TANIMLAR

1. BLM

N 404 Yap Ynetimi

1. TANIMLAR
1.1. Plankote : Projelere altlk tekil etmek amacyla hazrlanan, arazinin

toporafik durumu ile tm detaylar kapsayan haritalardr. Plankote haritasnn karlmas amacyla yaplan lmeler yaklak olarak 35 metrede bir detay noktas, eimin deitii yerler, evler ve arazide mevcut olan yaplar kapsamaktadr. 1.2. hzarat : naatta kullanlmak zere antiyeye getirilen malzemedir.

Hangi malzemelere ihzarat bedeli denecei szlemede belirtilmi olmaldr. Hakedite ihzarat denecek malzeme miktarlar; hakediin dzenlendii tarihte, mteahhit ve iveren veya vekillerince, sz konusu malzemelerin antiyede bulunan miktarlarn belirten ihzarat tespit tutanandan alnmaktadr. 1.3. Ataman : Daha nceden kesin proje veya detay olmayp, imalat srasnda

ortaya kabilen durumlarn proje zerinden ya da i sahasnda llp krokilendirilerek miktarlarnn da belirlendii bir tr ara imalat projesidir. rnek: plankote zerinden en kesitlerin alnaca yerlerin belirlenmesi ve milimetrik katlara karlmas ilemine kaz ataman denir. 1.4. antiye defteri : antiye defterine her gn; hava durumundan balayarak

iin ilerleyiini, gelimesini, kan engelleri, antiyeye giren ihzarat bedeli denecek gereler ve fiyatn; szlemesi gereince mteahhidin i banda bulundurmas art koulan teknik elemanlarn o gn i banda bulunup bulunmadn; Mteahhitle yaplan nemli grme ve sonularn ite kullanlan ii, makine ve tehizatn miktarn; st kademeden gelenlerin ziyaretlerini ve konuularak karar verilen hususlar; gerektiinde bavurulacak bir belge niteliindeki gnlk olaylar kaydederek mteahhit veya yetkili vekili ile birlikte imza edilmektedir. A4 boyutunda 40, 60 veya 100 sayfalk 1. hamur kat olup sayfalar numaraldr.

Yrd. Do. Dr. evket ATE

Yrd. Do. Dr. Sleyman ADANUR

1.Hafta

N 404 Yap Ynetimi

Tarih ve Gn Hava Durumu

../../200

Sayfa No: 1

antiye efi

Mteahhit

Kontrol Mh.

1.5. Rleve :

Projesi olmayan veya bulunamayan mevcut yapnn veya arsann

durumunun krokilendirilmesidir. Genellikle tarihi veya eski binalarda rleveye ihtiya duyulmaktadr. 1.6. Rayi : Bayndrlk Bakanlnca her yl ait olduu yl iinde geerli olan ve yaynlanan, idarelerin ilerinde ve ihalelerinde uymak zorunda olduklar malzeme, iilik, makine fiyatlar, katsay ve taban fiyatlardr. zetle, birim fiyat dolaysyla

Yrd. Do. Dr. evket ATE

Yrd. Do. Dr. Sleyman ADANUR

1.Hafta

N 404 Yap Ynetimi

imalat oluturan malzeme, iilik ve ustalk tanmdr. rnein 04.008 normal portland imentosunun rayicidir. Gnmzdeki alm satm deeri, piyasa deeridir. 1.7. Birim fiyat : Bir imalatn yaplabilmesi iin malzeme, iilik birim

miktarlarnn resmi kurumlar tarafndan yaynlanan rayi fiyatlar ile arplmas sonucuna %25 mteahhit karda eklenerek elde edilen fiyattr. Birim fiyatlar aadaki ekilde elde edilmektedir:

Malzeme giderleri ilik giderleri Makine giderleri Gider toplam (d=a+b+c) Genel gider ve mteahhit kar (d*%25) Birim fiyat (f=d+e)

a b c d e f TL/birim

16.002 Poz Numaral 200 dozlu demirsiz beton iin birim fiyat analizi

Rayi Poz No

Tanm MALZEME GDERLER

Birim

Miktar

04.003/B 04.006/B 04.008 04.031 04.031

akl Kum Portland imentosu Su Beton sulama suyu LK GDERLER

m3 m3 Ton m3 m3

0.750 0.500 0.200 0.105 0.400

01.015 01.501 01.501

Beton ustas Dz ii (inaat iisi) Dz ii (tama ileri) MAKNE GDERLER

Saat Saat Saat

0.500 5.500 2.500

03.524 03.527

Betoniyerin 1 saatlik creti Vibratrn 1 saatlik creti

Saat Saat

0.250 0.150

Yrd. Do. Dr. evket ATE

Yrd. Do. Dr. Sleyman ADANUR

1.Hafta

N 404 Yap Ynetimi

1.8. Paal fiyat:

Kaz yaplacak blgeye ait zemin trnn tespit edilmesinden

sonra kazya denmesi gerekli olan tutarn, her kaz cinsi iin btn yzdeleri orannda hesaplanmasyla bulunmaktadr. 1.9. Srveyan : elemanlardr. 1.10. Yeil defter : deyile; metraj zetidir. 1.11. Hakedi : Mteahhidin yapm olduu iler ve imalatlar karl olarak Bir inaatta yaplan tm metrajlarn poz numaralarna Teknisyen Okulu, Yap ve Endstri Meslek liseleri, Meslek Yksek

