B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Phn 3: Sc mnh n by ca hnh ng

C lm i -Nike Ni th r tin. Hy hc cch nghe bng mt. Hnh ng tc l ni ln hn li ni. Hy nhn nhng g mt ngi lm hn l nghe nhng g h ni -Ngi cha giu Mi ngi c th giu khng? Mt ln ti hi ngi cha giu liu mi ngi c th giu khng. Cu tr li ca ng l: c. Nhng g mt ngi phi lm giu c khng kh. S tht l, lm giu tht d dng. Vn l hu ht mi ngi thch lm mi iu theo cch kh khn. Nhiu lm vic cc nhc sut i sng di mc trung bnh, u t vo nhng th h khng hiu, thch lm vic cc nhc cho ngi giu hn l lm vic lm giu cho bn thn, v thch lm theo nhng g mi ngi ang lm hn l lm theo nhng g ngi giu ang lm. Hai phn trc ca cun sch ny c bn ni v tinh thn v qu trnh ln k hoch c giu c. C hai qu trnh u quan trng tin ti v hu sm v giu. Phn k tip l nhng g m mt ngi phi lm v c th lm v hu sm v giu. Mc d tinh thn v qu trnh ln k hoch u quan trng, nhng cui cng nhng g bn lm vi nhng g bn bit l ng k. Nh ngi cha giu: Ni th r tin. C nhiu cun sch bit v cch lm giu. Nhng vn ca nhiu cun sch y l bo bn phi lm nhng iu thng qu kh cho hu ht mi ngi. Phn ny ca cun sch ni v nhng iu n gin m hu ht mi ngi u c th lm. Sau khi c phn ny, bn s bit rng bn c kh nng giu c v knu bn mun. Hay ch t, bn s tm thy mt hoc hai iu bn c th lm gip bn giu hn. Sau khi c phn ny, cu hi duy nht s l: Bn mun lm giu nhanh c no?

140

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Chng 14: Sc mnh n by ca cc thi quen

Ngi cha giu ni: C nhng thi quen lm con giu v c nhng thi quen lm con ngho. Hu ht nhng ngi ngho tr nn ngho v h c nhng thi quen ngho. Nu con mun giu, nhng g con phi lm l rn luyn bn thn mnh c nhng thi quen giu. Nu bn tht s mun giu, bn phi lm theo mt s iu sau y lp i lp li, t by gi cho n mai sau, cho n cui i. Tt c mi ngi phng Ty c th lm v kh nng lm nhng g c ngh. Vn l, ch mt s ngi s v ang nhng iu . Thi quen 1: Thu mt nhn vin k ton Phn m u ca cun sch, ti vit rng d dng mn mt triu hn tit kim mt triu . Trc khi ngn hng cho bn mn mt triu , ngn hng ca bn s mun bit bn c ng tin cy vi s tin y khng. Mt trong nhng cch ngn hng cm thy thoi mi cho bn mn tin l bn c mt h s ti chnh sch s chuyn nghip, l mt dng ca bn k ti chnh Hu ht mi ngi khng tiu chun cho nhng khon vay ln v h c nhng h s ngho nn. Nhiu ngi tr mc li sut cao hn mc cn thit n gin v h c h s ti chnh ngho nn. Trong Rich dad poor dad, ti vit v s quan trng ca s hiu bit ti chnh. Nn tng ca s hiu bit ti chnh l bn tnh trng ti chnh l l nhng g ngn hng mun xem nu h cho bn s tin ng k y. Ngay c nu bn khng c mt cng ty, cuc sng c nhn ca bn l mt cng ty v tt c cc cng ty u c nhng nhn vin k ton. l l do v sao ti nhn mnh khuyn bn thu mt k ton vin v gi mt nhn vin k ton cho cuc i bn. Bng cch c mt k ton vin gi thu nhp ca bn, chi ph, ti sn v tiu sn, bn bt u gi li mt b h s chuyn nghip. Ti cng nhn mnh khuyn bn ngi xung vi k ton vin ca bn v cng i vo cc con s mi thng. Bng cch lp i lp li cng vic kim tra cc con s hng thng, khng nhng bn thit lp mt thi quen tt, m cn thu hiu hn cc khon chi ca bn, bn c th sa cha sm hn, v cui cng bn c th lm ch cuc sng ti chnh ca bn Ti sao chnh bn khng lm iu ? Ti sao phi thu ngi ngoi cuc? Mt s l do l: 1. Bn mun bt u mt ngi chuyn nghip nhm B v I. Tt c nhng ngi nhm B v I u c nhng k ton vin chuyn nghip. V vy hy i x vi cuc sng ti chnh ca bn nhng mt doanh nghip ngay by gi. Nh m t trong Rich dad poor dad, mt trong su bi hc ca ngi cha giu l lo chuyn ca mnh, v iu bt u vi vic thu mt k ton vin chuyn nghip.

141

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

2. Bn cn mt t chc th ba khng v li nhn mt cch khch quan s tin ca bn v cc thi quen chi tiu ca bn. Nh bn bit, tin bc c th l mt ch nhy cm, c bit nu l tin ca bn. Bng cch c mt ngi khng c cm xc vi s ti chnh ca bn, anh y hay c y c th t mi th trong th t v ni chuyn vi bn mt cch r rng v logic. Ti nh cha m ti khng tho lun v tin bc. H gin v khc v tin bc. Tht kh khn khch quan v qun l hay tho lun tin bc 3. Ngi cha ngho khng mun nhn vo bn tnh trng ti chnh ca ng. ng gi cc vn ti chnh ca ng l mt b mt c nhn, mt b mt cho ng, cho gia nh v bt c ai khc. Khi cn nh ti bit gia nh ti c mt kh khn ti chnhnhng chng ti khng tho lun v chng ti gi vn ti chnh nh mt b mt. Cc nh tm l gi l nhng b mt gia nh tr thnh cht c, c ngha l nhng b mt u c gia nh. Ti bit c ni au nhy cm ny t cc cuc vt ln ti chnh nh hng n tt c chng ti, mc d chng ti gi n nh mt b mt 4. Bng cch thu mt nhn vin k ton chuyn nghip khng h xc ng, bn c th mang cc th thch ti chnh ca bn ra ngoi. Bng cch tho lun cc bn tnh trng ti chnh ca bn vi k ton vin chuyn nghip, bn mang ch tin bc v doanh nghip ca i bn ra ngoi. Nu n c m ra, v bn tho lun ti chnh ca bn vi mt chuyn gia, bn cng c th thay i hay ra nhng quyt nh kh khn m bn cn phi lmtrc khi vn ti chnh tr nn c hi. 5. Nu kim c t hn $50,000, v trong nhm E, mt k ton vin chuyn nghip khng nn ly bn qu $100 hay $200 mt thng. Ti nghe nhiu ngi ni h thch chi tin vo thc n hay qun o hn. Vn ca cch suy ngh l chi tin vo thc n hay qun o s khng gii quyt cc vn tin bc v s khng lm bn giu hn. Nh ngi cha giu lun lun ni: C nhng n tt v n xu, thu nhp tt v thu nhp xu, chi ph tt v chi ph xu. ng ni cho ti rng thu mt k ton vin l nhng c vn ti chnh khc l chi ph tt, n gin v chng l nhng chi ph lm bn giu hn, cuc i ca bn s d dng hn, v chun b cho mt tng lai tt hn. Nu bn tht s khng kh nng thu mt k ton vin, th hy tm mt ngi v trao i vi h. Bn c th lau dn nh h hay vn tt nh h trao i vi nhng g h c th lm cho bn. iu quan trng nht l khi bn lm, bt chp gi c bao nhiubi v gi tr lu di s rt cao. Nh ngi cha giu ni: Chi ph ln nht ca con trong cuc i l s tin cho khng lm ra. 6. Quan trng nht, vic thu mt k ton vin chuyn nghip xc nhn mt ln na vi chnh bn thn bn rng bn ang tht s mun gnh vc cuc sng ti chnh c nhn mnh. iu c ngha t nht mt ln trong thng, bn ngi xung vi k ton vin, tnh ton, hc hi, sa cha tng lai ti chnh ca bn.

142

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Trong Rich kid smart kid, phn gii thiu c bt u vi cu Ti sao ngn hng khng yu cu h s hc b ca bn. Nhng th ngn hng yu cu l bn tnh trng ti chnh ca bn. Ngi cha giu ni: Bn tnh trng ti chnh ca con l h s hc b ca con mt khi con ri trng. trng, chng ta nhn h s kt qu t nht mt ln mt hc k. Ngay c khi bn c im xu, bn kt qu vn gi cho bn v b m c c hi bit bn gii mn no v km mn nov sau bn c c hi sa cha. Trong cuc sng thc t, nhng ngi khng c cc bn tnh trng ti chnh, hay h s, khng th sa cha c nu h khng bit h nh th no trong thng , qu , nm . Ngh v bn k ti chnh v h s ca bn v lm vic chm ch c bn h s ti chnh c th c o lng ln hng triu hay hng t . l l do v sao mt k ton vin l quan trng. Cc k ton vin cho bn mt bn h s mi thng. y l ba bc i theo: 1. Tm v thu mt k ton vin 2. C mt s tnh ton chnh xc mi thng v iu kin ti chnh ca bn 3. Xem li bn tnh trng ti chnh ca bn mi thng vi ngi c vn ca bn v th bn c th sa cha nhanh chng Thi quen 2: To ra mt i ng chin thng Trong Rich dads guide to investing, ti vit rng nhng ngi nhm B v I l nhng i bng. Mt trong nhng l do nhng ngi nhm E v S thnh thong gp kh khn v h khng c mt i ng gip h vi nhng k hoch v quyt nh ti chnh. Khi cn nh, ti thy ngi cha ngho gnh ln vai nhng vn ti chnh bng chnh bn thn mnh. ng ngi im lng trong ba cm ti nu ng gp kh khn, ni gin vi m ti nu ng nn ch v tin bc, v ngi mt mnh n khuya. Nhiu ln ti v nh thy m ti ang khc v b bit chng ti ang gp kh khn v tin bc, v b khng c ai ni chuyn. Khi ni n tin bc, ngi cha ca ti l mt ngi ch nh v ng khng bao gi tho lun th thch ti chnh ca ng vi bt c ai. Ngi cha giu ca ti th ngc li, ng ngi vo bn ti mt nh hng, xung quanh l i ng ca ng, v bt u tho lun v cc vn ti chnh ca ng. Ngi cha giu ni: Mi ngi u c cc vn ti chnh. NGi giu c vn v tin bc, ngi ngho, cng ty, chnh ph, nh th cng vy. Nhng g nh ngha mt ngi giu hay ngho n gin l lm th no h gnh vc cc vn y. Ngi ngho ngho v h m trch cc vn tin bc mt cch ngho nn. l l do v sao ngi cha giu tho lun cc vn tin bn ca ng mt cch rng m vi i ng ti chnh ca ng. ng ni: Khng ai c th bit mi th. Nu con mun chin thng tr chi tin bc, con cn c nhng ngi tt nht v thng minh nht trong i ng ca mnh. Ngi cha giu ca ti tht bi v ng ngh ng bit tt c cc cu tr linhng ng khng th.

143

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Sau khi k ton vin cho bn cc bn tnh trng ti chnh hng thng, hy gp i ng ca bn hng thng. Bn c th cn mt nhn vin ngn hng, lut s, nh mi gii chng khon, mi gii bt ng snMi nh chuyn mn u n bn vi mt cp mt khc nhau v nhng cch khc nhau gii quyt vn . Nhng v bn c nhiu kin khng c ngha bn phi i theo tt c. iu quan trng nht l bn khng gi cc vn tin bc ca bn nh mt b mt, bn lng nghe nhng ngi khng minh hn bn nhng lnh vc khc nhau, v cui cng, bn ra quyt nh ca chnh mnh Khi mi ngi hi ti lm sao ti hc c nhiu v tin bc, u t, kinh doanh. Ti n gin tr li: i ng ca ti dy ti. Ti hc nhiu v kinh doanh v u t bn ngoi trng hc v ti coi cuc i ti l mt trng hc thc t. Ti thy ti thch th hn khi gii quyt cc vn ca chnh mnh hn l ngi trng c gng gii quyt cc vn khng c thc. Di y l mt v d ti s dng i ng ca ti dy ti. Mt ngy kia, ti gp mt lut s c gng gii thch cho ti lm th no s dng tin min thu ca chnh ph. S gii thch ca anh vt qua u c ca ti v anh dng nhng t ng ti cha h nghe qua. Thay v phung ph thi gian ca anh v gi v hiu, ti ngng bui gp mt v hn anh mt ba khc. Ln sau, k ton ca ti,v lut s ny cng Kim v ti ngi xung v hai ngi h cng gii thch nhng g anh y mun ni theo ngn ng ca chng ti. Ti ni trc y li ni l cng c ca b c. Mi nh chuyn mn dng nhng t ng khc nhau. V d, lut s dng nhng t ng khc vi k ton vin. Bng cch u t thi gian hiu cc t ng v dch ngha cho ti, ti c th s dng cc t ng ny tt hn v lm cho n tr thnh mt phn cuc i ca ti. Ni cch khc, ti dng nhng t chuyn mn khc nhau nh nhng ngi phin dch v th ti c th dng t ng ca h trong cuc sng. Ti cng c th hiu v s dng nhiu t, ti cng c th lm ra nhiu tin v tng lai ti chnh ca ti cng tt hn. Bui gp ti mt khong vi trm la, nhng ti bit s thu c l rt ln. N gip ti hiu lm th no mn 10 triu t chnh ph vi mt li sut cc k thp. S kt hp gia lut s v k ton ca ti v ch ny s tng tc cc t l ti chnh ca ti. Nh ni trc y, bn c th tng thu nhp mt cch bnh thng hay theo cp s m. Bng cch u t vo t vng v hiu c chng, s giu c ca ti tng theo cp s m. V vy hy bt u thit lp i ng ca bn. Nu bn khng th tr tin cho mt i ng t gi, bn c th cn tm mt ngi v hu thch gip v hng dn mi ngi. Nhiu ln, tt c nhng g bn lm l tr cho h mt ba tra. Bn s ngc nhin v c rt nhiu ngi thch c hi v chia s kinh nghim ca h gip ngi khc. Nhng g bn cn lm l hy tn trng, khng ni nng, v lng nghe chm ch. Hy lm mt thng mt ln, v tng lai ca bn s c lm giu mi mi. Thi quen 3: Khng ngng m rng sc cha v ni dung ca bn

144

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Chng ta ang sng k nguyn thng tin, khng phi thi i cng nghip. Trong k nguyn ny, ti sn ln nht ca bn khng phi l c phiu, tri phiu, qu chng khon, cng ty hay bt ng sn. Ti sn ln nht ca bn l thng tin trong u bn v tui ca thng tin y. Nhiu ngi b b li sau lng v thng tin trong u h l lch s c i hay h bm vo cu tr li ch ng cho ngy hm qua, nhng sai hm nay. Nu bn mun v hu sm v giu, bn cn phi i theo mt th gii khng ngng thay i thng tin. Vy lm th no i theo thi i thng tin? Sau y l mt s iu ti ang tip tc hc. Ti khng bo bn lm chnh xc nhng g ti ang lm, ti ch chia s vi bn m thi. Nu n lm vic tt vi bn th tt ,cn nu khng, hy tm nhng th c th gip bn. Thi quen 4: C tip tc trng thnh Mt ngy kia, mt ngi bn ca ti than phin rng anh mt vi triu th trng chng khon. Anh cha bao gi trc 1995, anh mn tin mua c phiu, v by gi anh mt mi th, c cn nh sau khi th trng khng hong. Anh c than vn mi v cui cng ti nghe , ti ni: Hy ln ln. Anh by gi l ngi ln. iu g khin anh ngh th trng chng khon c tng ln? Cu ni ca ti khng khin anh ngng li. Anh tip tc noi: Ti sao Alan Greenspan khng h thp li sut sm hn? Ti sao ng y tng chng ln? l li ca ng v li ca ngi mi gii chng khon ca ti khin ti mt tt c. Lm sao ti kim li s tin by gi? Ti sao chnh ph lin bang khng lm iu g cho cc mt mt trong th trng chng khon? Lc ti ra i, ti lp li cu ni l: Hy ln ln Ngi cha giu thng ni: Con ngi gi thm, nhng khng nht thit l h trng thnh ln. Nhiu ngi chy xung di vai ca b m hay di vai ca cng ty hay chnh ph. Nhiu ngi mong i ai s chm sc h, hay c trch nhim cho s thiu khn ngoan ca h. l l do h tm kim mt cng vic n inh hay tr n trong chnh ph. Nhiu ngi dnh c i tm kim s bo m v dnh c i trn trnh ri ro, trn trnh s trng thnh hay tm kim ai i din cha m chm sc cho h. Ti bit nhiu ngi khng th tn ti nu khng c B X hi. Ti bit nhiu ngi khng tui ly tin t B X hi, nhng h vn tnh ton B x hi v bo him Y t trong tng lai. Ngn kh an ton ca chnh ph c to ra t thi i Cng nghip v ch to ra bm m an ton cho nhng ngi cc k ngho m thi. Ngy nay, tht km may mn, nhiu ngi mc d c gio dc v tr lng cao, vn tnh ton vi chnh ph chm sc cho h. Chng ta ang thi i Thng tin v y l lc chng ta bt u mt nn vn ho mi trng thnh v chn chn v ti chnh. Hy t b ngn kh an ton ca chnh ph v cc chng trnh x hi cho nhng ai tht s cn n.

145

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Khi ti ri trng hc, ti ngh ti trng thnh v bit mi cu tr li. Ngy nay, ti thng ni: Ti c ti bit trc nhng g ti bit hm nay. C nhiu iu ti lm trong qu kh v ti t ho ti lm, nhng ti khng lm chng ngy nay. Ti tin rng trng thnh l nhn ra rng: s trng thnh c ngh lm nhng iu khc bit khi chng ta gi thm. Tip tc lm nhng iu c hng ngy trong cuc i theo nhiu cch s kim hm s pht trin v tinh thn cng nh cm xc. Th gii ang thay i, pht trin phc tp, chng ta cng nn th. Mt trong nhng cch th gii ang thay i l khng c nhiu cng vic n nh v s an ton ti chnh na. Cc cng ty ang y mi ngi ra ngoi th gii lnh lo him tr v ni vi h: ng mong chng ti s chm sc qu v mt khi qu v thi lm vic. H cng ni: Tt hn bn nn th trng chng khon chm sc bn khi bn ngng lm vic. Nhng trong th gii lanh lo khc nghit, mong i th trng chng khon lun lun tng gi l mt o tng ca tr con v ng ngn nh mong i mt chic rng k diu s tr chi ph cho mt ho n nha khoa. Trng thnh ngh l sn sng ngy cng c trch nhim cho chnh bn, cho hnh ng ca bn, cho s khng ngng gio dc ca bn, cho s chn chn ca bn. Nu bn mun c mt tng lai giu c v an ton, mt iu cp bch bn cn bit l th trng i ln i xung v chng ai m bo v bn. Bn cng trng thnh v i mt vi thc ti nhanh, bn cng i mt vi tng lai vi mt s chn chn tt hn. Trong k nguyn thng minh, nhiu ngi trong chng ta cn phi trng thnh v i khi nhng tng c l ca thi i Cng nghip, mong i ai s c trch nhim cho cng vic an ton ca chng ta v s an ton ti chnh ca chng ta. Ti lo rng trong vng cha y 20 nm ti, thi i Cng nghip s cht v ra i mt cch r rt. Chng ta s bit iu ny khi chnh ph chp nhn n b o thi v s khng gi li ha ti chnh ca n. Nu trong vng 20 nm nhiu ngi cm thy hong s v bt u rt tho cac khon 401k, th trng chng khon s khng hong, nhiu ngi s tht vng, v nc M c th c mt s tr tr ko di, c th s dn n mt s nh n. Nu iu ny xy ra, hng triu tr em cui cng phi trng thnh. Trng thnh ngha l bn cng t ph thuc vo ngi khc, v cng c th chm sc bn thn mnh, nhu cu ca mnh v ca ngi khc. Vi ti, trng thnh l mt qu trnh lu di, mt qu trnh m nhiu ngi ln trnh bng cch tm kim mt cng vic n nh v s an ton ti chnh c cung cp bi mt ai ch khng phi chnh h. Tip tc trng thnh l mt thi quen quan trng. Nu bn mun v hu sm v giu, bn cn phi trng thnh nhanh hn mi ngi. Thi quen 5: Sn sng tht bi nhiu hn Mt trong nhng iu khc bit ln nht gia ngi cha giu v ngi cha ngho l ngi cha ngho khng sn sng tht bi. ng ngh phm li l mt du hiu

146

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

ca tht biv ng l mt gio vin. Ngi cha ngho cng ngh rng trong cuc sng ch c mt cu tr li ng. Ngi cha giu khng ngng kinh doanh vo cc lnh vc m ng chng bit g v n. Ngi cha giu tin vo nhng gic m ln, th nhng iu mi, v mc phi nhng li nh. ng ni vi ti vo cui i: Cha con dnh c i gi v nh ng bit ton b cu tr li v trnh phm li. l l do v sao cui i, ng bt u mc nhng li ln. Ng cng ni: Mt trong nhng iu tuyt vi ca vic sn sng th nhng iu mi v phm li l phm li gip con khim tn. Nhng ngi khim tn hc c nhiu hn nhng ngi kiu ngo. Nhiu nm, ti thy ngi cha giu lao vo kinh doanh vo nhng d n m ng chng bit g. ng ngi, lng nghe v hi han hng gi, ngy, thng c c nhng kin thc cn thit. ng lun lun khim tn v hi nhng cu hi ngu xun. V iu ny ng ni: Ngu xun l gi v thng minh. Khi con gi v thng minh, con ang tt nh ca s ngu dt. Ngi cha giu cng sn sng lm sai. Nu ng phm li, ng lun sn sng xin li. ng khng c gng lc no cng ng. ng ni: trng ch c duy nht mt cu tr li ng. Trong cuc sng thc t th c nhiu hn mt cu tr li ng. Nu ai c cu tr li tt hn con, hy ly n. Sau con c hai cu tr li ng. ng cng ni: Nhng ngi ch c mt cu tr li ng thng v ba iu. Th nht, h thng thch tranh ci hay thch bo v kin ca mnh. Th nh, h l nhng ngi t nht. Th ba, h thng tr nn li thi v h khng nhn ra cu tr li ng ca h by gi khng cn ng na. V vy li khuyn ca ngi cha giu l: Hy lm iu g c cht thch thc v ri ro mi ngy. Cho d nu con cha giu, thi quen ny s gi cho cuc i con lun th v v gi tui tr ca con lu hn. Tht khng may, ngi cha ngho danh ht i ng lm nhng iu ng. ng lm nhng iu ng khi ng tr li trng. ng lm ngh dy hc v trong u ng l mt vic lm ng. ng lm vic chm ch leo ln nc thang v l mt vic lm ng. ng chng li ngi ch v ng tht vng v s hi l trong chnh ph v l mt vic lm ng. Cui i, ng dnh 20 nm trc TV v gin d v ng lm nhng iu ng v chng c ai quan tm n nhng vic ng ng lm. ng rt gin d khi ng ngh v nhng ngi ng la m ng cho rng h lm nhng iu sai tri, nhng gi y h giu c v y quyn lc. Ngi cha giu ni: i khi iu g ng cho con lc bt u cuc i nhng khng ng cho con lc cui i. Nhiu ngi khng thnh cng n gin v h s s thay i hay khng c kh nng thay i theo thi gian. L do h khng th thay i v h s sai lm. i khi ng, chng ta cn phi sai. Nu bn mun hc li xe p, bn phi t ng vi ln. Hu ht mi ngi khng thnh cng n gin v h mun ng nhng khng sn sng lm sai. Chnh s s hi tht bi l nguyn nhn tht bi ca h. Chnh s mong mi hon ho ca h l nguyn nhn dn n s khng hon ho. Chnh ni s trng ti t ca h l nguyn nhn dn n h cm thy ti t v chnh mnh.

147

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Vi nhng ai s tht bi, hay s phm li, ti sng to mt chng trnh audio cng vi Nightingate-Conant mang tn Richdad secrets. B mt ca ngi cha giu l th gii c to ra cho chng ta khng phi tht bi. Th gii c to ra cho chng ta chin thng. Th thch l hy sn sng tht bi th bn mi c th thng. Cun bng ny s gip bn vt qua ni s tht bi. Mt khi bn hiu Rich dad secrets, bn s sn sng tht bi, chin thng. Nh ngi cha giu ni: Nhng ngi ln trnh tht bi cng ln trnh thnh cng. Tht bi l mt phn ca thnh cng. Tm li, nhng g m ngi cha giu lm hng ngy l sn sng tht bi nh mi ngy. Ngi cha ngho lm nhng g tt nht khng tht bi. S khc nhau ca nhng thi quen nh s dn n mt s khc bit ln v cui i. Thi quen 6: Lng nghe chnh bn Thi quen cui cng v quan trng trng nht cho mi ngi mun v hu sm v giu la lng nghe chnh mnh. Ngi cha giu thng ni: Kh nng mnh nht m ta c l nhng g ta ni vi chnh mnh v nhng g ta tin. Thi quen ny l mt cch ni r thc ti hay sc cha ca bn. Nhng g ngi cha giu ngh rng kh nng mnh nht tr li vi khi nim trong kinh thnh l li ni s tr thnh hin thc. Ni cch khc, nhng g bn ang ni vi chnh mnh l nhng g bn ang tr thnh hng ngy. Ngi cha giu xung ni: Ngi tht bi tp trung nhiu vo nhng g h khng mun trong i, hn l chm ch vo nhng g h mun trong i h. chnh l nhng g h lm khc nhau. l mt thi quen. iu cng ng vi tin bc V th c mt s khc bit ln gia mt ngi ni Ti khng mun ngho v mt ngi ni Ti mun giu, ti tr li Ngi cha giu gt u v ni: Vi ta dng nh tr c ca loi ngi khng lng nghe ci lm vi ci khng lm. N ch lng nghe ch ang c tho lunnhng t ng nh mp, kho, giu, ngho. Cho d ch l g i na, con s tr thnh th y. V vy nhng g m mi ngi lm l ni v nhng g h khng mun hay ni v nhng g h khng th c, ti ni ng. Nhng ta lm nhiu hn th. l mt trong nhng thi quen ca ta, ngi cha giu ni. Ti hi: iu g nhiu hn nhng g bc mun? Ngi cha giu gt u v dy cho ti mt trong nhng bi hc quan trng nht trong i ti. ng ni: Tt c chng ta u s hi, khng chc chn, v hoi nghi. mt phn ca cuc sng. Khi bc cm thy nh th, iu u tin bc lm l kim tra suy ngh ca bc. Nu bc cm thy t hi hay s hi, bc bit bc ang ni hay suy ngh mt iu g dn n bn thn bc cm thy nh vy. Ok. Bc tip theo l g?, ti ni.

148

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Bc thay i suy ngh hay li ni ca bc m bc mun. V d, khi s tht bi, bc t ni vi chnh mnh Ta ang s ci g, thay v vy ta nn lm g, ta cn phi lm g c ci ta mun? Nu con , chng ta nhng cu hi trc tin m rng thc ti ca bc cho nhng iu kh thi v thc ti mi. Ti gt u v ni: sau th sao? Sau bc ngi im lng cho n khi cm thy ni s hi qua i v cm gic bc mun i vo tri tim bc, vo lng ngc bc vo d dy. Mt khi bc cm thy ci cm gic bc mun, v c nhng suy ngh bc mun, sau bc hnh ng. Bc chun b cho bn thn bc trc, bc a vo u ci trng thi ng n, nhng cm xc bc mun hn l nhng ci bc khng mun, sau bc mi hnh ng. Tm tt ca qu trnh ny l: 1. nhng suy ngh bn khng munthay i suy ngh v nhng iu bn mun 2. nhng cm gic bn khng munthay bng nhng cm gic bn mun 3. Hy hnh ng, v c tip tc, sa cha nu cn thit, cho n khi bn c ci bn mun.hn l nhng g bn khng mun. em vo hnh ng Vi nm trc, ti Las Vegas trong mt m. Ti khng c bc nhiu, nhng t thi gian, ti quyt nh chi vi vn x lt. Khi n bn chi, ti thy c th ti cng thng vi s s hi thua cuc v tr c bt u ni: Bn ch c th thua $200 thi. Sau th ngh. Ngay lp tc, ti thay i suy ngh ca ti Ti c $200 chi v khi ti thng $500, ti s ngh. Ti c chin lc i vo v rt lui. Sau ti ngi vo bn, nhn ngi chia bi, nhng ti cha t tin vo. Ti c th cm thy s s hi thua tin nm su trong ngc ti. Ti tp trung s ch vo s thay i t cm gic thua cuc sang cm gic chin thng. Ch khi ti c th cm thy s t tin ca mt ngi chin thng trong tim ti, ti bt u chi. Mc d ti thua mt vi cuc, nhng iu ti lm l tp trung vo nhng ngh chin thng. Sau 1 gi, ti b i vi $500. Mt m khc, ti tr li Las Vegas ln na. Mt ln na, ti i qu trnh . Vn l, ln ny ti khng th thng, cho d ti tp trung vo suy ngh v cm gic ca ti. Khi $200 ra i, ti phi chin u vi cm gic khng t thm tin na. i khi bn chi l mt trong nhng iu kh nht m ti phi lm. Ti mun g li s tin ca ti. Khi ti b i, ti c th nghe ngi cha giu ni: Ngay c vi nhng suy ngh v cm gic tt nht, thnh thong mi th khng i theo con ng ca con. Mt ngi chin thng bit khi no rt lui v ra i. Mt ngi chin thng phi bit rng tht bi l mt phn chin thng. Ch c ngi tht bi mi mi mi li

149

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

vi bn chi tht bi, mt tt c, hy vng chng minh h khng phi l ngi thua cuc. Nhng mi quan h hnh phc Qu trnh chn cch suy ngh v lm vic trong cc mi quan h, ti thy rng ti cm thy kinh khng khi ti ngh v tt c nhng iu v ti, Kim, khng lmv cm thy yu c y hn khi ti ngh v tt c nhng iu tt p m c y lm v chng ti cng lm Khi ni v kinh doanh v u t, nhiu ngi mt ci cm gic chin thng. Gi nim tin Trong sut thi k 1985 n 1994, Kim v ti tp trung vo nhng g chng ti mun v chng ti lm nhng g tt nht cm thy nhng th khi gic m thnh hin thc. Chn cch bn mun cm gic v chn cch suy ngh v nhng g bn mun ngh l mt thi quen quan trng nht m ngi cha giu dy ti. im chnh ca thi quen ny l ti vt qua c nhng suy ngh v cm gic s hi khi bn thn ti thy s hi. Vi ti, lm vic l mt thi quen tt hn cho php cm gic s hi v khng chc chn iu khin mnh. Trong khi qu trnh khng bo m rng ti s thng, nhng lun nh rng nhng ngi chin thng c th tht bi lc ny hay lc khcm iu khng c ngha h c suy ngh v cm gic ca k thua cuc. Nh hng Nike ni: C lm i. Trong cuc sng, dng nh nhng ngi chin thng tp trung vo nhng g h mun cn ngi tht bi tp trung vo nhng g h khng mun. l l do v sao thit lp mt thi quen lng nghe chnh mnh l quan trng. Ngi chin thng gi nhng suy ngh v cm gic chin thng, mc d h khng thng. l mt thi quen quan trng. Bn c th chp nhn nhng thi quen ny khng? Trc khi i xa hn , ti mun nhn mnh ln na ti tin nhng thi quen c bn ny quan trng c no. Chng l nhng thi quen d dng m hu nh mi ngi trn 18 tui u c th lm c. Nhng mc d chng d dng, nhng ti e rng ch mt s t s thc hin chng. Nu bn c th thc hin nhng thi quen n gin sut i, nhng bc tip theo trong cc chng sau s d hn nhiu v c th bn s giu hn c trong m. Nh ngi cha giu ni: Cu chuyn Ba ch heo con cn hn c chuyn c tch. l cu chuyn c nhiu s tht. Nu con mun xy dng mt cn nh bng gch, con cn phi c nhng thi quenv nhng thi quen tt l cc vin gch ca ngi giu.

