AP Reviewer

By Brian Pacia and Carlos Cruz I. Nasyonalismo Pagkakaalam na ang mga tao ay bahagi ng isang pangkat Damdaming Makabansa Pangyayaring nagpasimula: Pagdating ng mga Espanyol Parehong karanasan/kasaysayan at parehong katangian/kultura

Gobernador Heneral Jose Basco o Nagpatupad ng repormang pang-ekonomiya (pagtatanim) o Binuksan ang iba pang daungan Maynila Cebu Ilo-Ilo Pangasinan Bumukas ang Pilipinas sa World Trade o Nakapasok ang ibat ibang produkto tulad ng tabako, asukal, abaka, atbp. Nagkaroon ng Middle Class/Gitnang Klase/Media Klase Pagbukas ng Suez Canal o Nakalat ang ibat ibang impluwensya at ideya o Isang dahilan ng kung paano nakapasok ang ideya ng nasyonalismo Pagdating ng Peninsulares o Lumakas ang simbahan, armed forces at pamahalaan o Dahil nagkaroon ng gulo sa Espanya, maraming Peninsulares ang pumunta sa Pilipinas

II. Kilusang Sekularisasyon Naganap dahil sa paglakas ng Simbahan Pagkakapantay-pantay ng pari at parokya Isa sa mga dahilan ng pagsimula ng Nasyonalismo Namumuno ang mga sekular na pari Unang pinuno si Padre Pedro Pablo Pelaez at sumunod sa kanya si Padre Jose Burgos Mayroong 2 uri ng pari: regular at secular o Paring Regular/Relihyoso Orden (Order) Mayroon regula o rules Trabaho maging misyonero o magpalakas ng Kristyanismo Hal. Dominikano, Rekoleto, Agostino, Heswita, atbp. o Paring Sekular Diyosesis (Diocese) Walang mga regula Pinamumunuan ng Obispo o bishop namamahala sa mga parokya o parishes Pinaalis ang mga Heswita kaya nagkulang ang mga pari sa Pilipinas o Minadali ang training ng mga pari o Inayos ang traning at nagging mas maganda ang nagging resulta ng mga pari Bumalik ang mga Heswita sa Pilipinas na may kasama pang Peninsulares o Sumobra ang mga pari o Ang mga parokya ay binigay sa mga paring regular (Isa ay ang sinasabing pinakamayaman na nasa Antipolo Padre Pedro Pablo Pelaez o Unang namuno sa Kilusang Sekularisasyon o Pinakamahusay na pari Jose Burgos o Kasunod ni Pelaez o Matalino sa pag-aaral at parating gumagaling o Pinamunuan ang mga rally at protesta o LAHI ang dahilan ng paghawak ng mga regular sa mga parokya at hindi kagalingan Gomburza o Sinabi ni Francisco Zaldua kung nasaan sina Mariano Gomes, Jacinto Zamora at Jose Burgos o Si JOSE Zamora ang hinahanap ngunit si JACINTO Zamora ang nasangkot o Si Mariano Gomez ang kasama ni Padre Pedro Pablo Pelaez sa pangunguha ng pondo o Kasama sa mga ginarrote si Francisco Zaldua o Ito ang nagsimula ng nasyonalismo sa bansa o Nagtanim ng seeds of Nationalism III. Kilusang Propaganda (Kilusang Repormista) Ang Propaganda ay isang pamamaraan na naglalayon hubugin ang reaksiyon o damdamin ng mga tao. Halimbawa ay advertisements Pagsubok ng mga Pilipino na maabot ang mga pagbabago sa Pilipinas