Okulu, Yap ve Sanat Enstitleri mezunlar olup denetimde grev yapan teknik

gre toplam miktarn ve metrajdaki yerlerini gsteren zet izelgedir. Dier bir

ald paraya denilmektedir. 1.12. ksa : Yarma evleri desteklemek veya benzeri bir amala ina edilmi olan ahap, kargir veya betonarme duvardr. 1.13. Vaziyet Plan: Yapnn arsa iindeki durumu ile arsa evresinin

durumunu gsteren plandr. Genellikle 1/500 leinde dzenlenmektedir. Projenin ok byk ve zelliine bal olarak vaziyet plan 1/1000 veya 1/2000 leinde de olabilir. Vaziyet plannda; arsa snrlar ve evresi izilir. Parsel, ada ve pafta numaralar yazlr. Ayrca, kuzey yn belirtilir. 1.14. Poz No: Teknik, zel ve yapm artlar ile birim fiyat tarifleri bulunan ve

anlamalarnda bedeli gsterilen veya sonradan yeni fiyat yaplan i birimleridir. 1.15. Doz: 1 m3 betonda bulunan imentonun kilogram cinsinden miktardr. Salam zeminin derinde olmas ve kazk temellere gre daha

1.16. Keson:

geni ve salam temel yapmak gerektii durumlarda zemin zerinde ii bo olarak ina edilen ve arlndan da yararlanlarak istenilen derinlie indirilerek uygulanan temel biimidir.

Yrd. Do. Dr. evket ATE

Yrd. Do. Dr. Sleyman ADANUR

1.Hafta

N 404 Yap Ynetimi

Uygulama 1.1. 16.057/B Poz Numaral Satn alnan ve beton pompasyla baslan hazr beton (BS14/C14 Betonu) iin birim fiyat analizi yaplmas.

Rayi Poz No

Tanm MALZEME GDERLER

Birim

Miktar

04.031 04.042 04.109 04.109

Beton sulama suyu Hazr beton harc (BS14) Mazot M.ya, Benzin, stb karl LK GDERLER

m3 m3 Kg Kg

0.4000 1.0000 0.0187 0.0038

01.015 01.405 01.501

Beton ustas Makinist yardmcs Dz ii MAKNE GDERLER

Saat Saat Saat

0.1500 0.0500 0.3000

03.527

Vibratr

Saat

0.0500

Ykanm, elenmi ve/veya krlm gronlometrik agrega ile Trk Standartlarna uygun, projesinde ngrlen dayanm salayacak ekilde hazrlanm (BS14) niteliindeki hazr beton harcnn satn alnmas transmiksere yklenerek iyerine kadar nakli, dkm yerine beton pompasyla baslmas, serilmesi, vibratr ile sktrlmas gerektiinde, sulanmas, souktan, scaktan ve dier d tesirlerden korunmas, gerekli ve yeter sayda deney iin makine, ara, gere ve laboratuar giderleri, iyerindeki her trl yatay ve dey tamalar ykleme ve boaltmalar ile mteahhit kar ve genel giderler dhil yerinde dklm 1 m3 BS14(C14) hazr beton fiyat.

Yrd. Do. Dr. evket ATE

Yrd. Do. Dr. Sleyman ADANUR

1.Hafta

N 404 Yap Ynetimi

2007 yl Bayndrlk ve skn Bakanl birim fiyatlarna gre

Rayi Poz No 04.031 04.042B 04.109 04.109 01.015 01.405 01.501 03.527 cret (YTL) 3.50 66.00 2.21 2.21 4.00 3.25 2.75 4.07 Karsz (YTL) 1.400 66.000 0.041 0.008 0.600 0.163 0.825 0.204 Karl (YTL) 1.750 82.500 0.052 0.010 0.750 0.203 1.031 0.254

Tanm Beton sulama suyu Hazr beton harc (BS14) Mazot M.ya, Benzin, stb karl Beton ustas Makinist yardmcs Dz ii Vibratr

Birim m3 m3 Kg Kg Saat Saat Saat Saat

Miktar 0.4000 1.0000 0.0187 0.0038 0.1500 0.0500 0.3000 0.0500

16.057/B Hazr beton 1m3 fiyat: 86.55 YTL

Yrd. Do. Dr. evket ATE

Yrd. Do. Dr. Sleyman ADANUR

1.Hafta

N 404 Yap Ynetimi

Uygulama 1.2. 21.011 Poz Numaral Dz yzeyli beton ve betonarme kalb iin birim fiyat analizi yaplmas.

Rayi Poz No

Tanm MALZEME GDERLER

Birim

Miktar

04.152 04.270

am kereste ivi ve tel LK GDERLER

m3 Kg

0.0120 0.1000

01.017 01.501

Dlger ustas Dz ii

Saat Saat

0.7500 0.7500

Beton ve betonarme yapm ileri iin darece gerekli grldnde onaylanm projelerine gre aatan kalp yaplmas, sklmesi, bu iler iin gerekli tahta, mesnet kadronlar, kuaklar, destekler, ivi, tel benzeri gereler, zayiat ve iilik, mteahhit kr ve genel giderler dhil 1 m fiyat. Kalp gren yzler, projesinden veya yerinden llerek hesaplanr. Boluk hacmi karlmadan imalt deliklerinin evre kalplar lye dhil edilmez. Deliin kalp tarafndaki yznden delik boluu karlmaz. Kalptan kan malzeme mteahhide aittir. 2007 yl Bayndrlk ve skn Bakanl birim fiyatlarna gre
Rayi Poz No cret (YTL) 4.00 2.75 475.00 1.15 Karsz (YTL) 3.000 2.063 5.700 0.115 Karl (YTL) 3.750 2.578 7.125 0.144

