Kii n trc my tnh Tm hi u phn lo i chu t c ch ho t 1- L ch s pht tri n 2- Phn lo i v c ch ho t ng c a m i lo i

ng

1-L ch s pht tri n c a chu t vi tnh qua t ng th i k Trong qu trnh pht tri n c a cng ngh my tnh ni chung v cc thi t b ngo i vi ni ring, con ng i ch t o ra hng ngn lo i my tnh khc nhau i km v i n l cc thi t b ngo i vi v khng th khng k n chu t my tnh. B t c ai ang s d ng my vi tnh u bi t r vai tr v nh h ng v cng quan tr ng c a chu t (mouse) my vi tnh nh th no. K t khi c pht minh ra vo th p nin 60, chu t my tnh c nh ng b c nh y v t c v hnh th c l n tnh n ng. Gi ng nh my tnh c nhn chu t c ng c nh ng c t m c ng nh c a n. K t khi con chu t vi tnh u tin c ti n s Doug Engelbart pht minh ra vo n m 1964, n ti n ha t m t c c g

n s thnh chu t quang a phm b m, a n ng ngy nay.

Trong a h t c a chu t my tnh, khng c ai l k c tn. C Xerox PARC, Apple, Microsoft l n Logitech u ngang b ng nhau v m c ng gp c ng hi n. N m 1964: Con chu t my tnh th y t

N m 1964, ti n s Doug Engelbart pht minh ra con chu t my tnh u tin trong l ch s loi ng i. N c hnh d ng c a m t mi ng

g vung v i duy nh t m t nt b m v hai bnh xe kim lo i vung gc v i nhau. N m 1973: Chu t my vi tnh XEROX PARC

c b tr

Trung tm nghin c u Xerox t i Palo Alto (vi t t t l Xerox PARC) pht tri n ra chi c my vi tnh u tin s d ng giao di n ng i dng h a(GUI- GRAPHIC USER INTERFACE). H th ng ny bao g m m t lo i chu t m i do Bill English pht minh ra. Bn d i chu t l m t c u bi l n b ng thp c kh n ng ghi nh n cc chuy n ng c a tay, thay th cho hai bnh xe kim lo i bn trong thi t k c a Engelbart. M t thay i n a c a PARC l lo i chu t ny c t i 3 nt b m khc nhau.

N m 1981: Chu t quang cho my vi tnh

Setve Kirsh c a T p on Mouse Systems v Richard Lyon c a Xerox cng lc pht minh ra m u chu t quang u tin. C hai m u chu t quang u c th nh n d ng chuy n ng b ng vi c m bi n nh sng t bn d oi thn chu t, t di chuy n v tr con tr pha trn mn hnh N m 1983: Chu t my vi tnh Apple Lisa

Apple Lisa l m t trong nh ng m u my tnh c nhana th ng m i u tin c trang b giao di n ng i dng h a(GUI) v chu t. M c d Lisa th t b i th m h i v m t kinh doanh, song GUI v chu t my tnh v n c Apple tin dng, ti s d ng cho dng my c c k thnh cng Apple Macintosh m t n m sau . N m 1996: Chu t my tnh Microsoft IntelliMouse

Con chu t my tnh c phm cu n u tin c Genious bn ra th tr ng vo n m 1995(Genius EasyScroll) nh ng ph i n IntelliMouse c a Microsoft- ra m t n m 1996, chu t scroll m i th c s c t cnh. Cc ng d ng nh Microsoft Word v IE u tch c c h tr cho ch c n ng cu n m i m ny. N m 2004: Chu t Logitech MX1000

Logitech gi i thi u con chu t laser u tin trn th gi i, v i thay th hon ton nh n LED bn trong chu t quang. Tia laser gip t ng nh y c a vi c m bi n tr c chuy n ng c a tay v t o ra ph n ng nhanh h n trn mn hnh. N m 2006: Chu t Logitech MX Revolution Ch a h n l t ph, song y l m u chu t my tnh c m nh danh l hi n i nh t hi n nay. S d ng phm cu n siu nh y MicroGear Precion, con chu t ny cho php b n bay theo ng ngh a en qua cc trang ti li u v i t c nh gi. Ngoi ra, b n cn c th chuy n i chnh xc sang ch click- to-click cu n qua cc slide hnh chi u, cc danh sch bi ht . M t phm cu n th hai cho php b n bay nh y gi a cc ti lieu ang m ho c tm ki m Web b ng cch nh d u (highlight) cc t kha tm ki m r i nh n vo nt Search. L d nhin, m u chu t ny c ng s d ng tia laser (chu t laser). B- C ch ho t ng v phn lo i: 1- C ch c m ng: a. C h c: y l c ch kh i th y c a chu t v ko di hng ch c n m sau v hi n nay v n c th tm th y cc lo i chu t bi(m t nhnh c a c ch c m ng c ) cc c a hng. Ch chu t my tnh xu t hien u tin trn th gi i c kch th c kh l n v i hai bnh xe vung gc nhau v b n s s d ng c hai tay i u khi n n: m t tay c m chu t v tay kia c m m t bn phm h c kho ng 5 nt b m. T i n m 1970, k s Bill English c a Xerox Parc thay th bnh xe c i n b ng m t vin bi n i ti ng m chng ta u bi t n. Vin bi ny c th chuy n ng theo m i h ng, chuy n

