Eski Antlama Peygamberliklerini Yorumlama

PROF. DR. RICHARD PRATT

indekiler: Giri Modern insann peygamberliklere bak Hristiyan inanc Tarihi arka plan Peygamberlik Dnemleri

Asur Yarg Dnemi Babil Yarg Dnemi Yeniden Yaplanma Dnemi iir Metafor (Eretileme) Hiperbol (Abartma) Dzyaz
o o

Metin olarak peygamberliklere bak

Hitap ekli olarak peygamberliklere bak yk anlatyorlar Tanrya konuuyorlar nsanlara konuuyorlar Mesaj olarak peygamberliklere bak

Bereketler Lanetler

Teklif ve Tehdit rnekler Peygamberliklerdeki yk ekli iin rnek Peygamberlerin pozitif ya da negatif olarak Tanrya konumalarna rnek Peygamberlerin insanla olan konumalarna pozitif rnek Peygamberlerin insanla olan konumalarnda negatif rnek Amos kitabndan rnek

Hagay kitabndan rnek Yeremya kitabndan rnek

Eskatolojik olarak peygamberliklere bak Sorular

Giri: Biz Hristiyanlar Kutsal Kitaba btn olarak inanyoruz. Bizim iin Eski Antlama ya da Yeni Antlama da her blm ayn derecede nemlidir. Maalesef birok Hristiyan Kutsal Kitapn sadece Yeni Antlama ksmn yaayarak geiriyorlar. Eski Antlama ksm zellikle de peygamberler ksm

sanki daha az nemli ya da daha skc gibi dnyorlar. Bu nedenle de Eski Antlama peygamberliklerini almak ve anlamak zorlayor. Ayn zamanda peygamberler blmlerinde insanlar ok ac ektikleri iin de insanlar iin anlamak daha zor olabiliyor. Ama Eski Antlama blmleri Kutsal Kitabn daha byk bir ksmn oluturduu iin bu blmleri okuyup yorumlamak Hristiyan yaam iin ok nemlidir. Bu yzden biz burada Eski Antlama peygamberlerini nasl, hangi teknikleri ve aralar kullanarak okumamz gerektiini reneceiz. Bu teknikleri rendiimizde bir uzmann bize gelip cevaplar vermesine gerek kalmayacak. nk Kutsal Kitap kendimiz okuyup, anlayp yorumlayabileceiz. Modern insann peygamberliklere bak: Bu peygamberliklerin iinde Amerika, Rusya ya da bugn yaanan herhangi bir olay yok. Baz Hristiyanlar 1948 ylnda srail devletinin kuruluunu Eski Antlamada bahsedilen bu dn olarak dnyorlar. Bu ok tehlikeli bir hatadr. Kutsal Kitapn bahsettii dn mucizevi bir dnt. srail kral Davutun olu tahtta oturacak, tapnak yeniden ina edilecek. 1948de bu sylenelerden hibiri olmad. Zaten ortada tvbe de mucize de yok. lk nce hatrlamamz gereken udur; elbette ki Eski Antlama gnlerinde byle bir dn .538de oldu. .515de de tapnak yeniden ina edildi. Hatta Davudun olu o zamanlarda krallk ediyordu. Zerubabel krald ve Davudun oluydu. Aslnda peygamberlerin syledii her ey oldu. Ama baarsz oldular. Tanrnn krall gnah olduunda ve yrekten tvbe olmadnda baarszla urar. Srgnden dner dnmez halk tekrar isyan etmeye baladlar. Tapna yeniden ina ettiler ama bu dardan bir deiim oldu. Ama Tanr iin iten deiim nemliydi. Dtan deitiler ama hala putlara tapmaya devam ediyorlard. te Malaki bu zamanda konutu. Gnahlarnz o kadar byk ki srgnnz uzayayacak. Peygamberlik blmleri grdnz gibi bu gne konumuyor. nsanlar baz kk kelimeleri alp ite bu son gnler iin sylenmiti, o zaman son gnler geldi diyorlar. nk peygamberlerin verdii mesajdaki orijinal anlamlar dnmyorlar. O gn iin neler sylediklerini anlamyorlar. Peygamberlikleri okuyup yorumlamaya alrken kesinlikle aklmzdan karmamamz gereken Eski Antlama peygamberleri dorudan bugn bizler iin deil de o gnk kiiler ve olaylar iin konuuyorlard. Bu nokta bugn insanlar istismar etmek iin kullanlan byk bir problem oluturmaktadr. nsanlar peygamberler hakknda ok ey bilmedikleri iin baz lgn vaizler bu peygamberlikleri alp yeni modern tarihi bu peygamberliklerin iinde grmeye ve gstermeye alyorlar. Mesela bu lgn vaizler Yeaya Amerika, Daniel Rusya, Nahum uaklar hakknda konuuyor diyorlar. Ama direkt olarak peygamberler bunlar hakknda konumad. Birok insan Eski Antlama peygamberliklerini kristal bir kreye bakp gelecek hakknda konuanlar gibi dnyorlar. Bazen de insanlar

EA peygamberliklerinin iinde gizli srlar ya da kotlar aryorlar. nk insanlar gelecek hakknda zellikle son gnler, Mesih Kart ya da sann ikinci gelii ile ilgili kesin bir tarih bilmek istiyorlar. Problem peygamberliklere bak asndan kaynaklanyor. nk insanlar peygamberliklere tarihi temellerini bilmeksizin ya da gzard ederek bakyorlar. Hristiyan inanc: Hristiyanlar Bu uzun srgn Mesih sann dnyaya gelii ile bitmeye balad. Davudun olu sa kral oldu. Yeni Antlama bize bunu sylyor. sa Ben kralm diyor. Onun armhta bana ta takmlard ve armhn zerine Yahudilerin kral yazan bir iaret asmlard. Dalga gemek iin konulan bu iaret doruyu sylyordu. Hem de Latince, Greke ve branicede yazlyd. Bu diller o gnlerde btn dnya dillerini temsil ediyordu ve bununla sann btn dnyann kral olduu gsterilmiti. Ayn zamanda tapnak yeniden ina edilmeliydi. sa yeryznde yrrken Tapnak benim dedi. Tabi ki burada ruhsal bir krallk ve ruhsal bir tapnaktan bahsediliyor. sa en son ba kahindi ve onun lm son kurban sunuuydu. Dtan baknca Hristiyan inanc tuhaf grnyor olabilir. Ama biz Hristiyanlar gerekten yeniden yaplanmann bu yolla olduuna inanyoruz. Yeni Antlama sadece bunlar retmiyor. sa Gklerin Egemenliini yeryznde bulunduu sre iinde bina etmeye balad. sa iin savatklarn syleyerek Hristiyanlar bu konuda ok byk bir hata yaptlar ve hala yapmaya devam edenler de var. Bu gerekten byk bir hata. nk sann krall bu dnyann anlad gibi bir krallk deil, ruhsal bir krallk ve bu krallk merhametle ve ltufla devam ediyor. Bu sre iinde gklerde olan sa kendi halk iin kralln tamamlamaya devam ediyor. Ama ne yazk ki bazen bunun iine de politika karyor. Bu da ruhsal Hristiyan kralln kt anlamda etkiliyor. Bunun en eski rnei Hal Seferidir. Aslnda milletler gerek Hristiyanln syledii gibi davranmyorlar. Ayn zamanda Yeni Antlama Mesihin yeniden geleceini ve dndnde de her eyi yeni yapacan sylyor. Kutsal Kitap sonsuz yaamn, esenliin ve barn olduu yeni yer ve yeni gkten bahsediyor. Yeni Antlama Tanr halknn dn hakknda bu tarz bir bak asna sahip. Peygamberler Asurlular ve Babilliler dneminde yarg geldiinde ayn yaplanmadan bahsettiler. Baarsz olduklar dnem ierisinde de ayn eyi sylemeye devam ettiler. Bu sre uzatlsa bile mutlaka birgn gerek byk bir yaplanma olacak. Bu sre sann ilk geliinde balad demitik. sann ilk gelii sonun balangcyd. imdi ruhsal anlamda devam ediyor. sann ikinci geliinde de tam doluluuna eriecek.