Tanm

Birim

Miktar

01.017 01.501 04.152 04.270

Dlger ustas Dz ii am kereste (2. snf) ivi ve tel (TS 155)

Saat Saat m3 Kg

0.7500 0.7500 0.0120 0.1000

21.011 Dz yzeyli beton ve betonarme kalb 1m2 fiyat: 13.60 YTL

Yrd. Do. Dr. evket ATE

Yrd. Do. Dr. Sleyman ADANUR

1.Hafta

N 404 Yap Ynetimi

Uygulama 1.3. 21.021 Poz Numaral Eri yzeyli beton ve betonarme kalb iin birim fiyat analizi yaplmas. Rayi Poz No Tanm MALZEME GDERLER 04.152 04.270 am kereste ivi ve tel LK GDERLER 01.017 01.501 Dlger ustas Dz ii Saat Saat 1.5000 1.5000 m3 Kg 0.0180 0.1500 Birim Miktar

Beton ve betonarme yapm ileri iin darece gerekli grldnde onaylanm projelerine gre aatan kalp yaplmas, sklmesi, bu iler iin gerekli tahta, mesnet kadronlar, kuaklar, destekler, ivi, tel benzeri gereler, zayiat ve iilik, mteahhit kr ve genel giderler dahil 1 m fiyat. Kalp gren yzler, projesinden veya yerinden llerek hesaplanr. Boluk hacmi karlmadan imalt deliklerinin evre kalplar lye dahil edilmez. Deliin kalp tarafndaki yznden delik boluu karlmaz. Kalptan kan malzeme mteahhide aittir. 2007 yl Bayndrlk ve skn Bakanl birim fiyatlarna gre
Rayi Poz No Tanm Birim Miktar cret (YTL) 4.00 2.75 475.00 1.15 Karsz (YTL) 6.000 4.125 8.550 0.173 Karl (YTL) 7.500 5.156 10.688 0.216

01.017 01.501 04.152 04.270

Dlger ustas Dz ii am kereste (2. snf) ivi ve tel (TS 155)

Saat Saat m3 Kg

1.5000 1.5000 0.0180 0.1500

21.021 Eri yzeyli beton ve betonarme kalb 1m2 fiyat: 23.56 YTL

Yrd. Do. Dr. evket ATE

Yrd. Do. Dr. Sleyman ADANUR

1.Hafta

N 404 Yap Ynetimi

10

2. Hafta Snf i almas: 1) 23.051 Profil demirlerin hazrlanmas ve yerine tespiti (34 kg/mye kadar olanlar) 2) 23.001/1 8-12 mm betonarme ubuklarnn bklmesi ve yerine konmas 3) 15.001/1 A-Makine ile yumuak ve sert toprak kazlmas (serbest kaz) Yukarda verilen i kalemleri iin birim fiyat analizlerini ve yapm artlarn hazrlayarak Bayndrlk ve skn Bakanlna ait 2007 yl birim fiyatlarn elde ediniz.

Yrd. Do. Dr. evket ATE

Yrd. Do. Dr. Sleyman ADANUR

1.Hafta

ANTYE ORGANZASYONU VE YNETM

2. BLM

N 404 Yap Ynetimi

2. 1. ANTYE ORGANZASYONU VE YNETM Proje nitelerinin ina edilecei yerlere antiye denir. antiyenin yer seimi, bykl, kapsad tesislerle antiye ara ve gereler listesi, projenin tipi, bykl ve yerel koullara gre her projede deiiklik gsterebilir. Bir antiyenin planlanmasna gemeden nce antiyenin allan ve yaanan bir yer olduunu gzden uzak tutmamak gerekmektedir. antiyede yaplan almalarn eit ve zelliklerine gre yer almas gereken her trl tesis de bulunmaldr. Ynetim binalar, ambarlar, atlyeler, servis yollar, malzeme ocaklar, laboratuvarlar, yardmc tesisler v.b. yerler bu alma dzenine gre yaplr. Ayrca, iinde yaanlan yer olarak alanlarn gereksinimlerini karlayacak sosyal ve shhi tesisler, lojman ve iletmeler de bulunmaldr. Bu tip tesislerin bykl alan ii saysna ve blge koullarna gre deimektedir. Bu tip yaplardan bir ksm, proje iletmeye devredildiinde iletmeye ait yaplar iinde yer alacak, bir ksm ise inaatn bitmesiyle birlikte sklecektir. Bunlar genelde geici tesislerdir. Proje planlamas aamasnda bu planlamann gerekten ok iyi yaplm, maliyet ve gereksinimlerin tam olarak ortaya kartlm olmas nem kazanmaktadr. Projenin durumu kesinletikten sonra, uygulama program gz nne alnarak inaat makine listesi hazrlanmaldr. Bu listenin hazrlanabilmesi iin de inaatn plankotesinin ve aplikasyon durumunun kartl olmas, zemin kaz ve dolgu durumlar, demirli beton, demirsiz beton v.b. ana i kalemlerine ait inaat kapasitelerinin bilinmesi gerekmektedir. Ayrca, hazrlanan makine park listesi, yatrm planlar iin ok yararl bir veri olmaktadr. Organizasyon; belirlenmi plan hedeflerine ulamak iin gerekli olan mekn, aragere, makine ve insan gc ihtiyacn tespit etme, temin etme, dzenleme ve etkin bir ekilde kullanma amacna ynelik faaliyetlerin tmn ifade etmektedir. Bir inaat firmasnda atlacak en nemli adm, uygun bir organizasyon yaps ortaya koymaktr. Bu organizasyon yaps hazrlanmadan firma bnyesindeki birbirinden farkl ilevlerin etkin ve koordineli bir biimde yerine getirilmesi pek mmkn olamamaktadr. Bu nedenle her firma, stratejisiyle uyumlu ve ilevsel gereksinimlerine uygun bir organizasyon yaps kurmak durumundadr. Firma apndaki organizasyon yaps dzenlenirken, kiisel sorumluluklarn en etkin ekilde ortaya konulmas gereklidir. Kiilere yklenen sorumluluklar ne yerine
Yrd. Do. Dr. evket ATE Yrd. Do. Dr. Sleyman ADANUR 2.Hafta

