nannn,
na nem croxme. Ha ene +ra rocyapcrnennax nnacrt tna nnmt napasnrnuecxnm
napocrom na rene nannn 3aaua cocroxna n rom, urot orceut uncro
yrnerarentcxne oprant crapo npannrentcrnenno nnacrn, ee xe npanomepnte
]ynxnnn ornxrt y raxo nnacrn, xoropax nperenyer na ro, urot croxrt na
omecrnom, n nepeart ornercrnenntm cnyram omecrna.

o xaxo crenenn ne nonxnn moxer trt, nepnee yer cxasart: ne saxorenn nonxrt
onnoprynncrt conpemenno connan-emoxparnn +rn paccyxennx Mapxca, nyume ncero
noxastnaer repocrparoncxn-snamennrax xnnra penerara Fepnmrena: Hpenoctnxn connannsma
n saaun connan-emoxparnn. Hmenno no nonoy npnneenntx cnon Mapxca Fepnmren nncan,
uro +ra nporpamma no cnoemy nonnrnuecxomy coepxannm onapyxnnaer no ncex cymecrnenntx
ueprax nennuamee cxocrno c ]eepannsmom Hpy ona Hpn ncex npounx pacxoxennxx
mexy Mapxcom n menxnm ypxya Hpyonom (Fepnmren crannr cnona menxn ypxya n
xantuxn, xoropte onxnt trt, no ero mnennm, nponnuecxnmn) n +rnx nynxrax xo mtcnn y
nnx nacrontxo nnsox, xax rontxo nosmoxno. Koneuno, npoonxaer Fepnmren, snauenne
mynnnnnannreron pacrer, no mne xaxercx comnnrentntm, urot nepno saaue emoxparnn
tno raxoe ynpasnenne (Auflnsung yxnantno: pacnymenne, pacrnopenne) conpemenntx
rocyapcrn n raxoe nonnoe nsmenenne (Umwandlung nepenopor) nx oprannsannn, xax
npecrannxmr cee Mapxc n Hpyon opasonanne nannonantnoro copannx ns eneraron or
nponnnnnantntx nnn onacrntx copann, xoropte, n cnom ouepet, cocrannxnnct t ns
eneraron or xommyn, rax uro ncx npexnxx ]opma nannonantntx npecrannrentcrn ncuesna t
conepmenno (Fepnmren, Hpenoctnxn, crp. 134 n 136 nemenxoro nsannx 1899 roa).
3ro npxmo uyonnmno: cmemart nsrnxt Mapxca na ynnuroxenne rocyapcrnenno
nnacrn napasnra c ]eepannsmom Hpyona! Ho +ro ne cnyuano, no onnoprynncry n n ronony
ne npnxonr, uro Mapxc ronopnr sect nonce ne o ]eepannsme n npornnonec nenrpannsmy, a o
pasnrnn crapo, ypxyasno, no ncex ypxyasntx crpanax cymecrnymme rocyapcrnenno
mamnnt.
Onnoprynncry npnxonr n ronony rontxo ro, uro on nnnr noxpyr cex, n cpee memancxo
otnarentmnnt n pe]opmncrcxoro sacrox, nmenno rontxo mynnnnnannrert! O penonmnnn
nponerapnara onnoprynncr pasyunncx n ymart.
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 26
3ro cmemno. Ho sameuarentno, uro n +rom nynxre c Fepnmrenom ne cnopnnn. Fepnmrena
mnorne onponeprann ocoenno Hnexanon n pyccxo nnreparype, Kayrcxn n enponecxo, no nn
ror, nn pyro o omo+ nsnpamennn Mapxca Fepnmrenom ue ronopnnn.
Onnoprynncr nacrontxo pasyunncx mtcnnrt penonmnnonno n pasmtmnxrt o penonmnnn,
uro on npnnnctnaer ]eepannsm Mapxcy, cmemnnax ero c ocnonarenem anapxnsma Hpyonom.
A xenammne trt oprooxcantntmn mapxcncramn, orcroxrt yuenne penonmnnonnoro mapxcnsma
Kayrcxn n Hnexanon o +rom monuar! 3ect nexnr onn ns xopne roro xpanero onomnennx
nsrnxon na pasnnny mexy mapxcnsmom n anapxnsmom, xoropoe cnocrnenno n xayrcxnannam n
onnoprynncram n o xoropom nam eme npnercx ronopnrt.
ueepannsma n npnneenntx paccyxennxx Mapxca o ontre Kommynt ner n cnea. Mapxc
cxonrcx c Hpyonom xax pas n rom, uero ne nnnr onnoprynncr Fepnmren. Mapxc pacxonrcx c
Hpyonom xax pas n rom, n uem Fepnmren nnnr nx cxocrno.
Mapxc cxonrcx c Hpyonom n rom, uro onn oa croxr sa pasnrne conpemenno
rocyapcrnenno mamnnt. 3roro cxocrna mapxcnsma c anapxnsmom (n c Hpyonom n c
Faxynnntm) nn onnoprynncrt, nn xayrcxnannt ne xorxr nnert, no onn oromnn or mapxcnsma n
+rom nynxre.
Mapxc pacxonrcx n c Hpyonom n c Faxynnntm xax pas no nonpocy o ]eepannsme (ne
ronopx yxe o nxrarype nponerapnara). Hs menxoypxyasntx nosspenn anapxnsma ]eepannsm
ntrexaer npnnnnnnantno. Mapxc nenrpanncr. H n npnneenntx ero paccyxennxx ner nnxaxoro
orcrynnennx or nenrpannsma. Tontxo nmn, nonnte memancxo cyenepno nept n rocyapcrno,
moryr npnnnmart ynnuroxenne ypxyasno mamnnt sa ynnuroxenne nenrpannsma!
Hy, a ecnn nponerapnar n enemee xpecrtxncrno nostmyr n pyxn rocyapcrnennym nnacrt,
oprannsymrcx nnonne cnoono no xommynam n ooeouum ecrnne ncex xommyn n yapax
xannrany, n paspymennn conpornnnennx xannranncron, n nepeaue uacrno cocrnennocrn na
xenesnte oporn, ]apnxn, semnm n npouee ece nannn, ncemy omecrny, pasne +ro ne yer
nenrpannsm? pasne +ro ne yer camt nocneonarentnt emoxparnuecxn nenrpannsm? n
npnrom nponerapcxn nenrpannsm?
Fepnmreny npocro ne moxer npnrn n ronony, uro nosmoxen oponontnt nenrpannsm,
oponontnoe oennenne xommyn n nannm, oponontnoe cnnxnne nponerapcxnx xommyn n
ene paspymennx ypxyasnoro rocnocrna n ypxyasno rocyapcrnenno mamnnt.
Fepnmreny, xax ncxxomy ]nnncrepy, nenrpannsm pncyercx, xax neuro rontxo cnepxy, rontxo
unnonnnuecrnom n noenmnno morymee trt nanxsanntm n coxpanenntm.
Mapxc napouno, xax t npennx nosmoxnocrt nsnpamennx ero nsrnxon, nouepxnnaer,
uro cosnarentntm nonorom xnnxmrcx onnnennx Kommynt n rom, yro ona xorena ynnuroxnrt
enncrno nannn, ormennrt nenrpantnym nnacrt. Mapxc napouno ynorpenxer ntpaxenne
oprannsonart enncrno nannn, urot npornnonocrannrt cosnarentnt, emoxparnuecxn,
nponerapcxn nenrpannsm ypxyasnomy, noennomy, unnonnnutemy.
Ho xyxe ncxxoro rnyxoro, xro ne xouer cnymart. A onnoprynncram conpemenno
connan-emoxparnn nmenno ne xouercx cnymart o ynnuroxennn rocyapcrnenno nnacrn, o
orceuennn napasnra.

5. Yuuu1oxeuue napasu1a rocypapc1na

Mt npnnenn yxe coornercrnymmne cnona Mapxca n onxnt ononnnrt nx.

Otuno cyto nonoro ncropnuecxoro rnopuecrna nncan Mapxc xnnxercx
ro, uro ero npnnnmamr sa noone craptx n axe orxnnmnx ]opm omecrnenno
xnsnn, na xoropte nonte yupexennx cxontxo-nnyt noxoxn. Tax n +ra nonax
Kommyna, xoropax nomaer (bricht pasnnaer) conpemennym rocyapcrnennym nnacrt,
tna paccmarpnnaema, xax nocxpemenne cpenenexono xommynt xax coms menxnx
rocyapcrn (Monrecxte, xnponncrt) xax npeynennuennax ]opma crapo optt
npornn upesmepno nenrpannsannn

Kommynantnoe ycrpocrno nepnyno t omecrnennomy reny nce re cnnt,
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 27
xoropte o cnx nop noxnpan +ror napasnrnuecxn napocr rocyapcrno, xopmxmncx
na cuer omecrna n saepxnnammn ero cnoonoe nnxenne. Onnm yxe +rnm tno
t nnnyro nnepe nospoxenne upannnn

Kommynantnoe ycrpocrno npnneno t centcxnx nponsnonrene no yxonnoe
pyxonocrno rnanntx ropoon xaxo onacrn n oecneunno t nm ram, n nnne
ropocxnx paounx, ecrecrnenntx npecrannrene nx nnrepecon. Camoe yxe
cymecrnonanne Kommynt neno sa coo, xax neuro camo coom pasymemmeecx, mecrnoe
camoynpannenne, no yxe ne n xauecrne npornnoneca rocyapcrnenno nnacrn, xoropax
renept enaercx nsnnmne.

Vnnuroxenne rocyapcrnenno nnacrn, xoropax tna napasnrnuecxnm napocrom,
orceuenne ee, paspymenne ee; rocyapcrnennax nnacrt enaercx renept nsnnmne nor n
xaxnx ntpaxennxx ronopnn Mapxc o rocyapcrne, onennnax n anannsnpyx ontr Kommynt.
Bce +ro nncano tno es manoro nonnexa romy nasa, n renept npnxonrcx rouno pacxonxn
nponsnonrt, urot o cosnannx mnpoxnx macc onecrn nensnpamennt mapxcnsm. Btnot,
cenannte ns nanmenn na nocnene nennxo penonmnne, xoropym nepexnn Mapxc,
satnn xax pas rora, xora noomna nopa cneymmnx nennxnx penonmnn nponerapnara.

Pasnoopasne ncronxonann, xoropte ntsnana Kommyna, n pasnoopasne
nnrepecon, namemnx n ne cnoe ntpaxenne, oxastnamr, uro ona tna n ntcme
crenenn rnxo nonnrnuecxo ]opmo, mexy rem xax nce npexnne ]opmt
npannrentcrna tnn, no cymecrny cnoemy, yrnerarentcxnmn. Ee nacroxme rano
tno nor uro: ona tna, no cyrn ena, npaeume.icmeo+ paoo:eeo r.acca, pesyntrarom
optt nponsnonrentnoro xnacca npornn xnacca npncnannammero, ona tna
orxptro, naxonen, nonnrnuecxo ]opmo, npn xoropo morno conepmnrtcx
+xonomnuecxoe ocnooxenne rpya

Fes +roro nocnenero ycnonnx xommynantnoe ycrpocrno tno t
nenosmoxnocrtm n omanom

Vronncrt sannmannct orxptnannem nonnrnuecxnx ]opm, npn xoroptx onxno t
nponsorn connanncrnuecxoe nepeycrpocrno omecrna. Anapxncrt ormaxnnannct or nonpoca o
nonnrnuecxnx ]opmax noome. Onnoprynncrt conpemenno connan-emoxparnn npnnxnn
ypxyasnte nonnrnuecxne ]opmt napnamenrapnoro emoxparnuecxoro rocyapcrna sa npeen,
ero xe ne npeemn, n pasnnann cee no, monxct na +ror opasen, oxnnxnn anapxnsmom
ncxxoe crpemnenne c.o+ami +rn ]opmt.
Mapxc ntnen ns nce ncropnn connannsma n nonnrnuecxo optt, uro rocyapcrno
onxno yer ncuesnyrt, uro nepexono ]opmo ero ncuesnonennx (nepexoom or rocyapcrna x
ne-rocyapcrny) yer oprannsonannt n rocnocrnymmn xnacc nponerapnar. Ho omrpieami
nonnrnuecxne qop+i +roro yymero Mapxc ne pancx. On orpannunncx rountm nanmennem
]pannyscxo ncropnn, anannsom ee n saxnmuennem, x xoropomy npnnonn 1851 ro: eno
noxonr x paspvueuum ypxyasno rocyapcrnenno mamnnt.
H xora macconoe penonmnnonnoe nnxenne nponerapnara paspasnnoct, Mapxc, necmorpx
na neyauy +roro nnxennx, necmorpx na ero xparxonpemennocrt n tmmym n rnasa cnaocrt,
cran nsyuart, xaxne ]opmt omrpi.o ono.
Kommyna orxptrax naxonen nponerapcxo penonmnne ]opma, npn xoropo moxer
nponsorn +xonomnuecxoe ocnooxenne rpya.
Kommyna nepnax nontrxa nponerapcxo penonmnnn pasoumi ypxyasnym
rocyapcrnennym mamnny n orxptrax naxonen nonnrnuecxax ]opma, xoropom moxno n
onxno sa+euumi pasnroe.
Mt ynnnm n antnemem nsnoxennn, uro pyccxne penonmnnn 1905 n 1917 roon, n nno
ocranonxe, npn nntx ycnonnxx, npoonxamr eno Kommynt n nornepxamr rennantnt
ncropnuecxn ananns Mapxca.

Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 28

Fnana IV
RPOORXEHHE. ORORHHTERLHLE RORCHEHHR DHFERLCA

Mapxc an ocnonnoe no nonpocy o snauennn ontra Kommynt. 3nrentc neonoxparno
nosnpamancx x +ro xe reme, noxcnxx ananns n saxnmuennx Mapxca, nnora c raxo cnno n
pente]nocrtm ocnemax opveue cropont nonpoca, uro na +rnx noxcnennxx neoxonmo ocoo
ocranonnrtcx.

1. Xunumum nonpoc

B cnoem counnennn o xnnnmnom nonpoce (1872 r.) 3nrentc yunrtnaer yxe ontr Kommynt,
ocranannnnaxct necxontxo pas na saauax penonmnnn no ornomennm x rocyapcrny. Hnrepecno,
uro na xonxperno reme ntxcnxmrcx narnxno, c ono cropont, ueprt cxocrna nponerapcxoro
rocyapcrna c renepemnnm rocyapcrnom, ueprt, ammne ocnonanne n oonx cnyuaxx ronopnrt
o rocyapcrne, a c pyro cropont, ueprt pasnnunx nnn nepexo x ynnuroxennm rocyapcrna.

Kax paspemnrt xnnnmnt nonpoc? B conpemennom omecrne on pemaercx
conepmenno rax xe, xax ncxxn pyro omecrnennt nonpoc: nocrenenntm
+xonomnuecxnm ntpannnnannem cnpoca n npenoxennx, a +ro raxoe pemenne, xoropoe
nocroxnno camo nopoxaer nonpoc sanono, r. e. ne aer nnxaxoro pemennx. Kax pemnr
+ror nonpoc connantnax penonmnnx, +ro sanncnr ne rontxo or ocroxrentcrn npemenn n
mecra, +ro cnxsano raxxe c nonpocamn, nymnmn ropaso antme, cpen xoroptx onn
ns naxnemnx nonpoc o ynnuroxennn npornnononoxnocrn mexy ropoom n
epenne. Tax xax mt ne sannmaemcx counnennem yronnuecxnx cncrem ycrpocrna
yymero omecrna, ro tno t onee uem npasntm enom ocranannnnartcx na +rom.
Hecomnenno ono, nmenno, uro yxe renept n ontmnx ropoax ocrarouno xnntx
sann, urot roruac nomout ecrnnrentno uvroe n xnnnmax npn pasymnom
ncnontsonannn +rnx sann. 3ro ocymecrnnmo, pasymeercx, nnmt nocpecrnom
+xcnponpnannn renepemnnx nnaentnen n nocpecrnom nocenennx n +rnx omax
esomntx paounx nnn paounx, xnnymnx renept n cnnmxom nepenacenenntx
xnaprnpax. H xax rontxo nponerapnar sanomer nonnrnuecxym nnacrt, noonax mepa,
npennctnaemax nnrepecamn omecrnenno nontst, yer cront xe nerxo ntnonnnma,
xax n npoune +xcnponpnannn n sanxrnx xnaprnp conpemenntm rocyapcrnom (crp. 22
nem. nsannx 1887 roa).

3ect nsmenenne ]opmt rocyapcrnenno nnacrn ne paccmarpnnaercx, a epercx rontxo
coepxanne ee exrentnocrn. 3xcnponpnannn n sanxrnx xnaprnp nponcxoxr n no pacnopxxennm
renepemnero rocyapcrna. Hponerapcxoe rocyapcrno, c ]opmantno cropont ena, roxe
pacnopxnrcx sanxrt xnaprnpt n +xcnponpnnponart oma. Ho xcno, uro crapt
ncnonnnrentnt annapar, unnonnnuecrno, cnxsannoe c ypxyasne, tn t npocro nenpnroen
nx nponeennx n xnsnt pacnopxxenn nponerapcxoro rocyapcrna.

Heoxonmo xoncrarnponart, uro ]axrnuecxoe onnaenne ncemn opynxmn
rpya, nce nnycrpne co cropont rpyxmerocx napoa xnnxercx npxmo
npornnononoxnocrtm npyonncrcxoro ntxyna. Hpn nocnenem orentnt paoun
cranonnrcx cocrnennnxom xnnnma, xpecrtxncxoro yuacrxa semnn, opyn rpya; npn
nepnom xe conoxynntm cocrnennnxom omon, ]apnx n opyn rpya ocraercx
rpyxmncx napo. Hontsonanne +rnmn omamn, ]apnxamn n npou. ena nn yer
npeocrannxrtcx, no xpane mepe, n nepexonoe npemx, orentntm nnnam nnn
ronapnmecrnam es noxptrnx nsepxex. Touno rax xe ynnuroxenne nosementno
cocrnennocrn ne npenonaraer ynnuroxennx nosementno penrt, a nepeauy ee, xorx
n n nnonsmenenno ]opme, omecrny. uaxrnuecxoe onnaenne ncemn opynxmn rpya
co cropont rpyxmerocx napoa ne ncxnmuaer, cneonarentno, nnxonm opasom
coxpanennx nama n caun n naem (crp. 68).

Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 29
Bonpoc, sarponyrt n +rom paccyxennn, nmenno: o +xonomnuecxnx ocnonannxx
ormnpannx rocyapcrna, mt paccmorpnm n cneymme rnane. 3nrentc ntpaxaercx xpane
ocropoxno, ronopx, uro nponerapcxoe rocyapcrno ena nn-es nnart yer pasanart
xnaprnpt, no xpane mepe, n nepexonoe npemx. Caua xnaprnp, npnnanexamnx ncemy
napoy, orentntm cemtxm sa nnary npenonaraer n nsnmanne +ro nnart, n nsnecrnt
xonrpont, n ry nnn nnym nopmnponxy pacnpeenennx xnaprnp. Bce +ro rpeyer nsnecrno ]opmt
rocyapcrna, no nonce ne rpeyer ocooro noennoro n mpoxparnuecxoro annapara c ocoo
npnnnnernponanntm nonoxennem onxnocrntx nnn. A nepexo x raxomy nonoxennm en, xora
moxno yer ecnnarno oranart xnaprnpt, cnxsan c nonntm ormnpannem rocyapcrna.
Ionopx o nepexoe nanxncron, nocne Kommynt n no nnnxnnem ee ontra, na
npnnnnnnantnym nosnnnm mapxcnsma, 3nrentc mnmoxoom ]opmynnpyer +ry nosnnnm
cneymmnm opasom:

Heoxonmocrt nonnrnuecxoro ecrnnx nponerapnara n ero nxrarypt, xax
nepexo x ormene xnaccon, a nmecre c nnmn n rocyapcrna (crp. 55).

Kaxne-nnyt nmnrenn yxnenno xpnrnxn nnn ypxyasnte ncrpenrenn mapxcnsma
ycmorpxr, noxany, npornnopeune mexy +rnm npusuauue+ orment rocyapcrna n orpnnannem
raxo ]opmynt, xax anapxncrcxo, n npnneennom ntme mecre Anrn-mpnnra. Ftno t ne
ynnnrentno, ecnn t onnoprynncrt n 3nrentca sauncnnnn n anapxncrt, renept nce
pacnpocrpanennee cranonnrcx co cropont connan-monnnncron onnnenne nnrepnannonanncron n
anapxnsme.
uro nmecre c ormeno xnaccon nponsoer n ormena rocyapcrna, +romy mapxcnsm yunn
ncera. Omensnecrnoe mecro o ormnpannn rocyapcrna n Anrn-mpnnre onnnxer
anapxncron ne npocro n rom, uro onn croxr sa ormeny rocyapcrna, a n rom, uro onn npononeymr,
yro nosmoxno ormennrt rocyapcrno c ceronx na sanrpa.
Bnny nonnoro ncxaxennx rocnocrnymme ntne connan-emoxparnuecxo oxrpnno
ornomennx mapxcnsma x anapxnsmy no nonpocy o ynnuroxennn rocyapcrna, ocoenno nonesno
nanomnnrt ony nonemnxy Mapxca n 3nrentca c anapxncramn.

2. Roneuuka c auapxuc1auu

3ra nonemnxa ornocnrcx x 1873-my roy. Mapxc n 3nrentc ann crartn npornn
npyonncron, anronomncron nnn anrnanropnrapncron, n nrantxncxn connanncrnuecxn
copnnx, n rontxo n 1913 roy +rn crartn noxnnnnct n nemenxom nepenoe n Neue Zeit.

Ecnn nonnrnuecxax opta paouero xnacca nncan Mapxc, ntcmennax
anapxncron c nx orpnnannem nonnrnxn, npnnnmaer penonmnnonnte ]opmt, ecnn
paoune na mecro nxrarypt ypxyasnn cranxr cnom penonmnnonnym nxrarypy, ro
onn conepmamr yxacnoe npecrynnenne ocxopnennx npnnnnnon, no nx
yonnernopennx cnonx xanxnx, rpytx norpenocre nx, nx roro, urot cnomart
conpornnnenne ypxyasnn, paoune npnamr rocyapcrny penonmnnonnym n
npexoxmym ]opmy, nmecro roro, urot cnoxnrt opyxne n ormennrt rocyapcrno
(Neue Zeit, 1913 14, ro 32, r. 1, crp. 40).

