67

Bo co ca Oxfam

Gia nhp WTO?

Liu Vit Nam c ginh c nhng iu kin c li cho pht trin?
Lc Vit Nam m phn gia nhp WTO cng chnh l lc cc quc gia hng mnh nht th gii ra sc i hi cc nc mun tr thnh thnh vin phi cam kt tun th khng nhng cc iu kin c sn ca WTO m cn phi chu thm nhng iu kin khc - ci gi l WTO-cng, c trng cho quy trnh gia nhp hin nay. T cch thnh vin c th gip Vit Nam thu c li ch t thng mi quc t, h tr cho nhng n lc gim ngho ca Vit Nam, nhng nhng i hi qu mc ca cc nc giu v t do ha nhp khu v u t nc ngoi c th cn tr mc tiu y v nh hng n sinh k, nht l khu vc nng thn.

Tng lun
T u nhng nm 1990, Vit Nam tin hnh cc cuc ci cch v lut php, thit ch v kinh t song song vi vic t do ha thng mi quc t mt cch c chn lc. Tin trnh ny mang li s n nh kinh t v m, mt mc tng trng bnh qun hng nm trn u ngi l 6 phn trm trong giai on 1990-2001, gim mt na s ngi ngho t 58 phn trm nm 1993 xung cn 29 phn trm nm 2002. Tuy nhin, trong qu trnh m phn gia nhp T chc thng mi th gii (WTO), Vit Nam ang chu p lc phi ng vi mt lot nhng chnh sch thng mi mi, bao gm t do ha mau l v thiu cn nhc, e da s tn tc ca thng li ginh c. Mi e da i vi Vit Nam c cc iu khon trong hip nh thng mi song phng Vit Nam-Hoa K nm 2001 minh ha r rt, hip nh ny c th lm tng gi thuc cha bnh v to kh nng cho Hoa K ngn chn nhp khu ca Vit Nam. Cc thnh vin WTO cng nhn c th yu cu Vit Nam a phng ha cc cam kt , nhng cam kt vt ln trn cc lut l ca WTO.

Tin trnh gia nhp WTO: nhng bt cp trong h thng

Bn cht tin trnh gia nhp WTO l khng cng bng. Chng nhng mt quc gia mun tr thnh thnh vin phi tun th tt c cc lut l ca WTO, m tng quc gia thnh vin cn c php i hi nc xin gia nhp phi c thm nhng nhn nhng khc, c gi l WTO-cng, i li s ng h nc xin gia nhp. Khng c s ng h ca cc thnh vin WTO c vai tr then cht, chng nc xin gia nhp no c th c chun y. Hu qu l nc xin gia nhp bao gi cng vo mt v tr rt bt li trong qu trnh m phn. Khng thiu nhng chuyn cc thnh vin WTO a ra nhng yu sch qu ng i vi cc nc ang pht trin xin gia nhp WTO, chng cht bn tm n nhng u tin pht trin ca cc nc . Nhng iu kin do cc nc giu t ra bao gm m ca nhanh chng cho cc nh u t quc t thm nhp cc lnh vc dch v v ch to, b hng ro nhp khu, thm ch cn bn nng phm ph gi. Bo co ny chng minh rng qu trnh gia nhp ca Vit Nam cng khng phi l ngoi l i vi chiu hng , v n lc WTO h bt ci gi vo cng qu cao. Nu Vit Nam c th t c mt kt qu thng tho hp l, cc nc khc ang c k hoch tham gia s c li, c bit l Ethiopia v Sudan, hai trong s nhng nc ngho nht th gii.

Ngho kh Vit Nam

Mc d thu c nhng thng li to ln trong vic gim i ngho, Vit Nam vn l mt quc gia c thu nhp thp vi GDP trn u ngi t 435 USD (nm 2002). Mt s ng k ngi Vit Nam vn cn phi sng cht vt v c ti mt phn t tr em di nm tui b suy dinh dng. i b phn nhn dn c mc thu nhp ch trn ngng ngho cht t nn rt d b ti ngho nu c nhng chn ng kinh t t bn ngoi.

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

Mt hip nh gia nhp khng tt c th lm tng nguy c l tng trng kinh t tng lai s mang li t li ch hn cho cc khu vc ngho hn, v c th buc phi ti c cu kinh t ca t nc, lm mt i nhng ngun sng chnh. Nng nghip l mt khu vc c bit nhy cm. 69 phn trm lc lng lao ng ca Vit Nam hot ng trong khu vc nng nghip, v 45 phn trm nhn dn nng thn sng di mc ngho kh.

Li ch tim nng ca vic gia nhp WTO

ng lc chnh cc nc ang pht trin tm cch gia nhp WTO l hy vng t cch thnh vin s thc y xut khu ca h, nh ci thin c kh nng tip cn th trng quc t. Vit Nam cng hy vng nh th, nht l m rng c vic bn nng sn v thu sn cng nh hng dt may. T cch thnh vin WTO lm tng sc hp dn u t trc tip nc ngoi. Vit Nam cng trng i tn dng li th ca c ch x l tranh chp ca WTO, mt c ch p dng cc lut l thng mi quc t. L thnh vin WTO, Vit Nam s c ting ni trong vic xy dng cc lut l ny. Tuy nhin, nhng li ch quan trng li khng c g c bo m. Chng hn, Hoa K vn c th hn ch ngt ngho kh nng tip cn th trng ca cc sn phm ca Vit Nam, nht l hng dt may m Vit Nam gi gm nhiu hy vng. Nhng bin php ca Hoa K gn y ngn tr Vit Nam bn sang M c da trn v tm bt chp cc tc ng nghim trng n sinh k nng thn Vit Nam l nhng tin l ng lo ngi. V iu cha r rng l chng bit t cch thnh vin WTO t n c to c nhiu khc bit i vi quyt nh ca nh u t hay khng. Hn th na, cc nc ang pht trin nh yu kh lng da c vo WTO bo v cc quyn ca mnh, bi tin trnh (theo kin) qu tn km v thiu nng lc k thut trong lc phi chu rt nhiu sc p chnh tr. Nu cc nc pht trin lm nh ha lc bt u Vng Pht trin Doha, m trn ht l ci thin kh nng tip cn th trng nc h, Vit Nam v cc nc ang pht trin khc s thu c li ch ng k hn. ng bun l, tin trin ca Vng ny cho n nay rt ng tht vng, v vn c kh nng cc nc giu s bi c vi nhng cam kt a ra. V lun gi tr ca Vng Pht trin s th no, iu quan trng l Vit Nam cn theo di cht ch tin b ca cc cuc ni chuyn Geneva, v ch nhng iu kin gia nhp WTO hn ch tip cn nhng li ch m cc nc ang pht trin khc c kh nng thng tho trong Vng ny. Trong lc c th ginh c nhng li ch v lu di vi t cch thnh vin WTO (c th l khim tn hoc cng c th ng k hn), th ng thi cng tim tng nhng mt mt do nhng i hi qu ng ca cc nc cng nghip.

Nhng thch thc ca vic gia nhp WTO

Mt phn l do Vit Nam gn y c mc tng trng cao v gim ngho y n tng l nh nhng thnh cng trong xut khu c kt hp vi s tip cn thn trng t do ha nhp khu v u t nc ngoi, khng nht nht theo nhng n thuc ang thnh hnh ca Washington. Mi nguy hin nay l tin trnh gia nhp WTO c th buc Vit Nam phi m ca nn kinh t rng hn v nhanh hn mc mong mun, c th tc ng nghim

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

trng n nhng nh sn xut trong nc, v phng hi ti chin lc rng ln hn ca pht trin quc gia. Bt chp tnh d b tn thng v tm quan trng ca khu vc nng nghip, ni 90 phn trm ngi ngho Vit Nam sinh sng, cc thnh vin WTO yu cu Vit Nam phi t do ha khu vc nng nghip vt qu nhng g bn thn h cam kt. Di sc p ln lao ca cc nc pht trin, mc thu bnh qun mi nht m Vit Nam cho cc nc l 25,3 phn trm, mt mc c th e da sinh k nng thn. Mc thu cao hn 10 phn trm mc ca cc nc lng ging Thi Lan v Phi-lp-pin l thnh vin WTO, th nhng Vit Nam vn b cc nc cng nghip thc p phi h thp hn na. Vit Nam phi c php duy tr mt mc bo h tha ng cho nhng sn phm nhy cm, nh ng, ng, sc sn, m nhiu nng dn ngho l thuc. ng v ng b e da hn c bi nhng mt hng ny hin ang ng trc s cnh tranh quyt lit ca sn phm nhp khu c tr cp rt cao ca EU v Hoa K. Nhng ch in trng ng ca nc M hng nm c tr cp ti 10 t USD mt nm, v nhng nh sn xut ng ca EU hng nm nhn c h tr ngm l 833 triu euro cho cc mt hng xut khu m trn danh ngha l khng c tr gi. Vit Nam c bit quan tm n kh nng s dng hn ngch thu sut (TRQ) v cc bin php t v c bit (SSG) chng li nhng trng hp hng nhp khu tng t bin. Vi din tch canh tc bnh qun ch c 0,7 hcta/h, nng dn Vit Nam cc k d b tn thng khi gi xung thp. a s cc nc thnh vin ca Ban Cng tc WTO yu cu Vit Nam khng p dng TRQ v SSG, mc d xut p dng SSG vi tht heo, tht b, tht gia cm, v TRQ cho tm sn phm khc ca Vit Nam khim tn hn nhiu so vi Trung Quc. Nhng thnh vin khng i hi v TRQ v SSG th yu cu Vit Nam gim mc thu. in hnh cho l thi tiu chun kp, mt siu cng hng u v tr gi l M cng vi txtrylia v Niu Diln i Vit Nam gim tr cp nng nghip, l nhng khon ch yu gip cho tiu nng v rt c ngha i vi nng dn cc vng xa xi ho lnh, ni t l i ngho cao nht, v nng nghip l ngun thu nhp chnh ca cc h gia nh. Li cn c nhng e da i vi khu vc ch to, ni m vic gim thu xung di mc trong bn cho gn y nht l 17 phn trm c th e da s pht trin ca ngnh cng nghip Vit Nam - c bit l cng nghip t mi phi thai - mt ngun vic lm ang tng ln ca cng nhn Vit Nam. Trong lc Vit Nam ang buc phi ng b iu khon v hm lng ni a v cc yu cu khc v thnh tch ca nh u t nc ngoi, nhng nh m phn Vit Nam vn cn c th i hi chuyn giao cng ngh nh mt iu kin ca u t nc ngoi mt s lnh vc tranh th du nhp cng ngh hin i rt cn cho Vit Nam. Cc lng ging ASEAN ang tn dng cc iu khon ny c th l mt ngun h tr quan trng cho Vit Nam trong Ban cng tc WTO c thit lp m phn vic gia nhp WTO ca Vit Nam. Vic tun th ngay lp tc cc hip nh WTO nh Hip nh v Cc bin php Kim dch ng thc vt (SPS), nh i hi i vi Trung Quc, s thm nhng sc p v ti chnh v k thut cho Vit Nam. Vit Nam cn c thm thi gian p ng c nhng tiu chun cao hn v c th

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

dn tri ph tn ca vic thc thi - mt s linh hot c dnh cho Campuchia, mt nc km pht trin (LDC). T cch Nn kinh t Phi Th trng ca Vit Nam (NME) l mt e da ln n kh nng t c mt gi m phn gia nhp c thin hng pht trin. Cc thnh vin WTO hin trao cho Vit Nam quy ch kinh t phi th trng c th s dng n t chi khng cho Vit Nam tip cn th trng ca h. Trong cc cuc m phn gia nhp WTO, Trung Quc phi chu mt lot nhng phn bit i x c gi l nhng cam kt WTO-cng. Nhng cam kt ny bao gm c mt phng php lun c bit cho nn kinh t phi th trng lng nh vic ph gi trong cc v kin cc cng ty Trung Quc bn ph gi, mt phng php lun thng gim nh i hi trng ra cc bng chng (ca vic bn ph gi). Trung Quc nay l mc tiu ca mt phn nm trng hp cc nc p dng cc bin php chng bn ph gi trn th gii. Vit Nam ch nn b li cun vo nhng cam kt tng t, v sau khi tham gia WTO, nn c c kh nng hng nm xem xt li nhng hn ch tng t nh vy. Cui cng, c thm nhng e da t hip nh thng mi song phng vi Hoa K m nhng iu khon bt li nht c th tr thnh mt b phn ca cc iu kin gia nhp WTO.