150

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Chng 15: Sc mnh n by tin ca bn

Ai lm vic chm ch hn? Bn hay tin ca bn? Ngy 12/3/2001, knh truyn hnh ti chnh than khc v s khng hong ca th trng chng khon. Ngy 10/3/2000, ch mt nm trc , ch s NASDAQ cao nht ca mi thi i 5048.62. Hm nay,12/3/2001, ch s NASDAQ l 1923, ri xung xp x 62% trong vng mt nm. Cng trong mt ngy, nhng nh nm gi c phiu mt 554 t trong cc v giao dch. R rng nhiu ngi v cng lo lng, s hi v gin d. Trn mt knh khc, mt nh bnh lun ni mt iu m ti vn cn quan tm trong nhiu nm. Anh ni: Nhiu nh u t giu c ch lm giu thm khi th trng i xung. H giu v h i vo ri i ra khi th trng. Ti cm thy nhng ngi lao ng va c k hoch tr cp ca h b hu hoi. H ri b s tin hu ca h trong th trng v h phi lm th. V ti, Kim, cng xem chng trnh v lng nghe nh bnh lun. Kim ni: Nhn k hoch ngh hu ca mt ngi b hu hoi ging nh nhn cn nh mnh b chy m khng c vi nc dp. Trong Rich dads guide to investing, ti vit ngi ngho v trung lu u t vo qu chng khon a dng v ngi giu u t vo qu-----. Trong khi nhiu ngi cho rng qu----qu ri ro, ti khng ng . Ti ngh qu u t chng khon a dng ri ro hn nhiu, n gin v hu ht ch lm vic tt khi th trng i ln. t ra vi vi loi qu-----, bn c th lm ra tin khi th trng i ln cng nh i xung. Bn ngh ci no ri ro hn v lu di? Bn s cm thy th no nu bn ngh hu v bn nhn thy qu hu ca mnh b ct i mt na? t ra nu bn c bo him ho hon, bn c th xy li cn nh ca mnh trong vng mt nm nu n b chy. i vi nhiu ngi, h c th khng c thi gian xy li qu hu nu n b hu hoi lc cui i. C phi tin ca bn ch ngi m chng lm g? Mt trong nhng l do mi ngi lm vic cc nhc sut i n gin v h c dy lm vic chm ch hn tin ca h. Khi mi ngi ngh v u t, h ch tin ca h v ti khon tit kim hay trong khon v hu, h hy vng tin ca h cng lm vic. Sau khi c mt cn dch ti chnh lan trn, s tin ca h b mt i v hu ht mi ngi khng c bo him dch bnh ti chnh. Ngi cha giu tng ni: Hu ht mi ngi dnh c i h xy dng cn nh ti chnh bng rm, nhng cn nh d b tn hi vi gi, ma, la v nhng con si d tn l l do v sao ngi cha giu dy con ng v ti lun lun tin vn ng. minh ho r hn im ny, mt ln i cm tri, ng bo Mike v ti nhy qua nhy li m la. ng ni: Nu con di chuyn, la s khng lm hi con. Nu con ch cn ng gn la, cho d khng cn phi chnh gia, sc nng 151

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

s t ng lm hi con. Sng hm , ti nhn thy th trng chng khon b xung thp hn, thp hn, ti nh li ngi cha giu k li cho chng ti cu chuyn ny. Nhng ngi vi s tin ang ng yn b nh hng bi sc nng. Nu bn mun v hu sm v giu, bn cn phi lm vic chm ch hn v nhanh hn. Tin ca bn cng phi lm nhng iu tng t. tin ngi mt ch ging nh nhn l vng ri, ri ch mt tia sngmt tia sng s bin nhng chic l thnh mt ngn la. Tin ca bn nhanh c no? Mt trong nhng l do Kim v ti v hu sm v chng ti lun tin vn ng. Ngi cha giu gi khi nim ny l tc ca ng tin. ng ni: Tin ca nn con ging nh con ch sn. N gip con tm v bt mt con chim, sau ra ngoi bt mt con khc. Hu ht tin ca mi ngi hot ng nh loi chim, ch bay i thi. Nu bn mun v hu sm v giu, mt iu rt quan trng l tin ca bn phi nh mt con ch sn, ra ngoi mi ngy v mang v cng nhiu ti sn. Ngy nay, nhiu nh hoch nh ti chnh v qun l qu u t a dng ni vi cc nh u t trung bnh: C a ti tin, v chng ti s lm cho tin ca bn lm vic cho bn. Hu ht cc nh u t gt u v ni: u t lu di, mua v gi , a dng ho. Tin ca h c bn v h quay li lm vic. i vi hu ht cc nh u t, y l nhng tng tt, chng t h khng thch hc cch bt tin bc lm vic v mnh, h dng nh thch lm vic chm ch hn tin ca h. Vn ca nhng k hoch ca cc nh u t trung bnh ny l h khng c nhng chin lc u t hiu qu, v cng khng an ton. Kim v ti khng b tin vo ti khon ngh hu v hu tr. Chng ti bit chng ti phi cho tin vn ng, lm vic chm ch thu thp nhiu ti sn. Mt khi tin ca chng ti mang v mt ti sn, n s sm c s dng li v ra ngoi em v mt ti sn khc. Cch thc chng ti gi tin vn ng v thu thp ti sn l mt cch thc mi ngi u c th dng. Nh ha, cun sch ny s lit k nhng iu m hu ht mi ngi u c th lm giu c. Gi cho tin vn ng Mt trong nhng cch thc chng ti gi cho tin lun vn ng l mua nhng ti sn cho thu, trong vng mt hay hai nm, ly ra s tin chng ti t cc v mua mt ti sn cho thu khc. Chng ti lm theo li khuyn ca ngi cha giu v cch dng tin nh mt ch ch sn. Mt s ngi trung bnh gi y l khon vay thanh ton ho n tr ht n tn dng. Bn thy rng Kim v ti mn tin mua cc khon u t v mt ngi trung bnh dng n tr ht n xu. Trong khi y vn l tc ca tin, nhng y l tc tin chy xa khi bn, ch khng phi mang v ti sn cho bn.

152

B quyt v hu sm v giu Mt v d n gin

y_uvn@yahoo.com

Sau y l mt v d lm th no Kim v ti u t v sau mn tin u t vo nhng ti sn khc. Nm 1990, Kim v ti mt cn nh cn bn mt khu ph p vng Portland, Oregon. Ngi ch i $95,000 nhng cn nh cha bn c. Nn kinh t xung dc, nhiu ngi b o thi, v c rt nhiu nh trn th trng. Chng ti phi ra gi sm hn, nhng cn nh khng thch hp vi cc khon u t ca chng ti. qu t v qu p c xem l mt ti sn cho thu di hn. Nu cn nh ny San Francisco, n phi c $450,000. Nhng chng ti xem ti sn ny v chng ti thy n nhiu gi tr v tim nng. Trn ng v t phi trng, chng ti i ngang qua cn nh v thy n vn cn rao bn. Sau 6 thng, chng ti quyt nh g ca v thy ngi ch thit tha mun bn v sn sng nghe bt k li tr gi no. ng ta ang n $56,000, v vy chng ti ra gi $60,000 v chng ti ng gi $66,000. Ti a cho ng ta $10,000, v chng ti gnh ly khon vay cn li ca ng y. Mt thng sau, ngi ch v gia nh dn ra v ln ng i California, vui sng v bn c cn nh. Cn nh c cho thu ngay lp tc v chng ti c vng quay tin mt $75 mi thng sau khi tr ht cc khon n v chi ph. Sau gn 2 nm, th trng c ci thin v nhiu ngi tr gi mun mua, gi tt nht l $86,000. Kim v ti khng chp nhn, mc d gi rt p. Nu chng ti bn chng ti s nhn ra tin li khong 100% mt nm vi s tin cc nh minh ho sau y. $86,000 gi c ngh -66,000 gi mua 20,000 li tc 20,000 = khong 200% trong 2 nm vi 10,000 tin cc Mc d 100% tin li tht hp dn, nhng chng ti khng bn. Cn nh nm trong khu xm tuyt vi v chng ti cm thy cn nh c th t mc $150,000 trong 3 n 5 nm. Thay v bn i cn nh, chng ti quyt nh bt u mua thm, by gi th trng chuyn sang gi bn cng nh tin thu. C c nhng du hiu r rng, Kim v ti xin thm mt khon vay mua nh. Lc ny khon vay c iu chnh t hn $55,000 v s nh gi mc khong $95,000. Tin thu c th bo m mt khon vay c $70,000, v vy chng ti tnh ton li cn nh v b vo ti chng ti $15,000. Chng ti ly li tin v chng ti vn c ti sn y. Con ch sn c con chim v chng ti gi y c th ra ngoi tm kim mt ch chim khc. Trn ht, ch ch by gi tr gi $15,000. Trong vng mt vi thng, sau khi xem xt, chng ti tm thy mt mc tiu mi. l mt cn nh tt trong mt khu xm tng t. Cn nh khng biu hin tt t khi ngi ch con ci h vo sng. Gi c ngh l $98,000 sau khi c co, chng ti mua n vi gi $72,000, b thm $4,000 sn sa v sa li, chng ti em ra cho thu.

153

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Cui nm 1994, chng ti bn c hai cn, mi cn gn $150,000 v dng s tin mua mt cn chung c ln hn Arizona, ni th trng vn cn tr tr. Bn cnh vic gi cho tin lun vn ng, c mt s im ti mun lm r: 1. Chng ti lm tt v th trng i xung v cho chng ti thi gian xem xt v thng lng cc v u t hp l. Nu th trng i ln, chng ti phi tm kim kh khn v thn trng hn. 2. Cc v u t phi hp l ngy ngy hm nay, ch khng phi ngy mai. Ti ni th v nhiu ngi c chin lc mua, gi v cu nguyn. Ngi cha giu lun lun ni: Li c lm ra khi con mua, ch khng phi khi bn. Mi ti sn chng ti mua phi c to ra tin mt ngay ngy chng ti mua v n phi to ra tin mt ngay c trong nn kinh t xu. Nu th trng i ln, Kim v ti vn hnh phc vi khon u t. 3. Nh cp trc y, mi nh u t c mt chin lc rt lui trc khi h tin vo th trng. T khi y l mt loi th trng mi, mc d l u t bt ng sn, nhng y l mt loi khc ca u t bt ng sn. S khc bit ny yu cu chng ti bt u li, nghin cu v tin hnh vi chin lc i vo i ra khc. 4. C hai cn nh ny ngy nay c th bn t $200,000 n $250,000, gi y th trng Portland c khi phc. L do chng ti bn sm l li t tin cho nhng ngi mua k tip, ng thi nm bt th trng i xung v chun b i ln, trong trng hp ny, l Phoenix, v bi v danh mc u t ca chng ti thay i. Chng ti khng cn gi cc cn nh n l, by gi chng ti gi cc cn chung c ln hn, mt ln na v sc mnh n by. 5. Chng ti bit s khc nhau gia nh u t v mt thng gia. Chng ti l nhng nh u t khi chng ti sn sng mua v gi cc ti sn v vng quay tin mt. Chng ti l nhng thng nhn khi chng ti bit chin lc i vo v i ra. Ni cch khc, nh u t mua gi v thng gia mua bn. Nu bn mun v hu giu, bn cn bit chng khc nhau nh th no v lm sao tr thnh hai loi ngi 6. Kim v ti u t lu di. Nhng vi chng ti, u t di hn khng c ngha b tin mt ch, ngh v vic a dng ho khi trong nhn thc ca bn tt c cc v u t u nm trong mt phng tin, nh: qu u t chng khon a dng, v hy vng gi s khng thi v la s khng bng ln. u t theo chng ti c ngha l cng sng vi th trng mi ngy, thu thp nhiu thng tin, nhiu kinh nghim cuc sng, v gi cho tin lun vn ng. Chng ti khng mua, gi v cu nguyn, l ngha ca ch di hn i vi hng triu ngi. Ti mun tin ca ti quay tr li

154

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Hu ht nhng ngi i shopping u bit h c th ly tin li nu h khng thch sn phm mua. Hu ht cc nh bn l u bo m tr li tin nu khch hng khng hi lng. Vn ca hu ht cc li bo m tr li tin l c tr tin, trc ht bn phi tr li sn phm. Nu bn l mt nh u t tinh vi, iu bn mun l bn ly tin li v bn cng mun gi ti sn. l l do ti yu thch u t. Ti mun gi nhng g ti mua v ly li s tin . l l do v sao ngi cha giu ni: Mt trong nhng iu quan trng nht m mt nh u t tht s cn phi ni l: Ti mun ly li tin. Ti cng mun gi khon u t ca ti. Nu bn hiu cng thc ca u t, bn s hiu tc ca tin c ngha l g. N c ngha bn mun ly li tin cng nhanh cng tt v th bn c th ti u t thu thp cc ti sn khc. C nhiu cch tng tc ng tin tng v tc ng tin khng ch p dng cho bt ng sn. tng ny tht s l mt cng thc hay cng c tinh thn ca ngi giu. Mt khi bn hiu c cng thc, bn s mun p dng n cho mi th. Tc ca ng tin l mt kha cnh quan trong ca sc mnh n by. Mt cch khc tng tc ng tin l bit cc lut thu v s dng s tn ti ca on th. V d, mt ngi s hu mt cng ty v ng thi s hu mt phn mt cng ty khc u t vo bt ng sn. Biu sau s gii thch r hn Cng ty Cng ty bt ng sn Thu nhp Thu nhp Tin cho thu

Chi ph Tin thu Thu Ti sn Cng ty Tiu sn Ti sn

Chi ph

Tiu sn

Ti sn cho thu

Chi ph cho thu ca mt cng ty chy vo thu nhp cho thu ca mt cng ty khc. Bn c th khng nhn ra v sao iu ny quan trng. Nh bn bit, mt cng ty tr thu sau cc chi ph, trong khi mt c nhn phi tr thu trc cc chi ph. V vy mt c nhn thu mt cn nh v phi tr cho cn nh vi nhng ng la sau thu. Mt cng ty c th tr tin thu vi tin trc thu. Thu nhp cho thu i vo mt t chc on th khc nhng thu nhp ny gi y c xem l thu nhp th ng, ch khng phi thu nhp kim c. (C mt 155

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

ngoi l khi quyn s hu ca hai cng ty nh nhau, khi thu nhp phi c i x nh thu nhp kim c. V d, Nu bn c mt cng ty ti nh v t thn bn tr cho bn tin thu, th thu nhp bn phi coi l thu nhp kim c). Thu nhp th ng, nu c qun l ng n, c th chy vo mt c nhn hoc v c bn mt cng ty c tr t thu. Nhng chng ti khuyn co rng bn phi c nhng li khuyn v thu v lut php trc khi lm bt c iu g. Mt ngi qun l cng ty hay cc danh mc u t ca h theo cch ny c th gi cho tin ca h lun vn ng nhanh hn trong khi tr t thu hn. Nu n ch chy vo mt on th duy nht, n s lm nh n v b nh thu nng hn. Nhn vo ct ti sn ca c hai cng ty, bn thy rng cho mt ti sn cng ty trong mt ct v mt ti sn cho thu trong mt ct khc. Trong v d ny, tin ca mt ngi c s dng to ra hay mang v hai ti sn c hiu qu v thu. l mt v d khc v tc ca ng tin , hay tin lm vic cho bn, thay v ngi mt ch. Bn khng th lm c y l nhng t ti thng nghe khi ti dng v d trn trong cc lp hc u t. Nh bn bit, nhng t ny l nhng t nh ngha thc ti v sc cha ca mt ngi. Nhng ngy trc y, ti i vo nhng cng ty nh v gii thch nhng cch thc ny cho cng nhn ca cng ty y. Sau cui cc bui hc, ti nghe nhiu ngi ni: tng ln nhng anh khng th lm c, Anh khng th mua bt ng sn vi gi r, Anh khng th mua nh m khng vay tin hay s ph chun ca ngn hng, hay Anh khng th s hu mt cng ty v s hu mt cng ty cho thu bt ng sn cng ty y, hay Cch c th thc hin ti M nhng nc ti th khng c. V d trn c s dng hng ngy trn khp th gii. Ti tt c cc quc gia ti lm vic, mt iu thng thy l c th mua mt to nh cao tng ch bng mt bui ni chuyn ch khng phi mt khon vay, nhng thng l cc v u t ln. tng thu bt ng sn t mt cng ty khc c s hu bi mt ngi xy ra mi lc. McDonalds dng cng thc thng xuyn. McDonalss bn cng chi nhnh cho mt c nhn. C nhn phi tr tin mua thng hiu cho McDonald cng nh tin thu bt ng sn cho Mc. Trong Rich dad poor dad, bn c th nh l Ray Kroc, nh sng lp McDonalds, ni: Ti khng kinh doanh hamburger, ti kinh doanh bt ng sn. Ray Kroc v i ng ca ng hiu r tc ca ng tin v lm th no dng tin thu thp nhiu ti sn. Tc ng tin vi ti sn di dng giy t tng tc ng tin p dng cho tt c cc ti sn, bao gm ti sn giy t. Khi ai nhn vo t l P/E ca mt c phiu, h ang nhn vo tc , bng nhiu cch. Khi ai ni t l P/E l 20 c ngha bn mt 20 nm ly tin li,

156

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

theo gi c v ngun thu hm nay. V d, nu gi mt c phiu l $20 hm nay v tr c tc l $1 mt nm , th sau 20 nm bn s ly tin li. nh lut 72 nh lut 72 l mt thc o khc tc ca ng tin. nh lut ny o lng li sut s pht trin hng nm. V d, nu bn nhn 10% li sut t tin tit kim, tin ca bn s gp i sau 7.2 nm. Nu c phiu ca bn tng gi 5% mt nm, ngha l mt 14.4 nm gp i s tin. Nu n tng 20% mt nm, th my 3.6 nm tng gp i. nh lut 72 ch n gin chia s 73 cho li sut hay t l phn trm tng gi cho bn bit tc ng tin ca bn khi no th tng gp i. Trong sut thi k bng n kinh t cui thp nin 90s, nhiu nh hoch nh ti chnh v cc nh c vn ti chnh cho hng s khn ngoan ca nh lut 72. Vi nm trc, mt nh c vn u t tr tui ni vi ti rng danh mc u t ca anh c tng gp i sau mi 5 nm. Ti hi anh lm sao anh bit iu khi anh ch mi u t trong 3 nm. Anh tr li: V qu u t chng khon a dng ca ti tng trung bnh 15% mt nm trong 2 nm gn y. Ti cm n s nhit tnh ca anh cho bn ti mt s qu u t a dng nhng ti t chi. Ti t hi anh ta ang ni g vo thi bui ny? Ti nh k cho anh nghe cu chuyn v con b v con gu. Cu chuyn k rng con b i ln bng cu thang, nhng con gu i xung bng cch nhy qua ca s. Ni cch khc, nh ngi cha giu thng ni: Mc trung bnh dnh cho nhng nh u t trung bnh. Chi vi tin nh y l mt cch mt nh u t c th dng tc ca tin theo ca h v c gi l chi vi tin nh. C hai l do ti yu thch c phiu nh. L do th nht l v ti thch lm nh kinh doanh hn l ch on th. Ti thch v hiu nhng vn ca nhng cng ty nh mi thnh lp v c th bit liu cng ty y c c hi pht trin hay khng. L do th hai l v nhng c phiu nh c th tng gp i v gp ba nhanh hn c phiu danh ting. V mt c phiu nh c mt c hi tt hn tng gp i hay gp ba nhanh hn cc c phiu ln, trong mt iu kin th trng ng n, tht d dng chi vi tin nh. V d sau y minh ho vic chi vi tin nh Gi s bn mua 5,000 c phn cng ty XYZ vi gia $5 mt c phn. Gi y bn c $25,000 trn th trng. Th trng chiu sng vo bn v sau mt nm, gi ca XYZ l $10. By gi trn th trng bn c $50,000. Mt nh u t tham lam s ni: Th trng c th tng ln nn ti c bm ly. Mt ln na, mt chin lc rt lui tht quan trng trc khi bn i vo. Thay v bm vo v tin ngi yn, mt cch tng tc ng tin l n gin bn $25,000 c phiu. Bng cch , bn vn c $25,000 gi tr c phiu, mc

157

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

d bn i mt na trong trng hp ny, v bn ly li s tin. Phn c phiu cn li c gi $25,000 lc ny ang chi vi tin nh Ti thng xuyn dng chin lc ny, nhng khng phi mi lc. C nhng lc gi c phiu tng t $5 ln $8, khng t mc $10, ti c gi y. Nhiu ln, gi c phiu ri xung mc $5, b ti li vi ton b s tin hoc b mt hoc cn li trn bn. Ti tha nhn rng nhng lc ti dng phng php bn c phn b li khon u t ban u ca ti, ti cm thy tt hn cho cc khon u t, mc d ti khng th lm ra nhiu tin, v s tht l ti ko li tin t bn chi. Bye-bye tin Ti khng th hiu v sao mi ngi khc v mt tin trong th trng u t. H khng khc khi h ra tim mua v chi tin m h khng bao gi ly li c. H khng khc khi h mua chic xe v mt tin khi bn i. Th ti sao u t c li khc? Ti thng nghe cc nh u t ni: Bn khng mt tin chng no bn cha bn c phiu. Khi ti nghe ai ni iu tng t, iu c ngha h mua gi cao v by gi gi thp xung v h ang ch gi c phiu tng ln li. C nhng iu ng vi cch suy ngh , nhng ch trong nhng trng hp c bit. Mt cch ngh tri ngc vi cch l ct gim mt mt cng sm. C nhng lc ti u t sai v gi cc khon u t ca ti ri xung ch khng phi leo xung. Nu gi mt c phiu ri xung hn 10% ti lun lun ct gim mt mt v tim kim mt iu g mi m hn. C hai l do ti lm vy: L do 1: Nu ti tp trung s ch vo s mt mt v ti cm thy t hi v c mt quyt nh sai, ti s bn. Ti ch mun ct b v i tip. Nh ni trong cc cun sch trc, ti bit rng trong 10 v u t, t l l hai hoc ba s xu, hai hoc ba s tt, cn li th mc trung bnh nh nhng ch ch li bing. Thnh thong ti cho cc ch ch li bing ny nm chng no chng cha lm mt tin. Nu chng tr thnh nhng con ch thc s, ti s ct b v nhn li sai lm v hc mt bi hc mi. L do 2: Ti thch i shopping. Ngay c khi ti khng c tin i, ti thch th i shopping hn l mua, gi v cu nguyn cc khon u t s quay tr li mt ngy no . Nh ni, hu ht mi ngi khng khc khi h bn nhng th cn mi thu xa hay chic xe nhn ly khon l. L do h khng khc v h thng i shopping mua xe mi. C phiu xanh cn xanh trong bao lu? (C phn xanh l c phn ca cc cng ty danh ting) C mt chin lc u t khc ti thng nghe l u t di hn v ch u t vo nhng c phiu xanh. Vi ti, l mt tng li thi, mt ln na v n ch lm vic thi Cng nghip nhng khng lm vic trong K nguyn thng tin. L do nhng cch thc c khng lm vic v c phiu xanh khng cn xanh

158

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

na. V d, nu bn u t vo Xerox 20 nm trc, bn s au n ngy nay, ngay c l c phiu xanh. Cu hi thc s cho mi chng ta l c phiu xanh cn xanh trong bao lu? Nhiu trong s cc cng ty ca Fortune 500 c th khng cn tn ti trong 10 nm ti, v s thay i ca k thut nhng s cch tn khc. C phiu ca cc cng ty xanh, c s dng 65 nm qua, by gi ch cn 10 nm cui. Nhng im nay gii thch nhng phng php kinh doanh c khng cn lm vic trong th gii ngy nay na. Trong thi i k thut thay i ngy nay, mt cng ty c th tin ln hay tht bi ch trong vi nm. Tc thay i ny yu cu chng ta phi thn trng hn v tp trung bo vic gi cho tin lun vn ng, hn l mt ch ch i th trng tip tc tng mi. Phng php mua, gi v cu nguyn ch tt cho nhng nh u t trung bnh, nhng khng phi l phng php hay cho nhng ai mun v hu sm v giu.

159

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Chng 16: Sc mnh n by ca bt ng sn

u t vi tin ca ngn hng Ti mt ln dng ba ti vi mt ngi bn cng vi b c y. ng l mt phi cng ngh hu. Th trng chng khon va mi st gi 3% hm v ng rt tht vng v khon tin hu ca ng mt ton b tin li. Khi ti hi ng ngh g v th trng, ng ni: a con gi khc ca ti ni cho ti bit ti c th cng i cng vi n nu ti mt mi th. Ti hi mt cch thn trng: ng mun ni rng khon u t duy nht ca ng nm trong th trng chng khon ? ng, ng tr li. B cn c mt loi u t khc ? Chng khon l th trng duy nht m ti bit. Cn c ci khc ti u t ? Danh mc vn u t ca bn Cu ni ti thng nghe khp ni l: u t di hn, a dng ho danh mc u t.vv. y l mt cu thn ch cho nhng ngi khng bit nhiu v u t. T m ti thng hi l a dng ho. Khi ti nghe mt ngi ni h a dng ho danh mc u t, ti thng hi t ng c ngha l g. H thng tr li nhng cu nh: Ti c qu pht trin, qu n, qu quc t. Cu hi ca ti l: Tt c chng u l qu u t chng khon a dng ? Mt ln na, trong hu ht cc trng hp, cu tr li l: Vng, hu ht cc khon u t ca ti c a dng ho trong cc qu u t a dng khc nhau. Trong khi qu u t c th c a dng ho, nhng phng tin la chn u t ca h, trong trng hp ny l qu u t a dng, li khng c a dng ho. Ngay c khi h ni: Ti hc i vo chng khon, u t vo REITS v ti c vi khon tin tr cp, mt s tht kh khn l hu ht mi ngi ch xp vo danh mc ti sn dng giy t. V sao?...V ti sn dng giy t d dng hn i vo v qun l. Nh ngi cha giu ni: Ti sn dng giy t tht kh khan. Nhng chng r rng v sch s hn. Hu ht nhng ngi khng nm trong nhm B, cha bao gi xy dng mt cng ty nhm B v khng u t vo bt ng sn v s th thch. C hn 11,000 qu u t chng khon a dng ring nc M, v con s c tng ln. C nhiu qu u t hn cc cng ty m cc qu y u t vo. Ti sao c nhiu nh th? V nhng l do c trnh by trn. Vn cng chng gp phi l ch ra trong s 11,000 qu , ci no tt nht cho h. Lm th no bn bit qu u t nng hi ngy nay s cn nng hi ngy mai? Mt vt nh ca qu u t chng khon a dng Vi ngi trong s cc bn c th bit vt nh thu n sau qu u t a dng. Tht khng may l c nhiu nh u t qu chng khon ny khng quan tm 160

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

vo vt nh thu v ny, vt nh ny l nh thu li nhun i vi cc nh u t. Ngha l, nu c li v phi tr thu, qu khng phi tr thu m l cc ngi u t. C nhng ngoi l, tuy nhin, v d, li tc t qu u t gi trong qu hu tr c tr hon. Gi s cc qu ny c s thnh cng ln sau vi nm v c phiu tng cao gi tr. Bt ng, th trng i xung, cc nh u t tht vng, v h bt u i tin li. Qu chung s bn i nhng c phiu nhanh chng c tin tr li cho cc ngi u t. Khi qu bn i c phiu ca n, c nhng li tc phi phi cho c phiu . V d, khi qu mua c phiu ca cng ty XYZ 10 nm trc vi gi $10 mt c phn, v sau bn n vi gi $50 mt c phn. V vy gim c ca qu lm tt bng cch mua sm, nhng by gi l lc bn, ngi u t phi tr thu li tc vi $40 tin li. Nhng lc nh th, ngi u t c th mt tin v gi tr ca qu c th i xung, trong khi cng lc, ngi u t phi tr thu li tc. V vy mt ngi u t vo qu u t a dng c th yu cu tr thu li tc, mc d h mt tin thay v lm ra tin. C nhn ti, ti khng thch tr thu khi ti b mt tin. iu ging nh bn phi tr thu vi s thu nhp m bn khng nhn c. Ti khng ni l khng u t vo qu chng khon a dng. Ti cng c tin trong cc qu ny. Trong Rich dads guide to investing, ti ni v nhng k hoch ti chnh c an ton, thoi mi v giu. Qu chng khon a dng nm trong k hoch ti chnh c an ton v thoi mi. Tm nhng nh c vn ti chnh hiu bit gip bn pht trin mt k hoch ng n cho bn, nhng bn cng gio dc v cc v u t ti chnh bn cng hiu bit thm v tin bn. C nhiu qu u t rt tt thm d, chn la v sp xp h thng cc cng ty bn u t bng cch hc hi cc nguyn tc c bn. V p ca bt ng sn B ngi bn ca ti, ngi phi cng v hu ngh rng loi u t duy nht l ti sn dng giy t. Khi cui ba ti, ng ni: Ti c g c th g khc ti u t vo? Ti sao ng khng u t vo bt ng sn? Ti hi Ti sao? C g khc bit ? ng hi C nhiu khc bit, ti tr li. ti ni cho ng nghe mt s khc bit tht s th v. OK, ti lng nghe, ng ni Trong bt ng sn, ti c th lm ra tin, v chnh ph cho php ti lit k l mt s mt tin, ti ni. anh l anh lm ra tin v anh c min thu thay v tr thu vi s tin anh lm ra ? ng hi. Chnh ph thch cho ti s min thu hn bt ti tr thu vi s li nhun, ti ni. Chnh ph thch ti gi nhiu tin hn bt ti tr nhiu thu hn.

161

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Mt cch l thng qua s st gi hay ngi cha giu gi l vng quay tin mt o, l vng quay tin mt m mt ngi u t trung bnh khng th thy. Ngi cu phi cng lng nghe chm ch v ni: Cn g na khng? Cn nhiu lm, ti ni. Cn cn cho ti thm tin na. Bng cch no? ngi phi cng hi Nu l mt to nh c, chnh ph c th cho ng thm tin ci thin khon u t ca ng. Ti ni: ng c tin rng chnh ph s cho anh khu tr thu anh mua thm nhiu qu u t chng khong khng? Ti khng bit iu , ngi phi cng ni. Nhng g ti thy l thu li tc nh vo s tin m ti cha h lm ra v s tht l ti mt. Nghe c v ging nh ti tr thu vi s tin ti b mt v anh khu tr thu vi s tin anh lm ra. Cn iu g na khng? Cn ch. ng c th nhn mt s khu tr thu vi 50% s tin ci tin theo lut Disabilities Act. V d, nu ng chi $10,000 xy mt ng dc cho ngi khuyt tt trong to nh thng mi ca ng, ng c th nhn li ti a $5,000 Anh nhn $5,000 tin khu tr thu?, ngi phi cng hi. Nu nh vic xy ng dc khng mt n $10,000? Nu nh n ch cn $1,000 xy th sao? ng vn nhn tin khu tr thu 50% s tin sa cha, ti ni. Nhng d nhin, ti khuyn ng phi kim tra lut php k cng trc khi ng lm bt c iu g. ng cn phi bo m hiu bit lut l v li ch trc khi tin hnh. Vin phi cng ngi im lng ri ni nh: Cn g na khng? Cn nhiu. Qu nhiu iu tho lun trong mt bui ti, ti ni. Nhng ti ni cho ng bit ba iu thun li m bt ng sn hn hn qu u t chng khon. Mt thun li l ngn hng s cho ng mn tin mua bt ng sn. Nh ng bit, ti dm c l ngn hng khng cho ng mn tin u t vo qu u t chng khon hay th trng chng khon. Vin phi cng gt u v ni: v thun li th hai? Th hai l khng c thu li nhun, ti ni, nu ng bit ng ang lm g. V d: Gi s ti mua cn nh $50,000, b xung $5,000, mn phn cn li $45,000 t ngn hng. V nu nh tin cho thu b p c chi ph hng thng v th ti c vng quay tin mt t khon u t. Vy tin ca anh ang lm vic cho anh, vin phi cng ni. ng. V thu nhp l thu nhp th ng v th n b nh thu vi mc thp hn thu nhp kim c nh: tin lng v thu nhp t ti khon tit kim, 401k. Vin phi cng gt u trong im lng. Hm chng ti cng c bui tho lun v s khc nhau gia thu nhp kim c, thu nhp li tc v thu nhp th ng. Tip tc, ti ni: Sau vi nm, ng thy cn nh cho thu $50,000 gi y tr gi $85,000. ng bn i vi $35,000 li nhun nhng ng khng phi tr thu nu ng u t vo mt v ln hn.

162

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

ng y gt u v ni: Trong v d ny, anh lm ra li nhun $35,000 v khng tr mt xu tin thu. Ti th mt tin trong qu u t chng khon v ti tr thu. Anh nhn vng quay tin mt v c thu nhp b p t cc mt mt v chi ph o, anh tr t thu v l thu nhp th ng, khng phi thu nhp kim c. V ng ng qun s khu tr thu nu s ci tin ti sn cho ADA nu l to nh thng mi hoc to nh lch s, ti thm. khng, vin phi cng ni. Sao ti li qun i v khu tr thu ch? Vy cn im th ba? im th ba l v u t bt ng sn cng ln, ngn hng v chnh ph cng mun cho ng mn tin, ti ni. Ti sao nh vy, ng y hi. Khi ng n ngn hng vi mt v u t bt ng sn ln hn, gi s mt triu , ngn hng s khng cho ng mn tin. Ngn hng cho ming bt ng sn mn tin. C g khc nhau? vin phi cng hi. Mt ngi trung bnh n ngn hng vay tin, ngn hng nh gi s ng tin cy v tin bc ca ngi . Khi ngi mun mua, gi s mt cn nh nh cho thu, mt cn nh nh mt cn phng n, mt cn nh i, ngn hng ch c bn nh gi vo ngi . Ch cn ng c mt cng vic n nh v thu nhp tr cho nhng cn nh nh ny, ngn hng thng s cho ng mn tin, khng phi l ti sn . Nhng vi nhng ti sn ln hn, khi gi ca ti sn vt xa thu nhp ca ngi mun mua, ngn hng s nhn vo thu nhp v chi ph ca chnh ti sn , ngi phi cng ni. chnh l s khc nhau phi khng? Gn nh th, ti ni. Vi nhng ti sn ln hn ti sn thc s chnh l cn nh v dng chy thu nhp ca chnh n, khng phi l dng chy thu nhp ca ngi mn tin. V vy c th d dng mua nhng ti sn ln hn l nhng ti sn nh, vin phi cng ni. Nu ng bit ng ang lm g, ti ni. iu tng t cng ng vi vic mn tin ca chnh ph. Nu ng n chnh ph vi mt ti sn gi tr $150,000, trong nhiu trng hp nhn vin chnh ph s khng thch th. Nhng nu ng mun mua mt ti sn l mt khu chut v ng mun bin n thnh mt ni n an ton cho nhng ngi c thu nhp thp, chnh ph c hng triu cho ng mn. S tht l, nu v u t ca ng khng qu $5 triu , tht kh cho bt c ai trong chnh ph thch th vi ti sn ca ng. Cn g na khng?, vin phi cng hi. Cn nhiu, ti tr li. Nhng ti cho ng thy mt vi im khc ca bt ng sn. Bt ng sn trong hu ht cc trng hp khng mm do nh ti sn giy t. iu c ngha c th c nhiu thi gian mua v bn bt ng sn.