N 404 Yap Ynetimi

getiremeyecekleri kadar ar ne de bo kalacaklar kadar hafif olmaldr. Verilen ile karlnda alnan sonucun paralellii salanarak st dzey yneticilerle alanlar arasnda i dalm asndan denge ve eitlik salanmaldr. e balamadan nce yaplmas gerekenler: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Sosyal Sigortalar Kurumunun (SSK) ilgili blge veya ube mdrlnden iyeri numaras alnmaldr. SSKdan alnan imza sirkleri antiye ynetimince doldurulup imzalanmaldr. lgili vergi dairesinden hesap numaras alnmal ve kasa defteri noterde onaylatlmaldr. yerinin blge alma mdrlnden dosya numaras alnmal, yap i defteri temin edilerek alma mdrlne tasdik ettirilmelidir. mar mdrl veya belediyeye Teknik Uygulama Sorumluluu (TUS) iin mracaat edilmelidir. antiyeye elektrik, su, telefon ve internet balant temini iin ilgili kurumlara mracaat edilmelidir. kazalar gibi acil durumlarda gidilecek en yakn poliklinik, hastane ve eczane tespit edilmeli, antiye salk ileri sorumlusu ve ofrlere gidecekleri adres ve bavuracaklar kiilerle ilgili bilgi verilmelidir. 8. Gerekli sigorta ilemleri yaplmaldr.

antiye hareket plan-projesi n hazrl: 1. 2. Sahann rlevesi alnarak alma sahas ve ulamn yaplaca antiye snrlar tespit edilmelidir. naat sahasndan geen ve tanmas gereken alt yap hatlarnn varl aratrlmal, ulam ilemleri ile birlikte ilgili kurum ve kurulularla irtibata geilerek hareket ilemleri iin giriimler yaplmaldr. 3. 4. antiye yaknndan geen enerji hatt varsa, elektrikle alacak makineler de dikkate alnarak o hattan yararlanlp, yararlanlamayaca renilmelidir. Kurulacak ambarlarn gerekli malzemeye gre kapasite ve byklkleri tespit edilmelidir.
Yrd. Do. Dr. evket ATE Yrd. Do. Dr. Sleyman ADANUR 2.Hafta

N 404 Yap Ynetimi

5. 6.

antiye tesislerinde yaplacak imalatlarn yaklak ortalama gnlk ve toplam miktarlar tespit edilmelidir. Aralara park, tamirhane, yedek para deposu iin ayrlacak yerlerin ve antiye ii yollarn llerinin tayini iin antiyede kullanlacak i makinelerinin eidi ve saylar tespit edilmelidir.

7.

Yaplacak iin bykl gz nnde tutularak, ortalama ve en fazla ka ii ve teknik elamann antiyede alaca, bunlardan ne kadarnn antiyede kalaca tespit edilmelidir. Bulunan saylara gre iilerin dinlenme, yemek yeme, soyunup giyinme, yatma, tuvalet yerleri, saylar ve lleri; evli personel iin yaplacak lojmanlarn yerleri ve saylar belirlenmelidir.

8.

antiye kuruluunda, asgari ihtiyalarn minimum yatrm ve iletme maliyeti ile karlanmas prensibi esas olmal, kurulacak tesis seiminde bina, baraka, konteynr kullanlmas gibi seeneklerden en uygun olan seilmelidir.

9.

antiyenin byk yerleim merkezlerinden uzak olmas halinde, antiyede bulunacak personel ve iilerin ihtiyalarn karlamak iin yaplacak kantin ve benzeri binalarn say ve byklkleri tespit edilmelidir.

10. antiye ii ulam gzergahlar ile dahili su ve elektrik datm plan ve gzergahlar belirlenmelidir. 11. Haberleme ihtiyalar tespit edilerek, telefon hat says, internet hat kapasitesi, telsiz ihtiyac vb. belirlenmelidir. 12. antiye iin gerekli olacak; bilgisayar, yazlmlar, yazc, fotokopi ve faks makinesi gibi ofis aralar tespit edilmelidir. 13. Jeneratr gerekiyorsa bunlarn say ve kapasiteleri tespit edilmelidir. 14. Gnlk kullanlacak ortalama su miktar hesaplanmal ve bu suyun nereden, ne ekilde temin edilecei ve antiyede nasl saklanaca belirlenmelidir. 15. Sahaya giri k noktalar tespit edilmelidir. 16. evre itinin tipi ve gzergh tespit edilmelidir. 17. Kanalizasyon ve fosseptik yerleri belirlenmeli, tesisatlar ihtiyaca yeter kapasitede olmaldr. 18. Beton santrali, kule ve vin gibi sabit tesislerin yerleri tespit edilmelidir. 19. Beton tesisi dklecek betonun youn olduu merkeze yakn olacak ekilde kurulmaldr.