Hip nh Thng mi Song phng Vit NamHoa K

Theo Hip nh thng mi song phng vi Hoa K (USBTA), Vit Nam c nhng nhn nhng cao hn i hi ca WTO i vi mt quc gia thnh vin. iu gy nn nhng h ly ln i vi kh nng ca Vit Nam trong m phn cc iu kin gia nhp WTO. Do tnh cht ca nguyn tc Ti hu quc (MFN), bt c nhng b no cho mt nc no phi c dnh cho tt c cc thnh vin WTO khc. C ngha l, trong bi cnh m phn khi cc thnh vin c ginh c cng nhiu cam kt cng tt t quc gia xin gia nhp, cc iu khon ca USBTA c th tr thnh im khi pht c hiu qu. Trong s nhng cam kt WTO-cng c nht tr trong hip nh thng mi song phng Vit Nam-Hoa K, nhng im lin quan n bin php t v v s hu tr tu l mi quan tm hng u i xt t gc pht trin. Nhng iu khon ca USBTA cho php cc bn ngn chn nhp khu ca bn kia trong nhng trng hp ri lon th trng, nhng i hi v bng chng cho nhng trng hp ny th thp hn nhiu so vi nhng i hi a ra trong Hip nh WTO v cc Bin php T v. Vic Hoa K lm dng iu khon t v c th nh hng nghim trng n ngnh xut khu dt may ang pht trin mnh m ca Vit Nam. Mc d cc thng l vic lm trong ngnh cng nghip ny cn cn c ci thin, nhng n vn l ni cung cp mt ngun thu nhp quan trng v vic lm cho hng chc ngn nam n. iu khon TRIPs-cng v vic hn ch bn th ba s dng cc d liu th nghim lm sng ca cc th thuc c cp bng sng ch trong vng nm nm e da lm tng gi thuc cha bnh ca ngi ngho. Bi v nhng nh sn xut dc phm s dng cc th phm t tn km hn s phi lp li nhng trc nghim ko di v tn km thu nhng d liu

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

tng t nhm c chnh thc cho php a vo sn xut, nu khng s b nh hon khng a ra c th trng. Oxfam tin rng cc thnh vin WTO khng nn i hi Vit Nam a phng ha nhng nhng b cha ng trong Hip nh thng mi Vit Nam-Hoa K khi tin hnh m phn gia nhp WTO, nu nhng nhn nhng e da s thnh t ca cc mc tiu pht trin.

Khuyn ngh
Cc thnh vin WTO hy ngng a ra cho Vit Nam nhng iu kin WTO-cng nghit ng trong m phn vi Vit Nam m c th tc ng xu n i sng ca dn ngho Vit Nam. Oxfam tin rng gi gia nhp c th bao gm nhng thnh t sau: Thu nng nghip khng nn b tri buc mc bnh qun thp hn 25 phn trm, l mc cho mi nht ca Vit Nam, mt mc c th e da sinh k ca nng dn v cng nhn nng thn. Vit Nam cn c kh nng s dng tt c cc cng c dnh cho cc nc ang pht trin thnh vin WTO bo v khu vc nng nghip d tn thng, bao gm hn ngch thu sut, iu khon T v c bit (SSG) hin hnh ca WTO v cc iu khon mi ang thng lng ti WTO (c ch t v c bit v sn phm c bit). Khng nn i hi Vit Nam phi c thm nhng cam kt v quy m v v thi gian gim h tr ni a v tr cp xut khu cao hn nhng g cc nc ang pht trin trong WTO cam kt hoc nhng g c nht tr trong cc cuc m phn WTO hin hnh. Thu cng nghip khng nn b tri buc mc trung bnh thp hn 17 phn trm l mc cho mi nht ca Vit Nam, mt mc c th nh hng xu ti vic lm trong khu vc ch to. Khng nn i hi Vit Nam phi t b cc cng c chnh sch c kh nng tng cng tc ng pht trin ca u t nc ngoi, nh chuyn giao cng ngh. Vit Nam cn c c thi k qu di tng thch vi cc Hip nh Ro cn K thut i vi Thng mi, cc bin php V sinh v Kim dch ng thc vt, v nh gi Thu quan nhm ko gin chi ph thc thi v xy dng nng lc k thut cn thit. Cc thnh vin Ban cng tc khng nn a cc iu khon kinh t phi th trng c th hn ch cc quyn Ti hu quc (MFN). Cc iu khon WTO-cng v s hu tr tu v t v thng mi trong Hip nh thng mi song phng Hoa K khng nn tr thnh b phn ca gi m phn gia nhp.

Trong tnh hnh c nhiu quan ngi i vi cc cuc m phn gia nhp WTO v nhng tri nghim khc nghit ca cc nc mi gia nhp gn y, Oxfam tin rng tin trnh gia nhp nn c kt cu li nh sau:

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

WTO cn hnh thnh nhng ch o r rng lin quan n quyn li v ngha v ca cc thnh vin mi, da trn cc ch s pht trin. Cc nc ang pht trin gia nhp cn c hng s i x c bit v khc bit trong cc Hip nh WTO c dnh cho cc thnh vin l quc gia ang pht trin. Mt panen (ban hoc on) cc chuyn gia s quyt nh liu ch thng mi ca quc gia xin gia nhp c tng thch vi cc lut l hin hnh ca WTO, v khi no th iu khon kinh t phi th trng i vi cc nc xin lm thnh vin s c rt b. Cc cam kt WTO-cng c nht tr trong cc hip nh thng mi song phng c th e da ti pht trin khng nn c nghim nhin a phng ha trong cc gi m phn gia nhp.

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

1. Dn lun
Lc Vit Nam m phn gia nhp WTO cng chnh l lc cc quc gia hng mnh nht th gii ra sc i hi cc nc mun tr thnh thnh vin phi cam kt tun th nhng iu kin gi l WTO-cng, c trng cho quy trnh gia nhp hin nay. Nhng iu kin do cc nc giu t ra bao gm m ca nhanh chng cho cc nh u t quc t trong cc lnh vc dch v v ch to, b hng ro nhp khu, thm ch cn bn nng phm ph gi. Bo co ny chng minh rng m phn gia nhp ca Vit Nam cng khng phi l ngoi l i vi chiu hng , v n lc WTO h bt ci gi qu cao ca s gia nhp. L mt quc gia c thu nhp thp vi mt thnh tch gim ngho ni bt, Vit Nam c nhng l do chnh ng khng tun th nhng i hi i ngc li cc mc tiu pht trin quc gia. T cch thnh vin WTO c th to cho Vit Nam kh nng tip cn ngy mt nhiu hn cc th trng quc t cho cng nghip dt may ang n r v cho xut khu nng sn, nhng nhng ci c khng c g c bo m, mt phn l do lun c cc p lc bo h ca Hoa K. ng thi, vic tr thnh thnh vin nu b i km vi vic phi t do ha qu mc t Vit Nam trc mi e da cho cc lnh vc kinh t d tn thng, bao gm nng nghip ang s dng ti 69 phn trm dn s. S thnh t ca mt gi m phn gia nhp c thin hng v pht trin ang b nhng li ch thin cn ca cc thnh vin WTO t ra nhng iu kin ngt ngho vi Vit Nam, v cng bi v WTO thiu nhng nguyn tc ch o rch ri cho tin trnh gia nhp, tim n hu qu cho ngi ngho Vit Nam.

Tin trnh gia nhp WTO

Tin trnh gia nhp WTO c nhiu bt cp, thin v nhng t li ngn hn ca cc thnh vin hin hu, bt li cho nhng u tin pht trin ca nc xin gia nhp. Hi ngh B trng, bao gm tt c cc thnh vin WTO l ni chnh thc quyt nh chp thun n xin gia nhp ca mt quc gia. Cc iu kin tham gia s c cc thnh vin WTO thuc Ban Cng tc m phn vi quc gia xin gia nhp. Cc nc c nn thng mi pht trin lun trong on m phn. Tt c thnh vin ca Ban Cng tc WTO phi nht tr vi cc iu kin th vic gia nhp mi c chp thun. i vi mt thit ch t xng l hot ng theo lut, vic thiu vng cc quy nh iu chnh vic kt np thnh vin mi l mt thiu st ng ch , mc d ngi ta c th gii thch l WTO trao quyn cho cc thnh vin hng mnh.

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

m phn c tin hnh a phng trong Ban Cng tc, v song phng vi mi thnh vin ca Ban. Mt quc gia khng ch phi tn trng tt c quy nh ca WTO th mi c kt np, m cn hiu rng tng thnh vin ring r c kh nng i thm nhng nhng b khc, trng hp ny c gi l WTO-cng, i li vic s c ng h gia nhp vo t chc thng mi. Mt hu qu l cc nc mi c kt np gn y khng mc c c nhiu trong cc vng m phn, bi h nhn nhng ht mc trc khi tham gia. Cc nc qu lun vp phi nhiu i hi hn cc nc ang pht trin khc. Liu mt nc c c hay khng c vo WTO v vi tin th no phn ln c quyt nh bi nhng u tin v tham vng ca cc thnh vin c. Vic gia nhp ca mt s nc b chn li v nhng vn chnh tr, mt s nc khc c thun li hn nh t cch cu thuc a v nh nhng lin minh chnh tr. WTO lin tc t chi t cch quan st vin ca Iran v Syria bi s phn i ca Hoa K, trong lc Irc c quy ch ny ngay c khi mt chnh ph c ch quyn vn cha ra i. Thng Mi hai 2002, cc thnh vin WTO nht tr hn ch tm kim nhng cam kt t do ha thng mi v hng ha v dch v i vi cc nc km pht trin (LDC).1 Tuy nhin, khi gi m phn gia nhp ca Campuchia v Npan c cng b thng Chn 2003 (hai nc km pht trin u tin c kt np k t khi WTO ra i), r rng cam kt khng c tn trng v tinh thn ca Vng Pht trin Doha b phn bi. Cc thnh vin WTO p Campuchia phi nhng b vt xa nhng cam kt ca cc thnh vin l nc km pht trin. Mc d 80 phn trm s dn Campuchia c s dng trong khu vc nng nghip, nc ny phi ng bo h bng thu quan cho lnh vc nng nghip d b tn thng t hn (mc thu ti a l 60 phn trm) ca Hoa K, EU v Canaa.2 Thu nng nghip cao nht ca EU l 252 phn trm; Hoa K v Canaa ln lt l 121 v 120 phn trm.3 iu mong mi l hai nc Sudan v Ethiopia thuc nhm cc nc km pht trin ang xin gia nhp khng phi chu chung s phn nh Campuchia. i vi cc nc ang pht trin khng phi l LDC ang vn ng c kt np, Vng Pht trin Doha khng c nhng ha hn khoan dung (do s xut hay v l do no khc) i vi tin trnh gia nhp. Vit Nam l mt trong s cc nc .

