Giasutre - Edu.vn Tai Lieu On Thi Tot Nghiep Dia Li

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009
PHN I. KIN THC C BN BI 1 . VIT NAM TRN NG I MI V HI NHP I. Kin thc trng tm: 1) Cng cuc i mi l mt cuc ci cch ton din v kinh t-x hi: a/ Bi cnh: -Nc ta i ln t mt nn kinh t nng nghip l ch yu, li chu hu qu nng n ca chin tranh. -u thp k 80 ca th k XX, nn kinh t ri vo tnh trng khng hong ko di. b/ Din bin: Cng cuc i mi manh nha t 1979, c xc nh & y mnh t sau 1986. i mi theo 3 xu th: -Dn ch ha i sng KT-XH. -Pht trin nn kinh t hng ha nhiu thnh phn theo nh hng XHCN. -Tng cng giao lu & hp tc vi cc nc trn th gii. c/ Thnh tu t c sau i mi: -Thot ra cuc khng hong kinh t, lm pht c y li. -Tc tng trng kinh t cao -C cu kinh t chuyn dch theo hng cng nghip ha, hin i ha -C cu kinh t lnh th c nhiu chuyn bin r nt, hnh thnh cc vng kinh t trng im. -t c thnh tu to ln v xo i gim ngho, i sng nhn dn c ci thin. 2) Nc ta trong hi nhp quc t v khu vc: a/ Bi cnh: -Ton cu ha ang l xu th tt yu. -Vit Nam v Hoa K bnh thng ha quan h t u nm 1995 v nc ta gia nhp ASEAN t thng 7 nm 1995. -Vit Nam gia nhp T chc Thng mi th gii (WTO). b/ Thnh tu t c: -Thu ht mnh ngun vn u t nc ngoi. -Hp tc kinh t-khoa hc k thut, khai thc ti nguyn, bo v mi trng, an ninh khu vcc y mnh. -Tng gi tr xut nhp khu ngy cng tng. 3) Mt s nh hng chnh y mnh cng cuc i mi. - Thc hin tng trng i i vi xo i gim gim ngho - Hon thin c ch chnh sch ca nn kinh t tri thc. - y mnh CNH- HH gn vi nn kinh t tri thc. - Pht trin bn vng, bo v ti nguyn mi trng. - y mnh pht trin y t gio dc II. Tr li cu hi v bi tp: 1) Bi cnh quc t nhng nm cui th k XX c nh hng nh th no n cng cuc i mi nc ta? Bi cnh quc t nhng nm cui th k XX c nh hng n cng cuc i mi nc ta: -Xu hng tng cng quan h, lin kt quc t m rng thc y qu trnh hi nhp, i mi nhanh chng v ton din nn KT-XH t nc. -Vic pht trin mnh m khoa hc, cng ngh cho php nc ta hc tp kinh nghim sn xut, tranh th ngun vn v khoa hc, cng ngh t bn ngoi gp phn pht trin kinh t. -Bi cnh quc t t nc ta vo th b cnh tranh quyt lit v kinh t nn cn c nhng chnh sch thch hp nhm pht trin n nh bn vng v mt KT-XH. 2) Ti sao nc ta t ra vn i mi KT-XH? -Sau khi t nc thng nht nm 1975, nn kinh t nc ta chu hu qu nng n ca chin tranh v li i ln t mt nn nng nghip lc hu. -Bi cnh trong nc v quc t cui thp k 70, u thp k 80 ca th k XX din bin ht sc phc tp. 1
-Nc ta nm trong tnh trng khng hong kinh t - x hi ko di. Lm pht mc 3 con s, i sng ngi dn kh khn. -Nhng ng li v chnh sch c phng ph hp vi tnh hnh mi. V vy, thay i b mt kinh t cn phi i mi. 3) Cng cuc i mi t c nhng thnh tu to ln no? -Nc ta thot khi tnh trng khng hong kinh t - x hi ko di. Lm pht c y li v kim ch mc mt con s. -Tc tng trng kinh t kh cao. T l tng trng GDP t 0,2 % vo giai on 1975 - 1980 tng ln 6,0 % v nm 1988, tng ln 8,4 % vo nm 2005. -C cu kinh t chuyn dch theo hng cng nghip ha, hin i ha. Cho ti u thp k 90 ca th k XX, trong c cu GDP, nng nghip chim t trng cao nht, cng nghip v xy dng chim t trng nh. Tng bc t trng ca khu vc nng lm ng nghip gim, n nm 2005 t ch cn 21,0 %. T trng ca cng nghip v xy dng tng nhanh nht, n nm 2005 t xp x 41 %, vt c t trng ca khu vc dch v (38,0 %). -C cu kinh t theo lnh th cng chuyn bin r nt. Mt mt hnh thnh cc vng kinh t trng im, pht trin cc vng chuyn canh quy m ln, cc trung tm cng nghip v dch v ln. Mt khc, nhng vng su, vng xa, vng ni v bin gii, hi o cng c u tin pht trin. -Nc ta t c nhng thnh tu to ln trong xa i gim ngho, i sng vt cht v tinh thn ca ng o nhn dn c ci thin r rt. 4) Hy nu nhng s kin chng t nc ta ang tng bc hi nhp nn kinh t khu vc v th gii. -T u nm 1995, Vit Nam v Hoa K bnh thng ha quan h. -Thng 7-1995, Vit Nam l thnh vin chnh thc ca ASEAN. -Thc hin cc cam kt ca AFTA (khu vc mu dch t do ASEAN), tham gia Din n hp tc kinh t chu -Thi Bnh Dng (APEC), y mnh quan h song phng v a phng. -Nm 2007, Vit Nam chnh thc l thnh vin ca T chc Thng mi th gii (WTO). BI 2 . V TR A L, PHM VI LNH TH I. Kin thc trng tm: I.V tr a l: - Nm ra ng ca bn o ng Dng, gn trung tm khu vc NA. - H to a l: + V : 23023B - 8034B + Kinh : 102009 - 109024 - Nm mi gi th 7. II. Phm vi lnh th: a. Vng t: - Din tch t lin v cc hi o 331.212 km2. - Bin gii c hn 4600 km, tip gip cc nc Trung Quc, Lo, Campuchia. - ng b bin di 3260 km, c 28 tnh, thnh gip bin. - Nc ta c 4000 o ln nh, trong c 2 qun o Trng Sa (Khnh Ho), Hong Sa ( Nng). b. Vng bin: Din tch khong 1 triu km2 gm ni thu, lnh hi, vng tip gip lnh hi, vng c quyn kinh t v vng thm lc a. c. Vng tri: khong khng gian bao trm trn lnh th. III. ngha ca v tr a l: a. ngha v t nhin - Thin nhin mang tnh cht nhit i m gi ma. - Thin nhin chu nh hng su sc ca bin. - a dng v ng thc vt v c nhiu ti nguyn khong sn. - C s phn ho a dng v t nhin: phn ho Bc Nam, min ni v ng bng * Kh khn: bo, l lt, hn hn b. ngha v KT, VH, XH v quc phng - V kinh t: 2
+ C nhiu thun li pht trin giao thng vi cc nc trn th gii. L ca ng ra bin thun li cho Lo, ng Bc Thi Lan, Ty Nam Trung Quc. To iu kin thc hin chnh sch m ca, hi nhp vi cc nc trn th gii. + Vng bin rng ln, giu c, pht trin cc ngnh kinh t bin (khai thc, nui trng, nh bt hi sn, giao thng bin, du lch) - V vn ha- x hi: thun li cho nc ta chung s ho bnh, hp tc hu ngh v cng pht trin vi cc nc lng ging v cc nc trong khu vc NA. - V chnh tr quc phng: v tr qun s c bit quan trng ca vng NA. II. Tr li cu hi v bi tp: 1) V tr a l nc ta mang n nhng thun li v kh khn g cho qu trnh pht trin KT-XH ? a/ Thun li: -Thun li giao lu bun bn, vn ha vi cc nc trong khu vc v th gii. -Thu ht cc nh u t nc ngoi. -Ngun khong sn phong ph l c s quan trng pht trin cng nghip. -Kh hu nhit i m gi ma thun li cho sinh hot, sn xut v s sinh trng, pht trin cc loi cy trng, vt nui. -Thun li pht trin tng hp kinh t bin. -SV phong ph, a dng v s lng v chng loi. b/ Kh khn: Thin tai thng xy ra: bo, l, vn an ninh quc phng ht sc nhy cm. 2) Nu ngha ca v tr a l nc ta. a/ ngha v t nhin - Nm hon ton trong vnh ai nhit i v chu nh hng ca khu vc gi ma chu lm cho thin nhin nc ta mang tnh cht nhit i m gi ma. Gip bin ng nn chu nh hng su sc ca bin, thin nhin bn ma xanh tt. - Nm ni gp g ca nhiu lung di c ng thc vt to nn s a dng v ng thc vt. -Nm trn vnh ai sinh khong chu -Thi Bnh Dng nn c nhiu ti nguyn khong sn. - C s phn ho a dng v t nhin: phn ho Bc Nam, min ni v ng bng * Kh khn: bo, l lt, hn hn b/ ngha v kinh t, vn ha, x hi v quc phng. - V kinh t: + C nhiu thun li pht trin c v giao thng hng hi, hng khng, ng b vi cc nc trn th gii. To iu kin thc hin chnh sch m ca, hi nhp vi cc nc trn th gii. + Vng bin rng ln, giu c, pht trin cc nghnh kinh t (khai thc, nui trng, nh bt hi sn, giao thng bin, du lch) - V vn ha- x hi: nm ni giao thoa cc nn vn ha nn c nhiu nt tng ng v lch s, vn ha . y cng l thun li cho nc ta chung sng ho bnh, hp tc hu ngh v cng pht trin vi cc nc lng ging v cc nc trong khu vc ng Nam . - V chnh tr quc phng: v tr qun s c bit quan trng ca vng ng Nam . Bin ng c ngha chin lc trong cng cuc pht trin v bo v t nc. *Kh khn: va hp tc va cnh tranh quyt lit trn th trng th gii. 3) Hy cho bit vai tr ca cc o v qun o i vi qu trnh pht trin kinh t nc ta. -Pht trin kinh t o v qun o l mt b phn quan trng khng th tch ri trong chin lc pht trin kinh t nc ta. -Cc o v qun o l kho tng v ti nguyn khong sn, thu sn -Kinh t o v qun o gp phn to nn s phong ph v c cu kinh t nc ta, nht l ngnh du lch bin. -Cc o v qun o l ni tr ng an ton ca tu b nh bt ngoi khi khi gp thin tai. -c bit cc o v qun o c ngha chin lc trong bo v an ninh quc phng. Cc o v qun o l h thng tin tiu bo v t nc, l h thng cn c nc ta tin ra bin v i dng, khai thc c hiu qu cc ngun li vng bin. 3
BI 4. LCH S HNH THNH V PHT TRIN LNH TH VIT NAM I. Kin thc trng tm: * Bng nin biu a cht - Giai on Tin Cambri - Giai on C kin to - Giai on Tn kin to I. Giai on Tin Cambri: - y l giai on c nht, ko di nht trong lch s pht trin ca lnh th Vit Nam: Cch y 2 t nm, kt thc cch y 540 triu nm. a. Ch din ra trong mt phm vi hp trn phn lnh th nc ta nh: Vm sng Chy, Hong Lin Sn, sng M, a khi Kon Tum b. Cc thnh phn t nhin rt s khai n iu - Kh quyn rt long, hu nh cha c xi - Thu quyn hu nh cha c lp nc trn mt - Sinh vt ngho nn: to, ng vt thn mm: sa, hi qu. 2. Giai on C kin to -Thi gian din ra l 475 triu nm. -Kt thc cch y 65 triu nm. -c im khi qut : +Din ra trong thi gian kh di. +C nhiu bin ng mnh m nht trong lch s pht trin t nhin nc ta. +Lp v cnh quan nhit i nc ta rt pht trin. - ngha ca giai on C kin to i vi thin nhin Vit Nam: i b phn lnh th nc ta c nh hnh. 3. Giai on Tn kin to -Bt u t k Palgen cch y 65 triu nm, tri qua k Ngen, k T v ko di n ngy nay. -Giai on din ra ngn nht. -Chu s tc ng mnh m ca k vn ng to ni Anpi v nhng bin i kh hu c quy m ton cu. -Cc qu trnh a mo : hot ng xm thc, bi t c y mnh, h thng sng sui bi p nhng ng bng chu th, cc khong sn c ngun gc ngoi sinh c hnh thnh. -iu kin thin nhin nhit i m c th hin r nt trong cc qu trnh phong ha v hnh thnh t, trong ngun nhit m di do ca kh hu, s phong ph v a dng ca th nhng v gii sinh vt to nn din mo v sc thi ca thin nhin nc ta ngy nay. II. Tr li cu hi v bi tp: 1) Lch s hnh thnh pht trin ca Tri t tri qua bao nhiu giai on? l nhng giai on no? Lch s hnh thnh v pht trin ca Tri t tri qua 3 giai on l: - Giai on Tin Cambri, giai on c nht v ko di nht - hn 2 t nm - Giai on C kin to, tip ni giai on Tin Cambri, ko di 475 triu nm. - Giai on Tn kin to, giai on cui cng trong lch s hnh thnh v pht trin lnh th nc ta, ko di ti ngy nay. 2) V sao ni giai on Tin Cambri l giai on hnh thnh nn mng ban u ca lnh th Vit Nam? giai on tin Cambri lp v Tri t cha c hnh thnh r rng v c rt nhiu bin ng, y l giai on s khai ca lch s Tri t. Cc bin cht tui tin Cambri lm nn nhng nn mng ban u ca lnh th nc ta. Trn lnh th nc ta lc ch c cc mng nn c nh: Vm sng Chy, Hong Lin Sn, cnh cung sng M, khi nh Kon Tum lm ht nhn to thnh nhng im ta cho s pht trin lnh th sau ny. 3) Giai on tin Cambri nc ta c nhng c im g? a/ L giai on c nht v ko di nht trong lch s pht trin lnh th Vit Nam. 4
Cc bin cht c nht c pht hin Kon Tum, Hong Lin Sn c tui cch y 2-3 t nm. V kt thc cch y 540 triu nm. b/ Ch din ra trong mt phm vi hp trn phn lnh th nc ta hin nay: ch din ra cc vng ni v s nht nc ta. c/ Trong giai on ny cc iu kin c a l cn rt s khai v n iu: Lp v thch quyn, kh quyn ban u cn rt mng, thu quyn mi xut hin vi s tch t cc lp nc trn b mt. Sinh vt bt u xut hin dng s khai v n iu nh: to, ng vt thn mm 4) Nn c im ca giai on C kin to trong lch s hnh thnh v pht trin lnh th nc ta? a/ Din ra trong thi k kh di, ti 475 triu nm. Giai on c kin bt u t k Cambri, cch y 540 triu nm, tri qua hai i C sinh v Trung sinh, chm dt vo k Krta, cch y 65 triu nm. b/ L giai on c nhiu bin ng mnh m nht trong lch s pht trin t nhin nc ta. Trong giai on ny ti lnh th nc ta hin nay c nhiu khu vc chm ngp di bin trong cc pha trm tch v c nng ln trong cc pha un np ca cc k vn ng to ni Calni v Hecxini thuc i C sinh, cc k vn ng to ni Inxini v Kimri thuc i Trung sinh. t ca giai on ny rt c, c c cc loi trm tch (trm tch bin v trm tch lc a), macma v bin cht. Cc trm tch bin phn b rng khp trn lnh th, c bit vi tui von v Cacbon-Pecmi c nhiu min Bc. Cc hot ng un np v nng ln din ra nhiu ni : trong i C sinh l cc a khi thng ngun sng Chy, khi nng Vit Bc, a khi Kon Tum; trong i Trung sinh l cc dy ni c hng Ty Bc ng Nam Ty Bc v Bc Trung B, cc dy ni c hng vng cung ng Bc v khu vc ni cao Nam Trung B. Km theo cc hot ng un np to ni v st vng l cc t gy, ng t c cc loi macma xm nhp v mac ma phun tro nh granit, rilit, anzit cng cc khong qu nh : ng, st, thic, vng , bc, qu. c/ L giai on lp v cnh quan a l nhit i nc ta rt pht trin. Cc iu kin c a l ca vng nhit i m nc ta vo giai on ny c hnh thnh v pht trin thun li m du vt li l cc ha san h tui C sinh, cc ha than tui Trung sinh cng nhiu loi sinh vt c khc. C th ni v c bn i b phn lnh th Vit Nam hin nay c nh hnh t khi kt thc giai on c kin to. 5) V sao ni giai on C kin to l giai on c tnh cht quyt nh n lch s pht trin lnh th nc ta? -Trong giai on ny nhiu b phn lnh th c nng ln trong cc pha un np ca cc k vn ng to ni Calni v Hecxini thuc i C sinh, cc k vn ng to ni Inxini v Kimri thuc i Trung sinh hnh thnh cc khu vc lnh th nc ta. -Giai on ny cng cn c cc st vng, t gy hnh thnh cc loi v cc loi khong sn trn lnh th nc ta. -Cc iu kin c a l ca vng nhit i m nc ta giai on ny c hnh thnh v pht trin thun li. 6) Hy nu c im ca giai on Tn kin to trong lch s hnh thnh v pht trin lnh th nc ta? a/ Din ra ngn nht trong lch s hnh thnh v pht trin ca t nhin nc ta (bt u cch y 65 tri nm v dn tip tc cho n ngy hm nay). b/ Chu s tc ng mnh m ca k vn ng to ni Anp-Hymalaya v nhng bin i kh hu c quy m ton cu: + Vn ng to ni Anp - Hymalaya c tc ng n lnh th nc ta bt u t k Ngen, cch y 23 triu nm, cho n ngy nay. + Do chu tc ng ca vn ng to ni Anp - Hymalaya, trn lnh th nc ta xy ra cc hot ng nh: un np, t gy, phun tro macma, nng cao v h thp a hnh, bi lp cc bn trng lc a. 5
Cng vo giai on ny, c bit trong k T, kh hu Tri t c nhng bin i ln vi nhng thi k bng h gy nn tnh trng dao ng ln ca mc nc bin. c nhiu ln bin tin v bin li trn lnh th nc ta m du vt li l thm bin, cn ct, cc ngn nc trn vch vng ven bin v cc o ven b. c/ L giai on tip tc hon thin cc iu kin t nhin lm cho t nc ta c din mo v c im t nhin nh hin nay. nh hng ca hot ng Tn kin to nc ta lm cho cc qu trnh a mo nh hot ng xm thc, bi t c y mnh, h thng sng sui bi p nn nhng ng bng chu th rng ln, m in hnh nht l ng bng Bc B v ng bng Nam B, cc khong sn c ngun gc ngoi sinh c hnh thnh nh du m, kh t, than nu, bxit. Cc iu kin t nhin nhit i m c th hin r nt trong qu trnh t nhin nh qu trnh phong ha v hnh thnh t, trong ngun nhit m di do ca kh hu, lng nc phong ph ca mng li sng ngi v nc ngm, s phong ph v a dng ca th nhng v gii sinh vt to nn din mo v sc thi ca thin nhin nc ta ngy nay. 7) Tm cc dn chng khng nh giai on Tn kin to vn cn ang tip din nc ta cho n tn ngy nay. -Dy Hong Lin Sn nm ra ca dy Hymalaya vn ang c tip tc nng cao do cc hot ng a cht khu vc Hymalaya. -Cc ng bng ln nc ta vn tip tc qu trnh thnh to v m rng. BSCL mi nm ln ra bin t 60-80m. BI 6. T NC NHIU I NI I. Kin thc trng tm: I. c im chung ca a hnh: 1. a hnh i ni chim phn ln din tch nhng ch yu l i ni thp + i ni chim 3/4 din tch c nc, B chim 1/4 din tch c nc. + i ni thp, nu k c ng bng th a hnh thp di 1000m chim 85% din tch , ni cao trn 2000m chim khong 1% din tch c nc. 2. Cu trc a hnh nc ta kh a dng: - a hnh c tr ha v c tnh phn bt r rt. - a hnh thp dn t Ty Bc xung ng Nam. - a hnh gm 2 hng chnh: + Hng Ty Bc ng Nam : Dy ni vng Ty Bc, Bc Trng Sn. + Hng vng cung: Cc dy ni vng ng Bc, Nam Trng Sn. 3. a hnh cua vng nhit i m gi ma: lp v phong ha dy, hot ng xm thc-bi t din ra mnh m. 4.a hinh chu tc ng mnh m ca con ngi: dang ia hinh nhn tao xut hin ngay cang nhiu: cng trinh kin truc thi, hm mo, giao thng, , p, knh rach II. Cc khu vc a hnh: A. Khu vc i ni: 1. a hnh ni chia lm 4 vng: a. Vng ni ng Bc + Nm t ngn S.Hng vi 4 cnh cung ln (Sng Gm, Ngn Sn, Bc Sn, ng Triu) chm u Tam o, m v pha bc v pha ng. + Ni thp ch yu, theo hng vng cung, cng vi sng Cu, sng Thng, sng Lc Nam. + Hng nghing chung Ty Bc ng Nam, cao pha Ty Bc nh H Giang, Cao Bng. Trung tm l i ni thp, cao trung bnh 500-600 m; giap ng bng la vung i trung du di 100 m. b. Vng ni Ty Bc + Gia sng Hng v sng C, a hnh cao nht nc ta, hng ni chnh l Ty Bc ng Nam (Hong Lin Sn, Pu Sam Sao, Pu en inh) + Hng nghing: Thp dn v pha Ty; Pha ng l ni cao s Hong Lin Sn, Pha Ty l ni trung bnh dc bin gii Vit-Lo, gia l cc dy ni xen cc sn nguyn, cao nguyn vi t Phong 6
Th n Mc Chu. Xen gia cc dy ni l cc thung lng sng (S., S.M, S.Chu) c. Vng ni Bc Trng Sn: + T Nam S.C ti dy Bch M. + Hung chung TB-N, gm cc dy ni so le, song song, hp ngang, cao 2 u, thp trng gia. Pha Bc l vng ni Ty Ngh An, pha Nam l vng ni Ty Tha Thin-Hu, gia la vung nui a vi Quang Binh. +Mach nui cui cung la day Bach Ma cung la ranh gii gia Trng Sn Bc va Trng Sn Nam. d. Vng ni Nam Trng Sn + Gm cc khi ni, cao nguyn ba dan chy t ni tip gip dy ni Bch M ti bn bnh nguyn NB, bao gm khi ni Kon Tum v khi ni Nam Trung B. + Hng nghing chung: vi nhng nh cao trn 2000 m nghing dn v pha ng; con pha Ty l cc cao nguyn xp tng cao khong t 500-1000 m: Ply-Ku, k Lk, Lm Vin, M Nng, Di Linh. to nn s bt i xng gia 2 sn ng-Ty ca a hnh Trng Sn Nam. 2. a hnh bn bnh nguyn v i trung du + Nm chuyn tip gia min ni v ng Bc. + Bn bnh nguyn NB vi bc thm ph sa c cao khong 100 m, b mt ph ba dan cao khong 200 m; + Di i trung du ra pha Bc v pha Ty ng bng sng Hng v thu hp li ra ng bng ven bin min Trung. B. Khu vc ng bng 1. B chu th (BSH, BSCL) a. BSH + /bng ph sa ca h thng sng Hng v Thi Bnh bi p, c khai ph t lu, nay bin i nhiu. + Din tch: 15.000 km2. + a hnh: Cao ra Ty, Ty Bc v thp dn v pha bin, chia ct thnh nhiu nh. + Trong , khng c bi p ph sa hng nm, gm cc rung cao bc mu v cc trng ngp nc; Ngoi c bi p ph sa hng nm. b. BSCL + ng bng ph sa c bi t ca sng Tin v sng Hu, mi c khai thc sau BSH. + Din tch: 40.000 km2. + a hnh: thp v kh bng phng. + Khng c , nhng mng li sng ngi knh rch chng cht, nn vo ma l b ngp nc, ma cn nc triu ln mnh vo /bng. Trn b mt /bng cn c nhng vng trng ln nh: TM, TGLX 2. B ven bin + /bng do ph sa sng bin bi p + Din tch: 15.000 km2. + a hnh: Hp ngang v b chia ct thnh tng nh (Ch c ng bng Thanh Ho, Ngh An, Qung Nam, Ph Yn tng i rng) + Phn gip bin c cn ct v m ph, tip theo l t thp trng, trong cng bi t thnh ng bng. t t ph sa, c nhiu ct. IV. Th mnh v hn ch v thin nhin ca cc KV i ni v /bng trong pht trin KTXH 1. KV i ni + Khong sn: Nhiu loi, nh: ng, ch, thic, st, crm, b xt, apatit, than , VLXDThun li cho nhiu ngnh cng nghip pht trin. + Thu nng: Sng dc, nhiu nc, nhiu h chaC tim nng thu in ln. + Rng: Chim phn ln din tch, trong rng c nhiu g qu, nhiu loi TV, cy dc liu, lm th sn, c bit l cc vn quc giaNn thun li cho bo tn h sinh thi, bo v mi trng, bo v t, khai thc g + t trng v ng c: Thun li cho hnh thnh cc vng chuyn canh cy cng nghip (NB, Ty Nguyn, Trung du min ni pha Bc.), vng ng c thun li cho chn nui i gia sc. Vng cao cn 7
c th nui trng cc loi TV cn nhit v n i. + Du lch: iu kin a hnh, kh hu, rng, mi trng sinh thiThun li cho pht trin du lch sinh thi, ngh dng, tham quan + Hn ch: Xi mn t, t b hoang ho, a hnh him tr i li kh khn, nhiu thin tai: l qut, ma , sng muiKh khn cho sinh hot v sn xut ca dn c, u t tn km, chi ph ln cho phng v khc phc thin tai. 2. KV ng bng + Thun li cho pht trin nn nng nghip nhit i a dng, vi nhiu loi nng sn c gi tr xut khu cao. + Cung cp cc ngun li thin nhin khc nh: thu sn, khong sn, lm sn. + Thun li cho pht trin ni c tr ca dn c, pht trin cc thnh ph, khu cng nghip + Pht trin GTVT ng b, ng sng. + Hn ch: Bo, L lt, hn hn thng xy ra, gy thit hi ln v ngi v ti sn. II. Tr li cu hi v bi tp: 1) a hnh nc ta c nhng c im c bn no ? a/ a hnh i ni chim phn ln din tch nhng ch yu l i ni thp + i ni chim 3/4 din tch c nc, ng bng chim 1/4 din tch c nc. + i ni thp chim hn 60%, nu k c ng bng th a hnh thp di 1000m chim 85% din tch, ni cao trn 2000m chim khong 1% din tch c nc. b/ Cu trc a hnh nc ta kh a dng: - a hnh c tr ha v c tnh phn bt r rt. - a hnh thp dn t Ty Bc xung ng Nam. - a hnh gm 2 hng chnh: + Hng Ty Bc-ng Nam: dy ni vng Ty Bc, Bc Trng Sn. + Hng vng cung: cc dy ni vng ng Bc, Nam Trng Sn. c/ a hnh cua vng nhit i m gi ma: qu trnh xm thc v bi t din ra mnh m. d/ a hinh chu tc ng mnh m ca con ngi 2) a hnh i ni c nh hng nh th no n kh hu, sinh vt v th nhng nc ta ? a/ Kh hu: -Cc dy ni cao chnh l ranh gii kh hu gia cc vng. Chng hn nh, dy Bch M l ranh gii gia kh hu gia pha Bc v pha Nam-ngn gi ma ng Bc t Nng vo; dy Hong Lin Sn l ranh gii gia kh hu gia Ty Bc v ng Bc; dy Trng Sn to nn gi Ty kh nng Bc Trung B. - cao ca a hnh to nn s phn ha kh hu theo ai cao. Ti cc vng ni cao xut hin cc vnh ai kh hu cn nhit i v n i. b/ Sinh vt v th nhng: - vnh ai chn ni din ra qu trnh hnh thnh t feralit v pht trin cnh quan rng nhit i m gi ma. Trn cc khi ni cao hnh thnh ai rng cn nhit i trn ni v t feralit c mn. Ln cao trn 2.400 m, l ni phn b ca rng n i ni cao v t mn alit ni cao. -Thm thc vt v th nhng cng c s khc nhau gia cc vng min: Bc-Nam, ng-Ty, ng bng ln min ni. 3) a hnh ni vng ng Bc c nhng c im g ? + Nm t ngn sng Hng vi 4 cnh cung ln (Sng Gm, Ngn Sn, Bc Sn, ng Triu) chm u Tam o, m v pha bc v pha ng. + Ni thp ch yu, theo hng vng cung, cng vi sng Cu, sng Thng, sng Lc Nam. + Hng nghing chung ca a hnh l hng Ty Bc-ng Nam. + Nhng nh ni cao trn 2.000 m Thng ngun sng Chy. Gip bin gii Vit-Trung l cc khi ni vi cao trn 1.000 m H Giang, Cao Bng. Trung tm l i ni thp, cao trung bnh 500-600 m. 4) a hnh ni vng Ty Bc c nhng c im g ? + Gia sng Hng v sng C, a hnh cao nht nc ta, hng ni chnh l Ty Bc-ng Nam (Hong Lin Sn, Pu Sam Sao, Pu en inh) + Hng nghing: thp dn v pha Ty 8
+ Pha ng l ni cao s Hong Lin Sn, c nh Fan Si Pan cao 3.143 m. Pha Ty l ni trung bnh dc bin gii Vit-Lo nh Pu Sam Sao, Pu en inh. gia l cc dy ni xen cc sn nguyn, cao nguyn vi t Phong Th n Mc Chu. Xen gia cc dy ni l cc thung lng sng (sng , sng M, sng Chu) 5) a hnh ni vng Trng Sn Bc c nhng c im g ? + T Nam sng C ti dy Bch M. + Hung ni l hng Ty Bc-ng Nam, gm cc dy ni so le, song song, hp ngang. + Cao 2 u, thp trng gia. Pha Bc l vng ni Ty Ngh An, pha Nam l vng ni Ty Tha Thin-Hu. Mch cui cng l dy Bch M-ranh gii vi vng ni Trng Sn Nam v l bc chn ngn cn cc khi kh lnh trn xung pha Nam. 6) a hnh ni vng Trng Sn Nam c nhng c im g ? + Gm cc khi ni, cao nguyn ba dan chy t ni tip gip dy ni Bch M ti bn bnh nguyn ng Nam B, bao gm khi ni Kon Tum v khi ni Nam Trung B. + Hng nghing chung: vi nhng nh cao trn 2000 m nghing dn v pha ng, to nn th chnh vnh ca ng b bin c sn dc. + Pha Ty l cc cao nguyn xp tng tng i bng phng, cao khong t 500-800-1000 m: Ply-cu, k Lk, Lm Vin, M Nng, Di Linh, to nn s bt i xng gia 2 sn ng-Ty ca a hnh Trng Sn Nam. 7) Vi a hnh i ni chim din tch lnh th, nc ta c nhng thun li v kh khn g ? a/ Thun li: + Khong sn: Nhiu loi, nh: ng, ch, thic, st, crm, b xt, apatit, than , vt liu xy dng Thun li cho nhiu ngnh cng nghip pht trin. + Thu nng: sng dc, nhiu nc, nhiu h chaC tim nng thu in ln. + Rng: chim phn ln din tch, trong rng c nhiu g qu, nhiu loi ng thc vt, cy dc liu, lm th sn, c bit l cc vn quc giaNn thun li cho bo tn h sinh thi, bo v mi trng, bo v t, khai thc g + t trng v ng c: Thun li cho hnh thnh cc vng chuyn canh cy cng nghip (ng Nam B, Ty Nguyn, Trung du min ni Bc B.), vng ng c thun li cho chn nui i gia sc. Vng cao cn c th nui trng cc loi ng thc vt cn nhit v n i. + Du lch: iu kin a hnh, kh hu, rng, mi trng sinh thithun li cho pht trin du lch sinh thi, ngh dng, tham quan b/ Kh khn: xi mn t, t b hoang ho, a hnh him tr i li kh khn, nhiu thin tai: l qut, ma , sng muiKh khn cho sinh hot v sn xut ca dn c, u t tn km, chi ph ln cho phng v khc phc thin tai. 8) Trnh by nhng c im ca ng bng sng Hng. + Din tch: 15.000 km2. + ng bng ph sa ca h thng sng Hng v Thi Bnh bi p, c khai ph t lu, nay bin i nhiu. + a hnh: cao ra Ty, Ty Bc v thp dn v pha bin, chia ct thnh nhiu nh. + Trong , khng c bi p ph sa hng nm, gm cc rung cao bc mu v cc trng ngp nc. Ngoi c bi p ph sa hng nm. 9) Trnh by nhng c im ca ng bng sng Cu Long. + Din tch: 40.000 km2, ln nht nc ta. + ng bng ph sa c bi t ca sng Tin v sng Hu, mi c khai thc sau BSH. + a hnh: thp v kh bng phng. + Khng c , nhng mng li sng ngi knh rch chng cht, nn vo ma l b ngp nc, ma cn nc triu ln mnh vo ng bng. Trn b mt ng bng cn c nhng vng trng ln nh: ng Thp Mi, T Gic Long Xuyn. 10) Trnh by nhng c im ca ng bng ven bin min Trung. + Din tch: 15.000 km2. + ng bng do ph sa sng bin bi p 9
+ a hnh: hp ngang v b chia ct thnh tng nh, ch c ng bng Thanh Ho, Ngh An, Qung Nam, Ph Yn tng i rng. + Phn gip bin c cn ct v m ph, tip theo l t thp trng, trong cng bi t thnh ng bng. t t ph sa, c nhiu ct. 11) Hy nu th mnh v hn ch ca khu vc ng bng. a/ Th mnh: + L ni c t ph sa mu m nn thun li cho pht trin nn nng nghip nhit i a dng, vi nhiu loi nng sn c gi tr xut khu cao. + Cung cp cc ngun li thin nhin khc nh: thu sn, khong sn, lm sn. + Thun li cho pht trin ni c tr ca dn c, pht trin cc thnh ph, khu cng nghip + Pht trin GTVT ng b, ng sng. b/ Hn ch: bo, l lt, hn hn thng xy ra, gy thit hi ln v ngi v ti sn. BSH vng trong ph sa khng c bi p dn n t bc mu v to thnh cc trng ngp nc. BSCL do a hnh thp nn thng ngp lt, chu tc ng mnh m ca sng bin v thu triu, dn ti din tch t ngp mn, nhim phn ln. ng bng ven bin min Trung th qu nh hp, b chia ct, ngho dinh dng. BI 8. THIN NHIN CHU NH HNG SU SC CA BIN I. Kin thc trng tm: 1. Khi qut v Bin ng: - Bin ng l mt vng bin rng, c din tch 3,477 triu km2. - L bin tng i kn. - c tnh nng m v chu nh hng ca gi ma. - Bin ng giu khong sn v hi sn. 2. nh hng ca Bin ng n thin nhin Vit Nam. a. Kh hu: Nh c bin ng nn kh hu nc ta mang tnh hi dng iu ho, lng ma nhiu. b. a hnh v cc h sinh thi vng ven bin. - a hnh vnh ca sng, b bin mi mn, cc tam gic chu vi bi triu rng ln, cc bi ct phng, cc o ven b v nhng rn san h. - Cc h sinh thi vng ven bin rt a dng v giu c: h sinh thi rng ngp mn, h sinh thi t phn, h sinh thi rng trn o c. TNTN vng bin: - Ti nguyn khong sn: du m, kh t vi tr lng ln b Nam Cn Sn v Cu Long, ct, qung titan,..,tr lng mui bin ln tp trung NTB. - Ti nguyn hi sn: cc loi thu hi sn nc mn, nc l v cng a dng (2.000 loi c, hn 100 loi tm), cc rn san h qun o Hong Sa, Trng Sa. d. Thin tai: - Bo ln, sng lng, l lt. - St l b bin - Hin tng ct bay ln chim ng rung ven bin min Trung Cn c bin php s dng hp l, phng chng nhim mi trng bin v phng chng thin tai, c chin lc khai thc tng hp kinh t bin. II. Tr li cu hi v bi tp: 1) Bin ng c nhng c im g ? - Bin ng l mt vng bin rng v ln trn th gii, c din tch 3,477 triu km2. - L bin tng i kn, to nn tnh cht khp kn ca dng hi lu vi hng chy chu nh hng ca gi ma. - Bin ng tri di t xch o n ch tuyn Bc, nm trong vng ni ch tuyn nn l mt vng bin c c tnh nng m v chu nh hng ca gi ma. - Bin ng giu khong sn v hi sn. Thnh phn sinh vt cng tiu biu cho vng nhit i, s lng loi rt phong ph. 10