Peygamberliklerin kendi gnlerine ne dediini ok iyi anlayp sonra da bu peygamberliklerin Hristiyanla ne dediini anlamamz gerekiyor. nk biz u anda ruhsal anlamda Tanrsal Kralln balayp devam ettii dnemi yayoruz ve tam doluluu ile gelecei gn bekliyoruz. Hibir zaman insan ordular ile gelecek fiziksel bir krallktan bahsetmiyoruz. Bu krallk mjdenin gc ile gelen Mesihin kendi dn ile tamamlanacak ve hereyi yeni yapacak bir krallktr. Pozitif peygamberliklerin tam olarak gerekletii dnem Mesih sann Tanrnn kralln dnyaya getirdii dnemidir. lk geliinde balad, kilisesi ile birlikte bugn buna devam ediyor ve gelecekte tam doluluuna ulaacak. Tarihi arka plan: Eski Antlama tarihinde sraille ilgili tarihsel olarak bildiimiz ilk ey brahimin hayatdr. brahimi aa yukar .2000 yllarnda gryoruz. Yaklak olarak brahimden 600 yl kadar sonra .1400 yllarnda Musa sraillileri Msrdan karmtr. .1000 yllarnda ise Davutun krall balamtr. Davut ve Sleyman btn oymaklar birleik bir krallk olarak ynetiyordu. Sleyman tapna yaptrrken btn oymaklardan birok insann tapnan yapmnda altn gryoruz. Ama tapnak Yerualimde yani gneyde olduu iin buraya uzakta kalan kuzeydeki oymaklar tapnan yapm iin birok adam ve para gndermek zorunda kaldklarndan bu durumdan pek holanmadlar. Ama antik dnyada krallklar bu sistemle alyordu. Sleyman lnce onun olu Rehavam kral oldu. Kuzeydeki kavimler yeni kral Rehavama haberciler gnderip Biz artk size daha fazla klelik etmek istemiyoruz. Bize iler buyurmayacak ve vergiler koymayacaksa Rehavam kralmz olarak kabul edebiliriz dediler.2.Tar.10:13-14 Rehavam mark ve gen bir krald. Benim parmam babamn belinden gldr dedi. Bu szn zerine ..930da kuzey ve gney olarak krallk ikiye blnd. Kuzeyde srail krall bakenti Samiriye, gneyde ise Yahuda krall bakenti Yerualim oldu. sa Mesihin geliine kadar da bu blnme hi son bulmad. sann yi Samiriyeli diye anlatt benzetmedeki Samiriyeli bu kuzey krallndand. Ayn soydan gelmelerine ramen gneydekiler kuzeydekilerden, kuzeydekiler de gneydekilerden nefret ediyorlard ve sa gelene kadar da bu ayrlkta hi bir iyileme olmad. .734de bir koalisyon olduunu gryoruz. Biz bu zamana koalisyon zaman diyebiliriz. Kuzeydeki srail krallnn kuzeyinde Aram (Suriye) vard. Suriyenin de kuzeyinde byk bir imparatorluk olan ve geni bir blgeye yaylm Asur imparatorluu vard. Her byk imparatorluk gibi Asurlularda etraflarndaki kk krallklardan kendilerine vergi demelerini talep ediyorlard. Bu durum o gnlerde de normaldi. Asurlular da ayn eyi yaptlar ve etraflarndaki Aram, srail gibi kk lkelerin vergi demelerini talep ettiler. Eer byk imparatorlukta bir sorun karsa kk devletler de hemen isyan etmek ve bu vergilerden kurtulmak istiyorlard. Bu zaman iinde Asurlularla Persliler arasnda problemler kmaya balamt. Aram

ve srail bu durumu kullanarak vergilerden kurtulmak istediler. Bu nedenle de glerini birletirerek Aram ve srail Asura kar bir koalisyon oluturdular. Ama Asura kar bu koalisyonun yeterli olmayacan bildiklerinden Yahuday da kendileri ile birlikte koalisyon yapmaya zorladlar. Yahuda koalisyona katlmak istemeyince bu iki lke Yahudaya kar sava atlar. Bunun zerine peygamber Yeaya Yahuda kral Ahaza Tanrya gvenmesini syledi. Ama Yahuda kral Yeayay dinlemedi ve Tanrya gvenmek yerine Asurlulara gvenmeyi seti. Kendince gl olandan yana oldu. Kendine byk bir abi aryordu ve buldu. Ama bu Tanry ok kzdrd. Bunun sonucunda Yahuda Asurlularn elinin altna geti. .722 de Asur Aram ve sraile saldrd. srail kralln yok etti. Bakent Samiriyeyi yerle bir etti. srailde yaayan halk alp dnyaya datt ve baka milletlerden insanlar getirip burada kalan halkla kartrd. Yeni Antlamann bahsettii Samiriyeliler ite bu kark halktr. Kuzeyde bunlar olurken Yahuda Asurlularla birlikte olduu iin gneyde bir sre problem yaanmad. Ama 701de bu kez Asur Yahudaya saldrd. nk Yahuda Asura isyan etti. Artk byk abiye vergi demek istemiyorlard. Zaten Asur eskisi kadar gl de deildi. Babil glenmeye ve Asura problem karmaya balamt. 701de Yahudada Hizikya krald ve o da Tanrya gvenmek yerine kendi ordusuna gvendi. Asur neredeyse Yahudann btn kentlerini yok etti. Yerualimi kuatt. O zaman Yeaya Hizikyaya Artk kendi orduna gvenmez gerekten tvbe edersen Tanr lkeyi kurtaracak dedi. Bunun zerine Hizikya tvbe edip Tanrya gvenmeyi seti. Asurlularn ordusu iinde bir hastalk ortaya kt ve Asur ordusu sava brakp geri dnmek zorunda kald. Bylece Yahuda gneyde krallna devam etti. Ama bu tvbe ok uzun srmedi. 700 ylnda Hizikya tekrar Tanry brakp kendi gcne gvenmeye balad. Bu kez de Asurlulara kar kendilerini korumak iin Babile gitti. Hizkiya tam Tanrnn onlar Asurdan kurtard bir dnemde byle birey yapnca peygamber Yeaya ok kzd. Hizikiyaya Sana yardm edeceini dndn Babilliler birgn seni yok edecek dedi. Bu dnemde Babilliler Asuru yok etmilerdi. Artk Babil byk abiydi. Ama Babilin Yahuda ile koalisyonu da ok uzun srmedi. .601 de Babil Yerualime saldrd ve Yahudann birok ehrini yok etti. Sonunda Yahuda Babile teslim oldu. Babil kral Nebukadnesar Daniel ve arkadalar gibi akll olan baz Yahudileri toplayp sarayna gtrd. Yahuda tvbe etmedii iin .597de Babil Yahudaya tekrar saldrd. Bu kez Yahudann daha da fazlas yok edildi. Ama hala tvbe etmek istemediler. Son kez .586da Babilliler tekrar Yahudaya saldrd. Bu kez Yerualim tamamen ykld. Davudun evi, tapnak btn ehir yerle bir edildi. Artk hem kuzey hem de gney krallklar srgndeydiler. Tanrnn kendi halk gnahlarndan ve tvbesizliklerinden dolay btn dnyaya yaylmlard. Sanki hibir mit kalmamt ve Tanrnn halk iin verdii vaatler yok olmu gibi

grnyordu. Birok peygamberler ite bu dnemde peygamberlik ettiler. Aslnda bu tarihi olaylar bilmedikleri iin de insanlara peygamberlikleri anlamak zor geliyor. Gney krallnn srgn kuzey krallnn srgn gibi olmad. .538de Yahudallar iin srgnden dn balad. nk o dnemde Pers krall Babili fethetmiti. .538 de Pers kral Siyrus sraillilere Geri dnn ve kendi tapnanz yeniden inaa edin dedi. Baz Yahudallar ok deil 50 bin kii kadarn geri gnderdi. .515 de yeniden tapnak inaa edilmeye baland. Ama btn bunlara ramen hala insanlar yreklerini deitirmediler. .400 yllarnda Tanrya kar isyan, gnah hatta putperestlik ok yaygnlamt. Bu nedenle srgnleri uzad. Ezra ve Nehemya bu dnemde yaadlar. Baz iyi eyler de oldu bu dnem de ama ayn zamanda ok fazla putperestlie dn de oldu. Eski Antlamann son peygamberi olan Malaki bu srgnn gnahlardan ve tvbesizlikten dolay ok uzayacan syledi ve Srgn yeniden srailde krallk kurulana dek srecek dedi. Son peygamber Malakiden sonra sa gelene kadar srail iin 400 yllk sessiz, Tanrdan hibir vahiyinin gelmedii karanlk bir zaman oldu. Bu zaman iinde Tanrdan hibir peygamber ya da mesaj gelmedi. Hristiyanlk tarihinde bu 400 yllk dneme Sessiz Zaman ya da Karanlk Zaman diyoruz. Ama halk btn bu zaman iinde vaat edilen Mesihin geliini bekledi. te bu noktada Hristiyanlarn inand ey Yeni Antlama balyor. Biz inanyoruz ki ruhsal anlamda tapna yeniden inaa etmek ve ruhsal krall kurmak iin Mesih sa geldi. Mesihin altndaki bu krallk ok byk ve sadece sraillilerin tvbelerini deil btn uluslardan insanlar kapsyor. Birleik bir monarinin devam ettii Davud ve Sleyman dneminde ok fazla olmamakla birlikte bir takm peygamberler oldu. Ama krallk blnd zaman peygamberler daha ok artt. nk srail ve Yahudada gnah ok artmt. Peygamberlik Dnemleri: Peygamberler seviyeleri eit olmayan dnemde peygamberlik ettiler. Bunlar Asur yarg dnemi, Babil yarg dnemi ve yeniden yaplanma dnemidir. Daniel peygamber Babil ve yeniden yaplanma dnemlerinin arasnda peygamberlik etmitir. Bu dnemler iinde normalin dnda olarak Yunus peygamber var. Aslnda Yunusun mesaj farklyd. Yunus Asur dneminde peygamberlik etti. Ama Tanr Yunusu Yerualime ya da Samiriyeye deil de o dnemde Asurun bakenti olan Ninovaya gnderdi. Yeaya peygamber de hem Asur hem de Babil dneminde peygamberlik etmitir. Asur Yarg Dnemi: Bu dnemde peygamberlik eden peygamberler gnahlarndan ve tvbesizliklerinden dolay srail krall zerine Asur tarafndan gelecek olan