Bor npornn xaxo orment rocyapcrna noccranan ncxnmunrentno Mapxc, onponeprax
anapxncron! Concem ne npornn roro, uro rocyapcrno ncuesner c ncuesnonennem xnaccon nnn
yer ormeneno c nx ormeno, a npornn roro, urot paoune orxasannct or ynorpenennx
opyxnx, or oprannsonannoro nacnnnx, mo ecmi om eocvoapcmea, onxencrnymmero cnyxnrt
nenn: cnomnrt conpornnnenne ypxyasnn.
Mapxc napouno nouepxnnaer urot ne ncxaxann ncrnnnt cmtcn ero optt c
anapxnsmom penonmnnonnym n npexoouvm ]opmy rocyapcrna, neoxonmoro nx
nponerapnara. Hponerapnary rontxo na npemx nyxno rocyapcrno. Mt nonce ne pacxonmcx c
anapxncramn no nonpocy o ormene rocyapcrna, xax e.u. Mt yrnepxaem, uro nx ocrnxennx
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 30
+ro nenn neoxonmo npemennoe ncnontsonanne opyn, cpecrn, npnemon rocyapcrnenno
nnacrn npomue +xcnnyararopon, xax nx ynnuroxennx xnaccon neoxonma npemennax nxrarypa
yrnerennoro xnacca. Mapxc ntnpaer camym pesxym n camym xcnym nocranonxy nonpoca npornn
anapxncron: cneprax nro xannranncron, onxnt nn paoune cnoxnrt opyxne nnn ncnontsonart
ero npornn xannranncron, nx roro, urot cnomnrt nx conpornnnenne? A cncremarnuecxoe
ncnontsonanne opyxnx onnm xnaccom npornn pyroro xnacca, uro +ro raxoe, xax ne
npexoxmax ]opma rocyapcrna?
Hycrt xaxt connan-emoxpar cnpocnr cex: mar nn crannn on nonpoc o rocyapcrne n
nonemnxe c anapxncramn? mar nn crannno +ror nonpoc orpomnoe ontmnncrno o]nnnantntx
connanncrnuecxnx naprn nroporo Hnrepnannonana?
3nrentc eme ropaso noponee n nonynxpnee nsnaraer re xe mtcnn. On ntcmennaer
npexe ncero nyrannny mtcnn y npyonncron, xoropte snann cex anrnanropnrapncramn, r. e.
orpnnann ncxxn anropnrer, ncxxoe nounnenne, ncxxym nnacrt. Bostmnre ]apnxy, xenesnym
opory, cyno n orxptrom mope ronopnr 3nrentc pasne ne xcno, uro es nsnecrnoro
nounnennx, cneonarentno, es nsnecrnoro anropnrera nnn nnacrn nenosmoxno
]ynxnnonnponanne nn onoro ns +rnx cnoxntx rexnnuecxnx saneenn, ocnonanntx na
npnmenennn mamnn n nnanomepnom corpynnuecrne mnornx nnn?

Ecnn x ntnnram +rn aprymenrt nnmer 3nrentc npornn camtx oruaxnntx
anrnanropnrapncron, ro onn moryr art mne nnmt cneymmn orner: a! +ro npana,
no eno ner sect ne o anropnrere, xoroptm mt naenxem namnx eneraron, a oo
useecmuo+ nopv:euuu. 3rn nmn ymamr, uro mt moxem nsmennrt nsnecrnym nemt,
ecnn mt nsmennm ee nmx

Hoxasan raxnm opasom, uro anropnrer n anronomnx nonxrnx ornocnrentnte, uro onacrt
npnmenennx nx menxercx c pasnnuntmn ]asamn omecrnennoro pasnnrnx, uro sa aconmrt
npnnnmart nx neneno, oannn, uro onacrt npnmenennx mamnn n xpynnoro nponsnocrna nce
pacmnpxercx, 3nrentc nepexonr or omnx paccyxenn o anropnrere x nonpocy o rocyapcrne.

Ecnn t anronomncrt nnmer on xorenn cxasart rontxo, uro connantnax
oprannsannx yymero yer onycxart anropnrer nnmt n rex rpannnax, xoropte c
nensexnocrtm npennctnamrcx ycnonnxmn nponsnocrna, rora c nnmn moxno tno
t cronxonartcx. Ho onn cnent no ornomennm xo ncem ]axram, xoropte enamr
neoxonmtm anropnrer, n onn opmrcx crpacrno npornn cnona.
Houemy anrnanropnrapncrt ne orpannunnamrcx rem, urot xpnuart npornn
nonnrnuecxoro anropnrera, npornn rocyapcrna? Bce connanncrt cornacnt n rom, uro
rocyapcrno, a nmecre c nnm n nonnrnuecxn anropnrer ncuesnyr ncnecrnne yyme
connantno penonmnnn, ro ecrt uro omecrnennte ]ynxnnn norepxmr cno
nonnrnuecxn xapaxrep n npenparxrcx n npocrte amnnncrparnnnte ]ynxnnn,
nanmammne sa connantntmn nnrepecamn. Ho anrnanropnrapncrt rpeymr, urot
nonnrnuecxoe rocyapcrno tno ormeneno onnm yapom, eme pantme, uem yyr
ormenent re connantnte ornomennx, xoropte noponnn ero. Onn rpeymr, urot
nepntm axrom connantno penonmnnn tna ormena anropnrera.
Bnann nn onn xora-nnyt penonmnnm, +rn rocnoa? Penonmnnx ecrt,
necomnenno, camax anropnrapnax nemt, xaxax rontxo nosmoxna. Penonmnnx ecrt axr, n
xoropom uacrt nacenennx nanxstnaer cnom nonm pyro uacrn nocpecrnom pyxe,
mrtxon, nymex, r. e. cpecrn upesntuano anropnrapntx. H noennmax naprnx no
neoxonmocrn tnaer ntnyxena yepxnnart cnoe rocnocrno nocpecrnom roro
crpaxa, xoropt nnymaer peaxnnonepam ee opyxne. Ecnn t Hapnxcxax Kommyna ne
onnpanact na anropnrer noopyxennoro napoa npornn ypxyasnn, ro pasne t ona
npoepxanact ontme onoro nx? He nnpane nn. mt, naoopor, nopnnart Kommyny sa
ro, uro ona cnnmxom mano nontsonanact +rnm anropnrerom? Hrax: nnn nnn. Hnn
anrnanropnrapncrt ne snamr camn, uro onn ronopxr, n n +rom cnyuae onn cemr nnmt
nyrannny. Hnn onn +ro snamr, n n +rom cnyuae onn nsmenxmr eny nponerapnara. B
oonx cnyuaxx onn cnyxar rontxo peaxnnn (crp. 39).

Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 31
B +rom paccyxennn sarponyrt nonpoct, xoropte cneyer paccmorpert n cnxsn c remo o
coornomennn nonnrnxn n +xonomnxn npn ormnpannn rocyapcrna (+ro reme nocnxmena
cneymmax rnana). Taxont nonpoct o npenpamennn omecrnenntx ]ynxnn ns nonnrnuecxnx n
npocrte amnnncrparnnnte n o nonnrnuecxom rocyapcrne. 3ro nocnenee ntpaxenne, n
ocoennocrn cnoconoe ntsnart neopasymennx, yxastnaer na nponecc ormnpannx rocyapcrna:
ormnpammee rocyapcrno na nsnecrno crynenn ero ormnpannx moxno nasnart nenonnrnuecxnm
rocyapcrnom.
Hanonee sameuarentna n annom paccyxennn 3nrentca onxrt-raxn nocranonxa nonpoca
npornn anapxncron. Connan-emoxpart, xenammne trt yuennxamn 3nrentca, mnnnnont pas
cnopnnn c 1873-ro roa npornn anapxncron, no cnopnnn nmenno ue rax, xax moxno n onxno
cnopnrt mapxcncram. Anapxncrcxoe npecrannenne o ormene rocyapcrna nyrano n
uepeeo.muouuo, nor xax crannn nonpoc 3nrentc. Anapxncrt nmenno penonmnnn-ro n ee
nosnnxnonennn n pasnnrnn, n ee cnenn]nuecxnx saauax no ornomennm x nacnnnm, anropnrery,
nnacrn, rocyapcrny, nnert ne xorxr.
Otunax xpnrnxa anapxnsma y conpemenntx connan-emoxparon cnenact x uncreme
memancxo nomnocrn: mt-e npnsnaem rocyapcrno, a anapxncrt ner! Pasymeercx, raxax
nomnocrt ne moxer ne orranxnnart cxontxo-nnyt mtcnxmnx n penonmnnonntx paounx.
3nrentc ronopnr nnoe: on nouepxnnaer, uro nce connanncrt npnsnamr ncuesnonenne
rocyapcrna, xax cnecrnne connanncrnuecxo penonmnnn. On crannr sarem xonxperno nonpoc o
penonmnnn, ror nmenno nonpoc, xoropt otuno connan-emoxpart ns onnoprynnsma oxoxr,
ocrannxx ero, rax cxasart, na ncxnmunrentnym paspaorxy anapxncram. H, cranx +ror nonpoc,
3nrentc eper txa sa pora: ne cneonano nn Kommyne oo.iue nontsonartcx peeo.muouuo
nnacrtm eocvoapcmea, r. e. noopyxennoro, oprannsonannoro n rocnocrnymmn xnacc
nponerapnara?
Iocnocrnymmax o]nnnantnax connan-emoxparnx or nonpoca o xonxperntx saauax
nponerapnara n penonmnnn otxnonenno orentnanact nno npocro nacmemeuxo ]nnncrepa,
nno, n nyumem cnyuae, yxnonunno co]ncrnuecxnm: ram nnno yer. H anapxncrt nonyuann
npano ronopnrt npornn raxo connan-emoxparnn, uro ona nsmenxer cnoe saaue
penonmnnonnoro nocnnrannx paounx. 3nrentc ncnontsyer ontr nocnene nponerapcxo
penonmnnn nmenno nx camoro xonxpernoro nsyuennx, uro n xax cneyer enart nponerapnary n
no ornomennm x anxam n no ornomennm x rocyapcrny.

3. Rucuuo k Beenm

Onnm ns camtx sameuarentntx, ecnn ne camtm sameuarentntm, paccyxennem n
counnennxx Mapxca n 3nrentca no nonpocy o rocyapcrne xnnxercx cneymmee mecro n nnctme
3nrentca x Feenm or 1828 mapra 1875 roa. Hnctmo +ro, samernm n cxoxax, tno naneuarano,
nacxontxo mt snaem, nnepnte Feenem no nropom rome ero memyapon (Hs moe xnsnn),
ntmemem n cner n 1911 roy, r. e. 36 ner cnycrx nocne ero cocrannennx n ornpanxn.
3nrentc nncan Feenm, xpnrnxyx ror camt npoexr Iorcxo nporpammt, xoropt
xpnrnxonan n Mapxc n snamennrom nnctme x Fpaxxe, n xacaxct cnennantno nonpoca o
rocyapcrne, cneymmee:

Cnoonoe naponoe rocyapcrno npenparnnoct n cnoonoe rocyapcrno. Ho
rpammarnuecxomy cmtcny +rnx cnon, cnoonoe rocyapcrno ecrt raxoe, n xoropom
rocyapcrno cnoono no ornomennm x cnonm rpaxanam, r. e. rocyapcrno c
ecnornuecxnm npannrentcrnom. Cneonano t pocnrt ncm +ry onronnm o
rocyapcrne, ocoenno nocne Kommynt, xoropax ne tna yxe rocyapcrnom n
cocrnennom cmtcne. Hapontm rocyapcrnom anapxncrt xononn nam rnasa onee
uem ocrarouno, xorx yxe counnenne Mapxca npornn Hpyona, a sarem
Kommynncrnuecxn Mann]ecr ronopxr npxmo, uro c nneennem connanncrnuecxoro
omecrnennoro crpox rocyapcrno camo coom pacnycxaercx (sich auflnst) n ncuesaer.
Tax xax rocyapcrno ecrt nnmt npexoxmee yupexenne, xoroptm npnxonrcx
nontsonartcx n opte, n penonmnnn, urot nacnntcrnenno noannrt cnonx
npornnnnxon, ro ronopnrt o cnoonom naponom rocyapcrne ecrt uncrax
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 32
eccmtcnnna: noxa nponerapnar eme uvroaemc n rocyapcrne, on nyxaercx n rem ne
n nnrepecax cnoot, a n nnrepecax noannennx cnonx npornnnnxon, a xora cranonnrcx
nosmoxntm ronopnrt o cnooe, rora rocyapcrno, xax raxonoe, nepecraer
cymecrnonart. Mt npenoxnnn t no+romy nocrannrt nese nmecro cnona eocvoapcmeo
cnono: omnna (Gemeinwesen), npexpacnoe crapoe nemenxoe cnono, coornercrnymmee
]pannyscxomy cnony xommyna (crpan. 321322 nemenxoro opnrnnana).

Hao nmert n nny, uro +ro nnctmo ornocnrcx x naprnno nporpamme, xoropym Mapxc
xpnrnxonan n nnctme, nomeuennom ncero necxontxnmn neenxmn nosxe annoro nnctma (nnctmo
Mapxca or 5 max 1875 roa), n uro 3nrentc xnn rora, nmecre c Mapxcom, n Honone. Ho+romy,
ronopx: mt n nocnene ]pase, 3nrentc, necomnenno, or cnoero n Mapxca nmenn npenaraer
noxm nemenxo paoue naprnn eiruuvmi us npoepa++i cnono rocyapcrno n samennrt ero
cnonom oouuua.
Kaxo t no o anapxnsme nonxnn rnanapn ntnemnero, noenannoro no yocrna
onnoprynncron mapxcnsma, ecnn t nm npenoxnnn raxoe ncnpannenne nporpammt!
Hycrt nomr. 3a +ro nx noxnannr ypxyasnx.
A mt yem enart cnoe eno. Hpn nepecmorpe nporpammt name naprnn coner 3nrentca n
Mapxca esycnonno cneyer npnnxrt no nnnmanne, urot trt nnxe x ncrnne, urot
noccranonnrt mapxcnsm, ouncrnn ero or ncxaxenn, urot nepnee nanpannrt opty paouero
xnacca sa ero ocnooxenne. Cpen ontmennxon, nanepnoe, npornnnnxon conera 3nrentca n
Mapxca ne naercx. Tpynocrt yer, noxany, rontxo n repmnne. Ho-nemenxn ecrt na cnona:
omnna, ns xoroptx 3nrentc ntpan raxoe, xoropoe ue osnauaer orentno omnnt, a
conoxynnocrt nx, cncremy omnn. Ho-pyccxn raxoro cnona ner n, moxer trt, npnercx ntpart
]pannyscxoe cnono xommyna, xorx +ro roxe nmeer cnon neyocrna.
Kommyna ne tna yxe rocyapcrnom n cocrnennom cmtcne nor naxnemee,
reopernuecxn, yrnepxenne 3nrentca. Hocne nsnoxennoro ntme, +ro yrnepxenne nnonne
nonxrno. Kommyna nepecmaea.a trt rocyapcrnom, nocxontxy noannxrt e npnxonnoct ne
ontmnncrno nacenennx, a mentmnncrno (+xcnnyararopon); ypxyasnym rocyapcrnennym
mamnny ona pasnna; nmecro ocooo cnnt nx noannennx na cneny ntnnranoct camo
nacenenne. Bce +ro orcrynnennx or rocyapcrna n cocrnennom cmtcne. H ecnn t Kommyna
ynpounnact, ro n ne camn coo ormepnn t cnet rocyapcrna, e t ne nao tno
ormenxrt ero yupexenn: onn nepecrann t ]ynxnnonnponart no mepe roro, xax nm
cranonnnoct t neuero enart.
Anapxncrt xonmr nam rnasa napontm rocyapcrnom; ronopx +ro, 3nrentc nmeer n
nny npexe ncero Faxynnna n ero nanaxn na nemenxnx connan-emoxparon. 3nrentc npnsnaer
+rn nanaxn nocmo.irv npannntntmn, nocxontxy naponoe rocyapcrno ecrt raxax xe
eccmtcnnna n raxoe xe orcrynnenne or connannsma, xax n cnoonoe naponoe rocyapcrno.
3nrentc crapaercx nonpannrt opty nemenxnx connan-emoxparon npornn anapxncron, cenart
+ry opty npnnnnnnantno npannntno, ouncrnrt ee or onnoprynncrnuecxnx npepaccyxon
nacuer rocyapcrna. Vnt! Hnctmo 3nrentca 33 ner nponexano no cnyom. Mt ynnnm nnxe,
uro n nocne onynnxonannx +roro nnctma Kayrcxn ynopno nonropxer, n cymnocrn, re xe
omnxn, or xoroptx npeocreperan 3nrentc.
Feent ornernn 3nrentcy nnctmom or 21 cenrxpx 1875 r., n xoropom on nncan, mexy
npounm, uro nnonne cornacen c ero cyxennem o npoexre nporpammt n uro on ynpexan
Hnxnexra sa ycrynunnocrt (crp. 334 nem. nsannx memyapon Feenx, r. II). Ho ecnn nsxrt
pommpy Feenx Hamn nenn, ro mt ncrpernm n ne conepmenno nenepnte paccyxennx o
rocyapcrne:

Iocyapcrno onxno trt npenpameno ns ocnonannoro na r.accoeo+ eocnoocmee
rocyapcrna n uapoouoe eocvoapcmeo (nem. ns. Unsere Ziele, 1886, crp. 14).

Tax naneuarano n 9-o+ (enxrom!) nsannn pommpt Feenx! Heynnnrentno, uro cront
ynopnoe nonropenne onnoprynncrnuecxnx paccyxenn o rocyapcrne nnnrtnanoct nemenxo
connan-emoxparne, ocoenno xora penonmnnonnte pasxcnennx 3nrentca xnannct no cny, a
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 33
ncx xnsnennax ocranonxa naonro oryuana or penonmnnn.

4. Kpu1uka npoek1a apqyp1cko nporpauum

Kpnrnxa npoexra 3p]yprcxo nporpammt, nocnannax 3nrentcom Kayrcxomy 29 nmnx 1891
roa n onynnxonannax rontxo ecxrt ner cnycrx n Neue Zeit, ne moxer trt ooena npn
pasope yuennx mapxcnsma o rocyapcrne, noromy uro ona nocnxmena, rnanntm opasom, nmenno
xpnrnxe onnopmvuucmu:ecrux nosspenn connan-emoxparnn n nonpocax eocvoapcmeeuuoeo
ycrpocrna.
Mnmoxoom ormernm, uro no nonpocam +xonomnxn 3nrentc aer raxxe ono sameuarentno
nennoe yxasanne, xoropoe noxastnaer, xax nnnmarentno n nymunno cnenn on nmenno sa
nnonsmenennxmn nonemero xannrannsma n xax cymen on no+romy npenocxnrnrt n nsnecrno
crenenn saaun name, nmnepnanncrcxo, +noxn. Bor +ro yxasanne: no nonoy cnona orcyrcrnne
nnanomepnocrn (Planlosigkeit), ynorpenennoro n npoexre nporpammt nx xapaxrepncrnxn
xannrannsma, 3nrentc nnmer:

Ecnn mt or axnnonepntx omecrn nepexonm x rpecram, xoropte nounnxmr
cee n monononnsnpymr nente orpacnn npomtmnennocrn, ro ryr npexpamaercx ne
rontxo uacrnoe nponsnocrno, no n orcyrcrnne nnanomepnocrn (Neue Zeit, ro 20, r.
1, 19011902, crp. 8).

3ect nsxro camoe ocnonnoe n reopernuecxo onenxe nonemero xannrannsma, r. e.
nmnepnannsma, nmenno, uro xannrannsm npenpamaercx n monononncrnuecxn ranuma.us+.
Hocnenee npnxonrcx nouepxnyrt, no camo pacnpocrpanenno omnxo xnnxercx
ypxyasno-pe]opmncrcxoe yrnepxenne, yro monononncrnuecxn nnn
rocyapcrnenno-monononncrnuecxn xannrannsm vre ue ecrt xannrannsm, yxe moxer trt
nasnan rocyapcrnenntm connannsmom n romy noonoe. Honno nnanomepnocrn, xoneuno,
rpecrt ne anann, ne amr o cnx nop n ne moryr art. Ho nocxontxy onn amr nnanomepnocrt,
nocxontxy marnart xannrana nanepe yunrtnamr pasmept nponsnocrna n nannonantnom nnn
axe nnrepnannonantnom macmrae, nocxontxy onn ero nnanomepno perynnpymr, mt ocraemcx
nce xe npn ranuma.us+e, xorx n n nono ero crann, no necomnenno npn xannrannsme.
Fnnsocrt maroeo xannrannsma x connannsmy onxna trt nx ecrnnrentntx
npecrannrene nponerapnara onoom sa nnsocrt, nerxocrt, ocymecrnnmocrt, neornoxnocrt
connanncrnuecxo penonmnnn, a nonce ne onoom sa ro, urot repnnmo ornocnrtcx x
orpnnannm +ro penonmnnn n x noxpamnnantm xannrannsma, uem sannmamrcx nce pe]opmncrt.
Ho nepnemcx x nonpocy o rocyapcrne. Tpoxxoro poa ocoenno nennte yxasannx aer sect
3nrentc: no-nepntx, no nonpocy o pecnynnxe; no-nroptx, o cnxsn nannonantnoro nonpoca c
ycrpocrnom rocyapcrna; n-rpertnx, o mecrnom camoynpannennn.
uro xacaercx pecnynnxn, ro 3nrentc cenan ns +roro nenrp rxxecrn cnoe xpnrnxn
npoexra 3p]yprcxo nporpammt. A ecnn mt npnnomnnm, xaxoe snauenne 3p]yprcxax nporpamma
npnopena no nce mexynapono connan-emoxparnn, xax ona crana opasnom nx ncero
nroporo Hnrepnannonana, ro es npeynennuennx moxno yer cxasart, uro 3nrentc xpnrnxyer
sect onnoprynnsm ncero nroporo Hnrepnannonana.

Honnrnuecxne rpeonannx npoexra nnmer 3nrentc crpaamr ontmnm
neocrarxom. B ue+ uem moeo (xypcnn 3nrentca), uro cocrnenno cneonano cxasart.