Yrd. Do. Dr. evket ATE

Yrd. Do. Dr. Sleyman ADANUR

2.Hafta

N 404 Yap Ynetimi

20. Atk suyun iindeki imento; bzn tkanmasn kolaylatracandan, beton tesis alanna ak drenaj yaplmal, bu alanda bz kullanlmamaldr. 21. Beton mikserlerinin beton santral yannda birikmesini nlemek iin park yeri tespit edilmelidir. 22. p ve atk malzeme toplama noktalar belirlenmelidir. 23. Kantar gerekiyorsa antiye giriine yakn bir yere kantar binas yaplmaldr. 24. Kablo ve hat ekimleri antiyenin kalc bir tesis olduu dnlerek dzgn bir ekilde yaplmaldr. Elektrik ebekesinde kablo ek saysnn en az sayda tutulmas zamanla ortaya kacak arzalar byk lde nleyecektir. 25. Elektrik direinde elektrik panosu varsa paratoner tesisat denmesi faydal olacaktr. 26. Hkim rzgr yn renilmelidir. 27. antiye tesislerinin bulunduu alanlarda aalandrma ve yeillendirme yaplmaldr. 28. antiye sahas yamur sularnn birikmesine engel olacak ekilde, rnein %1 1.25 eimli olmal, antiye evresi ve nitelerin etrafnda gerekirse drenaj yaplmaldr. 29. Ulam projesi zerinde ileride bir yaplama olmayacak ekilde antiye tesisleri, ulam yollar, ak ve kapal stok sahalar yerletirilmelidir. antiye Gvenlii 1. 2. 3. antiyenin evre gvenliini salayacak nlemler alnmaldr. antiyenin grnr yerlerine, i emniyeti ve antiye gvenliine ilikin uyar levhalar konmaldr. antiyenin giriine iin ad, ivereni, ada-pafta no, yapmc firma veya firmalarn isimleri, teknik sorumlularn isim ve unvanlar, iin keif bedeli gibi bilgilerin yazl olduu bir pano yerletirilmelidir.

Yrd. Do. Dr. evket ATE

Yrd. Do. Dr. Sleyman ADANUR

2.Hafta

N 404 Yap Ynetimi

DEPO YERLERNN TESPT Kum Deposu 1. Har yaplan yerlere yakn olmal ve etrafnda aralarn manevras iin yeterli mesafe bulunmaldr. akl Deposu 1. Beton hazrlanan tesise yakn olmal, aralar kolayca akl dkp

uzaklaabilmelidir. Kazdan kan Toprak 1. Kazlardan kan toprak antiye iinde dolgu olarak kullanlacaksa, bu durum proje safhasnda tespit edilerek ara stok sahalar belirlenmelidir. imento Depolar 1. 2. Beton hazrlanan tesise yakn olmaldr. imento, beton veya ta zemin zerine konursa rutubetin etkisiyle bozulabileceinden, imento depolarnn demeleri adi ahap deme ile kaplanmaldr. Betonarme demirleri stoklama ve hazrlama yeri 1. 2. Stok sahas ve demir hazrlama sahas ykleme ve indirme iin kolay ulalabilir, vinlerin etki alan iinde olmaldr. Betonarme demirleri kullanlmadan uzun sre bekletilecekse, yalarla ar derecede paslanmamalar, yal havalarn demir kesme ve bkme ilemlerini etkilememesi iin demir kesme ve bkme makineleri bir sundurma altnda olmaldr.

Yrd. Do. Dr. evket ATE

Yrd. Do. Dr. Sleyman ADANUR

2.Hafta

N 404 Yap Ynetimi

Dorama Atlyeleri 1. Hazr alnan doramalar bina iinde bir yere konabilirler. Fakat antiyede imal edilecek doramalar iin kereste deposu yaknnda bir dorama atlyesi planlanmaldr. Demircilik ileri 1. 2. Scak demircilik ilerinin yaplaca yerler kereste ve benzeri gere depolarndan uzakta dnlmelidir. Souk demircilik ileri iin ayrlan yerler, dier gere depolar ve iyerine uygun uzaklkta tanzim edilmelidir. Makine ve ara parklar, bakm tamir atlyeleri 1. 2. Ara parklarnn yeri antiye giriinde, yola yakn olmaldr. Bakm ve tamir atlyesinin yaknnda 4050 m2 lik bir alana ambar kurulmaldr. Yollar 1. 2. antiye ii yollarn genilii ve yzey kaplamas, kullanlacak motorlu tatlarn zelliine ve trafik younluuna gre belirlenmelidir. antiye ii yollar, alma yerleri ve depo yerlerine gre tanzim edilmelidir. Yollarn planlanmasnda tat yollar ile yaya yollarnn sk kesimemesine dikkat edilmelidir.

