BAB 8: DISFUNGSI HEPAR

OBJEKTIF PEMBELAJARAN: Mengetahui STRUKTUR dan PEMBENTUKAN bilirubin Mengenalpasti SAMPEL yang digunakan untuk penaksiran bilirubin Mengetahui KAEDAH yang digunakan untuk menaksir paras bilirubin Mengetahui ujian-ujian fungsi hepar

PENGENALAN
Pigmen berwarna KUNING-JINGGA Bilirubin Hasil PEMECAHAN SEL DARAH MERAH MUDAH TERURAI sekiranya didedahkan kepada udara dan cahaya (fotodegradasi)

Jaundis

KEKUNINGAN pada kulit, sklera dan membran mukosa akibat PENINGKATAN aras bilirubin dalam darah (hiperbilirubinemia)

Proses metabolisma bilirubin

Hemoglobin Biliverdin Bilirubin tak terkonjugat Asid glukorinik & enzim UDPG Bilirubin terkonjugat (dikumuh dalam hempedu Selepas dikonjugat) Urin Ginjal Penyerapan semula di usus Usus Besar Urobilinogen / Sterkobilinogen Oksidasi Urobilin / Sterkobilin Feses Plasma (salur darah)

Hepar

PEMERIKSAAN BILIRUBIN
Bilirubin terdapat banyak dalam darah. Disimpan dalam bekas/botol berkaca GELAP atau tempat yang gelap dan SUHU YANG RENDAH (2-8oC) Serum / Plasma Sampel AWAL PAGI lebih sesuai Pesakit digalakkan berpuasa sebelum pengambilan sampel untuk mengelakkan lipemia Sampel SEGAR diperlukan Urin Hanya BILIRUBIN TERKONJUGAT yang hadir Disimpan dalam bekas/botol berkaca GELAP atau tempat yang gelap dan SUHU YANG RENDAH (2-8oC) Cecair plasenta Feses Diambil daripada PLASENTA, digunakan untuk menilai status bilirubin bayi dalam kandungan Digunakan untuk menaksir UROBILINOGEN

KAEDAH-KAEDAH PENAKSIRAN BILIRUBIN

BILIRUBIN TERKONJUGAT + BILIRUBIN TAK TERKONJUGAT = BILIRUBIN TOTAL

Sampel Serum
Prinsip : cahaya yang diserap / dihalang akan diukur menggunakan spektrofotometer, alat yang digunakan untuk mengira peratus bahan berwarna dalam larutan Mengukur perubahan warna daripada penunjuk ph Dijadikan kaedah rujukan, tetapi jarang dijadikan ujian rutin secara klinikal Terhad kerana aras bilirubin tidak stabil, jadi sukar untuk membezakan aras bt, bk dan btk

1. Kaedah kolorimetrik

2. HPLC

Masalah tersebut boleh diatasi dengan menambah metabolit dalam sampel dan menggunakan bilirubin terkonjugat sebagai sampel Selepas penambahan metabolit, jenis metabolit akan kekal dalam larutan Perlukan cahaya kuning untuk meminimunkan fotodegradasi

KAEDAH-KAEDAH PENAKSIRAN BILIRUBIN

Sampel Serum
Berdasarkan reaksi Diazo: Bilirubin + Diazo-sulfanilic acid 2-azodiphyrroles (ungu kemerahan-pH neutral Biru-pH rendah atau tinggi)

3. Kaedah Ehrlich (Diazo)

Bezakan BK dan BTK BK- bertindakbalas dengan reagen tanpa penggalak BTK- bertindakbalas dengan reagen Diazo jika ditambah penggalak Contoh penggalak: metanol, kafein, sodium benzoate Penambahan reagen tartrate akan menyebabkan pH tinggi dan menghasilkan larutan berwarna biru

4. Spektro fotometer

Pengukuran biliruin dibaca pada jarak gelombang 454-540nm Dikalibrasi dengan: a) Pelarut bilirubin b) Larutan metil jingga/merah

KAEDAH-KAEDAH PENAKSIRAN BILIRUBIN

Sampel Urin
Mengandungi reagen Diazo Mengesan bilirubin pada kepekatan 0.5mg/dL atau lebih: Dipstik + Urin