H antme noxcnxercx, uro repmancxax xoncrnrynnx ecrt cocrnenno cnenox c
peaxnnonneme xoncrnrynnn 1850-ro roa, uro pexcrar ecrt nnmt, xax ntpasnncx Bnntrentm
Hnxnexr, ]nront nncrox aconmrnsma, uro na ocnone xoncrnrynnn, ysaxonxmme menxne
rocyapcrna n coms nemenxnx menxnx rocyapcrn, xorert ocymecrnnrt npenpamenne ncex
opyn rpya n omym cocrnennocrt ouennnax eccmtcnnna.
Kacartcx +ro remt onacno, oannxer 3nrentc, npexpacno snammn, uro nerantno
ntcrannrt n nporpamme rpeonanne pecnynnxn n Iepmannn nentsx. Ho 3nrentc ne mnpnrcx
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 34
npocro-nanpocro c +rnm ouennntm coopaxennem, xoroptm nce yonnernopxmrcx. 3nrentc
npoonxaer: Ho eno, rem ne menee, rax nnn nnaue onxno trt nnnyro. o xaxo crenenn +ro
neoxonmo, noxastnaer nmenno renept pacnpocrpanxmmncx (einreissende) n ontmo uacrn
connan-emoxparnuecxo neuarn onnoprynnsm. Hs oxsnn nosononnennx saxona npornn
connanncron, nnn nocnomnnax nexoropte cenannte npn rocnocrne +roro saxona
npexenpemennte saxnnennx, xorxr renept, urot naprnx npnsnana renepemnn, saxonnt
nopxox n Iepmannn ocrarountm nx mnpnoro ocymecrnnennx ncex ee rpeonann
uro repmancxne connan-emoxpart ecrnonann ns oxsnn nosononnennx
ncxnmunrentnoro saxona, +ror ocnonno ]axr 3nrentc ntnnraer na nepnt nnan n, ne
onnyxct, nastnaer ero onnoprynnsmom, oxnnxx, nmenno n cnny orcyrcrnnx pecnynnxn n
cnoot n Iepmannn, conepmenno eccmtcnenntmn meurt o mnpnom nyrn. 3nrentc
ocrarouno ocropoxen, urot ne cnxsart cee pyx. On npnsnaer, uro n crpanax c pecnynnxo
nnn c ouent ontmo cnooo moxno cee npecrannrt (rontxo npecrannrt!) mnpnoe
pasnnrne x connannsmy, no n Iepmannn, nonropxer on,

n Iepmannn, re npannrentcrno nourn ncecnntno, a pexcrar n nce pyrne
npecrannrentnte yupexennx ne nmemr ecrnnrentno nnacrn, n Iepmannn
nponosrnamart neuro noonoe, n npnrom es ncxxo naonocrn, snaunr cnnmart
]nront nncrox c aconmrnsma n camomy cranonnrtcx nx npnxptrnx narort

Hpnxptnarenxmn aconmrnsma ecrnnrentno n oxasannct n rpomanom ontmnncrne
o]nnnantnte noxn repmancxo connan-emoxparnuecxo naprnn, xoropax nonoxnna no
cyxno +rn yxasannx.

Hoonax nonnrnxa moxer nnmt, n xonne xonnon, npnnecrn naprnm na noxnt
nyrt. Ha nepnt nnan ntnnramr omne, acrpaxrnte nonnrnuecxne nonpoct n raxnm
opasom npnxptnamr nnxamne xonxpernte nonpoct, xoropte camn coom
cranonxrcx n nopxox nx npn nepntx xe xpynntx cotrnxx, npn nepnom
nonnrnuecxom xpnsnce. uro moxer ntrn ns +roro, xpome roro, uro naprnx nnesanno n
pemammn momenr oxaxercx ecnomomno, uro no pemammnm nonpocam n ne
rocnocrnyer nexcnocrt n orcyrcrnne enncrna, noromy uro +rn nonpoct nnxora ne
ocyxannct
3ro sanenne nennxnx, xopenntx coopaxenn ns-sa mnnyrntx nnrepecon nx, +ra
noronx sa mnnyrntmn ycnexamn n opta ns-sa nnx es yuera antnemnx nocnecrnn,
+ro npnnecenne yymero nnxennx n xeprny nacroxmemy moxer trt nponcxonr n
ns-sa uecrntx mornnon. Ho +ro ecrt onnoprynnsm n ocraercx onnoprynnsmom, a
uecrnt onnoprynnsm, noxany, onacnee ncex pyrnx
Ecnn uro ne nonexnr nnxaxomy comnennm, rax +ro ro, uro nama naprnx n paoun
xnacc moryr npnrn x rocnocrny rontxo npn raxo nonnrnuecxo ]opme, xax
emoxparnuecxax pecnynnxa. 3ra nocnenxx xnnxercx axe cnenn]nuecxo ]opmo
nx nxrarypt nponerapnara, xax noxasana yxe nennxax ]pannyscxax penonmnnx

3nrentc nonropxer sect n ocoenno pente]no ]opme ry ocnonnym nem, xoropax xpacno
nnrtm rxnercx uepes nce nponsneennx Mapxca, nmenno, uro emoxparnuecxax pecnynnxa ecrt
nnxamn noxo x nxrarype nponerapnara. Ho raxax pecnynnxa, nncxontxo ne ycrpanxx
rocnocrna xannrana, a cneonarentno, yrnerennx macc n xnaccono optt, nensexno neer x
raxomy pacmnpennm, pasneprtnannm, pacxptrnm n oocrpennm +ro optt, uro, pas nosnnxaer
nosmoxnocrt yonnernopennx xopenntx nnrepecon yrnerenntx macc, +ra nosmoxnocrt
ocymecrnnxercx nemnnyemo n enncrnenno n nxrarype nponerapnara, n pyxonocrne +rnx macc
nponerapnarom. nx ncero nroporo Hnrepnannonana +ro roxe satrte cnona mapxcnsma, n
sanenne nx neotuano xpxo onapyxnna ncropnx naprnn mentmennxon sa nepnoe nonyrone
pyccxo penonmnnn 1917-ro roa.
Ho nonpocy o ]eeparnnno pecnynnxe n cnxsn c nannonantntm cocranom nacenennx
3nrentc nncan:

uro onxno ncrart na mecro renepemne Iepmannn? (c ee peaxnnonno
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 35
monapxnuecxo xoncrnrynne n cront xe peaxnnonntm enennem na menxne
rocyapcrna, enennem, ynexoneunnammnm ocoennocrn npyccauecrna nmecro roro,
urot pacrnopnrt nx n Iepmannn, xax nenom). Ho-moemy, nponerapnar moxer
ynorpenxrt axe ]opmy enno n neennmo pecnynnxn. ueeparnnnax pecnynnxa
xnnxercx eme n renept, n omem n nenom, neoxonmocrtm na rnranrcxo reppnropnn
Coennenntx Braron, xorx na nocroxe nx ona yxe cranonnrcx nomexo. Ona tna t
marom nnepe n Anrnnn, re na nyx ocrponax xnner uertpe nannn n, necmorpx na
enncrno napnamenra, cymecrnymr pyr none pyra rpn cncremt saxonoarentcrna.
Ona anno yxe cenanact nomexo n manentxo Bnenapnn, n ecnn ram moxno eme
repnert ]eeparnnnym pecnynnxy, ro rontxo noromy, uro Bnenapnx onontcrnyercx
pontm uncro naccnnnoro unena enponecxo rocyapcrnenno cncremt. nx Iepmannn
]eepanncrnuecxoe omnenapenne ee tno t orpomntm marom nasa. na nynxra
ornnuamr comsnoe rocyapcrno or nnonne ennoro rocyapcrna, nmenno: uro xaxoe
orentnoe rocyapcrno, nxoxmee n coms, nmeer cnoe ocooe rpaxancxoe n yrononnoe
saxonoarentcrno, cnoe ocooe cyoycrpocrno, a sarem ro, uro pxom c napono
nanaro cymecrnyer nanara npecrannrene or rocyapcrn, n n ne xaxt xanron
ronocyer, xax raxono, nesanncnmo or roro, nennx on nnn man.

B Iepmannn comsnoe rocyapcrno ecrt nepexo x nnonne ennomy rocyapcrny, n
penonmnnm cnepxy 1866-ro n 1870-ro roon nao ne nonopaunnart ncnxrt, a ononnnrt
nnxennem cnnsy.
3nrentc ne rontxo ne onapyxnnaer pannoymnx x nonpocy o ]opmax rocyapcrna, a
nanpornn, c upesntuano rmarentnocrtm crapaercx anannsnponart nmenno nepexonte ]opmt,
urot yuecrt, n sanncnmocrn or xonxperno-ncropnuecxnx ocoennocre xaxoro orentnoro
cnyuax, nepexoom om :eeo r :e+v annax nepexonax ]opma xnnxercx.
3nrentc, xax n Mapxc, orcrannaer, c rouxn spennx nponerapnara n nponerapcxo
penonmnnn, emoxparnuecxn nenrpannsm, ennym n nepasentnym pecnynnxy. ueeparnnnym
pecnynnxy on paccmarpnnaer nno xax ncxnmuenne n nomexy pasnnrnm, nno xax nepexo or
monapxnn x nenrpanncrnuecxo pecnynnxe, xax mar nnepe npn nsnecrntx ocotx ycnonnxx.
H cpen +rnx ocotx ycnonn ntnnraercx nannonantnt nonpoc.
V 3nrentca, xax n y Mapxca, necmorpx na ecnomanym xpnrnxy nmn peaxnnonnocrn
menxnx rocyapcrn n npnxptrnx +ro peaxnnonnocrn nannonantntm nonpocom n onpeenenntx
xonxperntx cnyuaxx, nnre ner n renn crpemnennx ormaxnyrtcx or nannonantnoro nonpoca,
crpemnennx, xoroptm uacro rpemar ronnancxne n nontcxne mapxcncrt, ncxoxmne ns
saxonneme optt npornn memancxn-ysxoro nannonannsma cnonx manentxnx rocyapcrn.
axe n Anrnnn, re n reorpa]nuecxne ycnonnx, n omnocrt xstxa, n ncropnx mnornx coren
ner, xasanoct t, noxonunna c nannonantntm nonpocom orentntx menxnx enenn Anrnnn,
axe sect 3nrentc yunrtnaer xcnt ]axr, uro nannonantnt nonpoc eme ne nsxnr, n noromy
npnsnaer ]eeparnnnym pecnynnxy marom nnepe. Pasymeercx, ryr ner nn renn orxasa or
xpnrnxn neocrarxon ]eeparnnno pecnynnxn n or camo pemnrentno nponarant n optt
sa ennym, nenrpanncrnuecxn-emoxparnuecxym pecnynnxy.
Ho nenrpannsm emoxparnuecxn 3nrentc nonnmaer ornmt ne n rom mpoxparnuecxom
cmtcne, n xoropom ynorpenxmr +ro nonxrne ypxyasnte n menxoypxyasnte neonorn,
anapxncrt n uncne nocnennx. Henrpannsm nx 3nrentca nncxontxo ne ncxnmuaer raxoro
mnpoxoro mecrnoro camoynpannennx, xoropoe, npn oponontnom orcrannannn xommynamn n
onacrxmn enncrna rocyapcrna, ycrpanxer ncxxn mpoxparnsm n ncxxoe xomanonanne
cnepxy esycnonno.
Hrax, ennax pecnynnxa nnmer 3nrentc, pasnnnax nporpammnte nsrnxt mapxcnsma
na rocyapcrno, no ne n cmtcne renepemne ]pannyscxo pecnynnxn, xoropax npecrannxer
ns cex ne ontme, uem ocnonannym n 1798 roy nmnepnm es nmneparopa. C 1792 no 1798 ro
xaxt ]pannyscxn enapramenr, xaxax omnna (Gemeinde) nontsonannct nonntm
camoynpannennem no amepnxancxomy opasny, n +ro onxnt nmert n mt. Kax cneyer
oprannsonart camoynpannenne n xax moxno oornct es mpoxparnn, +ro noxasana n oxasana
nam Amepnxa n nepnax ]pannyscxax pecnynnxa, a renept eme noxastnamr Kanaa, Ancrpannx n
pyrne anrnncxne xononnn. H raxoe nponnnnnantnoe (onacrnoe) n omnnnoe camoynpannenne
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 36
ropaso onee cnoonte yupexennx, uem, nanp., mnenapcxn ]eepannsm, re, npana,
xanron ouent nesanncnm no ornomennm x yny (r. e. x ]eeparnnnomy rocyapcrny n nenom),
no nesanncnm raxxe n no ornomennm x yesy (ennpxy) n no ornomennm x omnne.
Kanronantnte npannrentcrna nasnauamr yesntx ncnpannnxon (mrarrantrepon) n npe]exron,
uero conepmenno ner n crpanax anrnncxoro xstxa n uro mt y cex n yymem rax xe
pemnrentno onxnt ycrpannrt, xax n npyccxnx nanparon n pernpynrcparon (xomnccapon,
ncnpannnxon, ryepnaropon, noome unnonnnxon, nasnauaemtx cnepxy). 3nrentc npenaraer
coornercrnenno +romy ]opmynnponart nynxr nporpammt o camoynpannennn cneymmnm
opasom: Honnoe camoynpannenne n nponnnnnn (ryepnnn nnn onacrn), yese n omnne upes
unnonnnxon, nspanntx nceomnm nsnparentntm npanom; ormena ncex mecrntx n
nponnnnnantntx nnacre, nasnauaemtx rocyapcrnom.
B saxptro npannrentcrnom Kepencxoro n pyrnx connanncrnuecxnx mnnncrpon
Hpane (N 68, or 28 max 1917 roa) mne yxe cnyuanoct yxastnart, xax n +rom nynxre
pasymeercx, anexo ne n nem onom namn xxot connanncrnuecxne npecrannrenn xxot
penonmnnonno xxot emoxparnn conepmann nonnmmne orcrynnennx om oe+orpamus+a.
Honxrno, uro nmn, cnxsanmne cex xoannnne c nmnepnanncrcxo ypxyasne, ocranannct
rnyxn x +rnm yxasannxm.
Kpane naxno ormernrt, uro 3nrentc c ]axramn n pyxax, na camom rounom npnmepe,
onponepraer upesntuano pacnpocrpanennt ocoenno cpen menxoypxyasno emoxparnn
npepaccyox, yro ]eeparnnnax pecnynnxa osnauaer nenpemenno ontme cnoot, uem
nenrpanncrnuecxax. 3ro nenepno. uaxrt, npnnonmte 3nrentcom ornocnrentno
nenrpanncrnuecxo ]pannyscxo pecnynnxn 17921798 rr. n ]eepanncrnuecxo mnenapcxo,
onponepramr +ro. Cnoot oo.iue anana ecrnnrentno emoxparnuecxax nenrpanncrnuecxax
pecnynnxa, uem ]eepanncrnuecxax. Hnn nnaue: uauoo.iua mecrnax, onacrnax n np. cnooa,
nsnecrnax n ncropnn, ana tna eumpa.ucmu:ecro, a ne ]eeparnnno pecnynnxo.
Ha +ror ]axr, xax n na nect noome nonpoc o ]eeparnnno n nenrpanncrnuecxo
pecnynnxe n o mecrnom camoynpannennn, n name naprnno nponarane n arnrannn
opamanoct n opamaercx neocrarouno nnnmannx.

5. Rpepucnonue 1891-ro ropa k Fpaxpaucko noue Mapkca

B npencnonnn x 3-my nsannm Ipaxancxo nont no upannnn +ro npencnonne
nomeueno 18 mapra 1891 roa n nepnonauantno tno naneuarano n xypnane Neue Zeit
3nrentc, pxom c nnrepecntmn mnmoxontmn sameuannxmn no nonpocam, cnxsanntm c
ornomennem x rocyapcrny, aer sameuarentno pente]nym cnoxy ypoxon Kommynt. 3ra cnoxa,
yrnynennax ncem ontrom nanarnnernero nepnoa, orenxnmero anropa or Kommynt, n
cnennantno nanpannennax npornn pacnpocrpanenno n Iepmannn cyenepno nept n
rocyapcrno, moxer trt no cnpanennnocrn nasnana noc.eouu+ c.oeo+ mapxcnsma no
paccmarpnnaemomy nonpocy.
Bo upannnn, ormeuaer 3nrentc, nocne xaxo penonmnnn paoune tnann noopyxent;
no+romy nx ypxya, naxonnmnxcx y rocyapcrnennoro xopmnna, nepno sanonetm tno
pasopyxenne paounx. Orcma nocne xaxo, sanoenanno paounmn, penonmnnn nonax
opta, xoropax oxanunnaercx nopaxennem paounx
Hror ontra ypxyasntx penonmnn cront xe xparxn, cxont ntpasnrentnt. Cyrt ea
mexy npounm n no nonpocy o rocyapcrne (ecmi .u opvrue v veuemeuuoeo r.acca?) - cxnauena
sect sameuarentno. Hmenno +ry cyrt uame ncero n oxoxr xax npo]eccopa, naxoxmnecx no
nnnxnnem ypxyasno neonornn, rax n menxoypxyasnte emoxpart. B pyccxo penonmnnn
1917-ro roa mentmennxy, roxe-mapxcncry Heperenn ntnana uecrt (xanentxxoncxax uecrt)
ntonrart +ry rany ypxyasntx penonmnn. B cnoe ncropnuecxo peun 11-ro nmnx
Heperenn nporonopnncx o pemnmocrn ypxyasnn pasopyxnrt nnrepcxnx paounx, ntanax,
xoneuno, +ro pemenne n sa cnoe, n sa rocyapcrnennym neoxonmocrt noome!
Hcropnuecxax peut Heperenn or 11-ro nmnx yer, xoneuno, nx ncxxoro ncropnxa
penonmnnn 1917-ro roa ono ns narnxnemnx nnnmcrpann roro, xax npenonmt
rocnonnom Heperenn nox +cepon n mentmennxon nepemen na cropony ypxyasnn npomue
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 37
penonmnnonnoro nponerapnara.
pyroe mnmoxonoe sameuanne 3nrentca, roxe cnxsannoe c nonpocom o rocyapcrne,
ornocnrcx x pennrnn. Hsnecrno, uro repmancxax connan-emoxparnx, no mepe roro, xax ona
sarnnnana, cranonxct nce onee onnoprynncrnuecxo, uame n uame cxartnanact x ]nnncrepcxomy
xpnnoronxonannm snamennro ]opmynt: oxnnenne pennrnn uacrntm enom. Hmenno: +ra
]opmyna ncronxontnanact rax, yro u o. napmuu penonmnnonnoro nponerapnara nonpoc o
pennrnn ecrt uacrnoe eno!! Hpornn +ro nonno nsment penonmnnonno nporpamme
nponerapnara n noccran 3nrentc, xoropt n 1891 roy nanman rontxo ca+ie c.aoie sauarxn
onnoprynnsma n cnoe naprnn n xoropt ntpaxancx no+romy nanonee ocropoxno:

Coornercrnenno romy, uro n Kommyne saceann nourn ncxnmunrentno paoune
nnn npnsnannte npecrannrenn paounx, n nocranonnennx ee ornnuannct pemnrentno
nponerapcxnm xapaxrepom. Hno +ro nocranonnennx expernponann raxne pe]opmt, or
xoroptx pecnynnxancxax ypxyasnx orxasanact rontxo ns nono rpycocrn n xoropte
cocrannxmr neoxonmym ocnony nx cnoono exrentnocrn paouero xnacca.
Taxono nponeenne n xnsnt npnnnnna, uro no omuoueuum r eocvoapcmev pennrnx
xnnxercx npocro uacrntm enom. Hno Kommyna nsanana nocranonnennx, npxmo
nexamne n nnrepecax paouero xnacca n xoropte oruacrn rnyoxo npestnannct n
crapt omecrnennt nopxox

3nrentc nouepxnyn cnona no ornomennm x rocyapcrny ymtmnenno, nanpannxx yap ne
n pont, a n rnas nemenxomy onnoprynnsmy, oxnnxnmemy pennrnm uacrntm enom no
omuoueuum r napmuu n raxnm opasom npnnnxanmemy naprnm penonmnnonnoro nponerapnara
o yponnx nomnemero cnooomtcnxmero memancrna, roronoro onycrnrt
nneneponcnonenoe cocroxnne, no orpexanmerocx or saaun napmuuo optt npornn
pennrnosnoro onnyma, ornynnxmmero napo.
Fyymn ncropnx repmancxo connan-emoxparnn, npocnexnnax xopnn ee nosopnoro xpaxa
n 1914 roy, naer nemano nnrepecnoro marepnana no +romy nonpocy, naunnax or yxnonunntx,
orxptnammnx nacrext nept onnoprynnsmy, saxnnenn n crartxx nenoro noxx naprnn,
Kayrcxoro, n xonuax ornomennem naprnn x Los-von-Kirche-Bewegung (nnxennm x orenennm
or nepxnn) n 1913 roy.
Ho nepeem x romy, xax 3nrentc nanart ner cnycrx nocne Kommynt notroxnnan ee
ypoxn opmmemycx nponerapnary.
Bor xaxne ypoxn ntnnran na nepnt nnan 3nrentc:

Hmenno ra yrnerammax nnacrt npexnero nenrpannsonannoro npannrentcrna,
apmnx, nonnrnuecxax nonnnnx, mpoxparnx, xoropym Hanoneon cosan n 1798 roy n
xoropym c rex nop xaxoe nonoe npannrentcrno nepennmano, xax xenarentnoe opyne,
n ncnontsontnano ero npornn cnonx npornnnnxon, nmenno +ra nnacrt onxna tna
nacrt ncmy no upannnn, xax nana ona n Hapnxe.
Kommyna onxna tna c camoro nauana npnsnart, uro paoun xnacc, npnx x
rocnocrny, ne moxer antme xosxnnuart co crapo rocyapcrnenno mamnno; uro
paoun xnacc, at ne norepxrt cnona cnoero rontxo uro sanoenannoro rocnocrna,
onxen, c ono cropont, ycrpannrt ncm crapym, ocene ynorpenxnmymcx npornn
nero, mamnny yrnerennx, a c pyro cropont, onxen oecneunrt cex npornn cnonx
cocrnenntx enyraron n unnonnnxon, oxnnxx nx ncex, es ncxxoro ncxnmuennx,
cmenxemtmn n nmoe npemx

3nrentc nouepxnnaer eme n eme pas, uro ne rontxo n monapxnn, no u e oe+orpamu:ecro
pecnvo.ure rocyapcrno ocraercx rocyapcrnom, r. e. coxpanxer cnom ocnonnym ornnunrentnym
uepry: npenpamart onxnocrntx nnn, cnyr omecrna, oprant ero n eocnoo na nnm.