2) Bin ng c nh hng nh th no n kh hu nc ta ? -Bin ng rng v cha mt lng nc ln l ngun d tr m di do lm cho m tng i trn 80%. -Cc lung gi hng ng nam t bin thi vo lm gim tnh lc a cc vng cc ty t nc. -Bin ng lm bin tnh cc khi kh i qua bin vo nc ta, lm gim tnh cht khc nghit ca thi tit lnh kh vo ma ng; lm du bt thi tit nng bc vo ma h. -Nh c Bin ng nn kh hu nc ta mang tnh hi dng iu ho, lng ma nhiu. 3) Bin ng c nh hng g n a hnh v h sinh thi ven bin nc ta ? -To nn a hnh ven bin rt a dng, c trng a hnh vng bin nhit i m vi tc ng ca qu trnh xm thc-bi t din ra mnh m. -Ph bin l cc dng a hnh: vnh ca sng, b bin mi mn, cc tam gic chu vi bi triu rng ln, cc bi ct phng, cc o ven b v nhng rn san h -Bin ng mang li lng ma ln cho nc ta, l iu kin thun li cho rng pht trin xanh tt quanh nm. -Cc h sinh thi vng ven bin rt a dng v giu c: h sinh thi rng ngp mn c din tch 450.000 ha, ln th 2 trn th gii. Ngoi ra cn c h sinh thi trn t phn, h sinh thi rng trn o 4) Hy trnh by cc ngun ti nguyn thin nhin ca Bin ng. -Ti nguyn khong sn: du m, kh t vi tr lng ln b Nam Cn Sn v Cu Long, Th Chu-M Lai, sng Hng. -Ngoi ra cn c cc bi ct ven bin, qung titan l nguyn liu qu cho cng nghip. -Vng ven bin c tr lng mui bin ln, tp trung Nam Trung B. -Ti nguyn hi sn phong ph: cc loi thu hi sn nc mn, nc l v cng a dng (2.000 loi c, hn 100 loi tm), cc rn san h qun o Hong Sa, Trng Sa. 5) Bin ng gy ra nhng kh khn g cho nc ta ? Chin lc khai thc tng hp kinh t bin. - Hng nm c 9-10 cn bo xut hin Bin ng, trong c t 5-6 cn bo trc tip vo nc ta. Ngoi ra cn c sng lng, l lt gy hu qu nng n cho vng ng bng ven bin, nht l Trung B. - St l b bin. - Hin tng ct bay ln chim ng rung ven bin min Trung * Chin lc khai thc tng hp kinh t bin: cn c bin php s dng hp l, phng chng nhim mi trng bin v phng chng thin tai. Pht trin tng hp kinh t bin gm cc ngnh: khai thc khong sn bin, khai thc v nui trng thu hi sn, giao thng vn ti bin, du lch bin. BI 9. THIN NHIN NHIT I M GI MA I. Kin thc trng tm: I. Kh hu nhit i gi ma m: a. Tnh cht nhit i: - Nm trong vng ni ch tuyn nn tng bc x ln, cn cn bc x dng quanh nm. - Nhit trung bnh nm trn 200C - Tng s gi nng t 1400 3000 gi/nm. b. Lng ma, m ln: - Lng ma trung bnh nm cao: 15002000 mm. Ma phn b khng u. - m khng kh cao trn 80%. c. Gi ma: *Gi ma ma ng: (gi ma B) -T thng XI n thng IV -Ngun gc: cao p lnh Xibia -Hng gi ng Bc. -Phm vi: min Bc (d.Bch M tr ra) -c im: +Na u ma ng: lnh, kh +Na sau ma ng: lnh, m, c ma phn. Ring t Nng tr vo, gi tn phong BBC thi theo hng B gy ma vng ven bin min Trung, cn 11
Nam B v Ty Nguyn l ma kh. *Gi ma ma h: (gi ma TN) -T thng V n thng X -Hng gi Tt Nam. +u ma h: khi kh t Bc n Dng thi vo gy ma ln cho Nam B v Ty Nguyn, ring ven bin Trung B v phn nam ca Ty Bc c hot ng ca gi Lo kh, nng. +Gia v cui ma h: gi tn phong t Nam Bn Cu di chuyn v i hng thnh gi Ty Nam, gy ma ln cho Nam B v Ty Nguyn. Cng vi di hi t nhit i gy ma cho c 2 min Nam, Bc v ma vo thng IX cho Trung B. Ring Min Bc gi ny to nn gi ma ng Nam thi vo (do nh hng p thp Bc B). II. Cc thnh phn t nhin khc a.a hnh: * Xm thc mnh vng i ni - B mt a hnh b ct x, nhiu ni t tr si . - a hnh vng ni vi c nhiu hang ng, thung kh. - Cc vng thm ph sa c b bo mn to thnh t xm bc mu. - Hin tng t trt, l xy ra khi ma ln. *Bi t nhanh ng bng h lu sng. BSH v BSCL hng nm ln ra bin vi chc n hng trm mt. b.Sng ngi, t, sinh vt: b.1. Sng ngi: -Mng li sng ngi dy c. Con sng co chiu dai hn 10 km, nc ta co 2.360 con sng. Trung binh c 20 km ng b bin gp mt ca sng. -Sng ngi nhiu nc giu ph sa. Tng lng nc la 839 ty m3/nm. Tng lng phu sa hang nm khoang 200 triu tn. -Ch nc theo ma. Mua lu tng ng vi mua ma, mua can tng ng mua kh. b.2. t ai: Qu trnh Feralit l qu trnh hnh thnh t ch yu nc ta loi t feralit l loi t chnh vng i ni nc ta. Lp t phong ho dy. b.3. Sinh vt: - H sinh thi rng nhit i m l rng thng xanh l cnh quan ch yu nc ta cc loi nhit i chim u th. - C s xut hin cc thnh phn cn nhit i v n i ni cao. 3. nh hng ca thin nhin nhit i m gi ma n hot ng sn xut v i sng. a/ nh hng n sn xut nng nghip: - Nn nhit m cao thun li pht trin nn nng nghip la nc, tng v, a dng ho cy trng, vt nui, pht trin m hnh Nng - Lm kt hp, nng cao nng sut cy trng. - Kh khn: L lt, hn hn, dch bnh, kh hu thi tit khng n nh, ma kh thiu nc, ma ma tha nc b/ nh hng n cc hot ng sn xut khc v i sng: - Thun li pht trin cc nghnh lm nghip, thu sn, GTVT, du lchy mnh cc hot ng khai thc, xy dng vo ma kh. - Kh khn: + Cc hot ng GTVT, du lch, cng nghip khai thc chu nh hng trc tip ca s phn ma kh hu, ch nc sng. + m cao gy kh khn cho qun l my mc, thit b, nng sn. + Cc thin tai nh: ma bo, l lt hn hn v din bin bt thng nh dng, lc, ma , sng mui, rt hi, kh nng gy nh hng ln n i sng v sn xut. + Mi trng thin nhin d b suy thoi. II. Tr li cu hi v bi tp: 1) Tnh cht nhit i, m ca kh hu nc ta c biu hin nh th no ? Gii thch nguyn nhn ? 12
a/ Tnh cht nhit i: - Nm trong vng ni ch tuyn nn tng bc x ln, cn cn bc x dng quanh nm. - Nhit trung bnh nm trn 200C - Tng s gi nng t 1400 3000 gi/nm. b/ Lng ma, m ln: - Lng ma trung bnh nm cao: 15002000 mm. Ma phn b khng u, sn n gi 3500 4000 mm. - m khng kh cao trn 80%, cn bng m lun lun dng. *Nguyn nhn: -Nc ta nm trong vng ni ch tuyn, gc nhp x ln v mi ni trong nm u c 2 ln Mt tri ln thin nh. -Cc khi kh di chuyn qua bin mang li cho nc ta lng ma ln. 2) Da vo bng s liu sau : Nhit trung bnh ti mt s a im. Nhit trung bnh Nhit trung bnh Nhit trung bnh a im thng I ( oC) thng VII ( oC) nm ( oC) Lng Sn 13,3 27,0 21,2 H Ni 16,4 28,9 23,5 Vinh 17,6 29,6 23,9 Hu 19,7 29,4 25,1 Quy Nhn 23,0 29,7 26,8 Tp. H Ch Minh 25,8 27,1 26,9 Hy nhn xt v s thay i nhit t Bc vo Nam. Gii thch nguyn nhn. a/ Nhn xt: -Nhn chung nhit tng dn t Bc vo Nam. -Nhit trung bnh thng VII khng c s chnh lch nhiu gia cc a phng. b/ Gii thch: -Min Bc (t dy Bch M tr ra) ma ng chu nh hng ca gi ma ng Bc, nn cc a im c nhit trung bnh thng I thp hn cc a im min Nam, thng VII min Bc khng chu nh hng ca gi ma ng Bc, nn cc a im trn c nc c nhit trung bnh tng ng nhau. -Min Nam (t dy Bch M tr vo) khng chu nh hng ca gi ma ng Bc, mt khc li nm v thp hn, c gc nhp x ln, nhn c nhiu nhit hn nn cc a im min Nam c nhit trung bnh thng I v c nm cao hn cc a im min Bc. 3) Da vo bng s liu sau :Lng ma, lng bc hi v cn bng m ca mt s a im a im Lng ma Kh nng bc hi Cn bng m H Ni 1.676 mm 989 mm + 687 mm Hu 2.868 mm 1.000 mm + 1.868 mm Tp H Ch Minh 1.931 mm 1.686 mm + 245 mm Hy so snh nhn xt v lng ma, lng bc hi v cn bng m ca ba a im trn. Gii thch. a/ Nhn xt: -Lng ma c s thay i t Bc vo Nam: Hu c lng ma cao nht, sau n tp.HCM v thp nht l H Ni. -Lng bc hi: cng vo pha Nam cng tng mnh. -Cn bng m c s thay i t Bc vo Nam: cao nht Hu, tip n H Ni v thp nht l tp.HCM. b/ Gii thch: -Hu c lng ma cao nht, ch yu ma vo ma thu dng do: +Dy Bch M chn cc lung gi thi theo hng ng Bc v bo t bin ng thi vo. +Hot ng ca di hi t nhit i. +Lng cn bng m cao nht do lng ma nhiu, lng bc hi nh. -Tp.HCM c lng ma kh cao do: +Chu nh hng trc tip ca gi ma Ty Nam t bin thi vo mang theo lng ma ln. +Hot ng ca di hi t nhit i. 13
+Do nhit cao, c bit ma kh ko di nn bc hi mnh v th cn bng m thp nht. -H Ni: lng ma t do c ma ng lnh, t ma. Lng bc hi thp nn cn bng m cao hn tp.HCM. 4) Hy trnh by hot ng ca gi ma nc ta v h qu ca n i vi s phn chia ma khc nhau gia cc khu vc. a/ Gi ma ma ng: (gi ma ng Bc) -T thng XI n thng IV -Ngun gc: cao p lnh Sibir -Hng gi ng Bc -Phm vi: min Bc (dy Bch M tr ra) -c im: +Na u ma ng: lnh, kh +Na sau ma ng: lnh, m, c ma phn. Ring t Nng tr vo, gi tn phong Bc Bn Cu thi theo hng ng Bc gy ma cng ven bin min Trung, cn Nam B v Ty Nguyn l ma kh. b/ Gi ma ma h: (gi ma Ty Nam) -T thng V n thng X -Hng gi Ty Nam +u ma h: khi kh t Bc n Dng thi vo gy ma ln cho Nam B v Ty Nguyn, ring ven bin Trung B v phn nam ca Ty Bc c hot ng ca gi Lo kh, nng. +Gia v cui ma h: gi tn phong t Nam Bn Cu di chuyn v i hng thnh gi Ty Nam, gy ma ln cho Nam B v Ty Nguyn. Cng vi di hi t nhit i gy ma cho c 2 min Nam, Bc v ma vo thng IX cho Trung B. Ring Min Bc gi ny to nn gi ma ng Nam thi vo (do nh hng p thp Bc B). c/ S phn chia ma kh hu gia cc khu vc: -Min Bc c ma ng lnh, t ma; ma h nng m, ma nhiu. -Min Nam c 2 ma r rt: ma kh v ma ma. -Ty Nguyn v ng bng ven bin Trung Trung B c s i lp v 2 ma ma, kh. 5) V sao nc ta c kh hu nhit i, m, gi ma ? -Do v tr a l: nc ta nm hon ton trong vng ai nhit i ni ch tuyn Bc Bn Cu nn kh hu c tnh cht nhit i vi nn nhit cao, nng nhiu, nh sng mnh. -Do nm gn trung tm gi ma chu , trong khu vc chu nh hng gi Mu dch v gi ma chu nn kh hu mang tnh cht gi ma r rt. 6) Hy nu biu hin ca nhit i m gi ma qua cc thnh phn a hnh, sng ngi nc ta ? a/ a hnh: * Xm thc mnh vng i ni - B mt a hnh b ct x, nhiu ni t tr si . - a hnh vng ni vi c nhiu hang ng, thung kh. - Cc vng thm ph sa c b bo mn to thnh t xm bc mu. - Hin tng t trt, l xy ra khi ma ln. *Bi t nhanh ng bng h lu sng: BSH v BSCL hng nm ln ra bin vi chc n hng trm mt. b/ Sng ngi: -Mng li sng ngi dy c. Con sng co chiu dai hn 10 km, nc ta co 2.360 con sng. Trung binh c 20 km ng b bin gp mt ca sng. -Sng ngi nhiu nc, giu ph sa. Tng lng nc la 839 ty m3/nm. Tng lng phu sa hang nm khoang 200 triu tn. -Ch nc theo ma. Mua lu tng ng vi mua ma, mua can tng ng mua kh. Ch ma tht thng cng lm cho ch dng chy ca sng ngi cng tht thng. 7) Thin nhin nhit i m gi ma th hin thnh phn t, sinh vt v cnh quan thin nhin nh th no ? a/ t ai: 14
Qu trnh Feralit l qu trnh hnh thnh t ch yu nc ta. Trong iu kin nhit m cao, qu trnh phong ha din ra vi cng mnh to nn lp t dy. Ma nhiu ra tri cc cht ba-z d tan lm t chua, ng thi c s tch t -xt st v -xt nhm to ra mu vng. Loi t ny gi l t feralit vng. b/ Sinh vt: - H sinh thi rng nhit i m l rng thng xanh l cnh quan ch yu nc ta cc loi nhit i chim u th. Thc vt ph bin l cc loi thuc cc h cy nhit i nh: h u, Du tm, Dung vt trong rng l cc loi chim, th nhit i - C s xut hin cc thnh phn cn nhit i v n i ni cao. 8) Hy nu nh hng ca thin nhin nhit i m gi ma n hot ng sn xut v i sng. a/ nh hng n sn xut nng nghip: *Thun li: nn nhit m cao thun li pht trin nn nng nghip la nc, tng v, a dng ho cy trng, vt nui, pht trin m hnh Nng - Lm kt hp, nng cao nng sut cy trng. *Kh khn: l lt, hn hn, dch bnh, kh hu thi tit khng n nh, ma kh thiu nc, ma ma tha nc b/ nh hng n cc hot ng sn xut khc v i sng: *Thun li pht trin cc ngnh lm nghip, thu sn, GTVT, du lchy mnh cc hot ng khai thc, xy dng vo ma kh. *Kh khn: + Cc hot ng GTVT, du lch, cng nghip khai thc chu nh hng trc tip ca s phn ma kh hu, ch nc sng. + m cao gy kh khn cho qun l my mc, thit b, nng sn. + Cc thin tai nh: ma bo, l lt hn hn v din bin bt thng nh dng, lc, ma , sng mui, rt hi, kh nng gy nh hng ln n i sng v sn xut. + Mi trng thin nhin d b suy thoi. BI 11 & 12. THIN NHIN PHN HA A DNG I. Kin thc trng tm: I. Thin nhin phn ho theo Bc-Nam. 1. Thin nhin phn ho theo Bc Nam ch yu thay i ca kh hu ranh gii l dy Bch M. a/Min kh hu min Bc: (t dy ni Bch M tr ra) -Kh hu nhit i m gi ma c ma ng lnh -Nhit trung bnh: 200C-250C, bin nhit trung bnh nm ln (100C-120C). S thng lnh di 0 20 C c 3 thng. - S phn ho theo ma: ma ng-ma h -Cnh quan: i rng nhit i gi ma. Cc loi nhit i chim u th, ngoi ra cn c cc cy cn nhit i, n i, cc loi th c lng dy. b/Min kh hu min Nam: (t dy ni Bch M tr vo) -Kh hu cn xch o gi ma, nng quanh nm. -Nhit trung bnh: >250C, bin nhit trung bnh nm thp (30C-40C). Khng c thng no di 0 20 C. - S phn ho theo ma: ma ma-ma kh -Cnh quan: i rng cn xch o gi ma. Cc loi ng vt v thc vt thuc vng xch o v nhit i vi nhiu loi. II. Thin nhin phn ho theo ng Ty. a.Vng bin v thm lc a: - Thin nhin vng bin a dng c sc v c s thay i theo tng dng a hnh ven bin, thm lc a. b.Vng ng bng ven bin: Thin nhin thay i theo tng vng: - ng bng Bc B v Nam B m rng vi cc bi triu thp phng, thin nhin tr ph. - Di /bng ven bin Trung B hp ngang, b chia ct, b bin khc khuu, cc cn ct, m ph ph bin thin nhin khc nghit, t ai km mu m, nhng giu tim nng du lch v kinh t bin. 15
c.Vng i ni: Thin nhin rt phc tp (do tc ng ca gi ma v hng ca cc dy ni). Th hin s phn ho thin nhin t ng-Ty Bc B v ng Trng Sn v Ty Nguyn. III.Thin nhin phn ho theo cao 1/ ai nhit i gi ma. - Min Bc: Di 600-700m - Min Nam t 900-1000m -c im kh hu: nhit cao, ma h nng, m thay i tu ni. -Cc lai t chnh: nhm t ph sa (chim 24% din tch c nc). Nhm t Feralit vng i ni thp (> 60%). -Cc h sinh thi: rng nhit i m l rng thng xanh, rng nhit i gi ma. 2.ai cn nhit i gi ma trn ni - Min Bc: 600-2600m. - Min Nam: T 900-2600m. - Khi hu mat me, khng co thang nao trn 250C, ma nhiu hn, m tng. -Cc lai t chnh: t feralit c mn vi c tnh chua, tng t mng. -Cc h sinh thi: rng cn nhit i l rng v l kim 3. ai n i gi ma trn ni T 2600m tr ln (ch c Hong Lin Sn) -c im kh hu: quanh nm nhit di 150C, ma ng di 50C -Cc lai t chnh: ch yu l t mn th. -Cc h sinh thi: cc loi thc vt n i: Lnh sam, quyn... IV. Cc min a l t nhin: 1.Min Bc v ng Bc Bc B -Phm vi: T ngn sng Hng, gm vng ni ng Bc v ng bng BcB. -c im chung: Quan h vi nn Hoa Nam v cu trc a cht kin to. Tn kin to nng yu. Gi ma ng Bc xm nhp mnh. -a hnh: - Hng vng cung (4 cnh cung). Hng nghing chung l Ty Bc ng Nam. +i ni thp ( cao trung bnh khong 600m). +Nhiu a hnh vi (caxt). +ng bng Bc B m rng. B bin phng, nhiu vnh, o, qun o. -Kh hu: ma h nng, ma nhiu, ma ng lnh, t ma. Kh hu, thi tit c nhiu bin ng. C bo. -Sng ngi: mng li sng ngi dy c. Hng Ty Bc ng Nam v hng vng cung. -Th nhng, sinh vt: ai nhit i chn ni h thp. Trong thnh phn c thm cc loi cy cn nhit (d, re) v ng vt Hoa Nam. -Khong sn: giu khong sn: than, st, thic, vonfram, vt liu xy dng, ch-bc-km, b du kh s.Hng 2.Min Ty Bc v Bc Trung B -Phm vi: hu ngn sng Hng n dy Bch M. -c im chung: quan h vi Vn Nam v cu trc a hnh. Giai an Tn kin to a hnh c nng mnh. Gi ma ng Bc gim st v pha Ty v pha Nam. -a hnh: a hnh ni trung bnh v cao chim u th, dc cao. + Hng Ty Bc ng Nam. +ng bng thu nh, chuyn tip t ng bng chu th sang ng bng ven bin. +Nhiu cn ct, bi bin, m ph. -Kh hu: gi ma ng Bc suy yu v bin tnh. S thng lnh di 2 thng ( vng thp). BTB c gi phn Ty Nam, bo mnh, ma ma li vo thng VIII, XII, I. L tiu mn thng VI. -Sng ngi: sng ngi hng Ty Bc ng Nam; BTB hng Ty-ng. Sng c dc ln, nhiu tim nng thu in -Th nhng, sinh vt: c h thng ai cao: ai nhit i gi ma, ai cn nhit i gi ma trn ni c t mn kh, ai n i trn 2600m. Rng cn nhiu Ngh An, H Tnh. -Khong sn: c thic, st, apatit, crm, titan, vt liu xy dng. 16
3.Min Nam Trung B v Nam B. -Phm vi: t dy Bch M tr vo Nam. -c im chung: cc khi ni c, cc b mt sn nguyn bc mn, cc cao nguyn badan, ng bng chu th ln Nam B, ng bng nh, hp NTB. -a hnh: khi ni c Kontum. Cc ni, sn nguyn, cao nguyn cc Nam Trung B v Ty Nguyn. Cc dy ni l hng vng cung. Sn ng th dc, sn Ty thoi. + ng bng ven bin th thu hp, ng bng Nam B th m rng. +ng b bin Nam Trung B nhiu vng vnh. -Kh hu: cn xch o. Hai ma ma, kh r. Ma ma Nam B v Ty Nguyn t thng V n thng X, XI; ng bng ven bin NTB t thng IX n thng XII, l c 2 cc i vo thng IX v thng VI. -Sng ngi: 3 h thng sng: Cc sng ven bin hng Ty-ng ngn, dc (tr sng Ba). Ngoi ra cn c h thng sng Cu Long v h thng sng ng Nai. -Th nhng, sinh vt: thc vt nhit i, xch o chim u th. Nhiu rng, nhiu th ln. Rng ngp mn ven bin rt c trng. -Khong sn: du kh c tr lng ln thm lc a. Ty Nguyn giu b- xt. II. Tr li cu hi v bi tp: 1) Qua bng s liu, biu nhit v lng ma ca H Ni v Tp H Ch Minh, nhn xt v so snh ch nhit, ch ma ca 2 a im trn. to TB nm to TB thng lnh to TB thng nng Bin to Bin to a im (oC) (oC) (oC) TB nm tuyt i H Ni 16,4 28,9 23,5 12,5 40,1 V 21o01B (thng 1) (thng 7) Hu 19,7 29,4 25,1 9,7 32,5 o 16 24B (thng 1) (thng 7) Tp. H Ch Minh 25,8 28,9 27,1 3,1 26,2 V 10o47B (thng 12) (thng 4) a/ Nhn xt: -Nhit trung bnh nm: nh nht l H Ni, sau n Hu v cao nht l tp.HCM. -Nhit trung bnh thng lnh: H Ni v Hu c nhit di 200 C; tp.HCM trn 250 C. -Nhit trung bnh thng nng: H Ni v tp.HCM c nhit tng ng nhau, ring Hu cao hn 0,50 C. -Bin nhit trung bnh nm: cao nht H Ni, sau n Hu v thp nht l tp.HCM. -Bin nhit tuyt i: cao nht H Ni, sau n Hu v thp nht l tp.HCM. b/ Kt lun: -Nhit trung bnh nm v nhit trung bnh thng lnh tng dn t Bc vo Nam. -Bin nhit trung bnh nm v bin nhit tuyt i li gim dn t Bc vo Nam. c/ Nguyn nhn: -Min Nam nm v thp hn nn c gc nhp x ln, nhn c nhiu nhit hn. -Min Bc v ma ng do nh hng ca gi ma ng bc nn nhit h thp nhiu so vi min Nam. 2) Nu c im thin nhin ni bt ca phn lnh th pha Bc v phn lnh th pha Nam nc ta. a/ Min kh hu min Bc: (t dy ni Bch M tr ra) -Kh hu nhit i m gi ma c ma ng lnh -Nhit trung bnh: 200C-250C, bin nhit trung bnh nm ln (100C-120C). S thng lnh di 0 20 C c 3 thng. - S phn ho theo ma: ma ng-ma h -Cnh quan: i rng nhit i gi ma. Cc loi nhit i chim u th, ngoi ra cn c cc cy cn nhit i, n i, cc loi th c lng dy. b/ Min kh hu min Nam: (t dy ni Bch M tr vo) -Kh hu cn xch o gi ma, nng quanh nm. -Nhit trung bnh: trn 250C, bin nhit trung bnh nm thp (30C-40C). Khng c thng no di 0 20 C. -S phn ho theo ma: ma ma-ma kh 17
-Cnh quan: i rng cn xch o gi ma. Cc loi ng vt v thc vt thuc vng xch o v nhit i vi nhiu loi. 3) Nu khi qut s phn ha thin nhin theo hng ng Ty. Dn chng v mi lin h cht ch gia c im thin nhin vng thm lc a, vng ng bng ven bin v vng i ni k bn. a/ Vng bin v thm lc a: - Thin nhin vng bin a dng c sc v c s thay i theo tng dng a hnh ven bin, thm lc a. b/ Vng ng bng ven bin: thin nhin thay i theo tng vng: - ng bng Bc B v Nam B m rng vi cc bi triu thp phng, thin nhin tr ph. -Di ng bng ven bin Trung b hp ngang, b chia ct, b bin khc khuu, cc cn ct, m ph ph bin thin nhin khc nghit, t ai km mu m, nhng giu tim nng du lch v kinh t bin. c/ Vng i ni: thin nhin rt phc tp (do tc ng ca gi ma v hng ca cc dy ni). Th hin s phn ho thin nhin t ng-Ty Bc B v ng Trng Sn v Ty Nguyn. 4) Trnh by c im t nhin c bn ca min Bc v ng Bc Bc B. Nhng thun li v kh khn ca iu kin t nhin trong vic pht trin kinh t ca min. -Phm vi: T ngn sng Hng, gm vng ni ng Bc v ng bng BcB. -a hnh: hng vng cung (4 cnh cung), vi hng nghing chung l Ty Bc-ng Nam. +i ni thp ( cao trung bnh khong 600m). +Nhiu a hnh vi (caxt). +ng bng Bc B m rng. B bin phng, nhiu vnh, o, qun o. -Kh hu: ma h nng, ma nhiu, ma ng lnh, t ma vi s xm nhp mnh ca gi ma ng Bc. Kh hu, thi tit c nhiu bin ng. C bo. -Sng ngi: mng li sng ngi dy c. Hng Ty Bc-ng Nam v hng vng cung. -Th nhng, sinh vt: ai nhit i chn ni h thp. Trong thnh phn c thm cc loi cy cn nhit (d, re) v ng vt Hoa Nam. -Khong sn: giu khong sn: than, st, thic, vonfram, vt liu xy dng, ch-bc-km, b du kh s.Hng *Thun li: giu ti nguyn khong sn, kh hu c ma ng lnh c th trng rau qu cn nhit, n i, nhiu cnh quan p pht trin du lch *Kh khn: s bt thng ca thi tit, nht l vo ma ng lnh. 5) Trnh by c im t nhin c bn ca min Ty Bc v Bc Trung B. Nhng thun li v kh khn ca iu kin t nhin trong vic pht trin kinh t ca min. -Phm vi: hu ngn sng Hng n dy Bch M. -a hnh: a hnh ni trung bnh v cao chim u th, dc cao. + Hng Ty Bc-ng Nam. +ng bng thu nh, chuyn tip t ng bng chu th sang ng bng ven bin. +Nhiu cn ct, bi bin, m ph. -Kh hu: gi ma ng Bc suy yu v bin tnh. S thng lnh di 2 thng ( vng thp). Bc Trung B c gi phn Ty Nam, bo mnh, ma ma li vo thng VIII, XII, I. L tiu mn thng VI. -Sng ngi: sng ngi hng Ty Bc-ng Nam; Bc Trung B hng ty ng. Sng c dc ln, nhiu tim nng thu in -Th nhng, sinh vt: c h thng ai cao: ai nhit i gi ma, ai cn nhit i gi ma trn ni c t mn kh, ai n i trn 2600m. Rng cn nhiu Ngh An, H Tnh. -Khong sn: c thic, st, apatit, crm, titan, vt liu xy dng. *Thun li: chn nui i gia sc, trng cy cng nghip, pht trin nng-lm kt hp trn cc cao nguyn, nhiu m ph thun li nui trng thu sn, sng ngi c gi tr thu in. *Kh khn: nhiu thin tai nh: bo, l, l t, hn hn 6) Trnh by c im t nhin c bn ca min Nam Trung B v Nam B. Nhng thun li v kh khn ca iu kin t nhin trong vic pht trin kinh t ca min. -Phm vi: t dy Bch M tr vo Nam. -a hnh: khi ni c Kontum. Cc ni, sn nguyn, cao nguyn cc Nam Trung B v Ty Nguyn. Cc dy ni l hng vng cung. Sn ng th dc, sn Ty thoi. +ng bng ven bin th thu hp, ng bng Nam B th m rng. 18
+ng b bin Nam Trung B nhiu vng vnh. -Kh hu: cn xch o. Hai ma ma, kh r. Ma ma Nam B v Ty Nguyn t thng V n thng X, XI; ng bng ven bin NTB t thng IX n thng XII, l c 2 cc i vo thng IX v thng VI. -Sng ngi: 3 h thng sng: cc sng ven bin hng Ty-ng ngn, dc (tr sng Ba). Ngoi ra cn c h thng sng Cu Long v h thng sng ng Nai. -Th nhng, sinh vt: thc vt nhit i, xch o chim u th. Nhiu rng, nhiu th ln. Rng ngp mn ven bin rt c trng. -Khong sn: du kh c tr lng ln thm lc a. Ty Nguyn giu b- xt. *Thun li: t ai, kh hu thun li cho sn xut nng-lm nghip v nui trng thu sn, ti nguyn rng phong ph, ti nguyn bin a dng v c gi tr kinh t. *Kh khn: xi mn, ra tri t vng i ni, ngp lt ng bng Nam b, thiu nc vo ma kh. BI 14. S DNG, BO V TI NGUYN THIN NHIN V MI TRNG I. Kin thc trng tm: I. S dng v bo v ti nguyn thin nhin. a. Ti nguyn rng: - Rng ca nc ta ang c phc hi. + Nm 1943: 14,3 triu ha (70% din tch l rng giu) + 1983: 7,2 triu ha. + 2005: 12,7 triu ha (chim 38%). - Tng din tch rng v t l che ph rng nm 2005 vn thp hn nm 1943 (43%). - Cht lng rng b gim st : din tch rng giu gim, 70% din tch rng l rng ngho v rng mi phc hi. * Cc bin php bo v: - i vi rng phng h c k hoch, bin php bo v, nui dng rng hin c, trng rng trn t trng, i ni trc. - i vi rng c dng: Bo v cnh quan, a dng sinh hc ca cc vn quc gia v khu bo tn thin nhin. - i vi rng sn xut: Pht trin din tch v cht lng rng, ph v cht lng t rng. * ngha ca vic bo v rng. - V kinh t: Cung cp g, dc phm, pht trin du lch sinh thi. - V mi trng: Chng xi mn t, hn ch l lt, iu ho kh hu.. b. a dng sinh hc Suy gim a dng sinh hc - Gii sinh vt nc ta c tnh a dng sinh vt cao. - S lng loi thc vt v ng vt ang b suy gim nghim trng. Nguyn nhn - Khai thc qu mc lm thu hp din tch rng t nhin v lm ngho tnh a dng ca sinh vt. - i nhim mi trng c bit l mi trng nc lm cho ngun thu sn b gim st. Bin php bo v a dng sinh hc - Xy dng h thng vn quc gia v khu bo tn thin nhin. - Ban hnh sch Vit Nam. - Quy nh khai thc v g, ng vt, thu sn. II. S dng v bo v ti nguyn t. Hin trng s dng t - Nm 2005, c 12,7 triu ha t c rng v 9,4 triu ha t s dng trong nng nghip (chim hn 28% tng din tch t t nhin), 5,3 triu ha t cha s dng. - Bnh qun t nng nghip tnh theo u ngi l 0,1 ha. Kh nng m rng t nng nghip ng bng v min ni l khng nhiu. Suy thoi ti nguyn t - Din tch t trng i trc gim mnh nhng din tch t ai b suy thoi vn cn rt ln. 19
- C nc c khong 9,3 triu ha t b e do sa mc ho (chim khong 28%). Bin php bo v ti nguyn t - i vi t vng i ni: + p dng tng th cc bin php thu li, canh tc hp l: lm rung bc thang, trong cy theo bng. + Ci to t hoang i trc bng cc bin php nng-lm kt hp. Bo v rng, t rng, ngn chn nn du canh du c. - i vi t nng nghip: + Cn c bin php qun l cht ch v c k hoch m rng din tch. + Thm canh nng cao hiu qu s dng t, chng bc mu. + Bn phn ci to t thch hp, chng nhim t, thoi ha t. III. S dng v bo v cc ti nguyn khc 1.Ti nguyn nc: a/Tnh hnh s dng: -Cha khai thc ht tim nng v hiu qu s dng thp. Nhiu ni khai thc nc ngm qu mc. -Tnh trng tha nc gy l lt vo ma ma, thiu nc gy hn hn vo ma kh. - Mc nhim mi trng nc ngy cng tng, thiu nc ngt. b/Bin php bo v: -Xy cc cng trnh thu li cp nc, thot nc -Trng cy nng che ph, canh tc ng k thut trn t dc. -Quy hoch v s dng ngun nc c hiu qu. -X l c s sn xut gy nhim. -Gio dc thc ngi dn bo v mi trng. 2.Ti nguyn khoang sn: a/Tnh hnh s dng: Nc ta c nhiu m khong sn nhng phn nhiu l m nh, phn tn nn kh khn trong qun l khai thc, gy lng ph ti nguyn v nhim mi trng khai thc ba bi, khng quy hoch b/Bin php bo v: -Qun l cht ch vic khai thc. Trnh lng ph ti nguyn v lm nhim mi trng t khu khai thc, vn chuyn ti ch bin khong sn. -X l cc trng hp khai thc khng giy php, gy nhim. 3.Ti nguyn du lch: a/Tnh hnh s dng: Tnh trng nhim mi trng xy ra nhiu im du lch khin cnh quan du lch b suy thoi. b/Bin php bo v: Cn bo tn, tn to gi tr ti nguyn du lch v bo v mi trng du lch khi b nhim, pht trin du lch sinh thi IV. Bo v mi trng. - Tnh trng mt cn bng sinh thi mi trng: +S mt cn bng ca cc chu trnh tun hon vt cht gy nn bo lt, hn hn V d: Ph rng t b xi mn, ra tri, h mc nc ngm, tng tc dng chy, bin i kh hu, sinh vt e do b tuyt chng - Tnh trng nhim mi trng: + nhim ngun nc: nc thi cng nghip v sinh hot ra sng h cha qua x l. + nhim khng kh: cc im dn c, khu cng nghipVt qu mc tiu chun cho php. + nhim t: nc thi, rc thi sau phn hu u ngm xung t, do sn xut nng nghip. V. Chin lc quc gia v bo v ti nguyn v mi trng. - Duy tr cc h sinh thi, cc qu trnh sinh thi ch yu v cc h thng sng c ngha quyt nh n i sng con ngi. - m bo s giu c ca t nc v vn gen, cc loi nui trng, cc loi hoang di, c lin quan n li ch lu di. - m bo vic s dng hp l cc ngun ti nguyn thin nhin, iu khin vic s dng trong gii hn c th phc hi c. 20
- m bo cht lng moi trng ph hp vi yu cu v i sng con ngi. - Phn u t ti trng thi n nh dn s mc cn bng vi kh nng s dng hp l cc ti nguyn thin nhin. - Ngn nga nhim mi trng, kim sot v ci thin mi trng. II. Tr li cu hi v bi tp: 1) Nu tnh trng suy gim ti nguyn rng v hin trng rng nc ta. ngha v cc bin php bo v ti nguyn rng ? a/ Ti nguyn rng: - Rng ca nc ta ang c phc hi. + Nm 1943: 14,3 triu ha (70% din tch l rng giu) + Nm 1983: din tch rng gim cn 7,2 triu ha, trung bnh mi nm gim 0,18 triu ha. + Nm 2005: 12,7 triu ha (chim 38%)hin nay c xu hng tng tr li. - T l che ph rng nm 2005 t 40% nhng vn thp hn nm 1943 (43%). - Cht lng rng b gim st: nm 1943, 70% din tch rng l rng giu, n nm 2005 th 70% din tch rng l rng ngho v rng mi phc hi. b/ Cc bin php bo v: -i vi rng phng h: c k hoch, bin php bo v, nui dng rng hin c, trng rng trn t trng, i ni trc. -i vi rng c dng: bo v cnh quan, a dng sinh hc ca cc vn quc gia v khu bo tn thin nhin. -i vi rng sn xut: Pht trin din tch v cht lng rng, ph v cht lng t rng. -Nh nc c chnh sch giao t giao rng cho ngi dn v thc hin chin lc trng 5 triu ha rng n nm 2010. c/ ngha ca vic bo v rng. - V kinh t: cung cp g, dc phm, pht trin du lch sinh thi. - V mi trng: chng xi mn t, hn ch l lt, iu ho kh hu.. 2) Nu biu hin v nguyn nhn ca s suy gim a dng sinh hc nc ta. Cc bin php bo v a dng sinh hc ? a/ Suy gim a dng sinh hc - Gii sinh vt nc ta c tnh a dng sinh vt cao. - S lng loi thc vt v ng vt ang b suy gim nghim trng. +Thc vt gim 500 loi trn tng s 14.500 loi bit, trong c 100 loi c nguy c tuyt chng. + Th gim 96 loi trn tng s 300 loi bit, trong c 62 loi c nguy c tuyt chng. + Chim gim 57 loi trn tng s 830 loi bit, trong c 29 loi c nguy c tuyt chng. b/ Nguyn nhn - Khai thc qu mc lm thu hp din tch rng t nhin v lm ngho tnh a dng ca sinh vt. - nhim mi trng c bit l mi trng nc lm cho ngun thu sn b gim st. c/ Bin php bo v a dng sinh hc - Xy dng h thng vn quc gia v khu bo tn thin nhin. - Ban hnh sch Vit Nam. - Quy nh khai thc v g, ng vt, thu sn. 3) Trnh by hin trng s dng ti nguyn t v tnh trng suy thoi ti nguyn t nc ta. Cc bin php bo v t vng i ni v vng ng bng. a/ Hin trng s dng t - Nm 2005, c 12,7 triu ha t c rng v 9,4 triu ha t s dng trong nng nghip (chim hn 28% tng din tch t t nhin), 5,3 triu ha t cha s dng. - Bnh qun t nng nghip tnh theo u ngi thp (0,1 ha). Kh nng m rng t nng nghip ng bng v min ni l khng nhiu. b/ Suy thoi ti nguyn t - Din tch t trng i trc gim mnh nhng din tch t ai b suy thoi vn cn rt ln. - C nc c khong 9,3 triu ha t b e do hoang mc ho (chim khong 28%). c/ Bin php bo v ti nguyn t 21
- i vi t vng i ni: + p dng tng th cc bin php thu li, canh tc hp l: lm rung bc thang, trong cy theo bng. + Ci to t hoang i trc bng cc bin php nng-lm kt hp. Bo v rng, t rng, ngn chn nn du canh du c. - i vi t nng nghip: + Cn c bin php qun l cht ch v c k hoch m rng din tch. + Thm canh nng cao hiu qu s dng t, chng bc mu. + Bn phn ci to t thch hp, chng nhim t, thoi ha t. 4) Nu tnh hnh s dng v cc bin php bo v ti nguyn nc nc ta. a/ Tnh hnh s dng: -Cha khai thc ht tim nng v hiu qu s dng thp. Nhiu ni khai thc nc ngm qu mc. -Tnh trng tha nc gy l lt vo ma ma, thiu nc gy hn hn vo ma kh. - Mc nhim mi trng nc ngy cng tng, thiu nc ngt. b/ Bin php bo v: -Xy cc cng trnh thu li cp nc, thot nc -Trng cy nng che ph, canh tc ng k thut trn t dc. -Quy hoch v s dng ngun nc c hiu qu. -X l c s sn xut gy nhim. -Gio dc thc ngi dn bo v mi trng. 5) Nu tnh hnh s dng v cc bin php bo v ti nguyn khong sn nc ta. a/ Tnh hnh s dng: Nc ta c nhiu m khong sn nhng phn nhiu l m nh, phn tn nn kh khn trong qun l khai thc, gy lng ph ti nguyn v nhim mi trng khai thc ba bi, khng quy hoch b/ Bin php bo v: -Qun l cht ch vic khai thc. Trnh lng ph ti nguyn v lm nhim mi trng t khu khai thc, vn chuyn ti ch bin khong sn. -X l cc trng hp khai thc khng giy php, gy nhim. 6) Nu tnh hnh s dng v cc bin php bo v ti nguyn du lch nc ta. a/ Tnh hnh s dng: Tnh trng nhim mi trng xy ra nhiu im du lch khin cnh quan du lch b suy thoi. b/ Bin php bo v: Cn bo tn, tn to gi tr ti nguyn du lch v bo v mi trng du lch khi b nhim, pht trin du lch sinh thi. BI 15. BO V MI TRNG V PHNG CHNG THIN TAI I. Kin thc trng tm: I. Bo: a. Hot ng ca bo Vit nam: - Thi gian hot ng t thng 06, kt thc thng 11, c bit l cc thng 9,10. - Ma bo chm dn t Bc vo Nam. - Bo hot ng mnh nht ven bin Trung B. Nam B t chu nh hng ca bo. - Trung bnh mi nm c 8 trn bo. b. Hu qu ca bo - Ma ln trn din rng, gy ngp ng ng rung, ng giao thng, thu triu dng cao lm ngp mn vng ven bin. - Gi mnh lm lt p tu thuyn, tn ph nh ca - nhim mi trng gy dch bnh. c .Bin php phng chng bo - D bo chnh xc v qu trnh hnh thnh v hng di chuyn cu cn bo. - Thng bo cho tu thuyn tr v t lin. - Cng c h thng k ven bin. 22