Pagpapatuloy ng mga Gawaing Nationalista ng mga Pilipino Mayroong 6 na layunin: o Ang pagtatanggal sa mga prayle at ang sekularisasyon ng mga parokya o Aktibong pakikisangkot sa mga usapin ng pamamahala o Kalayaan at karapatan sa pananalita, pamamahayag at pagtitipon o Pagkakapantay-pantay sa batas o Ang pagtuturing sa Pilipinas bilang lalawigan ng Espanya at hindi kolonya (asimilasyon) o Ang pagpapayag na magkaroon ang Pilipinas ng kinatawan sa Cortes ng Espanya La Solidaridad o Peryodiko para sa mga hiling na reporma o Unang editor ay si Marcelo H. del Pilar Big Three: o Jose Rizal, Marcelo H. del Pilar, Graciano Lopez Jaena o Mga gawa: Friar Botod (Lopez Jaena), Aba Ginoong Baria (del Pilar), El Fili at Noli me (Rizal) IV.Ang Katipunan Himagsikan = Rebolusyon malakihang pagbabago (halos lahat ng aspekto ang papalitan) vs. Pag-aalsa/Rebelyon = Revolt limitadong pagbabago KKK - Katastaasang Kagalanggalangang Katipunan ng mga Anak ng Bayan itinatag noong ika-7 ng Hulyo, 1892. Sa Avenido Recto o itinatag nina: Deodato Arellano, Valentin Diaz, Ladislao Diwa, Andres Bonifacio, Teodoro Plata Mga iba pang kasapi: Andres Bonifacio, Emilio Aguinaldo at Gregorio del Pilar Himagsikang Pilipino Dahil sa nais ng malaking pagbabago sa bansa tulad ng pamuno at ipakitang Malaya ito Ang Pagsisimula o Unang sigaw ng Pugadlawin o Pinunit ng KKK ang kanilang sedula na nagpapakita ng hilig ng kalayaan o Labanan sa San Juan o Isang labanan kung saan unang natalo sa Bonifacio Mga pagkatalo ni Andres Bonifacio Mga labanan sa Batangas, Bulacan, Cavite, Laguna, Maynila, Nueva Ecija, Pampanga, Tarlac (8 rays of the sun on the Philippine flag) Mga Pagkapanalo sa Cavite o Emilio Aguinaldo o Magdiwang (relatives of Gregoria De Jesus; Bonifacios wife) at Magdalo (Aguinaldo) o Edilberto Evangelista, Crispulo Aguinaldo, Candido Tirona o Kalayaan ng Cavite Pagkakahati ng Katipunan o Pagdating ni Bonifacio

o Pulong sa Tejeros o Pulong para sa mga opisyal ng bagong pamahalaan o Nahalal si Aguinaldo bilang pangulo o Nagalit si Bonifacio dahil sa pagtutol ni Daniel Tirona sa kanyang kakayahan o Nangako siyang hindi nangyari ang pulong ngunit naging opisyal pa rin Pagbitay kay Bonifacio o ayaw ni Aguinaldo ngunit napilit siya ng mga heneral o nangyari sa Maragondon, Cavite Pinatay siya kasama ang kapatid niyang si Procopio dahil sa salang rebelyon at sedisyon o natalo ang mga manghihimagsik, pagkatapos Republika ng Biak na Bato sa San Miguel, Bulacan tumungo si Aguinaldo hindi matalo ng mga Espanyol naging stale mate sa pagitan ng mga Pilipino at Espanyol Himagsikang Pilipino Ikalawang Yugto Biak na Bato o Republika o Saligang Batas (Konstitusyon) o Kasunduan pagsuko ng armas pagbabayad sa mga maghihimagsik pagpapatapon nina Aguinaldo sa Hong Kong Habang nasa Hong Kong o paghahanda sa pagpapasimula muli ng paghihimagsik o may mga hindi sumunod sa kasunduan (mga Pilipinong nagrebelde , mga abuso ng Espanyol) o may humingi ng kanyang hati sa ibinayad Pagtakas ni Aguinaldo patungong Singapore o nakausap ang mga Amerikano para sa mga armas o sumikab ang digmaang Espanyol-Amerikano Pagbalik ni Aguinaldo sa Pilipinas o muling pagsiklab ng himagsikan o maramihang pagkapanalo ng mga Pilipino o Deklarasyon ng Kalayaan ng Pilipinas (Hunyo 12,1898) (ngunit hindi pa talaga malaya) o pagdating ng mga Amerikano V.Digmaang Pilipino-Amerikano Kasunduan sa Paris o binili ng Amerika ang Pilipinas mula sa Espanya sa halagang 20 milyong dolyar inasahan ng mga Pilipino na hindi mangyari para iwasan ang gulo Labanan sa Look ng Maynila o makasaysayang laban ng mga Espanyol at Amerikano;si George Dewey ang itunuturing bayani o Nagkaroon ng kunwa-kunwaring laban na matatalo ang mga Espanyol dahil sa pagsuko ng Espanyol sa Pilipinas Si Emilio Aguinaldo and Pangulo ng Pilipinas noong panahong ito.