163

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Th trng a c cng khng hiu qu nh th trng chng khon. V bt ng sn c th c qun l tt, ti ni vi mt n ci. Ti sao anh ci vy?, vin phi cng hi V nhng iu bt thun li thng l nhng thun li ln nht cho nhng nh u t bt ng sn, ti ni. Nhng iu bt thun li thng ch bt thun li cho nhng nh u t mi hay nhng nh u t c bn. Cho ti mt v d i, ng y ni c thi. V bt ng sn khng mm do, v c th kh khn hn khi tm ngi bn ngi mua, ngi u t chuyn nghip c th dnh thi gian ca anh y thc hin mt v giao dch. anh l anh c th thc hin mt cuc thng lng 1-1 vi ngi bn, vin phi cng ni. Hay ngi mua, ti ni. Trong th trng chng khon, thng ch c mua hay bn. Him khi c mt cuc thng lng 1-1 no gia ngi bn v ngi muat nht l khng c i vi hu ht cc ngi u t. anh l trong th trng chng khon c th c nhng cuc thng lng gia ngi bn v ngi mua ? vin phi cng hi Vng, ti tr li. Nhng n phi thc hin trong bng ti gia nhng ngi tay trong v nhng nh u t chuyn nghip. N c th thc hin hp php, nhng thng khng din ra i vi cc ngi u t trung bnh. , nhng n c thc hin mi lc trong bt ng sn, ng y ni l im th v ca bt ng sn, ti tr li. l ni ng c c th tr nn sng to hn, thng lng cc iu khon, tr gi hay tng gi. Yu cu ngi bn t tin cc cho bn. N tr nn th v mt khi ng hc c tr chi. Cn g na, ng y hi ng c th gim chi ph, ci thin gi tr ti sn, thm vo mt phng khc, sn sa li, bn bt mt phn t.v.v. Bt ng sn tuyt vi cho nhng nh u t sng to v l mt ngi thng lng gii. Nu ng l mt nh thng thuyt sng to v tt, ng c th tr nn thnh vng vi bt ng sn Ti cha bao gi nhn theo cch , vin phi cng ni. Nhng g ti lm l mua v bn nhng cn nh m gia nh ti sinh sng. Ti thy tia sng lo ln trong u ng. By gi ng c th thy rng c nhng th khc ng c th u t vo bn cnh vic chia nh danh mc vn u t vi qu u t chng khon. Trong khi cc tia sang p n trong u ng, thi gian tr v tri ti. Vi tun sau, ng y gi cho ti ni rng ng ang xem mt cn nh cho thu v ng ang cm thy rt vui thay v lo lng. ng ni: Mc d thu nhp cho thu vt qua cc chi ph ca ti, ti vn lm ra tin vi bt ng sn. Hiu c vng quay tin mt o v nhng lut thu ging nh chin thng v ti chnh m khng lm ra tin. Nhng g ti ni l: ng bt u hiu ri. Li khuyn xu t cc nh c vn

164

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Nhng nh c vn ti chnh rt quan trng. Vn l, nhiu nh c vn ti chnh khng giu cng khng phi l nh u t thnh cng. Trong mt vng th chnh M, mt nh hoch nh ti chnh c bng cp ni v li khuyn ca ti v bt ng sn: Nhiu ngi lm ra rt nhiu tin vi bt ng sn, nhng c bn l nhng ni nh California, Connecticut. Nhng khch hng ca chng ti y vng Midwest khng c kinh nghim vi nhng loi . Khch hng ca c ta nn bn b c y th hn. L do khch hng ca c ta vung Midwest khng lm ra ng no vi bt ng sn v h c c y l mt nh c vn. Nu bn hiu bt ng sn, lut thu v lut lin on, v c mt ngi mi gii v k ton tt, bn c th lm ra tin trong bt ng sn mc d ti sn khng tng gi hay c li t tin thu. Bn tng trnh ca c ta v bt ng sn ch tng Cali, Connecticut cng sai. Nu c y bit th trng a c, c y s bit rng th trng pht trin nhanh nht l Las Vegas, Nevada i vi nhng thnh ph nh, cn vi nhng thnh ph ln l: Phoenix, Arizona. C ta ch nghe v Cali v Connecticut v c y ch bit qua tin tc, m hu ht cc tin tc u t ni v ti sn giy t. C y khng bit nhng g mt nh u t chuyn nghip bit, vy m c ta cho nhng li khuyn nh th c bit. Nh ngi cha giu ni: ng bao gi hi mt ngi bn bo him nu con mun mua bo him. Hu ht cc nh hoch nh ti chnh v c bn l nhng ngi bn bo him, khng phi l nh u t. Bo him l mt sn phm u t quan trng, nhng khng phi l sn phm u t duy nht. Lm th no tm mt v u t tuyt vi Vi bt c mt v u t no, ti thng c hi: Lm th no tm mt v u t bt ng sn tt?. Cu tr li ca ti l: Bn phi luyn b no ca bn thy nhng iu m ngi khc khng thy. Cu hi k tip l: Lm th no ti lm c iu ?. Ti tr li: Bng cch ging nh nhng ngi i shopping tm mt mn hng tt. u cun sch ti vit v nhng ngi tp trung vo vic tit kim bng cch li xe t ca hng ny sang ca hng khc tr gi. iu tng t cng ng vi bt ng sn, hay bt k v u t nobn cn phi tr thnh mt ngi mua sm chuyn nghip 100:10:3:1 Dr Dolf Deroos, l mt ngi bn thm nin ca ti, vit mt cun sch trong Rich dads Advisors series, Real Estate Riches: How to become rich using your bankers money. Mt cch r rng, chng ti cng tp trung nh ta . Trong cun ny, anh trnh by chi tit lm th no thng lng mt v bt ng sn m mi ngi b l. Anh cng trnh by lm th no ci thin ti sn tng cao gi tr. im c bn l lm th no i shopping bt ng sn. Anh gi phng php mua bt ng sn l 100:10:3:1. Ngha l xem xt 100 bt ng sn, ra gi cho 10 trong s , 3 ngi bn s ng v bn mua mt trong s . Ni cch khc, bn phi i shopping xem xt 100 bt ng sn mua mt ci thi.

165

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Hn nhiu con cc Nh cc bn bit, ngi cha giu thch dng cc cu chuyn c tch lm cng c ging dy. ng thch cu chuyn nng cng chu hn mt ch cc tm chng hong t p trai. ng thng ni: Con phi hn tht nhiu con cc bit con no l hong t. Trong u t, v trong nhiu kha cnh khc ca cuc i, cu ni y vn ng ngy nay. Gi y, ti lun lun ngc nhin khi nghe mt ngi xin mt vic lm tui 25 v c nh th cho ht i. Ti t hi lm th no h bit s khc nhau gia mt vic lm tt v mt vic lm xu. Khi ti gp mt ngi quyt nh thnh bc s tui 15, ti t hi liu h c thc s s dng thc ti ra quyt nh hay khng. iu tng t cng ng vi u t v trong cc mi quan h Ngi cha giu ni: Hu ht mi ngi trnh vic hn nhiu ch cc. ca ngi cha giu l khi ni n u t v tng lai, hu ht mi ngi khng dnh thi gian hn. Thay v dnh nhiu thi gian tm cc v u t tt, hu ht hnh ng theo s thc y, mnh kho, hay cho ngi bn hay b con qun l cc khon u t ca h. Ci mt con cc Mt ngi bn ca ti gn y c n v ni vi ti: Ti theo li khuyn ca anh v u t vo mt cn nh cho thu. T m ti hi: Anh mua ci g? Ti mua mt cn nh nh p gn bi bin San Diego. Anh xem bao nhiu cn nh? ti hi Hai, anh y ni. Ngi mi gii a cho ti xem hai cn trong cng mt vng v ti mua mt ci. Khong mt nm sau, ti hi anh khon u t bt ng sn y ca anh ra sao ri. Ti mt khong $460 mi thng, anh y tr li. Sao nhiu vy? Mt l do l hip hi cc ch nh tng chi ph sa cha hng thng. L do khc l ti khng bit ti c th thu bao nhiu tin thu mi thng. N thp hn nhiu nh ti ngh. Ti c bn n i nhng ti bit c l ti tr hn $25,000 gi th trng. V th ti khng mun mt tin mi thng, v ti khng c kh nng mt $25,000 khi bn n i, anh y ni vi v xc ng Nh ngi cha giu ni: l ci gi khng hn nhiu con cc. Nu con khng hn nhiu ch cc, con c th ci mt con cc xu x. V ngi bn ca ti khng lm vic nh, anh y phi ci mt con cc xu x, vi mt ci gi t . Lm th no nh gi mt v u t tt? Kinh nghim l mt ngi thy tuyt vi. Di y l 10 bi hc quan trng m nhng ngi bn ca ti v ti

166

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

hc trong sut on ng. Hn na, ti cng s a ra mt s ti liu c th c ch cho bn. Ci gi ca vic khng i shopping Khi nhiu ngi hi ti lm th no ti hc cch tm mt v u t bt ng sn tuyt vi. Ti n gin ni: Bn cn phi i shopping. Ti ng vi Dolf DeRooss v cng thc 100:10:3:1 tm mt v u t tt. Trong nhiu nm ti, Kim v ti xem v tinh ton khong hng nghn bt ng sn. Khi chng ti c hi: Lm th no anh hc c nhiu v bt ng sn? Chng ti n gin ni: Chng ti xem hng ngn hng ngn c hi u t. Chng ti cng ra gi hng trm cn, nhiu ci gi chng ti b ci vo mt. im chnh l, vi mi cn nh chng ti xem v mi ln chng ti ra gi, kin thc v kinh nghim ca chng ti v th trng bt ng sn v con ngi tng ln Khi chng ti c hi: Anh lm g khi anh khng c tin? Cu tr li l: i shopping. Trong cc lp hc u t ca ti, ti thng ni: Khi bn vo mt trung tm shopping, khng ai hi bn c tin hay khng. Cc nh bn l rt mun bn xem v la. iu tng t cng ng vi hu ht cc v u t. i shopping, hi han, nh gi l cch chng ti hc. Nhng g chng ti hc v u t khng th tm trong mt cun sch. Cng nh bn khng th chi gn t mt cun sch. Bn phi ra ngoi v i shopping. S nhn thc mun l 20/20 Ngi bn ca ti ci mt ch cc xu x c th hc nhng bi hc gi tr, nu anh ta khng quyt inh ni: Bt ng sn l mt khon u t ti t. Bn khng th lm ra ng no vi bt ng sn. Khi ti hi anh ta nhng g anh hc, anh gin d tr li: Ti khng nn nghe theo anh. Th trng thay i v anh khng th lm ra ng no vi bt ng sn ngy nay. C mt cu ni ni ting l: S nhn thc mun l 20/20. Vn l, bn c quay li v nhn sau lng bn khng. Ngi bn ca ti khng nhn v hc hi. Ngay c khi ti khen ngi anh ta i vo hnh ng, anh vn khng khng cho rng bt ng sn tht t hi, ngha l s nh ph ca anh trong bt ng sn tht t v anh tht bi trong vic hc hi t nhng li lm v gi nhng li lm v bi hc c th lm anh thng minh hn v giu hn trong tng lai. l ci gi khi sc cha u c ni: Phm li l xu xa. Nu anh ta c mt sc cha ni rng: Ti phi hnh ng. Ti phm vi li lm, v gi y ti c th hc t cc li lm y, anh s thnh mt ngi giu hn. Nhng ngi phi tr nn hon ho, hay khng cho php mnh phm li, thng l nhng ngi khng c ci nhn 20/20, v thng l nhng ngi mc nhng li tng t, tc l tht bi trong vic hc hi t li lm.

167

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Bi hc m ngi bn ca ti khng nhn thy t v u t n gin ny l: 1. Xem xt nhiu bt ng sn hn 2. Dnh thi gian. C nhiu hn mt v giao dch tt. Nhiu ngi mua v h tin rng v u t h tm thy l giao dich duy nht trn th gii. 3. Phn tch th trng cho thu cng nh th trng mua bn 4. Ni chuyn vi nhiu ngi bn bt ng sn 5. Cn thn khi u t vi nhiu ngi qun l chung. Ch qun l chng thng c mt ban gim c, gm nhng ngi s hu. Nhng ngi s hu v nhng ngi u t thng khng nhn cng mt hng. Hu ht nhng ngi s hu mun gi cho cc ti sn p nn h chi nhiu tin sa cha. Trong khi iu tht tt ci thin ti sn, mt nh u t li b mt s lm ch, l mt kha cnh rt quan trng trong u t. 6. Nu chi ph khng c lm ch, n cng nh hng n gi bn ca bt ng sn trong tng lai. 7. ng bao gi mua mong i gi bt ng sn tng ln. Bt ng sn phi l mt v u t tt trong thi k kinh t tt ln xu. Nh ngi cha giu ni: Li hay khng l lc mua ch khn phi lc bn. 8. Khng u t theo cm xc. Khi bn mua mt bt ng sn cho chnh bn, khng thnh vn khi bn cm xc chen vo. Khi bn mua mt bt ng sn vi mc ch u t, nhng cm xc c th che mt bn. Ngi bn ca ti cm thy thch th vi bi bin gn cn nh hn l tin thu t cn nh y. Anh y nhn vo bi bin hn l bn k ti chnh. 9. Anh y khng lm g nhiu tng gi bt ng sn. Mt trong nhng cch bn c th lm ra nhiu tin l lm ch vic thay i, sa sang, ci thin gi tr cn nhl nhng iu bn khng th lm vi chng khon hay qu u t a dng. Nhiu ln, ch cn thm gara vo hay thm mt cn phng c th nhn ln nhiu ln tin li u t. 10. Anh y khng hc hi t kinh nghim ny. Mc d l mt bi hc t , nhng anh y c th chuyn gi tr ca bi hc ny thnh hng triu nu anh y sn sng khim tn, hc hi v th li ln na. Thay v vy , anh y li ni: Anh khng th lm ra ng no vi bt ng sn. Li lm ci thin tm nhn ca bn. Bng cch u t thi gian phn tch cc v u t, vin cnh ca ti t t c ci thin. Mi ln chng ti ra gi mua mt cn nh, ti hc c mt iu g , ngay c khi ci gi b ci hay b t chi thng. Mi ln ti tnh ton cng vi mt ngn hng ti hc c mt iu. Mi ln mua mt bt ng sn mi, ti hc c mt iu mi v gi tr, ngay c khi ti mt tin vo bt ng sn y. Ngy nay, s gp nht ca nhng bi hc y, tt v xu, l s gio dc v kinh nghim lm ti giu, cho php v ti v ti lm ra cng nhiu tin vi bt ng sn.

168

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Nhng v u t tuyt vi nht ck nhn bng cp mt ca tr c, chng phi ni no khc. Trong th gii thc, khng c bng hiu Bn nh no ni y l mt v tt. Tt c cc bng hiu u ni: Bn nh thi. Cng vic ca bn l luyn b no ca bn nhn nhng v giao dch tt v thng lng m phn cc v . Cn phi c s cng hin v thc tp. Nhng iu mi ngi c th lm Nh ha, ti ni l mi ngi u c th lm nhng iu cn thit giu c. Mt iu mi ngi c th lm i shopping bt ng sn. Nu bn v cng s ng i xem 5,10, 20 hay 25 cn nh mi tun, ngay c khi bn khng c tin, ti ha vi bn rng tm nhn ca bn s ci thin. Sau khi phn tch 100 v, ti bit bn s tm thy mt hoc hai v u t khin bn thch th. Khi bn b cun ht lm giu, b c ca bn s chuyn ln mt sc cha mi v bn bt u tm kim nhng ni dung mi, nhng ni dung c th tr li cu hi: Lm th no ti lm ra tin giu c? Mi ngi u c th lm c ngay c khi h khng c ng no. y l tt c nhng iu m ti v Kim lm thng l. By gi chng ti c cht t kinh nghim, qu trnh phn tch bt ng sn ca chng ti i nhanh hn. Trong thi k kinh t tt nht v t nht, chng ti vn lun lun tm c cc v u t tt. Chng ti khng phi lc no cng mua hay ra gi, nhng qu trnh xem xt cc v u t v phn tch chng khin tr c ca chng ti nhy bn hn v i n nhiu c hi hn, nhng ch khi no bn i tm kim chng m thi. Mt sn phm c th gip bn tin ti bt ng sn l cun bng Financial Literacy. Trong cun bng ny l nhng v d ca cc loi vn bn ti chnh khc nhau bn phi bit cch c. Mt loi l Due Diligence Checklist, l bn lit k sng cn cho vic kim tra iu kin vt cht ca mt to nh. Trong khi bn k ti chnh cho bn nhng im quan trng v ti chnh phn tch, vn bn Due Diligence Checklist hng dn bn thc hnh nhng bt ng sn tht s. Danh sch kim tra ny c th tit kim tin cng nh lm ra tin cho bn. N cng c th c dng nh mt cng c m phm hu hiu. Nh ngi cha giu ni: S hiu bit ti chnh nhiu hn cc con s. S hiu bit ti chnh l nhng t ng ch ra cho tr c ca con thy c im mnh im yu ca v u t. S hiu bit ti chnh l bit iu g cn phi xem, nhng iu m mt nh u t trung bnh b qua. Sn phm ny c th c t hng richdad.com. im cui cng. u t vo bt ng sn hay bt k sn phm u t no, i hi phi mua nhiu hn mt th v mong i sn phm lm bn giu. Trong bt ng sn, Kim v ti c mt k hoch mua 10 bt ng sn, ngha l chng ti cn phi xem 1000 cn nh. Trong 10 cn nh, chng ti mong i hai trong s tr nn khon u t ln v hai cn s ti t, cn phn cn li chng ti s tn tin di di. Nhng v ny chng ti s bn ngay lp tc. Cn li su khon u t chng ti s li ci thin hoc bn. Bt chp l bt ng sn, c

169

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

phiu, qu u t hay xy dng cng ty, cc t l thng gi nguyn. Mt nh u t chuyn nghip u bit iu ny. Phn thng m nhiu ngi b l. Mi nh u t bt ng sn no u c mt cu chuyn m anh hay c y tm thy, cu chuyn m nhng ngi khc b l. Di y l hai cu chuyn c vit ra vi mc ch truyn cm hng cho bn bt u tm kim 100 v u t u tin. Bin cc vn c hi thnh c hi Cu chuyn th nht: Vi nm trc, Kim v ti i du lch trn ni, cch nh ti vi gi li xe. Chng ti quyt nh dnh mt vi ngy ngh thng thc cnh yn tnh ca ni rng. Nh thng l, chng ti dng li mt vn phng bt ng sn v nhn xem h c th g bn. Ngi ch a chng ti xem nhng cn nh gi cao u b chng ti b qua. Sau trong cun s, c ta c mt cn nh nh vi mnh t 15 mu gi ch $43,000. Ti hi c ti sao gi li r vy. Cu tr li ca c y l: N c vn v nc. Vn y nh th no?, ti hi. Ci ging khng cung cp nc. N lc c lc khng. l l do v sao n c rao bn trong nhiu nm. Mi ngi u yu thch n, nhng n khng c nc. Ti mun xem n, ti ni. , anh s khng thch n, c y tr li. Nhng ti s a anh n n. Khong na ting sau, chng ti i b trn ming t xinh p ca rng ni ny, vi mt cn nh nh trn . y l vn , ngi mi gii bt ng sn ni khi a ti n ging nc. Ci ging v ming t ny khng c nc. Gt u, ti ni, Vng, vn v nc ny tht s nghim trng. Ngy k tip, ti quay tr li ming bt ng sn vi mt chuyn gia v ging nc trong vng. Anh ta nhn vo ging nc v ni: Vn ny c th d dng gii quyt. Ci ging s cung cp nc, nhng n cung cp vo nhng lc khc nhau. Nhng iu anh cn phi lm l thm vo mt bn cha gi nc v vn c gii quyt. Mt bn cha gi bao nhiu?, ti hi. Mt bn cha 3,000 gallon mt $2,300, anh ta tr li. Gt u, ti quay tr li vn phng bt ng sn v ra gi. Ti ngh vi ngi bn $24,00 cho ming bt ng sn . Gi qu thp, c y ni, ngay c vi mt vn v nc. l ci gi ca ti, ti tr li. Ln cui cng c ngi tr gi n l khi no? Lu ri, c y ni. Khong hn mt nm ri.

170

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

m , vn phng gi in cho ti v ni: Ti khng th tin c. Li ngh ca ng c chp nhn. Ti khng th tin h chp nhn ci gi ca ng v cc iu khon ca ng. Cm n, ti ni. Trong u v tim ti, ti nh mun nhy ln nhy xung v vui sng. Ngi bn khng c ai ra gi hn mt nm nay v mt mi v phi tr tin sa cha cn nh. Ngi bn chp nhn ci gi ca ti, tin cc ca ti ch $2,000 v cc iu khon ch tr phn cn li trong mt nm. Sng hm sau, ti gp chuyn gia ging nc v yu cu anh lp t hai bn cha 3,000 gallon. Vn nc c gii quyt t hn $5,000. Mt thng sau, Kim v ti tr li sng trong cn nh nh mi, vi tht nhiu nc sch. Khi chng ti ri th trn, chng ti rao bn cn nh . Chng ti a ln vi gi $66,000 v chng ti bn i sau hai tun. Vn c gii quyt v cn nh nm trong tay mt cp v chng tr m c c mt cn nh trn ni. Mt s thay i v sc cha Cu chuyn th hai: Ti c mt ngi bn, Jeff, l mt kin trc s. Anh k cho ti mt cu chuyn u t bt ng sn hay m ti xin k li cho bn. Jeff said: Khong mt nm trc, mt ph n gi cho ti v ni: Ti c 40 mu t v mun anh n xem. C y mua ming t ny vi gi $275,000. Th trn ca ming t ny b phn i vi bt k s pht trin no. Ti sao c ta gi cho anh, ti hi C ta mun ti v mt bc tranh tng lai cho th trn v bt ng sn y. C ta cng thu mt nh hoch nh thnh ph trc y trong i ng y. Vy sau th sao? ti hi Vng, chng ti c nhng bn v, vit nhng k hoch cho tng lai v n trc hi ng thnh ph. Chng ti b bc b ba ln, anh ta ni. V sao? ti hi. Hi ng thnh ph lo lng v lun yu cu chng ti duyt li nhng bn v v k hoch ca chng ti. H lun tm cch t chi cc anh? t hay nhiu. Thc t, chng ti lm li theo s lo lng ca h. Cui cng hi ng kim duyt k hoch ca chng ti, v sau h quy vng li ming t t vng nng thn thnh vng thng mi. H quy vng li? ti ni. T vng nng thn thnh thng mi? S thay i tng gi tr ca bt ng sn y ln bao nhiu. Sau khi k hoch ca c y c duyt, c y bn ming t cho mt cng ty bo him quc gia vi gi $6.5 triu . H s t mt khch sn ln trn ming t. Qu trnh mt bao lu? ti hi Tng cng 9 thng, Jeff ni. C y tr cho nh hoch nh thnh ph v ti $25,000 mi ngi nh tho thun. Vy c y chi $50,000 v lm ra hn $6 triu ? ti h ming ra

171

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Bn ti Jeff ci v gt u. Ming t nm nhiu nm. Mi ngi nhn vo n v ni n qu t. Nhng c y c th nhn nhng g m chng ta khng th nhn. Anh c tht vng v ch lm c c $25,000 khng? ti hi Khng. l mt ci gi p vi nhng g ti ng gp. Bn cnh , ti ng vi ci gi v c ta chp nhn ri ro. Nu mnh t ca chng ti khng c quy vng, c y s mt nhiu tin. Nhng ti s lun bit n c y v c ta cho ti thy tm nhn. C y dy cho ti nhn nhng g ti khng th nhn. C ta dy cho ti thy v s c hi ang trc mt mi chng ta, nu chng ta sn sng u t thi gian rn luyn b no nhn. Ti chc mng anh vi nhng nhn thc mi, ti ni: Anh thu li nhiu th gi tr hn $25,000 phi khng? Jeff ni, gt u, Nhiu iu gi tr hn. Nh hoch nh ti chnh cm thy b la gt, nhng ti th khng. Ti thng nghe anh ni v sc cha v thc ti ca ngi cha giu nhng nhng t ng ny tht kh hiu cho ti. Gi y ti hiu. Ti nhn ra rng, t sc cha ca mnh, ti suy ngh trong gii hn ca hng nghn . Ti nhn ra c y giu hn v sc cha ca c y ln hn v c y suy ngh trong gii hn hng t . Ti cng nhn ra rng ti vn suy ngh trong nhm S v c y suy ngh trong nhm B v I. Ngay c nu c y khng tr ti ng no, nhng g ti hc l v gi v n mi mi thay i cuc i ti. C y dy ti lm th no tr thnh mt ngi n ng giu c. Quy vng mt ming bt ng sn n gin l thay i mt sc cha. S chuyn tip t ngho sang giu cng n gin l thay i mt sc cha. Mi ngi u c th lm c nu h mun. Ni no gi tin ca bn Khi cn l thiu nin, Dolf DeRoos hc mt cch ton din v ngi giu. tui 17, anh nghin cu rng hu ht ngi giu hoc lm giu bng bt ng sn, hoc gi phn ln ti sn trong bt ng sn sau khi h lm ra tin. Ngi cha giu cng vy. Mc d ng lm tht nhiu tin t cc cng ty v t th trng chng khon, nhng bt ng sn l ni ng ct ti sn. C nhiu l do ngi giu lm vy vy: 1. Lut thu khuyn khch ngi giu u t vo bt ng sn 2. C sc mnh n by ln hn trong bt ng sn. Mt ngi giu c th giu hn bng cch u t vi tin ca ngn hng 3. Thu nhp t bt ng sn l thu nhp th ng, b nh thu t nht trong tt c cc loi thu nhp. Nu c li nhun t tin bn nh, li tc c th c tr hon trong nhiu nm, cho php nh u t ti u t vi tin ca chnh ph. 4. Bt ng sn cho pho nh u t nhiu s lm ch hn vi cc ti sn ca h

172

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

5. l ni an ton hn ct tin, mt ln na nu nh u t bit cch qun l tin v bt ng sn. Mt nh u t trung bnh thng mc ri ro ln bng cch gi phn ln ti sn ca h di dng giy t. Nh trnh by trong sut cun sch, iu g xy ra nu danh mc u t dng giy t ca nhng ngi v hu b hu b khi th trng chng khon khng hong? N s mt ht ? Cu tr li l khng, khng nu ngi bit cch bo v cc ti sn dng giy t ca h t nhng mt mt trong th trng rt gi. Nu bn ch mun gi ti sn ca bn dng giy t(c phiu), chng tip theo rt quan trng

173

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Chng 17: Sc mnh n by ca ti sn di dng giy t

Lm th no u t t ri ro v nhiu li tc

Vi thng trc, mt ngi bn ca ti ni vi ti rng anh ta mt hn 1 triu vi chng khon. By gi anh phi quay li lm vic. Khi ti hi anh v sao anh mt nhiu th, anh ni: Ti c th lm g khc? Ti lm theo nhng g ngi c vn khuyn ti. Gi y ti mt hn 1 triu , nhng nh c vn tng t khuyn ti ngi yn v u t lu di. Ti khng cn nhiu nm na. u t khng phi tr may ri. Nh ngi cha giu ni: Trong khi c nhng ri ro, u t khng cn phi may ri. M bn cng khng phi mt tin nu th trng chuyn hng. S tht l, nu th trng bt u i xung, nhiu nh u t tinh vi lm ra rt nhiu tin. Sau y l nhng bi hc ca ngi cha giu v cch u t vo th trng chng khon v lm ra tin, bt chp th trng i ln hay i xung. Lun m rng sc cha y l phn ca cun sch m mt u c ci m v mt sc cha mm do rt quan trng. Nu bn nghe sc cha ca bn ni: iu bt kh thi, Bn khng lm c, iu bt hp php, iu qu ri ro, hay iu qu kh hiu cho ti, bn ch n gin nhc nh chnh bn m rng sc cha v vy bn c th nghe ni dung trong u bn ang pht biu. u t khng c bo him trong ti sn dng giy t Con c th li xe m khng c bo him khng?, ngi cha giu hi Khng, ti tr li. Nh th tht l kh. Ti sao bc hi chu cu ? Ngi cha giu ci v tr li: Con c th u t m khng c bo him khng? Khng, ti tr li. Nhng chu ang u t vo bt ng sn. Chu lun bo m cc ti sn t cc mt mt. S tht l, ngn hng yu cu chu mua bo him cho tt c cc ti sn chu s hu. Cu tr li hay, ngi cha giu tr li. Ti sao bc hi chu v bo him, ti hi V y l lc cho cc con hc cch u t vo ti sn dng giy t. Nhng ti sn nh chng khon, tri phiu, qu u t a dng. Bc c th u t vi bo him trong cc ti sn giy t ? Ti hi. bc l bc c th bo m cho nhng s mt mt, hay gim thiu cc mt mt ? Ngi cha giu gt u

174

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

V th m u t vo ti sn giy t khng nht thit phi ri ro ? ti hi Khng, ngi cha giu ni u t chng c g l ri ro nu con bit con ang lm g? Nhng u t c ri ro i vi mt nh u t trung bnh khng? Ti hi. C phi nh u t trung bnh u t khng c bo him phi khng? Ngi cha giu gt u, nhn vo ti v ni: l l do bc dy cc chu mn ny. Bc khng mun chu thnh mt nh u t trung bnh. Mt ngi u t trung bnh ch thch mc trung bnh. l l do c mt Dow Jones Industrial Average. Mc trung bnh ch dnh cho nhng ngi trung bnh. l l do v sao nhiu ngi lng nghe nhng nh c vn ti chnh ca h v thch th khi nghe h ni: Th trng tng trung bnh 12% hn 40 nm nay, hay Qu u t chng khon ny tng trung bnh 16% hn 5 nm nay. Nh u t trung bnh thch mc trung bnh. Trung bnh th c g sai? ti hi Chng c g sai, ngi cha giu ni. Nhng nu con mun giu, con phi tin xa hn mc trung bnh. V vy mc trung bnh kim hm chng ta i n giu c? ti hi V trung bnh l s tng hp ca thng v thua, ngi cha giu ni. V d, th trng chng khon tng trung bnh 40 nm qua l ng, nhng thc t, n i ln v i xung. Vy th sao? ti ni Hu ht mi ngi khng bit iu ny ? Vng, hu ht mi ngi u bit. Nhng ti sao phi mt tin khi con c th khng mt? Nhng nh u t trung bnh lm ra tin khi th trng i ln v mt tin khi th trng i xung. l l do v sao h mc trung bnh. Nu con c th lm ra tin khi th trng i ln v c khi th trng i xung th sao? Vy th qu tt, ti tr li. Nhng nhng nh u t tinh vi lm g? ti hi. H khng dng mc trung bnh ? C, h c dng mc trung bnh, nhng h s dng nhng mc trung bnh khc. im chnh bc mun ni y l mt nh u t trung bnh ch bit lm ra tin khi th trng i ln v h hnh phc khi nghe th trng nhn chung i ln trung bnh trong nhiu nm. Mt nh u t tinh vi khng tm kim nhng thng tin trung bnh. Mt nh u t tinh vi khng quan tm th trng trung bnh i ln hay xung v h lm ra tin trong c hai iu kin ca th trng. bc l h khng bao gi thua?, ti hi Khng, bc khng ni th. Tt c nhng nh u t u thu ln ny ln khc. Nhng nhng g bc mun ni l mt nh u t tinh vi c kh nng chin thng khi th trng i ln v i xung. Mt nh u t trung bnh ch c chin lc chin thng khi th trng i ln v b nh bi khi th trng i xung. Nhng nh u t tinh vi khng thch b tht bi v ti chnh. Nh u t tinh vi khng phi lc no cng ng v c kh nng tht bi.nhng s khc bit l, vi nhng k nng v chin lc ca h, nhng tn tht ca h thng t hn v li tc ca h thng ln hn mt nh u t trung bnh.

175

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Trong nhiu nm, ti ngc nhin khi nhn thy nhiu ngi u t nhng ng tin m hi nc mt ca h, m khng u t thi gian hc cch u t. Sau nhng nm cng vi ngi cha giu, ti khng th hiu v sao nhiu ngi thch lm vic cc nhc sut i hn l hc cch bt tin lm vic cho h. V khi h u t nhng ng tin m hi ca h vo chng khon, h sn sng chp nhn ri ro m khng c bo him no cho nhng mt mt. Ti ngh v ngi cha ngho, ngi lm vic chm ch c i v lun lun ni: u t l ri ro. ng ni vy v chng bao gi nghin cu hay tham gia lp hc u t no. Ngi cha giu dy ti cch u t an ton vi bt ng sn v gi y ng ang dy ti cch u t an ton vo ti sn dng giy t. Vy u t vo th trng chng khon khng nht thit phi may ri phi khng?, ti hi lm r hn. Khng, chnh xc l khng, ngi cha giu ni. Nhng hng triu ngi u t khng c s bo m t nhng mt mt, khng c s gio dc no, v iu khin h tr thnh nhng nh u t ri ro. Cc k ri ro, ngi cha giu ni. l l do bc hi con liu cc v u t bt ng sn ca con c bo him khng. Bc bit chng c v ngn hng yu cu iu . Nhng mt ngi trung bnh trong th trng chng khon khng c bo him. Hng triu ngi ang u t tng lai ngh hu ca h m khng c bo him mt mt g c. iu tht ri ro, rt ri ro. Nhng ti sao cc nh c vn, mi gii v qu u t a dng khng ni cho h bit?, ti hi Ta khng bit, ngi cha giu ni. Bc thng t hi bn thn mnh cu . Bc ngh l do l v nhng nh c vn ti chnh, mi gii bn thn khng h khng phi l nh u t, khng phi l nh u t tinh vi. Hu ht u l nhng ngi c lnh lng v l nhng ngi hng hu hng, lm vic v ng lng nh khc hng ca h. V h cho li khuyn cho nhng ngi khc, l nhng nh u t trung bnh, ti ni. Ngi cha giu gt u. Mt nh u t tinh vi c th lm ra tin khi th trng ln hoc xung. Mt nh u t trung bnh thnh thong lm ra tin khi th trng i ln v mt tin khi th trng i xung. Sau khi h mt tin, h gi in cho ngi c vn v hi: By gi ti phi lm g? V ngi mi gii ni g?ti hi. H thng ni: Bnh tnh, th trng s tr li sau vi thng. Hay h ni: Mua nhiu na i, ng l ang rt. Bc khng lm vy ?, ti ni Khng. Bc khng lm th. Ch c ngi u t trung bnh lm, ng ni Vy bc mun ni l chu c th u t vi t ri ro v lm ra nhiu tin trong th trng chng khon. ng vy, ng ni. Nhng g con phi lm l khng tr thnh mt nh u t trung bnh.

176

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Li ni lm bn giu Trong cun Rich dads guide to investing, ti vit rng ngi ngho v trun lu c bn u t vo qu chng khon a dng (mutual funds) . Sau ti vit rng ngi giu thch qu hng ro(hedge funds) hn. Mt ln na, sc mnh ca t ng c th hin. T hng ro l mt t ng quan trng i vi nhng nh u t tinh vi v c mt th gii khc gia qu chng khon a dng hng ro. T hedge y l mt t khc ca t bo him. Ging nh mt ngi lm vng c th xy mt hng ro bo v khu vn ca h khi th d, mt nh u t tinh vi s t mt hng ro bo v ti sn ca h. Mt cch n gin, t hng ro c ngha bo v t nhng mt mt. Cng nh bn khng nn li xe m khng c bo him, bn, mt nh u t khng nn u t m khng c bo him hay hng ro chng li nhng mt mt to ln. Mt nh u t trung bnh u t mt cch trn tri, l mt thut ng khc c s dng bi cc nh u t tinh vi. Trn tri trong gii hn ny khng lin quan n c th con ngi, m l mt ti sn c phi by m khng c mt s bo v no t cc mt mt. Mt nh u t tinh vi khng thch u t trn tri, ngha l b phi ra vi nhng ri ro khng cn thit. Mt nh u t tinh vi s u t vi v th ti chnh c bao bc. Cng nh mt ngi bn bo him s hi Bn c c ym tr?mt ngi u t tinh vi cng s hi chnh h cu hi tng t. Nhn chung, ngi u t trung bnh v ngi u t qu chng khon a dng ang u t mt cch trn tri v h khng c bao bc bi cc mt mt. Khng bo v ti sn ca bn l ri ro Vi ngy trc, ti l mt trong nhng ngi ch o trong mt bui hi tho ca cc nh u t. Ngi din thuyt chnh l mt nhn vt ni ting, ngi tng thut cho mt knh truyn hnh ln. C din thuyt vi nhiu kin thc nng cao v ti hc c nhiu. Nhng ti thy th v khi nghe rng c ta ch u t vo qu chng khon a dng. Bt ng, mt ngi tham gia gi tay v hi, C khng cm thy ti li khi c c trch nhim cho hng t la ca khn gi mt trong th trng chng khon? Ging anh nghe c v gin d, v khi anh ni, ti c th thy nhiu nh u t t ra ng vi anh. Dng nh nhiu nh u t n hi trng ny khng phi hc v u t tin ca h, m khm ph iu g xy ra vi s tin h mt. Ti sao ti cm thy ti li?, c y tr li. Cng vic ca ti l cho bn thng tin v thc s ti cho cc bn tht nhiu thng tin. Ti khng cho bn v li khuyn u t. Ti ch cho bn thng tin th trng. Ti sao bn ni ti nn cm thy ti li? V c l ngi dn u cuc reo mng khi th trng bng pht, ngi tham gia gin d ni. V c ma ti tip tc u t v by gi ti mt tt c.