- S tn dn khi c bo mnh. - Chng l lt ng bng, chng xi mn l qut min ni. II. Ngp lt, l qut v hn hn Cc thin tai Ngp lt L qut Hn hn Ni hay xy ra BSH v BSCL, h lu Xy ra t ngt min ni Nhiu a phng cc sng min Trung. Thi gian Ma ma (t thng 5 n Thng 06-10 min Bc. Ma kh (thng 11-4). hot ng thng 10). Ring Duyn hi Thng 10-12 min Trung. min Trung t thng 9 n thng 12. Hu qu Ph hu ma mng, tc Thit hi v tnh mng v ti Mt ma, chy rng, nghn giao thng, nhim sn ca dn c. thiu nc cho sn xut mi trng v sinh hot. Nguyn nhn - a hnh thp. - a hnh dc. - Ma t. - Ma nhiu, tp trung theo - Ma nhiu, tp trung theo - Cn bng m <0. ma. ma. - nh hng ca thu - Rng b cht ph. triu. Bin php - Xy dng iu, h - Trng rng, qun l v s - Trng rng. phng chng thng thu li. dng t ai hp l. - Xy dng h thng - Canh tc hiu qu trn t thu li. dc. - Trng cy chu hn. - Quy hoch cc im dn c. III.Cc thin tai khc - ng t: Ty Bc, ng Bc c hot ng ng t mnh nht. - Cc loi thin tai khc: Lc, ma , sng mui Gy thit hi ln n sn xut v i sng nhn dn. II. Tr li cu hi v bi tp: 1) Vn ch yu v bo v mi trng nc ta l g ? V sao ? - Tnh trng mt cn bng sinh thi mi trng: +S mt cn bng ca cc chu trnh tun hon vt cht gy nn s gia tng bo lt, hn hn V d: Ph rng t b xi mn, ra tri, h mc nc ngm, tng tc dng chy, bin i kh hu, sinh vt e do b tuyt chng - Tnh trng nhim mi trng: + nhim ngun nc: do nc thi cng nghip v sinh hot ra sng h cha qua x l. + nhim khng kh: cc im dn c, khu cng nghip do kh thi ca cc nh my cng nghip, phng tin giao thng i livt qu mc tiu chun cho php. + nhim t: do nc thi, rc thi sau phn hu u ngm xung t, do sn xut nng nghip. 2) Hy nu thi gian hot ng v hu qu ca bo Vit Nam v bin php phng chng bo. a/ Hot ng ca bo Vit Nam: - Thi gian hot ng t thng 06, kt thc thng 11, c bit l cc thng 9,10. - Ma bo chm dn t Bc vo Nam. - Bo hot ng mnh nht ven bin Trung B. Ring Nam B t chu nh hng ca bo. - Trung bnh mi nm c 8 trn bo. b/ Hu qu ca bo: - Ma ln trn din rng, gy ngp ng ng rung, ng giao thng, thu triu dng cao lm ngp mn vng ven bin. - Gi mnh lm lt p tu thuyn, tn ph nh ca - nhim mi trng gy dch bnh. c/ Bin php phng chng bo: - D bo chnh xc v qu trnh hnh thnh v hng di chuyn cu cn bo. - Thng bo cho tu thuyn tr v t lin. 23
- Cng c h thng k ven bin. - S tn dn khi c bo mnh. - Chng l lt ng bng, chng xi mn l qut min ni. 3) Nu cc vng hay xy ra ngp lt nc ta. V sao ? Cn lm g gim nh tc hi do ngp lt. Vng ng bng nc ta hay xy ra ngp lt. -ng bng sng Hng ngp lt nghim trng l do din ma bo rng, l tp trung trn cc h thng sng ln, mt t thp, xung quanh c bao bc, mc th ha cao cng lm cho ngp lt nghim trng. -ng bng sng Cu Long ngp lt khng ch do ma l gy ra m cn do triu cng. - Trung B ngp lt mnh vo thng 9, 10 l do ma bo, nc bin dng v l ngun v. *Bin php gim nh tc hi: xy dng iu, h thng thu li 4) Nu cc vng hay xy ra l qut nc ta. Cn lm g gim nh tc hi do l qut. L qut thng xy ra nhng lu vc sng sui min ni, ni c a hnh chia ct mnh, dc ln, mt lp ph thc vt, b mt t d b bc mn khi c ma ln. Xy ra vo thng 06-10 min Bc v thng 10-12 min Trung. *Bin php gim nh tc hi: - Trng rng, qun l v s dng t ai hp l. - Canh tc hiu qu trn t dc. - Quy hoch cc im dn c. 5) Nu cc vng hay xy ra hn hn nc ta. Cn lm g gim nh tc hi do hn hn ? -Min Bc: ti cc thung lng khut gi nh: Yn Chu, sng M (Sn La), Lc Ngn (Bc Giang), ma kh ko di 3-4 thng. -Min Nam: thi k kh hn ko di 4-5 thng ng bng Nam B v Ty Nguyn. -Vng ven bin cc Nam Trung B ma kh ko di 6-7 thng. *Bin php gim nh tc hi: xy dng cc cng trnh thu li hp l 6) nc ta ng t hay xy ra nhng vng no ? ng t thng xy ra cc t gy su. Ty Bc nc ta l khu vc c hot ng ng t mnh nht, sau n khu vc ng Bc. Khu vc Trung B t hn, cn Nam B biu hin rt yu. Ti vng bin, ng t tp trung ven bin Nam Trung B. 7) Hy nu cc nhim v ch yu ca Chin lc quc gia v bo v ti nguyn v mi trng. - Duy tr cc h sinh thi, cc qu trnh sinh thi ch yu v cc h thng sng c ngha quyt nh n i sng con ngi. - m bo s giu c ca t nc v vn gen, cc loi nui trng, cc loi hoang di, c lin quan n li ch lu di. - m bo vic s dng hp l cc ngun ti nguyn thin nhin, iu khin vic s dng trong gii hn c th phc hi c. - m bo cht lng moi trng ph hp vi yu cu v i sng con ngi. - Phn u t ti trng thi n nh dn s mc cn bng vi kh nng s dng hp l cc ti nguyn thin nhin. - Ngn nga nhim mi trng, kim sot v ci thin mi trng. BI 16. C IM DN S V PHN B DN C NC TA I.Kin thc trng tm: 1. Vit Nam l nc ng dn, c nhiu thnh phn dn tc. - Nm 2006 dn s nc ta l 84,1 triu ngi, th 3 NA, 13 trn th gii. Ngun lao ng di do, th trng tiu th rng ln, bn cnh gy tr ngi trong gii quyt vic lm, nng cao cht lng cuc sng. - C 54 dn tc, ng nht l ngi Kinh (86.2%) on kt to nn sc mnh dn tc, a dng vn ho, nhng vn cn chnh lch v trnh pht trin kinh t, nht l i vi cc dn tc t ngi, mc sng cn thp. 2. Dn s tng nhanh, dn s tr. - Dn s nc ta tng nhanh c bit l na cui th k XX: 1965-75: 3%, 1979-89: 2.1%. - Thi k 2000-2005 cn1,32% gim ng k nhng vn cn cao, mi nm tng hn 1 triu ngi. 24
Sc p ln pht trin kinh t, bo v TNMT, nng cao cht lng cuc sng. - Dn s tr: tui lao ng khong 64,0% dn s, tr em chim 27%, tui gi ch 9,0% (2005). LLL di do, tr nn nng ng, sng to, bn cnh kh khn trong gii quyt vic lm. 3. S phn b dn c khng u - Mt dn s: 254 ngi/km2 (2006) phn b khng u a/ Phn b khng u gia ng bng min ni: + ng bng: 1/4 din tch chim 3/4 dn s BSH cao nht, 1.225 ngi/km2 , gp 5 ln c nc. + Min ni: 3/4 din tch - chim 1/4 dn s Ty Nguyn 89 ngi/km2, Ty Bc 69 ngi/km2 b/ Phn b khng u gia nng thn v thnh th: + Nng thn: 73,1%, c xu hng gim. + Thnh th: 26,9%, c xu hng tng. - Nguyn nhn: KTN, KTXH, lch s khai thc lnh th. - Hu qu: S dng lng ph, khng hp l lao ng, kh khn trong khai thc ti nguyn 4. Chin lc pht trin dn s hp l v s dng c hiu qu ngun lao ng nc ta: - Tuyn truyn v thc hin chnh sch KHHDS c hiu qu. - Phn b dn c, lao ng hp l gia cc vng. - Quy hoch v c chnh sch thch hp nhm p ng xu th chuyn dch c cu dn s nng thn v thnh th. - M rng th trng xut khu lao ng, y mnh o to ngi lao ng c tay ngh cao, c tc phong cng nghip. - Pht trin cng nghip min ni v nng thn nhm s dng ti a ngun lao ng ca t nc. II.Tr li cu hi v bi tp: 1/- Phn tch tc ng ca c im dn c nc ta i vi s pht trin kinh t x hi v mi trng : a/ Thun li: - Dn s ng nn c ngun lao ng di do, th trng tiu th rng ln. - Dn s tng nhanh, c cu dn s tr to ra ngun lao ng b sung ln, tip thu nhanh khoa hc k thut. b/ Kh khn: - i vi pht trin kinh t: + Tc tng dn s cha ph hp tc tng trng kinh t. + Vn vic lm lun l thch thc i vi nn kinh t. + S pht trin kinh t cha p ng c tiu dng v tch ly. + Chm chuyn dch c cu kinh t theo ngnh v theo lnh th. - i vi pht trin x hi: + Cht lng cuc sng chm ci thin, thu nhp bnh qun u ngi cn thp. + Gio dc, y t, vn ha cn gp nhiu kh khn. - i vi ti nguyn mi trng: + S suy gim cc TNTN. + nhim mi trng. + Khng gian c tr cht hp. 2/ V sao nc ta hin nay, t l gia tng dn s c xu hng gim, nhng quy m dn s vn tip tc tng ? Nu v d minh ha: - Do quy m dn s nc ta ln, s ngi trong tui sinh cao, nn t l gia tng gim, nhng quy m dn s vn tip tc tng . - V d: vi quy m dn s 70 triu ngi, t l gia tng dn s 1,5%, th mi nm dn s tng 1,05 triu ngi. Nhng nu quy m dn s l 84 triu ngi, t l gia tng dn s l 1,31%, th mi nm dn s tng thm 1,10 triu ngi. 3/ V sao nc ta phi thc hin phn b li dn c cho hp l ? Nu mt s phng hng v bin php thc hin trong thi gian qua: a/ Nc ta phi thc hin phn b li dn c cho hp l l do: 25
- Mt dn s trung bnh nc ta: 254 ngi/km2 (2006), nhng phn b khng u. - Phn b khng u gia ng bng min ni: + ng bng: 1/4 din tch chim 3/4 dn s BSH cao nht, 1.225 ngi/km2 , gp 5 ln c nc. + Min ni: 3/4 din tch - chim 1/4 dn s Ty Nguyn 89 ngi/km2, Ty Bc 69 ngi/km2, trong khi vng ny li giu TNTN. - Phn b khng u gia nng thn v thnh th: + Nng thn: 73,1%, c xu hng gim. + Thnh th: 26,9%, c xu hng tng. - S phn b dn c cha hp l lm nh hng rt ln n vic s dng alo ng, khai thc ti nguyn. V vy, phn b li dn c v lao ng trn phm vi c nc l rt cn thit. b/ Mt s phng hng v bin php thc hin trong thi gian va qua : - Tuyn truyn v thc hin chnh sch KHHDS c hiu qu. - Phn b dn c, lao ng hp l gia cc vng. - Quy hoch v c chnh sch thch hp nhm p ng xu th chuyn dch c cu dn s nng thn v thnh th. - M rng th trng xut khu lao ng, y mnh o to ngi lao ng c tay ngh cao, c tc phong cng nghip. - Pht trin cng nghip min ni v nng thn nhm s dng ti a ngun lao ng ca t nc. BI 17. LAO NG V VIC LM I.Kin thc trng tm: 1. Ngun lao ng - Dn s hot dng kinh t nc ta chim 51,2% tng s dn (42,53 triu ngi), mi nm tng hn 1 triu lao ng. L lc lng quyt nh pht trin kinh t t nc. - Ngi lao ng cn c, sng to, c kinh nghim sx. - Cht lng lao ng ngy c nng cao, ngun lao ng qua o to chim 25,0%. Vn cha p ng yu cu hin nay, nht l lao ng c trnh cao. - Cht lng lao ng cc vng khng ng u. - C s chnh lch kh ln v cht lng lao ng gia thnh th v nng thn. 2. C cu lao ng a/ C cu lao ng theo cc ngnh kinh t Lao ng c xu hng gim k/v 1 (57,3%), tng k/v 2 (18,2%) v 3 (24,5%). Tuy nhin lao ng trong k/v 1 vn cn cao s thay i trn nh vo cuc CMKHKT v qu trnh i mi. b/ C cu lao ng theo thnh phn kinh t Giai on 2000-2005, lao ng ngoi Nh nc chim 88,9%, Nh nc chim 9,5% v c vn u t nc ngoi c xu hng tng, chim 1,6%. c/ C cu lao ng theo thnh th v nng thn Lao ng thnh th ngy cng tng chim 25,0%, nng thn gim chim 75,0% (2005). Lao ng nhn chung nng sut cn thp, qu thi gian lao ng vn cn cha c s dng trit . 3. Vn vic lm v hng gii quyt - Mc d mi nm nc ta to ra khong 1 triu ch lm mi nhng tnh trng vic lm vn cn gay gt. - Nm 2005, t l tht nghip ca c nc l 2,1%, cn thiu vic lm l 8,1%. Tht nghip thnh th cao: 5,3%, thiu vic lm thnh th l 4,5%. nng thn, tht nghip l 1,1%, thiu vic lm l 9,3%. * Hng gii quyt - Phn b li dn c v ngun lao ng . - Thc hin tt chnh sch dn s, sc kho sinh sn. - a dng ha cc hot ng sn xut. - Tng cng hp tc thu ht vn u t nc ngoi, m rng sn xut hng XK. - a dng cc loi hnh o to, nng cao cht lng ngun lao ng. - y mnh xut khu lao ng. 26
II. Tr li cu hi v bi tp: 1/ Phn tch nhng th mnh v hn ch ca ngun lao ng nc ta? a/ Th mnh: -Nm 2005, dn s hot ng kinh t ca nc ta l 42,53 triu ngi (51,2% tng s dn). -Mi nm tng thm 1 triu lao ng. -Lao ng cn c, sng to c tinh thn ham hc hi, kinh nghim tch ly qua nhiu th h. -Cht lng lao ng ngy cng c nng cao nh nhng thnh tu pht trin trong vn ha, gio dc v y t. b/ Hn ch: -Thiu tc phong cng nghip, k lut lao ng cha cao. -Lao ng trnh cao cn t, i ng qun l, cng nhn lnh ngh cn thiu. -Phn b khng ng u. i b phn lao ng tp trung ng bng v hot ng trong nng nghip, vng ni v cao nguyn li thiu lao ng, nht l lao ng c k thut. 2/ Hy nu mt s chuyn bin v c cu lao ng trong cc ngnh kinh t quc dn nc ta hin nay. - Lao ng trong ngnh nng, lm, ng nghip chim t trng cao nht. - Xu hng: gim t trng lao ng nng, lm, ng nghip (cn 57,3% - 2005); tng t trng lao ng cng nghip, xy dng (ln 18,2%) v t trng dch v cng tng nhng cn chm (24,5%). 3/ Trnh by cc phng hng gii quyt vic lm nhm s dng hp l lao ng nc ta ni chung v a phng em ni ring. Phng hng gii quyt vic lm: - Phn b li dn c v ngun lao ng. - Thc hin tt chnh sch dn s, sc khe sinh sn. - a dng ha cc hot ng sn xut, ch n hot ng cc ngnh dch v. - Tng cng hp tc lin kt thu ht vn u t nc ngoi, m rng sn xut hng xut khu. - a dng ha cc loi hnh o to. - y mnh xut khu lao ng. BI 18. TH HA I.Kin thc trng tm: 1. c im a/ Qu trnh th ho nc ta c nhiu chuyn bin : - Thnh C Loa, kinh ca Nh nc u Lc, c coi l th u tin ca nc ta. - Th k XXI, xut hin thnh Thng Long. - Thi Php thuc, xut hin mt s th ln: H Ni, Hi Phng, Nam nh - th ho nc ta din ra chm chp, trnh TH nc ta cn thp. b/ T l dn thnh th ngy cng tng: nm 2005 chim 26,9%, nhng vn cn thp so vi cc nc trong khu vc. c/ th nc ta c quy m khng ln, phn b khng u gia cc vng. 2. Mng li th Da vo s dn, chc nng, MDS, t l phi nng nghipn 8/2004 nc ta chia lm 6 loi th: - Loi B: H Ni v TP HCM, v loi 1, 2, 3, 4, 5. - C 5 th trc thuc Trung ng: H Ni, tp.H Ch Minh, Hi Phng, Nng, Cn Th 3. nh hng ca th ho n pht trin kinh t x hi th ho nh hng mnh m n qu trnh chuyn dch c cu kinh t t nc v a phng. - th c nh hng rt ln n pht trin kinh t x hi. Nm 2005, khu vc th ng gp 70,4% GDP c nc, 84% GDP cng nghip, 87% GDP dch v, 80% ngn sch Nh nc. - th l th trng c sc mua ln, ni tp trung ng lao ng c trnh chuyn mn, c c s vt cht k thut hin i. - Thu ht vn u t ln, to ng lc pht trin kinh t. - To nhiu vic lm v thu nhp cho ngi lao ng. 27
- Tc ng tiu cc: nhim mi trng, trt t x hi, vic lm, nh II.Tr li cu hi v bi tp: 1/ Trnh by c im th ha nc ta ? * Qu trnh th ha nc ta din ra chm chp, trnh th ha thp: + T th k III trc Cng nguyn v trong sut thi k phong kin, nc ta mi hnh thnh mt s th quy m nhn chung cn nh nh: Ph Xun, Hi An, Nng, Ph Hin + Thi Php thuc, cng nghip ha cha pht trin. n nhng nm 30 ca th k XX mi c mt s th ln c hnh thnh nh: H Ni, Hi Phng, Nam nh + T sau Cch mng thng Tm nm 1945 n nm 1954, qu trnh th ha din ra chm, cc th khng c s thay i nhiu. + T 1954 n 1975, th pht trin theo hai xu hng khc nhau: min Nam, chnh quyn Si Gn dng th ha nh mt bin php dn dn phc v chin tranh, t nm 1965 n nm 1972, cc th b chin tranh ph hoi, qu trnh th ha chng li. + T nm 1975 n nay, qu trnh th ha c chuyn bin kh mnh, th c m rng v pht trin nhanh hn, c bit l cc th ln. Tuy nhin, c s h tng ca cc th (h thng giao thng, in, nc, cc cng trnh phc li x hi) vn cn mc thp so vi cc nc trong khu vc v th gii. * T l dn thnh th tng: + Nm 1990 dn s thnh th nc ta mi ch t 19,5% th n nm 2005 con s ny tng ln 26,9%. + Tuy nhin, t l dn thnh th cn thp so vi cc nc trong khu vc . * Phn b th khng ng u gia cc vng: + Trung du min ni Bc B nc ta c s lng th ln nht nc ta, tuy nhin y ch yu l cc th va v nh, s th ln th 2 v th 3 c nc l cc vng ng bng (BSH v BSCL). + ng Nam B l vng c quy m th ln nht nc ta. 2/ Phn tch nhng nh hng ca qu trnh th ha nc ta i vi pht trin kinh t - x hi. + Cc th c nh hng rt ln n s pht trin kinh t - x hi ca cc a phng, cc vng trong nc. Nm 2005 khu vc th ng gp 70,4% GDP c nc, 84% GDP cng nghip xy dng, 87% GDP dch v v 80% ngn sch nh nc. + Cc thnh th, th x l cc th trng tiu th sn phm hng ha ln v a dng, l ni s dng ng o lc lng lao ng c trnh chuyn mn k thut; c c s vt cht k thut hin i, c sc ht i vi u t trong nc v ngoi nc, to ra ng lc cho s tng trng v pht trin kinh t. + Cc th c kh nng to ra nhiu vic lm v thu nhp cho ngi lao ng. Tuy nhin, qu trnh th ha cng ny sinh nhng hu qu cn phi c k hoch khc phc nh: vn nhim mi trng, an ninh trt t x hi BI 20. CHUYN DCH C CU KINH T I.Kin thc trng tm: I. Tng trng tng sn phm trong nc (GDP): 1/ ngha: -C tm quan trng trong cc mc tiu pht trin kinh t. GDP v GDP/ ngi ca Vit Nam nm 2005 Xp hng Th gii Chu ng Nam GDP (53,1 t USD) 58 21 6 GDP/ngi (639 USD) 146 39 7 -To tin y mnh xut khu, gii quyt vic lm, xa i gim ngho 2/Tnh hnh tng trng GDP: -1990-2005, tng lin tc vi tc bnh qun 7,2%/nm. Nm 2005, tng 8,4%, ng u NA. -Nng nghip pht trin mnh, gii quyt vn lng thc v tr thnh nc XK go hng u th gii.. Chn nui cng pht trin vi tc nhanh. -Cng nghip tng trng n nh vi tc cao, 1991-2005 bnh qun t > 14%/nm. Sc cnh tranh ca sn phm c tng ln. 28
3/Hn ch: -Nn kinh t ch yu vn tng trng theo chiu rng, cha m bo s pht trin bn vng. -Hiu qu kinh t cn thp, sc cnh tranh nn kinh t cn yu. II. Chuyn dch c cu kinh t theo hng CNH, HH: 1/Chuyn dch c cu ngnh: - Tng t trng khu vc II, gim t trong khu vc I. Khu vc III chim t trng cao nhng cha n nh. Nm 2005, ln lt cc khu vc I, II, III c t trng l: 21,0%; 41,0%; 38,0%. - Xu hng chuyn dch l tch cc, nhng vn cn chm, cha p ng yu cu giai on mi. - Trong tng ngnh c s chuyn dch ring. +Khu vc I: gim t trng ngnh NN, tng t trng ngnh thu sn. Trong nng nghip, t trng ngnh trng trt gim, ngnh chn nui tng. +Khu vc II: cng nghip ch bin c t trng tng, cng nghip khai thc c t trng gim. a dng ha cc sn phm p ng yu cu th trng, nht l cc sn phm cao cp, c cht lng v c sc cnh tranh. +Khu vc III: tng nhanh cc lnh vc lin quan n kt cu h tng, pht trin th v cc dch v mi. 2. Chuyn dch c cu thnh phn kinh t - Khu vc kinh t Nh nc gim t trng nhng vn gi vai tr ch do - T trng ca kinh t t nhn ngy cng tng. - Thnh phn kinh t c vn u t nc ngoi tng nhanh, c bit t khi nc ta gia nhp WTO. 3. Chuyn dch c cu lnh th kinh t - Nng nghip: hnh thnh cc vng chuyn canh cy lng thc, thc phm, cy cng nghip - Cng nghip: hnh thnh cc khu cng nghip tp trung, khu ch xut c quy m ln. - C nc hnh thnh 3 vng kinh t trng im: + Vng kinh t trng im pha Bc + Vng kinh t trng im min Trung + Vng kinh t trng im pha Nam II.Tr li cu hi v bi tp: 1/ Ti sao c th ni tc tng trng GDP c ngha hng u trong cc mc tiu pht trin kinh t nc ta? - Quy m nn kinh t nc ta cn nh, v vy tng trng GDP vi tc cao v bn vng l con ng ng n chng tt hu xa hn v kinh t vi cc nc trong khu vc v trn th gii. - Tng trng GDP to tin y mnh xut khu, gii quyt vic lm, xa i gim nghoa thu nhp bnh qun u ngi ngang tm khu vc v th gii. - Tng trng GDP nhanh s gp phn chuyn dch c cu kinh t, nng cao v th nc ta trn trng quc t. 2/ Trong nhng nm thc hin i mi, nn kinh t nc ta tng trng nhanh nh th no? Gii thch nguyn nhn. -1990-2005, tng lin tc vi tc bnh qun 7,2%/nm. Nm 2005, tng 8,4%, ng u NA. -Nng nghip pht trin mnh, gii quyt vn lng thc v tr thnh nc xut khu go hng u th gii.. Chn nui cng pht trin vi tc nhanh. -Cng nghip tng trng n nh vi tc cao, 1991-2005 bnh qun t > 14%/nm. Sc cnh tranh ca sn phm c tng ln. -Cht lng nn kinh t c ci thin hn trc. *Nguyn nhn: -ng li i mi ca ng thc s em li hiu qu trong qu trnh CNH, HH. -Thu ht vn u t nc ngoi tng. -Nc ta c ngun TNTN phong ph, nhiu loi c gi tr cao. -C ngun lao ng ng, gi r, trnh tay ngh khng ngng nng ln, nng sut lao ng ngy cng c nng cao. BI 21. C IM NN NNG NGHIP NC TA I.Kin thc trng tm: 29
I. Nn nng nghip nhit i: a. iu kin t nhin v ti nguyn thin nhin cho php nc ta pht trin mt nn nng nghip nhit i * Thun li: + Kh hu nhit i m gi ma c s phn ho r rt, cho php: -a dng ho cc sn phm nng nghip. Ma ng lnh cho php pht trin cy trng v ng BSH. -p dng cc bin php thm canh, tng v, chuyn dch c cu ma v. -a hnh v t trng cho php p dng cc h thng canh tc khc nhau gia cc vng. ng bng th mnh l cy hng nm, nui trng thu sn; min ni th mnh cy lu nm, chn nui gia sc ln. * Kh khn: + Thin tai, su bnh, dch bnh b. Nc ta ang khai thc ngy cng c hiu qu c im ca nn nng nghip nhit i. - Cc tp on cy trng v vt nui c phn b ph hp hn vi cc vng sinh thi - C cu ma v, ging c nhiu thay i. - Tnh ma v c khai thc tt hn. - y mnh xut khu cc sn phm ca nn nng nghip nhit i II.Pht trin nn nng nghip hin i sn xut hng ha gp phn nng cao hiu qu ca nng nghip nhit i : - Nn nng nghip nc ta hin nay tn ti song song nn nng nghip c truyn v nn nng nghip hng ha. - c im chnh ca nn nng nghip c truyn v nn nng nghip hng ha. III.Nn kinh t nng thn nc ta ang chuyn dch r nt a. Hot ng nng nghip l b phn ch yu ca kinh t nng thn - Kinh t nng thn a dng nhng ch yu vn da vo nng-lm-ng nghip. - Cc hot ng phi nng nghip ngy cng chim t trng ln, ng vai tr quan trng vng kinh t nng thn. b. Kinh t nng thn bao gm nhiu thnh phn kinh t -Cc doanh nghip nng-lm v thu sn -Cc hp tc x nng-lm v thu sn -Kinh t h gia nh -Kinh t trang tri c. C cu kinh t nng thn ang tng bc chuyn dch theo hng sn xut hng ha v a dng ha. - Sn xut hng ho nng nghip + y mnh chuyn mn ho. + Hnh thnh cc vng nng nghip chuyn mn ho. + Kt hp cng nghip ch bin hng mnh ra xut khu. - a dng ho kinh t nng thn: + Cho php khai thc tt hn cc ngun ti nguyn thin nhin, lao ng + p ng tt hn nhng iu kin th trng - Chuyn dch c cu kinh t nng thn cn c th hin bng cc sn phm nng - lm - ng v cc sn phm khc... II.Tr li cu hi v bi tp: 1/ Nhn t no quy nh c im nhit i ca nn nng nghip nc ta ? -c im kh hu nhit i m gi ma quy nh c im nhit i ca nn nng nghip nc ta. -Tnh cht nhit i m gi ma vi lng nhit m cao quanh nm, s phn ma khia hu, s phn ha theo chiu Bc-Nam v theo cao ca a hnh c nh hng n c cu ma v v c cu sn phm ca ngnh nng nghip v nh hng n nng sut ca cy trng v vt nui. 2/ Nn NN nhit i c nhng thun li v kh khn g ? a/ Thun li: -Ch nhit m di do cho php cy trng vt nui pht trin quanh nm, p dng cc hnh thc lun canh, xen canh, tng v -S phn ha kh hu l c s c lch thi v khc nhau gia cc vng, to nn c cu sn phm NN a dng, c nhiu loi c gi tr xut khu cao. 30
b/ Kh khn: -Tnh bp bnh ca nn NN nhit i, tai bin thin nhin thng xy ra: bo, l lt, hn hn -Dch bnh i vi cy trng vt nui. 3/ Chng minh rng nc ta ang khai thc ngy cng c hiu qu c im ca nn NN nhit i. - Cc tp on cy trng v vt nui c phn b ph hp hn vi cc vng sinh thi - C cu ma v, ging c nhiu thay i. - Tnh ma v c khai thc tt hn nh y mnh hot ng vn ti, p dng cng nghip ch bin v bo qun nng sn. - y mnh xut khu cc sn phm ca nn nng nghip nhit i 4/ Gia NN c truyn v NN hng ha c s khc nhau c bn no ? Tiu ch NN c truyn NN hng ha Quy m nh, manh mn ln, tp trung cao Phng thc -Trnh k thut lc hu. -Tng cng s dng my mc, k thut tin canh tc -Sn xut nhiu loi, phc v nhu tin. cu ti ch. -Chuyn mn ha th hin r. Hiu qu Nng sut lao ng thp, hiu qu Nng sut lao ng cao, hiu qu cao. thp. Tiu th sn T cung, t cp, t quan tm th Gn lin vi th trng tiu th hng ha. phm trng. Phn b Tp trung cc vng cn kh khn. Tp trung cc vng c iu kin thun li. 5/ Kinh t nng thn nc ta hin nay ang chuyn dch theo xu hng no ? C cu kinh t nng thn ang tng bc chuyn dch theo hng sn xut hng ha v a dng ha. - Sn xut hng ho nng nghip + y mnh chuyn mn ho. + Hnh thnh cc vng nng nghip chuyn mn ho. + Kt hp cng nghip ch bin hng mnh ra xut khu. - a dng ho kinh t nng thn: + Cho php khai thc tt hn cc ngun ti nguyn thin nhin, lao ng + p ng tt hn nhng iu kin th trng - Chuyn dch c cu kinh t nng thn cn c th hin bng cc sn phm nng - lm - ng v cc sn phm khc... BI 22. VN PHT TRIN NNG NGHIP I.Kin thc trng tm: I. Ngnh trng trt: Chim gn 75% gi tr sn lng nng nghip 1/Sn xut lng thc: chim 59,2% gi tr sn xut ngnh trng trt (2005). - Vic y mnh sn xut lng thc c tm quan trng c bit: + m bo lng thc cho nhn dn, cung cp thc n cho chn nui, lm ngun hng xut khu + a dng ho sn xut nng nghip - Nc ta c nhiu iu kin thun li cho sn xut lng thc: + iu kin t nhin: t, kh hu, nc + iu kin kinh t - x hi: chnh sch, lao ng, h thng thu li, th trng tiu th, vn u t, trnh KHKT - Tuy nhin cng c nhng kh khn: thin tai, su bnh... * Tnh hnh sn xut lng thc: -Din tch gieo trng la tng mnh: 5,6 triu ha (1980) ln 7,3 triu ha (2005). -C cu ma v c nhiu thay i -Nng sut tng mnh t 4,9 tn/ha/nm nh p dng cc bin php thm canh. -Sn lng lng thc quy thc tng nhanh: 14,4 triu tn (1980) ln 39,5 triu tn, trong la l 36,0 triu tn (2005). Bnh qun lng thc t trn 470 kg/ngi/nm. VN xut khu go hng u th gii. 31
-Din tch v sn lng hoa mu cng tng nhanh. -BSCL l vng sn xut lng thc ln nht nc, chim trn 50% din tch, 50% sn lng la c nc. 2. Sn xut cy thc phm Rau u trng tp trung ven cc thnh ph ln. Din tch rau c nc l trn 500.000 ha, nhiu nht BSH, BSCL. Din tch u cc loi trn 200.000 ha, nhiu nht NB v Ty Nguyn. 3. Sn xut cy cng nghip v cy n qu: a/ Cy cng nghip: chim 23,7% gi tr sn xut ngnh trng trt (2005) v c xu hng tng. * ngha ca vic pht trin cy cng nghip: + S dng hp l ti nguyn t, nc v kh hu + S dng tt hn ngun lao ng nng nghip, a dng ha nng nghip. + To ngun nguyn liu cho cng nghip ch bin + L mt hng xut khu quan trng, nng cao thu nhp ca ngi dn, nht l trung du-min ni. * iu kin pht trin: + Thun li (v t nhin, x hi) + Kh khn (th trng) * Nc ta ch yu trng cy cng nghip c ngun gc nhit i, ngoi ra cn c mt s cy c ngun gc cn nhit. Tng DT gieo trng nm 2005 khong 2,5 triu ha, trong cy lu nm l hn 1,6 triu ha (65%) - Cy cng nghip lu nm: + C xu hng tng c v nng sut, din tch,sn lng + ng vai tr quan trng trong c cu sn xut cy cng nghip + Nc ta hnh thnh c cc vng chuyn canh cy cng nghip lu nm vi qui m ln. + Cc cy cng nghip lu nm ch yu : c ph, cao su, h tiu, da, ch Caf trng nhiu Ty Nguyn, NB, BTB Cao su trng nhiu NB, Ty Nguyn, BTB Ch trng nhiu Trung du min ni pha Bc, Ty Nguyn H tiu trng nhiu Ty Nguyn, NB, DHMT iu trng nhiu NB Da trng nhiu BSCL +Cy cng nghip hng nm: ma, lc, u tng, bng, ay, ci, du tm, thuc l... Ma trng nhiu BSCL, NB, DHMT Lc trng nhiu BTB, NB, c Lc u tng trng nhiu TD-MN pha Bc, c Lc, H Ty, ng Thp ay trng nhiu BSH Ci trng nhiu ven bin Ninh Bnh, Thanh Ha Du tm tp trung Lm ng Bng vi tp trung NTB, c Lc +Cy n qu: chui, cam, xoi, nhn, viVng trng cy n qu ln nht l BSCL, NB. II.Ngnh chn nui: chim 24,7% gi tr sn lng nng nghip - T trng ngnh chn nui cn nh (so vi trng trt) nhng ang c xu hng tng. - Xu hng pht trin ca ngnh chn nui hin nay: + Ngnh chn nui tin mnh ln sn xut hng ho + Chn nui trang tri theo hnh thc cng nghip + Cc sn phm khng qua git m (trng, sa) chim t trng ngy cng cao. - iu kin pht trin ngnh chn nui nc ta: + Thun li (c s thc n c m bo tt hn, dch v ging, th y c nhiu tin b...) ... + Kh khn (ging gia sc, gia cm nng sut thp, dch bnh...) 1/Chn nui ln v gia cm -n ln hn 27 triu con (2005), cung cp hn sn lng tht cc loi. -Gia cm vi tng n trn 250 triu con (2003). Chn nui ln v gia cm tp trung nhiu nht BSH, BSCL 2/ Chn nui gia sc n c 32
-n tru: 2,9 triu con nui nhiu TD-MN pha Bc, BTB -n b: 5,5 triu con BTB, NTB, Ty Nguyn. Chn nui b sa pht trin mnh tp.HCM, HN -D, cu: 1,3 triu con. II.Tr li cu hi v bi tp: 1/ Sn xut lng thc nc ta c vai tr quan trng nh th no ? Vic y mnh sn xut lng thc c tm quan trng c bit: + m bo lng thc cho nhn dn, cung cp thc n cho chn nui, to nguyn liu cho cng nghip ch bin v lm ngun hng xut khu + a dng ho sn xut nng nghip, chuyn nn nng nghip t cung, t cp sang nn nng nghip sn xut hng ha ln. 2/ Trnh by nhng thnh tu ca SXLT nc ta nhng nm gn y. Ti sao t c nhng thnh tu to ln ? -Din tch gieo trng la tng mnh: 5,6 triu ha (1980) ln 7,3 triu ha (2005). -C cu ma v c nhiu thay i -Nng sut tng mnh t 4,9 tn/ha/nm. -Sn lng lng thc quy thc tng nhanh: 14,4 triu tn (1980) ln 39,5 triu tn, trong la l 36,0 triu tn (2005). Bnh qun lng thc t trn 470 kg/ngi/nm. VN xut khu go hng u th gii. -Din tch v sn lng hoa mu cng tng nhanh. -BSCL l vng sn xut lng thc ln nht nc, chim trn 50% din tch, 50% sn lng la c nc. *Gii thch: -ng li chnh sch ca Nh nc thc y nng nghip pht trin. -y mnh thm canh, tng v, a cc ging mi c nng sut cao vo sn xut. -p dng KHKT tin tin vo sn xut nng nghip. -u t c s vt cht, k thut: thu li, phn bn, thuc tr su -Nhu cu ca th trng trong v ngoi nc. 3/ Vic pht trin cy cng nghip nc ta c nhng thun li v kh khn g ? a/ Thun li: -Din tch t badan tp trung trn mt din rng thun li cho vic hnh thnh cc vng chuyn canh. -Kh hu nhit i nng m thun li pht trin cc loi cy cng nghip nhit i. -Ngun lao ng di do, c kinh nghim trng v ch bin cy cng nghip -Mng li c s ch bin. -Th trng tiu th rng ln. b/ Kh khn: -Kh hu nng m, ma nhiu d gy xi mn t, su bnh, hn hn, l lt -Th trng c nhiu bin ng, cht lng sn phm cn hn ch. 4/ Ti sao cc cy cng nghip lu nm nc ta li ng vai tr quan trng nht trong c cu sn xut cy cng nghip ? -Gi tr sn xut cy cng nghip lu nm chim t trng cao nht trong gi tr sn xut cy cng nghip -p ng th trng tiu th, nht l xut khu em li gi tr cao nh: cafe, cao su, h tiu, iu -Vic hnh thnh cc vng chuyn canh quy m ln gp phn gii quyt vic lm, nng cao thu nhp ngi dn, nht l trung du-min ni; hn ch nn du canh du c. -Cung cp nguyn liu cho cng nghip ch bin. 5/ Hy trnh by tnh hnh phn b cy cng nghip nc ta. + Cc cy cng nghip lu nm ch yu : cafe, cao su, h tiu, da, ch Cafe trng nhiu Ty Nguyn, NB, BTB Cao su trng nhiu NB, Ty Nguyn, BTB Ch trng nhiu Trung du min ni pha Bc, Ty Nguyn H tiu trng nhiu Ty Nguyn, NB, DHMT iu trng nhiu NB Da trng nhiu BSCL 33
