i

L I CAM OAN

Ti, Mai Th C ng, xin cam oan y l cng trnh nghin c u khoa h c c a ring ti. Cc s li u nu ra v trch d n trong lu n n l trung th c. Ton b k t qu nghin c u c a lu n n cha t ng c b t c ai khc cng b t i b t c cng trnh no. TC GI LU N N

Mai Th C ng

ii

M CL C
L I CAM OAN ........................................................................................................i M C L C...................................................................................................................ii DANH M C CC K HI U, CH VI T T T..................................................... iii DANH M C CC B NG..........................................................................................v DANH M C CC HNH..........................................................................................vi PH N M U.........................................................................................................1 CHNG 1. C S L LU N V TH C TI N C A VI C HON THI N CHNH SCH THNG M I QU C T TRONG I U KI N H I NH P KINH T QU C T .................................................................................................11 1.1. Nh ng v n chung v chnh sch thng m i qu c t ................................11 1.2. N i dung c a vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t ........................................................................................15 1.3. Kinh nghi m hon thi n chnh sch thng m i qu c t trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t ..............................................................................................34 CHNG 2. TH C TR NG HON THI N CHNH SCH THNG M I QU C T C A VI T NAM TRONG I U KI N H I NH P KINH T QU C T ..............................................................................................................................55 2.1. Qu trnh h i nh p thng m i qu c t c a Vi t Nam ..................................55 2.2. Th c tr ng hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t .........................................................................63 2.3. nh gi vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam ......89 CHNG 3. QUAN I M V GI I PHP TI P T C HON THI N CHNH SCH THNG M I QU C T C A VI T NAM TRONG I U KI N H I NH P KINH T QU C T ...................................................................................102 3.1. B i c nh h i nh p kinh t qu c t c a Vi t Nam trong th i gian t i ..........102 3.2. Quan i m ti p t c hon thi n chnh sch thng m i qu c t trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t ......................................................................................105 3.3. Gi i php ti p t c hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t .............................................................109 K T LU N .............................................................................................................140 DANH M C CNG TRNH CNG B C A TC GI ....................................141 DANH M C TI LI U THAM KH O ................................................................143 PH L C................................................................................................................164

iii

DANH M C CC K HI U, CH
Ch vi t t t AFTA APEC ASEAN ASEM CAP CEPT CSTMQT ECOTECH EHP ERP FDI GATT GDP GTAP HS Tn y ti ng Vit Tn y

VI T T T
ti ng Anh

Khu v c m u d ch t do ASEAN Di n n h p tc kinh t chu - Thi Bnh Dng Hi p h i cc qu c gia ng Nam H i ngh th ng K ho ch hnh c a APEC nh u ng h p tc

ASEAN Free Trade Area Asia-Pacific Economic Cooperation Association of South East Asian Nations Asia-Europe Meeting Cooperation Action Plan Common Effective Preferential Tariff

Bi u thu quan u i hi u l c chung Chnh sch thng m i qu c t H p tc kinh t v cng ngh c a APEC Chng trnh thu ho ch s m T l b o h h u hi u u t tr c ti p n c ngoi Hi p nh chung v thu quan v thng m i T ng s n ph m qu c n i D n phn tch thng m i ton c u H th ng hi ho

Economic and Technical Cooperation Early Harvest Program Effective Rate of Protection Foreign Direct Investment General Agreement on Tariffs and Trade Gross Domestic Production Global Trade Analysis Project Harmonized System ho c vi t y l Harmonized Commodity Description and Code System

IAP ISIC ITC

K ho ch hnh c a APEC

ng qu c gia

Individual Action Plans International Standard Industrial Code International Trade Center

H th ng th ng k cng nghi p Trung tm thng m i qu c t

iv

Ch vi t t t KNCTHH LTSSHH MFN NK RCA SITC VN - US BTA WB WTO XNK XK

Tn

ti ng Vit

Tn

ti ng Anh

Kh nng c nh tranh hi n h u L i th so snh hi n h u Nguyn t c t i hu qu c Nh p kh u L i th so snh hi n h u Phn lo i thng m i chu n qu c t Hi p nh Thng m i Vi t Nam Hoa K Ngn hng th gi i T ch c Thng m i th gi i Xu t nh p kh u Xu t kh u Revealed Comparative Advantage Standard International Trade Classification Vietnam-US Bilateral Trade Agreement World Bank World Trade Organization Most Favoured Nation