Yrd. Do. Dr. evket ATE

Yrd. Do. Dr. Sleyman ADANUR

2.Hafta

N 404 Yap Ynetimi

2.2. YAPI MAKNELER 2.2.1 DOZERLER Dozerler, genellikle kaz, dolgu, yarma, ekme ve itme ilerinde kullanlan i makineleridir. Dozerlerle yaplan balca iler Her eit kaz ileri, Kabaca yaplmas istenilen tesviye ileri, Dolgu malzemesinin yaylmas, Her eit enkazn (yknt ve artk gere) kaldrlmas, Kar ve buzlarn temizlenmesi, Kazlan malzemenin 90 m. ye kadar itilerek tanmas, Dalk ve kayalk arazide yollarn almas, Aalarn devrilmesi, Zemin rtlerinin temizlenmesi, Ta ocaklar tabanlarnn temizlenmesi, Skreyperlerin itilmesi veya ekilmesi, Yumuak zemine oturmu veya devrilmi i makinelerinin kurtarlmas.

ekil 1. Dozer

Yrd. Do. Dr. evket ATE

Yrd. Do. Dr. Sleyman ADANUR

2.Hafta

N 404 Yap Ynetimi

Bir dozer; dizel olarak alan motor, palet veya lastik tekerler, zel kollaryla ana asiye bal bak, kumanda yeri, kumanda kollar, hidrolik kaldrma kollar veya kaldrma halatlarndan meydana gelmektedir. Bak: Dozerlerle yaplan eitli iler, dozerlerin nlerine taklan i bkey biiminde elik levhalardan meydana gelen kalkanlar yardmyla olur. Kalkanlar, dozerlerin ve yaplacak ilerin zelliine gre eitli ekillerde bulunmaktadr. Kalkanlarn taban ve u ksmlarna anma ve darbe etkilerine dayankl alaml elikten yaplm, civatalarla kalkanlara balanan baklar taklr. Sert zeminlerin kazlmasnda baklar genel olarak u ksmlarndan and veya krld iin, btn ban deitirilmesi yerine yalnz krlan veya anan u ksmlar deitirilir. Kalkanlarn i bkey olmas nedeniyle kazlan malzeme dozer hareket halinde iken ne doru yuvarland iin kaz ilemi kolaylamaktadr. Kalkan boyutlar, dozerlerin gleri ve eitli ilere uygulanmasna gre deimekte olup genellikle uzunluklar 2m.-4,5m., ykseklikleri ise 0,6m.-1,5m. arasnda deimektedir. Dozer kalkanlar ya elik halatlarla mekanik olarak, ya da hidrolik olarak aa, yukar inip kalkabilir. allk zemin yzeylerinin kolaylkla ve verimli bir ekilde temizlenmesi amacyla, dozerlere olduka byk ve dili baklar olan kalkanlar taklmaktadr. Dozerler, kalkan(bak) biimleri, mekanik veya hidrolik olarak alan kollarn durumuna ve ie uygulanmalar bakmndan, buldozer, tiltdozer ve angldozer olmak zere balca eittir. a) Buldozer: Buldozerlerde kalkan traktrn boy eksenine dik ve traktr gvdesine olduka yakn balanmtr. Bu zelliinden dolay olduka dengeli olarak sert zeminlerin kazlmas, kayalarn ve aa kklerinin sklmesinde kullanlr.

ekil 2 Buldozer kalkan durumlar

Yrd. Do. Dr. evket ATE Yrd. Do. Dr. Sleyman ADANUR 2.Hafta

N 404 Yap Ynetimi

10

Buldozer kalkanlar, kaldrma kollar yardm ile dozerin oturduu zeminden (dozer cins ve byklne gre) 30 cm. - 50 cm. kadar aa inebilir, 60 cm. -100 cm. kadar da yukar kalkabilir. Baz buldozer tiplerinde ise kalkanlar azda olsa saa veya sola dnebildii gibi, ne ve arka ya da yatabilmektedir.

b) Tiltdozer: Tiltdozer kalkanlar, buldozer kalkanlarnda olduu gibi yataya dik olarak aa yukar hareket edebilir. Ayrca, bir ucu dier ucuna gre yatayla 10 lik bir a yapacak ekilde kaldrlabilir. Bu zelliinden dolay, tiltdozerler, buldozerlerin yapt ilere ek olarak, hendek ama ve yama kazlarnda da kullanlr.

ekil 3. Tiltdozer Kalkan Durumu

c) Angldozer: Angldozer kalkanlar, buldozer ve tiltdozer kalkanlar durumuna getirilebildii gibi, ayrca saa veya sola doru da 30 kadar dndrlebilir. Angldozerlerin kalkan hacmi buldozerlerin kalkan hacminden daha byktr. Bu dozerler yama kazlar, hendek ama, iterek 90 m. ye kadar kazlan gerelerin tanmas ve serilmesinde kullanlr.

