UNIVERZITET U SARAJEVU FAKULTET POLITIKIH NAUKA SARAJEVO ODSJEK: SOCIOLOGIJA MASTER STUDIJ

SEMINARSKI RAD

EKOFEMINIZAM

Vanredan student Kubat Denan151/II-S

Mentor Prof.dr. Asim Mujki V.ass.mr.sci. Lejla Mui

UVOD Ekolokom slikom u svijetu, pored ekolokih entuzijasta, bave se i mediji, svjetska politika scena ili ekoloki osvijeteni graani koji su svjedoci svakodnevnih klimatskih i ekolokih promjena i ovjekovog utjecaja na okoli. Pitanja i razliita gledanja na to podruje, iz podruja subkulture, prelaze moemo rei u glavne struje zapadne kulture. Ekofeminizam, kao jedan od pravaca modernog feminizma, jedan je od naina, iz ugla feminizma ena, razmatranja problematike ljudskog utjecaja na okoli i nain razumijevanja sloene problematike i veze izmeu historijske represije na ekologiju i ene. Prema miljenju ekofeministikih teoretiarki, unitenje okolia nisu uzrokovale ene ve je taj fenomen istovjetan s represijom na ene. Jedna od glavnih preokupacija ekofeminizma je odnosa patrijarhalnog suvremenog industrijskog drutva prema ekofeministikom pogledu na njegov utjecaj na fiziki i duhovni svijet. Za ekofeminizam je bitna jedna glavna ideja, kako je ono to je povijesno zajedniko prirodi i enama, jednako izloeno destrukciji i potlaivanju od strane dominantnog patrijarhata.Obrazloite temeljnu hipotezu, nain strukture rada i zato takav put u opisivanju teme. Metodologija rada??

ZNAENJE EKOFEMINIZMA Ekofeminizam je socijalni i politiki pokret koji ujedinjava environmentalizam i feminizam, zajedno s nekim strujama koje povezuju duboku ekologiju i feminizam. Ekofeministice tvrde da postoji odnos izmeu opresije ene i degradacije prirode, i istrauju intersekcionalnost izmeu seksizma, dominacije prirode, rasizma, specijacizma i ostalih znaenja drutvene nejednakosti. Iako je taj termin prva upotrijebila francuska feministkinja Francoise d'Eaubonne u djelu Feminizam ili smrt 1974. godine, prema mnogim teoretiarkama zaetnica pokreta je amerika teoretiarka Mary Daly svojim djelom Gyn/ecology iz 1978. godine, koje je bilo prvi pravi poticaj razvoju ekofeminizma jer su tada taj termin preuzeli studenti i aktivistkinje i poinje se aktivno koristiti. Ekofeminizam, odnosno sam termin otvara podruke za revolucionarno djelovanje i nagman ena na ostvarenju svojih prava. Citirati, poznata mjesta, poznatih autora Ono to je ekofeministikom pokretu, gledano globalno, zajedniko jest uvjerenje kako je osloboenje ena mogue jedino kroz osloboenje prirode, kako su te dvije borbe nedjeljive i identine, kako obnova prirode i svih ivih bia na Zemlji ukazuje na vanost samog ivota, a time otvara i svijest o vanoj ulozi ene u drutvu. Ekofeministike teoretiarke na patrijarhat svaljuju krivicu i odgovornost za ugroavanje prirode i naglaavaju kako su ene imale znaajnu ulogu u upozoravanju javnosti na prijetnje okoliu, upravljanju zatitom okolia i podizanju ekoloke svijesti. Ekofeministkinje su u teorijska propitivanja odnosa prema okoliu inaugurilale razumijevanje orodnjene (drutveno utemeljene) prirode ljudskih odnosa s okoliem. Teorijske rasprave o enama i okoliu kreu se oko tri krucijalna pitanja: koje su veze ena s prirodom; koje su veze izmeu dominacije nad enama i dominacije nad prirodom te koja je uloga ena u rjeavanju ekolokih problema. kolokvijalizma Feministkinje se na prethodno nadovezuju povijesnim pregledom feministikog pokreta i naglaavaju kako je veina mukaraca bila protivna ideji izjednaavanja prava mukaraca i ena.
1 1