yarg hakknda konutular. Bu yarg nasl, ne zaman gelecek, ne kadar kt olacak, ne yapmalar gerekiyor, neden bu yarg geliyor ve yarg geldikten sonra neler olacak gibi sorularn cevaplarn verdiler. Onlarn esas dndkleri konu Asurlular tarafndan gelen yargyd. Bugn bizim sorularmz cevaplamak iin yazmadlar. Btn peygamberler ne kadar negatif mesajlar verirlerse versinler mutlaka pozitif bir mesaj da verdiler. Srgn olacak diyen her peygamber mutlaka srgnden dn hakknda da konutu. Birgn geri dneceksiniz ve yeniden bina edileceksiniz. umudu btn peygamberlerin mesajlarnda vard. Babil Yarg Dnemi: Bu dnemdeki peygamberler de Yahuda zerine Babil tarafndan gelecek olan yargdan ve dn vaadi hakknda konutular. Bu dnemde peygamberlerin mesaj deil sadece kahramanlar deiti. Yeniden Yaplanma Dnemi: Bu dnemde konuan peygamberler de ayn ekilde gelecek olan yargdan ve dn vaadi hakknda konutular. Bu kez mesaj biraz farklyd. nk halk zaten srgndeydi. Yarg, gnah ve tvbesizlikten dolay srgnn uzamas, bereket ise birgn mutlaka srgnden dnlecek olmas umududur. Sonu olarak peygamberlikler biri pozitif dieri negatif olmak zere iki ana mesaj zerine kurulmutur.

Lanet: Negatif, yarg, en byk lanet srgn. Bereket: Pozitif, en byk bereket srgnden dn, yeniden yaplanma.

Metin olarak peygamberliklere bak: Peygamberlikleri tam olarak anlamak iin birinci olarak tarihi iyi bilmek gerekiyor. kinci olarak da metni, yazm biimini anlamak gerekiyor. Genel olarak peygamberlik yazlar iki tarz yaz olarak ayrlyorlar. iir ve Dzyaz. iir: Yer.31:36-37 iir blmleri de genelde bir konumann iinde gemektedir. Bu konumalar ya Tanrya ya da kiilere olan konumalardr. Peygamberliklerin ou iirseldir. iirde ey nemlidir. 1. Dil youndur. 2. Edebi akmlar kullanlr. 3. Duygusaldr. iirde dilin younluu ok nemlidir. iirde ok az kelime ile ok ey sylenir. Kulanlan dilin younluuna gre iirin etkisi daha da artar. Bundan baka iirde ritim vardr. Baz iir trlerinde ya da kltrlerde o kadar nemli olmasa da kafiye vardr. Mesela birisi sizinle iir araclyla konuuyor. Kk bir aklama yapyor ama birok ey anlatyor.

iir de nemli olan baka birey de anlatmak istediklerini direkt olarak deil de dolayl yollardan anlatmasdr. Kullandklar edebi akmlardan bazlar: Metafor (Eretileme): Bir eyi anlatmak iin ona benzetilen baka bir eyin adn ereti olarak kullanma sanatdr. rnein; Bakire dt Yerualimi gen bir bakire olarak tanmlyor. ldrlmemeli evlenmeli ama ok kt olduu iin ldrlecek. Yerualim Tanrnn geliniydi. Onun bakire kentiydi. Hiperbol (Abartma): Bir eyi harfi ya da bilimsel olarak deil de abartarak anlatmak. Bu ekilde hem anlatan hem de dinleyen iin anlatmn etkisi artyor. rnein; Mesih kendisi bu sanat ok kulland. Eer eliniz gnah ilemise onu kesin atn ya da Hardal tohumu en kk tohumdur ve bydnde en byk aa olur dedi. Mesihin istedii gerek anlamda elimizi kesip atmaktan bahsetmiyordu. Burada abartma sanatn kulland. Ayn ekilde hardal tohumundan bahsettiinde de en kk tohumun hardal ve en byk aacnda hardal olmadn biliyordu. Yine baka bir rnekte Kutsal Kitap gnahlarndan dolay sraildeki herkesin leceini, bir kimsenin bile kalmayacan sylyor. Ama ondan sonraki ayette Kalanlar yaamlarn srecekler diyor. Sanki bir ztlk var gibi grnyor. Ama burada da hiperbol kullanlyor. Aslnda bunu bizler kendi gnlk hayatlarmzda da sk sk kullanyoruz. Birisi bize Herey nasl gidiyor diye sorduunda eer kt birgn geiriyorsak Herey berbat diyoruz. Abart yapyoruz. O gn duygusal olarak kt hissettiimizden duygularmzn ifade etmek ya da dikkati zerimize ekmek iin bu ekilde kullanyoruz. Ama bu bilimsel ya da harfi olarak hayatmzdaki hereyin kt olduunu ifade etmez. Peygamberlikleri yorumlarken baz yerlerin dz yaz baz yerlerin iir olarak yazldna dikkat etmek gerekir. Tabi ki bu ayrm orjinal branice bir Kutsal Kitapta gzlemlememiz pek mmkn olmayabilir. Mesela l deniz yazlarn okuduumuzda hibir ayet olmakszn yazlarn arka arkaya yazldn grebiliriz. Grsel olarak sayfa zerinde hangisinin dz yaz hangisinin iir olduunu ayrmak mmkn deildir. Ama bu gn bu ayrm yapmak daha kolay nk metinlerde akca grlyor. Dzyaz: Yer.31:38-40 Genelde dz yazlar hikaye ya da konumalar kapsar. Bazen de peygamberler dz yaz kullanarak tarihi anlatrlar. iir kadar youn olmasa da dz yazda da hiperbol ya da metafor gibi edebi akmlar kullanlmtr. Ayn zamanda iir kadar duygusal ya da dili youn olmasa da zaman zaman bu tekniklerde kullanlr.

Hitap ekli olarak peygamberliklere bak: Peygamberler ister dz yaz ister iir eklinde yazlm olsun farkl ekilde hitap ediyorlar: yk anlatyorlar: Biyografi ve otobiyografi olmak zere iki eit yk vardr. Otobiyografi, peygamberlerin ilk kii olarak kendileri hakknda, biyografi ise nc kii hakknda yazdklar yklerdir. Ayn zamanda peygamberler ykler aracl ile tarihi arka plan oluturuyorlar. Tanrya konuuyorlar: Bu blmler daha ok Mezmurlara benzer. Bu konumalar bazen pozitif bazen de negatif olur. Dualar ve kranlar pozitif, ikayetler negatif konumalardr. nsanlara konuuyorlar: Tanrdan aldklar mesajlar insanlara iletirler. Ayn ekilde insanlara konuurken de bazen pozitif bazen negatif mesajlar iletirler. Mesaj olarak peygamberliklere bak: Mesaj tanmlamak iin birok yollar vardr. Peygamberlerin mesajlar bereket ya da lanet zerine kurulmutur. Peygamberlerin mesajlar ya byktr ya da kktr. Byk bereketler ya da byk lanetler ya da kk bereketler ya da kk lanetler vardr. ncelikle neden bereket ve lanetler var buna bakalm. Peygamberler Tanrnn antlamasnn mjdecileridir. Tanrnn antlamas sadece bereket deildir. Ayn zamanda lanetler iin de potansiyeldir. Devletle ya da krallkla yaplan dnyasal antlamalarda da ayn kural geerlidir. Yas.Tek.28.blmde Tanr halknn Tanr yasasn yeniledii dnemi gryoruz. Bereketler ve lanetler iki ekilde geldi. Doal ya da sava yoluyla. Bunu Yas.Tek.28 de grebiliyoruz. Doal yolla: Bitkiler, hayvanlar, yamurlar, toprak gibi. Sava yoluyla: Zafer ya da yenilgi. Bereketler: Yas.Tek.28:1 Eer alacaksnz. Tanrnz dinlerseniz her eit bereketlenmeyi

Yas.Tek.28:3-6 Bunlar baz bereketlerden rnekler. Yas.Tek.28:7-14 Daha da fazla bereketlerden bahsediyor. ocuklarla, yiyeceklerle, tarmla, hayvanla, dmanlara kar zaferle bereketlenecekler.