Hpornn +roro, nensexnoro no ncex cymecrnonanmnx o cnx nop rocyapcrnax,
npenpamennx rocyapcrna n opranon rocyapcrna ns cnyr omecrna n rocno na
omecrnom Kommyna npnmennna na esomnountx cpecrna. Bo-nepntx, ona
nasnauana na nce onxnocrn, no ynpannennm, no cyy, no naponomy npocnemennm,
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 38
nnn, ntpanntx nceomnm nsnparentntm npanom, n npnrom nnena npano orosnart
+rnx ntopntx n nmoe npemx no pemennm nx nsnparene. A no-nroptx, ona nnarnna
ncem onxnocrntm nnnam, xax ntcmnm, rax n nnsmnm, nnmt raxym nnary, xoropym
nonyuann pyrne paoune. Camoe ntcoxoe xanonante, xoropoe noome nnarnna
Kommyna, tno 6000 ]panxon
5
. Taxnm opasom tna cosana naexnax nomexa norone
sa mecreuxamn n xaptepnsmy, axe n nesanncnmo or nmneparnnntx manaron enyraram
n npecrannrentnte yupexennx, nneenntx Kommyno cnepx roro

3nrentc noxonr sect x ro nnrepecno rpann, re nocneonarentnax emoxparnx, c
ono cropont, npeepauaemc n connannsm, a c pyro cropont, re ona mpeovem connannsma.
Ho nx ynnuroxennx rocyapcrna neoxonmo npenpamenne ]ynxnn rocyapcrnenno cnyxt
n raxne npocrte onepannn xonrponx n yuera, xoropte ocrynnt, nocnntnt rpomanomy
ontmnncrny nacenennx, a sarem n ncemy nacenennm norononno. A nonnoe ycrpanenne
xaptepnsma rpeyer, urot nouernoe, xorx n esoxonoe, mecreuxo na rocyapcrnenno
cnyxe ue morno cnyxnrt mocrnxom nx nepenptrnnantx na ntcoxooxonte onxnocrn n
anxax n n axnnonepntx omecrnax, xax +ro tnaer nocmouuo no ncex cnoonemnx
xannranncrnuecxnx crpanax.
Ho 3nrentc ne enaer ro omnxn, xoropym enamr, nanp., nnte mapxcncrt no nonpocy o
npane nann na camoonpeenenne: ecxart, npn xannrannsme ono nenosmoxno, a npn connannsme
nsnnmne. Hoonoe, xxot ocrpoymnoe, a na ene nenepnoe, paccyxenne moxno t nonropnrt
npo .mooe emoxparnuecxoe yupexenne, n npo cxpomnoe xanonante unnonnnxam n rom uncne,
no o xonna nocneonarentnt emoxparnsm npn xannrannsme nenosmoxen, a npn connannsme
omo+pem ncxxax emoxparnx.
3ro co]nsm, noxoxn na ry crapym myrxy, craner nn uenonex ntctm, ecnn y nero yer
nonoc mentme na onn nonoc.
Pasnnrne emoxparnn oo roua, nstcxanne qop+ raxoro pasnnrnx, ncntranne nx
nparmuro n r. ., nce +ro ecrt ona ns cocranntx saau optt sa connantnym penonmnnm.
Orentno nsxrt, nnxaxo emoxparnsm ne acr connannsma, no n xnsnn emoxparnsm nnxora
ne yer nsxr orentno, a yer nsxr nmecre, oxastnart cnoe nnnxnne n na +xonomnxy,
noranxnnart ee npeopasonanne, noneprartcx nnnxnnm +xonomnuecxoro pasnnrnx n r. .
Taxona nanexrnxa xnno ncropnn. 3nrentc npoonxaer:

3ror nsptn (Sprengung) crapo rocyapcrnenno nnacrn n ee samena nonom,
noncrnne emoxparnuecxom, nopono onncant n rpertem orene Ipaxancxo
nont. Ho nxparne ocranonnrtcx eme pas na nexoroptx ueprax +ro sament tno
sect neoxonmo, noromy uro xax pas n Iepmannn cyenepnax nepa n rocyapcrno
nepemna ns ]nnoco]nn n omee cosnanne ypxyasnn n axe mnornx paounx. Ho
yuennm ]nnoco]on, rocyapcrno ecrt ocymecrnnenne nen nnn, nepeneennoe na
]nnoco]cxn xstx, napcrno oxne na semne, rocyapcrno xnnxercx raxnm nonpnmem,
na xoropom ocymecrnnxercx nnn onxna ocymecrnnrtcx neunax ncrnna n
cnpanennnocrt. A orcma ntrexaer cyenepnoe nourenne x rocyapcrny n xo ncemy
romy, uro nmeer ornomenne x rocyapcrny, cyenepnoe nourenne, xoropoe rem nerue
yxopenxercx, uro nmn npnntxamr c ercrna ymart, yro ena n nnrepect, omne
ncemy omecrny, ne moryr trt nnaue ntnonnxemt n oxpanxemt, xax npexnnm
cnocoom, r. e. uepes nocpecrno rocyapcrna n ero narpaxenntx oxontmn
mecreuxamn unnonnnxon. Hmn noopaxamr, uro enamr neotxnonenno cment mar
nnepe, ecnn onn orentnamrcx or nept n nacnecrnennym monapxnm n cranonxrcx
croponnnxamn emoxparnuecxo pecnynnxn. B ecrnnrentnocrn xe rocyapcrno ecrt
ne uro nnoe, xax mamnna nx noannennx onoro xnacca pyrnm, n n emoxparnuecxo
pecnynnxe nnuyrt ne mentme, uem n monapxnn. H n nyumem cnyuae rocyapcrno ecrt
sno, xoropoe no nacnecrny nepeaercx nponerapnary, oepxanmemy noey n opte sa

5
Homnnantno +ro aer oxono 2400 py., a no renepemnemy xypcy oxono 6.000 pyne. Conepmenno
nenpocrnrentno nocrynamr re ontmennxn, xoropte npenaramr, nanp., n ropocxnx ymax xanonante no 90.00 py.,
ne npenarax nnecrn o. eceeo eocvoapcmea maxcnmym 6000 py., cymma ocrarounax.

Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 39
xnacconoe rocnocrno; noennmn nponerapnar, rax xe, xax n Kommyna, ntnyxen
yer nemenenno orceut xymne cropont +roro sna, o rex nop noxa noxonenne,
ntpocmee n nontx, cnoontx omecrnenntx ycnonnxx, oxaxercx n cocroxnnn
ntxnnyrt non nect +ror xnam rocyapcrnennocrn.

3nrentc npeocreperan nemnen, urot onn no cnyuam sament monapxnn pecnynnxo ne
satnn ocnon connannsma no nonpocy o rocyapcrne noome. Ero npeocrepexennx unramrcx
renept, xax npxmo ypox rocnoam Heperenn n uepnontm, npoxnnnmnm n cnoe xoannnnonno
npaxrnxe cyenepnym nepy n rocyapcrno n cyenepnoe nourenne x nemy!
Eme na sameuannx:
1) Ecnn 3nrentc ronopnr, uro npn emoxparnuecxo pecnynnxe nnuyrt ne mentme, uem
npn monapxnn, rocyapcrno ocraercx mamnno nx yrnerennx onoro xnacca pyrnm, ro +ro
nonce ne snaunr, urot qop+a yrnerennx tna nx nponerapnara espasnnuna, xax yuar nnte
anapxncrt. Fonee mnpoxax, onee cnoonax, onee orxptrax qop+a, xnaccono optt n
xnacconoro yrnerennx aer nponerapnary rnranrcxoe oneruenne n opte sa ynnuroxenne
xnaccon noome.
2) Houemy rontxo nonoe noxonenne n cocroxnnn yer concem ntxnnyrt non nect +ror xnam
rocyapcrnennocrn, +ror nonpoc cnxsan c nonpocom o npeoonennn emoxparnn, x xoropomy mt
n nepexonm.

6. Durenuc o npeoponeuuu peuokpa1uu

3nrentcy npnmnoct ntcxasartcx o +rom n cnxsn c nonpocom o uav:uo nenpannntnocrn
nasnannx connan-emoxpar.
B npencnonnn x nsannm cnonx crare 1870-x roon na pasnte remt, npenmymecrnenno
nnrepnannonantnoro coepxannx (Internationales aus dem Volksstaat), npencnonnn,
nomeuennom 3 xnnapx 1894 roa, r. e. nanncannom sa nonropa roa o cmeprn 3nrentca, on nncan,
uro no ncex crartxx ynorpenxercx cnono xommynncr, a ue connan-emoxpar, no rora
connan-emoxparamn nastnann cex npyonncrt no upannnn, naccantxnnt n Iepmannn.

nx Mapxca n nx menx npoonxaer 3nrentc tno no+romy uncreme
nenosmoxnocrtm ynorpenxrt nx oosnauennx cnennantno name rouxn spennx
ntpaxenne cront pacrxxnmoe. B nacroxmee npemx eno ocronr nnaue, n +ro cnono
(connan-emoxpar) moxer, noxany, corn (mag passieren), xorx ono n ocraercx
nerountm (unpassend, nenoxoxmnm) nx raxo naprnn, +xonomnuecxax nporpamma
xoropo ne xnnxercx npocro connanncrnuecxo noome, a npxmo xommynncrnuecxo,
nx naprnn, nonnrnuecxax xoneunax nent xoropo ecrt npeoonenne ncero rocyapcrna,
a cneonarentno raxxe n emoxparnn. Hasnannx oecmeume.iuix (xypcnn 3nrentca)
nonnrnuecxnx naprn, onaxo, nnxora nnonne ne coornercrnymr nm; naprnx
pasnnnaercx, nasnanne ocraercx.

nanexrnx 3nrentc na saxare ne ocraercx nepen nanexrnxe. V nac c Mapxcom, ronopnr
on, tno npexpacnoe, nayuno-rounoe, nasnanne naprnn, no ne tno ecrnnrentno, r. e.
maccono nponerapcxo naprnn. Tenept (xonen XIX nexa) ecrt ecrnnrentnax naprnx, no ee
nasnanne nayuno nenepno. Hnuero, coer, nnmt t naprnx paseuea.aci, nnmt t nayunax
nerounocrt ee nasnannx ne tna or nee cxptra n ne memana e pasnnnartcx n nepnom
nanpannennn!
Hoxany, nno myrnnx n nac, ontmennxon, cran t yremart no-+nrentconcxn: y nac ecrt
ecrnnrentnax naprnx, ona pasnnnaercx ornnuno; coer n raxoe eccmtcnennoe, yponnnoe
cnono, xax ontmennx, ne ntpaxammee aconmrno nnuero, xpome roro, uncro cnyuanoro,
ocroxrentcrna, uro na Fpmccentcxo-Hononcxom cese 1903 roa mt nmenn ontmnncrno
Moxer trt, renept, xora nmntcxne n anrycroncxne npecneonannx name naprnn
pecnynnxannamn n penonmnnonno memancxo emoxparne cenann cnono ontmennx
raxnm ncenapono-nouerntm, xora onn osnamenonann xpome roro cront rpomant,
ncropnuecxn mar nnepe, cenannt name naprne n ee oecmeume.iuo+ pasnnrnn, moxer
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 40
trt, n x noxoneancx t n cnoem anpentcxom npenoxennn nsmennrt nasnanne name naprnn.
Moxer trt, x npenoxnn t cnonm ronapnmam xomnpomncc: nasnartcx xommynncrnuecxo
naprne, a n cxoxax ocrannrt cnono ontmennxn
Ho nonpoc o nasnannn naprnn necpannenno menee naxen, uem nonpoc o ornomennn
penonmnnonnoro nponerapnara x rocyapcrny.
B otuntx paccyxennxx o rocyapcrne nocroxnno enaercx ra omnxa, or xoropo sect
npeocreperaer 3nrentc n xoropym mt ormeuann mnmoxoom n npetymem nsnoxennn.
Hmenno: nocroxnno satnamr, uro ynnuroxenne rocyapcrna ecrt ynnuroxenne raxxe n
emoxparnn, uro ormnpanne rocyapcrna ecrt ormnpanne emoxparnn.
Ha nepnt nsrnx raxoe yrnepxenne npecrannxercx xpane crpanntm n nenonxrntm;
noxany, axe nosnnxner y xoro-nno onacenne, ne oxnaem nn mt npnmecrnnx raxoro
omecrnennoro ycrpocrna, xora ne yer conmartcx npnnnnn nounnennx mentmnncrna
ontmnncrny, no net emoxparnx +ro n ecrt npnsnanne raxoro npnnnnna?
Her. emoxparnx ue roxecrnenna c nounnennem mentmnncrna ontmnncrny. emoxparnx
ecrt npnsnammee nounnenne mentmnncrna ontmnncrny eocvoapcmeo, r. e. oprannsannx nx
cncremarnuecxoro uacu.u onoro xnacca na pyrnm, ono uacrn nacenennx na pyrom.
Mt crannm cnoe xoneuno nentm ynnuroxenne rocyapcrna, r. e. ncxxoro
oprannsonannoro n cncremarnuecxoro nacnnnx, ncxxoro nacnnnx na nmtmn noome. Mt ne
xem npnmecrnnx raxoro omecrnennoro nopxxa, xora t ne conmancx npnnnnn nounnennx
mentmnncrna ontmnncrny. Ho, crpemxct x connannsmy, mt yexent, uro on yer nepepacrart
n xommynnsm, a n cnxsn c +rnm yer ncuesart ncxxax naonocrt n nacnnnn na nmtmn noome,
n noo:uueuuu onoro uenonexa pyromy, ono uacrn nacenennx pyro ero uacrn, no nmn
npueiruvm x conmennm +nemenrapntx ycnonn omecrnennocrn oes uacu.u n oes
noo:uueuu,
urot nouepxnyrt +ror +nemenr npnntuxn, 3nrentc n ronopnr o nonom noro.euuu,
ntpocmem n nontx, cnoontx omecrnenntx ycnonnxx, xoropoe oxaxercx n cocroxnnn
conepmenno ntxnnyrt non nect +ror xnam rocyapcrnennocrn, ncxxo rocyapcrnennocrn, n
rom uncne n emoxparnuecxn-pecnynnxancxo rocyapcrnennocrn.
nx noxcnennx +roro rpeyercx pasop nonpoca o +xonomnuecxnx ocnonax ormnpannx
rocyapcrna.


Fnana V
DKOHOMHHECKHE OCHOBL OTMHPAHHR FOCYAPCTBA

Camoe ocroxrentnoe pasxcnenne +roro nonpoca ano Mapxcom n ero Kpnrnxe Iorcxo
nporpammt (nnctmo x Fpaxxe or 5 max 1875 roa, naneuarannoe rontxo n 1891 roy n Neue
Zeit, IX, 1, n ntmemee no-pyccxn orentntm nsannem). Honemnuecxax uacrt +roro
sameuarentnoro nponsneennx, cocroxmax n xpnrnxe naccantxncrna, sarennna, rax cxasart, ero
nonoxnrentnym uacrt, nmenno: ananns cnxsn mexy pasnnrnem xommynnsma n ormnpannem
rocyapcrna.

1. Roc1auonka nonpoca Mapkcou

Hpn nonepxnocrnom cpannennn nnctma Mapxca x Fpaxxe or 5 max 1875 roa n
paccmorpennoro ntme nnctma 3nrentca x Feenm or 28 mapra 1875 roa moxer noxasartcx, uro
Mapxc ropaso onee rocyapcrnennnx, uem 3nrentc, n uro pasnnune mexy nsrnxamn oonx
nncarene na rocyapcrno ouent snaunrentnoe.
3nrentc npenaraer Feenm nonce pocnrt onronnm o rocyapcrne, nsrnart conepmenno
cnono rocyapcrno ns nporpammt, samennn ero cnonom omnna; 3nrentc saxnnxer axe, uro
Kommyna ne tna yxe rocyapcrnom n cocrnennom cmtcne. Mexy rem Mapxc ronopnr axe o
yyme rocyapcrnennocrn xommynncrnuecxoro omecrna, r. e. xax yro t npnsnaer
neoxonmocrt rocyapcrna axe npn xommynnsme.
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 41
Ho noont nsrnx tn t n xopne nenpannnen. Fnnxamee paccmorpenne noxastnaer,
uro nsrnxt Mapxca n 3nrentca na rocyapcrno n ero ormnpanne nnonne connaamr, a
npnneennoe ntpaxenne Mapxca ornocnrcx nmenno x +ro om+upamue rocyapcrnennocrn.
cno, uro ne moxer trt n peun o onpeenennn momenra ovovueeo ormnpannx, rem
onee, uro ono npecrannxer ns cex saneomo nponecc nnrentnt. Kaxymeecx pasnnune mexy
Mapxcom n 3nrentcom oxcnxercx pasnnunem rem, xoropte onn cee pann, saau, xoropte onn
npecneonann. 3nrentc crannn saaue narnxno, pesxo, n xpynntx mrpnxax noxasart Feenm
ncm nenenocrt xoxunx (n pasenxnmnxcx Haccanem n nemano crenenn) npepaccyxon nacuer
rocyapcrna. Mapxc rontxo mnmoxoom xacaercx omoeo nonpoca, nnrepecyxct pyro remo:
paseumue+ xommynncrnuecxoro omecrna.
Bcx reopnx Mapxca ecrt npnmenenne reopnn pasnnrnx n ee nanonee nocneonarentno,
nonno, npoymanno n oraro coepxannem ]opme x conpemennomy xannrannsmy.
Ecrecrnenno, uro nx Mapxca ncran nonpoc o npnmenennn +ro reopnn n x npeocmoue+v xpaxy
xannrannsma n x ovovue+v pasnnrnm ovovueeo xommynnsma.
Ha ocnonannn xaxnx xe oauuix moxno crannrt nonpoc o yymem pasnnrnn yymero
xommynnsma?
Ha ocnonannn roro, uro on npoucxooum ns xannrannsma, ncropnuecxn pasnnnaercx ns
xannrannsma, xnnxercx pesyntrarom ecrnn raxo omecrnenno cnnt, xoropax poroeua
xannrannsmom. V Mapxca ner nn renn nontrox counnxrt yronnn, nonycromy raart nacuer roro,
uero snart nentsx. Mapxc crannr nonpoc o xommynnsme, xax ecrecrnoncntrarent nocrannn t
nonpoc o pasnnrnn nono, cxaxem, nonornuecxo pasnonnnocrn, pas mt snaem, uro ona rax-ro
nosnnxna n n raxom-ro onpeenennom nanpannennn nnonsmenxercx.
Mapxc npexe ncero ormeraer npout ry nyrannny, xoropax Iorcxo nporpammo nnocnrcx n
nonpoc o coornomennn rocyapcrna n omecrna.

Conpemennoe omecrno nnmer on ecrt xannranncrnuecxoe omecrno,
xoropoe cymecrnyer no ncex nnnnnnsonanntx crpanax, onee nnn menee cnoonoe or
npnmecn cpenenexontx, onee nnn menee nnonsmenennoe ocoennocrxmn
ncropnuecxoro pasnnrnx xaxo crpant, onee nnn menee pasnnroe. Hanpornn roro,
conpemennoe rocyapcrno menxercx c xaxo rocyapcrnenno rpannne. B
npyccxo-repmancxo nmnepnn ono conepmenno nnoe, uem n Bnenapnn, n Anrnnn
conepmenno nnoe, uem n Coenn. Brarax. Conpemennoe rocyapcrno ecrt,
cneonarentno, ]nxnnx.
Onaxo, necmorpx na necrpoe pasnoopasne nx ]opm, pasnnunte rocyapcrna
pasnnuntx nnnnnnsonanntx crpan nmemr mexy coo ro omee, uro onn croxr na
noune conpemennoro ypxyasnoro omecrna, onee nnn menee xannranncrnuecxn
pasnnroro. V nnx ecrt no+romy nexoropte omne cymecrnennte npnsnaxn. B +rom
cmtcne moxno ronopnrt o conpemenno rocyapcrnennocrn n npornnononoxnocrt
romy yymemy, xora oromper renepemnn ee xopent, ypxyasnoe omecrno.
Bonpoc crannrcx sarem rax: xaxomy npenpamennm noneprnercx rocyapcrnennocrt
n xommynncrnuecxom omecrne? pyrnmn cnonamn: xaxne omecrnennte ]ynxnnn
ocranyrcx rora, ananornunte renepemnnm rocyapcrnenntm ]ynxnnxm? Ha +ror
nonpoc moxno ornernrt rontxo nayuno; n cxontxo t rtcxu pas nn couerart cnono
napo co cnonom rocyapcrno, +ro nn xanentxn ne nonnner ero paspemennx

Btcmexn raxnm opasom nce pasronopt o naponom rocyapcrne, Mapxc aer nocranonxy
nonpoca n xax t npeocreperaer, uro nx nayunoro ornera na nero moxno onepnponart rontxo
rnepo ycranonnenntmn nayuno anntmn.
Hepnoe, uro ycranonneno nnonne rouno nce reopne pasnnrnx, nce nayxo noome, n uro
satnann yronncrt, uro satnamr ntnemnne onnoprynncrt, oxmnecx connanncrnuecxo
penonmnnn, +ro ro ocroxrentcrno, uro ncropnuecxn necomnenno onxna trt ocoax cranx
nnn ocot +ran nepexooa or xannrannsma x xommynnsmy.

2. Repexop o1 kanu1anusua k kouuyuusuy

Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 42

Mexy xannranncrnuecxnm n xommynncrnuecxnm omecrnom npoonxaer
Mapxc nexnr nepno penonmnnonnoro npenpamennx nepnoro no nropoe. 3romy
nepnoy coornercrnyer n nonnrnuecxn nepexont nepno, n rocyapcrno +roro
nepnoa ne moxer trt nnuem nntm, xpome xax peeo.muouuo ourmamvpo
npo.emapuama