Con ng tr thnh thnh vin ca Vit Nam

Do Vit Nam l mt quc gia c ti 80,44 triu dn, c tim nng ca mt th trng ln nn nhiu nc quan tm n gi m phn gia

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

nhp ca nc ny. Ban Cng tc v vic Vit Nam gia nhp WTO c thnh lp t thng Ging 1995.5 Ban Cng tc hp tm ln, ln gn y nht l thng Su 2004. Ch tch Ban Cng tc l ng Seung Ho, Hn Quc, d tnh s hp phin th chn vo thng Chp 2004. Theo Ban Th k WTO, bn d tho u tin ca Ban Cng tc c th hon thnh vo thng Chp 2004. Biu thi gian cho thy mong mun ca Vit Nam c kt np vo thng Ging 2005 khng th thc hin c. Nhng thng Chp 2005 th c kh nng v c th din ra trong Hi ngh B trng Hng Kng vo thng . Sau cuc hp ca Ban Cng tc va qua, nhiu thnh vin cho rng cn nhiu vic phi lm. Thm na, mc d m phn song phng vn ang c tin hnh, nhng ch mi c Cuba l hon tt. Mt iu ng hoan nghnh l nhng nh m phn ca Vit Nam s khng v thi hn cht 2005 m bt chp nhng hu qu. Mt quan chc Vit Nam Washington mi y tuyn b Vit Nam mong mun tr thnh thnh vin WTO cng sm cng tt, nhng khng mun lm iu bng bt c gi no; Vit Nam khng cho biu thi gian chi phi cc cuc thng lng.6 iu cc k quan trng l Vit Nam cng nh cc nc ang m phn gia nhp phi dnh thi gian thch ng nghin cu cn thn thc cht ca cc vn , nhm nhn r nhng h ly i vi cng cuc pht trin ca t nc. Mc d gia nhp WTO c th l mt mc tiu chnh tr v kinh t i vi nhiu nc, nhng khi bt tay vo thng tho th bao gi chi tit ca cc hip nh cng mang tnh cht then cht. Cc nc ang pht trin, bao gm Vit Nam, chc chn c t ngun lc hn u t vo m phn gia nhp so vi cc nc pht trin v thiu nng lc thng tho mt cch hiu qu nh mong mun, v th c h tr v ti chnh v k thut l thit yu i vi h. Mt ma trn h tr k thut ca Ngn hng th gii cho thy Vit Nam nhn c kh nhiu vin tr k thut lin quan ti vic tm kim t cch thnh vin WTO.7 Tuy nhin, phn ln cc nh ti tr cng li l thnh vin ca Ban Cng tc, c nhng quan tm ring i vi tin trnh gia nhp. Kt qu l s gip cn lu mi c coi l v t. L mt nc ang pht trin c nhng mc tiu gim ngho y tham vng, Vit Nam l ra phi c li ln t s gip nh gi tc ng x hi ca nhng iu kin gia nhp WTO qun trit vo lp trng m phn. Th nhng iu ny hon ton khng c cp trong khi a ra chng trnh h tr song phng. Ngn hng Th gii ln k hoch hon tt mt nh gi Tc ng Gim ngho v X hi (PSIA) ca vic gia nhp WTO vo thng Su 2004. Nhng cng vic c ngha sng cn ny b chm ch, v nh vy n s khng gip nhiu cho cc cuc m phn ti quan trng ca

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

Vit Nam, m ch phc v cho vic phn on v thc thi cc ci cch c quyt nh. Cc cuc m phn da trn thng tin y l cc k quan trng cho cc nc ang pht trin, ni mt b phn ln dn chng sng di hoc gn vi mc ngho v do rt d b tn thng trc mi thay i ca mi trng kinh t trong nc cng nh ngoi nc. Vit Nam l mt trng hp nh vy.

Ngho kh Vit Nam

1 Nhng ch s c bn ca Vit Nam GDP GDP trn u ngi Tng trng GDP u ngi T l ngho T l bit ch Hon thnh bc tiu hc Tui th T l t vong tr em 35,1 t USD (2002) 435 USD (2002) 6% bnh qun (1990-2001) 29% (2002) 92% (1998); Ph n 90% (1998) 97% (2002); Ph n 95% (2002) 69,7 nm (2002) 20/1000 tr sng sau khi sinh (2002)

Tr di 5 tui suy dinh dng 25,7% (2002) Nhim HIV (ph n 15-24 tui) 0,2% (2001) Ngun: D liu Ch s Pht trin Th gii 2004, Bo co Pht trin Vit Nam 2004 v n v Tnh bo Kinh t.

T u nhng nm 1990, Vit Nam tin hnh cc cuc ci cch v lut php, thit ch v kinh t song song vi t do ha thng mi quc t tng bc. Tin trnh ny mang li s n nh kinh t v m, mt mc tng trng bnh qun hng nm trn u ngi l 6 phn trm, gim mt na s ngi ngho t 58 phn trm nm 1993 xung cn 29 phn trm nm 2002.8 Theo bo co Pht trin Vit Nam 2004, ng lc gim ngho nhng nm gn y l khu vc t nhn to vic lm v nng nghip hi nhp ngy mt su hn vo kinh t th trng, i song song vi cc chnh sch pht trin theo mc tiu bo m tng trng c li cho ngi ngho. Xut khu ca Vit Nam tnh theo gi tr thc t ln ti xp x 17 phn trm mt nm trong nhng nm 1990, cao hn nhiu mc tng trng bnh qun ca xut khu th gii.9 Bt chp nhng thnh tu n tng , tng trng kinh t lm li cho ngi giu hn ngi ngho, lm tng khong cch gia hai lp ngi

10

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

. Bo co Pht trin Vit Nam 2004 cnh bo tng trng ang tr nn km hu ch cho nhng ngi sng trong cnh ngho. o ngc chiu hng l mt trong nhng thch thc gay cn nht cho Vit Nam trong nhng nm ti. iu quan trng cn nhn bit l thu nhp ca mt b phn ln trong nhn dn ch chm trn ngng ngho,10 v mt h qu l nhiu gia nh v mt k thut khng phi l ngho, li rt d b tn thng trc nhng chn ng ngoi lai c th a h tr li cnh i ngho. Ngho kh c bit ph bin cc vng nng thn, ni hn 90 phn trm ngi ngho ca t nc sng v lm vic. Nng nghip s dng 69 phn trm lc lng lao ng ca Vit Nam, v 45 phn trm dn nng thn sng di mc ngho.11 Bnh qun mt n v canh tc h gia nh ch c 0,7 hcta. Cc nhn t nh mt ma hoc gi nng sn b tt gim do s cnh tranh ca hng nhp khu l nhng mi e da tim tng n thu nhp ca hng triu ngi dn rt d b tn thng. Theo bo co gim st Chin lc Ton din v Tng trng v Gim ngho (CPRGS) ca Chnh ph Vit Nam nm 2003, hn 80 phn trm ngi ngho Vit Nam l nng dn km k nng chuyn mn v kin thc kinh doanh, li t c tip cn vi cc ngun lc sn xut nh vn ling, kin thc v cng ngh. N nng dn cc vng ho lnh, c bit l ph n c thn lm ch h v ph n lung tui, nm trong s nhng ngi d tn thng nht ca ngi ngho. S ngi ngho c bit cao trong cc dn tc thiu s hin chim 14 phn trm s dn ca Vit Nam. Theo Bo co Pht trin Vit Nam 2004, t l phn trm ngi dn tc thiu s sng trong i ngho tng t 20 phn trm nm 1993 ln hn 30 phn trm nm 2002. a s nhm ngi ny sng cc vng xa xi ho lnh thiu c s h tng v nhng dch v x hi c bn. C nhng d on ti nm 2010, hn hai phn ba s ngi Vit Nam thiu lng thc c th l ngi dn tc thiu s.12 Mc d t l ngho th thp hn nhiu v mc sng ca khu vc ny cng cao hn mc trung bnh ton quc, t l ci thin i sng thnh th cng khng ng u. a s dn ngho thnh th lm vic trong khu vc kinh t khng chnh thc (ngoi quc doanh), ni vic lm c thu nhp thp v khng n nh. S chuyn i c cu kinh t v s hu trong khu vc nh nc dn ti mt s ln d tha nhn lc trong cc doanh nghip nh nc. Theo bo co gim st CPRGS nm 2003, nhng cng nhn b sa thi phi tm vic lng thp hn khu vc ngoi quc doanh hoc phi chu tht nghip. Ln sng dn nhp c t cc vng nng thn trong nhng nm gn y cng lm trm trng thm vn ngho kh th.

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

11

Trong lc chnh ph Vit Nam cam kt gim hn na s ngi ngho th kh nng ti tr cho pht trin li b hn ch phn no bi cc khon thanh ton n. Ngn hng th gii xp Vit Nam vo s nhng Quc gia Ngho Nhiu n (HIPC): n nm 2002 tng cng 13 t USD; thanh ton n bng 6 phn trm GDP trong thi k 1997-2001, gim xung 4,3 phn trm GDP nm 2002.13 Tng trng kinh t kt hp vi t do ha thng mi tun t c vai tr ht sc quan trng trong n lc gim ngho ca Vit Nam. Lin quan ti vn , nhng iu kin t ra cho Vit Nam gia nhp WTO s c nhng h ly v cng su sc bi chng c lin quan cht ch n vic t nc ny c hay khng c kh nng tip tc gim ngho.

12

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

2 Gia nhp WTO c ngha th no i vi Vit Nam?

Nhng ci c c th
ng lc chnh ca cc nc ang pht trin tm kim gia nhp WTO l lc y m h hy vng t cch thnh vin s mang li cho ngnh xut khu ca h, nh ci thin c kh nng tip cn th trng quc t. Sau khi c kt np lm thnh vin WTO nm 2001, Trung Quc tng xut khu v nhp khu mt cch kh ngon mc.14 Nu cc nc pht trin lm nh ha lc bt u Vng Pht trin Doha, m trn ht l ci thin iu kin tip cn th trng nc h v gim tr cp cho nng nghip ca h, li ch ca Vit Nam v cc nc ang pht trin khc s thc cht hn. ng bun l, tin trin ca Vng ny cho n nay rt ng tht vng, v vn c kh nng cc nc giu s bi c vi nhng cam kt a ra. Cng vi vic m rng bn cc sn phm nng nghip v hng dt may, Vit Nam hy vng tng c sc hp dn u t trc tip nc ngoi. Vit Nam cng trng i tn dng tip cn c ch x l tranh chp, mt c ch p dng cc lut l thng mi quc t. L thnh vin WTO, Vit Nam s c ting ni trong vic xy dng cc lut l ny. Tuy nhin, nhng li ch ng k t t cch thnh vin ca WTO li khng c g c bo m. i x Ti hu quc (MFN) Mt phng cch khin Vit Nam c th ci thin kh nng tip cn cc th trng quc t l thng qua nguyn tc WTO quy nh rng cc iu kin thng mi m mt nc thnh vin ny dnh cho mt nc thnh vin khc, ch yu l thu sut, cng phi c dnh cho tt c cc i tc thng mi khc - l mt nguyn tc khng phn bit i x c bit l s i x Ti hu quc. 15 Cc nc tham gia WTO, nh Vit Nam, c th cha c hng thu sut thp nh cc thnh vin hin hu.16 Tuy nhin, c mi e da l Vit Nam c th khng c trao hon ton cc li ch ca quy ch Ti hu quc nh mt phn ca tin trnh gia nhp. Ci gi l iu khon Jackson-Vanik17 ca lut thng mi Hoa K ra nhng quy nh khc khi trao quy ch Ti hu quc cho cc nc cng sn nh Vit Nam: quy ch Ti hu quc c Quc hi Hoa K xt duyt li hng nm v c th thm iu kin khi cho php ti tc. S khng chc chn v cc iu kin thng mi ca Vit Nam vi Hoa K l mt yu t khng khch l cho u t vo cc

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

13

lnh vc xut khu. Do Hoa K l mt th trng quan trng i vi nhiu sn phm ca Vit Nam, bao gm hng dt may (xem 4), quy ch Ti hu quc c iu kin ca M l mt tr ngi cho vic Vit Nam pht huy tim nng xut khu. Quc hi Hoa K cn d b nhng hn ch trc khi (Vit Nam) gia nhp WTO nh lm vi Trung Quc, v khng hn ch no ca quy ch Ti hu quc c a vo ngh nh th gia nhp ca Vit Nam. Tt c cc bn can d vo tin trnh gia nhp WTO ca Vit Nam, c bit l Ban Th k WTO v cc thnh vin Ban Cng tc, cn bo m vic p dng ton b nguyn tc Ti hu quc. Li ch ca Vng Pht trin Doha Ti cuc hp ca i hi ng WTO thng By 2004, cc quc gia thnh vin nht tr v mt khun kh cho cc cuc m phn tip theo thuc Vng Pht trin Doha hng ti Hi ngh B trng Hng Kng vo thng Chp 2005.18Tuy nhin, nhn tng qut, tin b ca Vng ny rt chm, v ni dung ca hip nh cui cng, nu c, khng th tin on c. Rt c th n s mang li cho cc nc ang pht trin t hn nhiu so vi nhng g ha, c bit l trong vn tip cn th trng. iu then cht l Vit Nam khng b tc b nhng li ch , d l ln hay nh, bi cc iu khon ca vn kin gia nhp. Mt v d v tim nng li ch m Vit Nam cn gi vng l mt iu khon trong hip nh nng nghip c xut. iu khon ny cho php cc nc ang pht trin tip cn mt c ch t v c bit (SSM) i ph vi trng hp tng t bin nhp khu t cc nc khc v c min khng phi gim thu i vi mt s sn phm c bit c tm quan trng sng cn i vi an ninh lng thc. Do Vit Nam phi cnh tranh trc tip vi nhng nh xut khu nng nghip ln nht, vic s dng cng c SSM c ngha then cht. i vi Vit Nam, cc sn phm nhy cm nh ng, ng, sc sn v sn - nhng mt hng c bit quan trng i vi nng dn ngho m sinh k rt d b tn thng trc thng trm ca th trng. mt s vng ngho nht ca t nc, l nhng cy trng duy nht c th canh tc. Ng v sn cn c dng trong ngnh sn xut sa v chn nui gia sc v gia cm. Nhp khu thc n gia sc c tr gi c th nh hng tiu cc n nhng ngi sn xut a phng c vng cao v vng ng bng vn ch c nhng khonh t canh tc rt nh. Do Hoa K v EU vn tip tc tr cp rt nhiu cho cc lnh vc ng v ng - Hoa K cp ti 10 t USD mi nm cho cc ch trang tri trng ng19, v ring vi ngnh ng xut khu, EU kn o ti tr 833 triu euro hng nm cho nng dn chu u20 - vic t do ha