Kutsal Kitap Btn bu bereketler sizin olacak diyor, ama bir de madalyonun dier taraf var. Bu bereketleri almak iin Tanr halkndan sadakat bekliyordu. Tanr kendi halknn mkemmel olmasn beklemiyordu. Sadece sadk olmalarn istiyordu. Tanr halknn mkemmel olamayacan bildii iin antlamann bir paras olarak onlara kurban sistemini verdi. Hata yaptklarnda, gnah ilediklerinde kurban araclyla balanyorlard. Sadakatle ya da mkemmel olmak arasndaki fark en iyi evlilik rnei ile aklayabiliriz. Kocalar ve karlar mkemmel deildirler. Sadakette yrek adanml, sevgi fark vardr. Lanetler: Yas.Tek.28:15 Eer alacaksnz. Tanrnz dinlemezseniz her eit lanetlemeyi

Yas.Tek.28:16-19 Bu sadece Eski Antlama iin geerli deil, ayn zamanda YA iin de geerli. Berket ve lanetler insanlarn dinleme ya da dinlememesine bal olarak geliyor. Halk itaatsiz olduunda peygamberler lanetlerden, halk tvbe edip Tanrya dndklerinde bereketlerden sz ediyor. srail ok itaatsiz davrand. Bunun sonucunda peygamberler Asur ve Babil araclyla yargnn geleceini bildirdiler. Yarg savala geldi. Asur ve Babil dneminde peygamberler bereketlerden konutular ama daha ok lanetler hakknda konutular. Bu yarg mkemmel olmadklar iin deil uzun zaman ciddi bir ekilde sadakatsiz davrandklar iin geldi. Tanrmz ok kibar ve kontroln kaybetmez. Yoel peygamber Tez fkelenmez diyor. Ama yava kzmas demek hi kzmamas anlamna gelmez. Lev.26.blmde bir sreten bahsediliyor. Tanr tekrar tekrar halknn Kendisine dnmesi iin bir zaman tanyor. Lev.26:14-16 Tanr Gnah ilerlerse zerlerine hem doal hem de sava yoluyla lanetler gndereceini sylyor. Lev.26:18 Eer sz dinlemezlie devam ederlerse ceza 7 kat artacak. Lev.26:21 Hala devam ederlerse 7 kat daha artacak. Lev.26:23-24 7 kat daha artacak ceza. Bu Tanrnn kulland bir prensip. Sabrn gsteriyor. Lanetler belirleniyor. Halkn tvbe etmesi bekleniyor. Eer tvbe etmezlerse ceza 7 kat artyor, tekrar tvbe etmezlerse 7 kat daha artyor. Ceza giderek arlayor. Lev.26:27-30 Dmanlar tarafndan yenildiler. Tam bir ktlk oldu.

Lev.26:33 En byk lanet srgn. Tanr dikkat ekmek iin ncelikle kk lanetler gnderiyor. Ama tvbe olmazsa lanet byyor, byyor, byyor ve en sonunda srgn oluyor. Ayn ey bereketler iinde geerli. Kk ve byk olabiliyor. Lev.26:40-45 En byk bereket srgnden dn ve yeniden yaplanma. Yas.Tek.30:1-6 Tanr onlar bereketledi. Gnah ilediler. Tvbe etmediler. Onlar srgne gnderdi. Eer tvbe ederlerse srgnden geri gelecekler. Geri geldiklerinde ncekinden daha fazla bereket alacaklar. Bu ayn zamanda Eli Pavlusun Rom.5.blmde aklad ok nemli bir kavramdr. Gnah oaldnda ltuf da oalr. Kuzeyde ve gneyde srgn devam etti. Ama hepsi Yeni Antlamada sonuca vard. Mesih geldi, bugn kilisesi devam ediyor ve sonunda da ycelie dnecek. Yeni Antlama bize bu an bereketinin daha nceki bereketlerin hi birisi ile karlatrlamayacak kadar byk olduunu slyor. Bugn bu dnyada yaarken sahip olduumuz bereket Eski Antlamann en iyi zamanlarnda sahip olunan bereketten bile daha byk. Bunu Yas.Tek.30.blm de bize anlatyor. Tanr Bereketin ncekinden daha byk olaca konusunda sz veriyor. Srgnn bitii sann gelii ile balad. Buna sonun balangc diyebiliriz. Kilisesi ile devam ediyor. sann dnnde tam dolulua eriecek. Sknt ekiyoruz ama ok fazla bereketleniyoruz. sa Ben yaam ekmeiyim, beni yerseniz ackmazsnz diyor. Yasann kurallarndan deil ama lanetinden kurtulduk. Artk Yasa altnda deiliz. Kutsal Ruhun doluluuna sahibiz. Artk Tanr ile grmek iin aracya ya da kahinlere ihtiyacmz yok. Tanr halk bugn ok byk. Eski Antlamada Tanrnn halk en fazla be milyon kiiydi. Ama bugn kilise dnyada her yerde ve ok byk. O zaman Tanrnn halk sadece belli bir yerdeydi. Ama imdi dnyann her yerindeler. u anda ok daha fazla bereket var. Teklif ve Tehdit: Kutsal Kitapta bazen Tanrnn syledii eyleri yapmakta ok kararl bazen de ok kararl olmadn gryoruz.. Tabi ki Tanrnn sonsuz bir plan var ve bu sonsuz plan iinde samzdaki tellerden, leceimiz gne kadar her ey Tanrnn kontrolndedir. Bunun hibirini hibir ey deitiremez. Peygamberler tarih iinde konutuklar iin her zaman Tanrnn sonsuzluktaki kararlar hakknda konumazlar. Bu yzden de bazen peygamberlerin syledikleri baz eyler olmayabilir. Biz bir ey olduunda ancak o zaman bunu bilebiliriz. Olursa Bu Tanrnn planyd diyoruz, olmazsa Bu Tanrnn plan deildi diyoruz. Peygamberler bazen Tanrnn gerekten ok kararl bir ekilde yapaca eylerden, bazen de belki yapaca eyler hakknda konuuyorlar. Yunus Ninovaye gitti ve onlara 40 gn sonra Ninova yok edilecek dedi. Ama yok olmad. Yunus yalanc peygamber deildi. Ama peygamberlii gereklemedi. Yunus Tvbe