Yrd. Do. Dr. evket ATE

Yrd. Do. Dr. Sleyman ADANUR

2.Hafta

N 404 Yap Ynetimi

11

2.2.2 GREYDERLER Greyderler, zemin tesviyesi ve alabilecei kadar sertlikte bulunan zeminlerde hendek ama ve ev dzeltme ilerinde kullanlan i makineleridir. Greyderlerle yaplan balca iler: Toprak tesviyesi, Hendek ama ve ev dzeltilmesi, Bitkisel tabakann kaldrlmas Yol ve alan gerecinin serilmesi, Zeminin gevetilmesi, Kar kremesi, Gerektiinde kei aya silindirinin ekilmesi,

ekil 4. Greyder

Gnmzde i yerlerinde eitli greyderler almaktadr. Bu greyderlerde baz ayrcalklar bulunmakla beraber, genellikle ana aksamlar (paralar) ayn olup bu paralarn balcalar unlardr: Kumanda yeri: Greyder operatrnn makineyi ynetme yeridir. Kumanda yerinin zeri baz greyderlerde camekn eklinde kapal bazlarnda ak bazlarnda ise stte yalnz bir glgelik vardr. Hangi durumda olursa olsun greyder operatr alrken etrafn rahata grebilmelidir. Kumanda yerinde greyderin tm

Yrd. Do. Dr. evket ATE

Yrd. Do. Dr. Sleyman ADANUR

2.Hafta

N 404 Yap Ynetimi

12

hareketlerini salayan mekanik veya hidrolik olarak alan kumanda kollar bulunur. Tekerler: Greyderlerin genellikle nnde iki, arkasnda ise drt adet lastik teker bulunur, n tekerler kumanda yerine bal olup, yaplacak ie gre saa veya sola yatrlabilir. Bu tekerler ayn zamanda greyderin keskin dnleri iin de ok yararl olmaktadr. Arka tekerler tahrik motoru aracl ile greyderin hareketini salar. Greyderlerin tekerleri yaplan ie ve alt zemine gre iirilmeli, hi bir zaman birbirinden farkl ikinlikte olmamaldr. Lastiklerin iirilmesi greyder motorunun nne taklm ve motordan ald gle alan zel bir kompresrle yaplr. Kalkan (Kepe): Greyder kalkanlar, greyderlerin glerine ve yaplacak ilerin zelliine gre eitli biim ve byklktedir. Kesme ilemi dozerlerde olduu gibi kalkanlarn alt kenarna cvatalarla balanan baklar yapmaktadr. Bu baklar paral olup gerektiinde deitirilir. Greyder kalkanlar dili dairesel eleman yardmyla saa ve sola dnebildii gibi i durumuna gre bir miktar ne ve arkaya yatrlabilir. Bundan baka kalkan kendi uzunluunun 2/3 kadar saa ve sola doru kabilir. Dairesel dili eleman: Dairesel dili elemann esas grevi greyder kalkanna yataklk etmektir. Kalkan dairesel eleman ekseni etrafnda dnebilecek ekilde dili elemana balanmtr. Tarak: Baz zeminler sert olduundan greyder alrken glk ekilebilir. Bu gibi durumlarda zemin nce greyderin tara ile gevetilir, bundan sonra kalkan altrlarak tesviye ileri yaplr. Tarak hidrolik veya mekanik kollarla ana gvdeye balanm olup, zerinde iin durumuna gre says ayarlanabilen diler bulunmaktadr.

Yrd. Do. Dr. evket ATE

Yrd. Do. Dr. Sleyman ADANUR

2.Hafta

N 404 Yap Ynetimi

13

2.2.3 YKLEYCLER (LOADER) Ykleyici, kapasitesi orannda kazc bir i makinesi olmakla birlikte, ayn zamanda pratik bir ykleyicidir. Ykleyicilerle Yaplan Balca ler: Kapasitesi iinde ok sert olmayan zeminlerin kazlmasnda, Kum ve akln ocaklarndan karlmas ve tayc makinelere yklenmesinde, Maden ocaklarndan karlan maden cevherinin, tayc makinelere yklenmesinde, Kmr ocaklarnda uygun yerlerde kaz ileri ve ykleme ilerinde, nceden kazlm veya kendi kazd gerecin depo edilmesinde, Gerektiinde zemin yzeyinin syrlmas ve temizlenmesinde. nden kazp nden ykleyen, nden kazp yandan veya arkadan ykleyen ykleyici eitleri bulunmaktadr. nden kazp nden ykleyen trakskavatr ad verilir. Trakskavatrler kaz ve ykleme ilerini ok verimli ve ayn zamanda gvenceli yaptndan, gnmzde i yerlerinde ok kullanlan bir makinedir. Fakat hi bir zaman dozer gibi kaz yapma olana yoktur. Ykleyicilerdeki kumanda yeri, lastik tekerler veya paletler, motor gibi aksamlar dozer ve greyderlerde olduu gibidir. Ayrcalk gsteren aksamlarn balcalar unlardr. a) Kepe (kova), b) Bum (kepe tama kolu), c) Hidrolik kollar, d) Mekanik kollar

Yrd. Do. Dr. evket ATE

Yrd. Do. Dr. Sleyman ADANUR

2.Hafta

N 404 Yap Ynetimi

14

ekil 5. Ykleyici (Loader) Kepe (kova): Ykleyici kepeleri, eitli zeminlerin kazlmas veya kazlm gerecin yklenmesi iin deiik ekillerde bulunurlar. Kepe ularna anmaya kar dayankl sert alaml elikten yaplm dili veya dz baklar taklr.

ekil 6. Kepe Az Dz Olan Ykleyici ve Kepesi

Ykleyici kepeleri eklemlerle buma balanm olup hidrolik ve mekanik kollarn altrlmasyla ne, yukar, saa veya sola dndrlebilir. Baz ykleyici kepeleri ekil 8 de grld gibi alp, kapanabilir durumda iki paral olup, hem dz