14

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

hn na c th dn ti bn ph gi Vit Nam, gy kh khn cho nng dn ngho v h c th phi t b c nghip. nh c x l tranh chp (DSU) DSU l quy trnh v th tc mang tnh rng buc ca WTO gii quyt cc tranh chp thng mi gia cc thnh vin. Nu khng c phng tin ny, cc nc ang pht trin s phi ng u vi sc mnh ca nhng ngi khng l thng mi trong nhng cuc chm trn song phng. Trong mt tnh hung chnh lch v quyn th v ngun lc, thng li ca cc nc nh l mong manh. DSU cung cp cho cc nc ang pht trin mt cng c khiu t chng li cc l thi thng mi phi php tc ng tiu cc n lu thng v kinh t. Tuy nhin, n khng c tc dng my i vi cc nc ang pht trin nh b. Trong s 305 trng hp a n Ban X l Tranh chp cho n nay, c 91 l do cc nc ang pht trin trnh (c trng hp c s hu thun ca cc nc pht trin).21 Trong khi s liu gi cho thy cc nc ang pht trin cng bit tn dng li th ny, th phn ln cc trng hp l t Braxin, Mhic v n . Khng mt nc km pht trin (LDC) no tm n Ban x l Tranh chp, mc d h c tham gia mt s trng hp vi t cch l bn th ba. Trong thc t, nhng ph tn, tnh trng thiu nng lc k thut v nhng sc p chnh tr khin cho a s cc thnh vin quc gia ang pht trin khng ho hng g vi vic bo v quyn li ca mnh ti din n ny. Theo Trung tm v S tin b Nng thn, do khng phi l mt tc nhn hng mnh trong thng mi th gii, Vit Nam s thy ng u vi nhng co buc ca nc khc ti WTO khng phi l chuyn n gin. Tuy vy, DSU cng to cho Vit Nam mt vi c hi trong tng lai khc phc hnh ng khng cng bng ca cc i tc thng mi. Hoa K chng hn, hn ch nhp khu tm v c da trn ca Vit Nam (xem 2) - mt bin php bo h c th b thch thc ti WTO. Quan trng hn, c th l nhng v kin do cc nc ang pht trin ln hn theo ui, nh trng hp Braxin kin Hoa K tr cp bng vi v EU tr cp cho ngnh ng, l bn ph gi bt hp php, v thng li ca Braxin c th thc y nhng thay i v chnh sch lm li cho tt c thnh vin WTO.
2 Khi no th c da trn khng phi l c da trn? Tranh chp thng mi Vit Nam Hoa K Ngh nui c da trn nui sng hng ngn cng ng nui trng thy sn dc sng M Cng Vit Nam. Theo mt nghin cu ca Action

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

15

Aid/Oxfam nm 2002, c 3.400 c b chnh thc c ng k v 1.430 ao nui c da trn tnh An Giang. Ti tnh Vnh Long, s ngi trc tip nui c da trn (ch s hu v ngi lm cng) v gin tip bng cung cp dch v (t chc ti chnh v tn dng, bn thc n cho c, cc dch v chm sc th y, kho tng bn bi, vn chuyn) tng cng 3.300 ngi. S ngi ch bin c An Giang v Vnh Long ln ti 7.200. Nhiu ngi trong s lao ng gi tin gip gia nh cc tnh khc. Tnh chung ton quc, khong 15 phn trm h gia nh c t nht mt ao c. Vit Nam xut khu c da trn (c basa v c tra) sang Hoa K, EU, Nht Bn v Hng Kng. Nm 2002, Vit Nam cung cp khng 2 phn trm cho th trng M, thu c khong 500 triu USD thu nhp xut khu. Nhng ngi tiu dng M t ra thch c da trn Vit Nam hn l cc loi c da trn M. Nhng nh vn ng hnh lang Hoa K, i u l Hip hi C da trn M (CFA) ro rit tm cch trit h u th ca Vit Nam. Cc bin php bao gm cm v phng din php l s dng t c da trn nu c khng c ngun gc t Hoa K, ru rao c Vit Nam c nui vng nc b nhim, v cui cng l m n kin ln y ban Thng mi Quc t ca Hoa K (ITC) co buc cc thnh vin Hi nhng nh ch bin v xut khu Vit Nam. S co buc l khng cng bng bi c da trn Vit Nam l mt sn phm c sc cnh tranh cao v c bn khng thp hn gi thnh. Tuy nhin ITC chp nhn co buc ca CFA v mt thu sut 64 phn trm mang tnh trng pht p vo c da trn Vit Nam, e da sinh k ca hn 100.000 ngi nui c da trn Vit Nam. Ngun: Nng dn nui c Tra v c Basa ni g?Bo co kho st Nng dn nui c Tra v c Basa ti ng bng sng Cu Long, Vit Nam , Action Aid v Oxfam Hng Kng, H Ni, thng Tm 2002. Mt vi phil c da trn Vit Nam, ITC Publication 3617, thng Tm 2003.

u t trc tip nc ngoi Mt s nc tin rng t cch thnh vin WTO l bng chng ca mt mi trng kinh doanh thun li, v nh , s thu ht u t trc tip nc ngoi (FDI) vo khu vc xut khu v khu vc sn xut cho th trng ni a. Qu thc, nu c iu tit ng n, FDI c th gp phn to ln vo pht trin bn vng ca mt quc gia. Tuy nhin, xc nh mc m t cch thnh vin WTO tc ng n FDI l mt vic kh khn, bi c qu nhiu nhn t nh hng n cc quyt nh u t. Mt kho st ca C quan Bo m u t a phng (MIGA) cho thy quyt nh u t vo mt quc gia no ch yu da vo kh nng tip cn khch hng v mt mi trng chnh tr v x hi n nh. Bt trc ln nht c cng nhn trong FDI l an ton tnh mng cho nhn vin, chin tranh hoc bo ng trong dn chng, ng tin khng chuyn i c v hp ng b ph v .22 Thu ht c 53 t USD u t trc tip nc ngoi nm 2002, Trung Quc tr thnh nc ng u th gii v FDI. Thnh tch ny trng hp vi thi gian Trung Quc c kt np WTO. Mt phn dng u t c th l kt qu ca cc bin php t do ha m nc ny tin

16

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

hnh theo cam kt trong qu trnh m phn gia nhp, mc d trc khi l thnh vin WTO, Trung Quc cng thu ht nhng khon u t rt ln. Vit Nam cng thnh cng trong vic thu ht u t. Nm 2002, Vit Nam ng th 50 trong xp hng ca UNCTAD v s FDI nhn c tng quan vi quy m ca nn kinh t. Ch c Trung Quc (th ba) v Singapore (th su) ng cao hn Vit Nam trong khu vc ng . Tng FDI vo Vit Nam nm 2002 l 1,2 t USD. Tuy nhin, nhng ro cn h thng cho vic tng FDI hn na vn cn . Trong nh gi tc ng i vi ngho i ca Vng Pht trin Doha, Trung tm v Tin b Nng thn H Ni cho rng nhng thay i trong h thng php l ca Vit Nam qua tin trnh m phn gia nhp s nng cao tnh minh bch v trch nhim trong cc quy nh lin quan n u t, v nh vy, s to nn mi trng thun li hn cho cc nh u t c trong v ngoi nc. Bn cnh nhng ci c trong di hn khi tr thnh thnh vin WTO, c th l nhng thu hoch khim tn hoc ng k, vn tim n nhng ci mt nghim trng do cc nc cng nghip i hi qu ng nh c cp di y.

Nhng thch thc

Vit Nam vn cn l mt nc ang pht trin c thu nhp thp23, n nhiu, v ang ng trc mt lot nhng thch thc pht trin. Chnh ph Vit Nam lo ngi nn kinh t phi ng u vi cnh tranh quc t khc lit trong lc trnh pht trin ca t nc cn thp, nng sut lao ng cha cao v kh nng cnh tranh cn nhiu hn ch.24 Chnh ph cng lo ngi vic thc thi cc lut l thng mi mi s tn km v c th hn ch chin lc pht trin ca t nc. Trc ht, phn ny gii thiu mt s iu ca WTO-cng c tho lun trong qu trnh m phn, tim n e da nhng thu hoch pht trin ca Vit Nam. Sau , xem xt cc iu khon khc ang c tho lun nhng nm trong hip nh thng mi song phng vi Hoa K nm 2001, c nguy c tr thnh c s cho cc cuc m phn gia nhp. Quyn bo v cc lnh vc d tn thng ca dn chng C nhng l do vng chc cc nc ang pht trin nh Vit Nam c php s dng thu quan che chn khi b cnh tranh cho cc lnh vc d tn thng trong nc, nhm mc ch, chng hn, xc tin cc mc tiu pht trin quc gia then cht nh an ninh lng thc hoc h tr cho sinh k cc cng ng ngho.Vic bo h mang tnh

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

17

cht qu ca mt s ngnh cng nghip c th c coi l mt chin lc sng cn nhm pht trin mt c s ch to, nh kinh nghim ca mt s lng ging ng ca Vit Nam cho thy. Ti Hn Quc cng nh i Loan, xut khu cc ch phm bng pht tip sau mt thi k thc y u t trong nc cc ngnh ch to s dng nhiu lao ng i km vi mt chin lc kim sot nhp khu. Trong thp k qua, bn thn Vit Nam cng t c nhng thnh qu to ln trong gim ngho thng qua mt chng trnh t do ha thn trng v tun t. Trong tin trnh m phn gia nhp, cc thnh vin Ban Cng tc yu cu Vit Nam t do ha nhiu hn cc nc ang pht trin l thnh vin WTO, thc gic Vit Nam nhng b trn mt lot yu sch WTO-cng, c nguy c nh hng n nhng n lc gim ngho ca nc ny. Nhng mi nguy c l ln nht khu vc c nhiu ngi ngho nht: nng nghip. Nng nghip Mt kt qu ca t do ha nhp khu nng nghip hn na l thu nhp ca nng dn c th gim do s tng cng cnh tranh t nc ngoi. iu lm su sc thm nhng bt bnh ng v thu nhp ca thnh th v nng thn. Hn th, nhng thua thit trong thu nhp nng nghip cn c hu qu khuych tn. Nghin cu ca Vin Nghin cu Chnh sch Lng thc quc t cho thy c mi la lm c trong thu nhp ca trang tri th c thm bn la thng qua trao i trong nn kinh t nng thn. Ngc li, nhng tn tht ca nng dn s lan truyn khp ni trong nn kinh t nng thn. Do vy khng nn i hi Vit Nam phi cam kt t do ha nng nghip vt qu nhng g Vit Nam a ra. Tip cn th trng trong lnh vc nng nghip Trong lnh vc nng nghip, di sc p mnh m ca cc thnh vin Ban Cng tc, Vit Nam xut cam kt chung v thu nng nghip mc bnh qun 25,3 phn trm, ni cch khc, l trn thu. Mc hin hnh l 27,1 phn trm. L mt nc ang pht trin, a s nhn dn da nhiu vo nng nghip lm sinh k, khng nn buc Vit Nam phi h thp mc thu hn na, c bit nn nh rng cc nc lng ging ASEAN l Thi Lan v Philipin, thnh vin Ban Cng tc v vic gia nhp ca Vit Nam, c p dng mc thu nng nghip cao hn Vit Nam, c th l Thi Lan 36 % v Philipin 34%. Npan, mt nc LDC hon thnh m phn gia nhp nm 2003, cng c p dng mc thu nng nghip bnh qun l 42 phn trm. Nhng iu khon i vi Trung Quc c phn nng n hn, nc ny buc phi cam kt mc thu nng nghip l 15,5 phn trm. Tuy