ederseniz kurtulursunuz demedi, ama arka planda bu vard. Tanrnn doas gerei her zaman bu byle kabul ediliyor. Tanr her zaman her eyi sylemiyor. Yunus kitabn banda Tanrdan kayordu. Yunus 4.blmde neden katn sylyor Yunus Tanrya Bu insanlar yok etmeyip balayacan biliyordum. Bu nedenle katm, Ninovaya gitmek istemedim diyor. Bu konu ile ilgili insani bir rnek verelim. 13 yanda bir ocuunuz var. Onu gezmek ve alveri yapmak iin arya gnderiyorsunuz. Evden karken ona iyi vakit geirmesini sylyorsunuz. 3 saat sonra polisten bir telefon geliyor. ocuunuzun bir dkkann camlarn krp atee verdii iin tutuklandn sylyor. Karakola gidip gerekli ilemleri yapp ocuunuzu karyorsunuz. Ona neden byle bir ey yaptn sorduunuzda size Sen bana iyi vakit geirmemi sylemitin Baba ben de iyi vakit geirdim diyor. 13 yandakiler byle eyler syler. Olunuza anlatmak istediiniz eyi tam olarak aklayp Btn yaam boyunca sana rettiim eyleri ve zaman hatrla. yi vakit geirmek demek camlar krmak demek deil. Bunu bilmeliydin. Btn yaamn boyunca her rettiim eyi sana tekrar hatrlatmak istemiyorum demelisiniz. Tanr ile ilikimizde de ayn ey. Yer.18.blmde bu prensibi aklyor. Tanr burada Yeremyaya bir ders retiyor. Onu bir mleki dkkanna gtrp mlekiyi izletiyor ve grd eylerden Tanr ona bir eyler retiyor. Yer.18:1-6 Tanr bir mlekinin amuru ekillendirdii gibi sraili ekillendiriyor. Eer yapt kap bozuk olursa ya da beenmezse onu ezip tekrar yapabilir. nk mleki amuru ile istedii gibi oynayabilir. Bunu Pavlus Rom.9.blmde de kullanyor. Yeremya bu rnekten iki ders rendi. Yer.18:7-8 Birinci ders: Eer negatif bir peygamberlik varsa ve halk tvbe ederse peygamberliin yn pozitif olarak deiir. Tvbe ile lanet berekete dnr. Yer18:9-10 kinci ders: Pozitif bir peygamberlik varsa ve halk ktlk yaparsa peygamberliin yn negatif olarak deiir. Gnah bereketi lanete evirir. Ama genelde insanlar verilen pozitif szleri hatrlamay seerler. sraillilerde ayn eyi yaptlar. Pozitif peygamberlikleri hatrladlar, ama negatif peygamberlikleri unuttular. Tanr her defasnda bu szleri tekrar tekrar hatrlatmak zorunda deildi. Hatrlamak halkn greviydi. Peygamberler birok zaman bereketler ve lanetler dnda teklif ve tehditler de veriyorlar. Lanet ve bereket kesindir, deimez. Ama teklif ve tehdit kesin deildir, deiebilir, koullara baldr.

Ye.1:19 Burada koullara bal bir peygamberlik var. Eer tvbe ederseniz bereketleneceksiniz, etmezseniz lanetleneceksiniz. Bazen Tanr eer kelimesini kullanyor. nsanlara neride bulunuyor. Tabi ki Tanrnn sonsuz plan iinde kararl ama bu noktada Tanr kesin kararl deil. Tanrnn karar insanlarn tutumuna bal. Bu Tanrnn tarihe katlmdr. nsana bak as ile sanki Tanr ne yapacana karar vermemi gibi gzkyor. Mjde ile ilgili de ayn ey geerli. Eer Mesihe inanrsanz bu olacak, inanmyorsanz bu olacak. zellikle genler iin bunu anlamak daha zordur. rnein: Baba sabah ocuklarna onlar akam sinemaya gtreceine dair sz verir. Ama baba le vakti bir kaza geirir. Aya krlmtr ve araba da tamircidedir. ocuklar akam sinemeya gidecekleri iin ok sevinirler. Ama baba sinemaya gidemeyeceklerini sylediinde ocuklar ok zlrler ve Ama sen bize sz vermitin derler. Bir eyi yapacanz sylediinizde ocua ne olursa olsun yapmanz bekler. Aslnda her zaman koullara baldr. Ayam krlmazsa, kalp krizi geirmezsem, lmezsem ya da sava kmazsa gibi. Liste ok uzundur. Aslnda Yakup kitab da bunun hakknda bize konuuyor. Eer Tanr isterse. Bunun byle olduunu yaarken deneyimle ya da kltrle renebiliriz. Aslnda bu tr eyler kltre gre de ok deiiklik gsterir. Mesela baz kltrlerde daha net bir ekilde duygular ifade edilir. Ama baz kltrlerde ise duygular ifade etmek daha zordur. Ya da yapmakta zorlanaca birey olsa bile sevgilerinden, sayglarndan Hayr, zr dilerim bunu yapamam diyemezler. Ama baka bir kltrde ise yapmak iin zorlanmaktansa yapamayacan sylemek ok normaldir. Kutsal Kitab okurken Kutsal Kitap kltrnde bilmek gerekiyor. Ayn zamanda Tanrnn yapt byk antlamay da anlamak ve bilmek gerekiyor. Tanr antlamay halka verdiinde halkn antlamay anladn ve daha sonras iin de bildiini varsayyor. Tanr antlamasn tek tarafl olarak yapmad. Halka verdi ve halkta antlamay alp onaylad. Bu nedenle Tanr birok yerde onlarn bildiklerini dnerek bu ekilde konutu. Bu dnyasal antlamalarda da byledir. Ama belli bir aamadan sonra Tanr szn onaylyor. Tanr bu onaylama iini szleriyle ya da bir takm iaretleriyle yapyor. rnein: Ye.7.blmde Ahaza bir iaret veriyor. Burada Tanr sz veriyor, ant iiyor. Bu aamadan sonra Tanr fikrini deitirmiyor. rnekler: Peygamberliklerdeki yk ekli iin rnek: Kutsal Kitapta bunun gibi birok ykler vardr. Yeremya hapishaneye atlyor, Daniel ve arkadalar put nnde eilmeye zorlanyor gibi.

Ye.7.blmde anlatlan olay .734de oldu. Aram ve srail Asura kar bir koalisyon yapmlard. Yahudann da onlara katlmasn istemilerdi. te bu zamanda Yeaya Yerualim kral iin bir peygamberlikte bulunmutu. Ye.7:1 Aram kral Resinle srail kral Pekah Yerualim kral Ahaza kar geliyorlar. Ahaz korkuyor. Hatta korkudan titriyor. Ye.7:3 Tanr Yeayaya olu eer-Yauv ile birlikte Ahaza gitmesini sylyor. eer-Yauv Sa kalanlar dnecek anlamna gelmektedir. Yeayann olunun ismini kullanarak Rab dnecek olan bir bakiye olacan anlatyor. Aslnda bu isimin hem pozitif hem de negatif bir yan var. Pozitif taraf sa kalan bakiyenin dnecei umududur. Negatif taraf ise hibir zaman dnemeyecek olanlar olmasdr. Dnecek olanlar az olduuna gre lecek ve dnemeyecek olanlar ok olacak. Ye.7:4-9 Tanr Yeaya araclyla Ahaza Korkma, Resin ve Pekah Asur tarafndan yok edilecek, sen Tanrya gvendiyor. Yeayenn syledii .722de oldu. Ahazn gvenlikte olmas iin bu szlere gvenmesi gerekiyordu. Ye.7:10-13 Yeaya Tanrya o kadar gveniyordu ki Ahaza Sana gerekten doru sylediimi bilmek iin kk deil byk bir iaret iste diyor. Ama Ahaz kabul etmiyor. Tanry snamam diyerek sanki Tanrya gveniyormu gibi grnyor. Ama aslnda Tanrya gvenmedii gibi gvenmeyi de dnmyor. nk bir iaret aldktan sonra dinlemek zorunda kalacan biliyordu. aret almazsan bir bahanen olabilir. Ama iaret aldnda bahanen yoktur. Yeaya Ahazn bu szlerine ok kzd. Ye.7:14 Ahaz istemedii halde Tanr bir iaret verdi. Peygamberlerin pozitif ya da negatif olarak Tanrya konumalarna rnek: Habakuk Babilin Yahuday yok etmesinden nce Yahudada yayordu. Bu dnemde Kuzey krall Asur tarafndan yok edilmiti. Habakuk Yahudaya baktnda Yahudada ne kadar byk bir adaletsizlik olduunu ve ktln arttn zellikle de fakirlerin ezildiini gryor. Hab.1.blmde Tanrya zellikle bu durumla ilgili ikayetlerini duayla bildiriyor. Bu durumun ne kadar devam edeceini ve neden Tanrnn hala yaptklarndan dolay Yahuday yarglamadn soruyor. 2.blmde Tanr cevap veriyor. Babil aracl ile Yahuday yarglayacam diyor ve yarg geliyor. Bunun zerine bu kez de Habakuk Neden putperest bir halkn kendi halkn yok etmesine izin veriyorsun diye ikayet etmeye balyor. Tanr bu soruya da yle cevap veriyor. Yahuda zerine gelen yarg sona kadar devam etmeyecek. Birgn Babilde yarglanacak. Habakuk bu cevap zerine sakinleiyor ve yaanlan bu kt zamanlarn halk iin olduunu ilan ediyor.