ng ny s c hai bnh xe nh bn trong chu t ghi nh n, trn bnh xe c cc khe h nh cho php m t tia sng pht qua t i u c m ng bn kia, m i l n ng t s cho bi t chu t di chuy n. Cu i cng, m t thi t b c m ng s thu th p tn hi u v t ng k t thnh gi tr t a t ng ng c a chu t trn mn hnh. Ki u thi t k ny c dng trong su t th p k 80,90. Ki u dng hi n i m chng ta th y, c thi t k ban u t i h c vi n EPFL(tri tim c a cng ngh Chu u th i k ), sau s n ph m hon thi n c tung ra th tr ng l n u tin thng qua m t chi nhnh c a EPFL m sau ny tr thnh m t trong nh ng nh s n xu t thi t b tr (Pointing Device) tn tu i- Logitech. b. Quang h c: C ch c a chu t quang h c l b c ti n ng k trong ch t o chu t. N lo i b hon ton thnh ph n c h c (bi v bnh xe), thay b ng m t thi t b b t hnh siu nh . Thi t b ny s lin t c ch p l i b m t m ng i dng di chu t v thng qua php so snh gi a nh ng b c hnh ny, b x l bn trong chu t s tnh ton c t a . Ni m t cch nm na, chu t bi s d ng u c m ng quang b t chuy n ng c a vin bi th chu t quang s d ng thi t b ghi hnh b t chuyn ng c a b m t. Trn th c t , tnh ton chnh xc th hnh nh ch p ph i t t. V th , nhi m v quan tr ng u tin l ph i c thi t b soi sng b m t v m t thi t b g i l n LED c s d ng cho vi c ny. Khi chi u sng b m t, tia sng s b ph n chi u v h i t thng qua m t th u knh tr c khi ch m vo b c m ng. Nh th hnh nh

s r t chi ti t. u i m c a th h chu t quang h c l khng c cc b ph n c nn hon ton khng s h ng hc do n mn hay b i b n. Vi c b o tr c ng r t n gi n (ch c n lau m t c l xong). Thm vo chi ti t v nh y c a c ch c m ng quang c ng t t h n r t nhi u. Tuy nhin chu t quang khng th lm vi c trn b m t bng ho c trong su t, cn cc b m t s c s th chu t h at ng khng chnh xc. i u ny ng v i nh ng th h chu t u tin. Ngai ra, m t s lo i chu t r ti n c h th ng x l hnh nh km s khng kh n ng tnh ton khi ng i dng di chuy n v i t c nhanh (chu t cao c p c th theo ct c di chuy n ln t i 1m/s). v i m y u cu i cng c a chu t quang l ng n i n nhi u h n chu t c .

c. Laser: C m ng laser l cng ngh m i nh t v tin ti n nh t hi n nay. Khng ch th a h ng y u i m quang h c m chu t laser cn c nhi u c i m u vi t khc. c gi i thi u u tin vo n m 2004 d i s h p tc c a Logitech v Agilent Technologies, Logitech MX1000 l i di n u tin c a th h chu t laser xu t hi n trn th tr ng. Ch chu t ny s d ng m t tia laser nh thay th cho n LED nh thng th ng. Cng ngh laser cho php tia sng c t p trung cao h n v c bi t n nh. Nh th chu t c th t ng chi ti t c a hnh nh ch p t i 20 l n trn l thuy t. Tuy nhin MX1000 khng p ng t c th i khi b n nh c n ln r i xu ng, i u ny l