18

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

nhin, Trung Quc c mt th trng ni a khng l. Nhu cu lng thc tng trng rt nhanh nn c th nhp nhiu lng thc nc ngoi m khng nh hng my n sn xut trong nc. Trng hp Vit Nam khng nh vy. C mt s sn phm c bit nhy cm i vi Vit Nam, trong c ng v ng. Nghin cu ca Oxfam tnh sn xut ng Qung Ty, Trung Quc, cho thy sau khi Trung Quc tr thnh thnh vin WTO, c s cnh tranh gay gt ca ng c tr gi t EU khin cho nhiu nng dn ngho phi b ngh (xem 3). ngn chn khng cho mt tnh hnh tng t din ra ti Vit Nam, cc sn phm nhy cm phi c tip tc bo h trc cnh tranh quc t, thng qua cng c thu hoc hn ngch thu sut (TRQs).
3 Thn phn nhng ngi nng dn Qung Ty b ph sn v ng ngoi ph gi Nm Ty Nam Trung Quc, Qung Ty l mt trong nhng tnh ngho nht nc ny. Khong mi tm triu dn sng di mc ngho v thu nhp ca nng dn c bit thp. Trong nhng nm gn y, cy ma ng tr thnh cy gim ngho cho 39 huyn v 11 triu dn trong tnh. T 1990, thu nhp ca ngi trng ma tng bnh qun hng nm 14%. Tuy nhin, tnh hnh thay i t khi Trung Quc tr thnh thnh vin WTO nm 2001. Theo nhng iu kin gia nhp, mi nm 1,6 triu tn ng tinh luyn c bn vo th trng Trung Quc, tng ng vi 20 phn trm sn lng ng sn xut trong nc. K t 2001, gi ng Trung Quc gim 35 phn trm, lm cho ngi trng ma, ngi ch bin v c chnh quyn a phng iu ng. Nng dn Qung Ty mt 2,95 t RMB (nhn dn t) tng ng vi 369 triu USD do ng mt gi. Theo nh cm quyn, nu gim din tch trng ma 113.000 hcta, thu nhp ca nng dn cng gim hn na. 110.000 vic lm s c th mt. Tc ng xu i vi ngnh ma ng ca Qung Ty khng ch do cc lc lng th trng. EU lm gim gi ng t 10 n 20 phn trm vi chnh sch tr cp cho sn xut v xut khu lm bin dng thng mi quc t. Ngun: V ng ca ng: Thng mi khng cng bng phng hi n ngnh ng Trung Quc nh th no, Oxfam Hng Kng, 2003.

Vit Nam c bit quan tm n kh nng c vn dng cc cng c hn ngch thu sut (TRQs) v t v c bit (SSGs) chng li nhp khu tng t bin gy st gim gi c, c th tc ng tiu cc n nng dn ngho sng chnh vnh ngng ngho. Trong cc cuc m phn gn y, phn ln cc thnh vin Ban Cng tc WTO yu cu Vit Nam khng c p dng cc cng c TRQs v SSGs, mc d xut ca Vit Nam khim tn hn Trung Quc nhiu. Vit Nam ch ngh p dng bin php SSGs vi th ln, tht b v tht gia cm, v p dng TRQs vi tm sn phm khc. Nhng

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

19

thnh vin no khng ngh Vit Nam b TRQs v SSGs th li yu cu Vit Nam gim mc thu. Tr cp xut khu nng nghip Mt s thnh vin Ban Cng tc (dn u l txtrylia v Niu Diln, i din cho nhm Cairns, cng vi Hoa K) gy sc p buc Vit Nam hy b ton b tr cp xut khu nng nghip khi c kt np l mt i hi WTO-cng vt qu nhng ngha v ca thnh vin nc pht trin cng nh ang pht trin. Khun kh thng lng giai on tip theo ca Vng Doha, c chp thun thng By 2004, vn cha ra c thi im dt khot cho vic loi b tr cp xut khu ca cc nc giu. Vic chm dt tr cp c th phi mt 10 hoc 15 nm na. Tha thun khung ny cng ni r thnh vin nhng nc ang pht trin s c php c thi gian di hn loi b tt c cc hnh thc tr cp xut khu. Theo Trung tm v Tin b Nng thn, Vit Nam ch cp khong 1.103 t VND (73,5 triu USD) mi nm cho tr cp xut khu trong thi k 1999-2001. Con s ny tht khng ng k bn cnh con s 6-7 t USD m cc nc giu tr cp xut khu v cp tn dng xut khu u i.25 i Vit Nam loi b tr cp ngay lp tc ng l mt trng hp tiu chun kp in hnh do nhng thnh vin hng mnh ca WTO ra. Vit Nam c quyn chnh ng tip tc tr cp xut khu nhm t c cc mc tiu gim ngho v pht trin. Tuy nghin cu ca Oxfam tng ch ra rng tr cp xut khu ca Vit Nam trong qu kh v go26 v c ph27 khng phi lc no cng lm li c cho nng dn ngho, nhng tr cp xut khu ng tng v mc tiu c th gip gim ngho. Chng hn, chnh ph c th gip qung b mt sn phm mi c tm quan trng i vi nng dn, hoc c th h tr chi ph vn chuyn hng ha t vng su, vng xa, ni s ngi ngho ng nht v nng nghip l ngun thu nhp chnh ca h gia nh. H tr nng nghip trong nc Khng nn p Vit Nam a ra cc cam kt WTO-cng v gim h tr cho nng dn trong nc, bi iu s e da sinh k cc vng ngho v thit thi. Vit Nam cn c hng li hon ton t cc quy nh ca WTO tha nhn nhng nhu cu c bit ca cc nc ang pht trin lin quan n h tr ni a. Theo quy tc de minimis, cc nc ang pht trin c php s dng ti 10 phn trm gi tr sn xut cho tr cp (tr phn thanh ton theo hp xanh khng nh mc trn, v nhng tr cp cho nng dn ngho thu nhp thp v thiu ngun lc, khng nm trong cc cam kt ct gim). Ngay c khi khng c iu khon de minimis, phn ln h tr ni a hin hnh Vit Nam cn c t ra ngoi cam kt ct gim bi n khng lm bin dng thng mi l bao m li c li cho nng dn thu

20

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

nhp thp v thiu ngun lc. V d, nghin cu ca Oxfam Vit Nam pht hin nhng minh chng tch cc ca cc doanh nghip nh nc (DNNN) h tr nhng n lc gim ngho Ngh An v Tr Vinh thng qua cc chng trnh h tr nng nghip ni a. Ti Ngh An, mt cng ty vn ti quc doanh tr cc vn chuyn cc u vo nng nghip (phn bn, thuc tr su, v.v.) cho nng dn vng nng thn ho lnh. Tuy nhin, ngay c vi cc chng trnh , cc vt t u vo cng thng ch c a n trung tm x. Cn phi i thm t 20 n 60 km, n cc thn lng m ng s rt him tr, may lm mi i c bng xe my cn ni chung phi i b. l qung ng m ph n thng phi i, mt trn mt ngy nhn cc u vo . Tng s tr cp trong cc chng trnh ny qu nh c th lm mo m din mo ca thng mi. Mc d vn cn nhng thch thc v tip cn, thu hoch c ci thin v tc ng gim ngho l tch cc.28 Theo nhng iu khon ca gi m phn gia nhp WTO, Trung Quc ng gii hn tng h tr ni a cho nng dn di 8,5 phn trm gi tr sn xut, mc d cc quy nh hin hnh cho php cc nc ang pht trin chi ti 10 phn trm gi tr sn xut cho h tr ni a. Khng nn thc p Vit Nam theo mt cam kt WTO-cng gim h tr ni a cho nng dn bi n s e da sinh k ca cc vng ngho v thit thi. Tip cn th trng cng nghip Ngoi ngnh dt may mang tnh cnh tranh cao c tim nng mang li li nhun khi tr thnh thnh vin WTO (xem 4), cn c nhng ngnh cng nghip ch to km pht trin hn m s t do ha khi tham gia WTO c th mang li nguy c. p lc buc Vit Nam phi h thp hng ro thu quan thp hn mc 17 phn trm do Vit Nam xut c th e da s pht trin hn na ca Vit Nam v ct mt mt ngun vic lm ang gia tng cho lao ng nc ny. ang c mi quan ngi l lnh vc my cng c cha mnh c th tip tc cnh tranh trong mt th trng hon ton t do ha. Ngnh t v xe my c bit d tn thng trc hng nhp t Trung Quc v Nht Bn. Vic bo h di hn hoc thi qu khng nht thit c li cho Vit Nam, bi t do ha nhp khu s gim chi ph u vo cho cc x nghip trong nc v cho ngi tiu dng v km theo l tng thm phc li. Tuy nhin, cn phi tm ra mt s cn i cc lnh vc cha chun b tt cho t do ha c th nhn c mt mc bo h nht nh v s tun t t do ha tng thch vi cc u tin pht trin.

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

21

u t Nhiu cng ty a quc gia s dng cc nc ang pht trin gin n ch l nhng im lp rp v phn phi, vi thit b lc hu v chuyn giao cng ngh hn ch cho kinh t a phng. Thng qua yu cu thnh tch v hm lng ni a, mt s cc nc ang pht trin c tm cch gi li nhiu hn nhng li ch ca u t nc ngoi cho nn kinh t ca mnh. Tht vy, chnh l iu m nhiu quc gia nay nm trong s cng nghip pht trin lm, k c nhng nc mi pht trin thnh cng, nh trng hp ca Hn Quc.29 Mt vi nc lng ging ASEAN ca Vit Nam vn s dng iu khon hm lng ni a cho mt s ngnh cng nghip nh in t. Vit Nam t b kh nng vn dng cc yu cu hm lng ni a v thnh tch xut khu i vi u t nc ngoi trong Hip nh thng mi song phng vi Hoa K (xem phn 3), thc t tr nn tng thch vi Hip nh v cc Bin php u t Lin quan n Thng mi ca WTO (TRIMs). Tuy nhin, vn cn ca cho cc nh m phn Vit Nam yu cu chuyn giao cng ngh nh mt iu kin ca u t nc ngoi bo m cng ngh hin i rt cn thit c a vo Vit Nam. Cc lng ging ASEAN s dng cc iu khon c th l mt ngun h tr cho Vit Nam trong Ban Cng tc WTO. Bo co gim st CPRGS cho bit, khoa hc v cng ngh vn cha phc v c nh mt nn tng v mt ngun nng ng cho sn xut v thng mi Vit Nam. Trong khu vc cng nghip, trnh cng ngh thp, my mc v thit b lc hu, vic nng cp li chm chp lm tng chi ph sn xut m hiu qu li thp, dn n kh khn trong sn xut v phn phi sn phm. Gn lin chuyn giao cng ngh vi chnh sch u t trong cc iu khon gia nhp s gip Vit Nam tin hnh c nhng ci thin cn thit trong cng nghip cng nh cc lnh vc khc v cng quan trng cnh tranh trn th trng th gii. Linh hot trong thc thi cc hip nh Vit Nam ang yu cu thi hn cht nm 2008 tun th cc hip nh Ro cn K thut i vi Thng mi (TBT) v Bin php V sinh v Kim dch ng Thc vt (SPS); v c thm hai nm sau ngy c kt np p ng yu cu v nh gi Hi quan.30 Nhng yu cu khim tn ang b Ban Cng tc dn u l EU, Hoa K, Canada v txtrylia chn li. Theo c tnh ca Ngn hng th gii, chi ph thc thi mt hip nh ln ti khong 100 triu USD. 31 Hn na, tng thch vi cc hip nh c th l mt tin trnh rt phc tp. Hip nh SPS i hi