+ Cy cng nghip hng nm: ma, lc, u tng, bng, ay, ci, du tm, thuc l... Ma trng nhiu BSCL, NB, DHMT Lc trng nhiu BTB, NB, c Lc u tng trng nhiu TD-MN pha Bc, c Lc, H Ty, ng Thp ay trng nhiu BSH Ci trng nhiu ven bin Ninh Bnh, Thanh Ha Du tm tp trung Lm ng Bng vi tp trung NTB, c Lc 6/ Hy trnh by tnh hnh chn nui nc ta. 1/Chn nui ln v gia cm -n ln hn 27 triu con (2005), cung cp hn sn lng tht cc loi. -Gia cm vi tng n trn 250 triu con (2003). Chn nui ln v gia cm tp trung nhiu nht BSH, BSCL 2/ Chn nui gia sc n c -n tru: 2,9 triu con nui nhiu TD-MN pha Bc, BTB -n b: 5,5 triu con BTB, NTB, Ty Nguyn. Chn nui b sa pht trin mnh tp.HCM, HN -D, cu: 1,3 triu con. 7/ Nc ta c nhng thun li no a chn nui tr thnh ngnh sn xut chnh ? -Nc ta c nhiu iu kin thun li nh: c nhiu ng c, ngun thc n cho chn nui c m bo tt hn (c s ch bin thc n cho chn nui, lng thc d tha). -Dch v v ging, th y c nhiu tin b. -C s ch bin sn phm chn nui c ch trng pht trin. 8/ V sao trong nhng nm gn y, iu kin pht trin chn nui c nhiu thun li nhng hiu qu li cha cao v cha n nh ? -Ging gia sc, gia cm cho nng sut vn cn thp, cht lng cha cao. -Dch bnh hi gia sc, gia cm vn cn e do trn din rng -Cng nghip ch bin cha p ng nhu cu ca cc th trng kh tnh nh: EU, Nht Bn, Hoa K 9/ Ti sao y mnh sn xut cy cng nghip v cy n qu li gp phn pht huy th mnh ca nn nng nghip nhit i nc ta? a/ Nc ta c iu kin thun li pht trin cy cng nghip v cy n qu - Kh hu nhit i m gi ma vi lng nhit cao, m ln. - C nhiu loi t thch hp nhiu loi cy cng nghip: t feralit min ni, t ph sa ng bng. - Ngun lao ng di do, c nhiu kinh nghim. - Ngnh cng nghip ch bin ngy cng pht trin. - Nhu cu th trng ln. - Chnh sch khuyn khch pht trin ca Nh nc. b/ Vic pht trin cy cng nghip v cy n qu em li nhiu ngha to ln: - Cung cp nguyn liu cho cng nghip ch bin. - Cung cp cc mt hng xut khu. - Gp phn gii quyt vic lm, phn b li lao ng trn phm vi c nc. - Thc y s pht trin KT-XH nhng vng kh khn. BI 24. VN PHT TRIN THY SN V LM NGHIP I.Kin thc trng tm: I.Ngnh thy sn 1/Nhng iu kin thun li v kh khn pht trin thy sn. a/Thun li: Nc ta c ng b bin di, c 4 ng trng ln: Hi Phng-Qung Ninh, qun o Hong SaTrng Sa, Ninh Thun-Bnh Thun-B Ra-Vng Tu, C Mau-Kin Giang. 34
-Ngun li hi sn rt phong ph. Tng tr lng hi sn khong 3,9 4,0 triu tn, cho php khai thc hng nm 1,9 triu tn. Bin nc ta c hn 2000 loi c, 100 loi tm, rong bin hn 600 loi, -Dc b bin c nhiu vng, vnh, m ph, cc cnh rng ngp mn c kh nng nui trng hi sn. Nc ta c nhiu sng, sui, knh rchc th nui th c, tm nc ngt. Din tch mt nc nui trng thy sn l 850.000 ha, trong 45% thuc C Mau, Bc Liu. -Nh nc c nhiu chnh sch khuyn khch pht trin, nhn dn c kinh nghim nui trng v nh bt. Cc phng tin nh bt c trang b tt hn; cc dch v thu sn v cng nghip ch bin cng pht trin mnh. -Th trng tiu th c m rng trong v ngoi nc. b/Kh khn: -Thin tai, bo, gi ma ng Bc thng xuyn xy ra. -Tu thuyn v phng tin nh bt cn chm i mi, nng sut lao ng cn thp. H thng cng c cn cha p ng yu cu. -Ch bin v cht lng sn phm cn nhiu hn ch. -Mi trng b suy thoi v ngun li thu sn b suy gim. 2/S pht trin v phn b ngnh thy sn. SLTS nm 2005 l hn 3,4 triu tn, SL bnh qun t 42 kg/ngi/nm. *Khai thc thy sn: -Sn lng khai thc lin tc tng, t 1,79 triu tn (2005), trong c bin 1,36 triu tn. -Tt c cc tnh gip bin u y mnh nh bt hi sn, nht l cc tnh duyn hi NTB v Nam B. Dn u l cc tnh v SL nh bt: Kin Giang, B Ra-Vng Tu, Bnh nh, Bnh Thun, C Mau. *Nui trng thy sn: chim t trng ngy cng cao trong c cu sn xut v gi tr sn lng thy sn. -Tim nng nui trng thy sn cn nhiu, din tch mt nc nui trng thu sn l gn 1 triu ha, trong BSCL chim hn 70%. -Ngh nui tm pht trin mnh vi hnh thc bn thm canh v thm canh cng nghip tp trung BSCL - Ngh nui c nc ngt cng pht trin, c bit BSCL v BSH, nht l An Giang ni ting v nui c tra, c basa. II.Ngnh lm nghip a) Ngnh lm nghip nc ta c vai tr quan trng v mt kinh t v sinh thi. - Kinh t: + To ngun sng cho ng bo dn tc t ngi + Bo v cc h thy in, thy li + To ngun nguyn liu cho mt s ngnh cng nghip. + Bo v an ton cho nhn dn c trong vng ni, trung du v vng h du. - Sinh thi: + Chng xi mn t + Bo v cc loi ng vt, thc vt qu him + iu ha dng chy sng ngi, chng l lt v kh hn + m bo cn bng sinh thi v cn bng nc. b) Ti nguyn rng nc ta vn giu c nhng b suy thoi nhiu: C 3 loi rng: -Rng phng h: gn 7 triu ha, c tc dng ln i vi vic iu ha dng chy, chng l, chng xi mn, DHMT cn chn ct bay. -Rng c dng: bo tn TV qu him, pht trin du lch, cn bng sinh thi -Rng sn xut: 5,4 triu ha, to ra nhiu gi tr kinh t. c) S pht trin v phn b lm nghip -Trng rng: c 2,5 triu ha rng trng tp trung, ch yu l rng lm nguyn liu giy, rng g tr m,rng phng h. Hng nm trng khong 200.000 ha rng tp trung. -Khai thc, ch bin g v lm sn: khai thc hng nm khong 2,5 triu m3 g, 120 triu cy tre, 100 triu cy na. -Cc sn phm g: g trn, g x, gcng nghip bt giy v giy ang c pht trin, ln 35
nht l nh my giy Bi Bng (Ph Th) v Lin hp giy Tn Mai (ng Nai). -Cc vng c din tch rng ln: Ty Nguyn, BTB, -Rng cn c khai thc cung cp g ci, than ci. II.Tr li cu hi v bi tp: 1/ Nhng iu kin thun li v kh khn pht trin ngnh thu sn nc ta. a/ Thun li: Nc ta c ng b bin di, c 4 ng trng ln: Hi Phng-Qung Ninh, qun o Hong SaTrng Sa, Ninh Thun-Bnh Thun-B Ra-Vng Tu, C Mau-Kin Giang. -Ngun li hi sn rt phong ph. Tng tr lng hi sn khong 3,9 4,0 triu tn, cho php khai thc hng nm 1,9 triu tn. Bin nc ta c hn 2000 loi c, 100 loi tm, rong bin hn 600 loi, -Dc b bin c nhiu vng, vnh, m ph, cc cnh rng ngp mn c kh nng nui trng hi sn. Nc ta c nhiu sng, sui, knh rchc th nui th c, tm nc ngt. DT mt nc nui trng thy sn l 850.000 ha, trong 45% thuc C Mau, Bc Liu. -Nh nc c nhiu chnh sch khuyn khch pht trin, nhn dn c kinh nghim nui trng v nh bt. Cc phng tin nh bt c trang b tt hn; cc dch v thu sn v CN ch bin cng pht trin mnh. -Th trng tiu th c m rng trong v ngoi nc. b/ Kh khn: -Thin tai, bo, gi ma ng Bc thng xuyn xy ra. -Tu thuyn v phng tin nh bt cn chm i mi, nng sut lao ng cn thp. H thng cng c cn cha p ng yu cu. -Ch bin v cht lng sn phm cn nhiu hn ch. -Mi trng b suy thoi v ngun li thu sn b suy gim. 2/ Tnh hnh pht trin v phn b ngnh thu sn nc ta hin nay. Sn lng thu sn nm 2005 l hn 3,4 triu tn, sn lng bnh qun t 42 kg/ngi/nm. *Khai thc thy sn: -Sn lng khai thc lin tc tng, t 1,79 triu tn (2005), trong c bin 1,36 triu tn. -Tt c cc tnh gip bin u y mnh nh bt hi sn, nht l cc tnh duyn hi NTB v Nam B. Dn u l cc tnh v sn lng nh bt: Kin Giang, B Ra-Vng Tu, Bnh nh, Bnh Thun, C Mau. *Nui trng thy sn: -Tim nng nui trng thy sn cn nhiu, din tch mt nc nui trng thu sn l gn 1 triu ha, trong BSCL chim hn 70%. -Ngh nui tm pht trin mnh vi hnh thc bn thm canh v thm canh cng nghip - Ngh nui c nc ngt cng pht trin, c bit BSCL v BSH, nht l An Giang ni ting v nui c tra, c basa. 3/ Da trn nhng iu kin no m BSCL c th tr thnh vng nui trng thy sn ln nht nc? -Vng c din tch mt nc nui trng thy sn ln nht. Nm 2005, din tch mt nc nui trng thy sn ton vng l 680.000 ha, chim khong 70% din tch mt nc nui trng thy sn ca c nc. -Din tch rng ngp mn ln, c th kt hp nui thy sn. -i tng nui trng a dng: c, tm, cc ging c sn -y l vng c truyn thng nui trng thy sn, ngi dn c nhiu kinh nghim. S nng ng ca c ch th trng. -Hng nm l trn v mang theo mt lng ln thc n t nhin to thun li cho nui trng pht trin. -Cc dch v v ging, thc n, phng tr dch bnh u pht trin. -Nhu cu th trng ln k c trong v ngoi nc. -Cng nghip ch bin thy sn pht trin. -Chnh sch khuyn ng v y mnh xut khu. 4/ Nu hin trng pht trin trng rng v cc vn pht trin vn rng nc ta hin nay. a) Ngnh lm nghip nc ta c vai tr quan trng v mt kinh t v sinh thi. - Kinh t: 36
+ To ngun sng cho ng bo dn tc t ngi + Bo v cc h thy in, thy li + To ngun nguyn liu cho mt s ngnh cng nghip. + Bo v an ton cho nhn dn c trong vng ni, trung du v vng h du. - Sinh thi: + Chng xi mn t + Bo v cc loi ng vt, thc vt qu him + iu ha dng chy sng ngi, chng l lt v kh hn + m bo cn bng sinh thi v cn bng nc. b) Ti nguyn rng nc ta vn giu c nhng b suy thoi nhiu: C 3 loi rng: -Rng phng h: gn 7 triu ha, c tc dng ln i vi vic iu ha dng chy, chng l, chng xi mn, ven bin min Trung cn chn ct bay. -Rng c dng: bo tn ng thc vt qu him, pht trin du lch, cn bng sinh thi -Rng sn xut: 5,4 triu ha, to ra nhiu gi tr kinh t. c) S pht trin v phn b lm nghip: -Trng rng: c 2,5 triu ha rng trng tp trung, ch yu l rng lm nguyn liu giy, rng g tr m,rng phng h. Hng nm trng khong 200.000 ha rng tp trung. -Khai thc, ch bin g v lm sn: khai thc hng nm khong 2,5 triu m 3 g, 120 triu cy tre, 100 triu cy na. -Cc sn phm g: g trn, g x, gcng nghip bt giy v giy ang c pht trin, ln nht l nh my giy Bi Bng (Ph Th) v Lin hp giy Tn Mai (ng Nai). -Cc vng c din tch rng ln: Ty Nguyn, BTB, -Rng cn c khai thc cung cp g ci, than ci. BI 25. T CHC LNH TH NNG NGHIP I.Kin thc trng tm: 1. Cc nhn t tc ng ti t chc lnh th nng nghip nc ta: - Nhn t TN: + Nn chung + Chi phi s phn ho lnh th nng nghip c truyn. - Nhn t KT-XH: chi phi mnh s phn ho lnh th nng nghip hng ho. 2. Cc vng nng nghip nc ta: c 7 vng nng nghip. 3. Nhng thay i trong t chc lnh th nng nghip nc ta: a. T chc lnh th nng nghip ca nc ta trong nhng nm qua thay i theo hai xu hng chnh: - Tng cng chuyn mn ho sn xut, pht trin cc vng chuyn canh quy m ln BSCL, NB, Ty Nguyn, - y mnh a dng ho nng nghip, a dng ho kinh t nng thn Khai thc hp l ngun ti nguyn. - S dng kt hp ngun lao ng, to vic lm. - Gim thiu ri ro trong th trng nng sn. b. Kinh t trang tri c bc pht trin mi, thc y sn xut nng lm nghip v thu sn theo hng sn xut hng ho. Trang tri pht trin v s lng v loi hnh sn xut nng nghip hng ho. II.Tr li cu hi v bi tp: 1/ C s khc nhau no trong chuyn mn ha nng nghip gia Trung du min ni Bc B v Ty Nguyn? - Trung du min ni Bc B ch yu trng cy cng nghip c ngun gc n i v cn nhit (ch, tru, hi, qu). Cc cy cng nghip ngn ngy: u tng, lc, thuc l; cy dc liu; cy n qu Chn nui tru, b tht, b sa, ln. Vng c din tch trng ch ln hn. 37
- Ty Nguyn ch yu trng cy cng nghip lu nm ca vng cn xch o (cafe, cao su, h tiu), ch c trng cao nguyn Lm ng c kh hu mt m; ngoi ra trng cy cng nghip ngn ngy c: du tm, bng vi Chn nui b tht, b sa l ch yu. S khc nhau l do a hnh, t trng, ngun nc, c bit l s phn ha kh hu. 2/ C s khc nhau no trong chuyn mn ha nng nghip gia BSH v BSCL? - BSH c a th v rau, cy thc phm c ngun gc n i v cn nhit (su ho, bp ci, khoai ty), chn nui ln, thu sn. - BSCL ch yu trng cy nhit i la, cy n qu; thu sn, gia cmVng ny quy m sn xut la, thu sn, cy n qu ln hn rt nhiu so vi BSH. S khc nhau l do a hnh, t trng, ngun nc, c bit l s phn ha kh hu. ng thi do quy m t trng, din tch nui trng thu sn. 3/ Hy ly v d chng minh cc iu kin t nhin to ra ci nn ca s phn ha lnh th nng nghip, cn cc nhn t KT-XH lm phong ph thm v lm bin i s phn ha . - Sn xut nng nghip ph thuc nhiu vo cc nhn t t nhin (t, kh hu, nc). - Nng nghip nc ta cn lc hu, cha pht trin nn s ph thuc vo t nhin cn rt ln. V d: -t feralit min ni hnh thnh cc vng chuyn canh cy cng nghip, t ph sa ng bng hnh thnh cc vng chuyn canh cy lng thc, thc phm. -Kh hu phn ha a dng to nn s a dng v c cu cy trng v c s khc nhau v chuyn mn ha gia cc vng. NB ch yu l cy cng nghip nhit i, cn TD-MN Bc B ch yu l cy cng nghip c ngun gc cn nhit v n i. * Nhn t KT-XH lm phong ph thm v lm bin i s phn ha : -L nhn t to nn s phn ha trn thc t sn xut ca cc vng. -Vic nhp ni cc ging cy trng, vt nui lm phong ph thm c cu cy trng, vt nui nc ta. -Cc nhn t KT-XH cn nh hng n s pht trin v phn b sn xut. -Cc nhn t con ngi, c s vt cht k thut, ng li chng sch, th trng ng vai tr quyt nh s hnh thnh cc vng nng nghip tin ti nn nng nghip sn xut hng ha. BI 26 C CU NGNH CNG NGHIP I.Kin thc trng tm: I. C cu cng nghip theo ngnh: - C cu ngnh cng nghip nc ta tng i a dng vi kh y cc ngnh quan trng thuc 3 nhm chnh: cng nghip khai thc, cng nghip ch bin, cng nghip sn xut, phn phi in, kh t, nc; vi 29 ngnh khc nhau. -Hin nay ang ni ln mt s ngnh cng nghip trng im, l nhng ngnh c th mnh lu di, mang li hiu qu kinh t cao, v c tc ng mnh m n vic pht trin ccngnh kinh t khc. - C cu ngnh cng nghip nc ta c s chuyn dch r rt nhm thch nghi vi tnh hnh mi: + Tng t trng nhm ngnh cng nghip ch bin. + Gim t trng nhm ngnh cng nghip khai thc v cng nghip sn xut, phn phi in, kh t, nc. - Cc hng hon thin c cu ngnh cng nghip: + Xy dng c cu linh hot, ph hp vi iu kin VN, thch ng vi nn kinh t th gii + y mnh pht trin cc ngnh mi nhn v trng im, a cng nghip in nng i trc mt bc. + u t theo chiu su, i mi thit b, cng ngh II. C cu CN theo lnh th: a/Hot ng cng nghip tp trung ch yu mt s khu vc: -BSH & vng ph cn c mc tp trung cng nghip theo lnh th cao nht nc. T H Ni to theo cc hng vi cc cm chuyn mn ho: +Hi Phng-H Long-Cm Ph: khai thc than , c kh. +p Cu- Bc Giang: phn ho hc, VLXD. +ng Anh-Thi Nguyn: luyn kim ,c kh. +Vit Tr-Lm Thao-Ph Th: ho cht, giy. +Ho Bnh-Sn La: thu in. 38
+Nam nh-Ninh Bnh-Thanh Ho: dt, ximng, in. - Nam B: hnh thnh 1 di cng nghip vi cc TTCN trng im: tp.HCM, Bin Ho, Vng Tu, c cc ngnh: khai thc du ,kh; thc phm, luyn kim, in ttp.HCM l TTCN ln nht c nc. -DHMT: Hu, Nng, Vinh, vi cc ngnh: c kh, thc phm, in Nng l TTCN ln nht vng. -Vng ni: cng nghip chm pht trin, phn b phn tn, ri rc. *S phn trn l kt qu tc ng ca nhiu yu t: v tr a l, TNTN, ngun lao ng c tay ngh, th trng tiu th, kt cu h tng, chnh sch pht trin CN, thu ht u t nc ngoi. -Khu vc TD-MN cn hn ch l do thiu ng b cc nhn t trn, nht l GTVT km pht trin. *Nhng vng c gi tr cng nghip ln: NB, BSH, BSCLNB chim hn tng GTSXCN. III.C cu cng nghip theo thnh phn KT: -C cu cng nghip theo thnh phn kinh t c nhng thay i su sc: khu vc Nh nc, khu vc ngoi Nh nc v khu vc c vn u t nc ngoi. -Cc thnh phn kinh t tham gia vo hot ng cng nghip ngy cng c m rng. -Xu hng chung: gim t trng khu vc Nh nc, tng t trng khu vc ngoi Nh nc, c bit l khu vc c vn u t nc ngoi. II.Tr li cu hi v bi tp: 1/ Chng minh c cu ngnh cng nghip nc ta a dng v ang tng bc thay i mnh m theo hng ngy cng hp l hn. Phng hng hon thin c cu ngnh. - C cu ngnh cng nghip nc ta tng i a dng vi kh y cc ngnh quan trng thuc 3 nhm chnh: cng nghip khai thc, cng nghip ch bin, cng nghip sn xut, phn phi in, kh t, nc; vi 29 ngnh khc nhau. Trong ni ln mt s ngnh cng nghip trng im, l nhng ngnh c th mnh lu di, mang li hiu qu kinh t cao, v c tc ng mnh m n vic pht trin cc ngnh kinh t khc. - C cu ngnh cng nghip nc ta c s chuyn dch r rt nhm thch nghi vi tnh hnh mi: + Tng t trng nhm ngnh cng nghip ch bin. + Gim t trng nhm ngnh cng nghip khai thc v cng nghip sn xut, phn phi in, kh t, nc. - Cc hng hon thin c cu ngnh cng nghip: + Xy dng c cu linh hot, ph hp vi iu kin VN, thch ng vi nn kinh t th gii + y mnh pht trin cc ngnh mi nhn v trng im, a cng nghip in nng i trc mt bc. + u t theo chiu su, i mi thit b, cng ngh. 2/ Da vo Atlat a l Vit Nam v kin thc hc, hy: a/ Chng minh s phn ha lnh th cng nghip nc ta. b/ Gii thch v sao BSH v vng ph cn c mc tp trung cng nghip vo loi cao nht c nc. a/ Hot ng cng nghip tp trung ch yu mt s khu vc: - BSH & vng ph cn c mc tp trung cng nghip theo lnh th cao nht nc. T H Ni ta theo cc hng vi cc cm chuyn mn ho: + Hi Phng-H Long-Cm Ph: khai thc than , c kh. + p Cu- Bc Giang: phn ho hc, VLXD. + ng Anh-Thi Nguyn: luyn kim ,c kh. + Vit Tr-Lm Thao-Ph Th: ho cht, giy. + Ho Bnh-Sn La: thu in. + Nam nh-Ninh Bnh-Thanh Ho: dt, ximng, in. - Nam B: hnh thnh 1 di cng nghip vi cc TTCN trng im: tp.HCM, Bin Ho, Vng Tu, c cc ngnh: khai thc du, kh; thc phm, luyn kim, in t tp.HCM l TTCN ln nht c nc. - DHMT: Hu, Nng, Vinh, vi cc ngnh: c kh, thc phm, in Nng l TTCN ln nht vng. - Vng ni: cng nghip chm pht trin, phn b phn tn, ri rc. b/ BSH v vng ph cn c mc tp trung cng nghip vo loi cao nht c nc, v: - V tr a l thun li v nm trong vng kinh t trng im pha Bc. 39
- Ti nguyn khong sn phong ph, tp trung vng ph cn. - Nng, thu sn di do l nguyn liu cho cng nghip ch bin. - Ngun lao ng di do, c trnh cht lng cao, th trng tiu th rng ln. - C s vt cht k thut tt, c th H Ni-trung tm kinh t, chnh tr, vn ha ln bc nht c nc. 3/ Ti sao c cu ngnh ca cng nghip nc ta c s chuyn dch? - ng li pht trin cng nghip, c bit l ng li CNH, HH hin nay. - Chu s tc ng ca nhn t th trng. Th trng gp phn iu tit sn xut, nhng thay i trn th trng s nh hng nhiu n sn xut, t lm thay i c cu, nht l c cu sn phm. - Chu s tc ng ca cc ngun lc bao gm c t nhin ln kinh t-x hi. - S chuyn dch cn theo xu hng th gii. 4/ Hy nhn xt v c cu cng nghip theo thnh phn kinh t ca nc ta. -C cu Cng nghip theo thnh phn kinh t c nhng thay i su sc: khu vc Nh nc, khu vc ngoi Nh nc v khu vc c vn u t nc ngoi. -Cc thnh phn kinh t tham gia vo hot ng cng nghip ngy cng c m rng. -Xu hng chung: gim t trng khu vc Nh nc (25,1%-nm 2005), tng t trng khu vc ngoi Nh nc (31,2%), c bit l khu vc c vn u t nc ngoi (43,7%). -S chuyn trn l tch cc, ph hp vi ng li m ca, khuyn khch pht trin cc thnh phn kinh t ca ng ta. BI 27. VN PHT TRIN MT S NGNH CNG NGHIP TRNG IM I.Kin thc trng tm: I. Cng nghip nng lng: 1/ Cng nghip khai thc nguyn nhin liu: a/Cng nghip khai thc than: -Than antraxt tp trung Qung Ninh vi tr lng hn 3 t tn, chim hn 90% tr lng than c nc, ngoi ra cn c than m Thi Nguyn, than nu BSH, than bn C Mau -Than c khai thc di hnh thc l thin v hm l. Nm 2005, sn lng than t hn 34 triu tn, tiu th trong v ngoi nc. b/Cng nghip khai thc du kh: -Tp trung cc b trm tch ngoi thm lc a: b trm tch s.Hng, Trung B, Cu Long, Nam Cn Sn, Th Chu-M Lai, vi tr lng vi t tn du, hng trm t m3 kh. -Nm 1986, bt u khai thc n nm 2005, sn lng du t 18,5 triu tn. (Nm 2009, a vo hat ng nh my lc du Dung Qut, Qung Ngi). -Kh t cn c a vo phc v cho cc ngnh cng nghip in lc, sn xut phn bn nh: nh my nhit in v sn xut phn m Ph M, C Mau. 2/ Cng nghip in lc: a/Tnh hnh pht trin v c cu: -n nay, sn lng in tng rt nhanh t 52,1 t kwh (2005), trong nhit in cung cp 70% sn lng n -ng dy 500 kv c xy dng t Ho Bnh i Ph Lm (tp.HCM) a vo hot ng. b/Thy in: + Tim nng rt ln, khong 30 triu KW, tp trung h thng sng Hng (37%) v sng ng Nai (19%). + Hng lot cc nh my thy in cng sut ln ang hot ng: Ha Bnh (1900 MW), Yaly (700MW), Tr An (400 MW) + Nhiu nh my ang trin khai xy dng: Sn La (2400 MW), Tuyn Quang (340 MW) c/Nhit in: + Nhin liu di do: than, du kh; ngun nhin liu tim tng: nng lng mt tri, sc gi + Cc nh my nhit in pha bc ch yu da vo than Qung Ninh, cc nh my nhit in min Trung v min Nam ch yu da vo du, kh. + Hng lot nh my nhit in c cng sut ln i vo hot ng: Ph Li 1 v 2 (trn 1000 MW), Ung 40
B v Ung B m rng (450 MW), Ph M 1, 2, 3, 4 (4100 MW), C Mau 1, 2 (1500 MW) II. Cng nghip ch bin lng thc, thc phm: c nhiu tim nng pht trin: ngun nguyn liu ti ch, phong ph; th trng tiu th ln 1/Cng nghip ch bin sn phm trng trt: -Cng nghip xay xt pht trin mnh, sn lng go, ng xay xt t 39,0 triu tn (2005) phn b tp trung tp.HCM, HN, BSH, BSCL. -Cng nghip ng ma: sn lng ng knh t 1,0 triu tn (2005) phn b tp trung BSCL, NB, DHMT -Cng nghip ch bin cafe, ch, thuc l pht trin mnh: ch bin ch ch yu TD-MN BB, Ty Nguyn-SL t 127.000 tn; ch bin cafe ch yu Ty Nguyn, NB, BTB-SL t 840.000 tn cafe nhn; -Cng nghip ru, bia, nc gii kht pht trin nhanh. Hng nm sx 160-220 triu lt ru, 1,4 t lt bia tp trung nht tp.HCM, HN, HP, N 2/Cng nghip ch bin sn phm chn nui: -Cha pht trin mnh do c s nguyn liu cho ngnh cn hn ch. -Cc c s ch bin sa v cc sn phm t sa tp trung mt s th ln. Sn lng sa c trung bnh hng nm t 300-350 triu hp. -Tht v sn phm t tht H Ni, tp.H Ch Minh. 3/Cng nghip ch bin thu, hi sn: -Ngh lm nc mm ni ting Ct Hi (HP), Phan Thit (Bnh Thun), Ph Quc (Kin Giang). Sn lng hng nm t 190-200 triu lt. -Ch bin tm, c v mt s sn phm khc: tng trng nhanh p ng nhu cu trong v ngoi nc pht trin tp trung BSCL. II.Tr li cu hi v bi tp: 1/ Ti sao cng nghip nng lng li l ngnh cng nghip trng im ca nc ta? a/ Th mnh lu di: ngun nhin liu phong ph: - Than antraxt tp trung Qung Ninh vi tr lng hn 3 t tn, ngoi ra cn c than nu, than m, than bn - Du kh vitr lng vi t tn du, hng trm t m3 kh. - Thy nng c tim nng rt ln, khong 30 triu KW, tp trung h thng sng Hng (37%) v sng ng Nai (19%). - Th trng tiu th rng ln, p ng nhu cu cho sn xut v sinh hot ca ngi dn. b/ Mang li hiu qu cao: - y mnh tc pht trin kinh t, phc v cng cuc CNH, HH. Than, du th cn c xut khu. - Nng cao i sng nht l ng bo vng su, vng xa. - Gim thiu nhim mi trng. c/ Tc ng n cc ngnh kinh t khc: Tc ng mnh m v ton din n cc ngnh kinh t v quy m, k thut-cng ngh, cht lng sn phm 2/ Ti sao cng nghip in lc li l ngnh cng nghip trng im ca nc ta? a/ Th mnh lu di: - Ngun nng lng phong ph: + Than tr lng ln, tp trung Qung Ninh + Du, kh tr lng ln, tp trung cc b trm tch ngoi thm lc a pha Nam. + Tim nng thu in ln (hn 30 triu kw), tp trung trn h thng sng Hng v sng ng Nai. + Cc ngun nng lng khc: gi, thu triu, nng lng mt tri - Th trng tiu th rng ln vi nhu cu ngy cng tng. b/ Mang li hiu qu cao: - v ang hnh thnh mng li cc nh my in cng vi h thng ng dy ti in cao p 500 kv. - em li hiu qu cao v kinh t, x hi. - Phc v cc ngnh kinh t v i sng ca ngi dn. 41
c/ Tc ng n cc ngnh kinh t khc: Pht trin in lc i trc mt bc nhm to thun li thc y cc ngnh kinh t khc pht trin v quy m, cng ngh, cht lng sn phmphc v nhu cu CNH, HH. 3/ Ti sao cng nghip ch bin LT-TP li l ngnh cng nghip trng im ca nc ta? a/ Th mnh lu di: - Ngun nguyn liu ti ch, phong ph: dn chng lng thc, chn nui, thu sn - Th trng tiu th rng ln trong v ngoi nc. - Co s vt cht k thut c ch trng u t. b/ Mang li hiu qu cao: - Khng i hi vn u t ln nhng li thu hi vn nhanh. - Chim t trng kh cao trong gi tr sn lng cng nghip c nc v gi tr xut khu. - Gii quyt nhiu vic lm v nng cao thu nhp ca ngi lao ng. c/ Tc ng n cc ngnh kinh t khc: - Thc y s hnh thnh cc vng chuyn mn ha nng nghip. - y mnh pht trin cc ngnh ng nghip, sn xut hng tiu dng, c kh 4/ Hy xc nh cc nh my thy in ln nht ca nc ta trn bn v gii thch s phn b ca chng. - Thy in Ha Bnh trn sng , cng sut 1920 MW, thuc tnh Ha Bnh. - Thy in Yaly trn sng X-xan, cng sut 720 MW, thuc tnh Gia Lai. - Thy in Tr An trn sng ng Nai, cng sut 400 MW, thuc tnh ng Nai. - Thy in Hm Thun-a Mi trn sng La Ng, cng sut 470 MW, thuc tnh Bnh Thun. - ang xy dng nh my thy in Sn La trn sng , cng sut 2400 MW, thuc tnh Ha Bnh. * Gii thch: - Cc nh my thy in u phn b trn cc con sng c dc ln, ngun nc di do. - S phn b cc nh my thy in nc ta ch yu tp trung 3 h thng sng ln: + H thng sng Hng v sng . + H thng sng X-xan, Xr-pk. + H thng sng ng Nai. BI 28 .T CHC LNH TH CNG NGHIP I.Kin thc trng tm: I. Khi nim T chc lnh th cng nghip l s sp xp, phi hp gia cc qu trnh v c s sx cng nghip trn mt lnh th nht nh s dng hp l ngun lc sn c t hiu qu kinh t cao. II. Cc nhn t ch yu nh hng n cc hnh thc t chc lnh th cng nghip -Bn trong: +VTL +TNTN: khong sn, ngun nc, ti nguyn khc +iu kin KT-XH: dn c v lao ng, trung tm kinh t v mng li th -Bn ngoi: +Th trng +Hp tc quc t: Vn, cng ngh, t chc qun l III.Cc hnh thc ch yu t chc lnh th cng nghip. a) im cng nghip: c nhiu Ty Bc, Ty Nguyn b) Khu cng nghip, khu ch xut, khu cng ngh cao: tp trung NB, BSH, DHMT c) Trung tm cng nghip rt ln, ln nh: tp.HCM, HN c ngha quc gia. d) Vng cng nghip: c nc c 6 vng cng nghip. - Vng 1: cc tnh thuc TD-MN Bc B, tr Qunh Ninh. - Vng 2: cc tnh thuc BSH v Qung Ninh, Thanh Ha, Ngh An, H Tnh. - Vng 3: cc tnh t Qung Bnh n Ninh Thun. - Vng 4: cc tnh thuc Ty Nguyn, tr Lm ng. - Vng 5: cc tnh thuc ng Nam B, Lm ng, Bnh Thun. 42
- Vng 6: cc tnh thuc BSCL. II.Tr li cu hi v bi tp: 1/ Ti sao cc khu cng nghip tp trung (KCN) li phn b ch yu NB, BSH v DHMT? - y l nhng khu vc c VTL thun li cho pht trin sn xut, giao thng. - C kt cu h tng tt, c bit l GTVT v TTLL. - Ngun lao ng di do c cht lng cao, th trng tiu th rng ln. - C cc vng kinh t trng im. - Thu ht u t nc ngoi ln trong c nc. - C ch qun l c nhiu i mi, nng ng. 2/ Ti sao ng Nam B c gi tr sn xut cng nghip ln nht c nc? - C v tr a l thun li giao thng v nm trong vng kinh t trng im pha Nam. - C tr lng ln v du kh. Ngoi ra cn c tim nng v thu in, ti nguyn rng, thu snv l vng chuyn canh cy cng nghip ln nht c nc. - Ngun lao ng di do, c trnh chuyn mn cao, th trng tiu th rng ln. - C s vt cht k thut tt hn cc vng khc. C thnh ph H Ch Minh-trung tm kinh t ln nht nc. - Thu ht u t nc ngoi ln nht c nc. - C ng li pht trin nng ng. 3/ Trnh by nhng c im chnh ca vng cng nghip. C nc c phn thnh 6 vng cng nghip: - Vng 1: cc tnh thuc TD-MN Bc B, tr Qunh Ninh. - Vng 2: cc tnh thuc BSH v Qung Ninh, Thanh Ha, Ngh An, H Tnh. - Vng 3: cc tnh t Qung Bnh n Ninh Thun. - Vng 4: cc tnh thuc Ty Nguyn, tr Lm ng. - Vng 5: cc tnh thuc ng Nam B, Lm ng, Bnh Thun. - Vng 6: cc tnh thuc BSCL. * Mt s c im chnh : -C quy m lnh th ln nht trong cc hnh thc t chc lnh th cng nghip. -C mi quan h cht ch v sn xut, cng ngh,... - C mt s nhn t to vng tng ng. -C mt hoc vi ngnh cng nghip chuyn mn ha. - Thng c mt TTCN mang tnh cht to vng hoc l ht nhn cho s pht trin ca vng. 4/ Hy trnh by quy m v c cu ngnh ca 2 trung tm cng nghip H Ni & tp.HCM. Ti sao hot ng cng nghip li tp trung 2 trung tm ny? a.Quy m v c cu: Tp.HCM l TTCN ln nht nc, quy m: trn 50.000 t ng, gm nhiu ngnh: c kh, luyn kim en, in t, -t, ha cht, dt may, ch bin thc phm, vt liu xy dng. H Ni l TTCN ln th 2, quy m t 10.000-50.000 t ng, gm nhiu ngnh: c kh, luyn kim en, luyn kim mu, in t, -t, ha cht, dt may, ch bin thc phm, sn xut giy. b.Hot ng cng nghip tp trung y v c nhng li th : -Tp.HCM: c u th v VTL, nm trong a bn vng kinh t trng im pha Nam, c bit c cng Si Gn vi nng lc bc d ln nht c nc. Ngun lao ng di do, c tay ngh cao. KCHT pht trin mnh, nht l GTVT & TTLL. c s quan tm ca Nh nc & l ni thu ht u t nc ngoi vo ln nht c nc. -H Ni: l th , nm trong vng kinh t trng im pha Bc, c sc ht i vi cc vng ln cn. C lch s khai thc lu i. Ngun lao ng di do, c chuyn mn cao. L u mi giao thng quan trng pha Bc. c s quan tm ca Nh nc & thu ht u t nc ngoi ln th 2, sau tp.HCM. BI 29. VN PHT TRIN GIAO THNG VN TI V THNG TIN LIN LC I.Kin thc trng tm: I. GTVT: 43