do tnh n ng ti t ki m n ng l ng c a n (nh ng phin b n sau ny khng r i vo tnh tr ng ). 2- Ki u k t n i: a. C dy: Serial: chu t s d ng c ng n i ti p serial (hay cn g i l c ng COM) r t thng d ng vo th p k 90 nh ng hi n nay r t t g p, m t ph n do c ng COM gi c i v ch m ch p d n d n b l ai kh i th h my tnh m i. Ngoi ra, s th ng tr c a USB c ng gp ph n ti n n vo d vng. PS2: c dng trong th i gian kh di v by gi v n cn, m i bo m ch ch v n c hai c ng PS2 dnh cho chu t v bn phm. Tuy nhin c ng b nh h ng c a chu n USB m PS2 d n b y t i b tuy t ch ng. H u h t cc l ai chu t m i u s d ng c ng USB v i km m t adapter chuy n i USB <-> PS2 USB: y l chu n giao ti p thng d ng nh t hi n nay i v i cc l ai chu t d c ui hay khng ui , b n kh c th tm c l ai chu t no khng yu c u m t c ng USB tr ng trn my vi tnh. u i m c a USB chnh l b ng thng r ng h n nhi u l n so v i Serial hay PS2, v th cc l ai chu t cao c p c th g i s l ng l n tn hi u nh v t i PC v nh v y , tnh chnh xc c ng nh nh y c m s t ng ng k . M t s nh s n xu t cn s d ng knh d li u 16-bit t ng c ng chnh xc v gi m tr so v i k t n i 8-bit th ng th y trn dng chu t bnh dn . b. Khng dy: Sng radio: y l ki u k t n i khng dy u tin v c ng thng d ng nh t c cc nh s n xu t trang b cho chu t

khng dy c a ho. M t b chu t my tnh dng giao ti p ki u ny g m b thu tn hi u k t n i v i my tnh v chu t r i khng dy l p pin. Hai thnh ph n ny giao ti p v i nhau qua sng radio t n s 27MHz. m t s cng ngh m i nh Fast RF c a Logitech gi m ng k m c tr khi pht, nh n tn hi u. Bluetooth: v n c coi nh m t ki u k t n i khng dy trao i d li u gi a cc thi t b di ng. Th i gian g n y, nh ng thi t b tr s d ng k t n i Bluetooth xu t hi n ngy cng nhi u trn th tr ng. M t s v d nh Dinovo Media Desktop c a Logitech hay Microsoft Optical Desktop Elite for Bluetooth. V c b n, chu t khng dy s d ng Bluetooth c th lm vi c v i h u h t cc thi t b thu/pht Bluetooth nh ng n u dng ng b thu i km, ng i dng s t n d ng c nh ng tnh n ng c bi t m nh s n xu t trang b . So v i chu t dng sng Radio, s n ph m Bluetooth c t m h at ng xa h n, tr th p h n v b ng t n s d ng l 2,4GHz. RFID: y l pht minh c nh t v nh v chu t khng dy do A4Tech a ra. Chu t s d ng RFID v d nh A4Tech ND-30 RFID bu c ng i dng ph i s d ng km theo bn di ring. i m m nh c a ki u thi t k ny l chu t khng c n s d ng pin hay dy d n, v th tr ng l ng chu t r t nh . Tn hi u t a s c ghi nh n thng qua tr ng i n t gi a bn di k t n i vo my tnh v chu t. Tuy nhin b n nn ch r ng RFID b gi i h n v t m h at ng: ch b ng ng di dy d n n i bn di vo c ng USB my tnh. c. Apple Desktop Bus: Ra i n m 1986, y l cng ngh do Apple pht minh dnh

cho my Mac.Apple Desktop Bus c kh n ng k t n i t i 16 thi t b tr c ti p v c dng trong h u h t cc Model s n ph m Mac cho t i n m 1998 khi iMac l n u tin chuy n qua s d ng USB. u n m 2005, ki u k t n i ny l i m t l n n a c s d ng trong h my Powerbook G4 trong vai tr lin l c gi a my tnh v bn phm tch h p km trackpad c a n. 3- Nh ng phm b m v bnh xe cu n Ng c v i thi t k bn trong, nt b m c a chu t c i ti n kh ch m ch p v hnh nh ch thay i v s l ng, ki u dng v v tr m thi. Ch chu t t do Engelbart pht minh u tin ch c m t nt b m v sau t ng ln 3 nt. Nh ng lo i chu t ban u th ng c t m t t i ba nt v v sau t ng ln b n ho c h n. Tuy v y, v c b n, m i lo i chu t u c t i thi u hai nt b m chnh. Nhi m v c a nt bn tri l ch n v kh i ng cc i t ng, nt ph i m cc menu tnh n ng c a i t ng m ng i dng ch n. Nh ng n m cu i th k 20, chu t my tnh c m t s c i ti n v phm b m. S n ph m th i k ny th ng c 5 phm khc nhau. Ty thu c vo nhu c u c a ng i s d ng m nh ng phm ph ny c nhi u ch c n ng ring bi t, v d nh Forward (ti n), Backward (li) khi duy t web, chng c ng c th c gn nhi u tnh n ng ty chon ty vo ph n m m i km. Theo Douglas Engelbart, s l ng phm b m t i u c a chu t nn cng nhi u cng t t v th c t cho th y i u l ng. M t pht minh quan tr ng trong thi t k chu t ni ring v cc thi t b tr ni chung chnh l bnh xe nh gi a hai nt b m m chng ta hay th y ngy nay. N s d ng cho cc tc v cu n