Yrd. Do. Dr. evket ATE

Yrd. Do. Dr. Sleyman ADANUR

2.Hafta

N 404 Yap Ynetimi

15

azl hem de dili azl kepelerin iini yapabilirler. Bu kepelerle, dolu kepenin boalmas da kolaylar.

ekil 7. Kepe az dili olan ykleyici

ekil 8. Kepesi alp kapanan ykleyici Zorunlu durumlarda ykleyicilerin saa veya sola boaltma yapmas gerekirse ykleyici burnuna zel tekne taklr. Bum (Boam) (kepe tama kolu): Ykleyici tipi, kapasitesi ve yaplacak iin zelliine gre eitli boy ve biimlerde bulunur. Genellikle birbirine paralel ve belirli bir aralkla, konumlu iki elik elemann birer ucu kepeye, dier ular ykleyici gvdesine eklemlerle baldr. Bumun hareketi ise hidrolik bum kaldrma kollarnn altrlmasyla yaplr. Hidrolik kollar: Hidrolik kollar, genellikle silindir eklinde drt adet olup, bunlardan ikisi bumun kaldrlp indirilmesi, dier ikisi de kepenin doldurulmas,
Yrd. Do. Dr. evket ATE Yrd. Do. Dr. Sleyman ADANUR 2.Hafta

N 404 Yap Ynetimi

16

dzeltilmesi, geriye dndrlmesi ve boaltlmas gibi hareketlerin yaplmasn salarlar. Mekanik kollar: Kepenin hareketlerini salayan, birer ular hidrolik kepe kollarna, dier ular kepeye eklemlerle bal zel elik aksamlardr. 2.2.4 RUTERLER (ROOTERLER) - RPPERLER Dozerlerin kazamayaca kadar sertlikteki zeminlerin kazlmas gevetilmesi amacyla kullanlan kaz makinelerine ruter (ripper) ad verilir. Ruterlerle Yaplan Balca ler: Sert kayalarn sklmesinde, Betonlarn sklmesinde, Sert zeminlerin geveltilmesinde, Aa kklerinin sklmesinde, Asfalt vb. zemin kaplamalarnn sklmesinde. Ruterlerde Ana Ksmlar: RUTER; ekici makine, skc diler, hidrolik bastrma dzeni ve ekili olanlarda yk tablas gibi ana ksmlardan meydana gelir. ekici makine: Ruterlerde ekici makine olarak genellikle paletli traktrler kullanlr. Gerektiinde greyder, dozer vb. i makinelerinin uygun yerlerine de taklarak bu makinelerin ekme gcnden yararlanlarak rooter meydana getirilir. veya

ekil 9. Ruter
Yrd. Do. Dr. evket ATE Yrd. Do. Dr. Sleyman ADANUR 2.Hafta

N 404 Yap Ynetimi

17

Skc diler: Ruterlerde zeminin kazlma ve gevetilme ileri, gerektiinde sklp taklabilen di ad verilen sivri ularla yaplr. Bu dilerin u ksmlar anmaya ve kopmaya dayanml sert alaml elikten yaplm olup, die ayrca balanr. Bir ruterde kazlacak zeminin zellii, ekici motorun gc ve kazma derinliine gre, zel yuvalarna taklmak veya karlmak suretiyle azaltlp oaltlabilen l-5 adet di bulunur.

ekil 10. Tek ve ift Dili Ruter

ekil 11. ve Be Dili(gerektiinde taklr) Ruter

Hidrolik bastrma dzeni: Ruter dilerinin kaz zeminine batrlmas dilerin hidrolik dzenle bastrlmas ile salanr ve motorun ekme kuvvetinden yararlanarak kaz yaplr.

Yrd. Do. Dr. evket ATE

Yrd. Do. Dr. Sleyman ADANUR

2.Hafta

N 404 Yap Ynetimi

18

2.2.5 EKSKAVATRLER

Ekskavatrler; otomobil ya da kamyonlarn aksine hareketi direkt motordan almadan alrlar. Motor, gc reterek aktarma organ vastasyla hidrolik pompaya iletir. Hidrolik pompa ise bir kalp gibi tanktan ald hidrolik yan ok yksek basnla pompalar. Kumanda valflar ya ynlendirir ve komutlara gre kova, bom veya yry hareketine dnr. Hareketin kayna yksek basnl yadr. Ekskavatrler, amaca gre paletli veya lastik tekerlekli olabilir. Ekskavatrn kullanld yerler: Ekskavatr, kaz ilerinin ana makinesidir. Hareket kabiliyetinin ok yksek olmas, kaz ve yklemeyi ayn anda yapabilmesi nedeniyle en yaygn i makinesidir. Yaplacak kaznn amacna gre ekskavatrn bykl deiir. Motor gc, kova hacmi ve kazabilecei kaz derinlii ile orantl olarak artar. Ekskavatrler, genel olarak yap temelleri, hendek kazlar, hareket sahas kstl yerlerde direk kazp ykleme gereken kazlarda, drenaj ve sulama kanallar kazlarnda, hassas kaz ve krma ilerinde, tnellerde kullanlr. Hareket kabiliyetinin ok yksek olmas, kaz ve yklemeyi ayn anda yapabilmesi nedeniyle en yaygn i makinesidir.

Yrd. Do. Dr. evket ATE

Yrd. Do. Dr. Sleyman ADANUR

2.Hafta