22

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

phi hi ha cc tiu chun quc gia v nng sn v thy sn, v l mt thch thc ln cho nhng ngi ngho, nhng nh sn xut khng vn ling, nht l cc vng nng thn xa xi cch tr ca Vit Nam v chc chn phi tn nhiu thi gian mi c th t c. Ch qun Vit Nam vn l mt nc thu nhp thp, nhiu n vi u tin chnh sch dnh cho cc lnh vc gn vi gim ngho, nh y t v gio dc. Mt s cc nc xin gia nhp, bao gm nc lng ging Campuchia v Trung Quc (i vi hip nh TBT) thnh cng nht nh trong vic yu cu c thi k qu , tuy cha tht tha ng. Khng c l do g Vit Nam khng c hng s linh hot . Kinh t phi th trng v chng ph gi Vic xp Vit Nam vo nn kinh t phi th trng (NME) c th hn ch kh nng tip cn th trng quc t ca Vit Nam v t ra mt thch thc ln cho s gia nhp WTO ca nc ny. T chc Thng mi Th gii cho php cc quc gia thnh vin s dng cc cch tnh linh hot hn quyt nh xem c hin tng bn ph gi hay khng khi nhp cc sn phm t mt nn kinh t phi th trng.32 Quc gia iu tra mt trng hp b nghi l ph gi c quyn t mnh quyt nh liu nc bn hng c phi l mt nn kinh t phi th trng. C l do c th chp nhn s i x c bit . Tuy nhin, cc thnh vin WTO khng nn vin vo quy ch NME thc hnh ch ngha bo h. Khi nim quy ch NME trong thng mi quc t xut hin ln u vo nhng nm 1970 trong cc trng hp chng ph gi. Theo McCarty v Kalapesi,33 khng c nh ngha c nh th no l mt nn kinh t phi th trng, v tin trnh theo mt quc gia b xp vo NME l mang tnh p t. Hoa K c xu hng dn u vic phn loi , cc nc khc lm theo. Qua thi gian, B Thng mi Hoa K thay i nh ngha ca mnh th no l mt nn kinh t phi th trng, i t mt nn kinh t k hoch ha tp trung, ri mt nn kinh t qu v mt th trng b bin dng cao . Theo nh ngha , B Thng mi a ra su tiu ch lm cn c xc nh mt nc no c phi l mt nn kinh t phi th trng. McCarty v Kalapesi ph phn lgic bt hp l ca nh ngha Hoa K v pht hin ra rng trong mt s trng hp, Vit Nam tng hp vi tiu ch kinh t th trng cn hn c mt s nc c xp l c nn kinh t th trng, mc d mt s ni dung khc Vit Nam ph hp vi nh ngha kinh t phi th trng. Chng ta cn phi xem tc ng ca quy ch NME i vi gi m phn gia nhp, nhng kinh nghim ca Trung Quc l ng tham

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

23

kho. Tham gia WTO, Trung Quc cam kt c vic h thp hng ro thu quan v c vic lm cho chnh sch thng mi minh bch hn. Cc thnh vin WTO vn nht mc yu cu Trung Quc cam kt cc iu khon WTO-cng v chng ph gi v t v qu c th cho sn phm, vi l do Trung Quc vn l mt nn kinh t phi th trng. T v qu c th cho sn phm: cc thnh vin WTO c th chn ng vic tng nhp khu hng Trung Quc c th gy ra hoc e da gy nn bin ng th trng cc sn phm ni a (c thi lng 12 nm sau khi c kt np). T v c bit hng dt may: nu mt thnh vin tin rng vic nhp hng dt may ca Trung Quc, do bin ng th trng, e da s pht trin thng mi mt cch c trt t cc sn phm , thnh vin c th ngh tham vn vi Trung Quc. Ti thi im ny, Trung Quc phi gi li cc chuyn tu giao hng cho cc nc ngh ni trn (c thi lng by nm sau khi c kt np). Chng ph gi: kh nng s dng phng php lun c bit dnh cho nn kinh t phi th trng lng gi cc v kin cng ty Trung Quc bn ph gi, nh gim c gnh nng ca vic a ra cc bng chng (c thi lng 15 nm sau ngy tr thnh thnh vin WTO).

Tuy lc ny cha th bit c liu Vit Nam c phi tun th nhng bin php t v tng t trong khun kh cc iu kin ca gi gia nhp hay khng, nhng nguy c l c. Vit Nam ng vi mt iu khon t v trc s ri lon ca th trng trong hip nh song phng vi Hoa K (xem phn 3). Nhng s t v c nguy c phn li nhng li ch ca quy ch Ti hu quc WTO trong mt s ngnh xut khu then cht. Tim nng ca cc ngnh cng nghip ch to ang tng ln nh cng nghip dt may (xem 4) c th b gii hn v cng vi n l nhng thch thc v c hi vic lm cho hng ngn cng nhn Vit Nam. i vi hnh ng chng ph gi, Vit Nam hin nay ang l mc tiu a chung ca Hoa K. Trong mt v tng t nh v tranh chp v c da trn nu 2, thng Chp 2003, Lin minh Tm min Nam Hoa K (SSA) m n kin Vit Nam v nm nc khc bn ph gi tm vo Hoa K. SSA co buc l tm c bn thp hn gi phi chng v gy tn hi hoc e da gy tn hi vt cht cho lnh vc tm ca Hoa K. Thng By 2004, chnh ph Hoa K a ra phn quyt s b rng Trung Quc v Vit Nam bn ph gi tm di gi th trng v ngh nh thu b tr ln n 112 phn trm. Hai

24

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

nc ny c tch ring khi bn nc cn li i x bi Hoa K xp h l cc nn kinh t phi th trng. Nghin cu ca Action Aid Vit Nam cho thy co buc ca Hoa K l khng cng bng.34 Bo co ca t chc ny kt lun ngnh nui tm Vit Nam c sc cnh tranh cao v lnh vc nui tm khng c tr cp c ngha l khng thuc vo quy ch phi th trng (c quyn thng mi ca nh nc hoc gi c do Nh nc n nh). Thng Tm 2004, B Thng mi Hoa K tha nhn mt s tm xut khu ca Vit Nam, thc t khng b Nh nc kim sot, v B ny h thu chng ph gi cho t nht hai doanh nghip ca Vit Nam.35 Vic p t thu chng ph gi vn e da sinh k ca hng ngn ngi nui tm v tc ng tiu cc n nn kinh t Vit Nam ni chung, ni ngnh nui tm v nui trng thy sn khc to cng n vic lm cho khong 900.000 ngi. Ngoi ra, thu nhp ca 3,5 triu ngi dn Vit Nam, trc tip hay gin tip, da vo tm v ngnh kinh doanh lin quan. K cng WTO v chng ph gi c nhn nhn l qu yu km, to iu kin cho s lm dng chng ph gi che y ch ngha bo h mt cch c h thng, trong lc l ra chng ph gi phi l mt bin php thng mi phng v c th c s dng mt cch chnh ng trong nhng hon cnh c bit. Chng hn, cc bin php chng ph gi c th c a ra trc khi chng minh c th hnh ng ph gi, hoc thm ch khi cha c c dn chng ti thiu, thnh th d li co buc khng ng s tht, nc b t gic s b trng pht; li co buc c th lp li nhiu ln, ngay c khi tht bi; v bng chng a ra chng c sc nng. Nhng c gng to thun li cho vic lm dng hn na cc bin php chng ph gi v l do kinh t phi th trng l khng th bin minh v khng cng bng. Quy ch kinh t phi th trng khng nn bin thnh s bo cha phng tng cho cc nc p t cc i hi WTO-cng i vi cc nc xin gia nhp. Hn na, cc nc gia nhp c ghp vo phm tr nn kinh t phi th trng nh mt phn trong ngh nh th gia nhp, cn c c quyn i xem xt li t cch ny hng nm sau khi c kt np, cng vi nhng hn ch khc nu c. Dch v Vit Nam ng cho cc cng ty quc t tham gia 92 tiu lnh vc trong khu vc dch v, bao gm ti chnh, nghip v chuyn mn, vin thng v dch v php l.36 EU ang thc y Vit Nam cam kt nhiu hn na cho d s nht tr ca Vit Nam ni trn th hin t do ha rng ln hn cc lng ging gn gi nht trong vng. Trung

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

25

Quc ng cho tip cn 85 tiu lnh vc, Thi Lan 74 v Philpin 50.37 Theo bo co gim st CPRGS 2003, h thng ngn hng v ti chnh ca Vit Nam km hiu lc c th c li t s cnh tranh tng ln khi tr thnh thnh vin WTO, v dn ti s ci thin cung cp dch v v tip cn dch v. Tuy nhin, cng nh cc nc khc, Vit Nam cng c nhng lnh vc nhy cm cung cp nhng dch v cng ch c bn, nh nc, v sinh v in. Mt dch v c t do ha c th khng n c vi ngi ngho v nhng ngi ny khng phi l mt th trng ng k c th kim c nhiu li nhun. Tip tc v khng ngng ci thin cung cp dch v ca chnh ph kt hp vi tng cng iu tit hot ng ca t nhn trong lnh vc ny l cn thit dch v bao qut ton th i tng phc v. Cui cng, cn c nhng kh khn t ra trc Vit Nam do hip nh thng mi tng hp k vi Hoa K, nhng iu khon bt li trong hip nh rt c th l mt b phn ca gi vn kin gia nhp WTO. Nhng kh khn c cp trong phn 3.

26

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

3 Hip nh thng mi song phng Hoa K

Hip nh thng mi song phng gia Hoa K v Vit Nam (USBTA) c hai nc ph chun nm 2001. Hip nh ny, theo quan im Vit Nam, vi mt s bt cp, c nhng nh hng n kh nng ca Vit Nam thng tho nhng iu kin ca gi vn kin gia nhp WTO. Theo nguyn tc Ti hu quc, mt trong nhng nn tng ca WTO, nhng nhn nhng vi mt nc phi c p dng cho tt c cc thnh vin khc. iu c ngha l trong qu trnh thng lng, cc thnh vin tm cch ginh c cng nhiu cng tt cc cam kt t nc xin gia nhp th cc iu kin ca Hip nh song phng chnh l im xut pht cho cc cuc m phn gia Vit Nam v cc thnh vin WTO. Trn mt s vn , Vit Nam chu nhng nhn nhng WTO-cng bt li. Trong lc cc iu khon trong USBTA khng th thay i c nu khng c c mt tin trnh ti thng lng, th Vit Nam khng nn b thc p a phng ha nhng nhng b WTO-cng trong khi m phn gia nhp, bi l nhng cn tr i vi vic thnh t cc mc tiu pht trin. Trong USBTA, Vit Nam nu ra nhng cam kt bao qut v chnh sch v php ch thng mi, quy tc v thng l xut khu v nhp khu, tip cn th trng cho hng ha v dch v ca M, v nhng thay i trong cc ch u t v s hu tr tu. Theo cc quan chc UNCTAD, hip nh thng mi song phng l hip nh tng hp nht cha tng c thng lng.

Cc cam kt WTO-cng trong USBTA

Bng 1 di y nu mt s chi tit ca cc cam kt WTO-cng trong hip nh thng mi song phng Hoa K-Vit Nam. T vin cnh pht trin, hai khu vc ng quan ngi nht l bo v d liu v t v thng mi c trnh by di y.

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

27

Bng 1
Vn S hu tr tu Cam kt Chng II nu thm mt s ngha v khng nm trong hip inh TRIPs ca WTO: thi lng bo v quyn tc gi di hn m rng vic bo v nhn hiu hng ho n nhn hiu chng nhn c ngha v cung cp h thng ng k nhn hiu hng ho c ngha v bo h tn hiu v tinh mang chng trnh c m ho bo v cc d liu trc nghim lm sng cho dc phm t nht l nm nm, dn n tng gi thuc men

Cc bin php u t

Chng IV c mt s iu khon vt qu hip nh TRIMs ca WTO. Nhng iu khon nhm to thun li cho u t qua bin gii, v bao gm MFN, i x quc gia (NT) vi nh u t nc ngoi, bo m i x cng bng, v ngn cm tc quyn s hu trong mt s trng hp38 iu 6 cho php cc bn p dng cc bin php hn ch nhp khu trong trng hp ri lon th trng. Tiu chun p dng thp hn so vi hip nh bo v ca WTO, ngha l bt trc lm dng bo h nhiu hn.