trang ho c phng to/ thu nh cc i t ng. V sau, Logitech v Microsoft gi i thi u phin b n tin ti n h n c tn g i l bnh xe nghing (tilt-wheel) dnh cho nh ng s n ph m cao c p c a h . V i bnh xe m i, ng i dng c th g t sang hai bn th c hi n ch c n ng cu n ngang. i khi b n c ng c th tm th y ng ng s n ph m s d ng cng ngh c m ng thay v bnh xe d bm b i v tr c tr c, i n hnh nh V500 c a Logitech. 4- T c v chnh xc: Vi c th ng m i ha v cc chiu ti p th bi n thng s k thu t c a chu t tr nn r c r i h n nhi u so v i b n ch t c a chng. Tr c tin l t c x l hnh nh: cng nhi u hnh nh c ch p t b c m bi n c a chu t, chnh xc c a n s cng cao. M t s ng i cho r ng s c m nh c a my tnh hi n t i ch x l cng lc vi tr m m u hnh m i giy. i u ny ng nh ng n u s l ng m u cng nhi u, gi tr trung bnh s cng chu n h n v th c t , thi t b trung gian ch u trch nhi m tnh ton t a chnh l b x l bn trong chu t. N s x l m u hnh l y cc gi tr trung bnh tr c khi g i n my tnh M t n v khc dng nh gi chu t l DPI (Dots per inch) hay cn g i l phn gi i c a m t c m ng. Ban u ng i ta s d ng CPI (Counts per inch) tnh ton t c chu t. CPI v DPI ch khc nhau v n v tnh (CPI s d ng centimet cn DPI s d ng s l ng i m nh). V sau do nh ng l do k thu t, DPI d n thay th CPI. Gi tr ny th hi n s i m nh con tr chu t s l y m u c khi di chu t 1 inch trn b m t. i u ng ch l con s ny cng cao, chnh xc t ng ln l i t

l thu n v i t c chu t. V th b n c th di chuy n con tr t i i m mnh mu n r t nhanh, m khng ph i di chu t nhi u nh ng ng c l i, b t c di chuy n no d nh nh t c ng s b ghi nh n v i u ny hon ton khng c l i cho tnh chnh xc. Cng r c r i h n cho ng i dng khi ch s DPI c a chu t cn ph thu c vo phn gi i mn hnh m b n s d ng. L y v d : v i cng m c DPI, khi chuy n phn gi i hi n th t 1024x768 ln 1600x1200 ho c cao h n, b n s ph i di chuy n chu t di h n cho cng m t kho ng cch trn mn hnh. Chnh v th nh ng gi tr DPI th ng th y trn cc cc s n ph m th h m i ( c bi t l cc lo i chu t cho game th ) nh 1600dpi, 2000dpi th c ra l kh n ng p ng v t c c a chu t v i ph n ng c a ng i ch i ngay c phn gi i cao. T ta th y r ng, do chnh xc t l thu n v i t c di chuy n nn vi c i u khi n chu t s gy kh kh n h n. Cc nh s n xu t c nhi u cch x l v n ny thng qua ph n m m ho c tr c ti p t ph n c ng. Tuy nhin, nguyn t c chnh v n l b qua cc i m nh v nh th r rng chnh xc c ng s gi m i khi t c chu t h th p xu ng. V n cn b ng gi a hai gi tr t c v chnh xc c gi i quy t d a vo phn gi i mn hnh c a ng i dng. M c 800dpi v 1280x1024 l kh h p, m c Dpi cao v i phn gi i mn hnh cng l n s gip h n ch t c con tr di chuy n trong khi v n gi c tnh chnh xc. Trong th c t , chu t 1600dpi n 2000dpi s r t tuy t khi s d ng trn mn hnh 1600x1200 ho c 2048x1536 tr ln, nh ng n u b n dng chng mn hnh phn gi i th p h n (d i 1280x1024) th r c r i s x y ra: r t kh ch n i t ng, do khi b n di chuy n chu t m t kho ng cch r t