Hab.1:12 Bu ayetle Habakuk Tanrya konumaya balyor. Yahudada giden ktlklerden bahsediyor. ncelikle Tanry yceltiyor daha sonra da ikayetleri, problemleri bildiriyor. Hab.1:13 Mezmurlarda buna benzer dualar ok grebiliriz. Hatta armhta sada byle bir mezmur okudu. 22.Mez. Neden beni braktn. Sen benim Tanrmsn. Neden beni unuttun. Kutsal Kitapta bu tarz dualar ok yaygn. Habakukun son blmne baktmzda daha pozitif bir mesaj gryoruz. Hab.3:17 Habakuk btn bu ktlklere ramen Tanry vmeye devam ediyor. Peygamberlerin insanla olan konumalarna pozitif rnek: Ye.40:1-2 Yeaya Tanrnn ona verdii srgnn yaknda bitecei ve srailin yeniden bina edilecei mesajn duyuruyor. Burada pozitif bir mesaj var. Halk srgndeydi. Bu yden de avutulmaya ihtiyalar vard. Ye.40:3-4 Yeaya bu szleri sylediinde Yahuda Babilde srgndeydi. Burada hazrlanmas gereken bir yoldan bahsediliyor. O dnemde Babilden ve Yahudaya gitmek ok zordu. nk arada l vard. l ok scak ve su problem olduu iin l yolu kullanlmyordu. Yahudadan kuzeye kp yarm bir daire yaparak Babile gidilebiliyordu. Aslnda bu yol zerinde de yksek dalar ve derin vadiler vard. Yol uzuyordu bu ekilde ama yine de da geitleri, patika yollar, yiyecek ve en nemlisi de su vard. Biz bugn dalar delip vadileri doldurup dz bir otoban yapabiliriz. Ama antik dnyada bu mmkn deildi. Burada Yeaya Babilden dn tarif ediyor. Babilden Yerualime sper yollar hazrlanyor. Kvrla kvrla ya da tepelere trmanp vadilere inerek deil dz direkt bir yol yaplacan sylyor. Dalar alaltlacak, vadileri dolduracak dz sper otoban olacak. Bu yol aslnda Tanr iin hazrlanyor. Babil kentinde bir yol vard. Bu yol zaferli kutlamalarn yapld bir yoldu. Ordular savatan zaferle kente girerlerken bu yolu kullanyorlard. Esirleri de bu yoldan kente sokuyorlard. Bu yolun sonunda Babilin kendi ilah Mardukun tapna vard. Bu yola Marduk yolu deniyordu. Babilin dolaysyla Mardukun zaferlerini simgeliyordu. Sgndeki Yahuda ite bu yoldan geri kendi topraklarna dnyorlard. Bir zamanlar Mardukun esirleri olarak bu yoldan Babile girmilerdi. Ama imdi Yahve kendi halkn Yahudaya gtryordu. Dnerlerkende Yahve iin kendi zafer yollarn ina ediyorlard. nk bu Yahvenin zaferiydi. Bu yol artk Mardukun deil Yahvenin zafer yolu oldu.

Ye.40:5 Peygamberlik Herkes grecek diyor. Bu peygamberlii harfi olarak alsaydk fiziksel olarak btn bedenler grecek anlamna gelirdi. Bu dnn ok byk bir dn olacan ifade etmek iin burada peygamber hiperbol yntemini kullanm. Yeni Antlama da bize bu olaydan bahsediyor. Mat.3:3 Vaftizci Yahya lde Yahvenin yolunun hazrlanmasn iin onlar tvbeye ve vaftize aryordu. Gklerin Egemenlii yakndr. Yeni Antlama bize bu yolu Vaftizci Yahyann hazrladn ve bylece yaplan peygamberliin yerine geldiini sylyor. Eer biz buradaki peygamberlii harfi olarak alsaydk o zaman Yahyann bir otoban yapm olmas gerekiyordu. Ama byle birey olmad. Babil ve Yahuda arasnda hala byle bir otoban yok. Burada peygamber insanlarn Yerualime geri dneceini ifade etmek iin metafor yntemini kullanm. Peygamberlerin insanla olan konumalarnda negatif rnek: Ye.39:3-8 .701de Asur Yerualim dnda btn Yahuda kentlerine saldrd. Bu dnemde Yerualim kral Hizikya idi. Bu hikayeyi 2.Kr. ve 2.Tar. kitaplarnda bulabilirsiniz. Bu saldrlar srasnda Hizkiya Tanrya gvenmek istemedi. Yeaya Hizkiyaya Tanrya gvenmesini sylediinde Hizkiya Yeayann szne gvendi ve tvbe edip Rabbe yakard. Bunun zerine ok byk bir mucize oldu. Asur ordusunda bir hastalk kt ve lkelerine geri dnmek zorunda kaldlar. Tanr Yahuday Asurun elinden kurtard. Ama Hizkiyann Tanrya sadakati ok uzun srmedi. 1yl sonra .700de Asurlularn tekrar geliinden kendilerini korumak iin Babillilerle koalisyon yapt. te bu noktada Tanr Yeaya aracl ile ok negatif bir mesaj veriyor. Gvendiin Babil birgn seni yokedecek. Hizkiya bu mesaj aldktan sonra tvbe etmeliydi. Ama tvbe etmedi. Amos kitabndan rnek: Amo.1:2 Tanr insanlara konuuyor. Amo.1:3 Burada da Tanr insanlara konuuyor. srail iin pozitif ama am iin negatif bir mesaj var. Bu dnemde am srailin dmanyd. Amo.3:1-4 iirsel ve insanlara konuuyor. Amo.7:10 Dz yaz, yksel ama bir konuma var. Amos Amatsyaya hitaben konuuyor. Amo.7:11 yknn iinde kk bir konuma var.

Amo.7:12-13 Burada hikye devam ediyor. Amatsya kuzeyde cretini kraldan alan bir kahindi. Amos gneyliydi ama vaaz etmek iin kuzeye gitti. Amatsya bunu duyduunda ok kzd ve Amosun geri gitmesini istedi. nk Amos Asur tarafndan kuzey krall yklacak diyordu ve bu da pozitif bir mesaj deildi. Bu peygamberlik .750 yllarnda sylenmitir.

Amo.7:14 Amos buna karlk Amatsyaya stediim yerde peygamberlik ederim, cretimi sen vermiyorsun dedi ve kuzeyde kalp peygamberlik etmeye devam etti.. Amo.9:11 Amos ok negatif mesajlar veren bir peygamberdi. Ama burada pozitif bir mesaj veriyor. Aslnda her zaman peygamberler negatif bir mesaj verseler mutlaka bundan sonra pozitif bir mesaj veriyorlar. Her zaman bir dn umudu var. Davutun krall yeniden kurulacak. Amos Kuzey krallnda peygamberlik ediyordu. .722de kuzeydeki halk tamamen yok edilmiti ve zaten Davutun soyundan kopmulard. Bu dn gerekletiinde Davutun olu kralln tekrar kurup hem kuzeye hem de gneye hkmedecek. Amo.9:12 Bu krallk sadece kuzey ve gney zerine deil btn dnya zerine hkmedecek. Hristiyanlar bunun Mesih sada gerekletiine ve gerekleeceine inanyorlar. Mesih Mjdeyi vaaz ederek dnyay fethediyor. Pentikost gnnden nce Mesih saya bir avu yahudi inanmt. Ama Pentikost gn btn dnyadan insanlar geldiler. Mjdeyi duydular ve Mesihe iman ettiler. Olmas gerektii gibi Davudun evi yeniden bina edildi. sa elilerine Kutsal Ruh geldiinde Yerualimde gneyde, Samiriyede kuzeyde ve btn dnyada benim tanklarm olacaksnz dedi. te bu yeniden yaplanmadr. Aslnda Amos Pentikost gn hakknda yazmt. Bu sava sonunda Mesih sann tekrar gelii ile tamamlanacak. srailin srgn bittip geri dndnde umduklar ey uydu. O dnemde Zerubbabil Yahudann bandayd. O Davudun oluydu. Ama orada anlatlan mucizevi bir dn, btn uluslarn dn. Yerualime tekrar geldiklerinde etrafndaki komu lkeler bundan hi holanmadlar. Kenti yeniden inaa ederken onlara kar sava balattlar. Hagay kitabndan rnek: Hag.2:20-23 Tanr Zerubbabile ismiyle sesleniyor ve Seni mhr yzm yapacam diyor. lk dndklerinde ok byk umutlar vard. Bu umutlar gereklemedi. Bahsedilen bereketler gelmedi. nk gnah ilemeye devam ettiler, tvbeleri uzun srmedi. Bu yzden srgn uzatld. Gelecek olan vaadi geriye itti. Mesaj pozitifti. Ama gnah mesajn ynn deitirdi ve mesaj negatif oldu.