Mga 1st Generals ni Aguinaldo: o Artiemio Ricarte (umayaw maging loyal sa mga Amerikano) o Jose Paua (sumaksak kay Bonifacio) Sumiklab ang digmaang Pilipino-Amerikano sa tulay ng San Juan/Sta. Mesa kung saan binaril ni Private William Greyson ang isang Pilipino. Nais ng mga Amerikano sakupin ang Pilipinas dahil sa mga resources na nasa bansa. Nais rin makalapit sa banasang Tsina Republika ng Malolos: Unang Republika ng Pilipinas Unang pangulo ay si Pedro Paterno Kongreso at Saligang Batas Pagpapadala ng expeditionary forces Simbulo na kaya na ng bansa na maging malaya Di kinilala ng mga Amerikano Mga Importanteng Tao at pangyayari: o Andres Bonifacio isa sa mga nagtatag ng Katipunan hinirang na Supremo ng Katipunan naging asawa ni Gregoria de Jesus o Emilio Jacinto tinawagang "utak ng Katipunan" dahil sa kanyang katalinuhan bata pa noong sumali sa Katipunan o Emilio Aguinaldo naging unang Pangulo ng Pilipinas kabilang sa pangkat na Magdalo ng KKK namuno ng maraming mga matagumpay na labanan o Antonio Luna isang heneral noong Digmaang Pilipino-Amerikano itinatag at pinamatnugutan ang La Independencia matindi na tinuro ang disiplina sa mga sundalo o Gregorio del Pilar isa sa pinakabatang heneral ng hukbong rebolusyonaryo punong komandante ng Bulacan o Miguel Malvar isang heneral ng hukbong rebolusyonaryo na determinadong lumaban sa mga Amerikano o Macario Sakay kinilalang bayani noong panahon ng pananakop ng Amerikano huling heneral na sumuko sa mga Amerikano pumunta sa iba't ibang lalawigan para hikayatin ang mga Pilipino na sumali sa Katipunan itinatag ang Republika ng Katalugan, na naaayon sa mga layunin ng KKK o Jacob Smith heneral na namuno sa masaker sa Balangiga o Macabebe Scouts mga katutubong kasabwat ng mga Amerikano na taga-Macabebe, Pampanga tumulong sa pagkahuli ni Emilio Aguinaldo o Labanan sa Tulay ng Sta. Mesa

o o

o o

lugar kung saan nagsimula ang digmaang Pilipino-Amerikano binaril ni Robert Grayson, isang sundalong Amerikano, ang isang Pilipinong naglalakad sa tulay Away sa pagitan nina Luna at ng Kawit Company hindi gusto ng Kawit Company si Luna at galit sila sa kanya dahil sa kanyang pagpaparusa sa sinumang sumuway sa batas-militar Away sa pagitan nina Luna at Mascardo si Tomas Mascardo ay isa sa mga sundalong kabilang kay Heneral Luna. Sinabi ni Luna kay Mascardo na magpadala ng sundalo sa kanya para lumakas ang kanilang depensa subalit hindi nakinig si Mascardo dahil sa kanyang galit kay Luna. Pagpatay kay Luna naganap noong Hunyo 5, 1899 pinapunta si Luna sa Cabanatuan, Nueva Ecija, dahil akala niya'y tinawagan siya ni Aguinaldo, ngunit ito pala'y isang "trap" pinagbarilan at pinagsaksakan si Luna, at ang kanyang kasamang si Paco Roman Labanan sa Pasong Tirad labanan na pinamunuan ni Gregorio Del Pilar noong Disyembre 2, 1899 sa Hilagang Luzon, kung saan ay 60 na Pilipino ay natalo sa 500 na Amerikano na pinamunuan ni Major Peyton C. March, para siguraduhin makatakas si Aguinaldo Pagtakas at Pagkahuli kay Aguinaldo naganap ang pagkahuli ni Aguinaldo dahil sa tulong ng mga Macabebe Scouts noong nasa Isabela si Aguinaldo, nahuli siya ni Heneral Frederick Funston dahil sa paghuli ng isang mensahero ni Aguinaldo kung saan kinuha ang kanyang kinaroroonan Labanan sa Balangiga (labanan dahil may dalawang makalabang panig) masaker kung saan maraming mga Pilipino ay namatay dahil sa kamay ni Heneral Jacob Smith at ang kanyang mga sundalo Pang-aabuso ng mga Amerikano pagpapahirap na ginawa ng mga sundalong Amerikano sa mga Pilipino katulad ng water cure, pagtatali sa puno at pagbabarilin, pagtatali sa punong may pulang langgam, at iba pa isa sa mga resulta nito ay ang pagkamatay ng maraming mga Pilipino