Cc bin php t v

Ngun USBTA v Vit Nam gia nhp WTO, Din n gio dc Hi ng thng mi Hoa K-Vit Nam; Bo co cc vn thng mai v php l ca vic tip cn thuc chaHIV/AIDS Vit Nam, Jakkrit Kuanpoth v L Hoi Dng, 2004

S hu tr tu
iu TRIPs-cng cm bn th ba s dng cc trc nghim lm sng cc dc phm trong vng nm nm c nguy c lm gi thuc tng ln i vi ngi ngho. Nhng nh sn xut cc th phm r tin (c cng cng dng nh cc chnh phm c cp bng sng ch) s phi lp li nhng trc nghim ko di v tn km thu c nhng d liu cn thit cho s ph chun theo lut nh, hoc l phi nh hon a sn phm ra th trng. Khi cc cng ty tn tui tm kim s ph chun lut nh ca mt th thuc mi, h phi trnh cho chnh ph lin quan cc d liu trc nghim v cht lng, an ton v hiu qu ca dc phm cng nh thng tin v cu thnh ha cht. nhiu nc pht trin, nhng d liu c gi b mt trong mt thi gian nht nh. Khi thi

28

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

gian mn, cc nh sn xut th phm c th c ph chun theo lut m khng phi trnh cc d liu lm sng m thay bng cc d liu tng ng sinh hc chng t thuc ca h c cng thnh t v tnh nng. Cch lm nay nhanh v tn km hn nhiu. Hip nh TRIPs yu cu cc thnh vin phi bo v cc d liu chng vic s dng khng chnh ng vo mc ch thng mi, nhng li khng lm r nh th c ngha g v thi lng ko di bao lu. Tuy nhin, thng qua Hip nh thng mi song phng, Hoa K yu cu Vit Nam cm cc bn th ba hoc thm ch c nhng nh chc trch chu trch nhim v qun l sn xut thuc khng c s dng cc d liu do cng ty xut x np trong thi k nm nm trc xin chp thun dc phm ng k. Nhng nh sn xut th phm phi tri qua mt qu trnh th nghim lu di v tn km c kt nhng d liu ca mnh v trnh ln xin ph chun, hoc ph bin hn, nh hon tip th sn phm ca mnh. D theo cch no i na, gi thuc cng s tng ln.39 Hn th na, theo Kuanpoth v Dng,40 iu khon ny cng c th gii hn hiu nng ca h thng cp php bt buc bi nhng d liu thit yu khng c sn ng k dc phm. Vic cp php bt buc to cho chnh ph kh nng b qua vn cp bng sng ch cho mt th thuc mi vi l do v cng ch v t lm mt th phm r tin hn, v c tr nhng khon tin thng hp l cho ngi gi bng sng ch. C c kh nng , cc chnh ph c th iu nh tt hn gi thuc vi cc cng ty dc phm ln. Thng Tm 2003, sau hai nm tranh lun kch lit, cc thnh vin WTO nht tr d b nhng hn ch v sn xut cho xut khu cc th phm ca nhng th thuc c cp bng sng ch. Mc ch ca gii php ny l gip cc nc khng nng lc sn xut dc phm - bao gm hu ht cc nc ang pht trin - c th tip cn nhng th thuc vi gi c phi chng. Vo thi gian WTO ang ci thin mt cch chm chp nhng iu khon v cp php bt buc, Vit Nam c th nhn ra mnh ang i din vi mt h thng (qun l dc phm) b suy yu. Tnh hnh ny din ra trong bi cnh s ngi nhim HIV/AIDS ang tng ln. c tnh s ngi b nhim HIV Vit Nam ln ti 200.000, v cc d liu v truyn lan dch bnh gi cho thy HIV ang tr thnh mt bnh dch ph bin hn ti cc vng b ly nhim nht ca t nc, bao gm Qung Ninh, TP H Ch Minh v H Ni, nhng ni t l s ph n c thai b nhim HIV gn hoc thm ch vt t l mt phn trm.41 Vit Nam khng nn b p buc phi a phng ha cam kt mang tnh WTO-cng , v n c th dn n nhng hu ha cho sc khe ca nhn dn.

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

29

Cc bin php t v
Cc iu khon t v ni y l cam kt WTO-cng trong Hip nh thng mi song phng (USBTA) c th phng hi ln n nhng li ch tng cng tip cn th trng m hip nh v vic gia nhp WTO c th mang li cho Vit Nam. Nh Bng 1 cho thy, iu 6 ca USBTA cho php cc bn p dng cc bin php T v chng li hng nhp khu ca bn ny hoc bn kia trong cc trng hp ri lon th trng. Bng chng trng ra thp hn nhiu so vi yu cu ca Hip nh WTO v t v: Ri lon th trng xy ra trong mt cng nghip ni a khi vic nhp khu mt sn phm, tng t hoc trc tip cnh tranh vi mt sn phm ca cng nghip ni a, ang tng nhanh, mt cch tuyt i hay tng i, ti mc l nguyn nhn ng k ca tn hi vt cht, hoc e da gy nn tn hi , cho cng nghip ni a y. USBTA, 2001. Theo nhng iu khon ca hip nh, tr phi c mt gii php khc c hai bn chp nhn trong qu trnh tham vn, bn nhp khu c th p t hn ch v s lng, bin php thu quan, hoc bt c hn ch hoc bin php no khc thy l cn thit ngn chn hoc chnh n li nguy c hoc nhng o ln th trng thc s din ra. Nu iu khon bo h ny c a phng ha cp WTO - nh xy ra vi trng hp Trung Quc - loi hnh t v ny c tim nng phng hi n mt trong nhng ng lc chnh thc y Vit Nam tham gia WTO, tc l, tng xut khu hng dt may sang Hoa K v cc th trng khc, nh chng minh trong 4.
4 Hng dt may: con g trng vng? Nhng nh m phn Vit Nam ban u xc nh gia nhp WTO thng Ging 2005. khng phi l mt d nh v cn c. N trng hp vi vic tt c cc thnh vin WTO s xa b hn ngch hng dt theo cc iu khon ca Hip nh hng dt may (ATC). L mt thnh vin WTO, Vit Nam c th hng nhiu li ch khi khng cn ch hn ngch na, bi Vit Nam tr thnh mt tc nhn c sc cnh tranh ln trn th trng ton cu trong nhng nm gn y. Thc t, vic tng cng tip cn th trng cho hng dt may c coi nh l g trng vng cho Vit Nam khi kt thc tin trnh m phn gia nhp, mt u trng cc nc ang pht trin kh ginh c li th ng k. Tuy nhin, vn hng dt may trong USBTA l mt nguyn nhn lo ngi ca Vit Nam ngy mt nhiu hn khi vic d b hn ngch ngy mt n gn v mc tiu thnh vin WTO dng nh ko di hn mong mun. Cc iu khon USBTA rt r rng: tt c lut v quy tc lin quan n gii hn

30

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

nhp khu hng dt vn cn gi tr, bt chp s hin hu ca Hip nh WTO v dt may, cho n khi Vit Nam chnh thc l thnh vin WTO. Hoa K l th trng hng dt may ln nht ca Vit Nam. Xut khu tng mnh, t 3 triu USD nm 1994 ln n 2.484 t USD nm 200242 v c tim nng tng hn na. Nhng hn ch v hn ngch ngn tr s pht trin hn na ca mt ngnh cng nghip chim hn 14 phn trm tng kim ngch xut khu.43 Ngnh dt may l ngun thu nhp v vic lm ht sc quan trng Vit Nam, c bit l ph n, nhiu ngi trong s t nng thn - mc d cc thng l tuyn dng ngho nn v quyn lao ng cha thc s c tn trng khin cho nhng li ch khng c pht huy nht qun. Thng Nm 2004, Hoa K ging thm mt n na bng tuyn b gim hn ngch ca Vit Nam sau khi hi quan Hoa K iu tra thy c hin tng lm gi chng ch hng xut x t Vit Nam trong s hng dt may nhp khu vo Hoa K. Do kt qu iu tra , quota cp cho Vit Nam b gim ng vo lc cc i th cnh tranh ca Vit Nam ang ro rit m rng sn xut. Xut khu hng dt may t Trung Quc sang Hoa K ln ti 11.609 t USD nm 2002; phn ca n cng t con s 3.212 t USD.44 Liu tt c nhng vn c c gii quyt qua m phn gia nhp WTO ca Vit Nam? C th - mc d vn cn mt mi e da khc. iu khon ghi trong USBTA cho php M c s dng cng c t v c bit (xem chi tit trnh by trn), mi khi M kt lun rng nhp khu t Vit Nam tng nhanh c th e da cng nghip ni a ca Hoa K. Bn b hi c trong tay hng lot bin php hn ch s hng nhp khu . Nguy c c th tr thnh nghim trng hn nu iu khon t v c a phng ha thng qua WTO, nh xy ra vi Trung Quc. Ngnh dt may c tm quan trng sng cn cho nhng n lc ca Vit Nam tng trng kinh t v tip tc gim ngho. Cam kt WTO-cng ra trong hip nh USBTA c tim nng phn li nhng n lc khng nn a vo trong cc iu kin gia nhp WTO ca Vit Nam.

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

31

4 Khuyn ngh
Cc thnh vin WTO hy ngng a ra cho Vit Nam nhng iu kin WTO-cng nghit ng trong m phn vi Vit Nam m c th tc ng xu n i sng ca dn ngho Vit Nam. Oxfam tin rng gi gia nhp c th bao gm nhng thnh t sau: Thu nng nghip khng nn b tri buc mc bnh qun thp hn 25 phn trm, l mc cho mi nht ca Vit Nam, mt mc c th e da sinh k ca nng dn v cng nhn nng thn. Vit Nam cn c kh nng s dng tt c cc cng c dnh cho cc nc ang pht trin thnh vin WTO bo v khu vc nng nghip d tn thng, bao gm hn ngch thu sut, iu khon hin hnh T v c bit (SSG) hin hnh ca WTO v cc iu khon mi ang thng lng ti WTO (c ch t v c bit v sn phm c bit). Khng nn i hi Vit Nam phi c thm nhng cam kt v quy m v v thi gian gim h tr ni a v tr cp xut khu cao hn nhng g cc nc ang pht trin trong WTO cam kt hoc nhng g c nht tr trong cc cuc m phn WTO hin hnh. Thu cng nghip khng nn b tri buc mc trung bnh thp hn 17 phn trm l mc cho mi nht ca Vit Nam, mt mc c th nh hng xu ti vic lm trong khu vc ch to. Khng nn i hi Vit Nam phi t b cc cng c chnh sch c kh nng tng cng tc ng pht trin ca u t nc ngoi, nh chuyn giao cng ngh. Vit Nam cn c c thi k qu di tng thch vi cc Hip nh Ro cn K thut i vi Thng mi, cc bin php V sinh v Kim dch ng thc vt, v nh gi Thu quan, nhm ko gin chi ph thc thi v xy dng nng lc k thut cn thit. Cc thnh vin Ban Cng tc khng nn a cc iu khon kinh t phi th trng c th hn ch cc quyn Ti hu quc (MFN). Cc iu khon WTO-cng v s hu tr tu v bo v an ton thng mi trong Hip nh thng mi song phng Hoa K khng nn tr thnh b phn ca gi m phn gia nhp.

Trong tnh hnh c nhiu quan ngi i vi cc cuc m phn gia nhp WTO v nhng kinh nghim khc nghit ca cc nc mi gia

32

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

nhp gn y, Oxfam tin rng tin trnh gia nhp nn c kt cu li nh sau: WTO cn hnh thnh nhng ch o r rng lin quan n quyn li v ngha v ca cc thnh vin mi, da trn cc ch s pht trin. Cc nc ang pht trin gia nhp cn c hng s i x c bit v khc bit trong cc Hip nh WTO c dnh cho cc thnh vin l quc gia ang pht trin. Mt panen (ban hoc on) cc chuyn gia s quyt nh liu ch thng mi ca quc gia xin gia nhp c tng thch vi cc lut l hin hnh ca WTO v khi no th iu khon kinh t phi th trng i vi cc nc xin lm thnh vin s b rt b. Cc cam kt WTO-cng c nht tr trong cc hip nh thng mi song phng c th e da ti pht trin khng nn c t ng a phng ha trong cc gi m phn gia nhp.

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

33

Ch thch:
1

Qu trnh gia nhp ca cc nc km pht trin, quyt nh ca i hi ng WTO ngy 10 thng Chp 2002., WT/L/508. Campuchia gia nhp WTO: Lut rng p t ln mt trong nhng nc ngho nht th gii nh th no, Oxfam Quc t, thng Tm 2003. Lut l dn dng v tiu chun kp, Oxfam Quc t, 2002. Cc Ch s Pht trin 2002 ca Ngn hng th gii.

3 4 5

Thnh vin ca Ban Cng tc gm: chentina, txtrylia, Bruny, Bungari, Canada, Chile, Trung Quc, Columbia, Croatia, Cuba, Cng ha Dominic, Ai Cp, EU v cc thnh vin, Honduras, Hng Kng Trung Hoa, Aixlen, n , Innxia, Nht Bn, Hn Quc, Cng ha Kyrgyz , Malaixia, Maroc, Myanmar, Niu Diln, Na Uy, Panama, Paraguay, Philpin, Rumani, Singapore, Thy S, i Loan Trung Hoa, Thi Lan, Th Nh K, Hoa K, Uruguay. m phn gia nhp WTO ca Vit Nam tin trin chm; nhng vn ln cha c gii quyt. www.insidetrade.com, 25 thng Su 2004. Qu trnh gia nhp WTO ca Vit Nam: Tm tt cc Chng trnh H tr K thut (TA), WB 2003.