Pokuajte nai drugaiji termin, ovo je neki vid

VALORIZACIJA ENSKOG, Rodni aspekti odnosa spram okolia, Branka Gali i Marija Geiger, Izvorni znanstveni lanak, Zagreb, 2006.god. str.339

Veina vodeih i utjecajnih intelektualaca 19. stoljea doista se protivila ideji uspostave ravnopravnih spolnih odnosa u drutvu. Kao i veina filozofa, smatrali su ene inferiornima, biima slabijeg morala, intelekta i duha, nesposobnima za voenje. Zapadna je filozofija bazirana na dualistikoj epistemologiji koja suprotstavlja kulturu prirodi, mukaraca eni, razum emocijama i um tijelu. ene su povezane s prirodom, emocijama i tijelom, dok su mukarci povezani sa kulturom, razumom i umom. Simbolike i ideoloke konstrukcije ena kao bliih prirodi od mukaraca postavlja temelje za dominaciju nad enama i nad prirodom.2 Va razlog za odabir teme

PATRIJARHAT I MATRIJARHATZato ovaj naslov????? Zato je koristan(obrazloite) Patrijarhalni model drutva pojavio se, prema ekofeministikoj historijskoj analizi, prije 5000 godina i vrlo agresivno i gotovo u potpunosti je iskorijenio raniji model drutva, drutvo vladavine majke ili ena u kojem su vladali ravnopravnost i odnosi suradnje meu spolovima. Njime se poinju vrednovati muke karakteristike poput razuma, analize, objektivnosti, a diskreditirati enske karakteristike poput emocionalnosti, subjektivnosti njemosti i dr.Koji autor/autorica ovo tvrdi*??? Matrijarhalni sistem oznaava drutvo u kojem je enska mo ista ili na vjerskoj osnovi superniornija onoj koju imaju mukarci i u kojem je cijela kultura oznaena vrijednostima i ivotnim manifestacijama koje su opisane kao enske. U toj kulturi nije vladala odvojenost tijela i uma, materije i duha, prirode i kulture i nije bilo stigmatizacijedrugih u korist prvih. Definicije citirajte Iz ekofeministike perspektive, u svim zajednicama koje su u bilo kojem obliku veliale kult ene i dominaciju ene potovao se princip predavanja prirodi i ivota s prirodom, a ne uzdizanja nad njom i princip postojanog mira, a izvor besmrtnosti je bio u eni koja raa.ta je ovo sa stanovita sociologije.....biologizam?????
2

VALORIZACIJA ENSKOG, Rodni aspekti odnosa spram okolia, Branka Gali i Marija Geiger, Izvorni znanstveni lanak, Zagreb, 2006.god. str.340

Od 1980-ih u fokusu ekofeministikih propitivanja dolazi razvojna problematika Treeg svijeta, konkretnije utjecaj razvojnih programa na poziciju ena u tim zemljama, te njihov doprinos rjeavanju razvojnih i okolinih problema. Najpoznatija glasnogovornica Treeg svijeta Vandana Shiva tvrdila je kako su ekoloka destrukcija i marginalizacija ena posljedice zapadne znanosti i zapadnih ekonomsko-razvojnih paradigmi. Shiva ene ne poima rtvama razvoja, ve istie njihovu borbu za preivljavanje, pri emu ilustrira naine otpora ekolokoj destrukciji.3 Pristalice patrijarhata istiu patrijarhalnu tenju za gospodarenjem nad prirodom, enama i drugim narodima kao oznake onog mukog: ljudskog uzdizanja prema duhovnom kao obiljeja uloge oca, principa moi, uzdizanja nad prirodom i ruenja starih ograda postojanja, a izvor besmrtnosti nije u raanju nego u sjemenu. Ekofeministkinje smatraju kako upravo zbog uvaavanja tih osobina, oznaenih kao osobina patrijarhata, nastaje zapadna civilizacija kao razaraica prirode i nezapadnih naroda.