Peygamberlikten sonra isyan devam ettii srece bu peygamberliin oluumunu etkiliyor. Mesaj pozitifti ama negatif oldu. srail yeniden yaplanmann Eski Antlamada umulduu gibi bir anda olmasn beklediler. Bu yzden de say ret ettiler. armh ve bekleme sresini kabul etmediler. Yeni Antlamada reaksiyon dnemi anlatlyor. srailin gnahlarnn yapt reaksiyonla gelecek olan vaat geri itildi. sa gelecek olan Tanr Kralln hardal tohumunun bymesine benzetiyor. Birden olmuyor. Aslnda Amo.9.blm sayla ayn eyi sylyor. Kk bir hardal tohumu byyecek, byyecek ve en sonunda byk bir aa olacak. Bu Mjdedir. Ama bu Yahudiler iin tkez olmutur. Yeremya kitabndan rnek: Yer.4:22-26 Burada sadece lanet var. Yeremye lanetin nasl grneceini tanmlyor. Yer.4:23. ayetten itibaren Yar.1:2.ayete benziyor. Yar.12 Srgnde dnya tekrar Yar.1:2.ayetteki haline dnyor. Yeri karanlk kaplyor. Tekrar yeryz ekilsizleiyor. nk Tanr halk kendi topraklarndan uzaklayor. lk yaratlta yerin merkezinde Aden bahesi yani Yerualim vard. Yerualim tekrar ekilsiz, bo ve karanlk bir alan oluyor. Tekrar bu topraklar zerine kaos geliyor. Aden bahesi artk gvenilir bir yer olmaktan kyor. Btn kentler yklyor. Bu byk bir lanet. Babil Yahudaya deiik zamanda saldrd. Yeremya .586dan nce yaad. Yerualim halk Babilin bu blgeyi ykacana inanmad. Tapnak Yerualimde olduu iin gvenlikte olduklarna inanmlard. Ama gnahlar ok bykt. Yer.31:22-23 Tanr burada baz eyleri deitireceinden bahsediyor. Kendi halkn srgnden geri dndrecek ve yeniden yaplanma olacak. Yer.31:27 Kuzeydeki ve gneydeki herkes geri dnecek. Yer.31:28 Onlar geri getirdiinde tekrar yok etmeyecek, tekrar srgn olmayacak. Bu tam doluluu ile Mesihin ikinci geliinde olacak. Bir daha Tanr halk tutsak alnmayacak, bir daha Yerualim savunulmak zorunda kalnmayacak. imdi bina edilme sryor. Mesih tam doluluu ile geri geldiinde Yeremyann dedii gereklemi olacak. Yeni bir dnyada yaayacaz. Yer.31:31 Bu ayet Yeni Antlamay anlatyor. Biz Yeni Antlamaya bu ayetten dolay Yeni Antlama diyoruz. sa Mesih bunun iin geldi. Yer.31:32-34 Yeni Antlamadaki insanlar Tanrnn halk olacaklar. Yasa ilerinde olduu iin Yasay otomatik olarak dinleyecekler. Baka bir Yasa deil ayn Tanrnn ayn Yasas. Tanrnn halk tam olarak iden da

doru deiecek, yenilenecek. Aracya ihtiyalar olmayacak. Kimseye Tanry bilin diye sylemeye gerek kalmayacak. Biz buna Yeni Antlama a diyoruz. Yeremyann bu szleri sann gelii ile balad, bugn devam ediyor ve Mesih ikinci geliinde tam doluluu ile gerekleecek. Bu byk bir bereket. nk srgnden geri dn balyor. Bereket srgnden sonra hi olmad kadar byk olacak. Bu tam olarak sann ikinci geliinde olacak. Eskatolojik olarak peygamberliklere bak: Eskatoloji son anlamna gelen eskaton kelimesinden gelmektedir. Eskatoloji son gnler, gelecekte olacak olaylar demektir. Eer peygamberlii anlayabilirsek ancak o zaman sonra olacak olaylar anlayabiliriz. Yas.Tek.4:30 Burada Musa srailin srgne gittiklerinde tvbe etmeleri gerektiini sylyor. Srgne giderseniz son gnlerde tvbe edeceksiniz ve geri dneceksiniz. srailin srgnden dnmesi Musann bak asna gre tarihin sonu. srail geri dd zaman her ey yeni yaplacak. Srgnden dn son gnler, yani Tanrnn krallnn, yeni yaratln geldii zaman demek. Ho.3:3-5 Burada srgnden ve srgnden sonra olacaklardan bahsediyor. Peygamber bunlarn son gnlerde olacan sylyor. Srgn bitecek ve Tanr halk tamamen kurtulacak. zellikle Yeni Antlama son gnler hakknda konutuunda ayr zaman iin konuuyor. sann geldii zaman, kilise zaman ve sann ycelii ile dnd zaman. Btn bu srece birden son gnler deniyor. nk srgnden geri dn sann birinci geliinde, imdiki zamanda ve ikinci geliinde tamamlanm oluyor. Srgnn geri dn birden tamamlanm olmuyor. Mesihin birinci gelii ile ikinci gelii arasndaki zamana son gnler diyoruz. Bu ok nemli. rnein; 1.Tim.kitabnda Son gnlerde yalanc retmenler, imandan geri dnler olacak diyor. Ama ne yazk ki baz insanlar bunun sadece sann ikinci geliinden bahsettiini sylyorlar. Ama Pavlus bunlar Timoteosa yazmt. Zaten o dnemde kilisede bu tr olaylar oluyordu. Yer.29:10 Yeremya srgnn 70 yl sreceini sylyor. O zaman srgn 70 yl iinde bitmi olmalyd. Ama Kutsal Kitaba baktmzda bunun byle olmadn grebiliriz. .538 de kk bir dn oldu. Ama bu dn baarsz oldu. Tam bu dnemde Daniel peygamberi gryoruz. Dan.9:1-2 Daniel burada Kutsal Kitabndan Yeremyay okuyor. Yeremyada srgnn 70 yl srecei yazlyd. Ama Daniel bir problem

olduunun farknda, nk 70 yl dolduu halde henz srgnden dnle ilgili bir gelime yok. Bunun zerine srgnn bitmesi iin Tanrya yalvaryor, uzun uzun dua ediyor. Daniel Biliyorum halk hala tvbe etmedi. Ama ltfen bizi bala diyor. Daniel merhamet iin dua ediyor. Dan.9:20-21 Duasna cevap olarak hemen Cebrail aracl ile Tanrdan bir mesaj geliyor. Cavebn hemen gelmesi bu konuda Tanrnn ne kadar kararl ve kesin olduunu gsteriyor. Aslnda Tanrnn fikri zaten belliydi. Dan.9:24 Yeremya 70 yl demiti. Tanr Daniele 70x7=490 yl olacak dedi. Daha nceden Levililer kitabnda Tanr bu kural vermiti. Lanet geldiinde eer tvbe etmezseniz 7 kat daha artacak. Aslnda dnyadaki antlamalardan farkl deil. Eer antlamaya gre davranrsanz zm de gelecek. Baz kiiler ise peygamberlerin gelecek hakknda sylediklerini yorumlarken hereyin tam olarak peygamberlerin syledii gibi olmal diye dnyorlar. Kocaman bir yap boz gibi gryorlar. Kk bir paray alp uygun bir yere yerletirmeye alyorlar. Bir o tarafa bir br tarafa dndryorlar. Yine de uymazsa bu kez peygamberlikleri o yere uydurmaya alyorlar. Daha sonra da bu uydurulmu paralar birbirine ekleyerek ya da daha nce uydurulmu paralara uydurarak yky tamamen yeniden oluturuyorlar. Bu blmden birazck ayet, baka blmden bir ayet, ayet baka taraftan alyorlar ve bunlarn hepsini birletirip bir erevenin iine bir btnm gibi bu ayetleri yerletiriyorlar. Ondan sonra da Kutsal Kitapta bulunmayan bir ekilde Gelecek byle olacak diyorlar. Tanr Yeremya aracl ile pozitif bir peygamberlik veriyor. 70 ylda srgn bitecek. Gnah devam ediyor, tvbe etmiyorlar. Peygamberliin yn deiiyor. Pozitifken negatif oluyor. Bu hipotetik (varsaymsal, farazi) olarak olacak olanlar. Tanr bir teklif veriyor. Ama halk bu teklifi deerlendiremiyor. Bunun zerine Tanr Daniel aracl ile negatif bir peygamberlik veriyor. Srgn 7 kat uzatld. Srgn kendi kendini oaltyor. Daniel Srgn bitmeden nce srailin zerine 4 krallk hkmedecek diyor. Babil, Pers, Grek ve ondan sonra da bilinmeyen bir krallktan bahsediyor. sa gelmeden nce de tvbe etmediler. Bu yzden Vaftizci Yahya halk tvbeye aryordu. nk Tanrnn krallnn gelmesini salayacak olan tek yol tvbeydi. Tanr bakiyenin tvbe etmesini kabul ediyor ve srgnn sonu balyor. Mesih sa dndnde Tanr halk srgn tamamen bitmi olacak. Baz insanlar sadece sann ikinci geliine odaklanyorlar ve kendi yaamlar, aileleri, hizmetleri ya da kiliseleri ile ilgili btn kararlar buna