1/ ng b: *S pht trin: -Ngy cng c m rng v hin i ha. -Mng li ng b ph kn cc vng, tuy nhin mt ng b vn cn thp so vi mt s nc trong khu vc, cht lng ng cn nhiu hn ch. *Cc tuyn ng chnh: -QL 1 v ng HCM l 2 trc ng b xuyn quc gia. QL 1 chy t ca khu Hu Ngh (Lng Sn) n Nm Cn (C Mau) di 2.300 km, l tuyn ng xng sng i qua cc vng kinh t ca c nc. ng HCM c ngha thc y s pht trin KT-XH ca di t pha ty t nc. -Cc tuyn ng b xuyn c kt ni vo h thng ng b cc nc trong khu vc. 2/ ng st: -Tng chiu di l 3.143 km. *Cc tuyn ng chnh: -ng st Thng Nht di 1.726 km (HN-tp.HCM) l trc giao thng quan trng theo hng BcNam. -Cc tuyn khc: HN-HP, HN-Lo Cai, HN-ng ng. -Cc tuyn ng thuc mng ng st xuyn cng ang c xy dng. 3/ ng sng: -Tng chiu di l 11.000 km. -Cc phng tin vn ti trn sng kh a dng nhng t hin i ha. C nc c hng tm cng sng vi nng lc bc d khong 100 triu tn/nm. *Cc tuyn ng chnh: tp trung trn mt s h thng sng chnh. -H thng s.Hng-s.Thi Bnh -H thng s.Mekong-s.ng Nai -H thng sng min Trung. 4/ ng bin: *S pht trin: -C nc c 73 cng bin ln nh, tp trung Trung B, NB. Cc cng bin v cm cng quan trng: HP, Ci Ln, Nng, Dung Qut, Nha Trang, Si Gn-Vng Tu-Th Vi. -Cng sut cc cng bin ngy cng tng, t 30 triu tn nm 1995 ln 240 triu tn nm 2010. *Cc tuyn ng chnh: ch yu ven b theo hng Bc-Nam. Quan trng nht l tuyn HPtp.HCM, di 1.500 km. 5/ ng khng: -Pht trin nhanh chng v ngy cng hin i ha. -C nc c 19 sn bay, trong c 5 sn bay quc t: Tn Sn Nht (tp.HCM), Ni Bi (HN) Trong nc vi 3 u mi chnh: tp.HCM, HN, Nng. 6/ ng ng: Ngy cng pht trin, gn vi s pht trin ca ngnh du, kh. Ch yu l cc tuyn t ni khai thc du, kh ngoi thm lc a pha Nam vo t lin. II. TTLL: 1/ Bu chnh: -Mng li phn b rng khp. -Hn ch: mng li phn b cha hp l, cng ngh cn lc hu, thiu lao ng trnh cao -nh hng pht trin theo hng c gii ha, t ng ha, tin hc ha. 2/ Vin thng: *S pht trin: -Tc pht trin nhanh vt bc, t mc trung bnh 30%/nm. n 2005, c nc c 15, 8 triu thu bao in thoi, t 19 thu bao/100 dn. -Ch trng u t cng ngh mi v a dch v. -H thng v tinh thng tin v cp quang hin i kt ni vi mng thng tin quc t. *Mng li vin thng: -Mng in thoi: ni ht, ng di, c nh v di ng. 44
-Mng phi thoi: fax, telex -Mng truyn dn: c nhiu phng thc khc nhau: mng truyn dn viba, truyn dn cp si quang Nm 2005, c hn 7,5 triu ngi s dng Internet, chim 9% dn s. -3 trung tm thng tin chnh: HN, tp.HCM, Nng. II.Tr li cu hi v bi tp: 1/ Hy nu vai tr ca GTVT v TTLL trong s pht trin KT-XH. a/ Vai tr: -L ngnh sn xut vt cht c bit, sn phm ca ngnh l s vn chuyn hng ha, hnh khch. N c v tr quan trng v c tc ng rt ln n s pht trin KT-XH, ng thi cn l ch tiu quan trng nh gi trnh pht trin KT-XH ca mt nc. -N ni lin sn xut vi sn xut, sn xut vi tiu dng, phc v i sng nhn dn. -N m bo mi lin h KT-XH gia cc vng, gi vng an ninh quc phng, m rng quan h KT vi cc nc. Trong chin lc pht trin kinh t nc ta, GTVT chnh l iu kin quan trng thu ht u t nc ngoi. b/ Vai tr ca TTLL: -Ngnh TTLL m nhn s vn chuyn tin tc mt cch nhanh chng v kp thi, gp phn thc hin cc mi giao lu gia cc a phng v cc nc. -TTLL cn l thc o ca nn vn minh. -Thc y qu trnh ton cu ha, lm thay i cuc sng ca tng ngi, tng gia nh. 2/ Phn tch nhng thun li v kh khn trong qu trnh pht trin GTVT nc ta. a/ Thun li: - VTL: nm gn trung tm NA, trn con ng hng hi quc t t Thi Bnh Dng i n Dng & v tr trung chuyn mt s tuyn hng khng quc t. Trong tng lai tuyn ng b xuyn hnh thnh. l iu kin thun li pht trin cc loi hnh GT ng b, ng bin, ng khng... - KTN: + ng bng nm ven bin, ko di theo chiu Bc-Nam to thun li xy dng cc tuyn ng b ni lin cc vng trong c nc, ni vi Trung Quc, Campuchia. + Kh hu nhit i nng quanh nm, GTVT bin c th hot ng quanh nm. + Mng li sng ngi dy c thun li GT ng sng. B bin nhiu vng, vnh thun li xy dng cc hi cng. + S quan tm ca Nh nc, tp trung ngun vn ln u t xy dng & ci to cc tuyn GT quan trng. + CSVC-KT ca ngnh c nhiu tin b: xy dng mt s nh my sn xut -t, xng ng tu hin i... + i ng lao ng ca ngnh c trnh ngy cng c nng ln. b/ Kh khn: - 3/4 a hnh l i ni, c chia ct ln gy kh khn, tn km trong vic xy dng cc tuyn ng b. - Thin tai thng xy ra: bo, l lt... - CSVC-KT cn lc hu, cc phng tin cn km cht lng... - Thiu vn u t. 3/ Hy nu nhng c im ni bt ca ngnh bu chnh v vin thng nc ta. a/ Bu chnh: -C tnh phc v cao, mng li rng khp. -Hn ch: mng li phn b cha hp l, cng ngh cn lc hu, thiu lao ng trnh cao -nh hng pht trin theo hng c gii ha, t ng ha, tin hc ha. b/ Vin thng: -Tc pht trin nhanh vt bc. -Ch trng u t cng ngh mi v a dch v. -Mng li vin thng quc t ngy cng pht trin, h thng v tinh thng tin v cp quang hin i kt ni vi mng thng tin quc t. -Pht trin rng khp trn ton quc. 45
4/ Nu vai tr v s pht trin ngnh bu chnh nc ta. a/ Vai tr: -Rt ngn khang cch gia cc vng. -Gip cho ngi dn cc vng nng thn, min ni, hi o c tip cn vi thng tin, chnh sch ca Nh nc. -To thun li cho vic thng nht qun l ca Nh nc. b/ S pht trin: -Thnh tu: pht trin mng li rng khp. C nc c hn 300 bu cc, 18.000 im phc v, hn 8.000 im bu in vn ha x. -Hn ch: mng li phn b cha hp l, cng ngh cn lc hu, thiu lao ng trnh cao -Phng hng: pht trin theo hng c gii ha, t ng ha, tin hc ha nhm t trnh ngang tm khu vc. 5/ Ti sao ni ngnh vin thng nc tac tc pht trin nhanh vt bc, tip cn trnh k thut tin tin ca th gii v khu vc? -Trc i mi: mng li v thit b vin thng cn lc hu, cc dch v vin thng ngho nn, ch dng mc phc v cc c quan, doanh nghip Nh nc. -Gn y, tc pht trin nhanh vt bc, t mc trung bnh 30%/nm. n 2005, c nc c 15, 8 triu thu bao in thoi, t 19 thu bao/100 dn. Mng in thoi ph khp ton quc. -Ch trng u t cng ngh mi v a dch v. -H thng v tinh thng tin v cp quang hin i kt ni vi mng thng tin quc t. -Mng li vin thng ngy cng a dng v khng ngng pht trin gm c: mng in thoi, mng phi thoi, mng truyn dn. BI 30 VN PHT TRIN THNG MI, DU LCH I.Kin thc trng tm: I. Thng mi: 1/ Ni thng: a/Tnh hnh pht trin: -Sau khi thng nht t nc n nay, hnh thnh th trng thng nht p ng nhu cu ngy cng tng ca nhn dn. b/C cu theo thnh phn kinh t: -Tng mc bn l hng ha v doanh thu dch v nm 2005 theo thnh phn kinh t: khu vc ngoi Nh nc chim 83,3%, khu vc Nh nc chim 12,9%, khu vc c vn u t nc ngoi chim 3,8%. 2/ Ngoi thng: a/Tnh hnh: -Hot ng XNK c nhiu chuyn bin r rt. 1992, ln u tin cn cn XNK tin ti cn i; t 1993 tip tc nhp siu. -Th trng mua bn ngy cng m rng theo hng a dng ha, a phng ha. -2007, VN chnh thc tr thnh thnh vin th 150 ca WTO, to ra nhiu c hi v thch thc. b/Xut khu: -XK lin tc tng: 1990 t 2,4 t USD tng ln 32,4 t USD vo nm 2005. -Cc mt hng XK ngy cng phong ph: hng CN nng v khong sn, hng CN nh v tiu th CN, hng nng lm thu sn. -Th trng XK ln nht hin nay l Hoa K, Nht Bn, Trung Quc. *Hn ch: hng gia cng vn cn chim t trng ln (90-95% hng dt may) hoc phi nhp nguyn liu (60% /v da giy). c/Nhp khu: -Tng kh mnh: 1990 t 2,8 t USD tng ln 36,8 t USD vo nm 2005nhp siu -Cc mt hng NK: t liu sn xut, hng tiu dng, nguyn liu -Th trng NK ch yu l khu vc chu -TBD v chu u. II. Du lch: 1/ Ti nguyn du lch: 46
a/Ti nguyn du lch t nhin: phong ph v a dng, gm: a hnh, kh hu, nc, sinh vt. -V a hnh c nhiu cnh quan p nh: i ni, ng bng, b bin, hi o. a hnh Caxt vi hn 200 hang ng, nhiu thng cnh ni ting nh: vnh H Long, Phong Nha-K Bng -S a dng ca kh hu thun li cho pht trin du lch, nht l phn ha theo cao. Tuy nhin cng b nh hng nh thin tai, s phn ma ca kh hu. -Nhiu vng sng nc tr thnh cc im tham quan du lch nh: h thng s.Cu Long, cc h t nhin (Ba B) v nhn to (Ho Bnh, Du Ting). Ngoi ra cn c ngun nc khong thin nhin c sc ht cao i vi du khch. -Ti nguyn SV c nhiu gi tr: nc ta c hn 30 vn quc gia. b/Ti nguyn du lch nhn vn: gm: di tch, l hi, ti nguyn khc -Cc di tch vn ha-lch s c gi tr hng u. C nc c 2.600 di tch c Nh nc xp hng, cc di tch c cng nhn l di sn vn ha th gii nh: C Hu, Ph c Hi An, Di tch M Sn; di sn phi vt th nh: Nh nhc cung nh Hu, Khng gian vn ha Cng ching Ty Nguyn. -Cc l hi din ra khp c nc, c ngha quc gia l l hi n Hng, ko di nht l l hi Cha Hng -Hng lot lng ngh truyn thng v cc sn phm c sc khc c kh nng phc v mc ch du lch. 2/ Tnh hnh pht trin du lch v cc trung tm du lch ch yu: a/Tnh hnh pht trin: -Pht trin mnh t u thp k 90 (TK XX) n nay, nh c chnh sch i mi: 1991 2005 Khch ni a (triu lt khch) 1,5 16,0 Khch quc t (triu lt khch) 0,3 3,5 Doanh thu t du lch (nghn t ng) 0,8 30,3 b/S phn ha lnh th: -Nc ta chia lm 3 vng du lch: vng du lch Bc B, BTB, NTB v Nam B. -Tp trung 2 tam gic tng trng du lch: HN-HP-QN, tp.HCM-Nha Trang- Lt. -Cc trung tm du lch ln: HN, tp.HCM, Hu- Nng, H Long, Vng Tu, Cn Th 3/ Pht trin du lch bn vng: -L mc tiu quan trng hng u ca ngnh du lchbn vng v KT, XH, ti nguyn-mi trng. -Cn c nhiu gii php ng b nh: to ra cc sn phm du lch c o, tn to v bo v ti nguyn-mi trng gn vi li ch cng ng, t chc thc hin theo quy hoch, gio dc-o to v du lch II.Tr li cu hi v bi tp: 1/ Ti sao trong nn kinh t th trng, thng mi c vai tr c bit quan trng? -Thng mi l cu ni gia sn xut v tiu dng. -i vi sn xut, thng mi tc ng n vic cung ng nguyn, nhin liu cng vi vic tiu th sn phm sn xut ra. -i vi tiu dng, thng mi khng nhng p ng nhu cu tiu dng m cn to ra nhu cu mi. -Thng mi c vai tr iu tit sn xut v hng dn ngi tiu dng. -Thc y qu trnh phn cng theo lnh th v ton cu ha thng qua hot ng xut nhp khu. 2/ Chng minh rng hot ng xut nhp khu nc ta ang c nhng chuyn bin tch cc trong nhng nm gn y. * Tnh hnh: -Hot ng XNK c nhiu chuyn bin r rt. 1992, ln u tin cn cn XNK tin ti cn i; t 1993 tip tc nhp siu. -Tng gi tr XNK tng lin tc t 5,2 t USD nm 1990 ln 69,2 t USD nm 2005. -Th trng mua bn ngy cng m rng theo hng a dng ha, a phng ha. -2007, VN chnh thc tr thnh thnh vin th 150 ca WTO, to ra nhiu c hi v thch thc. * Xut khu: -XK lin tc tng: 1990 t 2,4 t USD tng ln 32,4 t USD vo nm 2005. 47
-Cc mt hng XK ngy cng phong ph: gim t trng ca nhm hng nng lm thu sn, tng t trng ca nhm hng cng nghip nng v khong sn, hng cng nghip nng nh v tiu th cng nghip. -Th trng XK ln nht hin nay l Hoa K, Nht Bn, Trung Quc. * Nhp khu: -Tng kh mnh: 1990 t 2,8 t USD tng ln 36,8 t USD vo nm 2005nhp siu -Cc mt hng NK: tng t trng nhm hng t liu sn xut, gim t trng nhm hng tiu dng, nguyn liu -Th trng NK ch yu l khu vc chu -TBD v chu u. * C ch chnh sch c nhiu thay i theo hng m rng quyn XNK cho cc ngnh v cc a phng, tng s qun l thng nht ca Nh nc bng php lut. 3/ Chng minh rng ti nguyn du lch nc ta tng i phong ph v a dng. a/Ti nguyn du lch t nhin: phong ph v a dng, gm: a hnh, kh hu, nc, sinh vt. -V a hnh c nhiu cnh quan p nh: i ni, ng bng, b bin, hi o. a hnh Caxt vi hn 200 hang ng, nhiu thng cnh ni ting nh: vnh H Long, Phong Nha-K Bng -S a dng ca kh hu thun li cho pht trin du lch, nht l phn ha theo cao. Tuy nhin cng b nh hng nh thin tai, s phn ma ca kh hu. -Nhiu vng sng nc tr thnh cc im tham quan du lch nh: h thng s.Cu Long, cc h t nhin (Ba B) v nhn to (Ho Bnh, Du Ting). Ngoi ra cn c ngun nc khong thin nhin c sc ht cao i vi du khch. -Ti nguyn SV c nhiu gi tr: nc ta c hn 30 vn quc gia. b/Ti nguyn du lch nhn vn: gm: di tch, l hi, ti nguyn khc -Cc di tch vn ha-lch s c gi tr hng u. C nc c 2.600 di tch c Nh nc xp hng, cc di tch c cng nhn l di sn vn ha th gii nh: C Hu, Ph c Hi An, Di tch M Sn; di sn phi vt th nh: Nh nhc cung nh Hu, Khng gian vn ha Cng ching Ty Nguyn. -Cc l hi din ra khp c nc, c ngha quc gia l l hi n Hng, ko di nht l l hi Cha Hng -Hng lot lng ngh truyn thng v cc sn phm c sc khc c kh nng phc v mc ch du lch 4/ Ti sao ti nguyn du lch l mt trong nhng nhn t quan trng hng u i vi vic pht trin du lch? -Ti nguyn du lch c nh hng trc tip n s hnh thnh t chc lnh th du lch. -Ti nguyn du lch hp dn c gi tr thu ht du khch. -Ti nguyn du lch c nh hng n thi gian lu tr ca du khch. -Ti nguyn du lch c nh hng n chi tiu ca du khch. Ti nguyn du lch tc ng n i tng du lch. BI 31. VN KHAI THC TH MNH TRUNG DU-MIN NI BC B I.Kin thc trng tm: I./ KHI QUT CHUNG: -Gm 15 tnhTy Bc: in Bin, Lai Chu, Sn La, Ho Bnh; ng Bc: Lo Cai, Yn Bi, Ph Th, H Giang, Tuyn Quang, Cao Bng, Lng Sn, Bc Kn, Thi Nguyn, Bc Giang, Qung Ninh. -Din tch: 101.000 km2, chim 30,5% din tch c nc. Dn s >12 triu (2006), chim 14,2% dn s c nc. -Gip Trung Quc, Lo, lin k BSH, BTB v gip vnh Bc B. Vng c v tr a l c bit v GTVT ang c u t to iu kin thun li giao lu vi cc vng khc trong nc v xy dng nn kinh t m. -TNTN a dng c kh nng a dng ha c cu ngnh kinh t. -C nhiu c im x hi c bit (tha dn, nhiu dn tc t ngi, vn cn nn du canh du c). y l vng cn c cch mng trong khng chin chng Php v c di tch lch s in Bin Ph. 48
-CSVCKT c nhiu tin b nhng vn cn nhiu hn ch. Vic pht huy cc th mnh ca vng mang nhiu ngha v kinh t, chnh tr, x hi su sc. II./ CC TH MNH KINH T 1/ Khai thc, ch bin khong sn v thy in. a/Khong sn: giu khong sn bc nht nc ta, rt phong ph, gm nhiu loi: -Than: tp trung vng Qung Ninh, Na Dng, Thi Nguyn. Trong vng than Qung Ninh c tr lng ln nht v cht lng tt nht ng Nam -tr lng thm d 3 t tn, ch yu than antraxt. Sn lng khai thc trn 30 triu tn/nm. Than dng lm nhin liu cho cc nh my luyn kim, nhit in nh Ung B (150 MW), Ung B m rng (300MW), Na Dng (110MW), Cm Ph (600MW) -St Yn Bi, km-ch Bc Kn, ng-vng Lo Cai, b-xit Cao Bng. -Thic Tnh Tc, sx 1000 tn/nm tiu dng trong nc & xut khu. -Apatid Lo Cai, khai thc 600.000 tn/nm dng sn xut phn bn. -ng-niken Sn La. giu khong sn to iu kin thun li pht trin c cu cng nghip a ngnh. *Kh khn: cc va qung nm su trong lng t i hi phng tin khai thc hin i & chi ph cao, CSHT km pht trin, thiu lao ng lnh ngh b/Thu in: tr nng ln nht nc ta. -Tr nng trn sng Hng chim 1/3 tr nng c nc (11.000MW), trn sng 6.000MW. - xy dng: nh my thu in Ha Bnh trn sng (1.900MW), Thc B trn sng Chy 110MW. -ang xy dng thu in Sn La trn sng (2.400MW), Tuyn Quang trn sng Gm 342MW. y l ng lc pht trin cho vng, nht l vic khai thc v ch bin khong sn, tuy nhin cn ch s thay i mi trng. *Hn ch: thy ch sng ngi trong vng phn ha theo ma. iu gy ra nhng kh khn nht nh cho vic khai thc thy in. 2/ Trng v ch bin cy cng nghip, cy dc liu, rau qu cn nhit & n i -Phn ln l t feralt trn phin, vi; t ph sa c, t ph sa cc cnh ng gia ni: Than Uyn, Ngha L, in Bin. -Kh hu nhit i, m, gi ma, c ma ng lnh: ng Bc do nh hng gi ma ng Bc nn c ma ng lnh nht nc ta, Ty Bc lnh do nn a hnh cao. thun li pht trin cc cy cng nghip c ngun gc cn nhit & n i. +Ch: din tch & sn lng ch ln nht nc ta, ni ting cc loi ch thm Ph Th, Thi Nguyn, H Giang, Yn Bi, Sn La +Cy dc liu: qu, tam tht, hi, trng& cy n qu: mn, o, l trng Cao Bng, Lng Sn, dy Hong Lin Sn. + Sapa trng rau v ng & sn xut ht ging rau quanh nm, trng hoa xut khu. *Kh khn: thi tit tht thng, thiu nc vo ma ng, c s ch bin cn km pht trin trong khi kh nng m rng din tch v nng cao nng sut cn rt ln. Vic y mnh cy cng nghip, cy c sn cho php pht trin nn nng nghip hng ha em li hiu qu cao & c tc dng hn ch nn du canh, du c. c/Chn nui gia sc C nhiu ng c cc cao nguyn cao 600-700m, thng khng ln nhng c th pht trin chn nui i gia sc: -B sa nui nhiu Mc Chu, Sn La. Tng n b 900.000 con, chim 16% n b c nc. -Tru 1,7 triu con, chim 1/2 n tru c nc, nui rng khp. cn gii quyt vn giao thng, ci to cc ng c, nng cao nng sut y mnh pht trin chn nui i gia sc trong vng. -Do gii quyt lng thc cho con ngi nn hoa mu dnh nhiu cho chn nui y nhanh pht trin n ln trong vng, hn 5,8 triu con, chim 21% n ln c nc (2005). d/Kinh t bin Vng bin Qung Ninh giu tim nng, ang cng pht trin vi vng kinh t trng im pha Bc. -Pht trin mnh nui trng & nh bt thu sn, nht l nh bt xa b, tp trung ng trng Qung 49
Ninh-Hi Phng. -Du lch bin-o l th mnh ca vng, tp trung vnh H Long. -Cng Ci Ln ang c xy dng gp phn pht trin GTVT bin, to hnh thnh khu CN Ci Ln. II.Tr li cu hi v bi tp: 1/ Ti sao ni vic pht huy cc th mnh ca trung du min ni Bc B c ngha kinh t ln v chnh tr x hi su sc? -V Kinh t: gp phn khai thc, s dng hp l cc ngun TNTN, cung cp ngun nng lng, khong sn, nng sn cho c nc v xut khu. -V Chnh tr, X hi: nng cao i sng nhn dn, xa b s cch bit gia ng bng v min ni. m bo s bnh ng, cng c khi on kt gia cc dn tc. Gp phn giao lu kinh t trao i vi cc nc Trung Quc, Lo v gi vng an ninh vng bin gii. y cn l vng cn c cch mng trong khng chin chng Php v c di tch lch s in Bin Ph. 2/ Hy phn tch kh nng v hin trng pht trin cy cng nghip v cy c sn trong vng? *Kh nng pht trin: -Phn ln l t feralt trn phin, vi; t ph sa c trung du -Kh hu nhit i, m, gi ma, c ma ng lnh: ng Bc do nh hng gi ma B nn c ma ng lnh nht nc ta, Ty Bc lnh do nn a hnh cao. thun li pht trin cy c ngun gc cn nhit & n i. -Ngi dn c kinh nghim trng v chm sc cc loi cy. *Hin trng pht trin: -Ch: l vng chuyn canh ln nht nc ta, chim 60% din tch & sn lng c nc, ni ting Ph Th, Thi Nguyn, H Giang, Yn Bi. -Cy dc liu: qu, tam tht, hi, trng& cy n qu: mn, o, ltrng Cao Bng, Lng Sn, dy Hong Lin Sn. - Sapa trng rau v ng & sn xut ht ging quanh nm. *Kh khn: thi tit tht thng, thiu nc vo ma ng Ty Bc, c s ch bin cha cn xng th mnh ca vng, kh nng m rng din tch & nng cao nng sut cn rt ln. Tuy nhin, vic pht trin cy cng nghip, cy c sn cho php pht trin nn nng nghip hng ho em li hiu qu cao, hn ch nn du canh, du c. 3/ Hy phn tch kh nng v hin trng pht trin chn nui gia sc ln ca vng? *Kh nng pht trin: Vng c nhiu ng c trn cc cao nguyn cao 600-700m. Cc ng c thng khng ln. thun li chn nui gia sc ln (tru, b sa, b tht). -S quan tm u t ca Nh nc, nhu cu tiu th trong vng v cc vng ln cn. *Hin trng pht trin: -B sa nui nhiu Mc Chu, Sn La. Tng n b 900.000 con, chim 16% n b c nc -Tru c nui rng ri trong vng, nht l ng Bc. Tru 1,7 tr iu con, chim 1/2 n tru c nc. *Kh khn: GTVT cha pht trin gy kh khn cho vn chuyn sn phm ti ni tiu th, cc ng c cn ci to nng cao nng sut 4/ Xc nh cc trung tm cng nghip quan trng ca vng? (c th da vo Atlas-trang Cng nghip) Tn TTCN Quy m (nghn t ng) C cu ngnh 5/ Hy xc nh trn bn cc m khong sn ln trong vng v phn tch nhng thun li v kh khn trong vic khai thc th mnh v ti nguyn khong sn ca vng. a/ Cc m khong sn ln trong vng: -Than: Qunh Ninh, Thi Nguyn, Na Dng. -St Yn Bi. -Km-ch Bc Kn. -ng-niken Lo Cai, Sn La. 50
-Thic, b-xit, mangan Cao Bng. -Thic Tnh Tc (Cao Bng). -Apatid Lo Cai. b/ Thun li: -L ni tp trung hu ht cc loi khong sn nc ta. -Nhiu loi khong sn c tr lng ln v c gi tr: than, st, thic, apatid, ng, vi... c/ Kh khn: Cc va qung nm su trong lng t i hi phng tin khai thc hin i & chi ph cao, CSHT km pht trin, thiu lao ng lnh ngh 6/ TD-MN Bc B c nhng th mnh v hn ch no trong vic khai thc, ch bin khong sn v thy in? a/ Khong sn: giu khong sn bc nht nc ta, rt phong ph, gm nhiu loi: -Than: tp trung vng Qung Ninh, Na Dng, Thi Nguyn. Trong vng than Qung Ninh c tr lng ln nht v cht lng tt nht ng Nam -tr lng thm d 3 t tn, ch yu than antraxt. Sn lng khai thc trn 30 triu tn/nm. Than dng lm nhin liu cho cc nh my luyn kim, nhit in nh Ung B (150 MW), Ung B m rng (300MW), Na Dng (110MW), Cm Ph (600MW) -St Yn Bi, km-ch Bc Kn, ng-vng Lo Cai, b-xit Cao Bng. -Thic Tnh Tc, sx 1000 tn/nm tiu dng trong nc & xut khu. -Apatid Lo Cai, khai thc 600.000 tn/nm dng sn xut phn bn. -ng-niken Sn La. giu khong sn to iu kin thun li pht trin c cu cng nghip a ngnh. * Kh khn: cc va qung nm su trong lng t i hi phng tin khai thc hin i & chi ph cao, CSHT km pht trin, thiu lao ng lnh ngh b/ Thu in: tr nng ln nht nc ta. -Tr nng trn sng Hng chim 1/3 tr nng c nc (11.000MW), trn sng 6.000MW. - xy dng: nh my thu in Ha Bnh trn sng (1.900MW), Thc B trn sng Chy 110MW. -ang xy dng thu in Sn La trn sng (2.400MW), Tuyn Quang trn sng Gm 342MW. y l ng lc pht trin cho vng, nht l vic khai thc v ch bin khong sn, tuy nhin cn ch s thay i mi trng. * Hn ch: thy ch sng ngi trong vng phn ha theo ma. iu gy ra nhng kh khn nht nh cho vic khai thc thy in. BI 32 . VN CHUYN DCH C CU KINH T THEO NGNH NG BNG SNG HNG I.Kin thc trng tm: I/ Cc th mnh ch yu ca vng: a/V tr a l: - Din tch: 15.000 km2, chim 4,5% din tch ca c nc. - Dn s: 18,2 triu ngi (2006), chim 21,6% dn s c nc. - Gm 11 tnh, thnh: H Ni, Hi Phng, Vnh Phc, H Ty, H Nam, Hng Yn, Hi Dng, Bc Ninh, Thi Bnh, Nam nh, Ninh Bnh. - Gip Trung du - min ni pha Bc, Bc Trung B v vnh Bc B. ngha: +Nm trong vng kinh t trng im pha Bc to ng lc pht trin vng v cc vng khc. + D dng giao lu kinh t vi cc vng khc v vi nc ngoi. + Gn cc vng giu ti nguyn. b/Ti nguyn thin nhin: - Din tch t nng nghip khong 760.000 ha, trong 70% l t ph sa mu m, c gi tr ln v sn xut nng nghip. t nng nghip chim 51,2% DT vng. - Kh hu nhit i m gi ma, c ma ng lnh lm cho c cu cy trng a dng. - Ti nguyn nc phong ph, c gi tr ln v kinh t l h thng sng Hng v sng Thi Bnh. Ngoi ra 51
cn c nc ngm, nc nng, nc khong. - Ti nguyn bin: b bin di 400 km, vng bin c tim nng ln pht trin nhiu ngnh kinh t (nh bt v nui trng thu sn, giao thng, du lch) - Khong sn khng nhiu, c gi tr l vi, st cao lanh, than nu, kh t nhin. c. iu kin kinh t - x hi: - Dn c ng nn c li th: + C ngun lao ng di do, ngun lao ng ny c nhiu kinh nghim v truyn thng trong sn xut, cht lng lao ng cao. + To ra th trng c sc mua ln. - Chnh sch: c s u t ca Nh nc v nc ngoi. - Kt cu h tng pht trin mnh (giao thng, in, nc) - C s vt cht k thut cho cc ngnh ngy cng hon thin: h thng thu li, cc trm, tri bo v cy trng, vt nui, nh my ch bin - C lch s khai ph lu i, l ni tp trung nhiu di tch, l hi, lng ngh truyn thngvi 2 trung tm KT-XH l H Ni v Hi Phng. 2. Hn ch: - Dn s ng, mt dn s cao (1.225 ng/km2 cao gp 4,8 ln mt dn s trung bnh c nc) gy sc p v nhiu mt, nht l gii quyt vic lm. - Thi tit tht thng v thng c thin tai: bo, l lt, hn hn - S suy thoi mt s loi ti nguyn, thiu nguyn liu pht trin cng nghip. - Chuyn dch c cu kinh t cn chm, cha pht huy th mnh ca vng. II/ Chuyn dch c cu kinh t: 1/Thc trng: C cu kinh t ng bng sng Hng ang c s chuyn dch theo hng tch cc nhng cn chm. - Gim t trng khu vc I, tng t trng khu vc II v III. - Trc 1990, khu vc I chim t trng cao nht (49,5%). Nm 2005, khu vc III chim t trng cao nht (45%). 2/nh hng: - Tip tc chuyn dch c cu ngnh kinh t: gim t trng khu vc I, tng t trng khu vc II v III, m bo tng trng kinh t v gii quyt cc vn XH v mi trng. - Chuyn dch trong ni b tng ngnh kinh t: + Trong khu vc I: Gim t trng ngnh trng trt, tng t trng ngnh chn nui v thu sn. Trong trng trt: gim t trng cy lng thc, tng t trng cy thc phm v cy n qu. + Trong khu vc II: ch trng pht trin cc ngnh cng nghip trng im da vo th mnh v ti nguyn v lao ng: cng nghip ch bin LT-TP, dt may, da giy, c kh, in t + Trong khu vc III: pht trin du lch, dch v ti chnh, ngn hng, gio dc - o to, II.Tr li cu hi v bi tp: 1/ Ti sao li phi c s chuyn dch c cu kinh t theo ngnh ng bng sng Hng? - Vai tr c bit ca ng bng sng Hng trong chin lc pht trin kinh t x hi: L va la ln th hai ca nc ta v l vng pht trin cng nghip dch v quan trng ca c nc. - C cu kinh t theo ngnh c nhiu hn ch khng ph hp vi tnh hnh pht trin hin nay. Trong c cu ngnh nng nghip vn chim v tr quan trng, cng nghip tp trung cc th ln, dch v chm pht trin. - S dn ng, mt cao, vic pht trin kinh t vi c cu c khng p ng yu cu sn xut v i sng. - Vic chuyn dch c cu kinh t nhm khai thc c hiu qu nhng th mnh vn c, gp phn ci thin i sng nhn dn. 2/ Phn tch nhng ngun lc nh hng n s chuyn dch c cu kinh t BSH? a/ V tr a l: +Nm trong vng kinh t trng im pha Bc to ng lc pht trin vng v cc vng khc + D dng giao lu kinh t vi cc vng khc v vi nc ngoi. 52
+ Gn cc vng giu ti nguyn. b/ Ti nguyn thin nhin a dng: - Din tch t nng nghip khong 760.000 ha, trong 70% l t ph sa mu m, c gi tr ln v sn xut nng nghip. t nng nghip chim 51,2% DT vng. - Kh hu nhit i m gi ma, c ma ng lnh lm cho c cu cy trng a dng. - Ti nguyn nc phong ph, c gi tr ln v kinh t l h thng sng Hng v sng Thi Bnh. Ngoi ra cn c nc ngm, nc nng, nc khong. - Ti nguyn bin: b bin di 400 km, vng bin c tim nng ln pht trin nhiu ngnh kinh t (nh bt v nui trng thu sn, giao thng, du lch) - Khong sn khng nhiu, c gi tr l vi, st, cao lanh, than nu, kh t nhin. c/ iu kin kinh t - x hi: - Dn c ng nn c li th: + C ngun lao ng di do, ngun lao ng ny c nhiu kinh nghim v truyn thng trong sn xut, cht lng lao ng cao. + To ra th trng c sc mua ln. - Chnh sch: c s u t ca Nh nc v nc ngoi. - Kt cu h tng pht trin mnh (giao thng, in, nc) - C s vt cht k thut cho cc ngnh ngy cng hon thin: h thng thu li, cc trm, tri bo v cy trng, vt nui, nh my ch bin - C lch s khai ph lu i, l ni tp trung nhiu di tch, l hi, lng ngh truyn thngvi 2 trung tm KT-XH l H Ni v Hi Phng. * Hn ch: - Dn c ng, mt dn s cao gy kh khn cho pht trin kinh t, nng cao cht lng cuc sng, bo v ti nguyn, mi trng. - Chu nh hng ca nhiu thin tai. - S suy thoi ti nguyn, mi trng. 3/ S chuyn dch c cu kinh t theo ngnh BSH din ra nh th no? Nu nhng nh hng trong tng lai? a/ C cu kinh t ng bng sng Hng ang c s chuyn dch theo hng tch cc nhng cn chm. - Gim t trng khu vc I, tng t trng khu vc II v III. - Trc 1990, khu vc I chim t trng cao nht (49,5%). Nm 2005, khu vc III chim t trng cao nht (45%). b/ nh hng: - Tip tc chuyn dch c cu ngnh kinh t: gim t trng khu vc I, tng t trng khu vc II v III, m bo tng trng kinh t v gii quyt cc vn XH v mi trng. - Chuyn dch trong ni b tng ngnh kinh t: + Trong khu vc I: Gim t trng ngnh trng trt, tng t trng ngnh chn nui v thu sn. Trong trng trt: gim t trng cy lng thc, tng t trng cy thc phm v cy n qu. + Trong khu vc II: ch trng pht trin cc ngnh cng nghip trng im da vo th mnh v ti nguyn v lao ng: cng nghip ch bin LT-TP, dt may, da giy, c kh, in t + Trong khu vc III: pht trin du lch, dch v ti chnh, ngn hng, gio dc - o to, 4/ Ti sao BSH l ni tp trung dn c ng c nht c nc. Cc bin php chnh gii quyt vn dn s BSH. a/ Ni tp trung ng dn c, v: -KTN thun li: BSH l ng bng ln th 2 sau BSCL, kh hu nhit i gi ma, ngun nc phong ph l iu kin thun li cho sn xut nng nghip & c tr. -Lch s khai thc lnh th lu i. -Tp trung nhiu TTCN & th dy c. -Ngh trng la nc vi trnh thm canh cao i hi nhiu lao ng. b/ Bin php gii quyt: -Trin khai KHHDS nhm lm gim t l tng dn s. 53
-Phn b li dn c & lao ng trn phm vi c nc c ngha c bit quan trng (di dn n Ty Nguyn, NB) -La chn c cu kinh t hp l, gii quyt vic lm ti ch, nng cao cht lng cuc sng nhn dn. -p dng KH-KT, thm canh tng nng sut & sn lng LT-TP. BI 33. VN PHT TRIN KINH T X HI BC TRUNG B I.Kin thc trng tm: I/Khi qut chung: 1/V tr a l v lnh th: gm Thanh Ha, Ngh An, H Tnh, Qung Bnh, Qung Tr, Tha ThinHu. -Din tch: 51.500 km2, chim15,6 % din tch c nc. Dn s: 10,6 triu ngi, chim 12,7% dn s c nc. - BTB l vng lnh th ko di v hp ngang nht nc - Tip gip: BSH, Trung du v min ni BB, Lo v Bin ng, dy ni Bch M l ranh gii gia BTB v NTB thun li giao lu vn ha kinh t x hi ca vng vi cc vng khc c bng ng b v ng bin 2/Th mnh v hn ch: a/Th mnh: -ng bng nh hp, ln nht l ng bng Thanh-Ngh-Tnh. Vng g i c kh nng pht trin vn rng, chn nui i gia sc. -Kh hu vn cn chu kh mnh ca gi ma ng Bc vo ma ng. Dy Trng Sn Bc vo ma h cn c hin tng gi phn TN thi mnh, thi tit nng, kh. -H thng sng M, sng C c gi tr v thu li, tim nng thu in v giao thng (h lu). -Khong sn: st Thch Kh, crm C nh, thic Qu Hp, vi Thanh Ha -Rng c din tch tng i ln, tp trung ch yu pha Ty-bin gii Vit-Lo. -Cc tnh u gip bin nn c kh nng pht trin nh bt v nui trng thu sn. -Vng c ti nguyn du lch ng k, ni ting: bi bin Sm Sn, Ca L, Lng C; di sn thin nhin th gii: Phong Nha-K Bng, di sn vn ha th gii: C Hu - Dn c giu truyn thng lch s, cn c, chu kh b/Hn ch: -Thng xuyn chu thin tai: bo, gi Lo -Chu hu qu nng n ca chin tranh. -Mc sng ca ngi dn cn thp. -C s nng lng t, nh b. -Mng li CN cn mng. -GTVT km pht trin, thu ht u t nc ngoi cn hn ch. II/Hnh thnh c cu nng lm ng nghip 1/Khai thc th mnh v lm nghip: - Din tch rng 2,46 triu ha (20% c nc). che ph rng l 47,8%, ch ng sau Ty Nguyn. Din tch rng giu tp trung vng bin gii Vit-Lo, nhiu nht Ngh An, Qung Bnh, Thanh Ha. -Rng sn xut ch chim 34% din tch, cn li 50% din tch l rng phng h, 16% din tch l rng c dng. -Rng c nhiu loi g qu (lim, sn), nhiu lm sn chim, th c gi tr(voi, b tt). pht trin cng nghip khai thc g, ch bin lm sn. *Bo v v pht trin vn rng gip bo v mi trng sng, gi gn ngun gen cc SV qu him, iu ha ngun nc, hn ch tc hi cc cn l t ngt. Ven bin trng rng chn gi, chn ct. 2/Khai thc tng hp cc th mnh v nng nghip ca trung du, ng bng v ven bin: -Vng i trc ni c nhiu ng c pht trin chn nui i gia sc. n b c 1,1 triu con chim 1/5 n b c nc. n tru c 750.000 con, chim 1/4 n tru c nc. -BTB cng hnh thnh mt s vng chuyn canh cy cng nghip lu nm: caf, ch Ty Ngh An, Qung Tr, cao su Qung Bnh, Qung Tr, -ng bng Thanh-Ngh -Tnh l tng i ln, cn li nh hp. Phn ln l t ct pha thun li trng 54