Kaedah dipstik

Bilirubin + 2,6-dichlorobenzenediazonium-tetrafluoroborate Penghasilan warna merah jambu/violet-merah

Ictotest

Reagen Diazo yang digunakan ialah p-nitrobenzenediazoniump-toluenesulfonate Kaedah sama seperti dipstik Ujian yang paling baik- kurang keputusan positif palsu

Ujian Chemstrip

Dadah seperti phenazopyridine mewarnakan urin menjadi merah dalam medium berasid. (false +ve) Jarang digunakan

UJIAN FUNGSI HEPAR

Tujuan: membantu dalam porses proses berikut Mengesan/menyaring penyakit hepar Mendiagnosis penyakit hepar Menilai status penyakit hepar Pemantauan rawatan penyakit hepar Menjangka prognosis

PARAMETER UJIAN FUNGSI HEPAR

1.Penentuan enzim aminotransferase serum
Merupakan kumpulan enzim intrasel yang terdapat banyak dalam sel hepar Definisi Hepar rosak aminotransferase bebas aras meningkat Jenis jenis aminotransferase Kepentingan Alanin aminotransferase (ALT) Aspartate aminotransferase (AST) Diagnosis awal hepatitis Pengesanan dan rawatan awal penyakit hepar Penyakit hepar iskemik Hepatitis viral Hepatitis toksik Mungkin sel hepar telah mengalami nekrosis sehingga tiada enzim yang dibebaskan

Aktiviti enzim meningkat Aktiviti enzim menurun

PARAMETER UJIAN FUNGSI HEPAR

2.Penentuan enzim Alkaline Phosphatase (ALP)
Enzim yang terdapat dalam tulang, hepar, usus dan plasenta Penyumbatan aliran hempedu akan menyebabkan peningkatan sintests ALP dalam hepar dan keluar daripada sel Penyakit hepatobiliari (penyumbatan ekstrahepatik) Apabila meningkat: Penyakit tulang Tumor metastasis hepar Pembentukan tulang CML Aplastic anemia Hipophosphatasia

Apabila kurang:

PARAMETER UJIAN FUNGSI HEPAR

3.Penentuan enzim 5-nukleotidase dan gamma glutamal transpeptidase serum
5-nukleotidase adalah enzim yang memangkinkan hidrolisis nukleotid Nukleotid dihidrolisis Nucleoside + phosphatase GGT terlibat dalam pengangkutan asid amino merentasi membran sel

Banyak terdapat pada ginjal, hepar dan pankreas

Meningkat dalam kes hepatobiliari (cholestasis, cholecystis)

Boleh dijadikan penanda dalam penyakit hepatobiliari

PARAMETER UJIAN FUNGSI HEPAR

4.Penentuan aras protein serum

Hepar menghasilkan:

a) b) c) d) e)

Albumin Fibrinogen Faktor koagulasi Alfa globulin Beta globulin

Digunakan untuk menilai keterukan penyakit hepar Albumin- protein yang paling utama dihasilkan di hepar. Penting dalam mengawal isipadu intravaskular Aras albumin rendah: penyakit hepar kronik

PARAMETER UJIAN FUNGSI HEPAR

5. Penentuan masa protrombin

Penentuan masa protrombin adalah pengukuran faktor penggumpalan darah yang dihasilkan di hepar secara ekstrinsik.

Contoh: faktor II, V, VII,IX dan X

Pemanjangan masa protrombin selepas pemberian vitamin K menunjukkan kegagalan hepar peringkat awal

Masa protrombin 2x lebih lama : nekrosis hepar teruk : MAUT

PARAMETER UJIAN FUNGSI HEPAR

6. Ujian lain
Esophagogastric endoscopy (kesan keabnormalan pada organ dalaman) Ultrasonography (kesan lesi pada organ dalaman) Computed tomography scan(CT) Angiography (meluhat lumen salur darah) Radioisotope liver scan Fine Needle biopsy (FNB) (Ambil sampel kecil dari tisu)