gre veriyorlar. Dnyann gidii hakknda gerek d bir sonuca varyorlar. Mjdeleme anlay deiiyor. nsanlar tvbe etmeye zorluyorlar. Tek nokta tvbe etmek oluyor sanki, eitim almak ya da planlar yapmak nemli olmuyor. En nemli hatamzda bizim eskatolojimizin siyasi kararlarmz etkilemesi olur. Bu konuda dikkatli olunmazsa 3.Dnya Sava kabilir. Bu gibi eyler pratik uygulamaya geerse byk problemler karabilir. Tanr halknn gnahlar bu vaadi ittirmeseyedi Eski Antlamadaki peygamberlikler bir anda gerekleecekti. Ama gnahlar 490 yl geri itti. Bu sadece etkilerden biri. Yeni Antlama zaman baladnda tekrar halkn gnahlar geri itti. say ret ettiler. Mat.23:37 Bir tek noktay alp ona yakndan dikkatle bakarsanz. Bu nokta byyecek, byyecek. Nokta genileyecek. te Yeni Aantlamada son gnler hakknda bu ekilde konuuyor. sa kendisi hardal tanesi benzetmesini yapyor. srail halk bir nokta gibi dnyordu. Bir anda herey olacak. Bu yzden de Mjdeyi anlamadlar ve ret ettiler. Ama sa Evet, bir nokta gibi ama ona yakndan hatta ok yakndan dikkatli bir ekilde bakn dedi. Aslnda Yeremya ve Danielden sonra sada ayn eyi syledi. srailin dneklii, say ret edii kralln geliini yeniden tekrar etkiledi. Vaftizci Yahya vaftize balad. Ondan sonra say vaftiz etti. Birka hafta sonra Yahya hapise atlyor. Mesih geldi, o zaman problem ne, ben neden hapiteyim yoksa sen Mesih deil misin? nk Vaftizci Yahya peygamberlikleri biliyordu. Mesih gelir gelmez peygamberlik yerine getirecekti ve srail kurtulacakt. sa Mesihti ama sylenilen peygamberlikleri yapmyordu. rencilerini saya gnderiyor ve soruyor. Beklediimiz Sen misin yoksa bakasn m bekleyelim? sa Yahyaya ifreli bir cevap gnderdi. Ktrmler yryor, krler gryor, czzamllar iyileiyor. Yeniden yaplanmay tarif ediyor. Bu ifre ile kendisinin Mesih olduunu kantlyor. Yahyaya Mesihin yapmas gerekenleri yaptm, biliyorsun ki geri kalanlar da yapacam. Bana gven, ben Mesihim diyor. Bu Hristiyan inancnn doas. Mesihin yaptklarnn yeterli olduunu grerek daha sonra da yapacaklarn iman etmektir. Yapmas gerekenleri yapacana inanmaktr. Sadece kurtulu getirdii iin saya inanamazsnz. nk daha kurtuluun btn doluluunu getirmedi. Sadece iimizi kurtard. Bedenlerimiz, yeryz henz kurtulmad. Bize yeni bir beden verecek. Yeni bir dnya gelecek. Btn dnya Tanrnn tapna olacak. Ktln sona erecek. lm ,aclar, gzya bitecek. eytan ve slalesi atlacak. Bunlar iin bekliyoruz. Tanr halknn tvbesizlii bu sreyi geciktiriyor. Bu noktada unu anlyoruz. Sadece Kutsal Kitab peygamberliklerini okuyarak ne olacan bilemeyiz. nk mdahale eden tarihi ihtimaller vardr. Olacak olanla olmas gerekenler arasndaki mdahale eden tarihi

ihtimaller. Tabi ki Tanr ant ettii eyleri yapacak. Ama ne zaman yapaca, kimler dahil olaca, ne kadar mkemmel olaca deiebilir. Mesihin gelii baba tarafndan biliniyor ve tamamen sonsuzluktaki bir karar bu yzden de deimeyecek. Ama ayn zamanda Kutsal Kitap bizim sorumlu olduumuzu da sylyor. Yunus 40 gnde Ninova yok edilecek dediinde halk dua etmeye, oru tutmaya balyor. Alyorlar ve ondan sonra da Tanr belki merhamet eder diyerek bekliyorlar. Dier bir rnek 2.Sam.kitabnda Natan peygamber Davuta Olun lecek dediinde Davut Tamam nasl olsa peygamber lecek dedi hibirey yapamam demedi. Dua edip oru tuttu. ocuk ldnde oru tutup dua etmeyi brakt. nsanlar Davuta Neden ocuk lnce dua edip oru tutmay braktn diye sordular? Davut onlara Tanr belki merhemet edecekti, ama imdi ld dedi. Biz olsak peygamber byle sylediyse hemen cenazeyi hazrlardk. Ama Kutsal Kitap adamlar byle yapmadlar. Yoel 3:14Bu peygamberlii duyduk. Oru tutup dua edelim. Kim bilir Tanr merhamet eder? Tanr kzgnlkta yava merhamette hzldr. Bu negatif peygamberlikte de insanlar negatif peygamberliklerin sonularn durdurmak iin gayret ettiler. Eer negatif bir peygamberlik varsa tvbe etmelisiniz. Tehdit bizi bir ey yapmak iin motive etmektedir. Biz Yahyann durumundayz. Umulan sreden biraz daha uzun bir sre. Belki daha uzun. Daha ne kadar uzun olacan kimse bilemez. Vahiy 6.blmde gkteki ehitler Yeryzne adaletin gelmesi daha ne kadar srecek. Gkte buna dua ediyorlar. Ayn zamanda bizim dnyada neye dua etmemiz gerektiini de sylyorlar. Biz srgnn uzamas konusundaki bu negatif peygamberlie sahipken bu bizi motive etmeli. 2.Pet.3:10 Her ey yeniden olacak. Bu Tanrnn sz. Buna bizim reaksiyonumuz ne olmal? 2.Pet.3:11-12 Kutsal, Tanrsal bir yaam srerek Tanr gnn abuklatrabiliriz. Acaba sa neden 2000 yldr gelmedi? Kutsal Kitap Kilisenin Tanrnn gelini olduunu sylyor. Gelin byle mi grnmeli? Agustin diyor ki: Onun gelini bir fahie oldu, ama Onun fahiesi, Onu brakmad. Tanrnn merhametinde gzellemeyi umuyoruz. Bir gn btn nezaketiyle sa dnyaya gelecek ve gelinini btnyle temizleyecek. Ondan sonra da dn olacak. Bu bizim umudumuz. Bu Danielin umudu. Daniel Tanrya Buna layk olmadmz halde bize merhamet et diye yalvard. Biz de bugn hala Tanrnn merhameti iin dua ediyoruz. Mesihin gelini gzel olduu kadar gzel olmaya alalm.

Sorular:
1. Gnmzde peygamberlikleri okurken ne tr ve neden problemler kmaktadr? 2. Eski Antlamann brahimden balayarak son peygamber Malakiye kadar olan tarihini ema ile anlatnz? 3. Peygamberler ka dnemde, hangi tarihler arasnda ve hangi peygamberler hangi dnemlerde yazdlar? ema ile gsterebilirsiniz. 4. Peygamberleri mesajlar hangi temel zerine yazdlar, rnekle aklaynz? 5. Peygamberlerin son gnlerle ve Mesihin gelii ile ilgili mesajlar nedir? 6. Yazl bir peygamberlik metnini yorumlarken nelere dikkat etmeliyiz, ksaca aklaynz? 7. Peygamberler edebi ve hitap ekli olarak ka eittir? Ksaca aklayn? 8. Metafor ve Hiperbol rneklerle aklaynz. 9. Negatif ve pozitif peygamberlik nedir, Kutsal Kitaptan rnek verin ve negatif ve pozitif bir peygamberlik olduunda ne yaparsak ne olur? 10. Teklif ve tehdit ile bereket ve lanet arasndaki fark rnekle aklayn? 11. Bugn biz bu peygamberlikleri nasl uygulamal, Hristiyanlar olarak bize den nedir?