cy cng nghip hng nm (lc, ma, thuc l), nhng khng tht thun li trng la bnh qun lng thc c tng nhng vn cn thp 348 kg/ngi. 3/y mnh pht trin ng nghip: -Tnh no cng gip bin nn c iu kin pht trin ngh c bin. Ngh An l tnh trng im ngh c ca BTB. Vic nui trng thu sn nc l, nc mn pht trin kh mnh. -Hn ch: phn ln tu c cng sut nh, nh bt ven b l chnh, nn nhiu ni ngun li thu sn c nguy c gim r rt. III/Hnh thnh c cu cng nghip v pht trin c s h tng GTVT 1/Pht trin cc ngnh cng nghip trng im v cc trung tm cng nghip chuyn mn ha: - L vng c nhiu nguyn liu cho s pht trin cng nghip: khong sn, nguyn liu nng lm ng nghip v ngun lao ng di do. - Trong vng hnh thnh mt s ngnh cng nghip trng im: sn xut vt liu xy dng, c kh, luyn kimnh: nh my xi mng Bm Sn, Nghi Sn (Thanh Ha), Hong Mai (Ngh An), nh my thp lin hp H Tnh. - Cc trung tm cng nghip phn b ch yu di ven bin, pha ng bao gm Thanh Ha-Bm Sn, Vinh, Hu vi cc sn phm chuyn mn ha khc nhau. Tuy nhin vn cn nhng hn ch v iu kin k thut & vn. C s nng lng l mt u tin trong pht trin CN ca vng. Vic gii quyt nhu cu v in ch yu da vo li in quc gia nh: s dng in t ng dy 500 kv. Mt s nh my thu in ang c xy dng: thu in Bn V trn sng C Ngh An (320MW), Ca t trn sng Chu Thanh Ha (97MW), Ro Qun Qung Tr (64MW). 2/Xy dng c s h tng, trc ht l GTVT - Xy dng c s h tng c ngha quan trng trong vic pht trin KT-XH ca vng - Mng li giao thng ch yu l cc tuyn giao thng quan trng ca vng: quc l 1, ng st Thng Nht v cc tuyn ng ngang nh: quc l 7, 8, 9. ng H Ch Minh hon thnh thc y s pht trin kinh t vng pha ty. -Tuyn hnh lang giao thng ng-Ty cng hnh thnh, hng lot ca khu m ra nh: Lao Bo, thc y giao thng vi cc nc lng ging. -Hm ng b qua Hi Vn, Honh Sn gp phn gia tng vn chuyn Bc-Nam -H thng sn bay, cng bin ang c u t xy dng & nng cp hin i m bo giao thng trong nc & quc t: sn bay quc t Ph bi (Hu), Vinh& cc cng quc t: Nghi Sn, Vng ng, Chn My II.Tr li cu hi v bi tp: 1/ Nhng thun li v kh khn trong pht trin kinh t Bc Trung B? a/ Thun li: -V tr a l: tip gip BSH, Trung du v min ni BB, Lo v Bin ng, dy ni Bch M l ranh gii gia BTB v NTB thun li giao lu vn ha kinh t x hi ca vng vi cc vng khc c bng ng b v ng bin -ng bng nh hp, ln nht l ng bng Thanh-Ngh-Tnh c iu kin pht trin cy lng thc, cy cng nghip ngn ngy. Vng g i c kh nng pht trin vn rng, chn nui i gia sc. -Kh hu vn cn chu kh mnh ca gi ma ng Bc vo ma ng. -H thng sng M, sng C c gi tr v thu li, tim nng thu in v giao thng (h lu). -Khong sn: st Thch Kh (H Tnh)-tr lng ln nht c nc (60% tr lng c nc), crm C nh (Thanh Ha), thic Qu Hp (Ngh An)-tr lng ln nht c nc (60% tr lng c nc), vi Thanh Ha -Rng c din tch tng i ln, sau Ty Nguyn (chim 19,3% din tch rng c nc) tp trung ch yu pha Ty-bin gii Vit-Lo. -Cc tnh u gip bin nn c kh nng pht trin nh bt v nui trng thu sn, du lch bin. -Vng c ti nguyn du lch ng k, ni ting: bi bin Sm Sn, Ca L, Lng C; di sn thin nhin th gii: Phong Nha-K Bng, di sn vn ha th gii: C Hu - Dn c giu truyn thng lch s, cn c, chu kh 55
-C s vt cht k thut: c ng st Thng Nht, QL 1 i qua cc tnh; cc tuyn ng ngang l ca ng ra bin ca Lo. b/ Kh khn: -Thng xuyn chu thin tai: bo, gi Lo, l lt, hin tng ct bay -Chu hu qu nng n ca chin tranh. -Mc sng ca ngi dn cn thp. -C s nng lng t, nh b. -Mng li CN cn mng. -GTVT km pht trin, thu ht u t nc ngoi cn hn ch. 2/ Ti sao ni vic pht trin c cu nng, lm, ng nghip gp phn pht trin bn vng BTB? a/ Khai thc th mnh v lm nghip: - Din tch rng 2,46 triu ha (20% c nc). che ph rng l 47,8%, ch ng sau Ty Nguyn. DT rng giu tp trung vng bin gii Vit-Lo, nhiu nht Ngh An, Qung Bnh, Thanh Ha. -Rng sn xut ch chim 34% DT, cn li 50% DT l rng phng h, 16% DT l rng c dng. -Rng c nhiu loi g qu (lim, sn), nhiu lm sn chim, th c gi tr (voi, b tt). pht trin cng nghip khai thc g, ch bin lm sn. * Bo v v pht trin vn rng gip bo v mi trng sng, gi gn ngun gen cc SV qu him, iu ha ngun nc, hn ch tc hi cc cn l t ngt. Ven bin trng rng chn gi, chn ct. b/ Khai thc tng hp cc th mnh v nng nghip ca trung du, ng bng v ven bin: -Vng i trc ni c nhiu ng c pht trin chn nui i gia sc. n b c 1,1 triu con chim 1/5 n b c nc. n tru c 750.000 con, chim 1/4 n tru c nc. -BTB cng hnh thnh mt s vng chuyn canh cy cng nghip lu nm: caf, ch Ty Ngh An, Qung Tr, cao su Qung Bnh, Qung Tr, -ng bng Thanh-Ngh -Tnh l tng i ln, cn li nh hp. Phn ln l t ct pha thun li trng cy cng nghip hng nm (lc, ma, thuc l), nhng khng tht thun li trng la bnh qun lng thc c tng nhng vn cn thp 348 kg/ngi. c/ y mnh pht trin ng nghip: -Tnh no cng gip bin nn c iu kin pht trin ngh c bin. Ngh An l tnh trng im ngh c ca BTB. Vic nui trng thu sn nc l, nc mn pht trin kh mnh. -Hn ch: phn ln tu c cng sut nh, nh bt ven b l chnh, nn nhiu ni ngun li thu sn c nguy c gim r rt. 3/ Hy xc nh cc ngnh cng nghip ch yu ca cc trung tm cng nghip Thanh Ha, Vinh, Hu. Tn TTCN Quy m (nghn t ng) C cu ngnh 4/ Ti sao vic pht trin c s h tng, GTVT s to ra bc ngot quan trng trong hnh thnh c cu kinh t ca vng? - BTB l vng giu TNTN c iu kin thun li pht trin KT-XH. Tuy nhin do hn ch v iu kin k thut lc hu, thiu nng lng, GTVT chm pht trin. - Pht trin c s h tng, GTVT gp phn nng cao v tr cu ni ca vng, gia khu vc pha Bc v pha Nam theo h thng QL 1 v ng st Thng Nht. - Pht trin cc tuyn ng ngang, v ng H Ch Minh gip khai thc tim nng v thc y s pht trin kinh t khu vc pha Ty, to ra s phn cng lao ng hon chnh hn. - Pht trin h thng cng bin, sn bay to iu kin thu ht u t, hnh thnh cc khu cng nghip, khu ch xut Do pht trin c s h tng GTVT s gp phn tng cng mi giao lu, quan h kinh t, m rng hp tc pht trin KT-XH. BI 34 VN PHT TRIN KINH T X HI DUYN HI NAM TRUNG B I.Kin thc trng tm: I/Khi qut chung: 56
1/V tr a l v lnh th: gm 8 tnh, thnh ph: Nng, Qung Nam, Qung Ngi, Bnh nh, Ph Yn, Khnh Ha, Ninh Thun, Bnh Thun. - DT: 44,4 nghn km2 (13,4% din tch c nc). Dn s: 8,9 triu ngi (10,5% dn s c nc) - C 2 qun o xa b: Hong Sa, Trng Sa. -Tip gip: BTB, Ty Nguyn, NB, bin ng Giao lu kinh t trong v ngoi khu vc. 2/Cc th mnh v hn ch: a/Th mnh: -Lnh th hp, pha Ty l sn ng ca Trng Sn Nam, pha ng l bin ng, pha Bc c dy Bch M lm ranh gii vi BTB, pha Nam l NB. Cc nhnh ni n ra bin to nn hng lot cc bn o, vnh bin v nhiu bi bin p to cho vng c nhiu tim nng pht trin nh bt v nui trng thu sn, du lch. -Cc ng bng nh hp, t ct pha v t ct l chnh; ng bng mu m ni ting l ng bng Tuy Ha. Vng g i thun li chn nui b, cu, d. -Vng c c im kh hu ca ng Trng Sn: ma h c hin tng phn, thu-ng ma a hnh v tc ng ca hi t nhit i em li ma ln Nng, Qung Nam. Tuy nhin pha nam thng t ma, kh hn ko di, nht l Ninh Thun-Bnh Thun. -Tim nng thu in khng ln nhng vn c th xy dng cc nh my c cng sut trung bnh v nh. -Din tch rng hn 1,7 triu ha, che ph rng l 38,9%, nhng c n 97% l rng g, ch c 2,4% l rng tre na. Rng c nhiu loi g, chim v th qu. -Khong sn khng nhiu, ch yu cc loi VLXD, cc m ct lm thu tinh Khnh Ha, vng Bng Miu (Qung Nam), du kh thm lc a cc NTB. -Dn c giu truyn thng lch s, cn c, chu kh. y c cc di sn vn ha th gii: Ph c Hi An, Thnh a M Sn. -C nhiu th v cc cm cng nghip, khu kinh t m thu ht u t nc ngoi: Dung Qut, Chu Lai b/Hn ch: - Ma ma l ln nhanh, ma kh thiu nc, kh hn ko di (Ninh Thun, Bnh Thun) cn c h thng thu li gii quyt vn nc ti. - Thin tai thng xy ra. - Khu vc chu nh hng nng n trong chin tranh. C nhiu dn tc t ngi trnh sn xut thp. II/Pht trin tng hp kinh t bin. 1/Ngh c: -Bin lm tm, c; tnh no cng c bi tm, bi c, ln nht cc tnh cc NTB v ng trng Hong Sa-Trng Sa. -B bin min Trung c nhiu vng, vnh, m, ph thun li nui trng thu sn. Nui tm hm, tm s pht trin nht l Ph Yn, Khnh Ha. -Sn lng thu sn ton vng nm 2005 t trn 600.000 tn, ring c bin trn 400.000 tn, c nhiu loi c qu: c thu, c ng, c trch -Hot ng ch bin ngy cng a dng, trong c nc mm Phan Thit. Ngnh thu sn ngy cng c vai tr ln trong vic gii quyt vn thc phm ca vng to ra sn phm hng ha, cn ch khai thc hp l & bo v ngun li thu sn. 2/Du lch bin: -C nhiu bi bin ni ting nh: M Kh ( Nng), Sa Hunh (Qang Ngi), Nha Trang (Khnh Ha), C N (Ninh Thun), Mi N (Bnh Thun)trong Nha Trang, Nng l cc trung tm du lch ln nc ta. -y mnh pht trin du lch bin gn vi du lch o kt hp ngh dng, th thao 3/Dch v hng hi: -C tim nng xy dng cc cng nc su: Nng, Quy Nhn, Nha Trang. -Cng nc su Dung Qut ang c xy dng, vnh Vn Phong (Khnh Ha) s hnh thnh cng trung chuyn quc t ln nht nc ta. 57
4/Khai thc khong sn thm lc a v sn xut mui: - Khai thc du kh pha ng qun o Ph Qu (Bnh Thun) - Sn xut mui ni ting C N, Sa Hunh III/Pht trin cng nghip v c s h tng: 1/Pht trin cng nghip: - Hnh thnh cc trung tm cng nghip trong vng, ln nht l Nng, tip n l Nha Trang, Quy Nhn, Phan Thit cng nghip ch yu l c kh, ch bin nng-lm-thu sn, sn xut hng tiu dng. - Bc u thu ht u t nc ngoi vo hnh thnh cc khu cng nghip tp trung v khu ch xut. *Hn ch: c s nng lng cha p ng nhu cu pht trin cng nghip mc d ang c gii quyt nh: s dng in t ng dy 500 kv, xy dng mt s nh my thu in quy m trung bnh: thu in sng Hinh (Ph Yn), Hm Thun-a Mi (Bnh Thun), Vnh Sn (Bnh nh), A Vng (Q.Nam), d kin xy dng nh my in nguyn t u tin nc ta ti vng ny. -Vi vic hnh thnh vng kinh t trng im min Trung, nht l Khu kinh t m Chu Lai, Khu kinh t Dung Qut, Nhn Hi gp phn thc y cng nghip ca vng ngy cng pht trin. 2/Pht trin giao thng vn ti: - Quc l 1, ng st Bc Nam ang c nng cp gip y mnh s giao lu kinh t gia vng vi cc vng khc trong c nc. - Cc tuyn ng ngang (ng 19, 26) ni Ty Nguyn vi cc cng nc su ca vng, ngoi ra cn y mnh quan h vi khu vc Nam Lo, ng Bc Thi Lan. - Cc sn bay cng c hin i ha: sn bay quc t Nng, ni a c sn bay nh: Chu Lai, Quy Nhn, Cam Ranh II.Tr li cu hi v bi tp: 1/ Hy phn tch nhng thun li v kh khn trong pht trin kinh t Duyn hi Nam Trung B? a/ Thun li: -V tr a l: tip gip: BTB, Ty Nguyn, NB, bin ngGiao lu kinh t trong v ngoi khu vc -Lnh th hp, pha Ty l sn ng ca Trng Sn Nam, pha ng l bin ng, pha Bc c dy Bch M lm ranh gii vi BTB, pha Nam l NB. Cc nhnh ni n ra bin to nn hng lot cc bn o, vnh bin v nhiu bi bin p to cho vng c nhiu tim nng pht trin nh bt v nui trng thu sn, du lch. -Cc ng bng nh hp, t ct pha v t ct l chnh; ng bng mu m ni ting l ng bng Tuy Ha. Vng g i thun li chn nui b, cu, d. -Mang tnh cht kh hu ca ng Trng Sn, t chu nh hng ca gi ma ng Bc. -Tim nng thu in khng ln nhng vn c th xy dng cc nh my c cng sut trung bnh v nh. -Din tch rng hn 1,7 triu ha, chim 14% din tch rng c nc. che ph rng ca vng l 38,9%, nhng c n 97% l rng g, ch c 2,4% l rng tre na. Rng c nhiu loi g, chim v th qu. -Khong sn khng nhiu, ch yu cc loi VLXD, cc m ct lm thu tinh Khnh Ha, vng Bng Miu (Qung Nam), du kh thm lc a cc NTB. -Dn c giu truyn thng lch s, cn c, chu kh. y c cc di sn vn ha th gii: Ph c Hi An, Thnh a M Sn. -C nhiu th v cc cm cng nghip, khu kinh t m thu ht u t nc ngoi: Dung Qut, Chu Laiang thu ht u t nc ngoi. b/Hn ch: - Ma ma l ln nhanh, ma kh thiu nc, kh hn ko di (Ninh Thun, Bnh Thun) cn c h thng thu li gii quyt vn nc ti. - Thin tai thng xy ra: bo, l - Khu vc chu nh hng nng n trong chin tranh. C nhiu dn tc t ngi trnh sn xut thp. -C s nng lng cn nh b, GTVT cn km. 2/ Vn lng thc thc phm trong vng cn c gii quyt bng cch no? Kh nng gii quyt vn ny? 58
- Tng cng khai thc cc li th v din tch t nng nghip thuc cc ng bng ven bin pht trin cy lng thc, cy cng nghip ngn ngy. - y mnh chn nui vng i ni pha Ty chu c kh hu kh hn: b, cu, d - Pht trin nh bt v nui trng thy sn ven bin, tng cng ngun thc phm, nng cao hiu qu kinh t. * Kh nng gii quyt vn LT-TP ti ch ca vng cn rt ln: -y mnh thm canh cy la nhng ni c iu kin thun li (t ph sa,ngun nc ti), nht l ng bng Ph Yn-Khnh Ha, Ninh Thun-Bnh Thun -y mnh trao i cc sn phm vi vng trng im lng thc t BCSL, BSH. 3/ Hy phn tch cc ngun ti nguyn pht trin cng nghip, hin trng pht trin v phn b cng nghip trong vng? a/ Cc ngun TNTN: -C nhiu loi khong sn: VLXD, ct lm thy tinh Khnh Ha, vng Bng Miu, than Nng Sn, du kh c thm lc a cc NTB. -Tim nng thy in c th xy dng cc nh my cng sut trung bnh v nh. -C nhiu nguyn liu t nng, lm, thu sn to iu kin pht trin CN ch bin. -CSHT: c ng st Bc-Nam, quc l 1 chy dc t Bc ti Nam, 1 s cng bin, sn bay quan trng -Ngun nhn lc kh di do. -S quan tm u t ca Nh nc. b/ Hin trng pht trin v phn b: - Hnh thnh cc trung tm cng nghip trong vng, ln nht l Nng, tip n l Dung Qut, Nha Trang, Quy Nhn, Phan Thit cng nghip ch yu l c kh, ch bin nng-lm-thu sn, sn xut hng tiu dng, VLXD, ha du. - Bc u thu ht u t nc ngoi vo hnh thnh cc khu cng nghip tp trung v khu ch xut. *Hn ch: c s nng lng cha p ng nhu cu pht trin cng nghip mc d ang c gii quyt nh: s dng in t ng dy 500 kv, xy dng mt s nh my thu in quy m trung bnh: thu in sng Hinh (Ph Yn), Hm Thun-a Mi (Bnh Thun), Vnh Sn (Bnh nh), A Vng (Qung Nam), d kin xy dng nh my in nguyn t u tin nc ta ti vng ny. -Vi vic hnh thnh vng kinh t trng im min Trung, nht l Khu kinh t m Chu Lai, Khu kinh t Dung Qut, Nhn Hi gp phn thc y cng nghip ca vng ngy cng pht trin. 4/ Ti sao vic tng cng CSHT GTVT c ngha c bit quan trng trong hnh thnh c cu kinh t ca vng? -QL 1, ng st Bc-Nam c nng cp, hin i ho lm tng kh nng vn chuyn Bc-Nam. -Giao thng ng-Ty gp phn giao thng cc nc lng ging k c ln Ty Nguyn. -Mt s cng nc su ang c xy dng: Dung Qut, Nng -H thng sn bay c khi phc, hin i: Nng, Nha Trang Vic y pht trin CSHT GTVT ang to ra nhng thay i ln trong s pht trin KT-XH ca vng: -Cho php khai thc c hiu qu TNTN hnh thnh c cu kinh t ca vng. -Thc y cc mi lin h kinh t trong v ngoi nc. -Cho php khai thc cc th mnh v kinh t bin, to iu kin thu ht u t, hnh thnh cc khu cng nghip, khu kinh t m BI 35. VN KHAI THC TH MNH TY NGUYN I.Kin thc trng tm: I/Khi qut chung: 1/V tr a l v lnh th: Gm c 5 tnh l Kon Tum, Gia Lai, k Lk, k Nng v Lm ng. -Din tch: 54,7 nghn km2 (16,5% din tch c nc). Dn s: 4,9 triu ngi (5,8% dn s c nc). -Tip gip: Duyn hi NTB, NB, Campuchia v Lo. y l vng duy nht nc ta khng gip bin thun li giao lu vi cc vng, c v tr chin lc v an ninh, quc phng v xy dng kinh t. 2/Cc th mnh v hn ch: a/Th mnh: 59
-t bazan giu dinh dng vi din tch ln nht c nc -Kh hu cn xch o, c s phn ha theo cao tim nng to ln v nng nghip. -Din tch rng v che ph rng cao nht nc ta. -Khng nhiu khong sn nhng c qung b-xit vi tr lng hng t tn. -Tr nng thy in tng i ln trn cc sng: X Xan, Xr Pok, thng ngun sng ng Nai. -C nhiu dn tc thiu s vi nn vn ha c o v kinh nghim sn xut phong ph. b/Hn ch: -Ma kh thiu nc nghim trng cho sn xut v i sng. -Thiu lao ng lnh ngh. -Mc sng ca nhn dn cn thp, gio dc, y t cn km pht trin -C s h tng cn thiu, nht l GTVT cn km pht trin, cc TTCN qui m nh. II/Pht trin cy cng nghip lu nm: -t badan, giu cht dinh dng, c tng phong ha su, phn b tp trung vi nhng mt bng rng ln c th hnh thnh cc vng chuyn canh cy cng nghip quy m ln. -Kh hu c tnh cht cn xch o, ma kh ko di thun li phi sy, bo qun cc sn phm. Ln cao 400-500m kh hu kh nng, cao 1000m li mt m c th trng cy cng nghip nhit i & cn nhit. +Caf chim 4/5 din tch trng caf c nc (450.000 ha). c Lc l c din tch caf ln nht (259.000 ha), ni ting l caf Bun M Thut c cht lng cao. Caf ch trng ni c kh hu mt hn: Gia Lai, Kon Tum, Lm ng. Caf vi trng ni c kh hu nng hn: c Lk. +Ch trng trn cc cao nguyn cao hn Lm ng, Gia Lai & c ch bin ti cc nh my ch Bin H (Gia Lai), Bo Lc (Lm ng). Lm ng c DT trng ch ln nht nc. +Cao su ln th 2 sau NB, tp trung Gia Lai, c Lk. *Kh khn & bin php khc phc: -Ma kh ko di cn gii quyt vn thu li, ma ma cn c bin php chng xi mn t. -Thiu lao ng lnh ngh, thu ht lao ng t ni khc n to ra tp qun sn xut mi. -Bo m LT-TP cho vng thng qua trao i hng ha vi cc vng khc, to iu kin n nh din tch cy cng nghip. -Hon thin quy hoch cc vng chuyn canh cy cng nghip, m rng din tch c k hoch, i i vi vic bo v rng v pht trin thu li. -a dng ho c cu cy cng nghip. Pht trin m hnh KT vn trng caf, h tiu nng cao hiu qu sn xut. -Nng cp mng li GTVT nh ng 14 xuyn Ty Nguyn, ng 19, 26 ni vi ng bng duyn hi. -y mnh cc c s ch bin, XK & thu ht u t nc ngoi. III/Khai thc v ch bin lm sn: -u thp k 90 (th k XX) Ty Nguyn rng vn che ph 60% din tch lnh th. Rng chim 36% din tch t c rng & 52% SL g c th khai thc ca c nc. -C nhiu g qu, chim, th c gi tr: cm lai, sn, trc, voi, b tt, t gic -C hng chc lm trng khai thc, ch bin & trng rng Lin hip lm-nng-cng nghip ln nht nc ta Kon H Nng (Gia Lai), Gia Ngha (c Nng). -Sn lng khai thc g hng nm u gim, n cui thp k 80 (th k XX) l 600.000-700.000m3, nay cn 200.000-300.000m3/nm. -Nn ph rng gia tng lm gim st lp ph thc vt, mi trng sng b e da, mc nc ngm h thp, t ai d b xi mnCn c bin php ngn chn nn ph rng, khai thc hp l i i vi trng rng mi, y mnh giao t, giao rng, ch bin ti a phng v hn ch xut khu g trn. IV/Khai thc thy nng kt hp vi thy li: -Trc y xy dng mt s nh my thu in: a Nhim trn sng a Nhim (160MW), ry-Hling trn sng Xr-pk (12MW). -Thu in Yaly trn sng Xxan (720MW) khnh thnh nm 2002, xy dng thm: X-Xan 3, X-Xan 3A, X-Xan 4, Ply Krng tng cng sut trn sng X-Xan khong 1.500MW. 60
-Trn sng Xr-Pk c cc nh my thu in: Bun Kup (280MW), Xr-Pk 4 (33MW), -Trn h thng sng ng Nai, cc cng trnh thu in i Ninh (300MW), ng Nai 3 (180MW), ng Nai 4 (340MW) ang c xy dng. y l iu kin thun li cho pht trin KT-XH ca vng, c bit vic khai thc & ch bin qung bxit ca vng. Cc h thu in cn em li ngun nc ti quan trng trong ma kh v c th khai thc phc v du lch v nui trng thu sn. II.Tr li cu hi v bi tp: 1/ iu kin t nhin v kinh t x hi c thun li, kh khn g i vi s pht trin kinh t Ty Nguyn. a/ Thun li *T nhin: -L vng duy nht khng gip bin, nm st Duyn hi NTB, li gip H Lo, ng Bc Campuchia nn vng c v tr c bit quan trng v mt quc phng & xy dng kinh t. -L ni c nhiu t badan vi tng phong ho su, giu cht dinh dng, phn b thnh nhng mt bng rng ln thun li cho vic hnh thnh cc vng chuyn canh quy m ln. -Kh hu cn xch o, c ma kh ko di thun li phi sy, bo qun sn phm. Ln cao 400-500m kh hu kh nng, cao 1000m li mt m c th trng cc loi cy cng nghip nhit i & cn nhit. -Thu nng kh ln trn sng ng Nai, X Xan, Xrpk -Vng c nhiu ng c c th chn nui gia sc ln. -Din tch rng & tr lng g ng u c nc, chim 36% din tch t c rng v 52% sn lng g c th khai thc c trong c nc. Rng c nhiu loi g, chim, th qu. -C nhiu tim nng v du lch. -Khong sn giu b xt, tr lng hng t tn. *KT-XH: -L a bn c tr ca nhiu dn tc, c truyn thng vn ha, tp qun sn xut c o -c ng & Nh nc quan tm u t pht trin -C s vt cht k thut bc u c u t to iu kin thu ht u t nc ngoi. b/ Kh khn: *T nhin: -Ma kh mc nc ngm h thp nn vic lm thu li va kh khn va tn km. -Ngho khong sn. *KT-XH: -Thiu lao ng lnh ngh. -Mc sng ngi dn thp, gio dc, y t chm pht trin. -CSHT km pht trin nht l GTVT, cc TTCN quy m nh. 2/ Hy trnh by cc iu kin i vi s pht trin cy c ph Ty Nguyn. Nu cc khu vc chuyn canh c ph v cc bin php c th pht trin n nh cy c ph vng ny. *K pht trin cy cafe: a/ Thun li: -t badan, chim 2/3 dic tch t badan c nc, giu dinh dng, c tng phong ho su, phn b tp trung vi mt bng rng ln c th hnh thnh cc vng chuyn canh quy m ln. -Kh hu cn xch o, ma kh ko di thun li phi sy bo qun sn phm. Kh hu c s phn ha theo cao, cc cao nguyn cao 400-500m kh hu kh nng thch hp cy cng nghip nhit i nht l cy cafe. -Ngi dn c kinh nghim trng cafe. -Chnh sch u t ca Nh nc, khuyn khch pht trin & thu ht u t, cng nh thu ht lao ng t vng khc n. -CN ch bin & mng li GTVT ang c u t xy dng. -Th trng tiu th c m rng, nht l xut khu. b/ Kh khn: -Ma kh ko di, mc nc ngm h thp gy thiu nc trm trng. -t ai b xi mn vo ma ma. 61
-Thiu lao ng c tay ngh. -CSHT km pht trin nht l GTVT, cng nghip ch bin. *Cc vng chuyn canh cy cafe: Cafe chim 4/5 din tch trng cafe c nc (450.000 ha). c Lc l c din tch cafe ln nht (259.000 ha), ni ting l cafe Bun M Thut c cht lng cao. Cafe ch trng ni c kh hu mt hn: Gia Lai, Kon Tum, Lm ng. Cafe vi trng ni c kh hu nng hn: c Lk, c Nng. *Bin php n nh: -u t thu li gii quyt nc ti vo ma kh, ngn chn nn ph rng, cn pht trin vn rng. -m bo tt hn lng thc, thc phm cho nhn dn trong vng. -Nng cp mng li GTVT d dng trao i hng ho vi vng khc. -y mnh pht trin cng nghip ch bin & thu ht u t nc ngoi. -Pht trin m hnh kinh t vn, nng cao hiu qu sn xut, thu ht lao ng t vng khc n. -M rng th trng xut khu cafe 3/ Ti sao trong khai thc ti nguyn rng Ty Nguyn cn ht sc ch trng khai thc i i vi tu b v bo v vn rng. -ng u c nc v din tch rng, chim 36% din tch t c rng & 52% sn lng g c th khai thc ca c nc. che ph rng l 60%. -C nhiu loi g qu, chim th c gi tr: cm lai. sn,trcvoi, b tt, t gic -Sn lng khai thc c gim, u thp k 90 khai thc trung bnh 600.000-700.000 m3, n nay cn 200.000-300.000 m3/nm. -Nn ph rng gia tng lm gim st lp ph thc vt, mi trng sng b e do, mc nc ngm h thp, t ai d b xi mn -Cn c bin php ngn chn nn ph rng, khai thc hp l i i vi tu b, trng rng mi, y mnh giao t giao rng, hn ch xut khu g trn, tng cng ch bin g 4/ Hy chng minh rng th mnh v thy in ca Ty Nguyn ang c pht huy v iu ny s l ng lc cho s pht trin kinh t x hi ca vng. Tim nng v thu in ca Ty Nguyn ch ng sau TD-MN Bc B. -Trc y xy dng thu in a Nhim(160 MW) trn sng a Nhim (thng ngun sng ng Nai). ry-Hlinh(12 MW) trn sng Xr-pk. -Gn y xy dng hng lot cc nh my thu in: +Yaly trn sng Xxan (720 MW).D kin xy dng Xxan 3, Xxan 4, Ply-krngtng cng sut 1.500 MW. +Trn sng Xr-pk, ln nht l thu in Bun kup (280 MW), Xr-pk 3, Xr-pk 4 +Trn sng ng Nai ang xy dng thu in i Ninh (300.000kw), ng Nai 3, ng Nai 4 Vic xy dng cc cng trnh thu in to thun li pht trin ngnh khai thc & ch bin bt nhm t ngun b-xt. Ngoi ra cc h thu in em li ngun nc ti quan trng trong ma kh, nui trng thu sn & du lch. BI 36. VN KHAI THC LNH TH THEO CHIU SU NG NAM B I.Kin thc trng tm: I/ Khi qut chung: gm TP.HCM, Bnh Dng, Bnh Phc, Ty Ninh, ng Nai, B Ra-Vng Tu. -Din tch: 23,6 nghn km2 (7,1% din tch c nc). Dn s: 12 triu ngi (14,3% dn s c nc) l vng c din tch nh, dn s thuc loi trung bnh. -Tip gip: NTB, Ty Nguyn, BSCL, Campuchia v bin ng thun li giao thng trong v ngoi nc. -L vng kinh t dn u c nc v GDP (42%), gi tr sn xut cng nghip, gi tr hng xut khu v thu ht vn u t ca nc ngoi. -Sm pht trin nn kinh t hng ha, trnh pht trin kinh t cao hn cc vng khc. -Vn khai thc lnh th theo chiu su l vn kinh t ni bt ca vng. Khai thc lnh th theo chiu su l nng cao hiu qu khai thc lnh th trn c s y mnh u t vn, khoa hc cng ngh 62
, nhm khai thc tt nht cc ngun lc t nhin v KT-XH, m bo duy tr tc tng trng kinh t cao, ng thi gii quyt tt cc vn x hi v bo v mi trng. II/ Cc th mnh v hn ch ca vng: a/ V tr a l: Nm lin k BSCL, Ty Nguyn l nhng vng nguyn liu di do pht trin cng nghip ch bin, d dng giao lu bng ng b, k c vi Campuchia, Duyn hi NTB. Cm cng Si Gn, Vng Tu l ca ng giao thng quc t. b/ KTN & TNTN: -t badan chim 40% din tch vng, t xm ph sa c chim din tch t hn phn b Ty Ninh, Bnh Dng. -Kh hu cn xch o thun li trng cy cng nghip nhit i: cao su, caf, tng, thuc l, cy n qu -H thng sng ng Nai c gi ln v thu in, GT, thu li, thu sn. -Vng nm gn cc ng trng ln: Ninh Thun-Bnh Thun-BR-VT, C Mau-Kin Giang c iu kin xy dng cc cng c, nui trng v nh bt thy sn. -Rng tuy khng ln nhng l ngun cung cp g dn dng cho tp.HCM v BSCL, nguyn liu giy cho Lin hip giy ng Nai. Ven bin c rng ngp mn thun li nui trng thu sn Nam Ct Tin, Cn Gi -Khong sn: du, kh tr lng ln thm lc a Vng Tu; t st, cao lanh cho cng nghip VLXD, gm, s ng Nai, Bnh Dng. *Kh khn: -Ma kh ko di gy thiu nc cho sn xut & sinh hot. c/ KKT-XH: -Lc lng lao ng lnh ngh, c chuyn mn cao. -C c s vt cht-k thut hon thin nht nc, c bit l GTVT & TTLL. -C vng kinh t trng im pha Nam: tp.HCM-N-BD-VT, c bit quan trng tp.HCM l TTCN, GTVT, DV ln nht nc. -Thu ht vn u t nc ngoi ng u c nc. *Kh khn: -Gii quyt vic lm cho lao ng t vng khc n. -S tp trung nhiu khu cng nghip e da tnh trng nhim mi trng. -CSHT c pht trin nhng chm so vi yu cu pht trin kinh t ca vng. III/Khai thc lnh th theo chiu su: 1/Trong CN: chim t trng CN cao nht nc (khong 55,6% GTSLCN c nc), ni bt: cng nghip in t, luyn kim, ha cht, ch to my, tin hc, thc phm Vic pht trin cng nghip ca vng i hi: *Tng cng ci thin & pht trin ngun nng lng: -Xy dng cc nh my thu in: Tr An trn sng ng Nai (400MW), thu in Thc M trn sng B (150MW), Cn n trn sng B -ng dy 500 kv t Ha Bnh vo Ph Lm (tp.HCM) c vai tr quan trng trong vic m bo nhu cu nng lng cho vng. -Pht trin cc nh my in tuc-bin kh: Ph M, B Ra, Th c trong Trung tm in lc Ph M vi tng cng sut thit k l 4.000MW. -Pht trin cc nh my in chy bng du phc v cc khu cng nghip, khu ch xut. *Nng cao, hon thin CSHT, nht l GTVT-TTLL. *M rng hp tc u t nc ngoi, ch trng cc ngnh trng im, cng ngh cao, c bit ngnh ha du trong tng lai. Tuy nhin vn mi trng cn phi quan tm, trnh nh hng ti ngnh du lch. 2/Trong khu vc Dch v: -Dn u c nc v tng trng nhanh & chim t trng ngy cng cao trong c cu kinh t ca vng. -Hot ng dch v ngy cng a dng: thng mi, ngn hng, hng hi, vin thng, du lch -Cn hon thin CSHT. 3/Trong nng-lm nghip: 63
a/NN: -Vn thu li c ngha hng u. Nhiu cng trnh thu li c xy dng, trong cng trnh thu li h Du Ting (Ty Ninh) ln nht nc: rng 270km 2, cha 1,5 t m3, m bo ti tiu cho 170.000 ha ca Ty Ninh & C Chi. D n thu li Phc Ha (Bnh Dng, Bnh Phc) cung cp nc cho sn xut v sinh hot. Ngoi ra vic xy dng cc cng trnh thu in cng gii quyt mt phn nc ti vo ma kh, lm tng h s s dng rung t, DT trng trt tng ln -y l vng chuyn canh cy cng nghip ln nht nc. Cho nn cn phi thay i c cu cy trng: thay th cao su gi ci, nng sut thp bng cc ging cao su nhp c nng sut cao, nh th sn lng khng ngng tng ln. Ngoi ra cn a vo trng vi qui m ln cc loi cy: caf, iu, c du, ma, tng, thuc lv chim v tr hng u trong c nc. b/Lm nghip: Vn rng t nhng cn c bo v nht l vng thng lu cc con sng gi ngun nc ngm, mi trng sinh thi. Bo v v quy hoch tt vng rng ngp mn, c bit cc khu d tr sinh quyn Cn Gi, vn quc gia Nam Ct Tin. 4/Trong pht trin tng hp kinh t bin: Vng bin NB c iu kin thun li pht trin tng hp kinh t bin: -Khai thc du kh vng thm lc a Nam Bin ng, tc ng n s pht trin ca vng, nht l Vng Tu. Cc dch v v du kh & s pht trin ngnh ha du trong tng lai gp phn pht trin kinh t ca vng, cn gii quyt vn nhim mi trng. -Pht trin GTVT bin vi cm cng Si Gn, Vng Tu. -Pht trin du lch bin: Vng Tu, Long Hi -y mnh nui trng & nh bt thu sn. *Cn tng cng pht trin vng kinh t trng im pha Nam: tp.HCM, ng Nai, Vng Tu, Bnh Dng, Ty Ninh, Long An. II.Tr li cu hi v bi tp: 1/ Hy nu cc th mnh ca vng ng Nam B trong vic pht trin tng hp nn kinh t. a/ V tr a l: -Nm lin k BSCL, Ty Nguyn l nhng vng nguyn liu di do pht trin cng nghip ch bin, d dng giao lu bng ng b, k c vi Campuchia, Duyn hi NTB. -Cm cng Si Gn, Vng Tu l ca ng giao thng quc t. b/ KTN & TNTN: -t badan chim 40% din tch vng-ni tip vng Nam Ty Nguyn, t xm ph sa c chim din tch t hn phn b Ty Ninh, Bnh Dng thch hp hnh thnh cc vng chuyn canh cy cng nghip, cy n qu. -Kh hu cn xch o, t chu nh hng ca bo, thun li trng cy cng nghip nhit i: cao su, caf, tng, thuc l, cy n qu -H thng sng ng Nai c gi ln v thu in, giao thng, thu li, thu sn. -Vng nm gn cc ng trng ln: Ninh Thun-Bnh Thun-BR-VT, C Mau-Kin Giangc iu kin xy dng cc cng c, nui trng v nh bt thy sn. -Rng tuy khng ln nhng l ngun cung cp g dn dng cho tp.HCM v BSCL, nguyn liu giy cho Lin hip giy ng Nai. Ven bin c rng ngp mn thun li nui trng thu sn Nam Ct Tin, Cn Gi -Khong sn: du, kh tr lng ln thm lc a Vng Tu; t st, cao lanh cho CN VLXD, gm, s ng Nai, Bnh Dng. c/ KKT-XH: -Lc lng lao ng lnh ngh, c chuyn cao; ngun lao ng nng ng, thch ng vi c ch th trng -C c s vt cht-k thut hon thin nht nc, c bit l GTVT & TTLL. Mng li dch v, thng mi, ngn hng pht trin hn cc vng khc. -C vng kinh t trng im pha Nam: tp.HCM-N-BD-VT, c bit quan trng tp.HCM l TTCN, GTVT, DV ln nht nc. Tp trung nhiu khu cng nghip, khu ch xut, khu cng ngh cao. -Thu ht vn u t nc ngoi ng u c nc. 64