3ror ntno noxonrcx y Mapxca na anannse ro ponn, xoropym nrpaer nponerapnar n
conpemennom xannranncrnuecxom omecrne, na anntx o pasnnrnn +roro omecrna n o
nenpnmnpnmocrn npornnononoxntx nnrepecon nponerapnara n ypxyasnn.
Pantme nonpoc crannncx rax: urot onrtcx cnoero ocnooxennx, nponerapnar onxen
cneprnyrt ypxyasnm, sanoenart nonnrnuecxym nnacrt, ycranonnrt cnom penonmnnonnym
nxrarypy.
Tenept nonpoc crannrcx necxontxo nnaue: nepexo or xannranncrnuecxoro omecrna,
pasnnnammerocx x xommynnsmy, n xommynncrnuecxoe omecrno nenosmoxen es nonnrnuecxoro
nepexonoro nepnoa, n rocyapcrnom +roro nepnoa moxer trt nnmt penonmnnonnax
nxrarypa nponerapnara.
Kaxono xe ornomenne +ro nxrarypt x emoxparnn? Mt nnenn, uro Kommynncrnuecxn
Mann]ecr crannr npocro pxom na nonxrnx: npenpamenne nponerapnara n rocnocrnymmn
xnacc n sanoenanne emoxparnn. Ha ocnonannn ncero nsnoxennoro ntme moxno rounee
onpeennrt, xax nsmenxercx emoxparnx n nepexoe or xannrannsma x xommynnsmy.
B xannranncrnuecxom omecrne, npn ycnonnn nanonee naronpnxrnoro pasnnrnx ero, mt
nmeem onee nnn menee nonnt emoxparnsm n emoxparnuecxo pecnynnxe. Ho +ror
emoxparnsm ncera cxar recntmn pamxamn xannranncrnuecxo +xcnnyarannn n ncera ocraercx
no+romy, n cymnocrn, emoxparnsmom nx mentmnncrna, rontxo nx nmymnx xnaccon, rontxo nx
orartx. Cnooa xannranncrnuecxoro omecrna ncera ocraercx npnnnsnrentno raxo xe,
xaxona tna cnooa n pennnx rpeuecxnx pecnynnxax: cnooa nx paonnaentnen.
Conpemennte naemnte pat, n cnny ycnonn xannranncrnuecxo +xcnnyarannn, ocramrcx
nacrontxo saannenntmn nyxo n nnmero, uro nm ne o emoxparnn, ne o nonnrnxn, uro
npn otunom, mnpnom reuennn cotrn ontmnncrno nacenennx or yuacrnx n
omecrnenno-nonnrnuecxo xnsnn orcrpaneno.
Hpannntnocrt +roro yrnepxennx ncero narnxnee, moxer trt, nornepxaercx
Iepmanne nmenno noromy, uro n +rom rocyapcrne xoncrnrynnonnax nerantnocrt npoepxanact
ynnnrentno onro n ycrounno nourn nonnexa (18711914), a connan-emoxparnx sa +ro npemx
ropaso ontme, uem n pyrnx crpanax, cymena cenart nx ncnontsonannx nerantnocrn n nx
oprannsannn raxo ntcoxo onn paounx n nonnrnuecxym naprnm, xax nnre n cnere.
Kaxona xe +ra nanonee ntcoxax ns nanmanmnxcx n xannranncrnuecxom omecrne onx
nonnrnuecxn cosnarentntx n exrentntx naemntx paon? Onn mnnnnon unenon naprnn
connan-emoxparon ns 15 mnnnnonon naemntx paounx! Tpn mnnnnona npo]eccnonantno
oprannsonanntx ns 15-rn mnnnnonon!
emoxparnx nx nnuroxnoro mentmnncrna, emoxparnx nx orartx, nor xaxon
emoxparnsm xannranncrnuecxoro omecrna. Ecnn npncmorpertcx nonnxe x mexannsmy
xannranncrnuecxo emoxparnn, ro mt ynnnm nese n noncmy, n n menxnx, xxot menxnx,
noponocrxx nsnparentnoro npana (nens ocenocrn, ncxnmuenne xenmnn n r. .), n n rexnnxe
npecrannrentntx yupexenn, n n ]axrnuecxnx npenonax npany copann (omecrnennte
sannx ne nx nnmnx!), n n uncro xannranncrnuecxo oprannsannn exenenno npecct n rax
anee n rax anee, mt ynnnm orpannuennx a orpannuennx emoxparnsma. 3rn orpannuennx,
nsxrnx, ncxnmuennx, npenont nx entx xaxyrcx menxnmn, ocoenno na rnas roro, xro cam
nnxora nyxt ne nnan n c yrnerenntmn xnaccamn n nx maccono xnsnn nnsox ne tn (a
raxono enxrt ecxrtx, ecnn ne enxnocro enxrt cortx ypxyasntx nynnnncron n
nonnrnxon), no n cymme nsxrte +rn orpannuennx ncxnmuamr, ntranxnnamr enory ns
nonnrnxn, ns axrnnnoro yuacrnx n emoxparnn.
Mapxc nennxonenno cxnarnn +ry cvmi xannranncrnuecxo emoxparnn, cxasan n cnoem
anannse ontra Kommynt: yrnerenntm pas n necxontxo ner nosnonxmr pemart, xaxo nmenno ns
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 43
npecrannrene yrnerammero xnacca yer n napnamenre npecrannxrt n noannxrt nx!
Ho or +ro xannranncrnuecxo emoxparnn, nensexno ysxo, raxom orranxnnamme
enory, a no+romy nacxnost nnnemepno n nxnno, pasnnrne nnepe ne ner npocro, npxmo n
rnaxo, xo nce ontme n ontme emoxparnn, xax npecrannxmr eno nnepantnte
npo]eccopa n menxoypxyasnte onnoprynncrt. Her. Pasnnrne nnepe, r. e. x xommynnsmy, ner
uepes nxrarypy nponerapnara n nnaue nrn ne moxer, no c.o+umi conpomue.euue
+xcnnyararopon xannranncron ontme nexomy n nntm nyrem nentsx.
A nxrarypa nponerapnara, r. e. oprannsannx ananrapa yrnerenntx n rocnocrnymmn
xnacc nx noannennx yrnerarene, ne moxer art npocro rontxo pacmnpennx, emoxparnn.
B+ecme c rpomantm pacmnpennem emoxparnsma, enepeie cranonxmerocx emoxparnsmom nx
entx, emoxparnsmom nx napoa, a ne emoxparnsmom nx orarentxnx, nxrarypa
nponerapnara aer px nsxrnn ns cnoot no ornomennm x yrnerarenxm, +xcnnyararopam,
xannranncram. Hx mt onxnt noannrt, urot ocnoonrt uenoneuecrno or naemnoro pacrna,
nx conpornnnenne nao cnomnrt cnno, xcno, uro ram, re ecrt noannenne, ecrt nacnnne, ner
cnoot, ner emoxparnn.
3nrentc npexpacno ntpasnn +ro n nnctme x Feenm, cxasan, xax ncnomnnr unrarent, uro
nponerapnar nyxaercx n rocyapcrne ne n nnrepecax cnoot, a n nnrepecax noannennx cnonx
npornnnnxon, a xora moxno yer ronopnrt o cnooe, ne yer rocyapcrna.
emoxparnx nx rnranrcxoro ontmnncrna napoa n noannenne cnno, r. e. ncxnmuenne ns
emoxparnn, +xcnnyararopon, yrnerarene napoa, nor xaxono nnonsmenenne emoxparnn npn
nepexooe or xannrannsma x xommynnsmy.
Tontxo n xommynncrnuecxom omecrne, xora conpornnnenne xannranncron yxe
oxonuarentno cnomneno, xora xannranncrt ncuesnn, xora ner xnaccon (r. e. ner pasnnunx
mexy unenamn omecrna no nx ornomennm x omecrnenntm cpecrnam nponsnocrna), mo.iro
rora ncuesaer rocyapcrno n +oruo eoeopumi o ceooooe. Tontxo rora nosmoxna n yer
ocymecrnnena emoxparnx ecrnnrentno nonnax, ecrnnrentno es ncxxnx nsxrn. H rontxo
rora emoxparnx nauner om+upami n cnny roro npocroro ocroxrentcrna, uro, nsannennte or
xannranncrnuecxoro pacrna, or ecuncnenntx yxacon, nxocre, nenenocre, rnycnocre
xannranncrnuecxo +xcnnyarannn, nmn nocrenenno npueiruvm x conmennm +nemenrapntx,
nexamn nsnecrntx, rtcxuenernxmn nonropxnmnxcx no ncex nponncxx, npannn omexnrnx, x
conmennm nx es nacnnnx, es npnnyxennx, es nounnennx, es ocoooeo annapama nx
npnnyxennx, xoropt nastnaercx rocyapcrnom.
Btpaxenne rocyapcrno om+upaem ntpano ouent yauno, no ono yxastnaer n na
nocrenennocrt nponecca n na crnxnnocrt ero. Tontxo npnntuxa moxer oxasart n necomnenno
oxaxer raxoe ecrnne, no mt xpyrom cex nanmaem mnnnnont pas, xax nerxo npnntxamr
nmn x conmennm neoxonmtx nx nnx npannn omexnrnx, ecnn ner +xcnnyarannn, ecnn ner
nnuero raxoro, uro nosmymaer, ntstnaer nporecr n noccranne, cosaer neoxonmocrt
nooae.euu.
Hrax: n xannranncrnuecxom omecrne mt nmeem emoxparnm ypesannym, yorym,
]antmnnym, emoxparnm rontxo nx orartx, nx mentmnncrna. nxrarypa nponerapnara,
nepno nepexoa x xommynnsmy, nnepnte acr emoxparnm nx napoa, nx ontmnncrna, napxy
c neoxonmtm noannennem mentmnncrna, +xcnnyararopon. Kommynnsm onn rontxo n
cocroxnnn art emoxparnm ecrnnrentno nonnym, n uem ona nonnee, rem cxopee ona craner
nenyxno, oromper cama coom.
pyrnmn cnonamn: npn xannrannsme mt nmeem rocyapcrno n cocrnennom cmtcne cnona,
ocoym mamnny nx noannennx onoro xnacca pyrnm n npnrom ontmnncrna mentmnncrnom.
Honxrno, uro nx ycnexa raxoro ena, xax cncremarnuecxoe noannenne mentmnncrnom
+xcnnyararopon ontmnncrna +xcnnyarnpyemtx, nyxno xpanee cnnpencrno, snepcrno
noannennx, nyxnt mopx xponn, uepes xoropte uenoneuecrno n ner cno nyrt n cocroxnnn
pacrna, xpenocrnnuecrna, naemnnuecrna.
anee, npn nepexooe or xannrannsma x xommynnsma noannenne eue neoxonmo, no yxe
noannenne mentmnncrna +xcnnyararopon ontmnncrnom +xcnnyarnpyemtx. Ocot annapar,
ocoax mamnna nx noannennx, rocyapcrno eue neoxonmo, no +ro yxe nepexonoe
rocyapcrno, +ro yxe ne rocyapcrno n cocrnennom cmtcne, no noannenne mentmnncrna
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 44
+xcnnyararopon ontmnncrnom e:epauuux naemntx paon eno nacrontxo, cpannnrentno,
nerxoe, npocroe n ecrecrnennoe, uro ono yer cronrt ropaso mentme xponn, uem noannenne
noccrann paon, xpenocrntx, naemntx paounx, uro ono ooercx uenoneuecrny ropaso
emenne. H ono conmecrnmo c pacnpocrpanennem emoxparnn na raxoe noannxmmee
ontmnncrno nacenennx, uro naonocrt n ocooo +auuue nx noannennx naunnaer ncuesart.
3xcnnyararopt, ecrecrnennoe eno, ne n cocroxnnn noannrt napoa es cnoxneme mamnnt
nx ntnonnennx raxo saaun, no uapoo noannrt +xcnnyararopon moxer n npn ouent npocro
mamnne, nourn uro es mamnnt, es ocooro annapara, npocro opeauusaue eoopvreuuix
+acc (npoe Coneron paounx n conarcxnx enyraron samernm, saerax nnepe).
Haxonen, rontxo xommynnsm cosaer nonnym nenaonocrt rocyapcrna, no ueroeo
noannxrt, nexoro n c+ic.a r.acca, n cmtcne cncremarnuecxo optt c onpeenenno
uacrtm nacenennx. Mt ne yronncrt n nncxontxo ne orpnnaem nosmoxnocrn n nensexnocrn
+xcneccon omoe.iuix .u, a panno neoxonmocrn noannxrt marue +xcnecct. Ho, no-nepntx,
nx +roro ne nyxna ocoax mamnna, ocot annapar noannennx, +ro yer enart cam
noopyxennt napo c raxo xe npocroro n nerxocrtm, c xoropo nmax ronna nnnnnnsonanntx
nme axe n conpemennom omecrne pasnnmaer epymnxcx nnn ne onycxaer nacnnnx na
xenmnno. A, no-nroptx, mt snaem, uro xopennax connantnax npnunna +xcneccon, cocroxmnx n
napymennn npannn omexnrnx, ecrt +xcnnyarannx macc, nyxa n nnmera nx. C ycrpanennem
+ro rnanno npnunnt, +xcnecct nensexno naunyr om+upami. Mt ne snaem, xax tcrpo n n
xaxo nocrenennocrn, no mt snaem, uro onn yyr ormnpart. C nx ormnpannem omo+pem n
rocyapcrno.
Mapxc, ne nycxaxct n yronnn, onpeennn noponee ro, uro moxno menepi onpeennrt
ornocnrentno +roro yymero, nmenno: pasnnune nnsme n ntcme ]ast (crynenn, +rana)
xommynncrnuecxoro omecrna.

3. Repnan qasa kouuyuuc1uueckoro omec1na

B Kpnrnxe Iorcxo nporpammt Mapxc onponepraer nopono naccanencxym nem o
nonyuennn paounm npn connannsme neypesannoro nnn nonnoro npoyxra rpya. Mapxc
noxastnaer, uro ns ncero omecrnennoro rpya ncero omecrna neoxonmo ntuecrt n pesepnnt
]on, n ]on na pacmnpenne nponsnocrna, n nosmemenne cnomenntx mamnn n r. n., a sarem
ns npemeron norpenennx ]on na nsepxxn ynpannennx, na mxont, ontnnnt, npnmrt
npecrapentx n r. n.
Bmecro rymanno, nexcno, ome ]past Haccanx (nonnt npoyxr rpya paouemy)
Mapxc aer rpesnt yuer roro, xax nmenno connanncrnuecxoe omecrno ntnyxeno yer
xosxnnuart. Mapxc noxonr x rourpemuo+v anannsy ycnonn xnsnn raxoro omecrna, n
xoropom ne yer xannrannsma, n ronopnr npn +rom:

Mt nmeem sect eno (npn pasope nporpammt paoue naprnn) ne c raxnm
xommynncrnuecxnm omecrnom, xoropoe paseu.oci na cnoe cocrnenno ocnone, a c
raxnm, xoropoe rontxo uro eixooum xax pas ns xannranncrnuecxoro omecrna n
xoropoe no+romy no ncex ornomennxx, n +xonomnuecxom, npancrnennom n ymcrnennom,
nocnr eme orneuarox craporo omecrna, ns nep xoroporo ono ntmno.

Bor +ro xommynncrnuecxoe omecrno, xoropoe rontxo uro ntmno na cner oxn ns nep
xannrannsma, xoropoe nocnr no ncex ornomennxx orneuarox craporo omecrna,
Mapxc n nastnaer nepno nnn nnsme ]aso xommynncrnuecxoro omecrna.
Cpecrna nponsnocrna yxe ntmnn ns uacrno cocrnennocrn orentntx nnn. Cpecrna
nponsnocrna npnnanexar ncemy omecrny. Kaxt unen omecrna, ntnonnxx nsnecrnym onm
omecrnenno-neoxonmo paort, nonyuaer yocronepenne or omecrna, uro on raxoe-ro
xonnuecrno paort orpaoran. Ho +romy yocronepennm on nonyuaer ns omecrnenntx cxnaon
npemeron norpenennx coornercrnennoe xonnuecrno npoyxron. 3a ntuerom roro xonnuecrna
rpya, xoropoe ner na omecrnennt ]on, xaxt paoun, cneonarentno, nonyuaer or
omecrna crontxo xe, cxontxo on emy an.
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 45
Hapcrnyer xax yro t panencrno.
Ho xora Haccant ronopnr, nmex n nny raxne omecrnennte nopxxn (otuno nastnaemte
connannsmom, a y Mapxca nocxmne nasnanne nepno ]ast xommynnsma), uro +ro cnpanennnoe
pacnpeenenne, uro +ro pannoe npano xaxoro na pannt npoyxr rpya, ro Haccant
omnaercx, n Mapxc pasxcnxer ero omnxy.

Pannoe npano ronopnr Mapxc mt sect ecrnnrentno nmeem, no +ro eu
ypxyasnoe npano, xoropoe, xax n ncxxoe npano, npeono.aeaem uepaeeucmeo. Bcxxoe
npano ecrt npnmenenne oouuaroeoeo macmraa x pas.u:ui+ nmxm, xoropte na ene
ne onnaxont, ne pannt pyr pyry; n noromy pannoe npano ecrt napymenne
panencrna n necnpanennnocrt. B camom ene, xaxt nonyuaer, orpaoran pannym c
pyrnm onm omecrnennoro rpya, pannym onm omecrnennoro nponsnocrna (sa
yxasanntmn ntueramn).
A mexy rem orentnte nmn ne pannt: onn cnntnee, pyro cnaee; onn xenar,
pyro ner, y onoro ontme ere, y pyroro mentme, n r. .

Hpn pannom rpye, saxnmuaer Mapxc cneonarentno, npn pannom yuacrnn n
omecrnennom norpenrentnom ]one, onn nonyunr na camom ene ontme, uem
pyro, oxaxercx oraue pyroro n r. . urot nsexart ncero +roro, npano, nmecro
roro, urot trt panntm, onxno t trt nepanntm

Cnpanennnocrn n panencrna, cneonarentno, nepnax ]asa xommynnsma art eme ne moxer:
pasnnunx n orarcrne ocranyrcx n pasnnunx necnpanennnte, no nenosmoxna yer orcn.vamau
uenonexa uenonexom, no nentsx saxnarnrt cpeocmea npouseoocmea, ]apnxn, mamnnt, semnm n
npou. n uacrnym cocrnennocrt. Pasnnax menxoypxyasno nexcnym ]pasy Haccanx o
panencrne n cnpanennnocrn eoooue, Mapxc noxastnaer xoo paseumu xommynncrnuecxoro
omecrna, xoropoe eiuvroeuo cnauana ynnuroxnrt mo.iro ry necnpanennnocrt, uro
cpecrna nponsnocrna saxnauent orentntmn nnnamn, nexoropoe ue e cocmouuu cpasy
ynnuroxnrt n antnemym necnpanennnocrt, cocroxmym n pacnpeenennn npemeron
norpenennx no paore (a ne no norpenocrxm).
Byntrapnte +xonomncrt, n rom uncne ypxyasnte npo]eccopa, n rom uncne nam Tyran,
nocroxnno ynpexamr connanncron, yro onn satnamr o nepanencrne nme n meuramr
ynnuroxnrt +ro nepanencrno. Taxo ynpex, xax nnnm, oxastnaer rontxo xpanee nenexecrno
rr. ypxyasntx neonoron.
Mapxc ne rontxo rounemnm opasom yunrtnaer nensexnoe nepanencrno nme, on
yunrtnaer raxxe ro, uro onn eme nepexo cpecrn nponsnocrna n omym cocrnennocrt ncero
omecrna (connannsm n otunom cnonoynorpenennn) ue vcmpauem neocrarxon
pacnpeenennx n nepanencrna ypxyasnoro npana, xoropoe npooo.raem eocnoocmeoeami,
nocxontxy npoyxrt enxrcx no paore.

Ho +rn neocrarxn npoonxaer Mapxc nensexnt n nepno ]ase
xommynncrnuecxoro omecrna, n rom ero nne, xax ono ntxonr, nocne onrnx myx
poon, ns xannranncrnuecxoro omecrna. Hpano nnxora ne moxer trt ntme, uem
+xonomnuecxn crpo n oycnonnennoe nm xyntrypnoe pasnnrne omecrna

Taxnm opasom, n nepno ]ase xommynncrnuecxoro omecrna (xoropym otuno sonyr
connannsmom) ypxyasnoe npano ormenxercx ue nnonne, a nnmt oruacrn, nnmt n mepy yxe
ocrnrnyroro +xonomnuecxoro nepenopora, r. e. nnmt no ornomennm x cpecrnam nponsnocrna.
Fypxyasnoe npano npnsnaer nx uacrno cocrnennocrtm orentntx nnn. Connannsm enaer nx
ooue cocrnennocrtm. Hocmo.irv - n nnmt nocrontxy ypxyasnoe npano ornaaer.
Ho ono ocraercx nce xe n pyro cnoe uacrn, ocraercx n xauecrne perynxropa
(onpeennrenx) pacnpeenennx npoyxron n pacnpeenennx rpya mexy unenamn omecrna.
Kro ne paoraer, ror ne onxen ecrt, +ror connanncrnuecxn npnnnnn vre ocymecrnnen; sa
pannoe xonnuecrno rpya pannoe xonnuecrno npoyxra n +ror connanncrnuecxn npnnnnn vre
ocymecrnnen. Onaxo +ro eme ne xommynnsm, n +ro eme ne ycrpanxer ypxyasnoro npana,
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 46
xoropoe nepanntm nmxm sa nepannoe (]axrnuecxn nepannoe) xonnuecrno rpya aer pannoe
xonnuecrno npoyxra.
3ro neocrarox, ronopnr Mapxc, no on nensexen n nepno ]ase xommynnsma, no, ne
nnaax n yronnsm, nentsx ymart, uro, cneprnyn xannrannsm, nmn cpasy nayuamrcx paorart na
omecrno oes ecrux uop+ npaea, a n +xonomnuecxnx npenoctnox maro nepement ormena
xannrannsma ue oaem cpasv.
A pyrnx nopm, xpome ypxyasnoro npana, ner. H nocrontxy ocraercx eme
neoxonmocrt n rocyapcrne, xoropoe t, oxpanxx omym cocrnennocrt na cpecrna
nponsnocrna, oxpanxno panencrno rpya n panencrno enexa npoyxra.
Iocyapcrno ormnpaer, nocxontxy xannranncron yxe ner, xnaccon yxe ner, nooae.mi
no+romy xaxo t ro nn tno r.acc nentsx.
Ho rocyapcrno eme ne ormepno concem, no ocraercx oxpana ypxyasnoro npana,
ocnxmammero ]axrnuecxoe nepanencrno. nx nonnoro ormnpannx rocyapcrna nyxen nonnt
xommynnsm.

4. Bmcman qasa kouuyuuc1uueckoro omec1na

Mapxc npoonxaer:

Ha ntcme ]ase xommynncrnuecxoro omecrna, nocne roro xax ncuesner
nopaomammee uenonexa nounnenne ero pasenennm rpya; xora ncuesner nmecre c
+rnm npornnononoxnocrt ymcrnennoro n ]nsnuecxoro rpya; xora rpy nepecraner
trt rontxo cpecrnom nx xnsnn, a craner cam nepno norpenocrtm xnsnn; xora
nmecre c ncecroponnnm pasnnrnem nnnnnyymon ntpacryr n nponsnonrentnte cnnt
n nce ncrounnxn omecrnennoro orarcrna nontmrcx nonntm noroxom, nnmt rora
moxno yer conepmenno npeoonert ysxn ropnsonr ypxyasnoro npana, n omecrno
cmoxer nanncart na cnoem snamenn: Kaxt no cnoconocrxm, xaxomy no
norpenocrxm.