177

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Ti khng phi l ngi dn u, c y ni. Ti cho cc bn thng tin trong mt th trng tt cng nh ti cho cc bn thng tin trong mt th trng xu ngy nay. Nm pht sau, ngi gin d sng mt ra. Mt s ngi gin d cng vi ngi tham gia y v mt s ng v pha n bnh lun vin. Cui cng mi ngi c trn an tr li. N bnh lun vin y hi nhiu cu hi na. Mt cnh tay gi ln v hi: Ti sao c khng ni cho khn gi bit v gim thiu rui ro bng quyn mua bn c phn? anh y hi. Ngi tham d ny khng gin d. Anh nghe c v t m hn v mun khn gi bit rng h c th gim thiu cc ri ro bng cch s dng quyn mua bn c phn. Quyn mua bn c phn?, c y ni. Ti sao ti phi ni cho h v quyn mua bn c phn? V n nh mt hng ro chng li cc mt mt ca mt th trng i xung, anh ni. , ti cha bao gi thc hin iu ,c y tr li. Quyn mua bn c phn qu ri ro. Cn cu hi no na khng? c y ni, ra hiu cho ngi ngi xung. Ti khng th tin nhng g ti ang nghe. Nhn vt truyn hnh ni ting ny l mt trong nhng ngi c tn trng trong gii nh bo ti chnh. C ta nh hng n cuc sng ca hng triu ngi. Nhiu ngi nhn vo li khuyn u t ca c ta v gi y c ta ni, Quyn mua bn c phn qu ri ro. Vi ti, khng bo v ti sn ca bn l ri ro. Vi ti, pht l chuyn ti chnh l ri ro. Bit cch s dng quyn mua bn c phn bo v cc ti sn giy t tht d dng m chng tn cng sc g lm. S tht l, nu bn c mt nh mi gii ti chnh tt, qu trnh y qu d dng. Mt a tr cng lm c. Tt c nhng g bn cn lm l hc nh ngha ca mt vi t ng mi, tm mt nh mi gii, v bt u nh thu thp vi kinh nghim. Thay v vy, ti thy hng ngn ngi ngi trong phng gt u, ng rng u t vi quyn mua bn c phn l ri ro. Ti ngi , nhn nhng ngi i theo tin vo c ta gt u ng vi tng quyn mua bn c phn l ri ro, tr c ti quay li vi nhng bi hc ca ngi cha giu v u t vo ti sn dng giy t. Ti c th nghe ng ni: Hng trm nm trc, ngi Nht, nng dn Nht Bn bt u s dng quyn mua bn c phn bo v gi c thu hoch la ca h. Hng trm nm trc?, ti hi. Hng trm nm trc h s dng quyn mua bn nh mt hng ro chng li cc mt mt. Ngi cha giu gt u, ng, hng trm nm trc. Bt u t thi c i, nhng nh kinh doanh thng minh s dng quyn mua bn bo v doanh nghip khi nhng mt mt. Nhng nh kinh doanh thng minh ngy nay tip tc lm iu ngy nay. Tr c ti quay v cn phng Chicago ni nh bnh lun TV ang ni. Ti t hi chnh mnh, Nu nhng nh kinh doanh thng minh s dng quyn mua bn c phn trong nhiu nm, ti sao ngi c th lc ny lm lch hng

178

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

khn gi ca c ta? Ci no ri ro hn? Mua mt c phiu hay qu u t a dng v nhn n rt gi 40% hay 60%, thm ch 90% m khng c g bo v? Ngn hng yu cu ti c bo him cho cc bt ng sn. Ti sao ngnh cng nghip ti sn giy t khng yu cu cc nh u t mua bo him cho cc ti sn giy t ca hti sn m hng triu ngi ang trng cy vo tui gi? Cho n hm nay, ti vn khng c cu tr li cho cc cu hi ny. Nh ni trc y, nu cn nh ca bn chy, n c th c thay th trong vng mt nm bi cc cng ty bo him. Nhng nu khon hu ca bn b hu hoi vi th trng chng khon sau khi bn v hu, bn s lm g? Mua, gi v cu nguyn ln na? Hy vng th trng tng ln? V th ti tip tc t hi v sao ngn hng yu cu cc nh u t mua bo him, nhng ngnh ti sn giy t th khng. Ti tip tc t hi v sao cc nh u t chuyn nghip u t vi bo him, nhng ngi u t trung bnh, nhng ngi ang coi th trng chng khon l ni bo m ti chnh sau khi h v hu, li u t mt cch trn tri m chng c g bo v? T vng ca bo him Nu bn mun v hu sm v giu, mt iu quan trng l bn phi u t thi gian hc cch bo v ti sn, c bit nu bn ln k hoch gi ti sn bng ti sn giy t. Bn lm iu bng cch hc v hiu nhng g m ngi cha giu gi l: Ngn ng ca mt nh u t tinh vi. Trong cc lp hc u t ca ti, ti gi l t vng bo him Trc khi i vo nhng t ng ny, ti tin rng mt iu khng km quan trong l xem lai mt s t ng khc. Sau y l nhng t ng khc cn thit nh ngha trc khi i vo t ng ca gii bo him: 1. Ngi u t v ngi bun bn: Hu ht nhng ngi ngh h l ngi u t tht s l nhng ngi bun bn. Cng nh mi ngi ngh tiu sn l ti sn, nhiu nh u t l nhng nh bun hn l nh u t. Mt im na. Nhiu ngi ngh h l nh u t tht s l nhng ngi tit kim. l l do hu ht mi ngi c k hoch hu 401k, IRA thn ni: Ti tit kim cho khon hu.Mt ngi tit kim n gin ch b tin vo ti khon v chng lm g thm. Mt ngi u t l ngi ch ng qun l cac khon hay danh mc u t ca chnh h. Vy s khc nhau gia mt ngi u t v ngi bun bn l g? Mt ngi u t mua v gi, con mt ngi bun bn mua v bn. Khi mt ngi ni: Ti mua c phiu ny hay ming bt ng sn ny v ti bit gi n s tng, ti bit ngi ny l mt nh bunni cch khc h mua ch trao i thng mi, khng phi dng. l l do ti ni hu ht mi ngi l nh bun hn l nh u t. Mt nh bun nhn chung mun gi ti sn ca h tng ln v vy h bn i v li nhun. Mt ngi u t mun cc khon u t tr li tin cho h cng sm cng tt, ng thi gi li ti sn . Nh ngi cha giu ni: Mt nh u t mua mt con b v sa v b con. Mt nh bun mua b v tht.

179

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Nu bn mun thnh cng trong th gii u t, bt chp l ti sn giy t, kinh doanh hay bt ng sn, bn cn tr thnh c nh u t v nh bun. Mt nh u bit cch phn tch v lm th no qun l cac khon u t v mt nh bun bit lm th no v khi no th mua v bn. Mt nh u t thng mun vng quay tin mt t cc ti sn v nh bun th mun li nhun t vic mua thp bn cao. 2. Nh u t c bn v nh u t k thut: Mt nh u t c bn nhn vo bn tng trnh ti chnh ca mt cng ty hay mt bt ng sn. Mt nh u tc bn thng quan tm v li nhun, i ng qun l v tm nng lu di ca cng ty. Mt nh u t k thut khng quan tm v nn tng ca mt cng ty. H cng khng mng n chuyn cng ty c li hay hot ng tt hay khng. Nh u t k thut ch lu n cm tnh ca th trng vo mt thi im no . Trong khi mt nh u t c bn nhn vo bn k ti chnh, mt nh u t k thut thch nhn vo biu lch s hn i chiu vi cm tnh ca th trng. Phn sau s c mt vi biu bn xem xt Mt nh u t k thut c th l mt nh u t tt v cng c th mt tin n gin v anh ta thiu nhng kin thc c bn. Nhiu nh bun ngy nay mt tin hay ph sn v h thiu nhng kin thc qun l c bn v tin bc. iu tng t cng ng vi cc nh u t c bn. Nhiu ngi t hi v sao h khng lm ra tin, hay mt tin mc d h u t vo nhng cng ty tt, chc chn, c li nhun. Nhiu nh u t c bn tht bi ngay c h u t vi nhng nguyn tc c bn rt tt v h thiu nhng kin thc k thut bun bn y tht s l l do ngi cha giu mun con ng v ti tr thnh nh u t trnh hay nh u t tinh vi, l nhng ngi c c k nng c bn v k nng k thut tt 3. Nh u t trung bnh v nh u t tinh vi: Nh u t trung bnh r rn bit mt bn tnh trng ti chnh l g. Nh u t trung bnh tt hn vi vic u t lu di, a dng ho cc danh mc u t, u t vo qu chng khon a dng, v sau mua, gi v cu nguyn. Nh u t tinh vi l nhng ngi c tin v hiu nhng k thut u t c bn cng nh k thut bun bn chuyn mn. Nhng t ng gip bn chin thng trong mi th trng Nu bn mun v hu sm v giu, bo v v cng c ti sn ca bn t cc mt mt l ti quan trng. Mt ngi u t trung bnh trong ti sn giy t khng bao gi cm thy an ton. l l do v sao mt ngi u t trung bnh cm thy u t l ri ro v i vi h, ng l nh vy. V h cm thy khng an ton, h giao ph tin bc ca h cho mt ngi qun l hay anh em ca h l nh mi gii, hay mt nh hoch nh ti chnh, hy vng v cu nguyn ngi ny s bo v h t cc dch bnh ca th trng. Vn l, ngi qun l tin hay cc

180

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

nh mi gii khng th bo v h khi cc khng hong hoc cng khng gip h lm ra tin trong mt th trng ng gi ang di chuyn theo hng ngang. Cch chin thng v bo v ti sn ca bn trong bt k th trng no l hc hi v hiu thu o t vng ca nh u t c bn v k thut, t bit trong ti sn giy t. iu tht d dng thc hin nu bn u t cht thi gian. Cng nh ngn hng s yu cu bn bn k ti chnh trc khi bn vay tin, l iu c bn, v yu cu bn c ti sn, quyn s hu v bo him khon u t, bo m nhng ri ro k thut, bn cng nn yu cu nhng iu tng t cho bn thn bn nu bn mun u t vo ti sn giy t. Mt cch lm iu la bt u hiu c t ng ca bo him khi bn u t vo ti sn giy t. Mt s t ng l: 1. Chiu hng: trend 2. S x dch trung bnh 3. Lnh stop 4. Gi quyn mua bn c phn: call option 5. t quyn mua bn c phn: put option 6. Hp ng chng khon hai chiu: straddle and collar 7. Shorts 8. V nhiu t khc Mt nh u t trung bnh c th nghe qua nhng t ng ny nhng c th khng hiu chng hoc cha bao gi s dng qua. Nhiu nh u t trung bnh n gin b qua nhng t ng quan trng ny bng cch ni: N qu ri ro. Ni iu g qu ri ro cng c th v nh ni: Ti qu li bing hc mn ny. Nhng g bn phi bit Nu bn tht s mun lm giu bng ti sn giy t, bn phi bit cch bo m ti sn giy t ca bn khi cc cuc khng hong th trng. Sau y l nhng v d bn phi bit. Mt ln na, bt u bng t ng Chiu hng Mi nh u t tinh vi phi hiu nhng chiu hng. C mt cu ni m tt c cc nh u t tinh vi u ni l: Chiu hng l bn. Lm n nh v s dng cu ni ny Vy chiu hng l g? Cch tt nht gii thch l k cho bn mt cu chuyn. Khi cn nh, ln ln Hawaii, hu ht cc bn ca ti u c hun luyn tr thnh nhng nh lt sng c khi. Mi ma ng, khi nhng cn sng ln ni ln t pha bc, chng ti cun vo dng nc chng minh lng dng cm v ci thin k nng ca chng ti. Mt ln kia, mt hc sinh mi n t lc a. Anh l mt ngi lt sng c vi nhng cn sng nh ma h. Khi ng n, anh mo him vi dng nc m ngh rng chng c g khc bit. Ln ci sng u tin vi ngn sng ln, anh mt t ch v b nhn chm xung tn y.

181

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Ngn sng khng l cun anh li v chng ti khng nhn thy anh trong mt hi. Cui cng, anh bt ng xut hin, va ho va c gng bi vo. My a chng ti cng chi lt sng vi anh khng th tin vo mt mnh. Chng ti khng th tin anh ang c bi ngc li dng nc. Mt trong chng ti la ln: khng. Ti khng th tin hn ta ang c bi ngc li dng nc. Khi nhng cn sng ln v vo b, tt c nc phi tm cch chy ra bin. Chnh s di chuyn ca nc ny ra bin l nguyn nhn dn n mt dng nc chy xit. u ny cng ging nh mt dng sng chy song song ra b bin ri i ra i dng. i vi chng ti l nhng a tr ln ln trn o, chng ti bit ch cn th gin v dng nc a chng ti ra xa. Mt khi dng nc b xua tan, chng ti bit ch cn bi hoc c th lt trn dng nc an ton. Ngi bn mi ny khng bit mt dng nc xit c th mnh c no. Thay v i cng dng chy, anh c gng chng li n, b kit sc v sut cht ui. iu tng t cng ging nh nhng ngi mi u t. Vng quay cc v u t ging nh sng bin. Chng cng thay i theo ma. Ngi lt sng hc cch tn trng s thay i sc mnh ca sng v nc theo cc ma khc nhau. Cc nh u t tinh vi cng lm iu tng t. l l do v sao nhng nh u t li gi: Chiu hng l bn. Cng nh vi kinh nghim khng chng li sng bin hay dng chy, cc nh u t tinh vi i cng vi xu hng, thay i chin lc khi thch hp hay ng ngoi cuc nu mi th tr nn xo ng. Cc nh u t trung bnh tip tc mua, gi. Ba chiu hng c bn C ba chiu hng c bn nh hng n ti sn giy t cng nh cc sn phm u t khc. Mt l th trng c chiu hng i ln. Chiu hng th hai l i xung. Chiu hng th ba l th trng c chiu hng nm ngang, l th trng khng i ln cng khng i xung. Mt nh u t tinh vi dng nhng chin lc khc nhau vi nhng chiu hng khc nhau. Mt nh u t trung bnh ch c duy nht mt chin lc v c gng dng n trong c ba chiu hng. l l do v sao cui cng h tht bi. tng u t lu di c bn l mt tng tt, nhng u t lu di vi mt chin lc duy nht l mt cch u t ca k tht bi. Ngay c loi th cng quan tm n s thay i ca ma mng kh hu. Khi ci lnh ca ma ng bt u n trong ma thu, hu ht cc loi th bit chng cn phi chun b cho s thay i ca ma ng. iu tng t cng ng i vi cc nh u t tinh vi. Ch c cc nh u t trung bnh mi tin vo li ni ca nhng nh c vn ti chnh: u t di hn. Mua v gi cho d th trng i xung. Nu loi vt thng minh bit mi th thay i, ti sao loi ngi th khng? S x dch trung bnh

182

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Chiu hng xy ra nguyn nhn do ngi bn v ngi mua. Nu c nhiu ngi mua, th trng s i ln. Nu c nhiu ngi bn, th trng s i xung. Mt nh u t trung bnh cm thy thoi mi nu ngi c vn ti chnh ca h ni: Th trng i ln trong 40 nm nay. Mt nh u t tinh vi khng nhn vo mc trung bnh di hn, m nhn vo s x dch trung bnh. Cng nh mt ngi lt sng nhn vo thu triu ln xung hng ngy, mt nh u t tinh vi nhn vo thu triu ln xung ca tin vo tin ra trn th trng. Mt nh u t tinh vi nhn nhng biu v nhng biu ny ni cho h bit khi no t thay i chin lc. Nhng biu di y l biu ca s x dch trung bnh. Nh ni trc y, nhng nh u t c bn nhn vo bn k ti chnh v i ng qun l, mt nh u t k thut nhn vo biu , v di y l mt trong nhng biu m h nhn vo

H1: Chiu hng ln

H2: Chiu hng xung

H3: Chiu hng khng i Lm th no bn bit chiu hng ang thay i Liu th trng s cho bn nhng du hiu v s thay i? Cu tr li l c. khng phi l mt ngnh khoa hc chnh xc, nhng n c th thng c s phng on, i theo linh cm v u t theo mo vt 183

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Hu ht chng ta u bit mt nh tin tri c d on mt cn bo. Mc d phng on kh hu khng phi l ngnh khoa hc chnh xc, nhng ngy nay chng ta c c nhng li cnh bo nu c mt cn bo ln sp b. Mt nh bun k thut c th hu ht nhng iu tng t. iu c ngha trong khi mt nh u t trung bnh ang gi v cu nguyn th trng i ln, th cc nh u t chuyn nghip kp bn i trc khi cn bo nh vo. C nhiu du hiu mt nh u t k thut nhn vo. Sau y l nhng biu ni ln mt s iu cho cc nh u t k thut Hai ln nh

Cc nh bun k thut gi mu biu ny l hai ln nh. Khi cc nh u t k thut nhn vo mu hnh ny, h c th lo lng v bt u thay i chin lc u t, hay hon ton rt khi th trng. Nu bn , gi c phiu s sp nhanh chng sau hai ln nh ny. Hai ln y

Mt kiu hnh tng t xy ra di y ca th trng. Mu hnh ny c gi l hai ln y. Khi cc nh u t k thut nhn thy biu ny, h mt ln na thay i chin lc hay bt u mua c phiu trong khi cc nh u t trung bnh t b hy vng v bn. C nhiu mu hnh khc nhau thu ht cc nh u t k thut. Nhng mu hnh ny khng chnh xc cng khng bo m. Nhng chng mang li cho mt nh u t tinh vi mt thun li ln hn mt nh u t trung bnh, l ngi khng c cht manh mi no v cc du hiu ca th trng. Mt thun li ln m

184

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

mt nh u t k thut c c l h c thi gian bo v gi c ti sn ca h vi bo him. Mt nh u t trung bnh ngi tht vong, khng c bo v. Hng triu ngi u t c tng lai ti chnh ngi cnh ri ro, hy vng v cu nguyn li khuyn ca cc nh c vn ti chnh ca h s bo v h t cc cn bo. Cc cn bo gh thm thng l bt k th trng ti chnh no. Mi khi ti nghe cc chuyn gia ti chnh ni ting khuyn: u t di hn. ng hoang mang. Lun lun nh rng th trng tng trung bnh trong 40 nm qua. Ti tht s np mnh xung. Khi ti nghe nhng chuyn gia ni nhng li ny, ti lc u v cm thy t hi cho hng triu ngi ang lng nghe nhng ngi ny v giao ph tng lai ti chnh cho nhng ngi ny. u t khng nht thit phi ri ro nu bn bit bn ang lm g. Cng c ca nh u t tinh vi Mt nh u t trung bnh ch c hai la chn mt khi th trng thay i chiu hng. H c th gi v mt hoc bn v mt. Mt ngy kia, ti nghe mt nh c vn u t ting tm ni: Thng 2/2000 ti ni cc bn bn mi th cc bn s hu. c th l mt li khuyn tt cho mt nh u t trung bnh nhng mt nh u t tinh vi c nhng nhng la chn khc hn l mua v mt hay bn v mt. Sau y l nhng cng c thuc v tr c m nhng nh u t tinh vi dng bo v ti sn ca h v lm ra tin trong s ln xung ca th trng. Chng l nhng cng c gip h lm ra tin v bo v tin ca h khi th trng i xung Lnh stop Mt nh u t tinh vi c th gi cho nh mi gii ca h v yu cu mt lnh stop nu anh hay c ta nghi gi c phiu c th i xung, c bit nu chiu hng ca th trng ang xung. Nh u t trung bnh chng lm g nu gi c phiu ca h i xung, h ch nhn n i xung. Khng bit phi lm g, chin lc mua, gi v cu nguyn ca h chuyn thnh chin lc mua, gi v mt. y l cch mt lnh stop lm vic. Gi s gi c phiu ca bn l $50 hm nay v cc biu ni cho bn bit th trng c chiu hng xung. Nhng g bn phi lm l gi cho nh mi gii v t mt lnh stop mc, gi s $48. Nu gi c phiu bt u rt, gi s $30 v c nhiu ngi bn i vo th trng, lnh stop ca bn tr thnh mt n t hng v c phiu c bn mc $48 v s mt mt ca bn c gii hn $2. Mt nh u t trung bnh c th mt $18 m vn bm vo c phiu. Mc d lnh stop thng c cc nh u t dng nh bo him, nhng khng phi lc no cc nh u t tinh vi u dng. Thng khi gi c phiu c v tng khong cch khi phin giao dch m ca v nh u t tinh vi c sn tin tc v quyt nh hoc l bn hoc hu b lnh stop. Sau y l hai

185

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

l do v sao lnh stop c th khng thnh cng trong mt th trng ang rt gi hoc khng n nh. L do th nht mt nh u t chuyn nghip c th khng s dng lnh stop v chiu hng i xung qu nhanh. i khi th trng rt xung nhanh chng v lnh stop b b qua m khng c thi hnh. V d, gi s gi c phiu l $50. Khi chiu hng i xung, nh u t t lnh stop mc $48. iu c ngha nu gi h xung $48, c phiu t ng bn. Nhng nu th trng xung qu nhanh, c th ci gi $48 b nhy qua hoc pht l. C ngha nhiu ngi bn v chng c ngi mua gi $48, v th lnh stop b b qua. Nu gi dng li $40 v c mt vi ngi mua i vo th trng, iu tt nht mt nh u t c th lm l gi li mc $40 hoc bn mc $40. Lnh stop ca h b b qua. Mt l do khc lnh stop c th khng c s dng bi mt nh u t chuyn nghip l v h khng quan tm vo chiu hng ca th trng. V d, mt ln na gi c phiu l $50 v t lnh stop mc $49. Nh mong i gi ri xung $47, c phiu c bn $48. Nh u t cm thy an i cho n khi anh hay c ta nhn ra th trng bt ng i ln v gi c phiu ca h gi y c gi $65. Khng nhng h mt $2 mt c phiu, m h cn mt $17 v s tng gi. Mt thnh cng bt ng hay mt tht bi bt ng Chng ti thng nghe ai ni: Ti ang thc hin mt thnh cng bt ng trn th trng. Trong sut cuc bng n dot-com, nhiu ngi i vo tng thc hin mt s thnh cng bt ng, thay v vy, h li l nhng ngi tht bi bt ng. Trn bn tin hm nay, nhiu ngi ngi vo s bng pht ca dot-com, v ni: Ti sao mi ngi li di dt nh th? iu mi ngi khng nghe thy l nhiu ngi thnh cng bt ng vi s ln xung ca th trng. Mt ngi bn ca ti giu s v sm mua c mt dot-com IPO. Anh ta thnh cng bt ng, nh mi ngi ni. Anh cng thc hin mt mn li v b khi chiu hng i xung. Cui nm 1999, anh bn tt c c phiu dot-com m anh s hu. Sau anh bt u shorting (s gii thch sau) mt vi c phiu ca cc cng ty dot-com v lm giu cho anh khi chiu hng i ln. Ba trong s cc cng ty ny anh cm thy c v sp ph sn. V th anh lm ra mt gia sn ln khi chiu hng i ln v lm ra s tin ln hn khi chiu hng i xung. V sao? L do anh lm ra c mt gia ti khi chiu hng i xung v anh khng s dng tin ca mnh v khng tr thu t s tin anh shorting c phiu ca nhng cng ty ph sn. Khi ti hi anh v sao, anh ni: Ti short c phiu nh cao, ngha l ti mn chng. Sau cng ty i xung v ph sn. Ti cha tr thu v cha c phin giao dch ng ca, v th ti khng n thu. Tt c nhng g ti lm l bn s c phiu ti khng s hu hay mn, v gi y ti ch i thi gian khi ti c th mua n li v tr li ngi ti mn. Ngy nay, anh ta c khong $875,000 bng cch shorting mt vi c phiu, gi li nhng cng phiu min thu, thu tin li tc t vic khu tr thu. Li tc t s tin bn c phiu anh

186

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

khng h s hu. Anh ni: Ti ang ch c hi mua li cc c phiu ny, nhng sau khi ti thu li tc t s tin li min thu. Nu bn khng hiu loi giao dch ny, ng lo. Hu ht mi ngi u khng hiu. Nu bn mun hiu su hn, hy lin h mt nh mi gii hay k ton v hi h, hc c th gii thch cho bn. im chnh y l, nu bn mun lm mt s tin v b khi chiu hng i ln, bn cng cn bit cch lm iu tng t khi chiu hng i xung. Nu khng, bn thng l ngi tht bi bt ng bi nhng ngi thc hin iu . C nhiu iu hc v vic s dng cc cng c mua bn chuyn nghip nh lnh stop. C nhiu th u t vi nhng cng c ny hn l hi ngi mi gii ca bn t mt lnh stop bn hoc mua. Nhng nh u t tinh vi cn phi c nhiu cng c hn nh u t trung bnh. Nu khng h s b mt mt nhiu bi nhng ngi ng la thc hin mt s thnh cng bt ng. iu thun li khng p mt m nh u t tinh vi c c l l do v sao khi ti c hi: ng c li khuyn no cho nh u t trung bnh khng? Ti tr li l: ng mc trung bnh. Ti ni th v tng lai v an ton ti chnh ca bn rt quan trng, khng ch nn mc trung bnh Mt li cnh bo: y khng phi l cun sch v k thut mua bn. V d trn l mt gii thch n gin v lnh stop. Mt nh u t tinh vi bit lm th no v khi no dng s short v c nhiu lc lnh stop lm vic tt v c lc chng khng lm vic khng n. Trc khi ra ngoi s dng bt k cc qu trnh ny, bn hy c, hi, tham d cc lp hc v thu thp kinh nghim s dng cc k thut ti m t trn. L do c bn ti lit k mt vi k thut ny l mi ngi ngh rng u t l ri ro bit rng u t khng nht thit phi may ri. iu tu thuc vo c nhn tm kim nhng kin thc rng nu h mun s dng nhng k thut ny Gi quyn mua bn c phn Mt t ng khc ca quyn mua bn c phn l bo him. n gin t mt option s gip cho ngi s hu quyn mua c phn ca mt loi chng khon mc gi no mt c phn trong mt khong thi gian nh trc. Mt cuc gi option l mt chnh sch bo him, bo v nh u t khng b l nhng tng t ngt gi mt loi chng khon. V d, gi s chiu hng v biu ch ra rng nhiu ngi mua ang i vo th trng, v th gi ang i ln v ngi u t mun bo m anh hay c ta c th mua c phiu gi tt hn trong trng hp chng khon tng gi. Gi s hm nay gi mt loi c phiu $50 mt c phiu. Nh u t gi cho ngi mi gii v ni ti mun mua mt option mua 100 c phiu gi $50. Anh ta c th tr $1 mi c phiu cho option , tn ca anh ht $100 (mi option bao gm 100 c phiu). Anh ta ang bo v mnh t s chuyn i bt ng

187

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Ba tun sau, nh u t quay li t mt chuyn i cu v khm ph ra gi c phiu tng $60 mt c phiu. K thut gi option cho php nh u t mua 100 c phiu gi $50. Sau anh c th, nu mun, bn 100 c phiu ny gi $60 mt c phiu. Nu c phc nm yn mc $50 hay thp hn, option s ht hn tr nn v gi tr, hoc nh u t tinh vi s ni: ht tin ri. Trong v d ny gi c phiu tng ln $60 mt c phiu, nh u t trung bnh sau thc thi quyn mua 100 c phiu gi $50 vi $5000 v ng thi bn 100 c phiu vi $6000, thu li $900 ($6000 tr i $5000 v gi ca option, $100). Mc khc, mt nh u t tinh vi s chn cch bn option ca anh vi gi $10 mt c phiu hay $1000 cho 100 c phiu, thu li $900 ($1000 tr i gi option $100) Khi bn thc hnh phin giao dch, nh u t trung bnh t $5000 lm $900. Nh u t tinh vi t $100 lm ra cng $900 li nhun. Trong v d cc k n gin ny, nh u t no lm ra nhiu tin hn vi s tin ca anh ta? Cu tr li ca ti l nhng ngi u t mua bn option, hay nh u t tinh vi. Nh u t trung bnh b ra $5000 lm ra $900, hay 18% trong mt thng. Nh u t tinh vi b ra $100 v lm ra $900 vi 900% trong mt thng. Mt ln na, y l mt v d n gin v ti khuyn bn hc hi nhiu hn, thu thp nhiu kinh nghim v tm mt nh mi gii khn ngoan gip bn hc hi qu trnh ny. V d ny minh ho v sao ngi cha giu khng mun s hu nhiu, nhng thay v th ng tm kim s lm ch. Option cho bn s lm ch qu trnh mua bn. N cng minh ho mt v v cch to ra sc mnh n by bng ti sn giy t v cch n by c s dng vi t ri ro v nhiu li tc nu bn bit bn ang lm g. Trong v d ny, nh u t tinh vi ch t ri ro $1 mt option v nh u t trung bnh t $50 mt c phiu. Khi bn quay li phn tho lun v tc ca ng tin, tin ca nh u t no di chuyn nhanh hn? Nh u t c th giu nhanh hn? Ngi giu khng thch s hu nhiu th Bn c th thy iu g vi v d va ri. Bn c th thy rng bn khng nht thit phi s hu c phiu s hu mt quyn mua bn c phn. iu ny c th c nhng kt qu ti chnh to ln nu bn hiu r n. im chnh y l, ngi cha giu ca ti khng bao gi mun s hu mi th, ngc li vi ngi cha ngho. Ngi cha ngho ca ti thng ni: Cn nh ny c ti ng tn, ti ng tn chic xe ny. Ngi cha giu th ni: Con khng cn phi s hu mi th. Nhng g con cn lm l lm ch n. Option l mt v d khc v cch suy ngh ny. Ngi cha ngho ca ti mun s hu c phiu cn ngi cha giu ch mun s hu option mua hay bn c phiu. Ngy nay, ti thy nhiu ngi cm thy t ho khi s hu c phiu, trong khi bng nhiu cch li c nhiu n by hn vi vic mua bn option. Ni cch

188

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

khc, c th mt t tin lm ra nhiu tin bng mua bn option hn l mua c phiu. t option Trong v d trc, bn thy rng lm th no gi option c dng lm ra tin khi th trng i ln. Khi chiu hng th trng i xung, nh u t tinh vi s t option khng nhng lm ra tin, m cn bo v gi tr c phiu ca h trong trng hp c phiu i xung. V d, gi c phiu l $50. Th trng i xung v gi c phiu ri xung $40. Nh u t trung bnh mt $10 mt c phiu. Nu anh ta c 100 c phiu, anh mt $1000, trn giy t. im chnh y l nh u t ch mt trn giy t, khng phi thc t. Nu anh ta bn i mc $40 mt c phiu, sau anh mi mt tin. Chnh tng mt mt ch trn giy t l l do nhiu nh u t tht bi bt ng ni: Ti ang trn on ng di. Nhng li ni ny thng c ngha nh u t ny s ch t by gi cho n khi c phiu tng tr li $50, iu c th xy ra trong mt m, nhiu nm hay chng bao gi. y l chin lc mua, gi v mt ca nhng ai lc quan hay nhng ai ght s tha nhn h phm li v mt tin Nh u t tinh vi s u t bng cch khc. Thay v ngi lo lng v gi c phiu h xung, nh u t ny s c ngi mi gii t mt lnh stop hay t option. Mt ln na, c nhng l do khc nhau cho vic s dng mt lnh stop v t option, v nhng l do ny vt xa hn phm vi ca cun sch ny. im chnh y l nh u t tinh vi s lm iu g trong trng hp th trng thay i chiu hng v bt u i xung. Thay v cu nguyn cho th trng ng i xung, gi s nh u t tinh vi mua mt option gi $1 mt c phiu c quyn bn c phiu ca h mc %50 mt c phiu. Option tn mt $100, hay $1 mt c phiu cho 100 c phiu. Th trng i xung vi nhiu ngi ngi bn xm nhp th trng v gi c phiu ri xung $40 mt c phiu. Nh u t tinh vi hnh phc v bo v v tr ca h mc gi c phiu $50. Nhng g h mt i vi v tr c phiu lu di cng nh c phiu ri thp hn $50, h ot li c bng cch tng gi cuc t option. Nh u t khng t option mt mi l khi gi c phiu h xung mi la. Mt mt t c phiu c ginh li t li tc ca vic t option. Lm th no mt nh u t tinh vi lm ra tin vi vic t option khi nh u t trung bnh li mt? Nh u t c th thc thi vic t ca h, hay c quyn bn 100 c phiu vi gi $50 mt c phiu v nhn $5000. Nu h mun, h c th quay li th trng v mua 100 c phiu gi $40 vi $4000. Kt qu cui cng l h c 100 c phiu v thm $900 ($1000 tr i gi cuc t option). (C nhiu lut l cn c xem xt v tun theo) Nh u t trung bnh, khng t option, ch c c phiu ca h m thi, gi y tr gi thp hn v vn khng ly li tin c.

189

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Nu iu ny qu ri rm cho bn, ng lo, n cng rc ri vi hu ht mi ngi ln u tin. iu quan trng cn nh l nhng g ti vit trc y trong cun sch ny v vic cn thit phi suy ngh nhng iu tri ngc. Nhiu ngi hc cch dng option ging nh hc cch n bng tay tri sau khi dnh nhiu nm n bng tay phi. iu cng c th thc hin c, ch cn thc tp cht t. im cn nh l qu trnh s dng option bo v ti sn ca bn cng nh lm ra tin khi th trng ln xung khng phi l qu trnh phc tp. Hu ht mi ngi c th hc nu h cho bn thn mnh cht t thi gian hiu n. Ni nhiu v n v n quan trng, u t khng nht thit phi may ri nu bn c nhng li khuyn ng n v nhn nh c vn tt. Bn khng phi dnh c i lo lng v ti sn giy t b hu hoi khi th trng khng hong. Thay v lo lng th trng khng hong, bn c th chun b tr nn cng giu hn khi th trng cng i ln, i xung v ng yn. Mt diu quan trng ng lu l nhng nh u t trung bnh mt tin thng ngi , ch i v lng nghe li khuyn ca cc nh c vn ti chnh Mua, gi v u t lu di. H lm th v h ch c mt chin lc cho mt chiu hng ca th trng, v nh bn bit, c ba chiu hng khc nhau ca th trng. Mt nh u t tinh vi c th khng mua c phiu C nhng nh u t tinh vi khng bao gi mua hay bn c phiu. H ch mua bn option. Khi ti hi mt trong s nhng ngi bn mua bn option v sao anh ch u t vo option hn l c phiu, anh ni: u t vo c phiu qu chm. Ti c th lm ra nhiu tin hn vi mt s tin t i bng cch u t vo option. Ti cng c th lm nhiu tin vi thi gian ngn. u t vo c phiu v hy vng lm ra tin ging nh ngi mt ch ch nc sn kh. Straddle v collar Straddle v collar l s bo v cui cng. Mt cch n gin nht, mt straddle hay collar. V d, nu gi c phiu ca nh u t l $50 mt c phiu, nh u t tinh vi c th t option mc $52 mt c phiu v mt option mc $48. Nu th trng bt ngi i ln $62 mt c phiu, nh u t c quyn mua c phiu mc $52. Nu th trng i xung $42, nh u t c quyn bn c phiu vi gi $48, gim thiu mt mt. Nu gi chng khon l $42 v nh u t t option, l option bn mc $48, option bt ngi tr nn rt gi tr, trong nhiu trng hp cn gi tr hn c c phiu. im chnh y l collar v straddle c dng bo v c hai ri ro ln xung v m ra c hi. c th l mt chin lc bo th cc oan nu bn bit bn ang lm g. Mt ln na, y khng phi l cun sach v mua bn option. Ti cho nhng v d mt cch r rng v mt mc ch duy nht bn hiu c option.