VALORIZACIJA ENSKOG, Rodni aspekti odnosa spram okolia, Branka Gali i Marija Geiger, Izvorni znanstveni lanak, Zagreb, 2006.god. str.340 - Ranih sedamdesetih godina prolog stoljea pokrenut je pokret pod nazivom ipko koji je postao jedan od najpoznatijih primjera ekolokog i feministikog aktivizma. Rije ipko uzeta je iz hindu jezika i znai zagrliti, a odnosi se na praksu seljaka iz sjeverne Indije, od kojih je veina ena, bukvalnog grljenja drvea da bi se sprijeila njihova sjea u komercijalne svrhe. Ovaj pokret, takoe, skree panju na sloeno uzajamno dejstvo ekonomskih, politikih, ekolokih, feministikih i etikih problema. (Ekofeminizam, u de Jarden, Joseph R., Ekoloka etika, uvod u filozofiju etike, slubeni glasnik, 2006, str. 385-404)

KONCEPTUALNA PLATFORMA ta znai ovo?Karren Warren Tradicionalno su ene povezivane s prirodom, a mukarci s kulturom. Poznat tekst, Karen Warren o ekofeminizmu Da ena ima drugorazrednu ulogu u drutvu svojevrsna je kulturna univerzalija. ta je univerazalija, a ta kulturna????Razumijevanje prirode ljudskih odnosa s okoliem kljuno je za rjeavanje okolinih problema. Vaa hipoteza??? Zadatak je ekofeminizma razvijati strategije i relacije koje e demaskirati i destruirati konceptualne strukture dominacije koje se dre razliite izme dominacije, posebno dominacije nad enama i nad prirodom. Konceptualna baza je model koji je proeo epistemologiju, etiku, praksu, povijest, razvoj i politiku.4 Feminizam je u svojoj prvoj fazi poiman kao pokret kojemu je cilj eliminirati seksistiku opresiju, ali feministkinje iz akademskog miljea utvrdile su kako osloboenje ena ne moe biti postignuto sve dok sve ene ne budu osloboene od mnogostrukih opresija koje strukturiraju rodne identitete: obojene ene od rasizma, ene iz niih slojeva od klasizma, lezbijke od heteroseksizma, mlade i stare ene od ageizma, idovke od antisemitizma, muslimanske ene od islamofobije.Autor , izvor U skladu s tim, feminizam je pkkret kojim se nastoji ukinuti i rasizam, heteroseksizam, dobna diskriminacija i svi ostali oblici izma proizalih iz logike dominacije. Ekofemnistkinje e sferu primarno feministikih ciljeva proiriti korak dalje na prirodu i nehumana bia. U okviru feminizma, Ynestra King prepoznaje tri temeljna pravca formirana na temelju interpretacije odnosa ena i prirode; kidanje veze izmeu ene i prirode putem totalnog integriranja ene u kulturu i proizvodnju; reafirmaciju veza ene i prirode pod pretpostavkom da je enska priroda drugaija i bolja od muke kulture; istinski ekofeministiki put koji tvrdi da je
4

VALORIZACIJA ENSKOG, Rodni aspekti odnosa spram okolia, Branka Gali i Marija Geiger, Izvorni znanstveni lanak, Zagreb, 2006.god. str.341-342 - (Karen Waren je utvrdila tipove veza ene priroda: Simbolike veze se odnose na veze ene i prirode koje se javljaju u religiji, teologiji, umjetnosti i literaturi. Epistemoloke veze su izazov znanstvenom mukom pogledu na razum, racionalnost, znanje i prirodu. Politike ili praktine veze, kako ih Warren naziva, ukazuju na politiki potencijal ekofeminizma koji je u osnovi pokret motiviran pragmatinim stvarima od zdravlja ena, djece i okolia, razvoja znanosti i tehnologije, tretmana ivotinja do pitanja mira, antinuklearnog i antimilitaristikog aktivizma. Etike su veze predmet interesa tzv. okolinih etika koje se razvijjau u okviru okoline filozofije. Teorijske veze se odnose na esto suprotstavljene teorijske pozicije koje na razliite naine razumijevanja odnose izmeu ene i prirode.)