Tontxo renept mt moxem onennrt ncm npannntnocrt sameuann 3nrentca, xora on
ecnomano nsenancx na nenenocrtm coennennx cnon: cnooa n rocyapcrno. Hoxa ecrt
rocyapcrno, ner cnoot. Kora yer cnooa, ne yer rocyapcrna.
3xonomnuecxo ocnono nonnoro ormnpannx rocyapcrna xnnxercx raxoe ntcoxoe pasnnrne
xommynnsma, npn xoropom ncuesaer npornnononoxnocrt ymcrnennoro n ]nsnuecxoro rpya,
ncuesaer, cneonarentno, onn ns naxnemnx ncrounnxon conpemennoro oouecmeeuuoeo
nepanencrna n npnrom raxo ncrounnx, xoroporo onnm nepexoom cpecrn nponsnocrna n
omecrnennym cocrnennocrt, ono +xcnponpnanne xannranncron cpasy ycrpannrt nnxax
nentsx.
3ra +xcnponpnannx acr eos+oruocmi rnranrcxoro pasnnrnx nponsnonrentntx cnn. H,
nnx, xax renept yxe xannrannsm nenepoxrno saoeprueaem +ro pasnnrne, xax mnoroe moxno
tno t nnnyrt nnepe na ase conpemenno, yxe ocrnrnyro, rexnnxn, mt nnpane c
nonneme ynepennocrtm cxasart, uro +xcnponpnannx xannranncron nensexno acr rnranrcxoe
pasnnrne nponsnonrentntx cnn uenoneuecxoro omecrna. Ho xax cxopo noer +ro pasnnrne
antme, xax cxopo oer ono o pasptna c pasenennem rpya, o ynnuroxennx
npornnononoxnocrn mexy ymcrnenntm n ]nsnuecxnm rpyom, o npenpamennx rpya n
nepnym xnsnennym norpenocrt, +roro mt ne snaem n snart ue +ore+.
Ho+romy mt n nnpane ronopnrt nnmt o nensexnom ormnpannn rocyapcrna, nouepxnnax
nnrentnocrt +roro nponecca, ero sanncnmocrt or tcrport pasnnrnx eicueqasi xommynnsma
n ocrannxx conepmenno orxptrtm nonpoc o cpoxax nnn o xonxperntx ]opmax ormnpannx, no
marepnana nx pemennx raxnx nonpocon uem.
Iocyapcrno cmoxer ormepert nonnocrtm rora, xora omecrno ocymecrnnr npannno:
xaxt no cnoconocrxm, xaxomy no norpenocrxm, r. e. xora nmn nacrontxo npnntxnyr x
conmennm ocnonntx npannn omexnrnx n xora nx rpy yer nacrontxo nponsnonrenen, uro
onn oponontno yyr rpynrtcx no cnocoouocm+. Vsxn ropnsonr ypxyasnoro npana,
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 47
sacrannxmmn ntcunrtnart, c uepcrnocrtm Benoxa, ne nepepaorart t nnmnnx nonyuaca
npornn pyroro, ne nonyunrt t mentme nnart, uem pyro, +ror ysxn ropn sonr yer rora
nepeen. Pacnpeenenne npoyxron ne yer rpeonart rora nopmnponxn co cropont omecrna
xonnuecrna nonyuaemtx xaxtm npoyxron; xaxt yer cnoono part no norpenocrn.
C rouxn spennx ypxyasno nerxo oxnnrt noonoe omecrnennoe ycrpocrno uncro
yronne n syocxannrt no nonoy roro, uro connanncrt oemamr xaxomy npano nonyuart or
omecrna, es ncxxoro xonrponx sa rpyom orentnoro rpaxannna, nmoe xonnuecrno rpm]ene,
anromonne, nnannno n r. n. Taxnm syocxantcrnom orentnamrcx n nontne ontmnncrno
ypxyasntx yuentx, xoropte onapyxnnamr +rnm n cnoe nenexecrno n cnom xoptcrnym
samnry xannrannsma.
Henexecrno, no oemart, uro ntcmax ]asa pasnnrnx xommynnsma nacrynnr, nn
onomy connanncry n ronony ne npnxonno, a npeoeuoeuue nennxnx connanncron, uro ona
nacrynnr, npenonaraer n ne renepemnmm nponsnonrentnocrt rpya n ue menepeuueeo
otnarenx, cnoconoro spx npoe xax ypcaxn y Homxnoncxoro noprnrt cxnat
omecrnennoro orarcrna n rpeonart nenosmoxnoro.
o rex nop, noxa nacrynnr ntcmax ]asa xommynnsma, connanncrt rpeymr
cmporaueeo xonrponx co cropont omecrna u co cmopoui eocvoapcmea na mepo rpya n
mepo norpenennx, no rontxo xonrpont +ror onxen ua:amic c +xcnponpnannn xannranncron,
c xonrponx paounx sa xannranncramn n npononrtcx ne rocyapcrnom unnonnnxon, a
rocyapcrnom eoopvreuuix paoo:ux.
Koptcrnax samnra xannrannsma ypxyasntmn neonoramn (n nx npnxnocrnxmn npoe rr.
Heperenn, uepnontx n K) cocronr nmenno n rom,, uro cnopamn n pasronopamn o anexom
yymem onn noo+eumm nacymnt n snoonennt nonpoc ceeoouuue nonnrnxn:
+xcnponpnannm xannranncron, npenpamenne ecex rpaxan n paornnxon n cnyxamnx oouoeo
xpynnoro cnnnxara, nmenno: ncero rocyapcrna, n nonnoe nounnenne nce paort ncero
+roro cnnnxara rocyapcrny ecrnnrentno emoxparnuecxomy, eocvoapcmev Coeemoe paoo:ux u
co.oamcrux oenvmamoe.
B cymnocrn, xora yuent npo]eccop, a sa nnm otnarent, a sa nnm rocnoa Heperenn n
uepnont ronopxr o espaccyntx yronnxx, o emarornuecxnx oemannxx ontmennxon, o
nenosmoxnocrn nneennx connannsma, onn nmemr n nny nmenno ntcmym cranm nnn ]asy
xommynnsma, nnonrt xoropo nnxro ne rontxo ne oeman, no n ne nomtmnxn, no nnecrn ee
noome nentsx.
H sect mt noomnn x romy nonpocy o nayunom pasnnunn mexy connannsmom n
xommynnsmom, xoroporo xocnyncx 3nrentc n npnneennom ntme paccyxennn ero o
nenpannntnocrn nasnannx connan-emoxpart. Honnrnuecxn pasnnune mexy nepno nnn
nnsme n ntcme ]aso xommynnsma conpemenem yer, nepoxrno, rpomano, no renept, npn
xannrannsme, npnsnanart ero tno t cmemno n ntnnrart ero na nepnt nnan mornn t pasne
nnmt orentnte anapxncrt (ecnn eme ocrannct cpen anapxncron nmn, nnuemy ne nayunnmnecx
nocne nnexanoncxoro npenpamennx Kponorxnntx, Ipana, Kopnennccena n npounx snes
anapxnsma n connan-monnnncron nnn n anapxo-rpanmennxon, xax ntpasnncx onn ns nemnornx
coxpannnmnx uecrt n conecrt anapxncron Ie).
Ho nayunax pasnnna mexy connannsmom n xommynnsmom xcna. To, uro otuno nastnamr
connannsmom, Mapxc nasnan nepno nnn nnsme ]aso xommynncrnuecxoro omecrna.
Hocxontxy ooue cocrnennocrtm cranonxrcx cpecrna nponsnocrna, nocrontxy cnono
xommynnsm n ryr npnmennmo, ecnn ne satnart, uro +ro ue nonnt xommynnsm. Bennxoe
snauenne pasxcnenn Mapxca cocronr n rom, uro on nocneonarentno npnmenxer n sect
marepnanncrnuecxym nanexrnxy, yuenne o pasnnrnn, paccmarpnnax xommynnsm xax neuro
pasnnnammeecx us xannrannsma. Bmecro cxonacrnuecxn-ntymanntx, counnenntx
onpeenenn n ecnnontx cnopon o cnonax (uro connannsm, uro xommynnsm), Mapxc, aer
ananns roro, uro moxno t nasnart crynenxmn +xonomnuecxo spenocrn xommynnsma. B nepno
cnoe ]ase, na nepno cnoe crynenn xommynnsm ne moxer eme trt +xonomnuecxn nnonne
spentm, nnonne cnoontm or rpannn nnn cneon xannrannsma. Orcma raxoe nnrepecnoe
xnnenne, xax coxpanenne ysxoro ropnsonra ovprvasuoeo npana npn xommynnsme n ero
nepno ]ase. Fypxyasnoe npano no ornomennm x pacnpeenennm npoyxron nompeo.euu
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 48
npenonaraer, xoneuno, nensexno n ovprvasuoe eocvoapcmeo, no npano ecrt nnuro es
annapara, cnoconoro npuuvroami x conmennm nopm npana.
Btxonr, uro ne rontxo npn xommynnsme ocraercx n reuenne nsnecrnoro npemenn
ypxyasnoe npano, no axe n ypxyasnoe rocyapcrno es ypxyasnn!
3ro moxer noxasartcx napaoxcom nnn npocro nanexrnuecxo nrpo yma, n xoropo uacro
onnnxmr mapxcnsm nmn, ne norpynnmnecx nn xanentxn na rem, urot nsyunrt ero
upesntuano rnyoxoe coepxanne.
Ha camom xe ene ocrarxn craporo n nonom noxastnaer nam xnsnt na xaxom mary, n n
npnpoe n n omecrne. H Mapxc ne nponsnontno ncynyn xycouex ypxyasnoro npana n
xommynnsm, a nsxn ro, uro +xonomnuecxn n nonnrnuecxn nensexno n omecrne, ntxoxmem us
ueop xannrannsma.
emoxparnx nmeer rpomanoe snauenne n opte paouero xnacca npornn xannranncron sa
cnoe ocnooxenne. Ho emoxparnx nonce ne ecrt npeen, ero xe ne npeemn, a nnmt onn ns
+ranon no opore or ]eoannsma x xannrannsmy n or xannrannsma x xommynnsmy.
emoxparnx osnauaer panencrno. Honxrno, xaxoe nennxoe snauenne nmeer opta
nponerapnara sa panencrno n nosynr panencrna, ecnn npannntno nonnmart ero n cmtcne
ynnuroxennx r.accoe. Ho emoxparnx osnauaer rontxo qop+a.iuoe panencrno. H roruac ncne
sa ocymecrnnennem panencrna ncex unenon omecrna no omuoueuum x nnaennm cpecrnamn
nponsnocrna, r. e. panencrna rpya, panencrna sapaorno nnart, npe uenoneuecrnom
nemnnyemo ncraner nonpoc o rom, urot nrn antme, or ]opmantnoro panencrna x
]axrnuecxomy, r. e. x ocymecrnnennm npannna: xaxt no cnoconocrxm, xaxomy no
norpenocrxm. Kaxnmn +ranamn, nyrem xaxnx npaxrnuecxnx meponpnxrn noer uenoneuecrno
x +ro ntcme nenn, mt ne snaem n snart ne moxem. Ho naxno ntxcnnrt cee, xax ecxoneuno
nxnno otunoe ypxyasnoe npecrannenne, yro connannsm ecrt neuro meprnoe, sacrtnmee, pas
nancera annoe, rora xax na camom ene mo.iro c connannsma naunercx tcrpoe, nacroxmee,
ecrnnrentno macconoe, npn yuacrnn oo.iuuucmea nacenennx, a sarem ncero nacenennx,
nponcxoxmee nnxenne nnepe no ncex onacrxx omecrnenno n nnuno xnsnn.
emoxparnx ecrt ]opma rocyapcrna, ona ns ero pasnonnnocre. H, cneonarentno, ona
npecrannxer ns cex, xax n ncxxoe rocyapcrno, oprannsonannoe, cncremarnuecxoe npnmenenne
nacnnnx x nmxm. 3ro c ono cropont. Ho, c pyro cropont, ona osnauaer ]opmantnoe
npnsnanne panencrna mexy rpaxanamn, pannoro npana ncex na onpeenenne ycrpocrna
rocyapcrna n ynpannenne nm. A +ro, n cnom ouepet, cnxsano c rem, uro na nsnecrno crynenn
pasnnrnx emoxparnn ona, no-nepntx, cnnaunnaer penonmnnonnt npornn xannrannsma xnacc
nponerapnar n aer emy nosmoxnocrt pasnrt, cnomart npeesrn, crepert c nnna semnn
ypxyasnym, xorx t n pecnynnxancxn-ypxyasnym, rocyapcrnennym mamnny, nocroxnnym
apmnm, nonnnnm, unnonnnuecrno, samennrt nx oo.ee emoxparnuecxo, no nce eme
rocyapcrnenno mamnno n nne noopyxenntx paounx macc, nepexoxmnx x norononnomy
yuacrnm napoa n mnnnnnn.
3ect xonnuecrno nepexonr n xauecrno: mara crenent emoxparnsma cnxsana c
ntxoom ns pamox ypxyasnoro omecrna, c nauanom ero connanncrnuecxoro nepeycrpocrna.
Ecnn ecrnnrentno ece yuacrnymr n ynpannennn rocyapcrnom, ryr yxe xannrannsmy ne
yepxartcx. H pasnnrne xannrannsma, n cnom ouepet, cosaer npeonoci.ra nx roro, urot
ecrnnrentno nce +oe.a yuacrnonart n ynpannennn rocyapcrnom. K raxnm npenoctnxam
npnnanexnr norononnax rpamornocrt, ocymecrnnennax yxe pxom nanonee nepeontx
xannranncrnuecxnx crpan, sarem oyuenne n ncnnnnnnnponanne mnnnnonon paounx
xpynntm, cnoxntm, oomecrnnenntm annaparom nourt, xenesntx opor, xpynntx ]apnx,
xpynno ropronnn, anxonoro ena n r. . n r. n.
Hpn raxnx orouo+u:ecrux npenoctnxax nnonne nosmoxno nemenenno, c ceronx na
sanrpa, nepern x romy, urot, cneprnyn xannranncron n unnonnnxon, samennrt nx n ene
roumpo. sa nponsnocrnom n pacnpeenennem, n ene v:ema rpya n npoyxron
noopyxenntmn paounmn, norononno noopyxenntm napoom. (He nao cmemnnart nonpoc o
xonrpone n yuere c nonpocom o nayuno opasonannom nepconane nnxenepon, arponomon n np.: +rn
rocnoa paoramr ceronx, nounnxxct xannranncram, yyr paorart eme nyume sanrpa,
nounnxxct noopyxenntm paounm.)
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 49
Vuer n xonrpont nor e.aeuoe, uro rpeyercx nx nanaxennx, nx npannntnoro
]ynxnnonnponannx nepeo qasi xommynncrnuecxoro omecrna. Bce rpaxane npenpamamrcx
sect n cnyxamnx no namy y rocyapcrna, xaxontm xnnxmrcx noopyxennte paoune. Bce
rpaxane cranonxrcx cnyxamnmn n paounmn oouoeo ncenaponoro, rocyapcrnennoro
cnnnxara. Bce eno n rom, urot ouu paorann noponny, npannntno conmax mepy paort, n
nonyuann noponny. Vuer +roro, xonrpont sa +rnm vnpoueu xannrannsmom o upesntuanocrn, o
neotxnonenno npocrtx, ncxxomy rpamornomy uenonexy ocrynntx onepann nanmennx n
sanncn, snannx uertpex ecrnn apn]mernxn n ntaun coornercrnenntx pacnncox
6
.
Kora oo.iuuucmeo napoa nauner nponsnonrt camocroxrentno n noncemecrno raxo
yuer, raxo xonrpont sa xannranncramn (npenpamenntmn renept n cnyxamnx) n sa rocnoamn
nnrennnrenrnxamn, coxpannnmnmn xannranncrnuecxne samamxn, rora +ror xonrpont craner
ecrnnrentno ynnnepcantntm, nceomnm, ncenapontm, rora or nero nentsx yer nnxax
yxnonnrtcx, nexya yer ertcx.
Bce, omecrno yer ono xonropo n ono ]apnxo c panencrnom rpya n panencrnom
nnart.
Ho +ra ]apnunax ncnnnnnna, xoropym noennmn xannranncron, cneprnynmn
+xcnnyararopon nponerapnar pacnpocrpannr na nce omecrno, nnxonm opasom ne xnnxercx nn
neanom namnm, nn name xoneuno nentm, a rontxo cmvneuiro, neoxonmo nx
panxantno uncrxn omecrna or rnycnocrn n mepsocre xannranncrnuecxo +xcnnyarannn u o.
oa.iueueeo nnxennx nnepe.,
C roro momenra, xora nce unent omecrna nnn xorx t rpomanoe ontmnncrno nx ca+u
nayunnnct ynpannxrt rocyapcrnom, camn nsxnn +ro eno n cnon pyxn, nanannn xonrpont sa
nnuroxntm mentmnncrnom xannranncron, sa rocnounxamn, xenammnmn coxpannrt
xannranncrnuecxne samamxn, sa paounmn, rnyoxo pasnpamenntmn xannrannsmom, c +roro
momenra naunnaer ncuesart naonocrt no ncxxom ynpannennn noome. uem nonnee emoxparnx,
rem nnxe momenr, xora ona cranonnrcx nenyxno. uem emoxparnunee rocyapcrno,
cocroxmee ns noopyxenntx paounx n xnnxmmeecx yxe ne rocyapcrnom n cocrnennom cmtcne
cnona, rem tcrpee naunnaer ormnpart ecroe rocyapcrno.
Ho xora ece nayuarcx ynpannxrt n yyr na camom ene ynpannxrt camocroxrentno
omecrnenntm nponsnocrnom, camocroxrentno ocymecrnnxrt yuer n xonrpont rynexnen,
apnue, momennnxon n romy noontx xpannrene rpannn xannrannsma, rora yxnonenne
or +roro ncenaponoro yuera n xonrponx nensexno cenaercx raxnm nenmonepno rpyntm,
raxnm peuamnm ncxnmuennem, yer conponoxartcx, nepoxrno, raxnm tcrptm n ceptesntm
naxasannem (no noopyxennte paoune nmn npaxrnuecxo xnsnn, a ne cenrnmenrantnte
nnrennnrenrnxn, n myrnrt onn c coo ena nn nosnonxr), uro ueooxoou+ocmi conmart
necnoxnte, ocnonnte npannna ncxxoro uenoneuecxoro omexnrnx ouent cxopo craner
npuei:ro.
H rora yer orxptra nacrext nept x nepexoy or nepno ]ast xommynncrnuecxoro
omecrna x ntcme ero ]ase, a nmecre c rem x nonnomy ormnpannm rocyapcrna.


Fnana VI
OROLREHHE MAPKCH3MA ORROPTYHHCTAMH

Bonpoc o ornomennn rocyapcrna x connantno penonmnnn n connantno penonmnnn x
rocyapcrny sannman nnnemnx reopernxon n nynnnncron II Hnrepnannonana (18891914)
ouent mano, xax n noome nonpoc o penonmnnn. Ho camoe xapaxrepnoe n rom nponecce
nocrenennoro pocra onnoprynnsma, xoropt npnnen x xpaxy II Hnrepnannonana n 1914-om
roy, +ro ro, uro axe xora nnnornym noxonnn x +romy nonpocy, ero cmapa.uci ooomu nnn

6
Kora rocyapcrno cnonrcx n rnanneme uacrn ero ]ynxnn x raxomy yuery n xonrponm co cropont camnx
paounx, rora ono nepecraer trt nonnrnuecxnm rocyapcrnom, rora omecrnennte ]ynxnnn npenpamamrcx ns
nonnrnuecxnx n npocrte amnnncrparnnnte ]ynxnnn (cp. ntme, rn. IV, 2, o nonemnxe 3nrentca c anapxncramn).

Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 50
ero ne sameuann.
B omem n nenom moxno cxasart, uro ns vr.ou:ueocmu no nonpocy o ornomennn
nponerapcxo penonmnnn x rocyapcrny, yxnonunnocrn, ntrono nx onnoprynnsma n nnranme
ero, nponcrexno usepaueuue mapxcnsma n nonnoe onomnenne ero.
urot oxapaxrepnsonart, xort nxparne, +ror neuantnt nponecc, nostmem nnnemnx
reopernxon mapxcnsma, Hnexanona n Kayrcxoro.

1. Roneuuka Rnexauona c auapxuc1auu

Hnexanon nocnxrnn nonpocy o ornomennn anapxnsma x connannsmy ocoym pommpy:
Anapxnsm n connannsm, xoropax ntmna no-nemenxn n 1894 roy.
Hnexanon yxnrpnncx rpaxronart +ry remy, conepmenno oox camoe axryantnoe,
snoonennoe n nonnrnuecxn nanonee cymecrnennoe n opte npornn anapxnsma, nmenno
ornomenne penonmnnn x rocyapcrny n nonpoc o rocyapcrne noome! B ero pommpe
ntenxmrcx ne uacrn: ona ncropnxo-nnreparypnax, c nenntm marepnanom no ncropnn ne
Brnpnepa, Hpyona n np. pyrax uacrt: ]nnncrepcxax, c anxnonartm paccyxennem na remy o
rom, uro anapxncra ne ornnunmt or annra.
Coueranne rem npesaannoe n npexapaxrepnoe nx nce exrentnocrn Hnexanona no npemx
xanyna penonmnnn n n reuenne penonmnnonnoro nepnoa n Poccnn: Hnexanon rax n noxasan cex
n 19051917 roax nonyoxrpnnepom, nony]nnncrepom, n nonnrnxe memnm n xnocre y
ypxyasnn.
Mt nnenn, xax Mapxc n 3nrentc, nonemnsnpyx c anapxncramn, ntxcnxnn ncero rmarentnee
cnon nsrnxt na ornomenne penonmnnn x rocyapcrny. 3nrentc, nsanax n 1891 roy Kpnrnxy
Iorcxo nporpammt Mapxca, nncan, uro mt (r. e. 3nrentc n Mapxc) naxonnnct rora n camom
pasrape optt c Faxynnntm n ero anapxncramn nocne Iaarcxoro xonrpecca (nepnoro)
Hnrepnannonana
7
ena npomno na roa.
Anapxncrt ntrannct nmenno Hapnxcxym Kommyny oxnnrt, rax cxasart, cnoe,
nornepxamme nx yuenne, npnuem onn conepmenno ne nonxnn ypoxon Kommynt n anannsa
+rnx ypoxon Mapxcom. Hnuero axe npnnnsnrentno noxoxmero x ncrnne no
xonxperno-nonnrnuecxnm nonpocam: nao nn pasoumi crapym rocyapcrnennym mamnny? n :e+
samennrt ee? anapxnsm ne an.
Ho ronopnrt o anapxnsme n connannsme, oxox nect nonpoc o rocyapcrne, ue sa+e:a
ncero pasnnrnx mapxcnsma o n nocne Kommynt, +ro snaunno nemnnyemo cxartnartcx x
onnoprynnsmy. Ho onnoprynnsmy xax pas ontme ncero n rpeyercx, urot na yxasannte namn
ceuac nonpoca ue crannnnct nonce. 3ro vre ecrt noea onnoprynnsma.

2. Roneuuka Kay1ckoro c onnop1yuuc1auu

B pyccxo nnreparype nepeneeno, necomnenno, nensmepnmo ontmee xonnuecrno
nponsneenn Kayrcxoro, uem n xaxo t ro nn tno pyro. Heapom myrxr nnte nemenxne
connan-emoxpart, uro Kayrcxoro ontme unramr n Poccnn, uem n Iepmannn (n cxoxax cxasart,
n +ro myrxe ecrt ropaso onee rnyoxoe ncropnuecxoe coepxanne, uem noospenamr re, xro
nycrnn ee n xo, nmenno: pyccxne paoune, npexnnn n 1905 roy neotxnonenno cnntnt,
nennannt cnpoc na nyumne nponsneennx nyume n mnpe connan-emoxparnuecxo
nnreparypt n nonyunn necntxannoe n nntx crpanax xonnuecrno nepenoon n nsann +rnx

7
Iaaecru rouepecc I Humepuauoua.a nponcxonn 27 cenrxpx (n. cr.) 1872 roa. Ha nem npncyrcrnonann
Mapxc n 3nrentc. eneraron na xonrpecce tno 65 uenonex. Ha nonecrxe nx croxnn nonpoct: 1) o npanax
Ienepantnoro conera; 2) o nonnrnuecxo exrentnocrn nponerapnara n p. Bcx paora xonrpecca npoxonna n ocrpo
opte c axynncramn. Konrpecc npnnxn pemenne o pacmnpennn npan Ienepantnoro conera. Ho nonpocy O
nonnrnuecxo exrentnocrn nponerapnara n pemennn xonrpecca ronopnnoct, uro nponerapnar onxen oprannsonart
cnom cocrnennym nonnrnuecxym naprnm nx oecneuennx ropxecrna connantno penonmnnn n uro ero nennxo
saaue cranonnrcx sanoenanne nonnrnuecxo nnacrn. Ha +rom xonrpecce Faxynnn n Inntom tnn ncxnmuent ns
Hnrepnannonana xax esoprannsaropt n cosarenn nono, anrnnponerapcxo naprnn.

Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 51
nponsneenn, rem camtm nepenecnn, rax cxasart, na monoym nouny namero nponerapcxoro
nnxennx ycxopenntm opasom rpomant ontr cocene, onee nepeono crpant).
Ocoenno nsnecren y nac Kayrcxn, xpome cnoero nonynxpnoro nsnoxennx mapxcnsma,
cnoe nonemnxo c onnoprynncramn n c Fepnmrenom no rnan nx. Ho nourn nensnecren ]axr,
xoroporo nentsx oorn, ecnn crannrt cee saaue npocnenrt, xax cxarnncx Kayrcxn x
nenepoxrno-nosopno pacrepxnnocrn n samnre connan-monnnnsma no npemx nennuamero
xpnsnca 19141915 roon. 3ro nmenno ror ]axr, uro nepe cnonm ntcrynnennem npornn
nnnemnx npecrannrene onnoprynnsma no upannnn (Mnntepan n Xopec) n n Iepmannn
(Fepnmren) Kayrcxn npoxnnn ouent ontmne xoneannx. Mapxcncrcxax 3apx
8
, ntxonnmax
n 19011902 rr. n Bryrrapre n orcrannanmax penonmnnonno-nponerapcxne nsrnxt, ntnyxena
tna no.e+usupoeami c Kayrcxnm, nastnart xayuyxono ero nononnnuarym, yxnonunnym,
npnmnpnrentnym no ornomennm x onnoprynncram pesonmnnm na Hapnxcxom mexynaponom
connanncrnuecxom xonrpecce 1900 roa.
9
B nemenxo nnreparype tnn naneuarant nnctma
Kayrcxoro, onapyxnnmne ne mentmne xoneannx ero nepe ntcrynnennem n noxo npornn
Fepnmrena.
Hensmepnmo ontmee snauenne nmeer, onaxo, ro ocroxrentcrno, uro n camo ero
nonemnxe c onnoprynncramn, n ero nocranonxe nonpoca n cnocoe rpaxronannx nonpoca mt
sameuaem renept, xora nsyuaem ucmopum noneme nsment mapxcnsmy co cropont Kayrcxoro,
cncremarnuecxn yxnon x onnoprynnsmy nmenno no nonpocy o rocyapcrne.
Bostmem nepnoe xpynnoe nponsneenne Kayrcxoro npornn onnoprynnsma, ero xnnry
Fepnmren n connan-emoxparnuecxax nporpamma. Kayrcxn nopono onponepraer
Fepnmrena. Ho nor uro xapaxrepno.
Fepnmren n cnonx repocrparoncxn-snamennrtx Hpenoctnxax connannsma onnnxer
mapxcnsm n o.aurus+e (onnnenne, c rex nop rtcxun pas nonropennoe onnoprynncramn n
nnepantntmn ypxya n Poccnn npornn npecrannrene penonmnnonnoro mapxcnsma,
ontmennxon). Hpn +rom Fepnmren ocranannnnaercx cnennantno na mapxcono Ipaxancxo
none no upannnn n ntraercx xax mt nnenn, nectma neyauno oroxecrnnrt rouxy spennx
Mapxca na ypoxn Kommynt c rouxo spennx Hpyona. Ocoennoe nnnmanne Fepnmrena
ntstnaer ro saxnmuenne Mapxca, xoropoe +ror nocnenn nouepxnyn n npencnonnn 1872 roa
x Kommynncrnuecxomy Mann]ecry n xoropoe rnacnr: paoun xnacc ne moxer npocro nsxrt n
pyxn rorono rocyapcrnenno mamnnt n nycrnrt ee n xo nx cnonx cocrnenntx nene.
Fepnmreny rax nonpannnoct +ro nspeuenne, uro on ne menee rpex pas n cnoe xnnre
nonropxer ero, ronxyx ero n camom nsnpamennom, onnoprynncrnuecxom cmtcne.
Mapxc, xax mt nnenn, xouer cxasart, uro paoun xnacc onxen pasoumi, c.o+ami,
esopeami (Sprengung, nsptn, ntpaxenne, ynorpenennoe 3nrentcom) ncm rocyapcrnennym
mamnny. A y Fepnmrena ntxonr, yro Mapxc npeocreperan +rnmn cnonamn paoun xnacc
npomue upesmepno penonmnnonnocrn npn saxnare nnacrn.
Fonee rpyoro n esopasnoro nsnpamennx mtcnn Mapxca nentsx cee n npecrannrt.
Kax xe nocrynnn Kayrcxn n cnoem noponemem onponepxennn epnmrennat?
On yxnonnncx or pasopa nce rnynnt nsnpamennx mapxcnsma onnoprynnsmom n +rom

8
3ap mapxcncrcxn nayuno-nonnrnuecxn xypnan; nsanancx n 19011902 roax n Bryrrapre peaxnne
rasert Hcxpa. Btmno 4 nomepa rpn xnnrn. B 3ape naneuarant crartn Hennna: Cnyuante samerxn,
Ionnrenn semcrna n Annnant nnepannsma, nepnte uertpe rnant paort Arpapnt nonpoc n xpnrnxn
Mapxca (no sarnannem Ir. xpnrnxn n arpapnom nonpoce), Bnyrpennee oospenne n Arpapnax nporpamma
pyccxo connan-emoxparnn.

9
Peut ner o nxrom mexynaponom connanncrnuecxom xonrpecce II Hnrepnannonana, nponcxonnmem 23 27
cenrxpx (n. cr.) 1900 roa n Hapnxe. Ha xonrpecce npncyrcrnonan 791 enerar. Pyccxax enerannx tna
npecrannena n cocrane 23 uenonex. Ho ocnonnomy nonpocy o sanoenannn nonnrnuecxo nnacrn nponerapnarom
xonrpecc ontmnncrnom ronocon npnnxn ynomnnaemym Hennntm npnmnpnrentnym no ornomennm x
onnoprynncram pesonmnnm, npenoxennym Kayrcxnm. B uncne pyrnx pemenn xonrpecc nocranonnn yupenrt
Mexynaponoe connanncrnuecxoe mpo ns npecrannrene connanncrnuecxnx naprn ncex crpan c
mecronpetnannem cexperapnara ero n Fpmccene.

Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 52
nynxre. On npnnen nnrnponannt ntme orptnox ns npencnonnx 3nrentca x Ipaxancxo
none Mapxca, cxasan, uro, no Mapxcy, paoun xnacc ne moxer npocmo onnaert eomoeo
rocyapcrnenno mamnno, no noome +orem onnaert e, n rontxo. O rom, uro Fepnmren
npnnncan Mapxcy np+o oopamuoe ecrnnrentno mtcnn Mapxca, uro Mapxc c 1852 roa
ntnnran saauy nponerapcxo penonmnnn pasnrt rocyapcrnennym mamnny, o +rom y
Kayrcxoro nn cnona.
Btmno rax, uro camoe cymecrnennoe ornnune mapxcnsma or onnoprynnsma no nonpocy o
saauax nponerapcxo penonmnnn oxasanoct y Kayrcxoro cmasanntm!
Pemenne nonpoca o nponeme nponerapcxo nxrarypt nncan Kayrcxn npomue
Fepnmrena mt nnonne cnoxono moxem npeocrannrt yymemy (crp. 172 nem. nsannx).
3ro ne nonemnxa npomue Fepnmrena, a n cymnocrn vcmvnra emy, caua nosnnn
onnoprynnsmy, no onnoprynncram noxa nnuero ontmero n ne nao, xax nnonne cnoxono
npeocrannrt yymemy nce xopennte nonpoct o saauax nponerapcxo penonmnnn.
Mapxc n 3nrentc c 1852 roa no 1891 ro, n reuenne copoxa ner, yunnn nponerapnar romy,
uro on onxen pasnrt rocyapcrnennym mamnny. A Kayrcxn n 1899 roy, npe nnnom nonno
nsment onnoprynncron mapxcnsmy n +rom nynxre, npoentnaer noo+eu nonpoca o rom,
neoxonmo nn +ry mamnny pasnrt, nonpocom o xonxperntx ]opmax pasnnannx n cnacaercx
no cent eccnopno (n ecnnono) ]nnncrepcxo ncrnnt, uro xonxperntx ]opm nanepe
snart mt ne moxem!!
Mexy Mapxcom n Kayrcxnm nponacrt n nx ornomennn x saaue nponerapcxo naprnn
roronnrt paoun xnacc x penonmnnn.
Bostmem cneymmee, onee spenoe, nponsneenne Kayrcxoro, nocnxmennoe roxe n
snaunrentno crenenn onponepxennm omnox onnoprynnsma. 3ro ero pommpa o Connantno
penonmnnn. Anrop nsxn sect cnoe cnennantno remo nonpoc o nponerapcxo penonmnnn n
o nponerapcxom pexnme. Anrop an ouent mnoro upesntuano nennoro, no xax pas nonpoc o
rocyapcrne oooue.. B pommpe ronopnrcx nese o sanoenannn rocyapcrnenno nnacrn, n
rontxo, r. e. ntpana raxax ]opmynnponxa, xoropax enaer ycrynxy onnoprynncram, nocxontxy
oonvcraem sanoenanne nnacrn oes paspymennx rocyapcrnenno mamnnt. Kax pas ro, uro Mapxc
n 1872 roy oxnnn ycrapentm n nporpamme Kommynncrnuecxoro Mann]ecra,
eosporoaemc Kayrcxnm n 1902-m roy.
B pommpe nocnxmen cnennantnt naparpa] uopmam n opyxnm connantno
penonmnnn. 3ect ronopnrcx n o maccono nonnrnuecxo crauxe, n o rpaxancxo none, n o
raxnx opynxx cnnt conpemennoro xpynnoro rocyapcrna, xax mpoxparnx n apmnx, no o rom,
uemy yxe nayunna paounx Kommyna, nn snyxa. Ouennno, 3nrentc neapom npeocreperan,
ocoenno nemenxnx connanncron, npornn cyenepnoro nourennx x rocyapcrny.
Kayrcxn nsnaraer eno rax: noennmn nponerapnar ocymecrnnr emoxparnuecxym
nporpammy n nsnaraer naparpa]t ee. O rom, uro nonoro an 1871-t ro no nonpocy o samene
nponerapcxom emoxparne emoxparnn ypxyasno, nn snyxa. Kayrcxn orentnaercx raxnmn
connno snyuamnmn anantnocrxmn:

Ouennno camo coo, uro mt ne ocrnrnem rocnocrna npn renepemnnx
nopxxax. Penonmnnx cama npenonaraer npoonxnrentnym n rnyoxo
saxnartnammym opty, xoropax ycneer yxe nsmennrt namy renepemnmm
nonnrnuecxym n connantnym crpyxrypy.

Hecomnenno, uro +ro ouennno camo coo, xax n ra ncrnna, uro noman xymamr onec n
uro Bonra reuer n Kacnncxoe mope. Xant rontxo, uro nocpecrnom nycro n nayro ]past o
rnyoxo saxnartnamme opte ooxooumc nacymnt nx penonmnnonnoro nponerapnara
nonpoc o rom, e :e+ re ntpaxaercx rnynna eeo penonmnnn no ornomennm x rocyapcrny, no
ornomennm x emoxparnn, n ornnune or npexnnx, nenponerapcxnx penonmnn.
Oxox +ror nonpoc, Kayrcxn ua oe.e no +romy cymecrnennememy nynxry enaer
ycrynxy onnoprynnsmy, oxnnxx rposnym ua c.oeax nony emy, nouepxnnax snauenne nen
penonmnnn (mnororo nn cronr +ra nex, ecnn oxrtcx nponarannponart paounm xonxpernte
ypoxn penonmnnn?), nnn ronopx: penonmnnonnt neannsm npexe ncero, nnn oxnnxx, uro
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 53
anrnncxne paoune npecrannxmr ns cex renept ena nn mnornm ontmee, uem menxnx
ypxya.
B connanncrnuecxom omecrne nnmer Kayrcxn moryr cymecrnonart pxom pyr c
pyrom camte pasnnunte ]opmt npenpnxrn: mpoxparnuecxoe (??), rpe-mnnonncrcxoe,
xooneparnnnoe, ennonnunoe Cymecrnymr, nanpnmep, npenpnxrnx, xoropte ne moryr
oornct es mpoxparnuecxo (??) oprannsannn, raxont xenesnte oporn. Tyr
emoxparnuecxax oprannsannx moxer nonyunrt raxo nn: paoune ntnpamr eneraron,
xoropte opasymr neuro npoe napnamenra, n +ror napnamenr ycranannnnaer pacnopxox paor n
nanmaer sa ynpannennem mpoxparnuecxoro annapara. pyrne npenpnxrnx moxno nepeart n
neenne paounx comson, rpertn moxno oprannsonart na xooneparnnntx nauanax (crp. 148 n
115 pyccxoro nepenoa, xenencxoe nsanne 1903 roa).
3ro paccyxenne omnouno, npecrannxx ns cex mar nasa no cpannennm c rem, uro
pasxcnxnn n 70-x roax Mapxc n 3nrentc na npnmepe ypoxon Kommynt.
Xenesnte oporn pemnrentno nnuem ne ornnuamrcx, c rouxn spennx neoxonmo yro
t mpoxparnuecxo oprannsannn, or ncex noome npenpnxrn xpynno mamnnno
nnycrpnn, or nmo ]apnxn, ontmoro marasnna, xpynnoxannranncrnuecxoro
centcxoxosxcrnennoro npenpnxrnx. Bo ncex raxnx npenpnxrnxx rexnnxa npennctnaer
esycnonno crpoxamym ncnnnnnny, nennuamym axxyparnocrt npn conmennn xaxtm
yxasanno emy onn paort, no yrposo ocranonxn ncero ena nnn nopun mexannsma, nopun
npoyxra. Bo ncex raxnx npenpnxrnxx paoune yyr, xoneuno, ntnpart eneraron, xoropte
opasymr ue:mo epooe nap.a+euma.
Ho n rom-ro ncx n cont, uro +ro neuro npoe napnamenra ue yer napnamenrom n cmtcne
ypxyasno-napnamenrapntx yupexenn. B rom-ro ncx n cont, uro +ro neuro npoe
napnamenra ue yer rontxo ycranannnnart pacnopxox n nanmart sa ynpannennem
mpoxparnuecxoro annapara, xax noopaxaer Kayrcxn, mtcnt xoroporo ne ntxonr sa pamxn
ypxyasnoro napnamenrapnsma. B connanncrnuecxom omecrne neuro npoe napnamenra ns
paounx enyraron yer, xoneuno, ycranannnnart pacnopxox n nanmart sa ynpannennem
annapara, uo annapar-ro +ror ue yer mpoxparnuecxnm. Paoune, sanoenan nonnrnuecxym
nnacrt, pasotmr crapt mpoxparnuecxn annapar, cnomamr ero o ocnonannx, ne ocranxr or
nero xamnx na xamne, samenxr ero nontm, cocroxmnm ns rex xe camtx paounx n cnyxamnx,
npomue npenpamennx xonx n mpoxparon yyr npnnxrt roruac mept, nopono pasopannte
Mapxcom n 3nrentcom: 1) ne rontxo ntopnocrt, no n cmenxemocrt n nmoe npemx; 2) nnara ne
ntme nnart paouero; 3) nepexo nemenennt x romy, urot ece ncnonnxnn ]ynxnnn xonrponx
n nasopa, urot ece na npemx cranonnnnct mpoxparamn n urot no+romy uurmo ne mop
crart mpoxparom.
Kayrcxn conepmenno ne npoyman cnon Mapxca: Kommyna tna ne napnamenrapno, a
paoramme xopnopanne, n ono n ro xe npemx nsamme saxont n ncnonnxmme nx.
Kayrcxn conepmenno ne nonxn pasnnnt mexy ypxyasntm napnamenrapnsmom,
coennxmmnm emoxparnm (ue o. uapooa) c mpoxparnsmom (npomue uapooa), n nponerapcxnm
emoxparnsmom, xoropt cpasy npnmer mept, urot n xopne nopesart mpoxparnsm, n xoropt
n cocroxnnn yer onecrn +rn mept o xonna, o nonnoro ynnuroxennx mpoxparnsma, o
nonnoro nneennx emoxparnn nx napoa.
Kayrcxn onapyxnn sect nce ro xe cyenepnoe nourenne x rocyapcrny, cyenepnym
nepy n mpoxparnsm.
Hepeem x nocnenemy n nyumemy nponsneennm Kayrcxoro npornn onnoprynncron, x ero
pommpe Hyrt x nnacrn (xaxercx, nensanno no-pyccxn, no ona ntmna n pasrap peaxnnn y
nac, n 1909 roy). 3ra pommpa ecrt ontmo mar nnepe, nocxontxy n ne ronopnrcx ne o
penonmnnonno nporpamme noome, xax n pommpe 1899 roa npornn Fepnmrena, ne o saauax
connantno penonmnnn esornocnrentno x npemenn ee nacrynnennx, xax n pommpe
Connantnax penonmnnx 1902-ro roa, a o xonxperntx ycnonnxx, sacrannxmmnx nac npnsnart,
uro +pa penonmnn uacmvnaem.
Anrop onpeenenno yxastnaer na oocrpenne xnaccontx npornnopeun noome n na
nmnepnannsm, nrpammn ocoenno ontmoe snauenne n +rom ornomennn. Hocne
penonmnnonnoro nepnoa 17891871 rr. nx 3anano Enpont, naunnaercx c 1905 roa
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 54
ananornunt nepno nx Bocroxa. Bcemnpnax nona nannraercx c yrpoxamme tcrporo.
Hponerapnar ne moxer yxe ontme ronopnrt o npexenpemenno penonmnnn. Mt ncrynnnn n
penonmnnonnt nepno. Penonmnnonnax +pa naunnaercx.
3rn saxnnennx conepmenno xcnt. 3ra pommpa Kayrcxoro onxna cnyxnrt mepnnom nx
cpannennx roro, uem ooeua.a oimi repmancxax connan-emoxparnx nepe nmnepnanncrcxo
nono n xax nnsxo ona nana (n rom uncne n cam Kayrcxn) npn nsptne nont. Tenepemnxx
cnryannx nncan Kayrcxn n paccmarpnnaemo pommpe neer sa coo ry onacnocrt, uro nac
(r. e. repmancxym connan-emoxparnm) nerxo npnnxrt sa onee ymepenntx, uem mt ecrt na ene.
Oxasanoct, uro na ene repmancxax connan-emoxparnuecxax naprnx necpannenno onee ymepenna
n onnoprynncrnuna, uem ona xasanact!
Tem xapaxrepnee, uro npn raxo onpeenennocrn saxnnenn Kayrcxoro nacuer nauanmecx
yxe +pt penonmnn, on n n pommpe, nocnxmenno, no ero cocrnenntm cnonam, pasopy
nonpoca nmenno o no.umu:ecro penonmnnn, onxrt-raxn conepmenno oomen nonpoc o
rocyapcrne.
Hs cymmt +rnx oxoon nonpoca, ymonuann, yxnonunnocre n nonyunncx nensexno ror
nonnt nepexo x onnoprynnsmy, o xoropom nam ceuac npnercx ronopnrt.
Iepmancxax connan-emoxparnx, n nnne Kayrcxoro, xax t saxnnxna: x ocramct npn
penonmnnonntx nosspennxx (1899 r.). npnsnam n ocoennocrn nensexnocrt connantno
penonmnnn nponerapnara (1902 r.). npnsnam nacrynnenne nono +pt penonmnn (1909 r.). Ho x
nce xe raxn ny nasa npornn roro, uro ronopnn Mapxc yxe n 1852 roy, pas nonpoc crannrcx o
saauax nponerapcxo penonmnnn no ornomennm x rocyapcrny (1912 r.).
Hmenno rax tn nocrannen nonpoc n ynop n nonemnxe Kayrcxoro c Hannexyxom.

3. Roneuuka Kay1ckoro c Rauuekykou

Hannexyx ntcrynnn npornn Kayrcxoro, xax onn ns npecrannrene roro
neno-panxantnoro reuennx, xoropoe uncnnno n cnonx pxax Posy Hmxcemypr, Kapna Paexa n
pyrnx n xoropoe, orcrannax penonmnnonnym raxrnxy, oennxnoct yexennem, uro Kayrcxn
nepexonr na nosnnnm nenrpa, ecnpnnnnnno xonenmmerocx mexy mapxcnsmom n
onnoprynnsmom. Hpannntnocrt +roro nsrnxa nnonne oxasana nona, xora reuenne nenrpa
(nenpannntno nastnaemoro mapxcncrcxnm) nnn xayrcxnancrna nnonne noxasano cex no ncem
cnoem ornparnrentnom yoxecrne.
B sarponynme nonpoc o rocyapcrne crarte: Macconte ecrnnx n penonmnnx (Neue
Zeit, 1912, XXX, 2) Hannexyx oxapaxrepnsonan nosnnnm Kayrcxoro, xax nosnnnm naccnnnoro
panxannsma, reopnm esexrentnoro oxnannx. Kayrcxn ne xouer nnert nponecca
penonmnnn (crp. 616). Cranx nonpoc raxnm opasom, Hannexyx noomen x nnrepecymme nac
reme o saauax nponerapcxo penonmnnn no ornomennm x rocyapcrny.

Fopta nponerapnara nncan on ecrt ne npocro opta npornn ypxyasnn us-sa
rocyapcrnenno nnacrn, a opta npomue rocyapcrnenno nnacrn Coepxanne
nponerapcxo penonmnnn ecrt ynnuroxenne opyn cnnt rocyapcrna n ntrecnenne nx
(yxnantno: pacnymenne, Auflosung) opynxmn cnnt nponerapnara Fopta
npexpamaercx nnmt rora, xora, xax xoneunt pesyntrar ee, nacrynaer nonnoe
paspymenne rocyapcrnenno oprannsannn. Oprannsannx ontmnncrna oxastnaer cnoe
npenocxocrno rem, uro ynnuroxaer oprannsannm rocnocrnymmero mentmnncrna
(crp. 548);

uopmynnponxa, n xoropym onex cnon mtcnn Hannexyx, crpaaer ouent ontmnmn
neocrarxamn. Ho mtcnt nce xe xcna, n nnrepecno, rar onponepran ee Kayrcxn.

o cnx nop nncan on npornnononoxnocrt mexy connan-emoxparamn n
anapxncramn cocroxna n rom, uro nepnte xorenn sanoenart rocyapcrnennym nnacrt,
nropte ee paspymnrt. Hannexyx xouer n roro n pyroro (crp. 724).