DANH M C CC B NG

B ng 2.1. Qu trnh t do ho thng m i

Vi t Nam.................................. 58

B ng 2.2. Cc n i dung c b n c a AFTA ..................................................... 59 B ng 2.3. M c tiu c t gi m thu theo AFTA c a Vi t Nam......................... 59 B ng 2.4. M c tiu c b n c a APEC vo nm 2020..................................... 60 B ng 2.5. Cam k t c b n c a Vi t Nam trong Hi p nh Thng m i Vi t

Nam - Hoa K ................................................................................................. 61 B ng 2.6. Chu n b c a Vi t Nam trong vi c gia nh p WTO ........................ 62 B ng 2.7. C t gi m thu theo chng trnh EHP............................................ 71 B ng 2.8. S v ki n Vi t Nam bn ph gi ................................................... 78 B ng 2.9. K ch b n phn tch Chng trnh thu ho ch s m........................... 99

vi

DANH M C CC HNH

Hnh 1.1. Khung phn tch chnh sch thng m i qu c t trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t ........................................................................................ 18 Hnh 1.2 S n xu t v tiu th n i a t t i Thi Lan .................................. 38

Hnh 1.3. Xu t kh u c a ngnh cng nghi p t Thi Lan ........................... 39 Hnh 1.4. Chu i gi tr trong m t ngnh cng nghi p .................................... 40 Hnh 1.5. S v ki n Trung Qu c bn ph gi 1995-2005 ............................. 45 Hnh 1.6. So snh ch ng bn ph gi c a Trung Qu c................................... 46 Hnh 2.1. Tng tr ng xu t nh p kh u v t ng XNK/GDP t i Vi t Nam...... 56 Hnh 2.2. C c u thng m i Vi t Nam theo khu v c 1995-2005................. 56 Hnh 2.3. Thu su t bnh qun c a Vi t Nam theo l trnh CEPT ................. 69 Hnh 2.4. Thu su t bnh qun c a Vi t Nam theo EHP ................................ 72

PH N M

1. Tnh c p thi t c a Vi t Nam n c

ti lu n n

t m c tiu v c b n tr thnh n c cng nghi p ho vo

nm 2020. Qu trnh cng nghi p ho c a Vi t Nam c b i c nh khc v i cc ng , c th l Vi t Nam ph i tham gia vo qu trnh h i nh p kinh t c t qu c t v tham gia vo m ng l i s n xu t khu v c v th gi i. Bn c nh , cc n c trong khu v c nh Trung Qu c v ASEAN-41 nh ng k t qu r t ng ng ng m trong pht tri n kinh t . Trong b i c nh , chnh sch thng m i qu c t c m t v tr quan tr ng trong vi c h tr th c hi n chnh sch cng nghi p v cc chnh sch khc. Chnh sch thng m i qu c t l thu t ng ang c v n d ng trn th c kha c nh ny

ti n song khng c s d ng m t cch h th ng cng nh

hay kha c nh khc cn c nh ng n i dung v tn g i khc nhau nh chnh sch xu t nh p kh u, chng trnh xc ti n thng m i tr ng i m qu c gia, chng trnh nng cao s c c nh tranh c a s n ph m cng nghi p xu t kh u, bi u thu nh p kh u u i theo CEPT, ... Vi t Nam ang minh chu u, hi p tnh minh b ch, ch giai o n cu i c a qu trnh m phn gia nh p WTO, nh khung v i Lin t ra nh ng v n v nh thng m i Vi t Nam Hoa K. Th c hi n cng ng c a chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam,

l thnh vin c a ASEAN, APEC, k k t cc hi p nghi p ho trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t

c bi t l s ph i h p gi a U ban qu c gia v h p tc kinh t qu c t , B Thng m i, B Ti chnh, B Cng nghi p v i cc b ngnh, hi p h i, doanh nghi p v
1

i tc n c ngoi.
y bao g m Malaysia, Thi Lan, Indonesia v Philippines

Cc n c ASEAN-4 nu ra

Chnh ph Vi t Nam th c hi n nhi u c i cch v thng m i trong qu trnh h i nh p kinh t qu c t . Tuy nhin, nhi u v n cn c n c ti p t c xem xt nh vi c lin k t doanh nghi p v Chnh ph trong vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t ; c s khoa h c v th c ti n khi m phn ASEAN m r ng, k k t hi p kinh t c v n nh song phng; pht huy vai tr c a khu v c u t n c ngoi trong vi c th c hi n chnh sch; v cch