190

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

ng thi, cng c nhiu chin lc tinh vi c th c s dng bo v ti sn v tng li tc. Short Khi ti cn nh, ti c dy rng khng c ng hay s dng vt khng thuc v mnh. iu khng ng vi th trng chng khon. Khi ai short mt c phiu, thng c ngha h ng bn nhng th h khng s hu. Nu m ti bit ti ang lm iu ny, b s c bui ni chuyn cng thng vi ti. Nhng mt ln na, m ti khng phi l nh u t. Trc tin, mt short khng phi l option. Khi mt ngi ni: Ti ang short c phiu ny, h ang mua bn stock ch khng phi option. Mt nh u t tinh vi bit s khc nhau gia mt short v mt option v bit khi no dng v khi no khng s dng chng. Mt ln na, bit khi no dng v khi no khng dng vt qu phm vi cun sch ny. Ti sao phi short mt c phiu? Thng thng, nu nh u t cm thy c phiu qu cao, v th trng c chiu hng xung, nh u t tinh vi c th thy c li bt u s dng short lm ra tin. Short mt c phiu n gin l mn c phiu ca ngi khc, bn chng ra th trng v b tin vo ti bn. Nu v khi gi th trng i xung, nh u t mua li c phiu v tr li n cho ngi h mn c phiu. V d, gi s c phiu cng ty XYZ l $50 v th trng c chiu hng i xung. Sau y nhng s kin lin tip short mt c phiu: 1. Nh u t goi cho ngi mi gii v yu cu h short 100 c phiu cng ty XYZ. 2. Nh mi gii sau mn 100 c phiu t ti khon ca khch hng khc v bn 100 c phiu vi $5000 3. Nh mi gii sau th chp $5000 trong ti khon ca nh u t nh u t khng s hu c phiu. 4. Trong ti khon ca ngi khch hng, ti khon ni m c phiu c mn, c mt IOU (giy n) 100 c phiu, khng phi $5000 5. Sau mt thi gian, gi c phiu ca cng ty XYZ ri xung $40. 6. Nh u t mn c phiu gi cho nh mi gii v ni: Mua cho ti 100 c phiu ca XYZ mc $40 7. Nh mi gii mua 100 c phiu mc $40 v tr li 100 c phiu vo ti khon ca ngi khch hng, ngi cho nh u t vay c phiu 8. Nh mi gii tr 100 c phiu t $5000 trong ti khon ca nh u t. $5000 c t vic bn ln u 100 c phiu gi $50 9. Nh u t ly $1000 tin li, t chi ph, hu hng v thu, bng cch bn c phiu m anh khng h s hu. Nh u t lm ra tin m khng cn tin. Theo gii hn ny, l qu trinh short mt c phiu C mt vi im cn lu :

191

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

im 1: Thi im nh u t mua c phiu mc $40 v tr li 100 c phiu cho nh u t ban u, nh u t short c yu cu phi c che du v tr short ca h. y l nhng t ng cn phi nh. im 2: Nh bn thy, c nhng ri ro kinh khng khi short mt c phiu. Mt ngi c th mt nhiu tin vi vic short c phiu nu th trng i ln v gi c phiu c tng. Trong v d ny, nh u t c th mt $1000 nu gi c phiu tng ln $60. Nh ngi cha giu ni: C ri ro, nhng khng nht thit phi ri ro. C nhng nh u t tinh vi s straddle mt short bng cch gi option mc $51. Nu chiu hng quay u v gi c phiu tng ln $60, nh u t ch tr $51 mt c phiu thay v $60, mt ln na gim thiu cc tn tht. im 3: Bn c th thy rng ti lu n chiu hng th trng. Lun nh rng: Chiu hng l bn. ng nh ngi bn ca ti c gng bi ngc dng nc. Cn phi bit nhiu hn cc inh ngha nh short, straddle, optioniu quan trng l bit cch chng c lin kt vi nhau. Ni cch khc, dng mt short kh an ton khi th trng i xung v nhiu ri ro khi th trng i ln hoc ng gi. im 4: Nu bn khng c kin g va c m t, ng lo. Mt cht t thi gian v thc hnh bin nhng t ng ny thnh mt phn t vng ca bn nu bn mun. Trn ht l u t khng h ri ro, nu bn sn sng u t cht thi gian ci thin s gio dc ca bn, nh bn ang lm by gi. Mt khi bn hc gim thiu ri ro, bn c th tng li nhun to ln v khng lm nhng g m nhng nh u t ang lm V sao khng cn tin lm ra tin Nhiu ngi thng hi ti: Khng mt tin lm ra tin ? Nu bn hiu cch short mt c phiu, bn s bit cu tr li cho cu hi . Khi mt ngi short mt c phiu, h nhn tin t vic bn mt th g h khng s hu. V vy tht s l khng mt tin khng cn tin lm ra tin. Nhng cu tr li tht s cho cu hi: Khng mt tin lm ra tin ? l: Tu thuc vo ngi ang u t. Ngi cha giu ni: Con cng c t s thng minh ti chnh, con mt cng mt nhiu tin lm ra t tin. Nu con l ngi thng minh v ti chnh, con khng cn tin lm ra tin. V d sau minh ho quan im ny v cng minh ho gi tr ca vic c nhng t vng ti chnh mnh m v giu c. Vi thng trc, ti gi cho mt nh mi gii v ni: Vit mt bn t option cng ty XYZ cho ti. Vit cho ti 10 hp ng. Nh mi gii ca ti, Tom, hi ti mt vi cu hi v sau ni: Xong ri. Nhng g anh hi ti l phm vi v thi gian v nhng cu hi khc mt ln na nm ngoi lnh vc ca cun sch ny. Nhng g toi lm l bn i option, khng phi mua. y l mt im quan trng. L do n quan trng v k t lc ny, option c s dng nh mt chnh sch bo him, l l do v sao hu ht mi ngi mua option. Khi bn dng nhng t nh vit mt option iu c ngha bn ang bn option, khng

192

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

phi mua n. Nhng ngi cc giu bn option ging nh nhng ngi cc giu bn c phiu, ch khng mua. Bill tr thnh ngi giu nht th gii bng cch bn c phiu ca Microsoft, ch khng phi mua c phiu ca Microsoft. iu tng t cng ng trong th gii optionva nhanh hn, d hn v c th li nhun cao hn, mt ln na nu bn bit bn ang lm g. Khi ti ni vi nh mi gii vit cho ti mt option, tc l ti ang ni Ti mun bn option vi c phiu ti khng s hu. Trong trng hp ny h t option v ti mun 10 hp ng, tc l 1000 c phiu, khi mt hp ng l 1000 option. Tom gi li cho ti sau trong ngy v ni: Anh c $5 Ti ni: Cm n v giao dch b qua. Ti khng cn phi nhn vo c phiu hay th trng v rnh ri i lm nhng g ti mun. Khi Tom ni anh kim c cho ti $5, c ngha anh b $5000 vo ti khon ca ti ngy hm . Ni cch khc, ti mt cha u 5 pht lm ra $5000. Trn ht, ti khng b ra ng no cng khng bn th g hin hu. Bng nhiu cch, ti chng bn th g v lm ra $5000 cha y nm pht. ( lm r, trong khi ti b ra ng no hay bn i th g hin hu, ti c nhng ti sn khc trong ti khon mi gii hot ng nh tin k qu trong phin giao dch, cho php ti lm vic vi nh mi gii theo cch ny) Vi tun sau, Tom gi li cho ti v ni: Hp ng ht hiu lc. Tt, ti tr li. V khi no chng ta cng i chi gn? S phin dch Trc ht, ti khng vit v s giao dch ny khoe khoang. Ti vit v s tht ny ch minh ho sc mnh ca t ng. Nhng t ng ny i vi ti cn hn c t ng. Chng c thc v sng trong tr c ti. Nhng t ng y l cng c, cng c lm ti giucng c cho php ti lm ra tin m khng cn ng no. Nh ngi cha giu lun lun ni: C nhng li ni lm con giu v c nhng li ni lm con ngho. Khi ti ni vi Tom vit cho ti mt option, ti ang ni: Bn cho ai ci quyn bn cho ti c phiu h s hu vi mc gi no . Ngy hm , XYZ ang bn khong $45 mt c phiu. Lnh t option ca ti bm m ngi mua put option ti c th mua c phiu ca anh ta gi $40. Ni cch khc, ti ang bn bo him cho ngi ch ca c phiu XYZ. Nu gi c phiu ri xung $40 v lnh t thc thi ti mua c phiu gi , bo v anh ta khi nhng mt mt. Khi Tom gi cho ti v ni: Anh c $5, ngha l ti c $5 mt c phiu t vic t option. Trong th gii t vng ca mua bn option vit c ngha l bn. cng l t ng c dng trong ngnh bo him. Nhiu ngi trong chng ta tng c nghe ngi bn bo him ni: Ti ang vit cho anh mt chnh sch bo him vi s tin bo him nhn mng l $100,000. Mt t ng khc trong ngnh bo him l cam kt, c ngha h bo m cho bn iu g vi

193

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

mt ci gi. Ni cch khc, vit c ngha l bn trong bo him v trong th gii option. Trong trng hp ny, ti cam kt tn tht ri ro $45 ca ngi u t vi gi $5 mt c phiu. Ti bo m vi ngi u t rng ti s mua c phiu ca h vi gi $40 nu gi ca n h xung ti mc . Trong trng hp ny, ti tr thnh mt cng ty bo him, l l do v sao ti vit mt option. Ti bo m mt th g ti khng s hu, l nhng g m cc cng ty bo him ang lm. Sc cha ca mt ngi tht bi Gi y ti c th nghe sc cha tr c ca bn ni: Nhng iu qu ri ro. Nu th trng chng khon khng hong th sao? Nu bn phi mua c phiu vi gi $40? Nh ni trc y, mt ngi cn phi gi cho sc cha lun m rng nu h mun hc bt c iu g. Nh ngi cha giu thng ni: C nhng ri ro nhng khng c ngha phi chi tr may ri. Ti dnh li phn ny cui cun sch v ti mun chc chn sc cha ca bn l ci g chun b nhn thy thng tin y. Ti cha bao gi vit v iu ny trc y v ti cha bao gi vit v s quan trng ca sc cha. i vi hu ht mi ngi, sc cha ca h khng c kh nng hiu nhiu, chp nhn cht t v nhng iu ti mun gii thch. Khi ti ni vi mt vi ngi bn ca ti hay nhng ngi khc vi mt sc cha ca ngi thua cuc, l mt sc cha c iu khin bi ni s tht bi, ni s ca h cng la ln, h khng th nghe nhng g ti ang ni. Ni s ri ro v tht bi ca h lm cho u c h ni ln nhng iu: iu qu ri ro. ng ni thm na. Ti khng th lm c. V vy ti cm n cc bn cng i chung vi ti trong sut thi gian. Trong giao dch 5 pht , ti c bn ng mua 1000 c phiu ca XYZ gi $40 mt c phiu nu ngi u t gi c phiu tr cho ti $5 mt c phiu ph bo him. S tin $5000 l tin cc b vo ti khon ca ti. Vi tun sau, gi c phiu khong $43 v v th option hay chnh sch bo him ht hiu lc. $5000 l tin ca ti, tr hu hng, chi ph v thu. im ti mun nhn mnh l ch mt 5 pht, ti chng bn th g, sau cng chng lm g, ngh l ti khng ngi trc mnh hnh vi tnh theo di th trng ln xung, v lm ra $5000. Khng nhiu ngi lm ra c $5000 mt thng v nu c, h phi tr nhiu thu hn ti vi cng mt s tin. Mt cng nhn phi tr thu thu nhp vi $5000 cn ti th khng v chng khng cng mt loi thu nhp. Mt cng nhn kim $5000 bng thu nhp kim c v ti kim $5000 bng thu nhp li tc. Lm ra tin Trc khi i xa hn, ti ngh rng rt quan trng bn cn nhc v lm th no $5000 c to ra t khng kh. Khi bn xem xt k giao dch ny, bn s bt u nhn ra ti lm ra tin bng cch bn mt th ti khng h s hu. Ti cng lm ra tin bng cch bn mt th khng h tn ti, cho n khi ti quyt nh cho n tn ti. Giao dch ging nh lm ra tin t khng kh. Nu bn tht s hiu nhng

194

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

g din ra trong giao dch ny, v vt cht cng nh tinh thn, bn c th bt u hiu sc mnh ca tr c to ra tin t con s khng. Kh nng thng c gi l sc mnh ca thut gi kim. By gi bn c th hiu xa hn v sao ngi cha giu yu cu ti lm vic t nguyn khi ti cn nh. ng mun hun luyn ti ngh v vic to ra tin hn l lm vic v tin. ng mun ti pht trin sc cha, mt sc cha khng ph thuc vo vic lm vic cc nhc tr nn giu c. Lm cho nhng ngi tht bi hnh phc Him khi ti ni cho mi ngi v qu trinh ny. Ti mt mi v ci v c gii thch qu trnh ny vi sc cha ca mt ngi tht bi. Nhiu ln ti ni v qu trnh option ny ti thng nghe nhng li phn hi nh sau: 1. Mt qu nhiu thi gian. Ti khng mun dnh c ngy theo di th trng 2. Qu ri ro v ti khng c kh nng chu ng tht bi 3. Ti chng c kin g v nhng g ng ni 4. Anh khng th lm c. iu bt hp php 5. Ngi mi gii ca ti ni iu khng n gin 6. Nu ng sai lm th sao? 7. Anh ni di. Anh khng th lm c Ni cch khc, ngi tht bi tht bi v h khng th lng nghe khi sc cha ln ting. Cun sch ny ni v sc cha v thc ti ca mt ngi. L do ti lng l khi cho mi ngi ni dung v sc cha ca hu ht mi ngi khng th tip thu nhng ni dung ti va k trn. Cun sch ang n gn kt thc, ti sn sng cho bn nhiu ni dung hn m nhiu ngi mun. Ti cng tin tng sc cha ca bn s cho php bn hp th v cho php bn s dng ni dung v a n vo hnh ng Khi ti c yu cu k v nhng g ti lm v ti ni cho h nghe, trong nhiu trng hp sc cha ca h phn i li. Sc cha ca h chng li, gin d v tm l do v sao iu khng th thc hin. Ti dnh thi gian gii thch sc cha, ti s cho bn ni dung cui cng v sao bn vit ca lnh t trn tri ny l khon u c t ri ro, nhiu li nhun, ngay c khi mi th khng i theo mong i Gi ri xung $35 Trc tin, ti khng tht s lo lng v vic phi c $40,000 che ch cho v tr trn tri ca ti. C ba l do v sao ti khng lo lng v s sai lm. Nhng l do l: 1. Ti c tin che ch cho v tr ca ti trong trng hp ti phi mua c phiu

195

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

2. Lch s chng minh rng 85% tt c cc option mt tc dng m khng c thi hnh. C hi 85% chin thng tt hn nhiu cc t l by bn th trng chng khon hay Las Vegas. 3. D g i na ti mun s hu c phiu. Ti ch mun mua vi gi cc r. Cu hi l, gi c phiu c th ri xung khng v ti c phi bt buc mua c phiu gi $40 khng? Cu tr li l c. l hp ng ti bn bng mt lnh t option trn tri. im khc bit l, mt ngi vi mt sc cha ca ngi chin thng bit rng h c th chin thng khi h tht bi. l l do v sao h khng s tht bi. Mt ngi tht bi ch c th ngh v tht bi v l l do h him khi chin thng. Gi s c phiu ri xung $35. Mt ngi vi mt sc cha ca ngi tht bi ch nhn thy mt mt v chng bao gi chin thng. Mt ngi tht bi s ni: Ti va mt $40000 v ti mua 1000 c phiu gi $40. Ngi tht bi s thy h c bit bao l ri ro v khng bao gi thc hin v giao dch. Sc cha ca h s ng sm ca li hoc ni rng tng ny ri ro n c no. H khng th ngh iu g khc v cm xc ca h nm ly tr c h. Ngi tht bi s thy tn tht $40000 l mt ri ro ln hn l li tc $5000 trong nm pht. Trn ht, gi c phiu ri xung $35, h s thy thm mt mt mt $5000 na. Sc cha ca nhng ngi tht bi s lm ch ton b ngi L do ti dnh nhiu thi gian khi bt u cun sch v sc mnh n by tr c l nhng v d giao dch nh th ny. Khi ti k cho mi ngi nhng g ti lm, bt chp l trong cng ty, bt ng sn hay ti sn dng giy t, hu ht sc cha ca mi ngi xc nh gi tr ni dung ca ti. Mt ngi tht bi s lun lun ngh rng nhng iu ti lm qu ri ro, mc d n khng h. Mt ngi ngho lun lun ngh rng h khng c kh nng lm nhng iu ti lm. Mt ngi lm vic chm ch thng ni: Ti khng c thi gian lm nhng iu ng lm v ti qu bn. V mt ngi khng thch th nhng iu ti lm s ni: Nghe qu phc tp. Ti ch khng hiu. Bn cnh , ti khng thch tin Hu ht mi ngi s khng bao gi v hu sm v giu n gin v h khng c mt sc cha c kh nng bin tng thnh hin thc. l l do ti dnh nhiu thi gian u cun sach v n by tr c v n by k hoch. Sc cha quan trng hn ni dung. Nhng g ti lm v tip tc lm v hu sm v giu tht n gin, nu bn c mt sc cha thch hp. Nhng g ti lm khng kh, cng khng phc tp. Nh ni, ch mt t hn nm pht lm ra $5000. i vi nhiu ngi, s kh thi ny nm ngoi sc cha ca h, tng t nh ni rng iu nm ngoi thc ti ca h. Nhiu ngi sn sng lm vic 30 ngy kim $5000. H sn sng lm vic 30 ngy v sc cha ca h cho php h ngh rng $5000 trong 30 ngy l kh thi v c thc. Nhng $5000 trong nm pht khng nm trong sc cha ca h, v th tng ny s gp phi Anh ta ni di, iu qu ri ro, ti khng th lm c. Ni cch khc, sc cha ca h phn i s kh thi. Thay v th sc cha ca h sinh ra nhng kin lm va sc cha ca h. l l do nhiu ngi dnh c i h lm vic chm ch hn l lm

196

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

vic m rng sc cha. H lm vic v tin hn l m rng sc cha v tng cao ni dung ti chnh trong u. Sc cha ca ngi chin thng Cu hi ca mt ngi vi mt sc cha ca ngi chin thng l: Lm th no ti thng nu ti thua? iu g xy ra nu gi c phiu cng ty XYZ xung thp hn $40? Sau ti lm th no chin thng? l sc cha ca ngi chin thng. H bit h c th chin thng ngay c khi h tht bi. Quan trng nht, h c th m rng u c, mc d nhng g h ang nghe vt xa sc cha ca h. Ni cch khc, mt ngi chin thng c th m rng u c cho d nhng g h ang nghe lm h s hay hon ton mi m i vi h. Nh ngi cha giu lun ni: Tr c ca ngi tht bi khp li nhanh hn tr c ca ngi chin thng. Phn trc cun sch, ti vit v s quan trng ca mt chin lc rt lui. Mt ngi chin thng lun lun tm kim mt chin lc rt lui chin thng ngay c khi h bi trn. Ly vic t option lm v d. Trc khi i vo v giao dch, ti c mt chin lc rt lui cho php ti chin thng, ngay c khi mi th khng theo k hoch. Mt ln na, sc cha quan trng hn ni dung. Bt chp n l c phiu, bt ng sn hay cng ty, mt sc cha chin thng cho php nhng ngi chin thng c thng cuc, bt chp c thua cuc hay khng. Lm th no chin thng nu bn tht bi Ngy ti gi cho Tom, ti tnh ton xong nh, mt khong mt pht. y l nhng g ti bit trc khi ti t hng: 1. Th trng c chiu hng xung 2. Gi ca XYZ gn y b khng hong, ri xung gn $20, cn $45. Cc nh u t gi c phiu cm thy lo s. 3. Ti bit XYZ l mt cng ty tt, thu nhp v c tc tt. N c qun l tt v c th lm vic tt trong nn kinh t tt ln xu 4. C nhiu nh u t thch th vi cng ty ny 5. y l mt cng ty ti mun s hu v bm ly, nu gi c hp l 6. Ti c $100,000 trong ti khon nu ti phi mua c phiu. Nhng g Tom lm l chuyn i s tin v anh c quyn lm th Nu gi c phiu ri xung $35, ti cm thy m ly, cho d ti tr $40000 lp y hp ng option ca ti. V sao? Mt ln na l chin lc rt lui ca ti. Gi s ti tr $40000 cho 1000 c phiu. Gi tr thc s c phiu ca ti l g? Cu tr li l $35000 v ti nhn $5000 t option. V th mc d gi ri xung thp hn lnh t option ca ti l $40, nhng ti vn tr $35 mt c phiu, d g i na cng l mt ci gi tuyt vi cho mt c phiu, v ti s hu n

197

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Bc k tip l ngay lp tc bn 10 cuc gi option kn o (100 c phiu cho mt call option) gi $5 cho 1000 c phiu ti s hu. L do n c goi l kn o v ln ny ti thc s s hu c phiu m ti bn option. Ti s dng t trn tri trc t t option v ti khng s hu c phiu. Mt ln na, nhiu ngi ni: Qu ri ro bn nhng g anh khng s hu. V ng th, nu bn khng c mt sc cha v ni dung ng n. V sao li l mt cuc gi kn o? Cu tr li c tm thy trong thut ng tc ng tin, mt thut ng c bn lun trc y. Bng cch bn cuc gi kn o, ti ng bn c phiu ca ti, gi s $40 mt c phiu, trong trng hp gi tng nhanh. Mt ngi s b l th trng ang ln s tr cho mt option. Nu gi c phiu tng ln, gi s $50, ti buc phi bn 1000 c phiu gi $40000. Trong trng hp ny ti ly li s tin cng vi s tin ti thu c t cc option ca ti. V th ti chin thng cho d tht bi Nu gi c phiu khng tng ln, ti vn thu li mt s tin, trong trng hp ny l $5000 cho cc option, ngay c khi gi c phiu chng bin ng g. Nh u t trung bnh s gi ly v tr tht bi vi c phiu ny v lng nghe nh c vn ti chnh ni: u t lu di. Hy kin nhn. Th trng chng khon tng trung bnh trong 40 nm qua. C ngi v ch i. Bng cch bn option kn o, ti c th b vo ti $5000 trong ti, mt ln na gi c bn ca c phiu ri xung $30, iu ny lm ti hnh phc hn, khi ti mun s hu c phiu ny. V bn cc cuc t v gi option, thay v tr $40000 cho loi c phiu ti mun s hu, tht s ti ch tr $30000, cho d trong v d ny th trng ang mc $35000 iu ny ging nh hc cch n bng tay tri Mt ln na, nu bn khng hiu ht qu trnh trn, ng lo. ch l l thuyt n gin v khng kh hiu, nu bn dnh cht thi gian hc n. iu ny ging nh hc cch n bng tay tri sau nhiu nm bn n bng tay phi. y ch l l thuyt n gin v s rt n gin mt khi bn hc cch thc hin n. Hc cch suy ngh v lm nhng nhng iu theo cc cch khc i khi kh hn Nhng g mi ngi c th lm Vi ti, vic mua option v bo v ti sn ca bn l hp l v bn option v vng quay tin mt tht th v. Mt trong nhng l do ti khng lo lng v tin n gin v ti bit ti c th i vo th trng v trong vi pht lm nhiu tin hn hu ht mi ngi hng thngv tr t thu. Mi ngi c th lm nhng g ti lm khng? Tt nhin l cnhng ch khi h sn sng u t cht thi gian m rng sc cha v tng cng sc cha ti chnh ca h Vy mi ngi c th lm g? Sau y l mt vi ngh:

198

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

1. Mn mt cun sch t th vin v mua bn option. Trc tin hc cc nh ngha ca t ng v sau c hiu rng hn 2. Mua mt cun sach t ca hng sch trong vng hay t hng trn mng. Ti khuyn nn xem qua cun sch trc khi mua n v bn c th cn bt u vi mt cun sch n gin trc 3. Tham d mt kho hc chuyn v mua bn option 4. Tm mt nh mi gii c th dy bn v hng dn bn xuyn sut qu trnh 5. Chi tr Cashflow 101 t nht 12 ln v th bn hc c tng c bn ca u t. Sau khi bn thnh tho 101, bn c th chuyn sang Cashflow 202, l tr chi dy mi ngi cch s dng call option, put option, short, straddle. Quan trng nht, Cashflow 202 dy bn suy ngh trong nhiu chiu hng khc nhau tu thuc vo s thay i ca th trng. Ti tin rng mt quan trng nht ca 202 l cch hc vt cht, tinh thn v cm xc, mt ch a chiu. Ni cch khc, tr chi dy bn suy ngh trong nhiu hng. L do hu ht cc nh u t tht bi v h c hun luyn nh, trng v ni lm vic suy ngh ch theo mt hng. Mt nh u t tinh vi cn phi suy ngh v cch lm ra tin trong th trng i ln, i xung, khng thay i. Cashflow 202 dy bn suy ngh theo cch , th v v hc chi bng tin gi thay v tin tht u t c ri ro khng? Vy u t c ri ro khng? Cu tr li ca ti l: chnh xc l khng. Theo kin ca ti, s ngu dt chnh l ri ro. Nu bn mun v hu sm v giu, hc cch bo m ti sn ca bn khi nhng mt mt l iu c bn. Chnh nhng nh u t trung bnh l nhng ngi khng thch hc v thng ni u t l ri ro hn mi chnh l ri ro ln nht. Nh ti ni: Cha bao gi trong lch s li c nhiu ngi t cc tng lai ti chnh v an ton ti chnh ca h vo th trng ln xung. iu ri ro v nhng nh u t ny bit n ri ro m chng lm g c. Ngi cha giu ni: u t bn thn n khng ri ro. Khng hiu bit ti chnh v ly li khuyn t cc nh c vn thiu hiu bit v ti chnh l cc k ri ro. Khng nhng ri ro, m cn tr gi t. Khng nhng tr gi t v tin bc, m cn l thi gian. Hng triu ngi dnh c i h bm vo cng vic n nh hn l tm kim t do ti chnh l v s thiu hiu bit ti chnh. V s thiu hiu bit ny l nhiu ngi bm vo tin lng t i hn l tm kim hng ni tin ang ch sn. V s ngu dt ti chnh ny m mi ngi b tin vo ti khon ngh hu v sau lo lng v n khi h cn n. Cng v s ngu dt ny m hng triu ngi dnh thi gian lm vic, gip ngi giu cng giu hn, hn l dnh thi gian ca h lm giu cuc sng chnh h. Khng, ta khng ni u t l ri ro. Nhng ta mun ni thiu hiu bit v ti chnh l ri ro v iu tr gi rt t.

199

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Thng tin mc ny dnh cho mc ch duy nht l gio dc, v da trn cc bn bo co, thng tin hoc ti liu ng tin cy. Tuy nhin, nhng thng tin ny cha c kim tra, v chng ti cha thc hin s tuyn b no v s tnh ton ng n ca n. Giao dch option c th a n mt cp bc khc ca ri ro. Trc khi tham gia vo bt k giao dch opion no tt c cc nh u t u tm kim s hng dn v li khuyn ca cc chuyn gia option c chng nhn.

200

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Chng 18: Sc mnh n by ca mt cng ty

Tr chi giu nht trn th gii Nhng ngi t lp giu nht th gii l nhng nh kinh doanh ca nhm B. H giu hn nhiu cc siu sao in nh, siu sao th thao v nhng chuyn gia lng cao. Khi ti quyt nh khng i theo bc chn ca ngi cha ngho sau khi tr v t Vietnam , chnh ngi cha giu l ngi ngh ti bt u hc cch xy dng mt cng ty. Ng ni: L do nhng ngi giu nht trn th gii l t nhm B v l nhm kh nht thnh cng. Nhng nu con thnh cng, cnh ca ca s thnh vng s m ra v s giu sang s n vi con. Nu con c th xy dng mt cng ty nhm B, con ang chi tr chi giu nht trn th gii. Khi bn nhn li lch s hin nay, nhng ngi nh Bill Gates, Michael Dell, Thomas Edison, Henry Ford, Ted Turner, John D.Rockefeller, v nhng ngi khc l nhng ngi ng u trong danh sch nhm B. Cn c nhiu hn nhng khng ni ting bng. Tt c h tr thnh nhng g khng l v ti chnh v h xy dng mt ti sn khng l. H dng n by ln nht, n by l xy dng mt cng ty phc v hng triu ngi C cu ni rng khon u t tt nht bn c th thc hin l u t vo cng ty ca chnh bnv ti ng . S thu li t khon u t thch thc cc khon u t tnh ton thng thng, nu bn bit bn ang lm g. Tht kh thi bin vi trm thnh hng t . Mt iu kh thi na l khng nhng bn lm giu cho bn thn mnh, m bn cn c th lm giu cho bn b, gia nh, cc cng ty lin quan, nhn cng v cc nh u t hn c trong m ca h. l l do n c gi l tr chi giu nht trn th gii. Khi ti cn tr,ngi cha giu khng ngng nhc ti rng c ba tng lp ti sn: 1. Bt ng sn 2. Ti sn dng giy t 3. Cng ty Trong khi ti hc i vo ti sn dng giy t v bt ng sn, chnh vic xy dng mt ti sn khng ty m ngi cha giu khuyn khch l iu ti tp trung vo. ng ni: Bt u ci kh nht v phn cn li s d dng. Ngy ti, ti vn ng vi ng. Chin lc rt lui Trong cun sch ny ti vit v s quan trng ca mt chin lc rt lui. L: Ngho $25,000 hoc t hn mt nm Trung lu $25,000 n $100,000 mt nm D d $100,000 n $1,000,000 mt nm Giu $1,000,000 hoc nhiu hn mt nm Cc giu $1,000,000 hoc nhiu hn mt thng 201

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Cun sch sp n phn kt, ti yu cu bn bt u ch n tng c mt chin lc rt lui ca chnh bn. Cng nn ghi ch u c hay sc cha ca bn nh l cn nhc s la chn. C phi tr c bn ang ni: Ti khng lm ni, hoc iu qu nhiu rc ri, hoc Ti khng thng minh? Khi ngi cha giu ti lm vic vi ti v chin lc rt lui, ti phi i vo nhng suy ngh s hi v gii hn t sc cha gii hn ca ti. Sau mt vi thng tho lun, toio bit nhng c hi ln nht nm trong nhm B. Theo quan im ca ti, trc khi bn chn mt tng lp rt lui, bn cn nh gi li im mnh v m yu ca bn thn mnh, v nhm no ngh bn tin nhanh n v hu sm v giu Gn y, mt ngi trong lp hc u t ca ti ni: Oprah Winfrey tr thnh ph n giu nht trong gii gii tr bng nhm S. Sau ti hi ngi ny v sao anh ngh th. Anh ni: V c l mt ngi lm t. Nu c ngng lm vic, thu nhp s chm dt. Lm sao anh bit iu ? ti hi. Sau ti hi anh HARPO Productions l g. Anh khng bit Cu tr li ca ti l: Harpo l nh vn ngc ca Oprah, l mt cng ty ca Oprahmt cng ty nhm B ca c y. Cng ty c iu hnh bi ngi khc v u t vo nhng lnh vc khc. C c th l mt ngi sao nhm S, nhng sc cha ca c nm trong nhm B. im ti mun ni y l nhm ca bn c cht t iu lm vi ngh chuyn mn ca bn. Michael Jordan c th l mt cng nhn ca Chicago Bulls, nhng anh vn s hu mt cng ty nhm B. Mt bc s c th trong nhm E,S,B v I, ph thuc vo sc cha ca h. V th mt ngi trng nom nh ca c th trong c bn nhm. Ti ni nhng iu ny v nhiu ngi c mt sc cha ch nm trong mt nhm, hn l hc cch c nhiu sc cha. Nhng ngi vi sc cha cng nhc ny thng lm vic cc nhc nht, lu nht m c c t nht. Trong thi i thng tin ngy nay, mt iu khn thit l tt c chng ta phi c nhiu hn mt sc cha v nm trong nhiu nhm trong kim t . Nu bn c th lm c iu , bn s thy rng kh nng t ti tng lp rt lui cao hn s d hn v thc t hn Ni cch khc, l do Kim v ti c th rt lui hay vt trn nhm cc giu v chng ti c bn lm vic trong nhm B. Hng dn u t ca ngi cha giu Trong cun Rich dads guide to investing, ti vit v quyt nh hc tp tr thnh nh kinh doanh ca ti. Trong tt c cc cun sch ca ti, ti vit v nhng ln tht bi, v ti lm g ng ln. Theo ti, chnh l sc cha mong mun thnh cng, bt chp bn ang u trong kim t . L do ti cp n cun sch th ba v ht mt na cun sch ni v cch xy dng mt cng ty, bn c th tm c hoc c li cun sch , ti s khng i vo cch xy dng cng ty trong chng ny