Ecnn y Hannexyxa nsnoxenne crpaaer neoruernnnocrtm n neocrarxom xonxpernocrn (ne
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 55
ronopx sect o pyrnx neocrarxax ero crartn, ne ornocxmnxcx x pasnpaemo reme), ro
Kayrcxn nsxn nmenno nameuennym Hannexyxom npuuunua.iuvm cyrt ena, n no ropeuuo+v
npuuunua.iuo+v nonpocy Kayrcxn nennxom noxnnyn nosnnnm mapxcnsma, nepemen nnonne x
onnoprynnsmy. Pasnnune mexy connan-emoxparamn n anapxncramn onpeeneno y nero
conepmenno nenepno, mapxcnsm ncxaxen n onomnen oxonuarentno.
Pasnnune mexy mapxcncramn n anapxncramn cocronr n rom, uro (1) nepnte, cranx cnoe
nentm nonnoe ynnuroxenne rocyapcrna, npnsnamr +ry nent ocymecrnnmo nnmt nocne
ynnuroxennx xnaccon connanncrnuecxo penonmnne, xax pesyntrar ycranonnennx connannsma,
neymero x ormnpannm rocyapcrna; nropte xorxr nonnoro ynnuroxennx rocyapcrna c ceronx
na sanrpa, ne nonnmax ycnonn ocymecrnnmocrn raxoro ynnuroxennx. (2) Hepnte npnsnamr
neoxonmtm, urot nponerapnar, sanoenan nonnrnuecxym nnacrt, paspymnn nonnocrtm crapym
rocyapcrnennym mamnny, samennn ee nono, cocroxme ns oprannsannn noopyxenntx paounx,
no rnny Kommynt; nropte, orcrannax paspymenne rocyapcrnenno mamnnt, npecrannxmr cee
conepmenno nexcno, :e+ ee nponerapnar samennr n rar on yer nontsonartcx penonmnnonno
nnacrtm; anapxncrt axe orpnnamr ncnontsonanne rocyapcrnenno nnacrn penonmnnonntm
nponerapnarom, ero penonmnnonnym nxrarypy. (3) Hepnte rpeymr nororonxn nponerapnara x
penonmnnn nyrem ncnontsonannx conpemennoro rocyapcrna; anapxncrt +ro orpnnamr.
Hpornn Kayrcxoro mapxcnsm npecrannen nmenno Hannexyxom, n annom cnope, no xax pas
Mapxc yunn romy, uro nponerapnar ne moxer npocro sanoenart rocyapcrnennym nnacrt n cmtcne
nepexoa n nonte pyxn craporo rocyapcrnennoro annapara, a onxen pasnrt, cnomart +ror
annapar, samennrt ero nontm.
Kayrcxn yxonr or mapxcnsma x onnoprynncram, no y nero conepmenno ncuesaer nmenno
+ro paspymenne rocyapcrnenno mamnnt, conepmenno nenpnemnemoe nx onnoprynncron, n
ocraercx nasexa nx nnx n cmtcne ncronxonannx sanoenannx xax npocroro npnoperennx
ontmnncrna.
urot npnxptrt cnoe nsnpamenne mapxcnsma, Kayrcxn nocrynaer, xax nauerunx: on
nnraer nnrary ns camoro Mapxca. B 1850 roy Mapxc nncan o neoxonmocrn pemnrentno
nenrpannsannn cnnt n pyxax rocyapcrnenno nnacrn. H Kayrcxn cnpamnnaer c ropxecrnom:
ne xouer nn Hannexyx paspymnrt nenrpannsm?
3ro yxe npocro ]oxyc, noxoxn na epnmrenoncxoe oroxecrnnenne mapxcnsma n
npyonnsma no nsrnxax na ]eepannm nmecro nenrpannsma.
Hnrara nsxra Kayrcxnm nn x ceny, nn x ropoy. Henrpannsm nosmoxen n co crapo n c
nono rocyapcrnenno mamnno. Ecnn paoune oponontno oennxr cnon noopyxennte
cnnt, +ro yer nenrpannsm, no on yer noxonrtcx na nonnom paspymennn rocyapcrnennoro
nenrpanncrnuecxoro annapara, nocroxnno apmnn, nonnnnn, mpoxparnn. Kayrcxn nocrynaer
conepmenno momennnuecxn, oxox npexpacno nsnecrnte paccyxennx Mapxca n 3nrentca o
Kommyne n ntracxnnax nnrary, ne ornocxmymcx x nonpocy.

Moxer trt, Hannexyx xouer ynnuroxnrt rocyapcrnennte ]ynxnnn
unnonnnxon? npoonxaer Kayrcxn. Ho mt neoxonme es unnonnnxon n n
naprnno n n npo]eccnonantno oprannsannn, ne ronopx yxe o rocyapcrnennom
ynpannennn. Hama nporpamma rpeyer ne ynnuroxennx rocyapcrnenntx unnonnnxon,
a ntopa unnonnnxon napoom Peut ner y nac renept ne o rom, xaxo nn npnmer
annapar ynpannennx n yymem rocyapcrne, a o rom, ynnuroxaer nn (yxnantno:
pacnycxaer, auflnst) nama nonnrnuecxax opta rocyapcrnennym nnacrt, nperoe :e+
+i ee saeoeea.u (xypcnn Kayrcxoro). Kaxoe mnnncrepcrno c ero unnonnnxamn morno
t trt ynnuroxeno? Hepeuncnxmrcx mnnncrepcrna npocnemennx, mcrnnnn,
]nnancon, noennoe. Her, nn ono ns renepemnnx mnnncrepcrn ne yer ycrpaneno
name nonnrnuecxo opto npornn npannrentcrna nonropxm, urot nsexart
neopasymenn: peut ner ne o rom, xaxym ]opmy npnacr rocyapcrny yymero
noeonocnax connan-emoxparnx, a o rom, xax nsmenxer renepemnee rocyapcrno nama
onnosnnnx (crp. 725).

3ro xnnax nepeepxxa. Hannexyx crannn nonpoc nmenno o peeo.muu. 3ro n n sarnannn ero
crartn n n nnrnponanntx mecrax cxasano xcno. Hepecxaxnnax na nonpoc o onnosnnnn,
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 56
Kayrcxn xax pas n nomenxer penonmnnonnym rouxy spennx onnoprynncrnuecxo. V nero
ntxonr rax: renept onnosnnnx, a noc.e sanoenannx nnacrn noronopnm ocoo. Peeo.mu
uc:esaem! 3ro xax pas ro, uro n rpeonanoct onnoprynncramn.
Peut ner ne o onnosnnnn n ne o nonnrnuecxo opte noome, a nmenno o peeo.muu.
Penonmnnx cocronr n rom, uro nponerapnar paspvuaem annapar ynpannennx n eeci
rocyapcrnennt annapar, samenxx ero nontm, cocroxmnm ns noopyxenntx paounx. Kayrcxn
onapyxnnaer cyenepnoe nourenne x mnnncrepcrnam, no nouemy onn ne moryr trt
samenent, cxaxem, xomnccnxmn cnennanncron npn nonnonnacrntx n ncennacrntx Conerax
paounx n conarcxnx enyraron?
Cyrt ena concem ne n rom, ocranyrcx nn mnnncrepcrna, yyr nn xomnccnn
cnennanncron nnn nnte xaxne yupexennx, +ro conepmenno nenaxno. Cyrt ena n rom,
coxpanxercx nn crapax rocyapcrnennax mamnna (cnxsannax rtcxuamn nnre c ypxyasne n
nacxnost nponnrannax pyrnno n xocnocrtm) nnn ona paspvuaemc n samenxercx uoeo.
Penonmnnx onxna cocroxrt ne n rom, urot nont xnacc xomanonan, ynpannxn npn nomomn
cmapo rocyapcrnenno mamnnt, a n rom, urot on pasou. +ry mamnny n xomanonan,
ynpannxn npn nomomn uoeo mamnnt, +ry ocuoeuvm mtcnt mapxcnsma Kayrcxn cmastnaer
nnn on concem ne nonxn ee.
Ero nonpoc nacuer unnonnnxon noxastnaer narnxno, uro on ne nonxn ypoxon Kommynt n
yuennx Mapxca. Mt ne oxonmcx es unnonnnxon n n naprnno n n npo]eccnonantno
oprannsannn
Mt ne oxonmcx es unnonnnxon npu ranuma.us+e, npn eocnoocmee ovprvasuu.
Hponerapnar yrneren, rpyxmnecx macct nopaoment xannrannsmom. Hpn xannrannsme
emoxparnsm cyxen, cxar, ypesan, nsypoonan nce ocranonxo naemnoro pacrna, nyxt n
nnmert macc. Ho+romy, n rontxo no+romy, n namnx nonnrnuecxnx n npo]eccnonantntx
oprannsannxx onxnocrnte nnna pasnpamamrcx (nnn nmemr renennnm trt pasnpamaemtmn,
ronopx rounee) ocranonxo xannrannsma n npoxnnxmr renennnm x npenpamennm n
mpoxparon, r. e. n oropnanntx or macc, n croxmnx uao maccamn, npnnnnernponanntx nnn.
B +rom cvmi mpoxparnsma, n noxa ne +xcnponpnnponant xannranncrt, noxa ne cneprnyra
ypxyasnx, o rex nop nensexna nsnecrnax mpoxparnsannx oare nponerapcxnx
onxnocrntx nnn.
V Kayrcxoro ntxonr rax: pas ocranyrcx ntopnte onxnocrnte nnna, snaunr, ocranyrcx n
unnonnnxn npn connannsme, ocranercx mpoxparnx! Hmenno +ro-ro n nenepno. Hmenno na
npnmepe Kommynt Mapxc noxasan, uro npn connannsme onxnocrnte nnna nepecramr trt
mpoxparamn, trt unnonnnxamn, nepecramr no +epe nneennx, xpome ntopnocrn, eue
cmenxemocrn n nmoe npemx, oa eue cneennx nnart x cpenemy paouemy yponnm, oa eue
sament napnamenrapntx yupexenn paorammnmn, r. e. nsammnmn saxont n nponoxmnmn
nx n xnsnt.
B cymnocrn, ncx aprymenrannx Kayrcxoro npornn Hannexyxa n ocoenno nennxonennt
ono Kayrcxoro, uro mt n n npo]eccnonantntx n n naprnntx oprannsannxx ne oxonmcx es
unnonnnxon, noxastnamr nonropenne Kayrcxnm craptx onoon Fepnmrena npornn
mapxcnsma noome. B cnoe penerarcxo xnnre Hpenoctnxn connannsma Fepnmren nomer
npornn ne npnmnrnnno emoxparnn, npornn roro, uro on nastnaer oxrpnnepcxnm
emoxparnsmom nmneparnnnte manart, ne nonyuammne nosnarpaxennx onxnocrnte nnna,
eccnntnoe nenrpantnoe npecrannrentcrno n r. . B oxasarentcrno necocroxrentnocrn +roro
npnmnrnnnoro emoxparnsma Fepnmren cctnaercx na ontr anrnncxnx rpe-mnnonon n
ncronxonannn ero cynpyramn Be. 3a cemtecxr, ecxart, ner cnoero pasnnrnx rpe-mnnont,
pasnnnanmnecx yro t n nonno cnooe (crp. 137 nem. ns.), yennnct nmenno n
nenpnronocrn npnmnrnnnoro emoxparnsma n samennnn ero otuntm: napnamenrapnsm,
coennennt c mpoxparnsmom.
Ha ene rpe-mnnont pasnnnannct ne n nonno cnooe, a e no.uo+ ranuma.ucmu:ecro+
paocmee, npn xoropom, pasymeercx, ne oornct es pxa ycrynox napxmemy sny, nacnnnm,
nenpane, ncxnmuennm enort ns en ntcmero ynpannennx. Hpn connannsme mnoroe ns
npnmnrnnno emoxparnn nensexno oxnner, no nnepnte n ncropnn nnnnnnsonanntx
omecrn +acca nacenennx nonnmercx o ca+ocmome.iuoeo yuacrnx ne rontxo n ronoconannxx
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 57
n ntopax, uo u e noeceoueeuo+ vnpae.euuu. Hpn connannsme ece yyr ynpannxrt no ouepen n
tcrpo npnntxnyr x romy, urot nnxro ne ynpannxn.
Mapxc c ero rennantntm xpnrnuecxn-anannrnuecxnm ymom ynnen n npaxrnuecxnx mepax
Kommynt ror nepe.o+, xoroporo oxrcx n ne xorxr npnsnanart onnoprynncrt ns rpycocrn, ns-sa
nexenannx ecnonoporno nopnart c ypxyasne, n xoroporo ne xorxr nnert anapxncrt nno ns
roponnnnocrn, nno ns nenonnmannx ycnonn maccontx connantntx npenpamenn noome. He
nao n ymart o paspymennn crapo rocyapcrnenno mamnnt, re xe nam oornct es
mnnncrepcrn n es unnonnnxon paccyxaer onnoprynncr, nacxnost nponnrannt
]nnncrepcrnom n, n cymnocrn, ne rontxo ne nepxmn n penonmnnm, n rnopuecrno penonmnnn, no
cmeprentno oxmncx ee (xax oxrcx ee namn mentmennxn n +cept).
Hao ymart mo.iro o paspymennn crapo rocyapcrnenno mamnnt, neuero nnnxart n
rourpemuie ypoxn npexnnx nponerapcxnx penonmnn n anannsnponart, :e+ n rar samenxrt
paspymaemoe paccyxaer anapxncr (nyumn ns anapxncron, xoneuno, a ne raxo, xoropt,
ncne sa rr. Kponorxnntmn n K, nnerercx sa ypxyasne); n y anapxncra ntxonr no+romy
raxrnxa om:auu, a ne ecnomano-cmeno n n ro xe npemx cunrammecx c npaxrnuecxnmn
ycnonnxmn nnxennx macc penonmnnonno paort na xonxperntmn saauamn.
Mapxc yunr nac nserart oenx omnox, yunr essanerno cmenocrn n paspymennn nce
crapo rocyapcrnenno mamnnt n n ro xe npemx yunr crannrt nonpoc xonxperno: Kommyna
cmorna n necxontxo neent ua:ami crponrt uoevm, nponerapcxym, rocyapcrnennym mamnny
nor rax-ro, nponox yxasannte mept x ontmemy emoxparnsmy n x ncxopenennm mpoxparnsma.
Fyem yunrtcx y xommynapon penonmnnonno cmenocrn, yem nnert n nx npaxrnuecxnx mepax
ua+e:auue npaxrnuecxn-nacymntx n nemenenno-nosmoxntx mep n rora, uo maru+ nvme+,
mt npnem x nonnomy paspymennm mpoxparnsma.
Bosmoxnocrt raxoro paspymennx oecneuena rem, uro connannsm coxparnr paoun ent,
nonnmer +acci x nono xnsnn, nocmoum oo.iuuucmeo nacenennx n ycnonnx, nosnonxmmne
ece+ es nsxrnx ntnonnxrt rocyapcrnennte ]ynxnnn, a +ro npnnonr x no.uo+v
om+upauum ncxxoro rocyapcrna noome.

3aaua maccono crauxn npoonxaer Kayrcxn nnxora ne moxer cocroxrt
n rom, urot paspvuumi rocyapcrnennym nnacrt, a rontxo n rom, urot npnnecrn
npannrentcrno x ycrynunnocrn n xaxom-nno onpeenennom nonpoce nnn samennrt
npannrentcrno, npaxenoe nponerapnary, npannrentcrnom, nymnm emy nancrpeuy
(entgegenkommende) Ho nnxora n nn npn xaxnx ycnonnxx +ro (r. e. noea
nponerapnara na npaxentm npannrentcrnom) ne moxer necrn x paspvueuum
rocyapcrnenno nnacrn, a rontxo x nsnecrno nepeoeurre (Verschiebung) ornomenn
cnn euvmpu eocvoapcmeeuuo e.acmu H nentm name nonnrnuecxo optt ocraercx
npn +rom, xax n o cnx nop, sanoenanne rocyapcrnenno nnacrn nocpecrnom
npnoperennx ontmnncrna n napnamenre n npenpamenne napnamenra n rocnonna na
npannrentcrnom (crp. 726, 727, 732).

3ro yxe uncremn n nomnemn onnoprynnsm, orpeuenne or penonmnnn na ene npn
npnsnannn ee na cnonax. Mtcnt Kayrcxoro ne ner antme npannrentcrna, nymero nancrpeuy
nponerapnary mar nasa x ]nnncrepcrny no cpannennm c 1847-tm room, xora
Kommynncrnuecxn Mann]ecr nponosrnacnn oprannsannm nponerapnara n rocnocrnymmn
xnacc.
Kayrcxomy npnercx ocymecrnnxrt nsnmnennoe nm enncrno c Beemanamn,
Hnexanontmn, Banepnentamn, xoropte nce cornacnt oportcx sa npannrentcrno, nymee
nancrpeuy nponerapnary.
A mt noem na pacxon c +rnmn nsmennnxamn connannsmy n yem oportcx sa paspymenne
nce crapo rocyapcrnenno mamnnt, rax urot cam noopyxennt nponerapnar oi.
npaeume.icmeo+. 3ro ne ontmne pasnnnt.
Kayrcxomy npnercx trt n npnxrno xomnannn Hernnon n annon, Hnexanontx,
Horpecontx, Heperenn, uepnontx, xoropte nnonne cornacnt oportcx sa nepennxxy
ornomenn cnnt nnyrpn rocyapcrnenno nnacrn, sa npnoperenne ontmnncrna n napnamenre
n sa ncennacrne napnamenra na npannrentcrnom, naroponemax nent, n xoropo nce
Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 58
npnemnemo nx onnoprynncron, nce ocraercx n pamxax ypxyasno napnamenrapno pecnynnxn.
A mt noem na pacxon c onnoprynncramn; n nect cosnarentnt nponerapnar yer c namn
n opte ne sa nepennxxy ornomenn cnnt, a sa ceepreuue ovprvasuu, sa paspvueuue
ypxyasnoro napnamenrapnsma, sa emoxparnuecxym pecnynnxy rnna Kommynt nnn pecnynnxy
Coneron paounx n conarcxnx enyraron, sa penonmnnonnym nxrarypy nponerapnara.
Hpanee Kayrcxoro n mexynaponom connannsme croxr raxne reuennx, xax
Connanncrnuecxn Exemecxunnx
10
n Iepmannn (Hernn, ann, Kont n mn. pyrne, nxnmuax
cxannnanon Craynnnra n Fpanrnnra), xopecncrt n Banepnent no upannnn n Fentrnn, Typarn,
Tpenec n pyrne npecrannrenn npanoro xptna nrantxncxo naprnn, ]anannt n nesanncnmnt
(nesanncnmax paouax naprnx, na ene ncera tnmax n sanncnmocrn or nnepanon) n
Anrnnn
11
n romy noonoe. Bce +rn rocnoa, nrpax rpomanym, ouent uacro npeonaammym
pont n napnamenrapno paore n n nynnnncrnxe naprnn, npxmo orpnnamr nxrarypy
nponerapnara, nponoxr nenpnxptrt onnoprynnsm. nx +rnx rocno nxrarypa nponerapnara
npornnopeunr emoxparnn!! Onn, n cymnocrn, nnuem ceptesno ne ornnuamrcx or
menxoypxyasntx emoxparon.
Hpnnnmax no nnnmanne +ro ocroxrentcrno, mt nnpane cenart ntno, uro nropo
Hnrepnannonan n noannxmmem ontmnncrne ero o]nnnantntx npecrannrene nnonne
cxarnncx x onnoprynnsmy. Ontr Kommynt tn ne rontxo satr, no nsnpamen. Paounm maccam
ne rontxo ne nnymanoct, uro nnsnrcx npemx, xora onn onxnt yyr ntcrynnrt n pasnrt
crapym, rocyapcrnennym mamnny, samenxx ee nono n npenpamax raxnm opasom cnoe
nonnrnuecxoe rocnocrno n asy connanncrnuecxoro nepeycrpocrna omecrna, maccam
nnymanoct oparnoe, n sanoenanne nnacrn npecrannxnoct rax, uro ocranannct rtcxun naseex
onnoprynnsmy.
Hsnpamenne n samanunnanne nonpoca o ornomennn nponerapcxo penonmnnn x
rocyapcrny ne morno ne ctrpart rpomano ponn rora, xora rocyapcrna, c ycnnenntm,
ncnecrnne nmnepnanncrnuecxoro copennonannx, noenntm annaparom, npenparnnnct n noennte
uyonnma, ncrpenxmmne mnnnnont nme pan roro, urot pemnrt cnop, Anrnnn nnn
Iepmannn, romy nnn pyromy ]nnanconomy xannrany rocnocrnonart na mnpom.
12


Hanucauo e aeevcme ceumope 1917 e.


10
Coua.ucmu:ecru Ere+ec:uur (Sozialistische Monats-hefte) xypnan, rnannt opran onnoprynncron
nemenxo connan-emoxparnn n onn ns opranon mexynaponoro onnoprynnsma; no npemx mnpono
nmnepnanncrnuecxo nont (19141918) sannman nosnnnm connan-monnnnsma; ntxonn n Fepnnne c 1897 no 1933
ro.

11
Hesaeucu+a paoo:a napmu Aue.uu (Independent Labour Party) ocnonana n 1893 roy. Bo rnane naprnn croxnn
xeme Kep-Iapn, P. Maxonant n p. Hperenyx na nonnrnuecxym nesanncnmocrt or ypxyasntx naprn,
Hesanncnmax paouax naprnx na camom ene tna nesanncnmo or connannsma, no sanncnmo or nnepannsma
(Hennn). B nepno mnpono nmnepnanncrnuecxo nont (19141918) Hesanncnmax paouax naprnx nnauane
ntcrynnna c mann]ecrom npornn nont (13 anrycra (n. cr.) 1914 roa). 3arem n ]enpane 1915 roa, na Hononcxo
xon]epennnn connanncron crpan Anranrt, nesanncnmnt npncoennnnnct x npnnxro na xon]epennnn
connan-monnnncrnuecxo pesonmnnn. C +roro npemenn nnept nesanncnmnen, npnxptnaxct nann]ncrcxnmn
]pasamn, sannmann connan-monnnncrnuecxym nosnnnm. Hocne ocnonannx Komnnrepna n 1919 roy, no annennem
nonenenmnx naprnntx macc, nnept Hesanncnmo paoue naprnn npnnxnn pemenne o ntxoe ns II
Hnrepnannonana. B 1921 roy nesanncnmnt ncrynnnn n rax nastnaemt 2 1/2 Hnrepnannonan, a nocne ero pacnaa
nnont npncoennnnnct xo II Hnrepnannonany.

12
B pyxonncn anee cneyer:
IHABA VII OHIT PVCCKHX PEBOHRHHH 1905 H 1917 IOOB
Tema, yxasannax n nasnannn +ro rnant, rax neoxrno nennxa, uro o ne moxno n onxno nncart romt. B
nacroxme pommpe npnercx orpannunrtcx, pasymeercx, rontxo camtmn rnanntmn ypoxamn ontra, xacammnmncx
nenocpecrnenno saau nponerapnara n penonmnnn no ornomennm x rocyapcrnenno nnacrn. (Ha +rom pyxonnct
optnaercx.)

Bnanunp Hntnu Aennn: Iocyapc1no n penonmnnn 59
4. Rocnecnonue k nepnouy uspauum

Hacroxmax pommpa nanncana n anrycre n cenrxpe 1917 roa. Mnom tn yxe cocrannen
nnan cneymme, cetmo, rnant: Ontr pyccxnx penonmnn 1905 n 1917 roon. Ho, xpome
sarnannx, x ne ycnen nanncart ns +ro rnant nn crpouxn: nomeman nonnrnuecxn xpnsnc,
xanyn oxrxptcxo penonmnnn 1917 roa. Taxo nomexe moxno rontxo paonartcx. Ho nropo
ntnycx pommpt (nocnxmennt Ontry pyccxnx penonmnn 1905 n 1917 roon), noxany,
npnercx ornoxnrt naonro; npnxrnee n nonesnee ontr penonmnnn npoentnart, uem o nem
nncart.
Aemop
Herporpa. 30 noxpx 1917 roa.

You might also like