Administrata tatimore dhe sudoku politik nga Eduart Gjokutaj N vitet e shkuara, administrata tatimore ka ndrmarr nj sr reformash, duke

ndryshuar skemn e funksionimit sipas tipit t tatimit n organizimin mbi baza funksione detyrash (funksion regjistrim tatimpaguesish, vleresim i detyrimeve tatimore, mbledhje e tatimeve, kontroll, menaxhim borxhesh tatimore). N vitin q porsa kemi hyr, administrata tatimore tashm si nj ndr institucionet qndrore t konsoliduara n misionin e saj ka hyr me nj strategji t re. Kjo strategji, e mbshtetur fort mbi nivelin aktual t administrimit krkon me ambicie t jet ndr pikat e forta dhe krenare pr integrimin, t mbledh t ardhura duke stimuluar bashkpunuesit me ligjin dhe masa t forta shtrnguese pr pjesn tjetr q i shmanget ballafaqimit t ligjit. Aktualisht, administrata tatimore sht n nj moment kritik t zhvillimit t saj institucional. Ky zhvillim i ka rrnjt e tij n mesin e viteve 90. Sot ne prballemi me nj administrat, e cila ka si bazament t strukturs s saj modernizmin tatimor dhe efektivizimin e funksioneve tatimore. Kjo administrat ka nevoje q syt e politiks t kthehen nga ajo, pr suport ndaj imazhit t saj. Ky imazh sht i rrezikuar t ndodhet n nj ambjent informal t prhapur si epidemi, ndjekur nga ekonomia q e ka qejf qarkullimin me lek n do dhe e ka sistemin kryesor t qarkullimit t saj si dhe nga evazionist maniak, q gjejn terren funksionimi n nj mentalitet shqiptar ende t turbullt mbi rolin e tatimeve pr shoqrin dhe shtetin. N kto rrethana t disfavorshme detyra e administrates tatimore mbetet gjithnj e njjta: t rrit t ardhurat pr ti shrbyer buxhetit q shpenzimet t rriten gjithnj e m shum sipas programeve t qeverive. sht ky fakt, q n kto 15 vite ekzistence t Drejtoris s Prgjithshme t Tatimeve drejtuesit e saj hyjn nga dera e poliitiks dhe dalin nga dera e teknokratit. Pasi nj gj sht e qart. T ardhurat e buxhetit nuk i ndihmon vetdija politike, por ajo teknike dhe profesionale. Si rrjedhoj e ktij fakti, t ardhurat e mbledhura pr do vit q kalon jan me rritje. Rritja vjen si nga prmirsimi i nivelit t administrimit tatimor, por gjithashtu edhe nga fitimi i territoreve t reja q kan qen t pushtuara nga evazioni fiskal. Administrata tatimore edhe pse sht e detyruar t shoh vetm prpara, ka nevoj edhe pr mbshtetje dhe bashkpunim. Lufta ndaj evazionit sht lufta e t gjithve pr ndrtimin e nj morali t prbashkt: taksa mbi t gjith, shrbime pr t gjith. far duhet prmirsuar pr t ardhmen? N radhe t par administrata tatimore ka nevoj pr nj trajtim financiar m elastik. Tatimort nuk duhen par gjithnj me syrin q shikohet nj kamarier. Ato kan nevoj pr nj moral t ri t orientuar nga politika. T paktn, t mbajn dhe t ruajn nj institucion n kta 20 vite, q t ken me se t krenohen pr far kan br pr 2 dekada. Disa vite m par administrata ishte kontribuese me m pak se 40% n t ardhurat buxhetore dhe ajo mblidhte tatimet dhe taksat e nj ekonomie ende t paformuar mir. Tashme ajo prballet me

sfida t veprimtarive dhe transaksioneve me volume shum m t mdha dhe skema komplekse evazioni. Por nga ana tjetr, kjo administrat n vitin q kaloi u b tashm kontribuesja m e madhe n t ardhurat e buxhetit duke kaluar peshn e pjesmarrjes mbi 51%. Ndrkoh, megjithse taksat lokale mblidhen prej pushtetit vendor duhet thn se decentralizimi fiskal nuk ka dhn frytet e pritshme. Administrata tatimore vendore, sot nuk arrin t prmbush funksionet e saj, si pr faj t nxitimit t politiks pr zbatimin e decentralizimit, por nga ana tjetr edhe pr shkak t nj mungese kapacitetesh dhe tekniksh q imungojn administrats vendore. Sistemi i administrates tatimore vendore ngjan si administrata tatimore qendrore n fundin e viteve 90. Por t mos harrojm tashm dhe detyrn shum komplekse t administrimit t kontributeve t sigurimeve. Sfidat per te mbledhur keto kontribute fillojne me bizneset lokale. Dhe kt detyr mjaft t vshtir, administrata tatimore e bn pa z e buj ashtu si i bn punt ajo.... Specifikat e efektivizimit tdrejtimit administrativ n vend Sipas misioneve ndrkombtare, tashm sistemi tatimor ka instaluar nj sistem tatimor q ka nevoj modernizimin dhe stabilitetin. Prsa i prket politikave fiskale nuk mund t thuhet se ka diferenca t dukshme me orientimet dhe politikat e administrative tatimore t vendeve t zhvilluara. Po ashtu dhe shkallt tatimore jan n kufijt e pranueshm rajonal. Faktor pr tu marr ne konsiderat nga autoritetet e larta zyrtare t vendit ngelet zhvillimi i kapaciteteve, sipas skemave funksionale, me integritet ndaj politiks q nuk ka integritet. Nderkohe nevojitet nje informatizim i gjithanshm i procedurave administrative n ndihm t menaxhimit efektiv t tatimpaguesve. N fakt, arritja dhe sfida e administrats sht pikrisht informatizimi dhe shfrytzimi i koordinuar i bazs s t dhnave t segmenteve produktive t saj. Nga ana tjetr, bashkpunimi midis pushteteve qendrore dhe vendore duke e par njeri-tjetrin si qytetart e nj shteti do t minimizonte mungesn e edukats s puns dhe mangsit n shkallt menaxheriale. Ndrkoh q po diskutojm momenti pr revolucionarizim e puns s administrates fiskale i ka ardhur ora. Ajo puna e prditshme me thes n krah pr t mbledhur taksa, duhet ti prshtatet kohs q mendojm se jetojm. Ligjbrsit dhe ligjzbatuesit duhet t tregojn produktet e shrbimeve t tyre publike duke mbshtetur sinqerisht klasn e menaxherve t mesm dhe t lart si prcaktues n procesin e modernizimit t mtejshm t administrimit shqiptar, prfshir edhe at fiskal. T ecsh n rrugn e reformave krkon nj bilet fiskale, q duhet ta paguaje gjithsecili, pavaresisht nga mjeti q zgjedh pr t udhtuar.