nh , con tr c th ch y t gc mn hnh ny sang gc mn hnh i di n r i. y s l b t l i l n v i nh ng ng i dng yu c u chnh xc kho ng nh (micro) nh thi t k hay game chi n thu t. 5- Nh ng bi n th c a chu t my tnh: Trn th c t c kh nhi u bi n th c a con chu t nguyn th y p ng cc m c ch ring. V d nh khi b n b au tay ho c vai trong khi s d ng chu t thng th ng, b n c th th dng Trackball do s n ph m ny ch yu c u ng i dng chuy n ng ngn tay di chuy n con tr . Hi n nay, b n c th th y cc l ai chu t lai nh sau: - Trackball: thay v chuy n d ch chu t bi quay th v i Trackball, ng i dng s i u khi n con tr trn mn hnh thng qua m t vin bi l n t trn m t c nh. - Chu t mini: v i kch c ch b ng ho c nh h n qu tr ng g, chu t mini c s d ng cho nh ng thi t b di ng nh my tnh xch tay. - Chu t Camera: nh my quay phim, n s b t nh ng chuy n ng c a ph n u ng i dng di chuy n con tr t ng ng. - Chu t lng bn tay (Palm Mouse): c n m trong lng bn tay, l ai chu t ny ho t ng ch v i 2 nt b m. Con tr chu t ph thu c vo nh ng c ch m tay v p l c s quy t nh t c di chuy n. - Chu t s d ng b ng chn (Foot Mouse): dnh cho ng i khuy t t t v tay, ng i s d ng nh n b ng bn chn. - Chu t d ng c n i u khi n (Joy Mouse): y l s k t h p gi a Joystick v chu t my tnh, b n s d ng m t c n i u khi n

di chuy n con tr v nh n chu t thng qua nt b m trn nh. Tiu ch b n c n ngh n khi mua chu t chnh l m c ch s d ng, ch ng h n n u lm vi c v n phng th chu t bnh th ng v i phn gi i 800dpil v k t n i khng dy s c ch n u b n khng mu n thm dy vo m l ng nh ng pha sau my tnh. i v i thi t k th do c yu c u r t cao v chnh xc cho nn khng nn m t t i dng chu t khng dy. Chu t laser l l a ch n t t v c chnh xc cao, b n c ng nn t i ki u dng chu t sao cho c m th y tho i mi n u th ng lm vi c lu. Cn i v i cc game th th ta t m chia cc game th ra lm 3 d ng:ng i ch i mang tnh ch t gi i tr ni chung (online ho c cc tr ch i n gi n), ng i ch i game dn tr n (Ages of Empire, Warcraft ), v ng i ch i dng First Person Shooter (Quake, Doom ) n u b n thu c nhm th nh t th h u h t cc lo i chu t thng th ng hon ton yu c u. Tuy nhin n u thu c hai nhm sau, b n s c n t i nh ng dng chu t th c s cao c p n u mu n so ti cng v i i th . M t khi nh m c m c ch, vi c ch n l a gi a cc lo i c m ng kh n gi n. Hi n nay nh ng lo i chu t quang r ti n nh t c ng d s c y chu t bi c k vo x . l a ch n ph h p, tr c tin b n nn quan st mi tr ng lm vi c, n u b n l ng i c thi quen di chuy n chu t trn m t bn th hy m b o b m t khng c hoa v n hay h a ti t le lo t. N u b n c ti chnh d d th chu t laser l s l a ch n l t ng nh t, v ngoi tnh chnh xc kh cao th chu t laser cn c kh n ng di chuy n h u h t m i a hnh. Cn m t y u t kh quan tr ng

m t ng i ch ho c ch coi l ph , chnh l kch th c v hnh dng c a chu t. Ni chung tiu ch hng u v ki u dng l c m v a v n v th ai mi nh t. Nhn chung i a s ng i dng v n ch a th t s quan tm v chu t v th ng li t chng l m t hng khuy n mi khi mua my vi tnh. Vi c ch n l a m t ch chu t ch t l ng cao v thi t k ph h p s em l i nhi u l i ch cho cng vi c v s c kh e c a b n. i v i cc game th th chnh xc v t c c a chu t cn gip h ginh chi n th ng trong nh ng tr n chi n sinh t v ch p cnh cho ti n ng s n c c a h . C th nh ng s n ph m hng u gi cn h i m c so v i m t b ng tiu dng trong n c nh ng b n hy lun ghi nh m t i u r ng khng g qu h n s c kh e v nh ng thi t b c lin quan tr c ti p t i i u nn nh n cs ut x ng ng.

a. G b.