dualizam priroda kultura prizvod kulture, a da se veza izmeu ene i prirode moe upotrijebiti kao taka koja prua mogunost kreiranja drugaije vrste kulture i politike. REFERIRAJTE Razmu je u sistemu zapadne znanosti pripisana najvia vrijednost on je gore, pripada umu, ureen je, hladan, kontroliran, objektivan, povezan s idejama i s mukou. Suprotnost istini i znanju je neznanje neukost, nosvijetenost, nekontroliranost, neureenost, emotivnost, intuitivnost, povezanost s materijalnim, enskim. Nasuprot znanja kao jedine poeljne forme suprotstavlja se mit.5 RODNA PODJELA RADA I ODNOS PREMA OKOLIU Agarwal zalae za razumijevanje mukih i enskih odnosa s okoliem u odnosima s materijalnim realitetom podjele rada, vlasnitva i moi. Tu je poziciju autorica nazvala feministiki environmentalizam6 kao alternativa ekofeminizmu. Ortner problem postavlja na tri nivoa: fiziolokom , socijalnom, psihikom. ensko je tijelo promatrano kao blie prirodi jer odrava vrstu. Dok ene odravaju ivot, mukarci obavljaju zadatke iz sfere kulture. Socijalne uloge ene povezane su s tijelom i njegovim funkcijama to e rezultirati njihovim niim drutvenim vrednovanjem. enske tradicionalne socijalne uloge dodijeljene na temelju njezina tijela i fiziolokih funkcija, daju eni drugaiju psihiku strukturu koja je takoer poimana kao blia prirodi. Ortner -GEIGERzakljuuje da enske socijalne aktivnosti trebaju biti promijenjene u skladu s promjneom kulturnog poimanja ene. Kada ene budu poimane kao kulturne tad e uivati visoki status koji mukarci imaju tradicionalno. Mies i Shiva tvrde da su ene vie od mukaraca vezane za posao odrivog svakodnevnog ivota. Obzirom da ele raati i odgajati zdravu djecu, te osigurati svojim obiteljima zdravu hranu, adekvatnu odjeu i siguran dom, vie su od mukaraca zabrinute za istou planete plodno tlo, ist zrak, svjeu vodu.7 PREUZETO-

VALORIZACIJA ENSKOG, Rodni aspekti odnosa spram okolia, Branka Gali i Marija Geiger, Izvorni znanstveni lanak, Zagreb, 2006.god. str.342-344 - Wilshire eli iskupiti sve rijei i pojmove koje se odnose na suprotnosti izmeu mukarca i ene kao npr. Vie-nie, um tijelo, red haos itd. te ima vratiti vrijednost koju im je zapadna filozofija i znanost oduzela. Ona to propitivanje naziva valorizacijom enskog.
6

Environmentalista je osoba koja se angauje na reavanju problema ivotne sredine, naroito problema vezanih za zatitu ekosistema, zagaenja, ouvanje ugroenih vrsta., http://sr.wikipedia.org/sr7 VALORIZACIJA ENSKOG, Rodni aspekti odnosa spram okolia, Branka Gali i Marija Geiger, Izvorni znanstveni lanak, Zagreb, 2006.god. str.346 - 347

Patrijarhat je u smislu ekofeminizma shvaen kao kapitalistiki, izrebljivaki, destruktivni, razarajui oblik zemlje, okolia, kroz to i drutvenih uloga, te time i osnovne elije drutva tj. porodice. ensko znanje o tlu, klimi i sjemenu se poima kao marginalno i akcedentalno, i kao dio enskih pria. U konteksu enskog znanja o tlu, kroz Kur'an se provlai i ideja da su ene su njive vae i vi njivama svojim prilazite kako hoete. Poreenje ene sa njivom od strane Uzvienog moe se posmatrati i u kontkstu enskog znanja o tlu, klimi i sjemenu te njihovoj istananijoj prirodi koju im je Bog dao u odnosu na mukarca koji je u tom segmentu grublji. ZAKLJUAK Devalvacija prirode vodi ekolokoj krizi, a devalvacija ene i njezina rada proizvodi seksizam i nejednakosti izmeu mukarca i ene. I zaista devalvacija prirode doprinosi velikom razgraivanju muko enskih odnosa, drutva , zajednice, na kraju i mukaraca koji se ovom teorijom predstavljaju kao destruktivni i razarajui a i ena kao onih koje, prije svega, teorijom ekofeminizma ele upozoriti mukarce i mko-enske odnose da je vrijeme za jednim raznovrinsijem pristupu rjeenjea eko-drutvenog problema. Mukarci i ene su jednaki u Boijim oima, ali u pogledu razlike u njihovoj prirodi, njima su date razliite uloge za glatko funkcionisanje ljudske zajednice. Time e Kur'an rei: Zaista, muslimanima i muslimankama, i vjernicima i vjernicama, i pokornim mukarcima i pokornim enama i iskrenim mukarcima i iskrenim enama, i strpljivim mukarcima i strpljivim enama, i poniznim mukarcima i poniznim enama, i mukarcima koji daju milostinju i enama koje daju milostinju, i mukarcima koji poste i enama koje poste, i mukarcima koji uvaju svoja stidna mjesta i enama koje uvaju svoja stidna mjesta, i mukarcima koji mnogo Allaha spominju i enama koje (Ga) spominju Allah je za sve njih pripremio oprost i uzviene nagrade. (Kur'an Sura 33, ajet 36) Utemeljiteljice ekofeminizma su ekoloku borbu odredile i kao ensku borbu protiv marginalizacije i eksploatacije. Shiva istie da je nasilje nad prirodom povezano s nasiljem i marginalizacijom ena. ene proizvode i reproduciraju ivot bioloki, ali i kroz socijalne uloge.