2/ Hy trnh by mt s phng hng chnh khai thc lnh th theo chiu su trong cng nghip (KTLTTCS) ca vng. *KTLTTCS: l nng cao hiu qu khai thc lnh th trn c s y mnh u t vn, khoa hc cng ngh, nhm khai thc tt nht cc ngun lc t nhin v KT-XH, m bo duy tr tc tng trng kinh t cao, ng thi gii quyt tt cc vn x hi v bo v mi trng. * Cng nghip ca vng chim t trng cao nht nc (khong 55,6% GTSLCN c nc), ni bt: CN in t, luyn kim, ha cht, ch to my, tin hc, thc phm *Mt s phng hng chnh: *Tng cng ci thin & pht trin ngun nng lng: -Xy dng cc nh my thu in: Tr An trn sng ng Nai (400MW), thu in Thc M trn sng B (150MW), Cn n trn sng B -ng dy 500 kv t Ha Bnh vo Ph Lm (tp.HCM) c vai tr quan trng trong vic m bo nhu cu nng lng cho vng. -Pht trin cc nh my in tuc-bin kh: Ph M, B Ra, Th c trong Trung tm in lc Ph M vi tng cng sut thit k l 4.000MW. -Pht trin cc nh my in chy bng du phc v cc khu cng nghip, khu ch xut. *Nng cao, hon thin CSHT, nht l GTVT-TTLL. *M rng hp tc u t nc ngoi, ch trng cc ngnh trng im, cng ngh cao, c bit ngnh ha du trong tng lai. Tuy nhin vn mi trng cn phi quan tm, trnh nh hng ti ngnh du lch. 3/ Chng minh rng vic xy dng cc cng trnh thy li c ngha hng u trong vic s dng hp l ti nguyn nng nghip ca vng. Vn thu li c ngha hng u trong vic s dng hp l ti nguyn nng nghip ca vng: -Nhiu cng trnh thu li c xy dng, trong cng trnh thu li h Du Ting (Ty Ninh) ln nht nc: rng 270km2, cha 1,5 t m3, m bo ti tiu cho 170.000 ha ca Ty Ninh & C Chi. D n thu li Phc Ha (BD, BP) cung cp nc cho sn xut v sinh hot. Ngoi ra vic xy dng cc cng trnh thu in cng gii quyt mt phn nc ti vo ma kh, lm tng h s s dng rung t, DT trng trt tng ln, kh nng m bo LT-TP cng kh hn, thay i c cu cy trng, nng cao v tr ca vng 4/ Chng minh rng s pht trin tng hp kinh t bin c th lm thay i mnh m b mt kinh t ca vng. Nu mt s phng hng khai thc tng hp ti nguyn bin v thm lc a. a/ Vng bin NB c iu kin thun li pht trin tng hp KT bin: Vng bin NB c iu kin thun li pht trin tng hp kinh t bin: -Khai thc du kh vng thm lc a Nam Bin ng, tc ng n s pht trin ca vng, nht l Vng Tu. Cc dch v v du kh & s pht trin ngnh ha du trong tng lai gp phn pht trin kinh t ca vng, cn gii quyt vn nhim mi trng. -Pht trin GTVT bin vi cm cng Si Gn, Vng Tu. -Pht trin du lch bin: Vng Tu, Long Hi -y mnh nui trng & nh bt thu sn. b/ Mt s phng hng khai thc tng hp ti nguyn bin v thm lc a: -y mnh khai thc v ch bin du kh, xy dng cc trung tm lc du. Pht trin cm kh-in-m Ph M. -Tng cng nh bt xa b, nui trng thy sn ven b. -Pht trin cc hot ng du lch bin, nht l BR-VT. -y mnh pht trin cc cm cng nc su: cm cng Si Gn, Vng Tu. Trong khai thc v pht trin tng hp kinh t bin phi ch vn nhim mi trng do vn chuyn, khai thc v ch bin du kh. BI 37 VN S DNG HP L V CI TO T NHIN NG BNG SNG CU LONG I.Kin thc trng tm: I/Cc b phn hp thnh BSCL: gm 13 tnh, thnh ph -Din tch: 40.000 km2 (12% dt c nc). Dn s: hn 17,4 triu ngi (20,7% dn s c nc) -Tip gip: NB, Campuchia, bin ng -L ng bng chu th ln nht nc ta, bao gm: 65
+ Phn t nm trong phm vi tc ng trc tip ca sng Tin v sng Hu: Thng chu th l khu vc tng i cao, nhng vn c nhiu vng trng, ngp su vo ma ma. H chu th thp hn, thng xuyn chu tc ng ca thu triu. + Phn nm ngoi phm vi tc ng trc tip ca 2 sng trn, nhng vn c cu to bi ph sa sng (ng bng C Mau). II/Cc th mnh v hn ch ch yu: 1/Th mnh: -Ch yu t ph sa, gm 3 nhm t chnh: +t ph sa ngt ven sng Tin, sng Hu, c din tch 1,2 triu ha (30% din tch vng) l t tt nht thch hp trng la. +t phn c din tch ln hn, 1,6 triu ha (41% din tch vng), phn b TM, t gic Long Xuyn, vng trng trung tm bn o C Mau. +t mn c din tch 750.000 ha (19% din tch vng), phn b thnh vnh ai ven bin ng v vnh Thi Lan thiu dinh dng, kh thot nc +Ngoi ra cn c vi loi t khc nhng din tch khng ng k. -Kh hu: c tnh cht cn xch o, ch nhit cao n nh, lng ma hng nm ln. Ngoi ra vng t chu tai bin kh hu gy ra, thun li cho trng trt. -Sng ngi, knh rch chng cht, cung cp nc thu chua, ra mn, pht trin giao thng, nui trng thu sn v p ng nhu cu sinh hot. -Sinh vt: ch yu l rng ngp mn (C Mau, Bc Liu) & rng trm (Kin Giang, ng Thp). C nhiu loi chim, c. Vng bin c hng trm bi c, bi tm vi nhiu hi sn qu, chim 54% tr lng c bin c nc. -Khong sn: khng nhiu ch yu l than bn C Mau, VLXD Kin Giang, An Giang. Ngoi ra cn c du, kh bc u c khai thc. 2/Kh khn: -t phn, t mn chim din tch ln. -Ma kh ko di gy thiu nc & s xm nhp mn vo su t lin lm tng chua v chua mn trong t. -Thin tai l lt thng xy ra. -Khong sn hn ch gy tr ngi cho pht trin KT-XH. 3/S dng hp l v ci to t nhin BSCL: -Ngun nc ngt v nc di t c gi tr c bit. ci to t phn, mn ngi ta chia rung thnh nhiu nh a nc ngt vo thau chua, ra mn. ng thi lai to cc ging la ph hp vi vng t phn, t mn TM, TGLX ang dn c s dng -Duy tr v bo v ti nguyn rng. i vi khu vc rng ngp mn pha nam v ty nam tng bc bin thnh nhng bi nui tm, trng s, vt, c kt hp vi bo v mi trng sinh thi. -Chuyn i c cu kinh t, y mnh trng cy cng nghip, cy n qu kt hp nui trng thu sn, pht trin cng nghip ch bin, c bit pht trin kinh t lin hon-kt hp mt bin vi o & t lin. -Cn ch ng sng chung vi l khai thc cc ngun li kinh t do l hng nm em li. II.Tr li cu hi v bi tp: 1/ Ti sao phi t vn s dng hp l v ci to t nhin ng bng sng Cu Long? -ng bng c v tr chin lc trong pht trin KT-XH nc ta (vng trng im s 1 v sn xut lng thc-thc phm). -Lch s khai thc lnh th mi y, vic s dng, ci to t nhin l vn cp bch nhm bin thnh mt khu vc kinh t quan trng. -Gii quyt nhu cu lng thc cho c nc v xut khu. -Vng c nhiu tim nng ln cn c khai thc hp l: +t ph sa mu m thun li cho sn xut nng nghip. +Kh hu cn xch o, thi tit t bin ng, thch hp cho s sinh trng v pht trin ca cy trng, vt nui. +Ngun nc di do thun cho thy li, giao thng, nui trng thy sn. 66
+Ti nguyn sinh vt phong ph, nhiu loi c, tm v cc sn chim. +C tim nng v khai thc du kh. 2/ Phn tch cc th mnh v hn ch v mt t nhin v nh hng ca n i vi pht trin kinh t x hi ng bng sng Cu Long. a/ Th mnh: l ng bng chu th ln nht nc ta vi din tch gn 4 triu ha, chim 12% din tch c nc. -Ch yu t ph sa, gm 3 nhm t chnh: +t ph sa ngt ven sng Tin, sng Hu, c din tch 1,2 triu ha (30% din tch vng) l t tt nht thch hp trng la. +t phn c din tch ln hn, 1,6 triu ha (41% din tch vng), phn b TM, t gic Long Xuyn, vng trng trung tm bn o C Mau. +t mn c din tch 750.000 ha (19% din tch vng), phn b thnh vnh ai ven bin ng v vnh Thi Lan thiu dinh dng, kh thot nc +Ngoi ra cn c vi loi t khc nhng din tch khng ng k. -Kh hu: c tnh cht cn xch o, ch nhit cao n nh, lng ma hng nm ln. Ngoi ra vng t chu tai bin kh hu gy ra, thun li cho sn xut nng nghip quanh nm. -Sng ngi, knh rch chng cht, cung cp nc thu chua, ra mn, pht trin giao thng, nui trng thu sn v p ng nhu cu sinh hot. -Sinh vt: ch yu l rng ngp mn (C Mau, Bc Liu), c din tch ln nht nc ta & rng trm (Kin Giang, ng Thp). C nhiu loi chim, c. Vng bin c hng trm bi c, bi tm vi nhiu hi sn qu, chim 54% tr lng c bin c nc. -Khong sn: khng nhiu ch yu l than bn C Mau, VLXD Kin Giang, An Giang. Ngoi ra cn c du, kh bc u c khai thc. b/ Kh khn: -t phn, t mn chim din tch ln. -Ma kh ko di gy thiu nc & s xm nhp mn vo su t lin lm tng chua v chua mn trong t. -Thin tai l lt thng xy ra. -Khong sn hn ch gy tr ngi cho pht trin KT-XH. 3/ s dng hp l v ci to t nhin ng bng sng Cu Long cn phi gii quyt nhng vn ch yu no? Ti sao? Cc vn cn gii quyt s dng hp l v ci to t nhin ng bng sng Cu Long. a/ Tp trung gii quyt cc vn hn ch chnh ca vng v mt t nhin: -Din tch t nhim phn, nhim mn cn ln. -Nhiu vng trng ngp nc quanh nm. -Ma kh ko di gy thiu nc & s xm nhp mn vo su t lin lm tng chua v chua mn trong t. -S xung cp ca TNTN, mi trng do s khai thc qu mc ca con ngi v hu qu ca chin tranh. -Rng ngp mn c ngha ln v kinh t v mi trng. Rng b hy hoi nhiu trong chin tranh, hin ang b khai thc qu mc nui tm xut khu. Cn phi bo v rng ngp mn. b/ Gii quyt cc vn cc vng sinh thi c th: -Vng thng chu th: ngp su trong ma l, t bc phn trong ma kh, thiu nc ti trong ma kh. Cn phi tch cc lm thy li that l, thau phn. Pht trin c s h tng GTVT, quy hoch cc khu dn c. -Vng t ph sa ngt: nng nghip thm canh cao, tp trung cng nghip, cc th. Cn trnh gy sc p ln mi trng, chng suy thoi mi trng. -Vng h chu th: thng xuyn chu tc ng ca bin, hin tng xm nhp mn vo ma kh. Cn lm thy li ra mn, ngn mn, pht trin h thng canh tc thch hp. BI 38. VN PHT TRIN KINH T, AN NINH QUC PHNG BIN NG V CC O, QUN O I. Kin thc trng tm: 67
I/Vng bin v thm lc a ca nc ta giu ti nguyn: 1/Nc ta c vng bin rng ln: Din tch trn 1 triu km2 Bao gm ni thy, lnh hi, vng tip gip lnh hi, vng ch quyn kinh t bin, vng thm lc a. 2/Pht trin tng hp kinh t bin: -Ngun li SV: bin nc ta c su trung bnh, m quanh nm, mui trung bnh 30-330/00. SV bin rt phong ph, nhiu loi c gi tr kinh t cao: c, tm, mc, cua, i mi, bo ngtrn cc o ven b NTB c nhiu chim yn. -Ti nguyn khong sn: +Dc b bin l cc cnh ng mui, cung cp khong 900.000 tn hng nm. +Titan c gi tr xut khu, ct trng lm thu tinh +Vng thm lc a c tr lng du, kh ln. -C nhiu vng vnh thun li xy dng cc cng nc su, to iu kin pht trin GTVT bin. -Pht trin du lch bin-o thu ht nhiu du khch trong v ngoi nc. II/Cc o v qun o c ngha chin lc trong pht trin kinh t v bo v an ninh vng bin: 1/o v qun o: -C hn 4.000 o ln, nh. Trong o ln nht l Ph Quc. -Qun o: Hong Sa, Trng Sa, Cn Sn, Th Chu, Nam Du. +y l h thng tin tiu bo v t lin. +L cn c tin ra bin v i dng nhm khai thc c hiu qu ngun li vng bin. 2/Cc huyn o nc ta: -Vn n v C T (Qung Ninh) -Ct Hi v Bch Long V (HP) -Cn C (Qung Tr) -Hong Sa ( Nng) -L Sn (Qung Ngi) -Trng Sa (Khnh Ha) -Ph Qu (Bnh Thun) -Cn o (BRVT) -Kin Hi v Ph Quc (Kin Giang) III/Khai thc tng hp cc ti nguyn vng bin v hi o: 1/Ti sao phi khai thc tng hp: -Hot ng KT bin rt a dng v phong ph, gia cc ngnh KT bin c mi quan h cht ch vi nhau. Ch trong khai thc tng hp th mi mang li hiu qu KT cao. -Mi trng bin khng th chia ct c, v vy khi mt vng bin b nhim s gy thit hi rt ln. -Mi trng o rt nhy cm trc tc ng ca con ngi, nu khai thc m khng ch bo v mi trng c th bin thnh hoang o. 2/Khai thc ti nguyn SV bin v hi o: Thu sn: cn trnh khai thc qu mc, y mnh nh bt xa b 3/Khai thc ti nguyn khong sn: -Pht trin ngh lm mui, nht l Duyn hi NTB. -y mnh thm d v khai thc du, kh trn vng thm lc apht trin CN ha du, sx nhit in, phn bn -Bo v mi trng trong qu trnh thm d, khai thc, vn chuyn v ch bin. 4/Pht trin du lch bin: Cc trung tm du lch bin c nng cp v a vo khai thc nh: Khu du lch H Long-Ct B Sn; Nha Trang; Vng Tu 5/GTVT bin: -Hng lot hi cng c ci to, nng cp: cm cng SG, HP, Qung Ninh. -Mt s cng nc su c xy dng: Ci Ln, Nghi Sn, Dung Qut, Vng Tu IV/Tng cng hp tc vi cc nc lng ging trong gii quyt cc vn v bin v thm lc a: 68
B.ng l bin chung gia VN v nhiu nccn tng cng i thoi, hp tc gia VN v cc nc, nhm to s n nh v bo v li ch chnh ng ca nc ta. -Mi cng dn c bn phn bo v vng bin v hi o. II.Tr li cu hi v bi tp: 1/ Ti sao ni: S pht trin KT-XH cc huyn o c ngha chin lc ht sc to ln i vi s nghip pht trin KT-XH ca nc ta hin ti cng nh trong tng lai? -Cc huyn o nc ta giu tim nng, cho php pht trin nhiu hot ng kinh t bin: khai thc khong sn, thy sn, GTVT bin, du lch. -Cc huyn o l mt b phn lnh th khng th chia ct c. -Cc huyn o do c s bit lp vi mi trng xung quanh, li c din tch nh nn rt nhy cm trc tc ng ca con ngi. -Vic pht trin kinh t cc huyn o s xa dn s chnh lch v trnh pht trin gia hi o v t lin. -Cc o v qun o to thnh h thng tin tiu bo v t lin, l h thng cn c nc ta tin ra bin v i dng trong thi k mi, khai thc c hiu qu cc ngun li vng bin, hi o, thm lc a. 2/ Ti sao vic gi vng ch quyn ca mt hn o, d nh li c ngha rt ln? -Vic khng nh ch quyn ca nc ta i vi cc o v qun o c ngha l c s khng nh ch quyn ca nc ta i vi vng bin v thm lc a quanh o. -H thng tin tiu bo v t nc. -H thng cn c nn kinh t nc ta hng ra bin trong thi i mi. 3/ Hy chn v phn tch mt kha cnh ca vic khai thc tng hp cc ti nguyn bin m em cho l tiu biu. Hot ng khai thc tng hp cc ti nguyn vng bin v hi o bao gm rt nhiu ni dung, tiu biu trong l hot ng khai thc ti nguyn sinh vt bin v hi o. y mnh khai thc ti nguyn sinh vt bin v hi o, cn tp trung mt s kha cnh sau: -y mnh nh bt xa b. -Ngn chn cc cch nh bt lm tn hi n ngun li. -u tranh chng tu nc ngoi vi phm vng bin nc ta khai thc hi sn. -Khai thc hp l ngun li yn so trn cc o . BI 39. CC VNG KINH T TRNG IM I.Kin thc trng tm:
69
1.c im: - Phm vi gm nhiu tnh, thnh ph, ranh gii c s thay i theo thi gian. - C cc th mnh, c tim lc KT v hp dn u t. - C t trng GDP ln, tajo ra tc pht trin nhanh v h tr cc vng khc. - C kh nng thu ht cc ngnh mi v cng nghip v dch v t nhn rng ra c nc. 2. Qu trnh hnh thnh v pht trin a) Qu trnh hnh thnh: - Hnh thnh vo u thp k 90 ca th k XX, gm 3 vng - Qui m din tch c s thay i theo hng tng thm cc tnh ln cn b) Thc trng (2001-2005) - GDP ca 3 vng so vi c nc: 66,9% - C cu GDP phn theo ngnh: ch yu thuc khu vc cng nghip xy dng v dch v - Kim ngch xut khu chim 64,5% so c nc. 1. Ba vng kinh t trng im: a/ Vng KTT pha Bc - Gm 8 tnh: H Ni, Hi Dng, Hng Yn, Hi Phng, Qung Ninh, H Ty, Vnh Phc, Bc Ninh - Din tch: 15,3 nghn km2 (4,7%) - Dn s: 13,7 triu ngi (16,3%) Th mnh v hn ch: - V tr a l thun li trong giao lu - C th H Ni l trung tm - C s h tng pht trin, c bit l h thng giao thng - Ngun lao dng di do, cht lng cao - Cc ngnh KT pht trin sm, c cu tng i a dng - C lch s khai thc lnh th lu i. C cu: - Nng lm ng: 12,6% - Cng nghip xy dng: 42,2% - Dch v: 45,2% -Trung tm: H Ni, Hi Phng, H Long, Hi Dng. nh hng pht trin: - Chuyn dch c cu kinh t theo hng sn xut hng ha - y mnh pht trin cc ngnh KTT - Gii quyt vn tht nghip v thiu vic lm - Coi trng vn gim thiu nhim MT nc, khng kh v t. b/ Vng KTT min Trung - Gm 5 tnh: Tha Thin Hu, Nng, Qung Nam, Qung Ngi, Bnh nh. - Din tch: 28 nghn km2 (8,5%) - Dn s: 6,3 triu ngi (7,4%) Th mnh v hn ch: - V tr chuyn tip t vng pha Bc sang pha Nam. L ca ng thng ra bin vi cc cng bin, sn bay: Nng, Ph Bi thun li trong giao trong v ngoi nc - C Nng l trung tm - C th mnh v khai thc tng hp ti nguyn bin, khong sn, rng - Cn kh khn v lc lng lao ng v c s h tng, c bit l h thng giao thng C cu: - Nng Lm Ng: 25,0% - Cng Nghip Xy Dng: 36,6% -Dch v: 38,4% -Trung tm: Nng, Qui Nhn, Nha Trang nh hng pht trin: - Chuyn dch c cu kinh t theo hng pht trin tng hp ti nguyn bin, rng, du lch. 70
- u t c s vt cht k thut, giao thng - Pht trin cc ngnh cng nghip ch bin, lc du - Gii quyt vn phng chng thin tai do bo. c/ Vng KTT pha Nam: Gm 8 tnh: TP.HCM, ng Nai, B Ra Vng Tu, Bnh Dng, Bnh Phc, Ty Ninh, Long An, Tin Giang - Din tch: 30,6 nghn km2 (9,2%) - Dn s: 15,2 triu ngi (18,1%) Th mnh v hn ch: - V tr bn l gia Ty Nguyn v Duyn hi Nam Trung B vi BSCL - Ngung ti nguyn thin nhin giu c: du m, kh t - Dn c, ngun lao ng di do, c kinh nghim sn xut v trnh t chc sn xut cao - C s vt cht k thut tng i tt v ng b - C TP.HCM l trung tm pht trin rt nng ng - C th mnh v khai thc tng hp ti nguyn bin, khong sn, rng C cu: - Nng Lm Ng: 7,8% - Cng Nghip Xy Dng: 59,0% - Dch V: 33,2% -Trung tm: TP.HCM, Bin Ha, Vng Tu nh hng pht trin: - Chuyn dch c cu kinh t theo hng pht trin cc ngnh cng ngh cao.
- Hon thin c s vt cht k thut, giao thng theo hng hin i - Hnh thnh cc khu cng nghip tp trung cng ngh cao - Gii quyt vn th ha v vic lm cho ngi lao ng - Coi trng vn gim thiu nhim mi trng, khng kh, nc II.Tr li cu hi v bi tp: 1/ Hy nu c im ca vng kinh t trng im. Ti sao nc ta phi hnh thnh cc vng kinh t trng im? a/ c im: y l vng hi t y nht cc iu kin pht trin v c ngha quyt nh i vi nn kinh t c nc. N c trng bng nhng c im ch yu sau: - Phm vi gm nhiu tnh, thnh ph, ranh gii c s thay i theo thi gian. - C cc th mnh, c tim lc kinh t v hp dn u t. - C t trng GDP ln, to ra tc pht trin nhanh v h tr cc vng khc. C kh nng thu ht cc ngnh mi v cng nghip v dch v t nhn rng ra c nc b/ Nc ta phi hnh thnh cc vng kinh t trng im do: -Nc ta i ln t im xut pht thp, trnh pht trin kinh t cn hn ch. -Ngun lc pht trin KT-XH tng i phong ph, nhng li c s phn ha theo cc vng. Trong khi ngupn vn u t c gii hn nn phi u t c trng im. -Nc ta ang thu ht vn u t nc ngoi gp phn y nhanh qu trnh CNH, HH. V vy cn to ra cc vng thun li thu ht nh u t nc ngoi. Tt c nhng iu i hi phi la chn v hnh thnh cc vng kinh t trng im. 2/ Trnh by qu trnh hnh thnh v phm vi lnh th cc vng kinh t trng im. Vng kinh t trng im u thp k 90 ca th k XX Sau nm 2000, thm cc tnh 71
H Ni, Hng Yn, Hi Dng, Hi H Ty( st nhp H Ni nm Phng, Qung Ninh 2008), Vnh Phc, Bc Ninh Tha Thin-Hu, Nng, Qung Nam, Bnh nh Min Trung Qung Ngi Tp.H Ch Minh, ng Nai, BR-VT, Bnh Phc, Ty Ninh, Long An, Pha Nam Bnh Dng Tin Giang 3/ Hy so snh cc th mnh v thc trng pht trin kinh t ca 3 vng kinh t trng im. a/ Th mnh pht trin: Tiu ch Pha Bc Min Trung Pha Nam 2 2 Din tch 15.300 km 27.900 km 30.600 km2 % so vi c 4,6 % 8,4 % 9,2 % nc Dn s 13,7 triu ngi 6,3 triu ngi 15,2 triu ngi 16,3 % 7,5 % 18,1 % Tim nng -V tr th H Ni -V tr chuyn tip Bc- -Bn l gia Ty Nguyn, -QL 5 v 18 l tuyn giao Nam Duyn hi NTB vi BSCL. thng gn kt c Bc B v -QL 1, ng st Thng -Tim nng du kh ln nht cm cng Hi Phng-Ci Nht, sn bay Nng, nc. Ln Ph Bi. -Vng chuyn canh cy cng -Lao ng di do, c cht -Ca ng ra bin ca Ty nghip ln nht nc ta. lng cao. Nguyn v Lo. -Tp trung nhiu lao ng k -C nn vn minh la nc -Th mnh khai thc tng thut cao. lu i. hp ti nguyn bin, -Chim t trng ln nht v -Nhiu ngnh cng nghip khang sn, thy sn, ch cng nghip, gi tr xut nhp truyn thng. bin nng-lm-thy sn. khu ca c nc. -Dhc v du lch ang c -C s vt cht pht trin pht trin mnh. mnh. -Tp trung vn u t nc ngai ln nht. b/ Thc trng: Trong Ch s 3 vng Pha Bc Min Trung Pha Nam Tc tng trng trung bnh nm (2001-2005) (%) 11.7 11.2 10.7 11.9 % GDP so vi c nc 66.9 18.9 5.3 42.7 C cu GDP (%) phn theo ngnh: 100.0 100.0 100.0 100.0 -Nng-lm-ng nghip 10.5 12.6 25.0 7.8 -Cng nghip-xy dng 52.5 42.2 36.6 59.0 -Dch v 37.0 45.2 38.4 33.2 % kim ngch xut khu so vi c nc 64.5 27.0 2.2 35.3 PHN II. S DNG ATLATS A L VIT NAM I. Cch s dng atlt s dng Atlas tr li cc cu hi trong qu trnh lm bi, HS lu cc vn sau: 1. Nm chc cc k hiu: HS cn nm cc k hiu chung, t nhin, nng nghip, cng nghip, lm ng nghip... trang ba u ca quyn Atlas. 2. HS nm vng cc c hiu ca bn chuyn ngnh: V d: -Nm vng cc c hiu tn tng loi m, tr lng cc loi m khi s dng bn khong sn. -Bit s dng mu sc (c hiu) vng kh hu nu ra cc c im kh hu ca tng vng khi xem xt bn kh hu. Pha Bc 72
-Nm vng c hiu mt dn s khi tm hiu phn b dn c nc ta trn bn Dn c v dn tc. -c hiu cc bi tm, bi c khi s dng bn lm ng nghip... 3. Bit khai thc biu tng ngnh: 3.1. Biu gi tr tng sn lng cc ngnh hoc biu din tch ca cc ngnh trng trt: Thng thng mi bn ngnh kinh t u c t 1 n 2 biu th hin s tng, gim v gi tr tng sn lng, v din tch (i vi cc ngnh nng lm nghip) ca cc ngnh kinh t, HS bit cch khai thc cc biu trong cc bi c lin quan. 3.2.Bit cch s dng cc biu hnh trn tm gi tr sn lng tng ngnh nhng a phng tiu biu nh: -Gi tr sn lng lm nghip cc a phng (t ng) trang 15 Atlas. -Gi tr sn lng cng nghip nh v cng nghip thc phm (triu ng) trang 17. 4. Bit r cu hi nh th no, c th dng Atlas: -Tt c cc cu hi u c yu cu trnh by v phn b sn xut, hoc c yu cu ni r ngnh u, v sao ? Trnh by v cc trung tm kinh t ... u c th dng bn ca Atlas tr li. -Tt c cc cu hi c yu cu trnh by tnh hnh pht trin sn xut, hoc qu trnh pht trin ca ngnh ny hay ngnh khc, u c th tm thy cc s liu cc biu ca Atlas, thay cho vic phi nh cc s liu trong SGK. 5. Bit s dng Atlas cho 1 cu hi: Trn c s ni dung ca cu hi, cn xem phi tr li 1 vn hay nhiu vn , t xc nh nhng trang bn Atlas cn thit. 5.1. Nhng cu hi ch cn s dng 1 bn ca Atlas nh: -Hy trnh by ngun ti nguyn khong sn nc ta: +Khong sn nng lng +Cc khong sn: kim loi +Cc khong sn: phi kim loi +Khong sn: vt liu xy dng Vi cu hi trn ch s dng bn :a cht-khong sn trang 6 l . -Hy nhn xt tnh hnh phn b dn c nc ta ? Tnh hnh phn b nh vy c nh hng g n qu trnh pht trin kinh t nh th no ? Trong trng hp ny, ch cn dng 1 bn Dn c trang 11 l . 5.2. Nhng cu hi dng nhiu trang bn trong Atlas, tr li nh: -Nhng cu hi nh gi tim nng (th mnh) ca 1 ngnh nh: +nh gi tim nng ca ngnh cng nghip ni chung, khng nhng ch s dng bn a hnh phn tch nh hng ca a hnh, dng bn khong sn thy kh nng pht trin cc ngnh cng nghip nng, s dng bn dn c thy r lc lng lao ng, s dng bn nng nghip thy tim nng pht trin cng nghip ch bin ni chung... +nh gi tim nng (th mnh) pht trin cy cng nghip lu nm nc ta: HS bit s dng bn a hnh (lt ct) phi hp vi c hiu cc vng kh hu thy c nhng thun li pht trin tng lai cy theo kh hu (nhit i, cn nhit i) s dng bn t-thc vt v ng vt trang 6thy c 3 loi t ch yu ca 3 vng; dng bn Dn c v dn tc trang 9- s thy c mt dn s ch yu ca tng vng, dng bn cng nghip chung trang 16 s thy c c s h tng ca tng vng. -Nhng cu hi tim nng (th mnh) ca 1 vng nh: HS tm bn Nng nghip chung trang 13 xc nh gii hn ca vng, phn tch nhng kh khn v thun li ca v tr vng. ng thi HS bit i chiu vng bn nng nghip chung vi cc bn khc nhm xc nh tng i gii hn ca vng nhng bn ny (v cc bn khng c gii hn ca tng vng). Trn c s hng dn HS s dng cc bn : a hnh, t-thc vt v ng vt, phn tch tim nng nng nghip; bn a cht-khong sn trong qu trnh phn tch th mnh cng nghip, phn tch ngun lao ng trong qu trnh xem xt bn Dn c v dn tc. 5.3. Lai b nhng bn khng ph hp vi cu hi: V d: 73
-nh gi tim nng pht trin cy cng nghip c th s dng bn : t, a hnh, kh hu, dn c,... nhng khng cn s dng bn khong sn. -nh gi tim nng cng nghip c th s dng bn khong sn nhng khng cn s dng bn t, nhiu khi khng s dng bn kh hu... II. MT S BI TP GI 1. Da vo Atalat a l VN trang 13, B Nng nghip chung, hy hon thnh cc cu hi v bng sau y: a.Cc cy ch, cafe, cao su, h tiu trng nhng vng no? Vng no c din tch nhiu nht? b. Bng 1. Tn vng Hin trng s dng t Cy trng Vt nui 2. Da vo Atalat a l VN trang 14, B La, hy hon thnh cc bng sau y: Bng 2 Tn tnh Din tch la Sn lng la Nng sut la Cc tnh c DT & SL ln Bng 3. Din tch trng la so vi DT trng cy LT Tn tnh Nhn xt (%) < 60 60 70 71 80 81 90 > 90 3. Da vo Atalat a l VN trang 15, B Lm nghip & Thy sn, hy tr li cc cu hi & hon thnh bng sau y: a. T l din tch rng (so vi din tch ton tnh) ca tnh no nhiu nht? S lng bao nhiu? b. Nu nhn xt chung v t l din tch rng ca nc ta? c. Rng ngp mn & rng c dng nc ta phn b nhng tnh no? K tn cc vn quc gia ni tng? d. K tn cc ng trng, cc tnh trng im ngh c nc ta? e. V sao ngnh nui trng thy sn cc tnh BSCL li pht trin hn cc tnh khc trong c nc? Bng 4. T l din tch rng so vi DT ton tnh ( % ) Phn b (tn tnh, thnh) Nhn xt < 10 10 25 26 50 > 50 Bng 5. SL thy sn nh bt & nui trng Phn b (tn tnh, thnh) Nhn xt
4.Da vo Atalat a l VN trang 16, B CN chung, hy tr li cc cu hi & hon thnh bng sau y: a. Nu cc TTCN tiu biu trong cc vng kinh t trng im ca nc ta? Vai tr? ngha? b. Phn tch mi quan h gia cc TTCN ca nc ta? Mi quan h gia cc TTCN vi im cng nghip? Cho VD c th? 74
Bng 6. Cc TT, im cng nghip Phn b TTCN nm trong vng KT trng (nghn t ng) (tn tnh, thnh) im > 50 10 50 3 9,9 1 2,9 <1 5. Da vo Atalat a l VN trang 17, B Cng nghip Nng lng, hy tr li cc cu hi sau y: a. K tn cc nh my nhit in trn 1000MW, di 1000MW? b. Thy in: Tn nh my thy in v ang xy dng, tn sng, cng sut c. Qua cc biu : SL du th, than sch, in, nhn xt v s pht trin ngnh nng lng VN. 6. Da vo Atlat a l VN trang 18, B Giao thng, hy hon thnh bng sau y: Bng 7 i t . . . n . . . i t . . . n . . . Tuyn im. (trong nc) (nc ngoi) Sn bay Ni Bi Sn bay Tn Sn Nht Sn Bay Nng Cng Hi Phng Cng Nng Cng Si Gn Tuyn ng t & ng st Bc Nam Tuyn ng t & ng st Ty ng 7. Da vo Atalat a l VN trang 19, B Thng Mi, tr li cc cu hi sau: a. Xc nh tng mc bn l hng ha v kinh doanh DV cc tnh tnh theo u ngi. b. Phn tch c cu hng XK, NK? Mt hng CN nng & khong sn XK chim t l cao hn c ngha g? 8. Da vo Atalat a l VN trang 20, B Du lch, tr li cc cu hi sau: a. Xc nh cc TT du lch quc gia? Cc TT du lch vng? b. Kt hp vi kin thc a l, cc em s t gii thch c: +Ti sao thi k 1996-1998 s lng khch ni a & quc t u tng nhng doanh thu li gim. +C cu mi loi khch DL QT nm 1996-2000 tng hay gim? 9. Da vo Atalat a l VN trang 21, B Vng trung du & MN Bc b, vng BSH (Kinh t) hon thnh bng sau: a. Bng 8 Phn b i tng CN Ni ch bin (tn TP,TX, ni khai thc nguyn nhin liu) TTCN,TT KT vng Nhit in, thy in LK en LK mu CN ha cht Vt liu xy dng b. Nhn xt v GDP ca BSH so vi c nc? Tnh xem BSH chim bao nhiu t ng trong GDP c nc? ng th my trong c nc? c. c tuyn ng b, ng st, ng hng khng t H Ni i cc ni trong & ngoi nc. 9. Da vo Atalat a l VN trang 22, B Vng Bc Trung b (Kinh t) hon thnh bng sau: 75
Bng 9 i tng cng nghip Phn b (tn TP, TX, ni khai thc) Ni ch bin TTCN, TT KT vng Cc ngnh cng nghip b. So snh GDP ca vng vi c nc? Tnh xem BTB chim bao nhiu t ng trong GDP c nc? So vi BSH, GDP ca BTB cao hay thp hn? Hn km bao nhiu? 10. Da vo Atalat a l VN trang 23, B Vng Duyn hi NTB & Ty Nguyn ( Kinh t) hon thnh bng sau: Bng 10 i tng nng nghip Phn b (tn vng,tnh) Nhn xt La Ng Ma Cph H tiu Cao su Bng Da Tru B Vng trng cy LTTP v cy cng nghip hng nm Vng trng cy cng nghip lu nm Rng giu & trung bnh Vng nng lm kt hp Mt nc nui trng thy sn Vng nh bt hi sn 10. Da vo Atalat a l VN trang 24, B Vng NB & BSCL (Kinh t) hon thnh bng sau: Bng 11. So snh v sn xut lng thc ca 2 BSH & BSCL: Ton quc BSH BSCL 1994 2004 1994 2004 1994 2004 DT cy LT (ha) Trong la SL LT quy thc (tn) Trong la a. Cc TTCN TP.HCM, Bin Ha, Vng Tu gm c cc ngnh CN no? So vi cc TTCN ca cc vng khc nhiu hn hay t hn ngnh no? V sao? b. So snh DT cy cng nghip ca NB vi cc vng khc, DT cy cng nghip vng no ln nht? V sao? c.c tn cc tuyn ng b, ng st, ng thy, ng hng khng t TP.HCM i cc tnh trong nc & i nc ngoi. d.So snh GDP ca NB vi GDP c nc? Tnh xem NB chim bao nhiu t ng trong GDP c nc? ng hng th my so vi cc vng khc? -----------------------------------------------III. MT S CU HI V GI TR LI TRN C S DNG ATLATS 76