Daloy: o o o o o o o o o o o o

Unang Sigaw Labanan sa San Juan Pagkapanalo sa Cavite Pagpulong sa Tejeros Pagbitay sa magkapatid na Bonifacio Republika/Kasunduan ng Biak-na-Bato Pagtapon sa HK Singapore Mga pagkapanalo sa Maynila Deklarasyon ng Kalayaan Labanan sa Look ng Maynila Mock battle sa Maynila

o o o o o o o o o o o

Kasunduan sa Paris Deklarasyon ng Kalayaan Republika ng Malolos Labanan sa tulay ng San Juan/Sta. Mesa Mga galit ni Luna habang umaatake sa Maynila sa K.C at Mascardo Pasong Tirad Pagkamatay ni Luna Paghuli ni Aguinaldo sa Isabela Labanan sa Balangiga Pagkamatay/pagsuko ni Malvar Pagkamatay/pagsuko ni Sakay

Ilang Pagbabago Noong Panahon ng Mga Amerikano Pulitikal o Ipinakilala sa atin ang Demokrasya (Freedom of the People) Ekonomiya o Naging dependent tayo sa US sa pagbebenta at pangunguha ng ibat ibang mga yaman Kultural o Damit, awit, sayaw, bisyo, sports Sikat noon ang baseball Ang mga unang naglaro ng basketball any mga babae o Public School System o Ugat nito ang Edukasyon at Wikang Ingles Sosyal o Tinuruan tayo ng tamang pag-alaga ng kalusugan o Naging bukas ang mga country clubs at iba pa Peacetime: 1912-1941 Malinis ang kapaligiran Masaya ang mga tao Mapayapa ang kapaligiran May mga maliliit na labanan sa Mindanao Walang diskriminasyon sa pagitan ng mayayaman at mahihirap Thomasites ang mga guro Pinipilit ang mga tao na magsalita sa Ingles May mga pag-aalsa sa pagitan ng mga manggagawa at magsasaka laban sa mga Amerikano Komisyong Taft Naipatupad noong Marso 1990 Layunun nito na makapagpatupad ng political na panunungkulan sa Pilipinas at makapagtatag ng pamahalaang sibil Ilan sa mga nagawa ng Komisyong Taft ay o Pagsasabatas ng serbisyo sibil (ang mga mamamayang nais magsilbi sa pamahalaan ay kinakailangang pumasa sa isang pagsusulit) o Nagtatag ng Sistema ng Paaralang Pampubliko o Public School System

Ayon kay Taft, ang kaniyang misyon bilang gobernador sibil ng Pilipinas ay maisagawa ang komisyong ito na may mapanakop na misyong pag-aalaga Ang pamumuno ni Taft ay sinasabing makulay sa mga proklamasyon na ang Pilipinas ay para sa mga Pilipino at ang mga Amerikano ay para lamang turuan tayo sa pamamaraan ng pambansang pamumuhay o Mayroong mga naniwala ngunit mayroon ding mga napgpatuloy ng mga pakikipaglaban sa mga Amerikano 1916 Jones Law/Jones Act o Ito ay nagsisilbing konstitusiyon hanggang naipasa ang Tydings-McDuffie Act Tydings-McDuffie Act/ Batas Tydings-Mcduffie o Sinasabi nito na ang Pilipinas ay makakalay matapos ang 10 taon o Ito ang pangunahing nagsimula ng Philippine Commonwealth Philippine Commonwealth Naitatag noong Nobyembre 15, 1935 Sampung taon ng paghahanda (193-1945) na paglaya mula sa mga Amerikano. Nahinto ito nang sakupin ng mga Hapon ang Pilipinas noong1942 Unang pinamunuan ni Manuel Luis Quezon o Namatay si Quezon dahil sa tuberculosis at pinalitan siya ni Sergio Osmena o Si Quezon ang ikalawang pangulo ng Pilipinas Nasimulan ng Tydings-Mcduffie Act Friars Land Act o Pagbebenta ng lupain ng mga prayle National Defense Act o Ipinasa noong Disyembre 21, 1935 o Ginawa ang batas na ito upang makagawa ang Pilipinas ng Philippine Army Social Justice System Hare-Hawes-Cutting Act o Sinumulan nina Butler Hare, Bartow Hayes at Bronson Cutter o Sinasabi na ang Pilipinas ay makakalaya mayapos ang 10 taon ng paghahanda at pagreserba ng maraming military and naval bases para sa Estados Unidos at magpataw ng mga kota at tarip sa mga ipinapalabas na mga produkto ng Pilipinas

Ikalawang Digmaan Pandaigdig at Panaanakop ng mga Hapon Layunin ng Pananakop o Magkaroon ng imperyo sa Asia na pagkukuhanan nito ng ibat ibang yaman tulad ng langis, goma, lata at bigas at pagbebentahan nito o Pagtibayin ang pagtataguyod sa kanilang patakaran para sa Asia-ang Greater East Asia Co-Prosperity Sphere