Na kraju ekofeminizam je utvrio i potvruje, neopravdanost nefunkcionalnost eksploatacije, opresije i hijerahijskih veza dominacije nad enama i prirodom.8 Povezujete religijsku dimenziju bez da prethodno obrazloite razlog za uvoenje te paradigme.Zato Islam, trebate uvesti nove teme sa nekoliko reenica. Imate neke gramtike greke ili tipkane, pa ih ispravite, i pokuajte konzistentno pokazati izvoenje hipoteze koju postavite u uvodu. Primjerice: Ekofeminizam je jedan od najsavremenijih pokreta feminizma, koji svoje izvore ima u radikalnom feminizmu a u postmoderni utie na nastanak cyberfeminizma. Zakljuka treba da sadri Vae uvide o postavljenoj hipotezi, poglavlja ne smiju zavravati sa citatima i referencama nego sa Vaim zakljukom ili uvodom u naredni podnaslov, temu ili tezu koju propitujete...primjerice...U sljedeem pododjeljku uvodim problem religiozne dimenzije i njen utjecaj na opresiju ene i prirode..... Nekonzistentno provedena hipoteza koja nije jasno postavljena u uvodu. Molim Vas da uz pisanje rada koristite i metodologije predloene kod prof.dr. i asistenata na Metodologiji, jer je akademsko pisanje zasnovano na tim osnovama. Akademsko pisanje zahtijeva koritene akademske terminologije koja odgovara Vaem nivou dakle, budueg magistra sociolokih nauka, to u svakom radu trebate potvrivati. KOLOKVIJALIZMI, su doputeni samo ukoliko opisujete govor nekog podneblja ili kritikujete rodnu diskriminaciju u jeziku( primjeri u Vaem radu-nadovezujem, svaljujem su neakademski).

LITERATURA 1. HRESTOMATIJA, Izbor tekstova iz oblasti roda i rodnih odnosa, Priredili prof.dr. Mujki Asim, Doc.dr.Srebrenka Vien i mr.sc.Lejla Mui, Sarajevo, Maj, 2010.god. 2. VALORIZACIJA ENSKOG, Rodni aspekti odnosa spram okolia, Branka Gali i Marija Geiger, Izvorni znanstveni lanak, Zagreb, 2006.god. str.339
8

VALORIZACIJA ENSKOG, Rodni aspekti odnosa spram okolia, Branka Gali i Marija Geiger, Izvorni znanstveni lanak, Zagreb, 2006.god. str.352

3. Ekofeminizam, u de Jarden, Joseph R., Ekoloka etika, uvod u filozofiju etike, slubeni glasnik, 2006, str. 385-404 4. Kur'an, Prijevod na Bosanski jezik, Besim Korkut, Sarajevo, 1991. 5. http://sr.wikipedia.org/sr-

SADRAJ Uvod ....................................................................................................................2 Znaenje ekofeminizma .......................................................................................3 Patrijarhat i matrijarhat ........................................................................................4

10

Konceptualna platforma .......................................................................................6 Rodna podjela rada i odnosa prema okoliu .........................................................7 Zakljuak ..............................................................................................................8 Literatura ...............................................................................................................9 Sadraj ...................................................................................................................10

11