202

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

ng thi, l do ti h tr mt mng li tip th v t mng li l t ng c ngi giu s dng rt nhiu. Gn y ti c vit cun sach v ngnh tip th mng li, nhan , The Business School For People Who Like Helping People. Cun sch ngn v n gin c vit c bn cho nhng ai mun chuyn t nhm E sang nhm S. Cun sch v on bng h tr nhng ai mun u t thi gian thay i sc cha t nhm E v S sang nhm B, l nhm sn sinh ra nhng ngi giu nht th gii. Cun sch v on bng gii thch v sao nhng ngi nh Rockefeller v Bill Gates xy dng cc mng li. Cun sch v on bng m u bng cu ni ca ngi cha giu: Nhng ngi giu nht th gii tm kim v xy dng cc mng li, mi ngi thi tm kim vic lm Nm ngoi mt ngi bn ca ti ni: Ti thu v 35% t qu u t chng khon a dng nm 1999. Ti tr li bng cu chc mng. Khi anh hi ti tin thu ca ti l bao nhiu, ti ni: Ti tht s khng bit. Khng phi l ti l ti khng bit, ti ch khng bit lm th no ni cho anh rng s thu li ca ti khng lo lng theo tiu chun thng thng. Trong khi qu u t ca ngi bn ti l 35%, l con s rt tt, s thu li ca ti l hng triu m khng c u t ng no lc ban u. Bn c th nh li chng trc khi ti tho lun v tc ca ng tin. L do ti gp vn khi tr li cu hi ca anh ta l tin ca ti di chuyn v s thu hi ca t cc khon u t ca ti l v cng. l l do v sao ti ch ni cht t v li nhun ca ti v chc mng anh v s thnh cng ca anh nm 1999. Mt ln na, im chnh ti mun ni y khng phi khoe khoang. Ti mun lm r s khc nhau v sc cha. Ngi bn ca ti hnh phc khi thu v 35% trong khi mt ngi xy dng cng ty khng nh th. Theo kin ca ti, chnh l sc mnh c tm thy trong s khc nhau v sc cha. Mt ngi nhm E v S thng c mt quan im khc v nhng g kh thi v ti chnh. Mt ngi nhm E v S thng sn sng mi mi lm vic chm ch, m khng bao gi t hi chnh mnh liu c cch no hon thnh iu h mun t ti khng. V vy l do ti khuyn khch ngnh cng nghip tip th mng li v nhng sn phm gio dc c lin quan l c bn mang n cho mi ngi mt c hi m rng sc cha i n mt quan im khc Bn cnh , tin li 35% ca ngi bn ca ti chuyn thnh li nhun tiu cc sau thng 3 nm 2000. By gi anh gin d vi Ch tch Alan Greenspan v hy vng v cu nguyn th trng quay tr li. Nu n khng quay li, anh c th phi quay li lm vic. Ti sao nhiu ngi khng xy dng mt cng ty nhm B? Cu hi l, nu xy dng mt cng ty nhm B s sinh li rt nhiu, ti sao nhiu ngi khng lm? Mt phn cu tr li c tm thy trong bi hc ca ngi cha giu

203

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Khi ti quyt nh bt u mt cng ty nhm B thc s, ti hi ngi cha giu: Nu xy dng mt cng ty l tr chi giu nht trn th gii, v sao nhiu ngi khng chi tr ny? C phi v h thiu tin, k nng hay tr thng minh? Cu tr li ca ngi cha giu tht ngn gn l: iu kh nht v cng ty l lm vic vi con ngi. Con ngi? ti tr li. Lm vic vi con ngi l phn kh nht ca cng ty? Ngi cha giu gt u v ni: Hu ht mi ngi khng th xy dng mt cng ty n gin v h thiu k nng con ngi. Con ngi lm vic vi con ngi sut ngy, nhng h lm vic cng vi nhau khng c ngha h c th bt u mt cng ty cng nhau. V v h cng bt u mt cng ty khng c ngha cng ty s pht trin thnh mt cng ty ln. Vy nu chu hc cch lm vic vi con ngi, chu c th chi tr chi giu nht trn th gii? ti hi. Nu chu hc cch lm vic vi nhiu ngi, chu c th tr nn cc giu? Ngi cha giu gt u Nu bn c th lm vic vi nhiu ngi khc nhau bn c th tr nn giu hn c trong m Trong nhiu nm, ngi cha giu dnh nhiu thi gian dy con ng v ti lm th no lm vic v giao dch vi nhng loi ngi khc nhau. Nu bn c Rich kid smart kid, bn c th nh rng ngi cha giu thng bt con ng v ti cng ngi vi ng khi ng phng vn mi ngi. Hc cch thu v sa thi nhn cng l mt qu trnh hc tp th v, c bit khi nhng ngi m ngi cha giu thu v sa thi cng la tui vi cha v m ti. Vi ng, dy con ng v ti thng lng vi nhiu loi ngi l mt bi hc ban u quan trng nht m ng c th cho chng ti. ng ni: Nu cc con c th lm vic vi nhng ngi khc nhau, con c th giu hn c trong m. Nhng ai c Rich dads Cashflow Quadrant, bn c th nh biu n gin sau quan trng vi ngi cha giu n mc no:

204

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Ngi cha giu sng to ra biu ny minh ho quan im ca ng rng th gii cng ty c to ra t bn loi ngi. Nhm E i din cho nhn cng, nhm S l doanh nghip nh hay ngi lm t, nhm B l ch cng ty v nhm I v nh u t. im c bn ca biu ny l nhng ngi t nhng nhm khc nhau c mt im khc bit ct li. Ngi cha giu thng ni: thnh cng trong nhm B, con cn phi bit cch giao thip v lm vic vi nhng ngi trong c bn nhm. y l nhm duy nht hon ton cn c kh nng . Ni cch khc, mt trong nhng l do nhiu cng ty tht bi v ch cng ty thng khng c kh nng lm vic hay lm bn vi nhng loi ngi khc nhau. Thp nin 80s, ti tr li Hawai, v ngi cha giu mi ti ngi vo phng hp ni ng l mt trong nhng gim c. Cng ty gp rc ri v ngi cha giu mun ti hc hi t kinh nghm khng d chu ny. Cng ty ny l mt cng ty nh va mi thnh lp, chuyn khai thc du Canada. Ngi cha giu khng thit lp cng ty nhng gi y cng ty gp rc ri, ng mi ti tham gia bui hp v nhn xem cng ty c th cu vn c khng. Cng ty gp rc ri t mt quyt nh n phng ca CFO. Quyt nh ny cng ty i su vo n nn v c th ph sn. Sau khi bui hp bt u, ngi cha giu hi tt c nhng ngi trong bui hp: Ti sao anh ta (CFO) c php ra mt quyt nh ln m khng kim ra vi hi ng? Cu tr li t mt thnh vin l: V anh ta l ph ch tch ca Cng ty XYZ Giant Oil. Ngi cha giu ln ging v ni: Vy th sao? Nu anh ta l ph ch tich ca mt cng ty du ln th sao? Vng, chng ti ngh anh ta bit nhiu hn chng ti. V th chng ti anh ta hnh ng mt mnh, mt thnh vin khc. Ngi cha giu g cp ln bn v sau ni: Anh ta c th l ph ch tch nhng anh ta vn l mt nhn cng trong 30 nm. Anh l mt nhn cng ca mt cng ty ln. Anh ta khng c cht manh mi no iu hnh mt cng ty nh mi thnh lp vi mt ngn sch gii hn. Ti ngh cc bn thay th anh

205

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

ta, tt nht l ai c s hu mt cng ty v c trch nhim y v ti chnh, ngay c nu n khng phi l mt cng ty du. C mt khc bit ln gia mt nhn cng v mt nh kinh doanh bt chp h n t ngnh ngh no. C mt khc bit ln gia iu hnh mt cng ty nh v mt cng ty ln. Trong mt cng ty ln, mt li lm c ny khng lm tn hi n cng ty. Trong cng ty nh, mt li lm nh th no hu hoi mt cng ty. Cng ty cui cng ph sn. Mt nm sau, ti hi ngi cha giu v sao n i xung. ng ni: Cng ty ny c qun l v cng t hi vi t ban gim c xung. Mc d cng ty thu nhng ngi rt tt v tr h nhiu tin, nhng ngi ny chng bao gi tr thnh mt i ng ln. Nhng nh kinh doanh thnh cng to ra nhng i ng tuyt vi. l cch h ng u vi nhng cng ty ln vi nhiu tin v nhiu ngi. Nhng k nng khc Trong cun Rich dads guide to investing, ti vit v Tam gic BI ca ngi cha giu. Tam gic BI rt quan trng cho nhng ai mun bt u mt cng ty nhm B hay s mt cng ty ri. N cng quan trng cho nhng ai c tng mt triu v c k hoch mun bin n thnh mt cng ty. Ni cch khc. mt trong nhng l do mi ngi gp kh khn vi cng ty nhm B v mt cng ty tht s cn nhiu hn mt k nng hay chuyn ngnh.

H thng trng hc ca chng ta sn sinh ra nhng ngi vi nhng k nng ring bit. Mt n kinh doanh thc s phi li ko nhng k nng li vi nhau v bt chng lm vic nh mt i ng nhm xy dng mt cng ty mnh. Mt vn ln Vn ln l c bn nhm trong kim t trong cng ty ca bn v c nhng k nng khc nhau ca tam gic BI. Vn l tm mt ngi lnh o, mt nh kinh doanh c th lin kt nhng ngi khc nhau vi nhng k nng khc nhau v 206

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

nhng gi tr ct li khc nhu cng nhau lm vic nh mt i ng. l l do v sao ngi cha giu ni: iu kh nht v cng ty lm vic vi con ngi. ng cng ni: Cng ty s d dng nu n khng dnh cho con ngi. Ni cch khc, mt nh kinh doanh trc tin phi l mt ngi lnh o gii, v tt c chng ta u c th ci thin kh nng lnh o. Nh kinh doanh l sao? Ngi cha giu dy con ng v ti tr thnh nh kinh doanh. Khi ti hi ng nh kinh doanh l g, ng ni: Nh kinh doanh nhn thy mt c hi, kt hp vi nhau mt i ng, xy dng mt cng ty th thu li t c hi . Sau ti hi ng: Nu chu thy mt c hi v t chu c th nm ly thun li th sao? Cu hi hay, ngi cha giu ni, Nu chu thy mt c hi v chu c th nm ly c hi bng chnh bn thn mnh, th chu l mt ch doanh nghip nh ri, hay cn gi l ngi lm t. Ngi cha giu tip tc gii thch s khc nhau gia mt ch ca hng v mt nh kinh doanh. Ng ni: Mt ch ca hng hay ngi lnh ngh l ngi c th sn xut mt sn phm hay cung cp mt dch v c bn bng chnh h. V d, mt ho s c th v mt bc tranh bng chnh mnh, mt nha s c th khm rng bng chnh h. Mt nh kinh doanh khng cn lm nhng g h cn phi lm. Mt nh kinh doanh phi kt hp mt i ng gm nhng ngi thng minh t nhng k nng v k lut khc nhau v bt h cng lm vic vi nhau cng t c mc tiu chung. Ni cch khc, mt nh kinh doanh xy dng mt i ng m trch cc sn phm m khng c nhn no c th t mnh lm c. L do mi ngi c nh b mi v h gii quyt cc vn h c th gii quyt bng chnh bn thn h. Vy mt nh kinh doanh m trch mt nhim v i hi mt i ng, ti ni. Mt ngi nhm B khng c tr g ht tr khi i ng ca h c th lm nhng g cn c hon thnh vi mt i ng. Hu ht cc nhn cng v ngi lm t c tr vi nhng g h c th lm vi mt c nhn. Mt nh kinh doanh khng c tr g ht tr khi i ng ca h thnh cng. Ngi cha giu gt u v gii thch xa hn: Cng nh mt ngi thu khon s dng nhng ngi th nc, th in, th mc v nhng chuyn gia nh kin trc s v k ton vin xy dng cn nh, mt nh kinh doanh em vo nhng thng gia, k thut vin v nhng chuyn gia gip anh ta xy dng mt cng ty V vy theo bc, mt nh kinh doanh l ngi lnh o mt i ng, mc d anh ta c th khng lm vic trong i ng y?ti hi Con cng lnh o mt i ng gm nhng ngi thng minh m khng lm vic trong nhm y tt chng no, con cng tr thnh nh kinh doanh ln chng y, ngi cha giu ni. Ta s hu vi cng ty nhng ta khng lm vic g trong cc cng ty y. Bng cch bc c th lm nhiu tin v nhiu iu m

207

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

khng phi lm vic. l l do v sao lnh o l k nng ti cn thit cn thit tr thnh mt nh kinh doanh thc s. K nng lnh o c th hc c khng? ti hi. c, ngi cha giu ni. Bc thy hu ht chng ta u c vi k nng lnh o. Vn ca hu ht mi ngi l h hin dng cuc sng ca h pht trin k nng chuyn mn hay ngh nghip ca h, l l do v sao c nhiu ngi trong nhm E v S. Rt t ngi cng hin cuc i pht trin k nng lnh o ca h, l k nng cn thit nht cho nhm B. V th, vng, lnh o c th hc. Nhiu nm sau ngi cha giu ni: Ngi lnh o i u th thch trong khi nhng ngi khc tm kim cng vic an ton. Bi hc v s lnh o t Vietnam Chc cc bn c th bit rng ti n Vietnam v vi l do. Mt l c hai ngi cha ca ti u ngh ngha v ca n ng l bo v v chin u v t nc. Mt l do khc l hc cc k nng lnh o. Ngi cha giu ni: Yu cu ngi lnh vt qua ni s hi v thi lnh lnh mt cch dng cm di p lc v ri ro cao l mt bi kim tra k nng lnh o ca bt k mt ai. Trong khi Vietnam, ti thy nhiu ngi lm nhng iu kinh khng, nhng ti cng thy nhiu ngi dng cm thc hin nhng k cng m ti khng bao gi qun. Mt trong nhng ngi ch huy ca ti ni: Trong bt k mt ngi lnh no u c mt ngi anh hng. Cng vic ca ngi lnh o l mang ra ngi anh hng sng trong mi chng ta. Ngy nay, ti s dng nhiu k nng lnh o ti hc trn chin trng vo cng ty. Trn chin trng, chng ta khng ra lnh cho nhng chng trai tr v mong i h i theo mt cch m qung. Trn chin trng chng ta hc cch yu cu cc chng trai tr tr thnh ngi hng, v k nng lm vic trong cng ty cng nh trn chin trng. Pht trin nhng k nng ca chnh bn Bn khng phi i ra chin trng pht trin k nng lnh o ca chnh bn. Tt c nhng g bn phi lm l m trch cc th thch v nhng ngi khc b chy. Hu ht chng ta u nghe cu ni: ng vo gi tnh nguyn v bt c iu g. Vi ti, l iu tn ngng ca ngi tt hu. Ngi cha giu thng ni: Ngi lnh o m ng cc th thch m ngi khc s hi. ng cng ni: Tm c ca ngi lnh o c o lng bng tm c nhm v m h m trch. Dwight Eisenhower ni ting v anh m trch s xm lc D-Day v chin dch Chu u sut WW2. John Kennedy m trch nhim v a con ngi ln mt trng. Nhng ngi lnh o tm kim th thch m ngi khc b chy. Nhiu ngi khng bao gi pht trin k nng lnh o ca h n gin v h c thi quen b chy khi cc th thch trc mt h. H c mt thi quen l khng bao gi tnh nguyn.

208

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Mi cng ty, nh th, t chc t thin, cng ng cn nhiu nh lnh o. Mi t chc cho bn mt c hi i ln v c trch nhim. Mi c hi cho bn mt c hi hc nhng bi hc lnh o v gi cn thit trong th gii kinh doanh. Nhiu ngi khng tiu chun tham gia vo tr chi giu nht, l tr chi xy dng cc cng ty, n gin v h tht bi trong vic ci thin k nng lnh o Nu bn tin bc ti mt nh th v m trch mt ba cm ti, bn ang tin ti thu thp vi k nng lnh o. Ngay c khi khng ai tnh nguyn vi bn, bn s hc vi iu quan trng. Bn s hc cch vn ti v ni chuyn vi ngi anh hng cn li trong mi chng ta. Nu bn hc c iu , nhim v lnh o k tip bn m ng s d hn, thnh cng, v bn s hc nhiu hn v lnh o. Nu bn khng pht trin k nng lnh o ca bn, c hi xy dng mt cng ty v tham gia vo tr chi giu nht th gii c th s khng bao gi pht trin. Ti gp nhiu ngi thng minh vi nhng tng kinh doanh ln, nhng h n gin thiu k nng lnh o, l k nng yu cu xy dng mt i ng trong cng ty v lm cho i ng bin cc tng thnh hng triu , c th hng t . Trong tr chi giu nht th gii, lnh o l mu cht, v n gip ngi lnh o em mt c nhn vo mt i ng. Li ngh c C vi cun sch ti c c th gip bn pht trin k nng ca mt nh kinh doanh 1. The Monk and the Riddle ca Randy Komisar 2. First, Break All the Rules ca Marcus Buckingham v Curt Coffman 3. Emotional Branding ca Daryl Travis 4. Protecting Your #1 Asset ca Michael Lechter 5. SalesDogs ca Blair Singer Mt mo nh t Marine Corps L mt lnh mi ca Marine ti Vietnam, ti c mt ngi ch huy a ra mt biu n gin:

Nhim v i ng C nhn
Anh ni: Quyn u tin cao nht l nhim v. C nhn l sau cng Sau khi tr v t Vietnam, ti thng thy nhiu ngi vi nhng th t u tin khc nhau. Trong cng ty v trong th gii thng dn ti thng thy nhiu ngi ln danh sch th t u tin nh sau:

C nhn

209

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

i ng Nhim v
Ni cch khc, h n trc, nhm ca h th hai, v nhim v ca cng ty hay t chc ng sau cng. Vietnam, ngi ch huy gi thch cho chng ti l nhng nhn vin cp di, cng vic ca chng ti l bo v nhim v v i ng t nhng c nhn phn bi. Ni cch khc, h c hun luyn mang ra, bng cch ny hay cch khc, bt c ai theo s sp xp ca chng ti ngh rng anh ta l trc tin, v lm nh th l tn hi n ng i v nhm v. Hc tp v thc hnh trn chin trng nh hng ln n cch lnh o cng ty ca ti. Tuy nhin, chng ti u i din vi nhng quyt nh dai dng trong cuc sng c nhn v trong cng ty. V d: 1.Mt ngy kia ba tic ca ti nh mt ngi bn, mt trong s cc v khch qu say. Khi anh ng dy ra v, ch nh xin gi cha kho ca anh ta v anh i taxi. V khch rt tht vng, ph nhn rng anh say. Mt cnh khng p xy ra v ngi ch vn c chp, cui cng vt ngi khch xung sn v dng v lc ly cha kho ca anh ta. Taxi c gi n v v ra i an ton, nhng rt tht vng. K t v khch v ngi ch nh khng bao gi ni chuyn. T hn, nhiu ngi khch khc ngh rng ch nh phn ng qu mnh v cng quyt nh khng ni chuyn vi anh. C nhn ti ngh ngi ch nh rt dng cm v lm iu tt nht vo lc . Ngi ch c th lm iu khc khng? c ch. Nhng anh lm nhng g tt nht vo thi im . l nhng g ngi lnh o lm, ngay c khi nhng g h lm khng phi l iu tt nht. 2.Nhiu nm trc, ngi cha giu khm ph ra mt trong nhng ngi qun l hng u ca ng cp vi mt th k trong cng ty ca ng. ng ngay lp tc gi ngi n ng y vo v yu cu anh ra i. Vin th k sau cng yu cu ra i. Khi ti hi ng v sao, ng ni: C hai u c gia nh v con ci. Nhng ai la gt v hoc chng v con ci l nhng ngi la gt c mi ngi. Ti khng ni ngi cha giu lm ng, nhng mt ln na, ng lm nhng g ng ngh rng tt nht vo thi im . Mc d c hai nhn cng y u rt quan trng i vi ng, ng cm thy nhng hnh ng ca h khng gi c nhng gi tr ng mun trong cng ty ca ng. ng ni: Khi ta ng, mi ngi khc bit phi ng u. C hai cu chuyn l v d v lnh o. C mt cu ni l: Ngi lnh o lm iu ng v ngi qun l lm ng nhng iu . Ngi cha giu ng vi cu ni . ng ni: Lnh o khng phi l cuc chin. Ngi lnh o truyn cm hng cho ngi khacs tr thnh ngi lnh o Bi hc cui cng t Vietnam cui bui ni chuyn vi ngi ch huy, ngi ch huy thm vo biu :

Nhim v

210

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

i ng C nhn

Lnh o

Nhim v ln hn

Sau anh ni: Mt ngi lnh o c trch nhim vi nhim v, i ng v cc c nhn. Nhng nh cc bn thy, mt nh lnh o tt phi l mt ngi i theo ttnhn ra rng nhim v ca i ng anh ta l quan trng v n l mt phn ca nhim v ln hn. Ngi cha giu ni: Mt khu sng cao su l mt khu sng cao su. Khi David bc ti ng u vi Goliath, nhng quyn lc mnh nht th gii ang i cng anh ta. ng cng ni: Lun nh rng rng tr chi giu nht trn th gii ch l mt tr chi vi mt nhim v v hng v mt iu cao hn. Vy cui cung, ti xin li cho bn tng ny. Mi ngy, c nhng Goliath c sinh ra v i ti. Th gii cn c nhiu David mi, trong tay c khu sng cao su, l nhng cng c mnh nht th gii. Bt chp bn c chi tr chi giu nht trn th gii hay khng, nh rng bn cn phi s dng sc mnh nh khu sng cao su ca David. Tt c nhng g bn phi bit l Goliath ca bn l ai v sau can m tin ti. Giy pht bn thc hin iu , bn ang chi tr chi giu nht th gii, l tr chi m phn thng ca n cn quan trng hn nhiu tin bc. Khi bn tin ti, bn s bt ly sc mnh ng sau khu sng cao su ca David. Khi bn tm thy sc mnh , cuc i ca bn s hon ton thay i. Nh h ni trong phim Star Wars, mt phin bn mi ca David v Goliath, C th sc mnh ang trong bn . Sc mnh tim n ny l n by ln nht trong tt c cc n by v n l n by kh thi cho tt c chng ta. Nhng g bn phi lm la tin ln trc v m ng mt ci g ln hn bn thn bn mt cht. Phn kt ca cun sch ny l nhng phn thng t vic xy dng hay thu thp cc ti sn lm vic chm ch cho bn v th bn khng phi lm vic.

211

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Chng 19: Cc th thut

Nhng iu hu ht mi ngi c th lm giu c nhanh chng v mi mi giu Qu trnh v hu sm v giu l mt qu trnh v tinh thn v cm xc, hn l mt qu trnh v vt cht. Nu bn c chun b v tinh thn v cm xc, nhng g bn phi lm v vt cht rt t i. Sau y l nhng qu trnh v tinh thn v cm xc c thm vo m bn c th cn phi kt hp vo cuc i bn. Nu bn thc hin nhng qu trinh n gin ny thng xuyn v chng tr thnh mt phn ca i bn, ti tin rng bn s thy v hu sm v giu s tr nn kh thi hn cho bn Ti sao cn tr lng? Khi ti cn trung hc, ngi cha giu thng bt ti ngi cnh ng khi c ngi ti xin vic lm. Mt trong s cc cuc phng vn l mt ngi n ng gi hn ngi cha giu n xin vo v tr gim c mt trong nhng cng ty ca ngi cha giu. Ngi np n ny khong 45 tui, c gio dc tt, c mt bn l lch n tng, h s lm vic tuyt vi, n mc lch s v c v t tin v trnh . Trong sut cuc phng vn, ngi n ng ny khng ngng nhc cho ngi cha giu rng ng hc mt trng danh ting v c bng MBA danh d t mt i hc uy tn East Coast. Ti thy thch th khi thu ng, ngi cha giu ni sau khi phng vn ng khong mt gi, nhng ti sao ng mun lng cao? Mt ln na, ngi xin vic nhc li s gio dc n tng ca ng v h s lm vic, v ni: Ti c gio dc tt, ti c kinh nghim lm vic, gip cho ti l mt ngi c tiu chun cao v xng ng vi tin lng. Ti khng phn i, ngi cha giu ni: Nhng ti hi ng iu ny nh. Nu ng l ngi c gio dc cao v nhiu kinh nghim, ti sao ng cn vic lm? Nu ng thng minh, ti sao ng cn tr lng? Ngi xin vic tr li lp bp cu hi : , mi ngi u cn mt vic lm. Chng ta u cn tr lng. Cn phng tr nn im lng nh ngi cha giu cu tr li ca ng ta vang khp cn phng. R rng l ngi xin vic ny n t mt thc ti hon ton

212

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

khc, mt sc cha khc, mt u c khc hn ngi cha giu. ng ta tr nn gin tranh lun v bt u bo v cho thc ti ca ng, thay v c hiu thc ti ca ngi cha giu. Nhn thng vo ngi xin vic v ni: Ti th khng. Nu cng ty ny cn y, ti s khng bao gi cn tr lng. Sau ng ch sang con ng v ti ri ni: Nhng a tr ny cng khng. Chng lm vic t nguyn cho ti. l l do v sao mt ngy no chng s giu hn ng rt nhiu, ngay c nu chng khng n trng hc gii nh ng, nhn bng danh s hn lm. Ti khng mun l tr ny mun hay cn tr lng. Lc , ngi cha giu cm bn tm tt l lch ca ng ta, b ln chng h s l lch khc, v ni: Ti s gi cho ng nu ti thy thch thu ng. Bui phng vn kt thc. Nhng li khuyn v lm th no giu c nhanh chng Trong Rich dad poor dad, ti vit v ngi cha giu tr lng cho ti 10 cent mt gi v dy cho ti v thc ti ca ng, l thc ti m ti c th giu c nhanh hn nu ti lm vic t nguyn. Mi ngi thng ni: Bn khng cn phi lm vic t nguyn hoc Cn nh l ti sn ca ti. Nhiu ngi c cun sch nhng h vn nhn mt th gii vi cng thc ti, sc cha ca h. Khi ngi cha giu hi ngi xin vic: Nu ng l ngi c gio dc cao v nhiu kinh nghim, ti sao ng cn vic lm? Nu ng thng minh, ti sao ng cn tr lng? ng ang mun ngi xin vic m rng thc ti. Nhng thay v c gng m rng thc ti, ngi xin vic ni gin v bo v thc ti ca ng ta, u c ng li, v c hi thc tp khi lm vic vi ngi cha giu kt thc. Mt th gii khng c tr lng Ti to ra tr chi Cashflow dy cho mi ngi lm th no sng trong mt th gii khng c tin lng. Nhng ngi chi tr ny thng xuyn s tm thy s kh thi ca mt th gii th v hn lm vic chm ch sut i v tin lng. Nu bn mun v hu v giu cng sm cng tt, bn cn phi xem xt mt th gii khng c tin lng. Nu trong thc ti, sc cha hay u c ca bn, bn cn c tr lng, c hi v hu sm v giu ca bn tht mng manh. Ngi cha giu thng ni: Nhng ngi cn tr lng l n l ca tin bc. Nu con mun c t do, con phi khng bao gi cn tr lng hay vic lm. Vy nu bn tht s mun v hu sm v giu, bn cng cn thay i thc ti ca bn n s kh thi ca mt th gii khng lng cao hay xin vic lm. Khi ti ni sc cha ny cho mi ngi, bn c th cm nhn thy p lc trong mu h ang tng ln, lng ngc h ang sit cht, tim thc lm ch thc h. Ni s khng c lng bng che ch cuc sng ti chnh l ni s m hu ht chng ta u bit. Nu bn gp kh khn trong vic nhn mt th gii khng c lng bng v mt cng vic n nh, bc u tin l bt u hi bn thn mnh: Lm th no giu c m khng c tin lng hoc mt cng vic n nh?. Giy pht bn bt u hi bn

213

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

thn mnh cu hi , bn m rng u c v bt u cuc hnh trnh i n mt thc ti khc. Khi ngi cha giu hi ngi xin vic: Nu ng l ngi c gio dc cao v nhiu kinh nghim, ti sao ng cn vic lm? Nu ng thng minh, ti sao ng cn tr lng? ng yu cu ngi y m rng thc ti nhn thy mt thc ti khc. Thay v vy, ngi xin vic ni gin v bo v thc ti ca mnh, ngh rng thc ti ca ng ta l thc ti duy nht. Ti thy ngi cha giu hi cu hi vi nhng ngi xin vic khc. l cch ca ng thc s c gng gip nhng ngi xin vic. l cch dy ca ng dy mt bi hc quan trng v bi hc ti chnh c bn, bi hc l tin khng gip bn giuv mt vic lm lng cao thi khng gii quyt c nhng nhu cu ti chnh ca mt ngi. Khi ngi cha giu hi mi ngi cu hi , ng c gip ngi hiu nhng thnh cng v hn lm khng nht thit dn n thnh cng v ti chnh. Nh ngi cha giu thng ni: Ch s IQ hn lm cao khng c ngh c ngha con c ch s IQ ti chnh cao. Trong sut bui phng vn vi ngi rt t ho v thnh cng trng hc, ngi cha giu thc s lm tt nht khm ph liu ngi ny c thch h cch tng ch s IQ ti chnh khng. Nh ti ni, ti thy ngi cha giu hi cu hi tng t vi nhng ngi khc. Nhng ngi lng nghe thc ti ca ng v hc hi ngi cha giu khi lm vic cho ng tr nn rt giu c, v hu sm v tip tc sng cuc sng t do ti chnhmc d h khng c tr lng cao nh ban u h mun. im chnh y l: Nu bn mun v hu sm v giu, IQ ti chnh quan trng hn IQ hn lm. Sau y l nhng li khuyn lm cch no tng IQ ti chnh v th bn c th sng cuc sng khng cn s tr lng. Bn c th nhn tht th gii khng lng bng sm chng no, bn cng c c hi giu c nhanh chng y Li khuyn 1: Li khuyn s 1 l bn bt u nhn bn thn mnh trong mt th gii hay thc ti ni bn s khng bao gi cn tin lng hay cng vic na. iu ny khng c ngha bn s khng bao gi lm vic, n ch n gin c ngha bn s chm dt ngho tng tin bc hay tuyt vng, bn r cuc i qu gi ca mnh v vi ng, sng trong s hi mt tin lng hay ngho tng Mt khi bn tn thnh mt th gii khng cn tin lng, bn c th bt u nhn thy th gii khcth gii khng c vic lm v lng bng. Bill Gates c tr rt thp Vi nm trc, ti c mt bi bo: Bill Gates khng phi l ngi c tr cao nht th gii. Bi bo tip tc ni rng nhiu u vin ban qun tr trn th gii kinh doanh c tr cao nhiu hn Bill Gates, nhng Gates l ngi giu nht th

214

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

gii. Bi bo ni rng lc , Gates ch c tr khong $500,000 mt nm nhng nn tng ti sn ca anh l hng t v ang pht trin Li khuyn s 2: Nu ban loi b tng cn lng bng cao t thu nhp kim c, cu hi k tip l hi chnh bn rng bn mun loi thu nhp no. V du, trc y ti ni rng v c bn c ba loi thu nhp. L: 1. Thu nhp kim c - Tin 50% 2. Thu nhp li tc - Tin 20% 3. Thu nhp th ng - Tin 0% Chng l ba loi thu nhp chnh, nhng c nhiu loi thu nhp khc. Hu ht chng ta dnh c i hc tp v lm vic chm ch v thu nhp kim c, l l do v sao s t ngi v hu sm v giu. Nu bn tht s mun v hu sm, bt c hc s khc nhau ca thu nhp, n s cho php bn tr nn giu m mi mi khng lm vic. Mt vi trong s khc l: 4. Thu nhp cn d, l thu nhp t mt doanh nghip, chng hn mt mng li tip th hoc mt franchise bn s hu nhng ngi khc iu hnh 5. Thu nhp c tc, l thu nhp t c phiu 6. Thu nhp li sut, l thu nhp t tit kim hay tri phiu 7. Thu nhp bn quyn, l thu nhp t cc bn nhc hay sch bo bn vit, nhn hiu hay pht minh bn sng to ra 8. Thu nhp vn kin ti chnh, l thu nhp t vn kin chuyn giao ti sn cho ngi c u thc t bt ng sn Vy li khuyn l, mt khi bn s dng tng khng c thu nhp t vic lm hay t sc lao ng, sau bn c th bt u nghin cu cc loi thu nhp khc nhau n t cc loi ti sn khc nhau. Ngi cha giu bt Mike v ti hc v nghin cu cc loi thu nhp khc nhau v sau quyt nh loi chng ti mun v sau. Bn c th n th vin hay hi k ton ca bn v cc loi thu nhp cc nhaul nhng loi c tm thy t nhng thc khc ngoi sc lao ng ca bn. Giy pht bn bt u hc v tm thy loi thu nhp m bn thch th, bn bt u pht trin tr thnh mt phn thc ti mi v an m rng. im chnh l, ng lm vic nhiu. C cc loi thu nhp v cc ti sn khc i vo thc ti ca bn. tng cc loi thu nhp khc ng li trong u bn cng nhiu, bn ngh nhiu v chng, m khng c p lc phi lm bt c iu g, tng cng bt r vo c bn v bt u pht trin. Hu ht mi ngi ngh phi lm iu g ngay lp tc, nhng khng phi l kinh nghim ca ti. Ti ch n gin tng u t vo bt ng sn v thu nhp th ng xoay quanh u mnh trong nhiu nm trc khi ti mua ming bt ng sn u tin. Mt ngy, ti thc dy v ti bit l lc ti tham d cc lp hc v bt u u t. iu tng i khng c gng nhiunhng ch khi ti tng tr thnh mt phn hin thc ca ti.