Sa patakarang ito, hinihikayat ng Japan na magkaisa ang mga bansa sa Silangang Asya dahil sa magkakaugnay nitong kultura at ekonomiya Unang Pagbomba sa Pilipinas o Nangyari noong Disyembre 8, 1941 o Binomba ng Japan ang Pampanga, Baguio, Cabanatuan, Tarlac, Maynila, at Davao o Sinakop din nila ang Batanes o Maraming tao ang lumisan patungo sa mga lalawigan kaya nagkulang ng mga sasakyan. Marami rind aw ang naglabas ng pera sa bangko o Sinakop ang Maynila dahil ang pagsakop sa pambansang kabisera ang nangangahulugan ng pagsasakop ng buong bansa USAFFE o United States Armed Forces in the Far East o Hinirang ni Pangulong Franklin Theodore Roosevelt si Heneral Douglas MacArthurbilang pinuno ng USAFFE o Mayroong mga pangyayaring hindi matagumpay ang USAFFE dahil may sapat na paghahanda at maraming armas ang mga Hapon, dahil dito, binigyan ng utos si MacArthur na simulan na ang War Plan Orange War Plan Orange o Ayon sa planong ito, lahat ng sandatahan sa Luzon ay pupunta sa Bataan o Sa Bataan, ipaglalaban nila ang Look ng Maynila hanggang dumating ang mga tulong na armas, sundalo, at iba pang pangangailangan mula sa Estado Unidos o Patakaran ng Estados Unidos na unahing tulungan ang mga labanan sa Europa laban sa Aleman kaysa sa mga labanang Pasipiko kaya inuna nila ang Europa at kinailangan pang antalain ng mga Pilipino ang mga Hapon Pagiging Bukas na Lungsod o Open City ng Maynila o Dahil ang hukbong militar sa Maynila, ito ay itinuturing Open City na walanang halaga sa digmaan o Inasahan na hindi na aatakihin o bobombahin ang Maynila sapagkat wala na itong halaga sa digmaan o Binomba pa rin ng mga Hapon ang Maynila kahit na alam na nilang ito ay isang Open City o Dahil wala na ang USAFFE sa Maynila, wala na itong depensa at madali itong nalusob ng mga Hapon o Sinabihan si Manel L. Quezon ng mga Amerikano na lumikas sa Corregidor ngunit hindi siya pumayag sapagkat baka isipin ng mga tao na hindi niya kaya ipagtanggol ang Pilipinas. Lalo siyang nawalan ng pag-asa nang hindi dumating ang tulong ng mga Amerikano Labanan sa Bataan o Si Heneral Douglas MacArthur ay inutusan ni Pangulong Roosevelt na lumikas papuntang Australia at mula dito pamunuan ang USAFFE o Sumuko ang USAFFE dahil sa kakulangan ng kagamitan, armas, pagkain, gamot at sundalo

Isinuko ni Major General Edward P. King ang USAFFE sa mga Hapon noong Abril 9, 1942 Martsa ng Kamatayan/Death March o Sa sobrang dami ng mga bilanggong Amerikano at Pilipino, nagkulang sa probisyong pagkain at gamot ang mga Hapon nakanilang dapat ay idadala sa Camp ODonnel sa Capas, Tarlac o Dahil walang mga ssasakyan mula Bataan, ipinaglakad ng mga Hapon ang mga bihag o 80 milya o 9 na araw na paglakad ang layo ng nilakad ng mga bihag o Mayroong mga ordinaryong Pilipino na minsan ay patagong namimigay ng pagkain, inumin at minsan ay sinusubukang itakas ang mga bilanggo ngunit kadalasan ay nakikita sila at pinarurusahan rin o Sa San Fernando, Pampanga, isinakay ang mga bihag sa tren na nagdadala ng baka Labanan sa Corregidor o Istratehikong lugar ang Corregidor dahil walang barko o sasakyang pandagat ang makadadaan dito papuntang Maynila nang hindi dumadaan dito o Araw-araw ni binobomba ng mga Hapon ang Corregidor o Inatake at nasakop ito noong Mayo 6, 1942 o Walang nagawa ang USAFFE kundi ang sumuko sa mga Hapon sa pamumuno ni Heneral Jonathan Wainwrighr o Ang pagsuko sa Corregidor ang katapusan ng lahat ng hukbong na lumaban sa mga Hapon

HINARANG NG MGA HAPON ANG ATING KALAYAAN