A. Cu hi: Cu 1. a.Hy phn tch th mnh v hn ch trong vic pht trin cng nghip ca vng ng nam b. b.Hy trnh by v phn tch trung tm cng nghip thnh ph H Ch Minh. Cu 2. Trnh by v nhng iu kin thun li pht trin cy cng nghip nc ta. Hy cho bit tng vng nc ta trng ch yu cc cy cng nghip lu nm nh: cafe, ch, cao su, da, h tiu. Cu 3. T H Ni hot ng cng nghip to theo nhng hng chnh no ? Hy cho bit tng hng c nhng trung tm cng nghip no v hng chuyn mn ho ca tng cm. Cu 4. Da vo trang 14, Atlas a l Vit Nam, hy nhn xt s phn b ngnh chn nui cc vng. Nu mt s xu hng mi trong s pht trin v phn b ngnh chn nui. Cu 5. K tn cc ngnh kinh t vng ng Nam B ? Ngnh trng trt pht trin mnh nhng cy g ? Nhng loi cy ny c pht trin ch yu trn loi a hnh no v loi t no ? Cu 6. Hy trnh by ngun ti nguyn khong sn nc ta: -Khong sn: nng lng ? -Cc khong sn: kim loi ? -Cc khong sn: phi kim loi ? -Cc khong sn: vt liu xy dng ? Cu 7.Trnh by th mnh sn xut cy lng thc ca: -Cc vng ng bng -Cc vng trung du-min ni. Cu 8. Hy trnh by v phn tch nhng th mnh v hn ch trong vic khai thc ti nguyn khong sn v thu in Trung du-min ni Bc B. Cu 9. Trnh by v gii thch s phn b nhng cy cng nghip di ngy ch yu Trung dumin ni pha Bc. Cu 10. t ai v kh hu Ty Nguyn c nhng thun li v kh khn g trong qu trnh pht trin cy cng nghip di ngy ? Cu 11. Da vo Atlas trang 11, hy nhn xt v tnh hnh phn b dn c ng bng sng Hng v gii thch. Cu 12. Da vo Atlas trang 15, hy nu tnh hnh pht trin thu sn duyn hi min Trung. V sao sn lng thu sn ca Nam trung b li nhiu hn Bc trung b. Cu 13. Da vo Atlas trang 14, hy nhn xt din tch v sn lng cy lng thc nc ta t nm 1990 n nm 2000. Cu 14. Da vo Atlas trang 17, hy trnh by s pht trin v phn b ngnh in lc nc ta. Cu 15. Da vo Atlas trang 20, hy nh gi tnh hnh pht trin ngnh du lch nc ta. Nhng tim nng pht trin ngnh du lch H Ni v thnh ph H Ch Minh. B. Gi tr li: Cu 1. a.Th mnh v hn ch: a.1. Dng bn NN trang 13 : +Xc nh v tr, gii hn ca vng, nh gi v tr vng. +i chiu bn NN chung vi cc bn cn s dng khc, xc nh tng i ranh gii ca vng. a.2. S dng bn ng Nam B trang 24 xc nh tim nng ca vng: + T nhin: -Cc m du.... -Rng pha Ty Bc ca vng. + KT-XH: -Nhiu TTCN ln, c bit thnh ph H Ch Minh, nn c nhiu lao ng lnh ngh, c trnh k thut cao. -Vng cn l vng chuyn canh cy cng nghip v cy n qu ln to iu kin thc y cng nghip ch bin. -C s h tng thun li. H thng c s vt cht tt. 77
-u mi giao thng trong v ngoi nc. -Thu ht u t nc ngoi ln nht c nc. C th kt hp nhiu bn c lin quan. b.Trung tm cng nghip thnh ph H Ch Minh: Da vo bn trang 24 hoc trang 16, nu: -V tr u mi GTVT trong v ngoi nc. -L TTCN ln nht nc (trang 16) -Trung tm c nhiu ngnh CN quan trng: luyn kim, c kh, ho cht, dt may, thc phm... Cu 2. a. Thun li: a.1. T nhin: Cn s dng cc bn sau: -Bn kh hu, trang 7, nu c im kh hu tng vng. -Bn t-thc vt-ng vt, trang 8, nu c im t tng vng. a.2. KT-XH: Tng t s dng cc bn cc trang 11, 16... b. Cc vng trng cy cng nghip lu nm: S dng bn NN trang 14 s thy c cy cng nghip lu nm yu ca tng vng nh sau: -Trung du-min ni Bc B: ch. -Ty Nguyn: cafe, cao su, ch, h tiu. -ng Nam B: cao su. S dng bn cc vng kinh t trang 21, 23, 24, thy c cc cy cng nghip lu nm khc... Cu 3. C th s dng bn cng nghip chung trang 16, nhng tt hn l dng bn trang 21, thy t H Ni hot ng cng nghip ta ra cc hng chuyn mn ho sau: -Pha ng: Hi Phng, H Long, Cm Ph vi cc ngnh chuyn mn ho: c kh, khai thc than. -Pha ng Bc: Bc Giang, chuyn mn ho: phn ho hc. -Pha Bc: Thi Nguyn, chuyn mn ho: luyn kim, c kh. -Pha Ty Bc: Vit Tr, Lm Thao, Ph Th, chuyn mn ho: ho cht, ch bin g. -Pha Ty: Ho Bnh, chuyn mn ho: thu in. -Pha Nam: Nam nh, Ninh Bnh, Thanh Ho: dt, vt liu xy dng. Cu 4. C th s dng bn NN trang 14, hoc trang 13 thy phn b: -Gia sc -Gia cm Cu 5. -K tn cc ngnh kinh t vng ng Nam B c th s dng bn trang 24. -Ngnh trng trt pht trin mnh nhng cy g ? Dng bn NN chung trang 13 hoc trang 24. -Nhng loi cy ny c pht trin ch yu trn loi a hnh no v loi t no ? S dng bn a hnh trang10 v bn t trang 8 nu. Cu 6. trnh by ngun ti nguyn khong sn nc ta, c th s dng bn a cht-khong sn nc ta trang 6 hoc kt hp bn cc vng cc trang 21, 22, 23, 24, ln lt k tng loi khong sn: -Khong sn: nng lng -Cc khong sn: kim loi -Cc khong sn: phi kim loi -Cc khong sn: vt liu xy dng Cu 7. Trnh by th mnh sn xut cy lng thc ca: -Cc vng ng bng -Cc vng trung du-min ni. Cn s dng cc bn sau: -T nhin: 78
Bn cc trang 7, 8. -KT-XH: Bn cc trang 11, 13,14, 16. Cu 8. trnh by v phn tch nhng th mnh v hn ch trong vic khai thc ti nguyn khong sn v thu in Trung du-min ni Bc B, c th s dng cc bn trang 6, 17, 21. Cu 9. Trnh by s phn b nhng cy cng nghip di ngy ch yu Trung du-min ni Bc B, cn s dng bn cc trang 7, 8, 21. Cu 10. t ai v kh hu Ty Nguyn c nhng thun li v kh khn trong qu trnh pht trin cy cng nghip di ngy: C th s dng bn trang 7, 8 trnh by. PHN III. RN LUYN K NNG V BIU & PHN TCH S LIU A.V biu : -Biu l mt hnh v cho php mt cch d dng ng thi pht trin ca mt hin tng, mi tng quan v ln gia cc i tng, hoc c cu thnh phn ca mt tng th -Khi v bt c loi biu no, cng phi m bo c 3 yu cu: +Khoa hc (chnh xc) +Trc quan (r rng, d c) +Thm m (p) - m bo tnh trc quan v thm m, khi v biu ngi ta thng dng k hiu phn bit cc i tng trn biu . Cc k hiu thng c biu th bng cc cch: gch nn, dng cc c hiu tn hc...Khi chn k hiu cn ch lm sao biu va d c, va p. *Cc loi biu thng gp: hnh ct, trn, ng biu din, min.. B.Cc loi biu : 1.Nhn dng cc loi biu : 1.1.Dng biu th hin s pht trin: Th hin cc hin tng, iu kin KT-XH v phng din ng lc, qu trnh pht trin, tnh hnh pht trin ct v ng 1.2.Dng biu th hin c cu: Phn nh c cu cc hin tng a l KT-XH hnh trn 1.3.Dng bin i: -Biu th hin s chuyn dch c cu biu min Du hiu cu hi: +V biu th hin s chuyn dch v thay i c cu. +Bng s liu cho tng i nhiu nm. -Biu kt hp: ct v ng. 2.Quy trnh v biu : La chn v biu da vo cu hi v s liu cho. -Cn c cu hi: c k xc nh -Cn c bng s liu: khng quan trng nhng i vi biu min th hin rt c th. -X l s liu: +S liu tuyt i thng yu cu th hin s pht trin ct, ng, ct kt hp ng. +S liu tng i th hin dng c cu v s chuyn dch trn, min. -V biu : ng, r rng, thm m. 3.Mt s biu thng gp: 3.1.Biu ct: - Ct n: th hin s khc bit v quy m s lng ca mt i lng no , th hin cc i lng khc nhau c th t cnh nhau-biu n gp nhm. - Ct chng: chng ni tip th hin tng i lng no . -Thanh ngang cng l dng biu ct. 79
V d: Din tch cy cng nghip nc ta (n v: nghn ha) 199 199 200 Nm 0 5 0 2004 Cy cng nghip hng nm 542 717 778 851 145 Cy cng nghip lu nm 657 902 1 1536
Din tch cy cng nghip nc ta
nghn ha 1800 1600 1400 1200 1000 657 800 542 600 400 200 0 1990 1451 902 717 1536
778
851
1995
2000
2004
nm
Cy cng nghip hng nm
Cy cng nghip lu nm
3.2.Biu ng biu din ( th): -Biu din s thay i mt i lng theo thi gian. -Nu c 2 i lng khc nhau c th v 2 trc tung (s liu tuyt i). Cn chuyn sang s liu tng i (%) c th v 1 trc tung. -Chn nm u tin trong bng s liu trng vi gc ta . V d: Sn lng lng thc nc ta (n v: nghn tn) Nm 1980 1985 1990 1995 2000 Sn lng lng thc 14406 18200 21489 27571 35463
Sn lng lng thc nc ta
nghn tn 40000 35000 30000 25000 20000 15000 10000 5000 0 1980 1985 1990 1995 2000 nm 14406 18200 21489 27571 35463
3.3.Biu trn: Dng th hin quy m v c cu hin tng cn trnh by. *Ch : x l s liu tuyt i sang tng i v xc nh bn knh vng trn khc nhau gia cc nm. Nu cho s liu tng i c th v 2 vng trn bng nhau. *Biu na hnh trn: vi na hnh trn l 100% thng th hin c cu xut nhp khu. 80
V d: C cu dn s nc ta nm 1999 (n v: %) Di tui lao ng 33.1 Trong tui lao ng 59.3 Ngoi tui lao ng 7.6
C cu dn s nc ta nm 1999
7.6 33.1
59.3
Di tui lao ng
Trong tui lao ng
Ngoi tui lao ng
3.4.Biu kt hp ct v ng: - Thng dng th hin 2 i tng khc nhau (2 trc ng) lu chia thi gian ng theo khong cch t bng s liu. - N phn nh 2 phng din: thnh phn v s pht trin (bng s liu thng cho: chia ra, phn ra, trong th hin thnh phn). V d: S d n v s vn ng k u t nc ngoi vo Vit Nam Nm 1992 1994 1996 1998 2000 S d n 197 343 325 275 371 Tng vn ng k (triu USD) 2165 3765 8497 3897 2012
S d n v s vn ng k u t nc ngoi vo VN
s d n 400 300 200 100 0 1992 1994 1996 1998 2000 197 3765 2165 3897 343 325 8497 371 275 triu USD 10000 8000 6000 4000 2012 2000 0 nm
S d n
Tng vn ng k (triu USD)
3.5.Biu min: - Thng th hin c cu v ng thi pht trin cc i tng. - L trng hp c bit ca biu ct v ng, c th hin chui thi gian v c cu. - Cn x l s liu cho v a ra bng s liu x l. V d: T trng gi tr sn xut cng nghip theo 2 nhm ngnh A v B nc ta (n v: %) 81
Nm Nhm A Nhm B
1980 37.8 62.2
1985 32.7 67.3

p
1990 34.9 65.1
1995 44.7 55.3
T tr ng gi tr sn xu t cng gnhi nhm A v nhm B
100% 90% 80% 70% 62.2 60% 50% 40% 30% 20% 37.8 10% 0% 1980
67.3
65.1
55.3
32.7
34.9
44.7
1985 N hmA
1990 N hmB
1995
B. CC BI TP THC HNH RN LUYN K NNG V BIU Bi Tp 1: T l tng dn s nc ta thi k 1960-2001 n v: % 1960 1965 1970 1979 1989 1999 2001 T l tng dn s 3,4 3,1 2,8 2,5 2,3 1,6 1,4 V biu th hin t l tng dn s nc ta thi k trn v rt ra nhn xt, gii thch. Bi Tp 2: Tnh hnh sn xut thu sn nc ta. n v: nghn tn Sn lng thu sn 1990 1992 1994 1996 1998 2000 -nh bt 728.5 843.1 1120.9 1278.0 1357.0 1660.0 -Nui trng 162.5 172.9 344.1 423.0 425.0 589.0 V biu th hin c cu sn lng thu sn nc ta. Nhn xt v phn tch nguyn nhn s pht trin. Bi Tp 3: ng bng ng bng C nc sng Hng sng Cu Long Tng din tch t tnhin (nghn ha) 32924.1 1478.8 3936.1 -t nng nghip (nghn ha) 9345.4 857.6 2970.2 -S dn (nghn ngi) 77685.5 17017.7 16365.9 a.V biu th hin tng din tch t t nhin, t nng nghip, s dn ca ng bng sng Hng, ng bng sng Cu Long, c nc. b.Tnh bnh qun t nng nghip, mt dn s ng bng sng Hng, ng bng sng Cu Long, c nc. c.Nhn xt c im v nh hng ca dn s i vi vn pht trin kinh t-x hi ng bng sng Hng, ng bng sng Cu Long, c nc. Bi Tp 4: Tnh trng vic lm phn theo vng nc ta nm 1996. n v: nghn ngi S ngi cha c Vng Lc lng lao ng vic lm thng xuyn 82
C nc 35886 965.5 -Trung du-min ni pha Bc 6433 87.9 -ng bng sng Hng 7383 182.7 -Bc Trung B 4664 123.0 -Nam Trung B 3805 122.1 -Ty Nguyn 1442 15.6 -ng Nam B 4391 204.3 -ng bng sng Cu Long 7748 229.9 Hy v biu th hin s ngi cha c vic lm thng xuyn v rt ra nhn xt. Bi Tp 5: Tnh hnh xut nhp khu nc ta. n v: triu USD Nm 1988 1989 1990 1992 1995 1999 Tng gi tr xut nhp khu 3795.1 4511.8 5156.4 5121.4 13604.3 23162.0 Cn cn xut nhp khu -1718.3 -619.8 -384.4 +40.0 -2706.5 -82.0 a.Tnh gi tr xut khu v nhp khu. b.V biu th hin s chuyn dch c cu xut nhp khu. Rt ra nhn xt. Bi Tp 6: Sn lng mt s sn phm cng nghip nc ta. Nm 1995 1999 2000 2001 2002 Than (nghn tn) 8350 9629 11609 13397 15900 Du (nghn tn) 7620 15217 46219 16833 16600 in (triu kwh) 14665 23599 26682 30673 35562 V biu th hin sn lng mt s sn phm cng nghip nc ta. Rt ra nhn xt. Bi Tp 7: Gi tr sn xut cng nghip phn theo thnh phn kinh t. n v: t ng Thnh phn kinh t 1995 2002 -Quc doanh 51990.5 104348.2 -Ngoi quc doanh 25451.0 63948.0 -Khu vc c vn u t nc ngoi 25933.2 91906.1 V biu th hin gi tr sn xut cng nghip phn theo thnh phn kinh t v nhn xt. Bi tp 8: Bnh qun lng thc trn u ngi c nc v cc vng. n v: kg/ngi Nm C nc ng bng sng Hng ng bng sng Cu Long 1989 331,0 315,7 631,2 1996 387,7 361,0 854,3 1999 448,0 414,0 1.012,3 Hy v biu th hin bnh qun lng thc trn u ngi c nc, ng bng sng Hng, ng bng sng Cu Long v rt ra nhn xt. Bi tp 9: Tnh hnh sn xut la ng bng sng Hng. 1985 1995 1999 Din tch cy lng thc (nghn ha) 1.185,0 1.209,6 1.189,9 -Trong la 1.052,0 1.042,1 1.048,2 Sn lng lng thc (nghn tn) 3.387,0 5.236,2 6.119,8 -Trong la 3.092,0 4.623,1 5.692,9 Hy v biu th hin din tch la so vi din tch cy lng thc ng bng sng Hng qua cc nm. Nhn xt v tr ngnh trng la v gii thch. Bi Tp 10: Lu lng nc sng Hng cc thng Sn Ty. n v: m3/s Thng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Lu 1318 1100 914 1071 1893 4692 7986 9246 6690 4122 2813 1746 lng V biu v rt ra nhn xt v ch nc sng Hng. 83
Bi Tp 11: Bng thng k ch nhit v ma ca trm kh tng thnh ph H Ch Minh. Thng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 Nhit TB ( C) 25.8 26.7 27.9 28.9 28.3 27.5 27.1 27.1 26.8
10 26. 7
11
12
26.4 25.7
Lng ma TB 14 4 10 50 218 312 294 270 327 267 116 48 (mm) a.Hy v biu th hin ch nhit v ma khu vc thnh ph H Ch Minh. b.Nhn xt v gii thch. Bi Tp 12: Tnh hnh dn s v sn lng lng thc nc ta. Nm 1980 1985 1988 1990 1995 1997 2000 Dn s (nghn ngi) 53.772 59.872 63.727 66.107 71.996 74.307 77.686 Sn lng lng thc 14.406 18.200 19.583 21.489 27.571 31.584 35.463 (nghn tn) a.Tnh bnh qun lng thc theo u ngi qua cc nm. b.V biu thch hp so snh tc pht trin dn s, sn lng lng thc v bnh qun lng thc theo u ngi thi k trn. c.Rt ra kt lun. Bi Tp 13: S d n v s vn u t nc ngoi vo nc ta. Tng vn ng k Trong vn php nh Nm S d n ( triu USD) ( triu USD) 1988 37 371,8 288,4 1990 108 839,0 407,5 1996 325 8.497,3 2.940,8 2001 502 2.503,0 1.044,1 a.Tnh quy m s vn ng k trung bnh cho mi d n. b.V biu thch hp th hin s d n, tng vn ng k v vn php nh. c.Nhn xt v gii thch. C.Phn tch s liu: -c k cu hi tm ra yu cu v phm vi phn tch. -Tm mi lin h gia cc s liu, khng b st d liu. -Tm gi tr ln nht, nh nht, trung bnh, ch t bin tng gim. -Chuyn s liu tuyt i sang tng i so snh, phn tch. -Ch mi lin h gia hng ngang v hng dc. *Nu cu hi yu cu gii thch nguyn nhn, cn lin h kin thc bi hc gii thch. Bi Tp 1: Mt dn s cc vng nc ta. n v: ngi/km2 1989 C nc 195 -Trung du-min ni pha Bc 103 -ng bng sng Hng 1030 -Bc Trung B 170 -Nam Trung B 167 -Ty Nguyn 41 -ng Nam B 219 -ng bng sng Cu Long 364 a.Nhn xt tnh hnh phn b dn c nc ta. b.Gii thch ti sao c s phn b ? c.Phn tch nh hng ca s phn b n s pht trin kinh t-x hi. 1999 231 110 1180 196 195 67 285 408
84
Bi Tp 2: Nhit trung bnh Nm Thng nng nht Thng lnh nht 0 0 -H Ni 23 9 29 2 1702 0 0 -Hu 25 2 29 3 2005 0 0 -Thnh ph H Ch Minh 27 6 29 7 260 Hy trnh by v gii thch c im nhit nc ta. Bi tp 3: Da vo bng s liu sau, rt ra nhn xt tnh hnh sn xut nng nghip nc ta 1991-1996 1991 1992 1993 1994 1995 1996 -Tng sn lng lng thc 21.9 24.2 25.5 26.1 27.1 29.0 (triu tn) + trong la (triu tn) 19.6 21.5 22.8 23.5 24.9 26.3 -Lng thc bnh qun 324.9 348.9 359.0 360.9 372.5 386.6 (kg/ngi) -Go xut khu (triu tn) 1.0 1.9 1.7 1.9 2.1 3.0 -Gi go xut khu (USD/tn) 187 200 250 280 320 330 -Tng n ln (triu con) 12.1 13.8 14.8 15.5 16.3 16.8 a phng Bi Tp 4: Gi tr sn xut cng nghip phn theo khu vc kinh t c nc v ng Nam B. n v: t ng 1995 2002 C nc TNG S 103.374 261.092 -CN quc doanh 51.990 105.119 -CN ngoi quc doanh 25.451 63.474 -K/v c vn u t nc ngoi 25.933 92.499 ng Nam B TNG S 50.508 125.684 - CN quc doanh 19.607 35.616 - CN ngoi quc doanh 9.942 27.816 -K/v c vn u t nc ngoi 20.959 62.252 a. Tnh c cu gi tr sn xut cng nghip phn theo khu vc kinh t ca c nc v NB nm 1995, 2002. b.Tnh t trng ca vng NB trong cng nghip c nc v trong tng khu vc kinh t nm 1995, 2002. c.Nhn xt v tr ca NB trong CN c nc v c im c cu CN trong vng. Bi tp 5: T trng GDP phn theo cc ngnh kinh t nc ta . n v: % 1986 1991 1996 2000 2002 -Nng nghip 38,06 40,49 27,76 24,53 22,99 -Cng nghip 28,88 23,79 29,73 36,73 38,55 -Dch v 33,06 35,72 42,51 38,64 38,46 Hy nhn xt t trng GDP phn theo cc ngnh kinh t nc ta t nm 1986 n 2002. Ngnh
85
PHN IV. CC THI TT NGHIP CC NM thi tt nghip nm 2006 I. PHN BT BUC (5,0 im) Cu 1 (3,0 im). Cho bng s liu: C cu s dng lao ng theo ngnh kinh t nc ta (n v %) 1989 71,5 11,2 17,3 2003 59,6 16,4 24,0
Nng - lm - ng nghip Cng nghip - xy dng Dch v
a, V biu hnh trn th hin c cu s dng lao ng theo ngnh kinh t nm 1989 v 2003. b, Nhn xt s thay i c cu s dng lao ng theo ngnh kinh t nc ta qua hai nm trn. c. Gii thch s thay i . 86
Cu 2 (2 im): Da vo bng s liu: S dn v sn lng la nc ta Nm S dn (triu ngi) Sn lng (triu tn) 1981 1986 1988 1990 1996 1999 54,9 61,2 63,6 66,2 75,4 76,3 12,4 16,0 17,0 19,2 26,4 31,4 2003 80,9 34,6
a, Tnh sn lng la bnh qun u ngi qua cc nm (kg/ngi) b, Qua bng s liu v kt qu tnh ton, hy nhn xt s gia tng dn s, sn lng la v sn lng la bnh qun u ngi trong thi gian trn. II. PHN T CHN (5,0 im) Th sinh chn mt trong hai sau: I Cu 1 (3,5 im) Trnh by nhng thun li v iu kin t nhin pht trin cy c ph Ty Nguyn. Nu tnh hnh sn xut v phn b cy c ph trong vng. Cc bin php pht trin n nh cy c ph vng ny? Cu 2 (1,5 im) Vic lm ang l mt vn kinh t - x hi gay gt nc ta hin nay, hy: a, Chng minh nhn nh trn. b, Vic tng cng thu ht vn u t nc ngoi c tc ng tch cc g ti vn gii quyt vic lm hin nay nc ta? II Da vo t lt a l Vit Nam (Bn cng nghip chung, Bn cng nghip nng lng) v kin thc hc, hy: 1,(2,5 im). Xc nh quy m v k tn cc ngnh ca tng trung tm cng nghip ng Nam B. 2, (0,5 im). K ten cc nh my thu in v nhit in trong vn ng Nam B. 3,(2,0 im). So snh s ging nhau v khc nhau v quy m, c cu ngnh ca hai trung tm cng nghip H Ni v Thnh ph H Ch Minh. Gii thch v s khc nhau . BI GII GI MN A L PHN BI TP BT BUC Cu 1: 87
a. V biu ; Hai biu hnh trn (khng cn bn knh khc nhau) Yu cu: + C s liu ghi trong biu + K hiu 3 nhm ngnh chung cho 2 nm + Ch gii + Tn biu b. Nhn xt: C s chuyn dch c cu lao ng theo ngnh kinh t: + Nng - lm - ng nghip c xu hng gim 14,1% t 71, 5% ( 1989) xung 59,6% (1999). + Cng nghip tng 5,2% (t 11.2 -> 16.4%) + Dch v tng mnh: 16.7% (t 17.3 -> 24%) T l lao ng ngnh nng - lm - ng nghip cn cao: nm 2003 chim 59,6% c. Gii thch: S chuyn dch c cu lao ng theo ngnh l do kt qu tc ng ca qu trnh CNH - HH t nc. Tuy nhin s chuyn dch ny cn chm, lao ng trong nng - lm - ng nghip cn cao v nc ta ang trong giai on du ca qu trnh CNH - HH t nc Cu 2: a. Sn lng la bnh qun theo u ngi: Nm Bnh qun la (kg/ ngi) b. Nhn xt S dn: Dn s nc ta thi k 1981 - 2003 tng 1,47 ln (do kt qu ca cng tc dn s KHH G) Sn lng la thi k 1989 - 2003 tng nhanh 2.8 ln (do s m rng din tch v y mnh trnh thn canh, p dng tin b khoa hc k thut...) 1981 225.8 1986 261.4 1988 267.2 1990 290.0 1996 350.1 1999 411.5 2003 427.6
88
Bnh qun la theo u ngi 1989 - 2003 tng 1,9 ln( Bnh qun la theo u ngi nc ta tng nhanh l do tc tng ca sn lng la cao hn dn s). II. PHN T CHN ( 5 im) I: Cu 1: a.Trnh by nhng thun li v iu kin t nhin pht trin cy c ph Ty Nguyn: t: Din tch t bazan ln nht c nc, c tng phong ho dy, giu cht dinh dng, phn b trn b mt rng ln v tng i bng phng -> thun li cho vic thnh lp cc nng trng cy cng nghip vi quy m ln. Kh hu: + Ti nguyn kh hu cn xch o c hai ma ma v ma kh r rt. Ma kh ko di t 4 - 5 thng thun li cho vic phi sy sn phm cy cng nghip. + Do nh hng ca a hnh nn kh hu c s phn ha theo ai cao . T 400 - 500m kh hu nhit i . Trn 1000m c kh hu mt m => thun li trng nhiu loi cy c ph khc nhau nh c ph ch, mt, vi. b. Tnh hnh sn xut v phn b cy c ph: Din tch: 290.000ha chim 4/5 c nc. (Ring c Lc c 1700ha c ph ln nht trong vng) Sn lng: trn 700.000 tn chim 89 % c nc. Phn b: + C ph ch: c trng trn cc cao nguyn tng i cao, kh hu mt hn: GiaLai, Kon Tum, Lm ng + C ph vi c trng nhng vng kh hu nng ch yu c Lc c. Cc bin php n nh cy c ph vng ny: + u t c s vt cht, c s h tng. + m bo vn lng thc, thc phm cho nhn dn. + y mnh d n u t vi nc ngoi v cy c ph, xy dng thng hiu c ph Ty Nguyn. + m bo vn th trng v gi c 89
Cu 2: Vic lm l mt vn x hi gay gt nc ta a.Chng minh: + Nm 1998 c nc c 9,4 triu ngi thiu vic lm v 856 nghn ngi tht nghip, t l thiu vic lm nng thn l 28,2%. T l tht nghip thnh th l 6,8%. b.Vn thu ht u t nc ngoi c tc dng to ln vi vic gii quyt vic lm nc ta hin nay: + Thu ht u t nc ngoi s to nn s chuyn dch c cu kinh t, y mnh pht trin CN v dch v v vy s to nn s chuyn dch c cu lao ng theo ngnh, tng t l lao ng khu vc CN - XD, dch v, to thm nhiu vic lm cho ngi lao ng. II: Da vo tlt Vit Nam (bn CN chung, CN nng lng) v nhng kin thc hc 1. Xc nh quy m v k tn cc ngnh ca tng trung tm CN NB. TTCN TP. H Ch Minh Quy m Rt ln > 50 nghn t ng Ngnh CN LKem, LK mu, C kh, Sn xut t, ng tu, CB nng sn, VLXD, in t, Ho cht, Dt may, Nhit in, Sn xut giy v xenlul. in t, ho cht, VLXD, C kh, Sn xut giy, CB nng sn, Dt may Khai thc du m, khai thc kh t, luyn kim en, nhit in, VLXD, C kh,CB nng sn, Dt may, ng tu. in t, c kh, ho cht, Dt may, SX giy v xenlulo, C kh, VLXD
Bin Ho
Ln: 10 - 50 nghn t ng
Vng Tu
Ln: 10 - 50 nghn t ng
Th Du Mt
Va 3- 9.9 nghn t ng
2. Cc nh my nhit in, thu in ca vng ng Nam B: * Nh my nhit in: - Cng sut: > 1000MW: Ph M - Cng sut: <1000 MW: B Ra, Th Du * Nh my thu in: 90
- Cng sut trn < 1000MW Thun An, Thc M, Hm Thun, Cn n. 3. S ging v khc nhau ca hai trung tm cng nghip H Ni v TPHCM. a. Ging nhau: u l hai trung tm cng nghip c quy m ln vi c cu ngnh a dng tp trung nhiu ngnh cng nghip then cht quan trng. b. Khc nhau: - TP. H Ch Minh: L trung tm cng nghip c quy m ln nht c nc (>50 nghn t ng); c nhiu cng nghip hn (12 ngnh) * Gii thch: - TP. H Ch Minh c v tr a l thun li, l u mi giao thng tp trung tt c cc loi hnh vn ti (c cng hng khng v cng bin ln nht) - Gn cc vng nguyn liu (Ty Nguyn, BSCL...) - C cc c s CN v cc v tinh quan trng vi quy m ln nh: Bin Ho, Vng Tu ... - Lao ng c trnh chuyn mn, tay ngh cao, nng ng thch ng nhanh vi c ch th trng. - D n u t nc ngoi sm nht v ln nht c nc.
thi tt nghip nm 2003 Mn thi: a l Thi gian lm bi: 90 pht, khng k thi gian giao I. Phn bt buc (5 im) Cu 1 (3,5 im) Cho bng s liu sau y: Bnh qun sn lng la theo u ngi ng bng sng Hng v ng bng sng Cu Long thi k 1985-2000 (n v: kg/ngi).
Vng
1985
1990
19965
2000
ng bng sng Hng
223
260
321
387
91
ng bng sng Cu Long
503
694
760
1.020
a) V biu hnh ct so snh bnh qun sn lng la theo u ngi ca ng bng sng Hng v ng bng sng Cu Long trong thi k 1985-2000. b) Nhn xt bnh qun sn lng la theo u ngi ca hai vng trong thi k k trn. c) Gii thch v sao bnh qun sn lng la theo u ngi ng bng sng Cu Long lun cao hn so vi ng bng sng Hng. Cu 2 (1,5 im) Cho bng s liu sau y: Dn s nc ta phn theo nhm tui nm 1979 v nm 1999 (n v: %) Chia ra Nm Tng s 0-14 tui 15-59 tui 60 tui tr ln
1979
100
42,5
50,4
7,1
1999
100
33,5
58,4
8,1
Nhn xt s thay i c cu dn s nc ta trong thi k 1979-1999. Gii thch nguyn nhn s thay i . II. Phn t chn (5 im). Th sinh chn mt trong hai sau: 1: Da vo Atlat a l Vit Nam phn cng nghip chung v nhng kin thc hc, hy trnh by: a) (2,5 im). S phn ha lnh th cng nghip vng ng bng sng Hng v vng ph cn: - Mc tp trung cng nghip. - K tn cc trung tm cng nghip ng bng sng Hng v vng ph cn. - T H Ni cng nghip ta i theo nhng hng no ? Cc ngnh chuyn mn ha ch yu ca tng trung tm cng nghip, cm cng nghip.
92
b) (2,5 im). Nhng nhn t no nh hng n s phn ha lnh th cng nghip ng bng sng Hng? 2 Cu 1 (4 im) Trnh by th mnh v kh khn trong vic khai thc, ch bin khong sn v thy in vng trung du v min ni pha Bc nc ta. Cu 2 (1 im) Vic pht huy cc th mnh vng trung du v min ni pha Bc c ngha kinh t, chnh tr, x hi v quc phng nh th no ? (Th sinh c mang Atlat a l Vit Nam vo phng thi) Bi gii mn a l I. Phn Bt Buc: Cu 1: Nhn xt: - Nhn chung bnh qun sn lng la theo u ngi ng bng sng Hng v ng bng sng Cu Long lun tng trong thi k 1985 - 2000. - ng bng sng Hng: t 1985 n nm 2000, bnh qun sn lng la theo u ngi tng 164 kg v tng 1,69 ln. - ng bng sng Cu Long: t nm 1985 n nm 2000, bnh qun sn lng la theo u ngi tng 517kg v tng 2,03 ln. Nh vy, bnh qun sn lng la ng bng sng Cu Long tng nhanh hn bnh qun sn lng theo u ngi ng bng sng Hng. - Bnh qun sn lng la ng bng sng Cu Long lun cao hn bnh qun sn lng la theo u ngi ng bng sng Hng. Gii thch: Bnh qun sn lng la ng bng sng Cu Long lun cao hn so vi ng bng sng Hng v: - Din tch gieo trng la ng bng sng Cu Long (gn 4 triu ha) ln hn din tch gieo trng la ng bng sng Hng (1 triu ha) - Nm 1999. - Sn lng la ng bng sng Cu Long ln hn sn lng la ng bng sng Hng (16,3 triu tn; 6,1 triu tn - nm 1999).
93
- Mt dn s ng bng sng Hng (1.180 ngi / km2) ln hn mt dn s ng bng sng Cu Long (406 ngi/km2) (nm 1999) Cu 2: - Nhn chung c cu dn s nc ta phn theo nhm tui nm 1979 v 1999 khng u v thay i qua 2 nm. Nhm tui 15-59 lun chim t l cao, k l nhm tui 0-14 v chim t l nh nht l nhm tui t 60 tui tr ln. - S thay i c cu dn s theo nhm tui t nm 1979 n 1999: + Nhm tui 0-14: t l t 42,5% cn 33,5% gim 9%. + Nhm tui 15-59: t l t 50,4% tng ln 58,4% tng 8%. + Nhm tui t 60 tr ln: t l t 7,1% tng ln 8,1% tng 1%. - Gii thch: * Nhm tui 0-14: t l gim do kt qu ca vic thc hin k hoch ha gia nh, gim t l gia tng dn s. * Nhm tui 15-59: t l tng v t 1979 n 1999 lp tui 0-14 chuyn sang lp tui 15-59. * Nhm tui t 60 tui tr ln t l tng v cuc sng ngy cng c nng cao, y t pht trin, tui th trung bnh ca nhn dn ta tng nn t l ngi ln tui cao. Kt cu dn s theo tui qua 2 nm trn th dn s nc ta l dn s tr nhng ngy cng gi i. II. Phn T Chn: 1: a) S phn ha lnh th cng nghip vng ng bng sng Hng v vng ph cn - Mc tp trung cng nghip: ng bng sng Hng v vng ph cn c mc tp trung cng nghip theo lnh th vo loi cao nht trong c nc - Tn cc trung tm cng nghip ng bng sng Hng v vng ph cn (Atlat a l Vit Nam, trang 13)
Quy m
Ln
Trung bnh
Nh
94
H Ni
H Long
Thi Nguyn
Hi Phng
Vit Tr
Nam nh
- T H Ni, cng nghip ta i theo cc hng vi cc ngnh chuyn mn ha ch yu ca tng trung tm cng nghip, cm cng nghip. + Hi Phng - Thnh ph H Long - Cm Ph: C kh, khai thc than. + p Cu - Bc Giang: Vt liu xy dng, phn ha hc. + ng Anh - Thi Nguyn: C kh, luyn kim. + Vit Tr - Lm Thao - Ph Th: Ha cht, giy. + H ng - Ha Bnh: Thy in. + Nam nh - Ninh Bnh - Thanh Ha: Dt, in, xi mng. b) Nhng nhn t nh hng n s phn ha lnh th cng nghip ng bng sng Hng: S phn ha lnh th cng nghip ng bng sng Hng l kt qu tc ng ca nhiu nhn t: ti nguyn thin nhin, ngun lao ng c tay ngh, kt cu h tng v v tr a l tng i thun li. - Ti nguyn thin nhin: than nu, kh t, c ngun nguyn liu nng sn ti ch, ti nguyn bin phong ph (vnh Bc B). - ng bng sng Hng l ni c dn c ng, ngun lao ng di do v phn ln lao ng c trnh chuyn mn, k thut (H Ni l th , l trung tm vn ha, gio dc ln, c nhiu trng cao ng, i hc). - Kt cu h tng ca vng pht trin kh cao vi H Ni l u mi giao thng vn ti ln vi nhiu tuyn ng t, ng st quan trng i qua vng, c cng Hi Phng, sn bay quc t Ni Bi. - V tr a l ca vng thun li. + Gip vi Trung du v min ni pha Bc: giu ti nguyn khong sn, ngun thy nng ln. + Gip Bc Trung B l vng c c cu ngnh kinh t a dng. + Gip vnh Bc B: c ti nguyn bin phong ph. 95
2: Cu 1: Th mnh v kh khn trong vic khai thc, ch bin khong sn v thy in vng trung du v min mi pha Bc nc ta. 1- Khai thc v ch bin khong sn: a) Th mnh: + Trung du v min ni pha Bc l vng c khong sn phong ph, a dng nc ta. * Vng ng Bc: - Khong sn nng lng: than . Cc m than tp trung ch yu khu ng Bc (Qung Ninh, Na Dng, Thi Nguyn). Vng than Qung Ninh (tr lng thm d 3 t tn, ch yu l than antraxit) l vng than ln bc nht v cht lng tt nht ng Nam . Nm 1998, sn lng khai thc khong 10 triu tn, trong xut khu khong 3 triu tn. Ngun than khai thc cn dng lm nhin liu cho cc nh my nhit in. - Khong sn kim loi: * St: Yn Bi * Thic v Bxit: Cao Bng. * Km, Ch: Ch in (Bc Cn). * ng, Vng: Lo Cai. * Thic: Tnh Tc (Cao Bng): sn xut 1000 tn thic. - Khong sn phi kim loi: Apatit (Lo Cai) mi nm khai thc khong 600.000 tn qung sn xut phn ln. * Vng Ty Bc: C mt s m kh ln nh m qung ng - niken (Sn La), t him (Lai Chu). b) Kh khn: - Cc va qung thng nm su nn vic khai thc i hi phi c cc phng tin hin i v chi ph cao. - a s cc m li ni m kt cu h tng, giao thng vn ti cha pht trin. 2- Thy in: a) Th mnh: - Tr nng thy in ca vng rt ln: h thng sng Hng chim hn 1/3 tr nng thy in c nc (11 triu Kw), ring sng chim gn 6 triu Kw. - xy dng cc nh my thy in: 96
* Thc B trn sng Chy (110 nghn Kw). * Ha Bnh trn sng (1,9 triu Kw). - D kin xy dng mt s nh my thy in: * Sn La trn sng (3,6 triu Kw). * i Th trn sng Gm (250 nghn Kw). - Vic pht trin thy in s to ra ng lc mi cho s pht trin ca vng, nht l vic khai thc v ch bin khong sn trn c s ngun in r v di do. b) Kh khn: Vic xy dng nhng cng trnh k thut ln nh cc nh my thy in s to ra nhng thay i ln ca mi trng. Cu 2: Vic pht huy cc th mnh trung du v min ni pha Bc c ngha kinh t, chnh tr, x hi v quc phng rt to ln v: - Trung du v min ni pha Bc gip vi Thng Lo v pha Nam Trung Quc, c th giao lu thun li bng ng st, ng t vi cc tnh pha Nam Trung Quc qua cc ca khu Lng Sn, Lo Cai, Mng Ci. - Trung du v min ni pha Bc l a bn c tr ca nhiu dn tc t ngi (Ty, Nng, Thi, Mng, Dao, Mng ...). Vic pht trin kinh t vng cng gp phn nng cao i sng ca cc dn tc t ngi. - C Vit Bc l ci ni ca cch mng, c in Bin Ph lch s nn vic pht trin ca vng cn c ngha chnh tr su sc.
97

Giasutre - Edu.vn Tai Lieu On Thi Tot Nghiep Dia Li

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Giasutre - Edu.vn Tai Lieu On Thi Tot Nghiep Dia Li

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009

TI LIU N THI TT NGHIP MN A L NM 2009