215

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Khi bn nhn vo mt bn k ti chnh, ti khng hiu v sao ngi cha ngho ca ti li c khng khng bm vo mt cng vic n nh

Ngi cha ngho

Thu nhp Chi ph

Ngi cha giu Ti sn Tiu sn T khi ngi cha ngho khng c ti sn, v lun lun ni: u t l ri ro. ng bm vo vic lm mt cch liu lnh. Sau tt c, l tt c nhng g ng c v loi thu nhp duy nht ng bit l thu nhp kim c Ngi cha giu bt con ng v ti tp trung s ch vo vic thu thp ti sn v pht trin IQ ti chnh nhm thu thp cc ti sn y. V chng ti hc s quan trng ca IQ ti chnh, con ng v ti lm vic chm ch tng cao cc k nng ca chng ti thu thp cc ti sn y. Mc d chng ti run s lc bt u, ngy nay, thu thp ti sn tht vui, d dng v th v. Khi ti ni tht d dng lm giu nhanh chng v mi mi giu c, l s tht, nu bn cho bn thi gian cho php thc ti pht trin bn trong thc ti ca bn. Trong mt chuyn du lch sang Australia, mt ngi xch hng l tr tui mang hnh l ca ti sn bay ni vi ti: Ti thch cch cun sch ca ng. Ti cm n anh v hi anh hc c g. , iu u tin ti hc c l vic lm s mi mi khng bao gi lm ti giu. V th ti c vic lm vo ban m v ti u t tin t vic lm th hai vo bt ng sn. Tuyt, ti ni. Anh lm c g ri? Ti mua sau bt ng sn trong mt nm ri. Qu tuyt, ti ni. Ti t ho v anh. Anh lm ra tin cha? Cha, anh chng p trai ni. Nhng ti hc nhiu iu quan trng? iu g no? ti hi L d dng. Mt khi ti vt qua ni s hi ban u, n nn, thiu tin, ti thy tht d dng tr thnh mt nh u t. Ti cng xem nhiu v giao dch v cng mua nhiu cc khon u t, th u t cng d dng by nhiu. Ch s IQ ti chnh ca ti s khng bao gi tng nu ti cc s hi lm t lit. Thay v

216

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

ngy nay cm s hi, ti cm thy th v, mc d ti lm ra cha nhiu tins tht l ti mt tin trong su v u t. Nh ng ni trong sch, li lm gip ti hc c kinh nghim. Chng v gi nu ng hc hi t chng. V th mt ngy no ti c th xem mnh l nh u t ton thi. Trong vi nm ti, ti s khng cn vic lm hay lng bng g na. Anh c mc tiu khng, c mt ngy chnh xc anh s thot khi vng ln qun v t do ti chnh? ti hi Nht nh ri, anh ta ni vi mt n ci. Ti c ba ngi bn khc cng tui. Chng ti cng lm vic vi nhau. Chng ti khng ph thi gian nh nhng g cng tui khc. Chng ti cng hc, cng tham d cc lp chuyn v gip ngi khc u t. Chng ti khng c k hoch i theo bc chn ca b m. Chng ti khng mun phm li lm nh h lm, lm vic trong 45 nm, s b mt vic lm, hy vng tng lng v ch i v hu nm 65 tui. Cha m ti lm vic chm ch leo ln nc thang lin on, h khng c thi gian cho con ci v nhng iu h yu thch. Gi y h sn sng v hu nhng h gi. Ti khng mun ging nh vy. Ti khng mun gi khi ti ngng lm vic. C bn chng ti u di 24 tui v chng ti c mc tiu l t do ti chnh nm 30 tui. Xin chc mng, ti ni v bt tay anh. Khi anh kt thc qu trnh sp xp hnh l cho ti, ti cm n anh c sch ca ti v lm ti cm thy nh mt ngi cha t ho. Khi ti i, anh ra ci v la ln: iu ln nht l n tht d dng, chng trai tr ni. Ti cng tp trung vo xy dng ti sn th n cng d dng hn. Ti vy tay cho v ln my bay. Gh thm trang Web ca chng ti c nhng tng mi Trong nhng nm ti, richdad.com s thm nhiu thng tin mi. Trang Web ca chng ti c to ra gip mi ngi tng cao cc tng, gio dc v kinh nghim c th v hu sm v giu. Gh thm trang Web ca chng ti thng l v thc hin thc ti v hu sm v giu. Trong nhn thc ca ti, bn thu thp cng tt, bn cng tr nn giu nhanh hn. Nu bn gi s khim tn, mc d bn giu, v bit n vi s giu c hn l kiu cng, ti tin bn s c mt c hi tt hn gi mi s tin y. V th hy n Web site ca chng ti khm ph nhng thng tin v tng mi nht. Trong tng lai gn, chng ti s c Cashflow 101,202 online, v th bn c th chi cng nhng ngi nh bn.nhng ngi mun v hu sm v giu. Li gii thch c th t Sharon Phn ln thi gian, ti qun vo nhau trit l ti chnh ca ti vi Robert khi chng ti l ng tc gi ca Rich dad series. Ti th tng i n hn. Nhng bt c khi no

217

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

chng ti cm thy cn nhn mnh mt vn th chng ti quyt nh nu bt n cho bn thy. y l mt trong s cc ln y. Hu ht cc k ton ca ti, cc nh hoch nh ti chnh v cc nhn vin ngn hng li khng thy iu . Con ng i n t do ti chnh tht n gin: MUA TI SN Mua ti sn pht sinh vng quay tin mt- Ngay by gi, khng phi lc no khc trong tng lai Nh rng ngi cha giu nh ngha: Ti sn b tin vo ti con, tiu sn ly tin t ti con. Ch n gin th thi. Bn cng mua nhiu ti sn, tin cng lm vic nhiu cho bn. Nhiu k ton vin, cc nh hoch nh ti chnh v cc nhn vin ngn hng ca ti b dnh vo vic tnh ton gi tr rng. H ch khng hiu vng quay tin mt. H c gio dc rng bn b tin vo ti cho n khi bn cn n mt lc no trong tng lai l tinh thn ca ngi tht bi. Nu h lm vic vi khch hng sn sinh ra vng quay tin mt t cc ti sn ngay by gi, khch hng ca h s kh hn v ti chnh, ngay lc ny v tng lai Vn l h tnh ton gi tr rng ca bn, bao gm cn nh ca bn, xe hn, gy nh gn v cc ti sn c nhn khc nh ti sn. Chng ti gi l nhng vt trang tr. y khng phi cch mt nh u t nhn vo gi tr rng. Nhn li bn k ti chnh ca bn v xo b cc mc trong ct ti sn ca bn khng pht sinh vng quay tin mt ngay lc ny. Khi bn c ti sn pht sinh tin mt bo m cc chi ph hng thng, bn c t do ti chnh! MUA TI SN, khng phi tiu sn Sharon Lechter Li khuyn 3 Li khuyn s 3 nghe c v lp d, bn lm n c k dm. Li khuyn 3 l ni di v tng lai ca bn Ngi khing hnh l tr c th nhn thy tng lai ca anh v anh ta thy th v v n. Khng phi ai cng c th nhn thy mt tng lai sng sa, l l do v sao li khuyn 3 nghe c v lp d, nhng l mt phn quan trng ca qu trinh v hu sm v giu. Vi thng trc, ti dy mt lp hc u t, v vi ngi tham gia khng ngng ni nhng iu nh: 1. Ti khng lm ni 2. Ti s khng bao gi giu ni 3. Ti khng phi l mt nh u t gii 4. Ti khng thng minh 5. u t l ri ro 6. Ti khng bao gi tin lm nhng g ti mun

218

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

C mt nh tm l hc thnh cng trong lp gi tay ln v ni: Bt c iu g ni v tng lai u l li ni di. Tng lai l mt li ni di? Ti hi Ti sao c ni th? Trc tin, c y ni, ti mun lm r l ti khng khuyn khch mt ai ni di v mc ch la gt? R ch? Ti gt u. Ti hiu, nhng cu hi ca ti l, Ti sao c ni rng tng lai l di tr? Cu hi hay, c ta ni. Ti rt vui khi thy ng lun m rng u c. Nhng g ti ngh rng tng lai l di tr l: bt c iu g ni v tng lai cha tr thnh s tht, v th nhng g ng ni v tng lai ni nghim tc l li ni di. Khi mt ngi ni Ti s khng bao gi giu, anh ta ang pht biu v mt iu g c cho rng ng trong tng laitrong trng hp ny tng l anh ta khng bao gi giu. Vng, li pht biu ni mt cch nghim tc l li ni di. Ti khng ni anh ta l ngi ni di, ti ch ni li pht biu l di, khi tng lai cha xy ra Vy iu c ngha g? ti hi iu chnh xc l nhng g ng c gng gip lp hc ny nhn ra. H cn hiu rng nhng g h ni v nhng g h ngh c sc mnh tr thnh hin thc v tr thnh thc ti ca h. V vy nhiu ngi ni di v tng lai ca h v nhng li ni di y tr thnh tng lai ca h c l khi mt ngi ni Ti khng bao gi giu, h ang ni di v h ang quy vo mt s kin c k hoch cho tng lai. c phi l nhng g c mun ni? Chnh xc, nh tm l ni. V vn l, li ni di thnh hin thc. Vy khi mt ngi ni u t l ri ro, h ang bng nhiu cch ni di nu h ang ni v tng li? ng.v sau li ni di tr thnh s tht, nu h khng thay i li ni di. Lun lun nh rng mi th c dnh n tng lai ni nghim tc l li ni di n gin v chng c g trong tng lai l s tht c. c y ni. Vy nhng thng tin c ch nh th no? ti hi ln na. Vng, l mt nh tm l, ti thy hu ht nhng ngi khng thnh cng, khng hnh phc, khng toi nguyn ni nhng li ni di kinh khng v chnh h. H ni nhng iu ng ang c ngn chn mi ngi. H ni Ti khng bao gi giu ni, Ti khng th lm ni. Tt c u dinhng li ni di c sc mnh tr thnh hin thc. V nu h khng ni nhng li ni di ny, h dnh thi gian vi nhng ngi s ni vi h nhng li ni di tng t, ti thm. ng, nh tm l ni. Nhng ngi ging tnh nhau lun dnh thi gian cng nhau. V h u l nhng ngi ni di, ti ni. Nh tm l ci v gt u ng Vy ti hi c ln na, c lm sng t thng tin ny c ch g? ti hi

219

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

, khi nhng g bn ni v tng lai ni nghim tc l li ni di, ti sao khng ni v loi tng lai bn mun hn l loi tng lai bn khng mun, nh tm l tr li Ti ngh v nhng g c y ni trong im lng, cng nh nhng ngi cn li trong lp. Cui cng ti ni: Ni di v tng lai v mc ch? Chc chn ri, tt c chng ta u vy, mt vi ngi trong chng ta thc hin iu mt cch v thc v t nhin. Ti hi ng iu ny: Khi ni v tin bc, ngi cha giu c ni v tng lai mt cch tch cc khng? C, ti ni. Phn nhiu trong s c tr thnh hin thc khng? c y hi Mt ln na ti ni: C khi ni v tin v tng lai, ngi cha ngho ca ng c ni mt cch tiu cc khng? C, ti ni V c phi nhng g ng ni thnh s tht khng? Ti gt u. Vy c hai loi ni di u thnh s tht, nh tm l ni. Ti ch gt u, nhn ra rng c hai ngi n ng u ni di v tng lai v nhng li y thnh s tht. Vy c mun ni rng ti nn ni di v tng lai ti mun hn l tng lai ti khng mun? ng, c y ni. chnh xc l nhng g ti ang ni. S tht l ti c l ng thc hn n ri. Ti c l khi ng suy sp, ng khng ngng ni vi v v bn b v tng lai tt p ca ng v ng mun lm ra bao nhiu tin. ng khng ngng ni v n cho d ng chng c mt xu no Ti va ci va ni: Vng, ng vy. Nhng ti ch ni di vi nhng ngi bn yu ti v ng h ti thi. Ti khng bao gi ni nhng li ni di tch cc v tng lai ca mnh vi nhng ngi mun b qua nhng li ni di ca ti v tng lai. ng tht khn ngoan, c y ni. Vy nhng iu ng ni vi v l g trong sut thi k en ti v ti chnh ca ng? C mun ti ni ra cho c lp nghe ? ti hi, v bt u ngng. Vng. Ni cho c lp nhng iu ng ni thc s khi ng trong tnh cnh xu nht Ti ngh mt lc v nh li khi Kim v ti vo im thp nht v ti chnh. Ti ni chm chm cho c lp: Ti nh rng ti m cht Kim v ni: Mt ngy no , nhng iu ny s pha sau chng ta. Mt ngy no chng ta s giu hn c trong m. Hm nay vn ca chng ta l khng tin, ngay mt ngy gn y, vn ca chng ta l qu nhiu tin V iu thnh s tht? nh tm l hi Vng, ti ni. Nhiu hn chng ti m. Ti cm thy ngng khi ni rng ngy nay chng ti c mt vn ln l qu nhiu tin. Ti nhn ra ti n t tnh trng ngho kh nh th no v ngy nay, Kim v ti gp kh khn ngh v nhng g chng ti c th mua. Phn ln tin ca chng ti i vo t

220

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

thin, nhng vn cn li nhiu v chng ti cn vn di thc ti ca chng ti v nhng th mun mua k t khi chng ti c th mua hu ht tt c nhng th chng ti ngh n. C tm nhng th mua vt xa nhng g chng ti c th mua l mt qu trnh thch th. Ti sao ng ngh nhng li ni di ca ng thnh s tht? c y hi 20% trong s mi ngi l nhng ngi ni di nng V c hai ngi cha khuyn rng ti khng bao gi c ha nu ti khng gi c li ha . C hai ngi cha u nhn mnh rng chng ta ch tt nh li ni ca chng ta thi v c hai ngi u rt tt vi li ni ca h. Tt, nh tm l ni. Anh thy 80% mi ngi l chn tht. Khong 20% l nhng ngi ni di nng v khng cn bit h lm g, h phi ni di. V vy ngay c nu h ni di tch cc v tng lai ti chnh, n s tr thnh li ni di tiu cc, khi nhng ngi ni di nng khng c cht trung thc trong tm hn h. Nhng ti thy rng hu ht mi ngi u trung thc, v th ngay c khi h ni di, li ni di y s thnh s tht. Nh tm l ngng mt cht v sau ni, Ni v chuyn ni di ri. Hy bt u hc cch ni di tch cc v tng lai ca chng ta. V hy nh, mc ch ca vic thc tp ny khng phi la gt m gip mi chng ta i n mt thc ti mi v tt hn v bn thn mnh Ti ng v nh tm l chia lp hc thnh nhiu nhm. By gi, c y ni, Ti mun cc bn ni cho ngi khc li ni di ln nht v tt nht v bn mun giu c no trong tng lai. Ni v hng triu bn mun nhn mi thng t cc khon u t bt ng sn, thu nhp t cng ty du la ca bn, v lu i bn sng ln c no Mt s ngi gp kh khn trong vic thi phng li ni di v thnh cng tng lai ca h. Mt s ngi khc im lng nhm li qu trnh. Tuy nhin, sau vi pht, cn phng n ln mun ic tai. Mt s ci ln v b kch ng khi nghe ngi khc ni di mt cch qu trn. Hu ht mi ngi tht s yu thch c chp nhn gi d ni v nhng cu chuyn thi phng thnh cng tng lai ti chnh ca h. Nhiu ngi tng thut rng tng lai v cuc sng ca h thay i vo thi im . Vy li khyn s 3 l, bt c khi no bn thy suy sp hy ni di mt cch tch cc v chnh mnh v v tng lai ti chnh ca bn thn, tm mt ngi bn ng tin cy v hi h h c mun bn ni cho h nghe mt li ni di v nhng thnh cng ti chnh bn mun trong tng lai gn hay khng. Ti ngh bn s thy mt liu php tuyt vi v bit u, li ni di ca bn v tng lai ti chnh mt ngy no s thnh s tht. Nu bn dng cm, ng i n khi bn suy sp ri mi ni di tch cc. Cng sm cng tt, tm mt ngi bn ng tin hay ngi yu v hi h c cho php bn ni mt li ni di ln v mt ngy no tng lai ti chnh ca bn s ln lao nh th no. Nh ti ni, iu tht vui v li ni di hm nay c th thnh s tht ngy mai.

221

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

im chnh y l tng lai cha c to ra. Nhng bn c th t im n ngay hm nay v t im theo cch bn mun n tr thnh, hn l cch bn lo s. Nhiu ngi. Nhiu ngi nhn vo vin cnh t nht, hn l nhn vo vin cnh sng sa nht. Cho d xu hay tt, vin cnh v tng lai l li ni di, t ra l theo nh tm l. Ngi cha giu ni: Tt c chng ta u c vn may v vn ri. Nhng ngi khng thnh cng sng cuc i chng lm g c, trnh n nhng vn ri v nhng vn may. Tht kh c bt loi no nu con chng lm g, ngi ra v s hi. Mt ngi thnh cng l ngi hnh ng v bt ly vn may cng vn ri,v bit rng mnh c th bin vn ri thnh vn may. Mt ngy n, mt nh phng vn hi ti lm th no ti vt qua ni s tht bi v cho vi mch nc v b mt thnh cng ca ti. Ti ngh mt lt v ni: Ngi cha giu ca ti dy ti bin vn ri thnh vn may. V vy i vi vn may, bt u nhng bc nh, i n cuc bn m c hn l cuc i bn s hi vi nhng c mng. Li ch thch quan trng: Lm n nh rng li khuyn ny khng phi l mt bng cp v ni di vi mc ch la gt hay che y s tht. Ti khng bao gi tn thnh iu ny. Li khuyn trn ch dnh cho nhng ngi trung thc, khng phi l nhng ngi c thi quen ni di. Nu bn l ngi c thi quen ni di, lm n tm kim mt chuyn gia gip bn v bt u hc ni tht hn l ni di. Thm 12 mch nc cho bn Tm tt cc li khuyn trc ca cun sch vi mt vi mch nc khc Trong phn gii thiu, ti ha rng ti s cung cp danh sch nhng iu m bt c ai cng c th lm ci thin c hi v hu sm v giu. Hu ht chng c tho lun, nhng n gin, ln li danh sch mt cch c ng c th gip bn y l nhng iu ti lm thng ngy. Chng gip ti rt nhiu trong vic v hu sm v giu. Ti tin tng chng cng s hu ch cho bn. Lun lun nh rng qu trnh v hu sm v giu v c bn l qu trnh v tinh thn v cm xchn l qu trnh v vt cht. Mt khi bn bt u cuc hnh trnh trong tm tr v tri tim bn, phn cn li ca bn s sm i theo. 1.Quyt nh. Mi ngy ti thc dy v ti chn ngi ti mun tr thnh. Ti hi chnh mnh, Mnh c mun sng nh mt ngi c mt sc cha ca ngi ngho, trung lu hay giu? Hy nh rng mt ngi vi mt sc cha ngho s ni nhng iu nh: Ti chng bao gi giu. Mt ngi vi mt sc cha ca ngi trung lu s ni: Cng vic n nh l quan trng nht. V ngi vi sc cha ca ngi giu s ni: Ti cn phi tng IQ ti chnh th ti mi c th lm vic t m kim nhiu tin.

222

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

2.Tm mt ngi bn hay ngi yu mun cng i cuc hnh trnh vi bn. Ti bit rng ti khng th thc hin c nu khng c Kim v nhng ngi bn ca ti nh Larry Clark. Hy chc chn rng c nhng ngi bn ng h bn hn l ni rng bn khng th thc hin nhng g bn mun. Chn nhng ngi bn ng n rt quan trng cho s thnh cng ca cuc i. Nu bn c nhng ngi bn hay gia nh tn tm ci thin IQ ti chnh ca h, cuc i bn c th gp rc ri ti chnh lu di, bt chp bn kim ra bao nhiu tin. 3.Tm kim nhng li khuyn tt v bt u xy dng mt i ng nhng nh c vn ti chnh v lut php ca chnh bn. Lun lun nh nhng g ngi cha giu ni: Li khuyn t nht l li khuyn min ph con nhn c t nhng kh khn ti chnh ca bn b hay b h hng. Ngi cha giu sau gii thch r hn rng c nhiu nh c vn ti chnh khng thc tp nhng g h thuyt hay khng mua nhng sn phm u t h bn cho bn. Mt ln na, chn ng ngi l mt k nng rt quan trng. Mi ngi c th l ti sn hoc tiu sn Mt ngy kia ngi cha giu ni vi ti, Nu chic xe ca con b h, con s em n n th my sa. Khi con n ly xe, con bit c ngi th my y tt hay khng. Vn vi nhng chuyn gia ti chnh chuyn nghip l con s khng bit rng h cho con li khuyn tt hay xu qua nhiu nm. iu g xy ra nu con bt u nhn mt li khuyn ca mt ngi lc 25 tui v lc 65 tui con khm ph ra nh c vn ti chnh ca con cho con nhng nhng li khuyn xu? Con khng th ly li cuc sng ti chnh v t nh c vn ti chnh nh con c th em chic xe h li cho ngi th my. Ta tin tng vo nhng ngi th my v bn xe hn hu ht cc nh c vn ti chnh n gin v ta c th nhn kt qu lm vic ca h nhanh hn. L do hu ht mi ngi kt thc cuc i ngho hoc trung lu v h dnh nhiu thi gian la chn xe hn dnh thi gian tm kim nh c vn tt im chnh l, hy cn thn vi li khuyn bn em vo u. Dnh thi gian tm nhng nh c vn ti chnh tt. H c ngoi v chi ph bn c th tr cho h c khi ch l v u t tt nht ca bn 4.Chn mt ngy ngh hu. Ngi xung vi ngi yu, cc nh c vn, v chn ngy v hu sm ca bn. Nu bn tht s thc hin qu trnh ny v tho lun mt ngy thc s vi nhng ngi ny, sc cha hin nay s gin d vi sc cha tng lai ca bn. l mt qu trnh tuyt vi v vui khi thc hin. Bn s nghe thy nhng thc ti v sc cha khc nhau Gp mt mt qu mt ln vi nhm ny v tip tc tho lun ngy v hu sm ca bn

223

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

5.Vit xung mt k hoch trn mt mnh giy mt khi bn chon ngy v hu sm ca mnh. k hoch trn t lnh, bn c th nhn vo n mi ngy. Cp nht k hoch khi bn tin ti v hc nhiu hn Khi Kim, Larry v ti dnh thi gian trn ni Whistler, k hoch chng ti to ra thay i chiu hng ca cuc i chng ti. l sc mnh ca mt k hoch. im chnh l, bn c th ngho hm nay khng c ngha bn phi ngho ngy mai. Tr nn giu c v c giu mi i hi mt k hoch v quyt nh i theo n, mt ngy mt ln. Kim v ti i theo k hoch mt ngy mt ln trong gn 10 nm. Nh ni, ngy nay vn ca chng ti l c qu nhiu tin v chng ti kh khn trong vic tm cch tiu tin sao cho khn ngoan. c th l mt rc ri nhng l loi rc ri ti thch v ti cng mun bn nh th. 6.Ln k hoch ba tic v hu sm. Hy phung ph v tha ma. Mt khi bn v hu sm, tin khng cn l vn na. Ngay c nu bn khng t c mc tiu, bn s c nim vui tuyt vi vi qu trnh ny. 7.Xem mt v giao dch mt ngy. Nh rng khng tn ng no i shopping. im chnh y l hy lm iu mi ngy ci thin tr thng minh ti chnh ca bn t nht 10 pht mi ngy. iu c th n gin l c mt bi bo v tin bc hay kinh doanhNgay c nu bn khng thch th n. N s bt u ci thin t vng ca bn. Lng nghe cc on bng hay CD v ti chnh hay kinh doanh trong khi li xe hay tp th dc. Tham d cc lp chuyn v ti chnh t nht mt ln mt nm. Nu bn khng mun tr tin cho cc lp hc , c xem cc t bo trong vng v bn s thy c cc kho hc min ph. Ngay c nu bn khng hc c iu g, bn cng s gp nhng ngi khc ging nh bn. 8.Nh rng tt c th trng u i theo ba chiu hng chnh. l ln, xung, khng i. Nhiu th trng ln, xung v khng i trong nhiu nm v c th trng ln, xung v khng i trong mt pht. l l do v sao khi ai khuyn bn u t lu di, hy hi h h c g. Yu cu h gii thch chi tit hn. Hu ht cc nh c vn ti chnh ni vt nhng g h c dy v vy h gp kh khn trong vic gii thch nhng g h ni Nu bn mun lm giu nhanh, cch tt nht l ngay im ni chiu hng thay i. C nhiu s tht trong cu ni c l: Hy ng lc ng ch. Nu bn xem nhiu v giao dch mt ngy, bn s thy nhng thay i tt hn v ci thin c hi ng ni ng lc ca bn. V d, nu bn i vo th trng chng khon nm 1991 v u t tht nhiu tin vo chng khon khoa hc k thut, bn s giu s ngy nay. Nhng khi chiu hng i xung, thng 3 nm 2000, nu bn khng thay i chin lc bn c th mt tt c nhng g bn kim c. Nu bn thay i chin lc vo thng 3 /2000, bn s lm ra tin nhanh hn vi chiu hng i xung l v sao, nu bn mun lm giu nhanh v giu mi, bn phi quan tm n chiu hng v c ba chin lc cho ba chiu hng khc

224

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

nhau. Ti gp nhiu ngi lm ra tin ch nh mt chiu hng v ph sn khi chiu hng thay i. Mua cao, bn thp Thng 6/2001 tp ch Forbes ng mt bi bo th v. Bi bo tn: Mua cao , bn thp. Nhng g bn lun lun bit: Cc nh phn tch l nhng nh c vn tuyt vi nu bn lm iu ngc li. Trch bi bo: Mt nghin cu mi t bn nh chuyn mn California ch ra rng bn mt tin mua c phiu m cc nh phn tch thc y nm ngoi, nhng bn s lm ra tin nu bn mun c phiu m h khuyn bn. V khng phi ch thu li nh, bn s kim li 38%, hn c S&P 500 thc hin nm t 1958 Trong mt bi bo khc, ta : C phi Wall Street tht s cn ci cch?,ngy 16/7/2001, n bn ca Fortune, ngi vit l Shawn Tully dng nh ng . Bi bo ni rng: Mt bui sng m t thng 6, ngi i din Richard Baker, ng vin ng Cng Ho t Louisiana, m mt bui hi ngh lm xo ng mi ngi t ngi phc v n cc b m Theo ti, hu ht cc nh phn tch v c vn ti chnh khng phi l nhng nh u t chuyn nghip. H khng bit nhng g mt nh u t chuyn nghip phi bit. V th hu ht cc li khuyn v u t l li khuyn tt cho nhng nh u t trung bnh, nhng li khuyn tng t l li khuyn xu i vi nhng nh u t chuyn nghipc bit nu bn mun lm giu nhanh chng. Mt nh u t chuyn nghip bit rng chiu hng l bn. Nh u t chuyn nghip l ngi bit rng khng ai mnh chng li chiu hng. Nh nhng a tr lt sng, chng ti lun lun tn trng s thay i ca cc chiu hng hay tnh kh ca i dng. Bn phi tn trng chiu hng cng nh ngi lt sng tn trng sc mnh ca i dng. Nu bn mun khng ngng cp nht nhng thay i v chiu hng, bn dt khot cn phi ghi trong tim mch nc s 9 9.Gh thm trang Web ca chng ti thng xuyn. l s giao ph ca chng ti lm bn lun tnh to v thch th. Trang Web ca chng ti l ni dnh cho nhng ngi mun v hu sm v giu Khi mt ngi ni vi bn u t lu di, yu c h gii thch lu di ngha l sao. Lu di c mt ngha g cho mt nh u t trung bnh v c ngha khc i vi mt nh u t chuyn nghip. Nu bn mun lm giu nhanh chng v giu mi, bn khng th l mt nh u t di hn trung bnh. Bn phi l nh u t chuyn nghip l ngi c gio dc tt hn nh u t trung bnh. l l do ti khuyn bn ghe thm trang web ca chng ti, richdad.com,

225

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

thng xuyn. l cng vic ca chng ti gip bn cp nht s gio dc ti chnh vui v b ch nht th gii. Nu bn khng ln k hoch i theo bc chn ca b m v lm vic chm ch sut i, sau hy bt u kim tra thng xuyn trang web ca chng ti. Mt trong nhng vn i theo li khuyn ca cha m v tin bc l k thut v IQ ti chnh ang thay i nhanh chng hn hu ht mi ngi. Ngy nay, tht kh thi lm giu nhanh chng v mi giu nu bn st vai cng nhng thay i vi k thut v IQ ti chnh. V d, trong th gii option, c nhng option mi ang to ra ngy nay c gi l option nc ao. Chng nhanh hn hn nhng quyn mua bn thng thng m hu ht cc nh bun bn s dng ngy nay. L do hu ht mi ngi khng bit v option nc ao v chng c pht minh t cc trao i vi nc ngoi hoc ngoi t. Trong vi nm ti s c option nc ngoi s bt u thm vo th trng chng khon. Khng cn i vo chi tit, mt option nc ao c ngha bn c th lm ra tin nhiu hn, nhanh hn v an ton n option chun. Nh nh iu ny, chng ta tin b v k thut, con ngi cng tin b v tr khn ti chnh. iu c ngha s d dng hn tr lm giu nhanh hn vi s an ton cao. Bn cn phi i ln v khng ngng hc hi v tm kim nhng nh c vn gii. l l do v sao bn cn phi cp nht, gh thm thng xuyn trang Web ca chng ti Nhng con ch gi hc nhng mnh kho mi Cng nh bn c th on, ti thch tp ch Forbes. Thng 5/2001 mt bi bo th v ca Forbes Global v Sir John Templeton. Sir John Templeton c bit l mt nh u t gi tr, u t vo c phiu di gi ton cu v nhn chng tng gi. Bi bo c nhan : Mt con ch gi, nhng mnh kho mi, m t lm th no Templeton, mt nh u t c bn c th hc tr thnh mt nh u t k thut, u t vo th trng i xung. Bi bo ni v nm 2000, thay v u t lu di nh c khuyn, anh short ln u. l mt cch u t mi. Trong mt nm, anh lm ra hn $86 triu bng cch u t mi. Nh ngi cha giu: Tin ch l mt tng. Trong thi i ny, bn cn phi bt theo nhng tng mi. Nu Sir John Templeton c th thay i sc cha ca ng khi 88 tui, bn cng c th Trong khi nh u t trung bnh lng nghe nhng nh c vn ti chnh ca h v u t di hn, nhng nh u t thc s th ang thay i chin lc v short. Hng triu nh u t lng nghe theo cc li khuyn mt hng t . iu ny c th xy ra na khng? Gn nh chc chn. l l do nu bn mun giu v giu mi, bn cn phi cn thn v nhng ngi cho bn nhng li khuyn v tin bc. 10.Lun lun nh rng li ni l min ph. Nu bn mun lm giu nhanh, bn cn c t vng giu. Lun nh rng c ba tng lp ti sn c bn. Chng ta cng ty, ti sn dng giy t v bt ng sn. Mi trong s dng nhng t ng khc

226

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

nhau. Mi loi ti sn ging nh mt ngoi ng. Nu bn yu thch bt ng sn, hy bt u hc t vng hay thut ng. Mt khi bn hc c cc t ng, bn s c th giao tip tt hn vi chnh bn v ngi khc v loi ti sn y. Li ni l cng c quyn lc nht ca loi ngi. Vy hy chn t ng cho cn thn. Lun nh rng cho hai loi t ng c bn: 1. Mt loi l t ng ni dung. V d, mc thu ni b l nhm t ng quan trng c bit danh cho cc nh u t bt ng sn s dng nhiu n by u. Chng l nhng t ng ni dung 2. Hai l t ng sc cha. V d, khi mt ngi ni: Ti khng bao gi hiu c mc thu ni b, ngi ny ang m t sc cha tinh thn ca h v t ng ni dung, trong trng ny l mc thu ni b. Hy khng ngng ci thin t vng ni dung v xem xt t ng sc chaV li ni l cng c cung cp sc mnh cho ti sn quyn lc nht ca bnl b c. l l do v sao ti ngh bn cm bn mnh ni: Ti khng mua ni n, hay Ti khng lm ni iu Thay v th hy hi chnh bn: Lm th no ti mua c n? hay Lm th no ti lm c iu ? Nh rng s khc bit ln gia ngi giu v ngi ngho n gin li ni ca h. IQ ti chnh ca bn bt u vi cc t vng ti chnh. Vy hy nhn vo t ng ca bn v li ni s tr thnh s tht v tr thnh tng lai ca bn. Nu bn mun giu nhanh v giu mi c th v hu sm, li ni ca bn chnh l cha khom li ni th min ph. 11.Ni v tin. Khi ti Trung Quc v Nht Bn, nhiu ngi n ni vi ti: Vi vn ho phng ng, ni v tin l bt lch sv th chng ti khng bao gi ni v n. Khi ti M, c hay Chu u, nhiu ngi cng ni iu tng t. H ni: Trong gia nh chng ti khng c tho lun v tin bc. V th li mch nc l hy ni v tin bc. Nu bn ca bn khng thch ni v n, bn c th cn phi kim bn mi. Trong nhm bn ca ti, chng ti ni v tin, kinh doanh, u t, nhng thnh cng v tht bi. Hu ht cc bn ca ti cng rt giu v khng c sc cha rng ni v tin l xu xa hay d bn. V ti, Kim v ti ni v thng xuyn. i vi chng ti, c tin, lm giu v c mt cuc sng giu sang lm nim vuiv chng ti thch tr chi tin bc v th chng ti ni v tin. Chng ti thch tr chi tin bc nh mi ngi thch th thao. V chng ti coi tin nh mt tr ph bin, hn nhn ca chng ti gn nhau hn, vui v v th v hn. Tin bc l mt ch chung ca mi ngi trn ton th giivy ti sao khng ni v n? 12.Lm ra mt triu bt u t con s khng. Mt trong nhng l do ti khng cn vic lm hay lng bng v ngi cha giu dy ti lm ra tin t con s khng. Mt trong nhng iu bun nht ti thy ngy nay l mi ngi khng bit lm cch no lm ra tin t con s khng. Mt ngy kia, mt ph n tr n xin vic lm mt trong s cc cng ty ca ti. C n t mt tp on a quc gia ni c l ph ch tch marketing. C b sa thi v c gng m ng chc ph

227

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

ch tch phng marketing trong cng ty nh ca ti. V vy, kim tra, ti yu cu c chun b mt ngn sch qung co truyn thng cho cng ty. C quay li sau ba ngy vi mt ngn sch l 1.6 triu trong mt nm. $1.6 triu, ti h mm. l mt s tin nhiu. Ti nhn ra iu , c ni. Nhng nu ng mun t kt qu ng mun, l ci gi ca n. Ti sn sng tr s tin , ti tr li. Nhng trc khi ti ng vi ngn sch ny, hy ni ti nghe lm th no chng ta c th t kt qu tng t vi $160,000 hoc t con s khng. , ng khng th lm c, c y ni vi ging kiu cng. ng phi chi tin lm ra tin. Khng cn phi ni, c ta khng c nhn vic. Chng ti r rng n t mt thc ti v sc cha khc nhau. L mt nh kinh doanh, ti xy dng cc cng ty hon ton chng tn ng no qung co chnh thc. Chng ti chi vo PR (public relation), nhng chng ti khng chi vo nhng ci c gi l qung co chnh thc. Khi bn nhn vo thnh cng ca richdad.com, bn s thy s thnh cng khp th gii, hng trm triu sn phm c bn, m khng tn mt ng qung co chnh thc nov c l mt ngy no nhng g chng ti lm c th l ch ca mt cun sch khc. Nhng thnh cng l v ngi cha giu dy con ng v ti lm th no lm hng triu t con s khng hay gn nh l con s khng. im chnh l, iu lm ti bun l ngi quan chc ln ca mt tp on ln bit cch chi mt s tin ln, nhng khng thc s bit cch lm ra nhiu tin. Ti ngi ban hi ng ca mt vi cng ty c phn v ti thy nhng quan chc khuy tung ln tin ca cc nh u t, nh cc cng ty dot-com cui nhng nm 90s, nhng khng th em li li lc g. Ngi cha giu thng ni: C mt s khc bit ln gia nh nh kinh doanh ngi quan chc. Hu ht l quan chc v trng hc ca chng ta dy chng ta thnh nhng ngi quan chc. Mt nh kinh doanh phi bit lm th nop tr nn c hai. Nhiu nh quan chc m c tr thnh nh kinh doanh, nhng hu ht s khng bao gi. Mt ngi quan chc ch bit cch lm ra tin nu h c cho. Mt nh kinh doanh c th lm ra tin t con s khng. Vi thng trc, ti ngi vi mt lnh o mt cng ty n bn quc t. Anh ta va n tham gia mt bui ni chuyn ca ti v kinh doanh v cch pht trin mt cng ty. Anh ta nhn ti v ni: Ti s khng bao gi giu v cn phi c nhiu tin mi lm ra tin. Ti c mt ngn sch qung co $20 triu v ti cn mi ng la trong s u pht sinh s lng bn ti mun. Lc ny ti bit v sao anh ta l mt quan chc ca mt tp on ln ch khng phi nh kinh doanh. Thc ti ca anh ta s mi kim gi anh . Ti cng bun khi nhn nhng cng ty nh khng th pht trin v nh kinh doanh khng bit cch lm ra tin t s khng hay gn nh khng. Ngi cha giu thng ni: C mt khc bit gia mt cng ty tr v mt cng ty nh. Mt cng ty tr c tim nng pht trin thnh mt cng ty ln nhm B. Mt