Bo co Pht trin Vit Nam 2004, Bo co ca ng ti tr cho cuc gp ca Nhm T vn Vit Nam, 2003.

nh gi Tc ng n Ngho i ca Ngh trnh Pht trin Doha: Trng hp in hnh ca Vit Nam, Trung tm v Tin b ca Nng thn, H Ni, thng Hai 2003, tr. 8. c tnh nh mc chi tiu khng bo m mt cuc sng lnh mnh, nh ngha lnh mnh (healthy) c da trn mt lng calri ti thiu hp thu hng ngy cng vi mt s nhng nhu yu phm phi lng thc. Bo co Pht trin Vit Nam 2004, dn trn. nh gi Tc ng n Ngho i ca Ngh trnh Pht trin Doha: Trng hp in hnh ca Vit Nam, Trung tm v Tin b ca Nng thn, H Ni, thng Hai 2003, tr.21.

10

11

12

Bo co Pht trin Vit Nam 2004, Bo co ca ng ti tr cho cuc gp ca Nhm T vn Vit Nam, 2003. http//www.imf.org/external/pubs/ft/scr/2003/cr03382.pdf Xut khu sang Hoa K (t USD):

13 14

2000 249,2 2001 266,1 2002 325,6 2003 438,4 Nhp khu t Hoa K (t USD): 2000 225,1 2001 243,6 2002 295,2 2003 412,8. S liu ca B Nng nghip Trung Quc cung cp cho Oxfam. Mt s ngun khc c th khng khp. i x Ti hu quc (iu 1 ca GATT 1994) yu cu cc nc khng phn bit i x hng ha ttrn c s xut x hoc ni n. www.wto.org.
15

34

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

16

Tuy nhin, mt s u i thng mi vt ln trn nguyn tc Ti hu quc vn tn ti trong WTO c li cho mt nhm nc no , bao gm c cc nc km pht trin cng nh nc ang pht trin, hoc nu mt c min c ban cp, nh trng hp cc nc trong nhm ACP. Cc nc cng c th thit lp hip nh t do thng mi vi s thnh vin hn ch, t nh EU, vi iu kin cc nc ny t do ha ng k tt c thng mi ca mnh.

17

Ghi ch v a v cc nc di s iu chnh ca Lut Jackson-Vanik, C. Van Grasskek, 2003. Xem Ngn chn Pht trin: tha thun khung thng By ca WTO li qu nhiu vn phi lm, Oxfam Quc t, thng Chn 2004.

18

19

Ph gi Khng Bin gii: Cc Chnh sch Nng nghip ca Hoa K Ph hy Cuc sng ca Nng dn Trng ng Mhic Nh th no, Oxfam Quc t, thng Tm 2003.

Ph gi trn Th gii: Cc Chnh sch Tr cp ng Tc ng n cc Nc ngho Nh th no, Oxfam Quc t, thng T 2004.
21 22

20

S liu t website ca WTO, www.wto.org

FDI Survey, MIGA vi s h tr ca Deloitte & Touche LLP, WB, Washington, thng Ging 2002.

23

Vit Nam c xp vo nc c thu nhp thp theo nh ngha ca Lin hp quc - cc nc c GDP trn u ngi nm 1995 di 800 USD. Bo co Gim st Chin lc Ton din v Tng trng v Gim ngho (CPRGS) ca Cng ha x hi ch ngha Vit Nam, 2003. Tc ng ca vic Loi b Tr cp Xut khu ca EU, S. Leetmaa, V nghin cu kinh t, B Nng nghip Hoa K, 2001.

24

25

26

La go cho Ngi ngho v T do ha Thng mi Vit Nam, Oxfam GB v Oxfam Hong Kong, 2001. Tc ng ca Thng mi C ph Ton cu i vi tnh k Lk, Vit Nam: Phn tch v Khuyn ngh Chnh sch, ICRAD, Oxfam GB v Oxfam Hong Kong, 2001.

27

28

La go cho Ngi ngho v T do ho Thng mi Vit Nam,Ti liu dn trn.

29

o bo mi ca Qun vng: Ti sao cc Nc giu Mun c mt Hip nh u t WTO, Oxfam Quc t, 2003. Ni tnh Thng mi Hoa K, www.insidetrade.com, 25 thng Su 2004.

30 31

Thc thi cc Cam kt ca Vng Uruguay: Thch thc i vi Pht trin, J.M. Finger v P. Schuler, Ti liu Cng tc ca b phn Nghin cu Chnh sch Ngn hng Th gii, 1999.
32

Hip nh Chng Ph gi bao gm nhng quy nh c bit i vi cc nn kinh t phi th trng lin quan n quyt nh v tn tht lin quan n ph gi. Trong tnh hnh c bit ca cc nn kinh t m chnh ph hon ton c quyn hoc gi c quyn phn ln thng mi v gi c do Nh nc n nh, mt s so snh tuyt i vi gi ni a c th khng thch hp. Do , cc nc nhp khu c th c nhiu quyn hnh trong vic tnh ton gi thng thng ca sn phm c xut khu t nhng nn kinh t phi th trng. Kinh t hc ca Vn Kinh t Phi Th trng: Trng hp C da trn Vit Nam, Mt Nghin cu in hnh, A. McCarty v C. Kapalesi, Mekong Economics Ltd, 2003.

33

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

35

34

Nhng ngi Nui tm Vit Nam: Vt trn li Thnh cu, ActionAid, H Ni, 2004. Ti liu iu tra b sung v kin tm, B Thng mi Hoa K, 24 thng Tm 2004. Ni tnh Thng mi Hoa K, www.insidetrade.com, 25 thng Su 2004.

35 36 37

Tr gi Gia nhp WTO: nh gi So snh cc Cam kt trong Lnh vc Dch v ca cc Thnh vin WTO v Cc nc ang xin lm Thnh vin, Grynberg, Ognivtsev v Razzaque, Ti liu Tho lun ca EAD, 2002.

38

Ngha v theo iu III ca GATT 1994 yu cu hng nhp khu sau khi qua th tc hi quan s c i x khng km hng trong nc. Nguyn tc ny cng c th c p dng vi dch v v u t. Trong nhiu trng hp, iu kin cp bng sng ch v bo v d liu trc nghim ca mt dc phm ng hnh, thnh th thi gian theo mt ch phm c th c php sn xut khng thay i. Tuy nhin, nu bng sng ch khng bao gi c ng k, hoc c th b thch thc, hoc nu ngi s hu bng sng ch tm ra mt cng dng mi ca thuc sau thi hiu ca bng sng ch, vic bo v cc d liu th nghim bo m ko di thm thi gia c quyn trn th trng. Bo co v cc vn php l v thng mi lin quan n tip cn thuc khng virus HIV gi phi chng cho ngi nhim HIV/AIDS Vit Nam, Jakkrit Kuanpoth v L Hoi Dng, 2004. Bo co ca Jakkrit v L Hoi Dng dn. Nhp khu hng dt may ca Hoa K, ITCB, 2004.

39

40

41 42 43

nh gi tc ng n ngho i ca Ngh trnh pht trin Doha: Trng hp in hnh ca Vit Nam, Trung tm v Tin b Nng thn, H Ni, thng Hai 2003.
44

Nhp khu hng dt may ca Hoa K, ITCB, 2004.

Oxfam Quc t, thng Chn 2004 Bo co ny do Mary Kirkbride chp bt vi s cng tc ca Michael Bailey, Celine Charveriat, L Kim Dung, Trn M Hnh, Bert Maerten, Steve Thorne, Victor Ognivtsev, Koos Neefjes, Mandy Woodhouse, Kiko Perez, Penny Fowler, Mona Laczo v Titos Escueta. Bo co ny nm trong mt lot cc ti liu c bin son thng tin cho cng lun v cc cuc tranh lun v chnh sch nhn o v pht trin. Vn bn ny c th c t do s dng nhm mc ch vn ng, gio dc v nghin cu, vi yu cu chua y ngun. www.oxfaminternational.org

Bn dch ca Nguyn Vn Thanh

36

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

Oxfam Quc t l lin minh ca mi hai t chc pht trin hin ang hot ng ti 120 nc ang pht trin. Oxfam Quc t bao gm Oxfam M, Oxfam B, Oxfam Canada, Oxfam Australia, Oxfam c, Oxfam Anh, Oxfam Hng Kng, Oxfam Ty Ban Nha, Oxfam Ai Len, Oxfam H Lan, Oxfam Niu Diln, v Oxfam Quebec. Bn c th gi in hoc gi th ti cc t chc ni trn tm hiu thm thng tin. Vn phng Vn ng Oxfam Quc t, 1112 16th St., NW, Ste. 600, Washington, DC 20036, USA. Tel: 1.202.496.1170, E-mail: advocacy@oxfaminternational.org, www.oxfam.org Vn phng Oxfam Quc t ti Brussels, 22 rue de Commerce, 1000 Brussels, Belgium. Tel: 322.502.0391 Vn phng Oxfam Quc t ti Geneva, 15 rue des Savoises, 1205 Geneva, Switzerland. Tel: 41.22.321.2371 Vn phng Oxfam Quc t ti New York, 355 Lexington Avenue, 3rd Floor, New York, NY 10017, USA. Tel: 1.212.687.2091 Vn phng Oxfam Quc t ti Paris, C/O Agir Ici, 104 rue Oberkampf, 75011 Paris, France. Tel: 33.1.5830.8469 Vn phng Oxfam Quc t ti Tokyo, Maruko-Bldg. 2F, 1-20-6, Higashi-Ueno, Taito-ku, Tokyo 110-0015, Japan. Tel/fax: 81.3.3834.1556 Oxfam M Oxfam c 26 West St. Greifswalder Str. 33a Boston, MA 02111-1206, USA 10405 Berlin, Germany Tel: 1.617.482.1211 Tel: 49.30.428.50621 E-mail: info@oxfamamerica.org E-mail: info@oxfam.de www.oxfamamerica.org www.oxfam.de Oxfam B Rue des Quatre Vents 60 1080 Bruxelles, Belgium Tel: 32.2.501.6700 E-mail: oxfamsol@oxfamsol.be www.oxfamsol.be Oxfam Australia National & Victorian Offices 156 George St. (Corner Webb Street) Fitzroy, Victoria, Australia 3065 Tel: 61.3.9289.9444 E-mail: enquire@caa.org.au www.caa.org.au Oxfam Anh 274 Banbury Road Oxford, UK, OX2 7DZ Tel: 44.1865.311.311 E-mail: enquiries@oxfam.org.uk www.oxfam.org.uk Oxfam Niu Diln Level 1, 62 Aitken Terrace Kingsland, Auckland New Zealand PO Box for all Mail: PO Box 68357 Auckland 1032, New Zealand Tel: 64.9.355.6500 E-mail: oxfam@oxfam.org.nz www.oxfam.org.nz Oxfam Ty Ban Nha Roger de Lluria 15 08010, Barcelona, Spain Tel: 34.902.330.331 E-mail: info@intermonoxfam.org www.intermonoxfam.org Oxfam Canada 880 Wellington St., Suite 400 Ottawa, Ontario, Canada K1R 6K7 Tel: 1.613.237.5236 E-mail: enquire@oxfam.ca www.oxfam.ca Oxfam Hng Kng 17/F, China United Centre 28 Marble Road, North Point Hong Kong Tel: 852.2520.2525 E-Mail: info@oxfam.org.hk www.oxfam.org.hk Oxfam Quebec 2330 rue Notre-Dame Ouest, Bureau 200 Montreal, Quebec, Canada H3J 2Y2 Tel: 1.514.937.1614 E-mail: info@oxfam.qc.ca www.oxfam.qc.ca Oxfam Ai Len 9 Burgh Quay, Dublin 2, Ireland Tel: 353.1.672.7662 E-mail: oxireland@oxfam.ie Oxfam Northern Ireland 52-54 Dublin Road, Belfast BT2 7HN Tel: 44.28.9023.0220 E-mail: oxfam@oxfamni.org.uk www.oxfamireland.org Novib (Oxfam H Lan) Mauritskade 9 2514 HD, The Hague, The Netherlands Tel: 31.70.342.1621 E-mail: info@novib.nl www.novib.nl

Gia nhp WTO, Bo co ca Oxfam Quc t, thng 10 nm 2004

37