228

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

cng ty nh c th c li nhun nhng khng c tim nng pht trin thnh mt cng ty nhm B. Ngi cha giu tip tc gii thch rng s khc nhau khng phi cng ty m trong tr c nh kinh doanh pha sau cng ty. Mt v d in hnh l cu chuyn v anh em McDonald v Ray Kroc. Ray Kroc ly chic bnh hamburger c iu hnh bi hai anh em v bin n thnh mt doanh nghip rt, rt ln rng khp th gii m chng ta bit n l McDonalds Tm li, Ray Kroc l mt nhn vin nhm E bn sa trn mua mt doanh nghip nhm S v a n tr thnh mt cng ty nhm B to ln. l sc mnh ca mt qu trnh n gin ti xin chia s cho bnmt qu trnh bn c th thc hin hng ngy m chng tn ca bn xu nonhng c th lm bn giu hn c trong m. Vy mch nc cui cng l, cng vi ngi yu v bn b i cng cuc hnh trnh vi bn, hy dnh thi gian suy ngh lm cch no a mt tng ri bin tng thnh hng triu , bt u t con s khng hoc rt t tin. Qu trnh ny ging nh i tp th dc v c bp. Vic tp th dc thng l cng c tr c ca bn v sn sng cho giy pht bc ln. Trc khi gp Kim, Larry v ti ngi trong tim caf trong to nh Xerox. Chng ti dnh hng gi cho nhau a ra nhng tng lm cch no lm ra hng triu t con s khng. Chng ti a ra mt vi tng tt, vi tng xu, v nhiu tng ngu dt. Chng ti a ra vi tng o thun, mt sn phm du lch, mt tp ch ti chnhMc d hu ht cc tng khng lm vic, chng ti i n tng ti nylon Velcro v a tng thnh hng triu . Tht km may mn, chng ti khng thc hin bc bo v tng v cui cng mt i n vi nhng i th khc. Trc y, ti cp rng ti c c rng vn t bn ca CocaCola hn 8 t , nhng gi tr nhn hiu Coca-Cola gn 80 t , gn gp mi ln vn t bn ton b ca cng ty. Lm th no iu kh thi? Coca-Cola bo v ti sn tr tu quc t ca n v kt qu nhn hiu Coca tr nn gi tr kh tin. Rich dad ch l hai ch! Hy xem s thnh cng ca hai ch Rich dad. Rich dad ch l hai ch Khi Kim v ti gp Sharon Lechter v chng ti bt u Cashflow Technology, Inc nm 1997, t Rich dad ch l hai ch v ngha v chng c gi tr g. Ngy nay, t Rich dad tr gi hng triu . Lm th no iu xy ra? Chng ti nghe theo li khuyn ca Michael Lechter v cc lut s v ti sn tr tu. Chng ti dnh thi gian ngi xung v sng to mt chin lc c tnh xy dng ti sn tr tu. Vi s hng dn ca anh, chng cn thn i theo phng php , to ra v bo v ti sn tr tu ca chng ti. Chng ti bo m rng chng ti bo v cc pht minh ca chng ti vi cc bng sng ch. Chng ti to ra v bo v mnh m nhn hiu Rich dad v Cashflow mt

229

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

v bc thng mi (mu ta, en v vng) c th c nhn ra trn kho th gii. Nhn hiu ng k ban u ca chng ti tn khong $1000. Nm ti khi chng ti pht hnh Cashflow onlien, gi tr nhn hiu ca chng ti c th ln n hng t . Kinh nghim ca chng ti chng minh rng bn c th lm ra tin vi con s khng hoc rt t. c thng tin nhiu hn v cch bn c th to ra tin t rt t hoc t con s khng, bn c th c cun sch ca Michael, Protecting Your #1 Asset. Michael l mt lut s v ti sn tr tu c cng nhn quc t gip v s ngi to ra ca ci t cc tng ca h. Nh anh ni, xy dng pho i v chin u hi tc bo v ti sn tr tu. Michael thng ni: Mi chng ta u c tng mt triu ! Tht khng may, ch mt s t trong chng ta i theo cc bc bo v tng v nu bn khng bo v n, bn s khng phi l ngi to ra hng triu t tng . Khong u t $20 vo cun sch ca Michael c th gip bn thy cch lm ra ca ci t tng ca chnh bn. Phn kt Bn v ti bit rng b c ca bn vn cn l ti sn cha c tn dng. N cn v s m lc cha c s dng. Ngi cha giu thng ni: Nhng ngi li bing mun lm giu nhanh, v nhng ngi thnh cng mun c c thng minh ti chnh nhanh chng v khng ngng thng minh hn. im chnh l, nu bn mun v hu sm v giu, m khng c nhiu tin, gio dc hay kinh nghim, hy bt u s dng b c. Trong thc ti ca ti th khng cn tin lm giu. Vi ti, cn c sc mnh v tinh thn v cm xc. Tt c cc li khuyn lit k cho bn xem xt v thc tp nu bn mun. im chnh ca tt c cc li khuyn trn l khng c iu no yu cu nhiu thi gian hay tin bc. Tt c nhng vi thc tp trn s gip bn v hu sm v giu nu bn thc hin chng thng xuyn v tin tng. Lun nh rng tng lai ca bn c xc nh bng nhng g bn lm hm nay, khng phi ngy mai. Nu bn c nim tin lm cho mt vi trong s cc bi hc n gin ny thnh mt phn cuc sng ca bn hng ngy, bn c th thy chnh bn tin vo mt th gii hon ton khc. V l ch ca phn tip theo. Mt suy ngh cui cng ca phn 3: Bn l mt chuyn gia Nh bn c th nhn ra, nhng g bn lm khng nh hng nhiu n vic bn giu hay ngho. Chnh sc cha xung quanh nhng g bn lm nh hng nhiu n vic bn giu hay ngho. l l do v sao khi mi ngi hi ti nhng g ti lm hay nhng g ti u t, ti tr li: Lm n ng hi ti nhng g ti lm. Hy hi ti ti ngh g v nhng iu ti lm. V d, nhiu ngi u t vo chng khon nhng ch mt s t ngi giu c vi chng khon. iu tng t cng ng vi bt ng sn v kinh doanh. S khc nhau l g? Ti xin ni rng

230

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

l sc cha xung quanh nhng hnh ng hay ni dung. Ti gp nhiu ngi ni vi ti, Bt ng sn l th trng ti t. Ti chng lm c ng no trong . Vng, theo ti, khng phi bt ng sn l th trng ti, m chnh ngi l nh u t ti. Mt ngi vi mt sc cha giu c th a mt v u t ti thnh mt v u t tt. S tht, chnh l nhng g hu ht cc nh u t giu c lm. iu tng t cng ng vi ch n. Hu ht mi ngi u bit cch i vo n nn v l chuyn gia n. Vn l, h c n tr nn ngho hn. Hu ht u c nhng n tt v bin n thnh xu. Nh ngi cha giu ni: Tt c cc n u l n tt. Nhng khng phi ai cng bit cch s dng n, v th h lm cho n tt thnh n xu. Nu bn mun giu, iu u tin bn cn phi lm vic vi sc cha ca bn, hn l nhng hnh ng c th. Nh ngi cha giu ni: Hu ht mi ngi u bit mc n. Vn l, h khng bit cch dng n sao cho c ch. Nu ai mun lm giu bng n, trc tin h phi thay i sc cha v sau c th dng n tr nn rt giu. Nu bn khng th thay i sc cha, iu tt nht l ct gim th tn dng, tr ht n nh cng sm cng tt, v c gng tit kim tin. Nu bn mun v hu sm v giu, trc tin bn phi thay i sc cha ca bn. l l do v sao ti khuyn bn thnh thong xem li nhng li mch nc trn v tip tc lm vic nng cao sc cha. Nu bn c sc cha ca mt ngi giu, khng cn bit bn lm g, bn s tr nn ngy cng giu hn. Nu bn c sc cha ca mt ngi ngho, khng cn bit bn hc hay lm g, kt qu cng s nh vy, l kt qu ca mt ngi ngho. Nh rng chnh sc cha ca bn hay nhng g bn ngh l tht s tr thnh thc ti ca bn, bt chp nhng g bn lm. Nh ngi cha giu ni: N khng nht thit l ci lm con ngho, m l sc cha ca ngi ngho v trung lu.

231

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Chng 20: Bi kim tra cui cng

Sau y l nhng bi thc tp tu chn bn c th lm, nu bn dng cm. Nhng cu hi ny c th c hi trong mt ba tic, hay mt ba cm vi mi ngi, hay vi bn b, vi gia nh. L do ti ni tu chn v nhng cu hi sau s mang ra nhng thc ti khc nhau v tin bc t nhng ngi bn hi Nu bn cho ngi khc thi gian tr li mi cu hi bn s nghe thy nhiu thc ti khc nhau, l do, li bo cha, li ni di, s khoc lc ca mi ngi v tin bc v cuc i ca h. Bn c th nghe nhng cu tr li nh: Cu hi g k vy, Anh ta ngh mnh l ai, Anh khng th lm c, iu bt kh thi, Ti yu cng vic ca ti. Ti khng bao gi ngng lm vic. Thay v ng hay khng ng vi cc cu tr li hay bnh lun v cc cu hi, tt hn bn hy lng nghe v nhn xem bn c th nm ly sc cha ca ngi no v tin bc v cuc sng ti chnh ca h. Nu bn dng cm hi nhng cu hi ny vi ngi yu, bn b, hay ng nghip, ti chc bn may mn. Nu bn thc tp vi nhng ngi khc, ti ngh bn c th hc mt s lng phong ph v thc ti ca mt ngi qua iu kin ti chnh ca h trong cuc sng Sau y l nhng cu hi: Bn mun sng cuc i nh th no? Mt s so snh cc thc ti 1. Nu bn c tt c s tin trn th gii v khng bao gi lm vic na, bn s lm g vi thi gian rnh ri ca bn? 2. Nu bn (hay v, chng bn) ngng lm vic hm nay, iu g xy ra cho cuc i bn? Bn c th tn ti trong bao lu v vn p ng tiu chun sng v cch sng ca bn? 3. tui no bn c th v hu nu bn khng sn sng v hu? Bn c mun v hu sm khng? Khi bn v hu, bn s lm ra tin nhiu hn hay t hn s tin bn lm ra ngy nay? 4. Bn c thch sng mt cuc sng khng cn cn tr lng hay thch mt cuc sng bn lun lm vic tm kim mt vic lm lng cao hn? Bn thch c tuyn dng hn hay khng c tuyn dng hn? 5. Bn c thch sng mt cuc sng bn phi lm vic cc nhc c gng chi nhiu tin v bn c qu nhiu tin hay thch lm vic cc nhc c gng tit kim? Cuc sng no bn ang hng n? 6. Bn c mun sng cuc sng bn khng phi lm vic kim nhiu tin hn hay sng mt cuc sng lm vic cc nhc hn kim nhiu tin hn? Bn ang sng cuc sng no? 7. Bn c ngh u t l ri ro khng? Bn c ngh rng phi c tin mi to ra tin khng? Bn c thch u t khng cn tin v khng cn ri ro vi li tc cao khng? Liu bn c th u t vi tin ca mt ai khng?

232

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

8. Su ngi no khng phi trong gia nh bn m bn dnh nhiu thi gian cho h nht? Thi v tin bc ca h nh th no? H ngho, giu hay thuc trung lu? Su ngi ny, bao nhiu trong s c th v hu sm v giu? y l lc c nhng ngi bn mi? 9. Bn thch sng mt cuc sng xy dng hay mua ti sn, hay thch sng cuc sng c mt cng vic n nh v thu nhp vng vng? Bn ang sng cuc sng no? 10. Nu bn c tr gi mt t ngh vic, bn c lm khng? Nu mt t quan trng hn vic lm, ti sao khng i theo mt t ? iu g gi bn li? Nu bn khng th ngh vic v mt t ti sao? Bn khng th dng mt t lm nhiu iu tt hn nhng g bn ang lm a? 11. Bn c sng mt cuc sng ni bn lm ra tin bt chp th trng i ln hay xung, hay bn sng mt cuc i s hi cc khng hong th trng v mt tin? Bn ang sng cuc sng no? Ti sao? 12. V ch tin bc, liu bn c th lm nhng iu khc bit khng, nhng g khc bit bn c th lm no? Nu bn c th lm nhng iu khc, ti sao bn khng lm i? L do ti ngh bi thc tp ny ch khi bn can m v sau khi tho lun, bn c th mt vi ngi bn, v cn phi kim bn mi. Nu bn thy gia nh bn, bn b hay cng s khng n t sc cha bn mun n, th hy n website ca chng ti tm nhng ngi y. t ra bn cng c tho lun vui v v c cu tr li t 12 cu hi ca bi kim tra cui cng. iu quan trng nht l bn thy c nhng thc ti khc nhau, nhng th gii khc nhau v nhng ngi khc nhau khi cp n ch tin bc. Nh ngi cha giu ni: Tin ch l mt tng. Khi bn hi mi ngi nhng cu hi ny, bn s thy nhiu tng khc nhau v thc ti khc nhau iu quan trng nht t nhng bi thc tp ny l lng nhng suy ngh v thc ti khc nhau, v quyt nh loi thc ti hay th gii ti chnh no bn mun. C hai ngi cha cho php ti nhn c hai th gii, v ti la chn th gii ti mun. V th s la chn tu thuc vo bn. Nu bn hi nhng cu hi ny vi gia nh v b bn, bn s nghe nhng tng ca h. Sau khi lng nghe tng ca h, bn c th bt u la chn tt hn nhng tng bn mun v cuc sng no bn mun.

233

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Phn 4: Sc mnh n by ca bc u
Ngi cha giu ni: Bc u tin l quyt nh th gii con mun sng. Con mun sng trong th gii ca ngi ngho, trung lu hay giu? Khng phi ai cng mun sng trong th gii ca ngi giu ? ti hi Khng, ngi cha giu p Hu ht mi ngi m c sng trong th gii ngi giunhng h khng i bc u v l quyt nh. Mt khi con quyt nh, v nu con thc s quyt nh, khng c g quay li. Giy pht con quyt nh, mi th trong th gii ca con s thay i.

234

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Chng 21: Lm th no tip tc

Ti thng c hi: Sau khi ng thc hin quyt nh v hu sm, iu g gi cho Kim v ng tip tc? Lm sao ng gnh vc cc nghch cnh v khng quay u li khi gp lc kh khn. Hu nh ln no cng vy, ti tr li rp khun l: xc nh, ch mnh m v vin cnh. Ti dng qu nhiu s rp khun ny v ti him khi c thi gian gii thch nhiu v nhng g ti gii thch trong cun sch ny. Hai trong s cu chuyn m ngi cha giu bt ti c l Alices Adventures in Wonderland v Through the Looking-Glass. Vi ngi cha giu, gi tr ca hai cu chuyn l tng i t mt thc ti n mt thc ti khc. ng ni: Vn l hu ht mi ngi sng trong duy nht mt thc ti v dng nh ngh rng thc ti ca h l thc ti duy nht Tr li cu hi thng c hi Hu ht mi ln c hi: Diu g gi cho Kim v ng tip tc trong thi k mt mt ti chnh? Ti c gng tr li tht n gin. Ti ni: Cn c s xc nh. Hay Chng ti bit chng ti khng bao gi quay u li. Nhng nhng mu khun ny khng ni ln cu chuyn tht. Ti do d khi gii thch v cu tr li nm ngoi thc ti ca hu ht mi ngi, v vy ti ni rt t Vi tun trc trong mt kho hc, ti c thi gian gii thch y hn l do Kim v ti tip tc. Ti s ni cho bn cu tr li ti chia s vi lp hc. Ti khng ngh c s tr li y cu hi, cu hi lm th no chng ti tip tc, nhng ti ngh cu tr li s cho bn mt cht suy ngh . Khi kho hc sp kt thc, mt hc sinh gi tay v hi: Khi thi k en ti nht, iu g gip Kim v ng tip tc? Ti mun nghe l thc s Cu tr li Li gii thch bt u: Khi gn 30 mi tui, ngi cha giu truyn t mt bi hc m bt u bng cu hi nyBi h v bui i thoi vn tn ti qua nhiu nmv mc d ng khng cn na, ti tip tc xem li bi hc v tm kim cu tr li xa hn Mt th gii khng c ri ro khng yu cu tin bc Con s lm g nu khng c ri ro v khng yu cu tin tr nn giu c? ngi cha giu hi Khng c ri ro v khng cn tin? ti lp li, khng chc chn v ngi cha giu trong cu hoi ny. Ti sao bc hi iu ny? ti hi Mt th gii khng h tn ti.

235

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Ngi cha giu ti ngi vi cu tr li trong giy lt. S im lng ca ng l du hiu ti lng nghe cu tr li ca mnh v c thi gian suy ngh li n. Mt khi ng bit ti suy ngh li, ng ni: Con c chc rng mt th gii nh th khng tn ti? Mt th gii khng c ri ro v khng yu cu tin? ti hi. Nhng g ti nghe thy l cu ni ca ngi cha rut u t l ri ro v Phi c tin mi lm ra tin. Ngi cha giu gt u. ng. Con s lm g nu mt th gii nh vy tn ti? , con s i tm n, ti ni Nhng ch khi n tn ti V ti sao n khng tn ti, ngi cha giu ni V n khng kh thi, ti tr li. Lm th no c mt th gii khng c ri ro v tin bc v yu cu tin bn lm giu? , nu con quyt nh rng mt th gii nh vy tn ti l iu khng kh thi, th n khng tn ti, ngi cha giu ni nh Bc ang ni rng n c tn ti , ti hi Nhng g bc ngh khng thnh vn . iu quan trng l nhng g con ngh, ngi cha giu ni. Nu con ni n khng tn tith n khng tn ti. Nhng g bc ngh khng quan trng. Nhng mt th gii nh th khng kh thi, ti lp li. Chu bit n khng kh thi. Nht nh phi c ri ro. Th n khng tn ti ngi cha giu nhn vai. Nu con ngh n khng kh thi, th n khng kh thi. Ngi cha giu by gi tr li cho ti vi ging ni hi tht vng. L do mt th gii nh th khng tn ti v con vn c thc ti ca cha con v nim tin ca ng. Con bm vo nhng s tin tng ny v l thc ti con ln ln trong n. Ta khng th dy con nhiu nu tr phi con sn sng thay i thc ti . Ta c th dy cho con nhiu cu tr li v cch lm giu, nhng chng khng tt nu con bm vo thc ti ca gia nh con v tin bc v cuc sng. Nhng khng c tin v khng c ri ro? ti ni Hy thc t, chng ai tin rng c mt th gii khng cn tin v khng c ri ro. Ta bit, ngi cha giu ni. l l do v sao nhiu ngi bm vo cng vic n nh v thng cho rng u t l ri ro hay cn phi c tin mi lm ra tin. H khng hi s tha nhn ca h. H khng thch thc s tha nhn ca h. Thay v vy, h tin s tha nhn ca h l tht, khng bao gi hi liu c mt thc ti khc hay mt s tha nhn khc. Con khng th tr nn giu c nu trc tin con khng hi s tha nhn nm dc nim tin ca con. l l do ch c mt t ngi giu v t do ti chnh. Nhng con vn cha tr li cu hi. Bc hy lp li cu hi, ti tr li, cm thy rt tht vng v t hi ng mun g Cu hi l Con s lm g nu khng c ri ro v khng cn tin c giu c?, ngi cha giu ni.

236

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Chu vn ngh l mt cu hi bun ci nh d sao chu cng s tr li, ti p Nhng ti sao con ni n bun ci, ngi cha giu hi V mt th gii nh th khng tn ti, ti ni. l mt cu hi ng ngn v ph thi gian. Ti sao phi suy ngh v tr li v mt cu hi nh vy? OK, ngi cha giu ni. Ta c cu tr li ri. Ta c th nghe s tha nhn c bn ca con. Vi con, s l tn thi gian ngh v mt th gii nh vy v th con khng phin ngh v n. Con tha nhn mt th gii nh th khng tn ti v vy con ngh rng hi v n l ph thi gian. Con khng mun hi s tha nhn ca con. V con khng ngh mt th gii nh th khng tn ti nn con khng ngh v n. Con ch mun ngh theo cch con lun ngh. Con mun giu nhng sng trong ni so mt tin hay sng vi tng khng tin. Vi bc, l mt thc ti l thng, nhng bc c th chp nhn cu tr li ca chu. Bc hiu s tha nhn ca con, v l s tha nhn rt ph bin. Khng, khng, ti ni. Chu s tr li cu hi ca bc. Chu ch hi bc c cho rng mt th gii nh th tn ti hay khng? ti ni, ln ging, ni gin v bo v kin ca mnh. Ngi cha giu ngi im lng, mt ln na khng tr li cu hi ca ti v ti lng nghe chnh mnh. ng ti lng nghe thc ti ca mnh. Bc mun chu tin rng th gii y tn ti ? ti hi mt cch nng ny. Bc lp li. Nhng g bc tin khng thnh vn , ngi cha giu ni. M chnh l nhng g chu tin Ok,Ok,ok, ti ni. Nu mt th gii nh th tn ti, mt th gii khng c ri ro ti chnh v mt th gii khng cn tin lm ra tin, th chu c th giu hn c trong m. Chu s khng s hi. Chu s khng thc hin s th li rng chu khng lm ra tin hay chu c th tht bi. Chu s sng trong s giu c v tnmt th gii chu c mi th chu mun. Chu s sng trong mt th gii hon ton khc. Vy liu mt th gii nh vy c tn ti khng, cuc hnh trnh c ng gi khng? ngi cha giu hi ng nhin, ti p. Ai li khng i cuc hnh trnh ? Ngi cha giu nhn vai trong im lng, mt ln na ti lng nghe chnh mnh. Bc ni rng mt th gii nh vy tn ti?, ti hi ln na l do chu quyt nh. Chu c th quyt nh loi th gii no tn ti. Bc khng th lm iu cho chu, ngi cha giu ni. Bc c quyt nh ca bc nhiu nm trc v loi th gii no bc mun n tn ti. Bc tm th gii ca bc ? ti hi. Ngi cha giu khng bao gi tr li cu hi . ng ch tr li: Con c nh cu chuyn Alice v Through the Looking-Glass khng? Ti gt u Nhiu nm trc, bc i qua gng soi. Nu con tin mt th gii nh th tn ti, th sau con c th quyt nh thc hin chuyn i qua tm gng

237

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

soi . Nhng con ch thc hin chuyn i nu con tin s kh thi tn ti ca mt th gii nh th. Nu con khng tin n tn ti, th con ch nhn thy mt tm gng v con s mt pha ca tm gng, nhn thy con ang nhn con. Cu tr li ca ti cho lp hc Khi ti chia s cu chuyn ny cho lp hc, s c mt s im lng. Ti khng bit liu cu tr li ca ti c d hiu khng. Bt chp n d hiu hay khng, ti cho h cu chuyn ng sau cu chuyn. Ti ni: l lc cuc hnh trnh ca ti bt u. Sau bui ni chuyn vi ngi cha giu ti tr nn rt t m. Ti ngh v nhng g ng ni trong nhiu nm. Ti cng ngh v n, th nhng g ng ni cng kh thi. Khi ti va hn 30 tui ti bit phi thc y thc ti ca ti. Ti bit nhng ngy hc vi ngi cha giu ht. Ti bit ngi cha giu khng th dy ti thm v cho ti nhiu cu tr li na cho n khi ti quyt nh thay i thc ti v bt u cuc hnh trnh ca mnh. Ti bit la lc ri t, nh mi ngi thng ni. Ti khng bit liu mt th gii nh vy c tn ti khng, nhng ti mun n tn ti. V th cuc hnh trnh ca ti bt u mt khi ti thc hin quyt nh rng mt th gii nh th l kh thi. Vi quyt nh , ti i tm th gii y, mt th gii khng c ri ro v khng cn tin lm ra tin. Ti mt mi khi nhn tm gng soi v khng thch ci ti ang thy. l lc ti tm kim mt th gii xuyn qua gng soi. Lp hc vn yn lng. Ti hiu rng mt vi trong s h ny sinh nhng t tng mi v ang chin u vi n. Mt hc sinh gi tay v ni: Vy ng tin rng mt th gii nh th tn ti. C phi ng mun ni vy khng? Ti khng tr li cu hi . Thay v vy ti ch tip tc cu chuyn. Sau khi quyt nh rng mt th gii nh th c th kh thi, ti gp Kim v ni cho c y nghe v cuc hnh trnh ti ang dn vo. V nhiu l do c y mun i cng. C y ni: , nhng g anh ni nh bi thc ti em ang cthc ti v lm vic sut i. Em khng thch thc ti hin thi v th em sn sng thay i mt thc ti mi Ngi hc sinh ny c bt ti tr li cu hi ca anh y cui cng b tay xung v lng nghe. Kim l ph n u tin ti gp sn sng hoan nghnh tng in r ny. Ti do d khi ni cho c y, nhng c y khng chng li. Thay v th, c lng nghe trong nhiu ngy khi ti ni cho c nghe v mt th gii ti ngh c th kh thi. l lc cuc hnh trnh bt u. N khng phi l tm kim tin m tm kim mt th gii khc. V vy ti tin tng ni cho bn tt c, hn tt c, chnh s tm kim th gii gi cho Kim v ti tip tc. Mt khi chng thc hin quyt nh, chng ti bt u cuc hnh trnh xuyn gng soi. Chng ti bit mt khi chng ti bt u chuyn i, chng ti cn phi dng cm, khim tn, hc hi, hc nhng bi hc hin ra trc mt, v quan trng hn ht, chng ti khng ngng thc u thc ti ca chng ti, chng ti bit cuc hnh trnh l mt chuyn i trong tr c v trong tri tim. Nhng lc ti t, chnh s tm kim mt thc ti khc, mt th gii khc cui cng

238

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

gi chng ti tip bc. Mt khi cuc hnh trnh bt u, chng ti bit chng ti s khng bao gi quay u li. S tm kim mt th gii khc gip chng ti tip tc i ti. C mt s im lng lu di trong lp hc. Bt ng, mt hc sinh gi tay ln v hi: Vy ng tm thy n cha? Hy ni cho ti nghe. Nu n tn ti, ti mun i n . Ti khng mun dnh 50 nm lm vic v tin. Ti khng mun dnh c i thi hnh mnh lnh ca tin bc, sng trong ni s hi thiu tin. Hy ni cho ti liu c mt th gii khc tn ti. Ti ngng li chc lt, ni cho h nhng g ngi cha giu ni vi ti nhiu nm trc, cho php h c thi gian lng nghe thc ti ca h. l la chn ca bn. khng phi l nhng g ti tin, m l nhng g bn tin rng tn ti. Nu bn ngh mt th gii nh th tn ti, sau bn s i xuyn qua tm gng soi. Nu khng, bn ch mt bn ca chic gng soi, nhn bn ang nhn bn. Khi ni n tin bc, bn c sc mnh quyt nh ci g c tht v loi thc ti bn mun sng. Bui hc kt thc. Hu ht c lp u chm m trong cc suy ngh su xa. Sau khi dn dp giy t, ti ni: Cm n s ch . Cm n s lng nghe. Lp hc gii tn.

239

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

Phn kt
Ma thu nm 1994, Kim v ti i th gin Fiji. Mt ngi bn khuyn ti n y du lch. Trc khi mt tri ln, mt nhn vin khch sn chc mng chng ti v ni: Cc ch nga sn sng. Chng ti trn o 5 ngy. Ti thc s th gin, ho ng cng cnh vt ca hn o thin ng ny. 9 nm k t khi Larry, Kim v ti ngi trn nh Whistler gi lnh, ln k hoch t do ti chnh. Khi ti leo ln nga, ti nh li thi gian trn nh ni lnh lo. Chng ti khng cn run ry v gi lnh na v khng cn ngho, thiu tin na. Quan trng hn c nhiu tin, chng ti t do. Chng ti khng phi lm vic phn i cn li. y, khng c hng xm, khng c xe c, khng c ngi tm bin, khng c nhc m m, khng in thoi di ng. Trn ht, l khng c cng ty quay li lm vic. Khng hp hnh. Khng gii hn. Khng ngn sch. Cng ty i ht ri. N hon thnh cng vic v chng ti bn n. Chng ti chng c g v nh ngoi tr t do. Tt c chng ti c lc y l v p tuyt vi ca thin nhinmt sng to t m ca Thng . Cng nh mt tri cui cng ph v s tnh lng ca nc, mt iu g p vo u ti. Ti bt u mun khc, khng phi v bun, m t su thm trong tm hn, ti t hi s hon ho, s ban thngm v s di do xung quanh khng ch cho Kim v tim tt c chng ta. Mt cch chm chp, ti nhn ra rng qu nhiu ln ni s khng c ca ti kim hm ti c c s ban tng di do ca cuc sng trn tri t. Ti nhn ra rng kh khn ca c nhn ti c giu c c bn l kh khn c nhn chng li s ngho kh. Ti cng nhn ra v sao ngi cha giu lun lun ni: Chnh ni s lm con thnh ngi t ca chnh con. Chnh ni s ca con kho con trong phng giam, mt ngi t khng a vo s phong ph ca Thng . Thng thng chng ta ngh chng ta c c v chng ta phi tn ti bng chnh mnh. Thng thng chng ta tin rng tn ti, chng ta cn lm vic bng chnh mnh. Chng ta thng c dy rng s tuyn dng l sng cn , v nu chng ta khng tuyn dng chng ta khng th tn ti. l cch mt t nhn suy ngh. Nhiu ngi l t nhn ti chnh ca ni s hi ca h. l l do v sao h bm s mng manh ca s an ton, tr nn tham lam v chin u v vi ng bc nh con ch i chin u v cc xng, hn l tm kim t do ti chnh. Tm kim s t do ca chnh con rt d. Tt c nhng g con lm l trc ht tm kim v nhn nhng g Thng hon thnh, v sau lm nhng g Thng mun hon thnh vi nhng mn qu Thng ban cho con. Nu con thc hin iu vi nim tin, s di do ca Thng s trt n cho con. Cuc i khng phi l kim sng. C nhn l con chim, cy c v tt c s sng to ca thin nhin xung quanh con. Loi chim khng kim sng. Loi chim v nhng sng to Thng n gin lm nhng g chng c a n y

240

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

lm. Nu con tin tng vo Thng v lm nhng g con c a n y lm. S di do ca Thng s bn con. Ngi cha giu cng ni: Con khng phi lm cng vic ca loi chimloi chim ang lm n ri. ng ni th v ng thy nhiu ngi chin u vi cng vic hn l tm kim nhng g cn phi hon thnh. ng ni: Nu con tm kim nhng g cn hon thnh, v lm nhng g cn hon thnh, con s tin ti s di do ca Thng . Ln u tin trong i, ti hiu nhng g ngi cha giu ni. Trc y ti cha bao gi hiu thu ng. Ti vn cn sc cha v thc ti ca chnh ti trong vic tip thu cc li ni ca ng. Nhng ngi trn bi bin , cui cng ti cng hiu ht ngi cha giu ca ti. Mt nm sau, ngi im lng mt mnh trn nh ni ti t hi chnh mnh cu hi: iu g cn phi hon thnh? v Ti c th lm g? Khi nhiu ngi hi ti vi sao ti tip tc lm vic mc d ti khng cn tin, cu tr li l cu tr li ca ngi cha giu. Ti ni: Ti tip tc lm vic v c nhng th cn phi hon thnh. Ngy nay, tt c nhng g Kim v ti lm l sc mnh n by nhng g chng ti hc lm nhiu hn nhng g cn phi hon thnh. Tht tr tru, Kim l ti cng p dng sc mnh n by lm nhng g cn hon thnh, chng ti cng tr nn hnh phc hn v giu c hn. Mt tin mng l bn khng phi ngh vic lm nhng g cn hon thnh. Bn khng phi v hu lm nhng g cn hon thnh. C nhn xung quanh bn v bn s thy nhng g cn honh thnh. Tt c nhng g bn cn lm l lm nhng g cn honh thnh vi cc mn qu bn c ban tng. Nu bn thc hin iu , bn s tin ti s di dos di do m lun c sn y cho chng takhng phi ch mt vi trong chng ta. Ngy cui cng trn hn o Fiji, ti ngi trn bi bin v hon ton khng lm g. Ti chng c g v nh ngoi tr mt cuc sng misng mt cuc i t do. Ti nm cht tay Kim, mun c y bit ti tn trng c dng no, v cm n c y ng h ti trong sut cuc hnh trnh. Ti khng th thc hin c m khng c c y. Trc khi quay v, ti c th nghe ngi cha giu ni: Nhiu ngi nh b dnh c i h tn cng g khng l. H ch trch, ngi l i mch, n i v ni di v h, lm tt c lt h. H nhn nhng iu sai v mt g khng l hn l nhng iu ng. l l do v sao h nh b. David c th rt tr, v anh khng c nhiu, ch mt khu sng cao su, v anh ta c th nh hn Goliath v vt cht, nhng David khng phi l ngi nh b. im chnh ca cun sch ny l mi chng ta c mt con ngi nh, mt David, v mt Goliath bn trong chng ta. David c th sng nh mt ngi nh b vi mt sc cha ca mt ngi nh b, v ni: Anh ln hn ti. Lm sao ti chin u vi mt g khng l vi mt khu sng cao su. Thay v vy, David tr thnh ngi khng l bng cch chn mt sc cha ca mt ngi khng l. l cch anh h Goliath v chnh anh tr thnh ngi khng l. Bn c th lm iu tng t Cui cng, n by khp mi ni. n by l sc mnh. n by c tm thy bn trong chng ta, xung quanh chng ta v sng to bi chng ta. Vi

241

B quyt v hu sm v giu

y_uvn@yahoo.com

mi pht minh mi, nhng pht minh nh t, my bay, in thoi, TV, v WWW, mt dng n by mi c sng to. Vi mi dng n by mi, nhng triu ph v t ph mi c to ra v h s dng n by, khng lm hng hay lm dng chng. Vy hy lun nh rng sc mnh ca n by c th c s dng, lm dng hay khip s. Cch bn chn v s dng sc mnh n by tu thuc vo bn v ch bn m thi. Cm n c cun sch ny v nh hy lun m rng sc cha. Tng lai rt sng sa v tng lai s mang t do n cho nhiu ngi.

242