th c v n d ng cc cng c c a chnh sch thng m i qu c t trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t . Chnh sch thng m i qu c t ph i c hon thi n v a ph h p v i cc chu n m c thng m i qu c t hi n hnh c a th gi i, v a pht huy c l i th so snh c a Vi t Nam. V i nh ng l do nu trn, vi c xem xt chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t l vi c lm v a c ngha v m t l lu n, v a c ngha v m t th c ti n, gp ph n a Vi t Nam h i nh p thnh cng v t c m c tiu v c b n tr thnh qu c gia cng ti nghi p ho vo nm 2020. 2. Tnh hnh nghin c u

Chnh sch thng m i qu c t l m t thu t ng khng cn m i trn th gi i. T ch c thng m i th gi i (WTO) cung c p thng tin c p nh t v cc n i dung c a chnh sch thng m i qu c t trn trang web c a t ch c ny. y l m t ngu n ti li u phong ph gip ch cho vi c nghin c u chnh sch thng m i qu c t trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t b i v nh ng nguyn t c, quy nh c a WTO ang v s tc ng t i khng ch cc ho t ng thng m i qu c t m c cc ho t ng kinh t qu c t v chnh sch

thng m i qu c t c a cc qu c gia. Tuy nhin, hi n t i Vi t Nam v a m i tr thnh thnh vin c a WTO. Cc r sot v chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam cng cha c a vo chng trnh lm vi c chnh th c c a Nhm r sot chnh sch thng m i qu c t c a WTO.

T i Vi t Nam, D n H tr Thng m i Thng m i, do C ng cc yu c u

a bin (MUTRAP) thu c B

ng Chu u ti tr gip Vi t Nam ti n hnh cc

nghin c u nh m h tr Vi t Nam trong ti n trnh gia nh p WTO v p ng t ra trong vi c th c hi n cc cam k t qu c t v thng m i. giai o n I v c t gi m thu trong ASEAN v WTO, pht tri n Hi n t i, d n ny b c vo giai o n II. K t qu nghin c u bao g m nh ng v n khun kh hi p

cng nghi p c a Vi t Nam trong i u ki n h i nh p, cc nguyn t c trong nh v d ch v c a WTO, h i p v APEC, ASEAN. Cc i v i thng nghin c u c a d n hi n ang t p trung vo nng cao nng l c cho cn b Vi t Nam, thi t l p cc i m h i p v cc ro c n k thu t m i (TBT) v cc bi n php ki m d ch (SPS). Tuy nhin, MUTRAP khng u tin gi i quy t cc v n nh p kinh t qu c t . Trung tm Kinh t qu c t c a c (CIE) th c hi n nghin c u v cc cng c c a chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam cng nh cc quy nh v thng m i , chnh sch xu t kh u. Nghin c u ny [114] hon thnh nm 1998. Ngoi ra, t i Vi t Nam c nhi u cng trnh, sch tham kh o v h i nh p kinh t qu c t . M t s cng trnh tiu bi u nh sch tham kh o Ton c u ho v H i nh p kinh t c a Vi t Nam do V T ng h p Kinh t , B Ngo i giao ch bin nm 1999, ti li u b i d ng Ki n th c c b n v h i nh p kinh t qu c t do B Thng m i th c hi n nm 2004, cng trnh H i nh p kinh t : p l c c nh tranh trn th tr ng v t Thu v n i sch c a m t s n c do Vi n Nghin c u Qu n l Kinh t Trung ng v C quan Pht tri n Qu c i n ph i h p th c hi n vo nm 2003, ti li u tham kh o Nh ng c b n v th ch h i nh p kinh t qu c t do PGS.TS. Nguy n Nh c t li v ph i h p

hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam trong i u ki n h i

Bnh ch bin nm 2004. Cc cng trnh ny gi i thi u nh ng v n

c a h i nh p kinh t qu c t song khng t p trung xem xt vi c i u ch nh chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam. Vi c tnh ton l i th so snh hi n h u (RCA) c a Vi t Nam c th c hi n m t s cng trnh nh cng trnh c a Mutrap [139], cng trnh c a u c hon thnh vo nm 2002. Tuy nhin, cc cng trnh ny Nguy n Ti n Trung [152], cng trnh c a Fukase v Martin [109]. Cc cng trnh ny cha di n gi i, ng d ng l i th so snh hi n h u vo vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam. i v i cc n c ang pht tri n th c hi n cng nghi p ho, pht tri n ngnh cng nghi p ch t o l m t trong nh ng ho t v c kinh t c v n ng tr ng tm nh nghin c u c a Krugman v Obstfeld [50], nghin c u c a Ohno [58]. Khu u t tr c ti p n c ngoi (FDI) c xem xt d i nhi u i v i ho t ng thng m i qu c t c a kha c nh trong c vai tr c a n

cc qu c gia nh cc nghin c u c a Banga [107], Goldberd v Klein vo nm 1997 [120], Lipsey vo nm 1999 [131], Zhang vo nm 2001 [166], Weiss v Jalilian vo nm 2003 [160], Lemi vo nm 2004 [130], Kishor vo nm 2000 [126], Mortimore vo nm 2003 [137], Krugman v Obstfeld vo nm 1996 [50], Yilmaz vo nm 2004 [159]. Tuy nhin, nh ng nghin c u ny cha xem xt vi c thc Nam. T i Vi t Nam, m t s nghin c u v xu t kh u c a khu v c FDI c th c hi n nh nghin c u c a Nguy n Nh Bnh v Haughton vo nm 2002 [111]; nghin c u c a Mutrap vo nm 2004 [138]; nghin c u c a Martin v c ng s vo nm 2003 [51]. Ba cng trnh ny xem xt s hi n di n c a FDI theo ngnh v t tr ng xu t kh u c a FDI trong cc ngnh ny. Tuy nhin, vi c xem xt tng c ng xu t kh u c a khu v c FDI nh m t n i dung y xu t kh u thng qua khu v c FDI Vi t

c a chnh sch thng m i qu c t cha c th c hi n. M t s lu n n ti n s cng th c hi n cc nghin c u v thc y u thc y xu t

kh u hay chnh sch ngo i thng nh lu n n ti n s Nh ng gi i php ch y xu t kh u hng ho c a Vi t Nam sang cc n c khu v c n 2010 c a Nguy n Thanh m u d ch t do ASEAN (AFTA) trong giai o n Vi t Nam theo con ng thc

H th c hi n nm 2003 [47]; lu n n ti n s Tng tr ng c a n n kinh t y xu t kh u: Nh ng i u ki n c n thi t v nh ng gi i php c a Tr n Vn Ho th c hi n nm 2002 [48]; lu n n ti n s Hon thi n chnh sch ngo i thng Vi t Nam trong qu trnh cng nghi p ho, hi n i ho v h i nh p v i khu v c v th gi i c a T Thanh Thu c i m c a cc lu n n ny l ho c ch t p trung thc y xu t kh u, ho c xem xt th c hi n nm 2003 [89]. d i gc

vo m t khu v c, ho c ch xem xt v n

chnh sch ngo i thng ch cha h th ng ho cc n i dung lin

quan c a chnh sch thng m i qu c t Vi t Nam trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t . Tm l i, hi n v n cha c m t cng trnh nghin c u m t cch h th ng chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t . V v y, ti c l a ch n nghin c u c a lu n n l m i v c n thi t c v phng php lu n v n i dung nghin c u. 3. M c ch v nhi m v nghin c u c a lu n n M c ch c a lu n n l nghin c u m t cch h th ng chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t v m t s quan i m v gi i php hon thi n chnh sch ny Vi t Nam. c m c ch ny, lu n n th c hi n h th ng ho cc v n xu t t

l lu n trong

ch tr ng vi c xy d ng m t khung phn tch th ng nh t; nghin c u th c tr ng hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam; xem xt kinh

nghi m hon thi n chnh sch ny

m t s qu c gia tr c khi

xu t cc

quan i m, gi i php hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t . 4. i t ng v ph m vi nghin c u c a lu n n H i nh p qu c t c ph m vi r ng l n hn h i nh p kinh t qu c t song i t ng nghin c u c a lu n n l chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t . Lu n n xem xt chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam trong kho ng th i gian t nm 1988 n nay, u tin xem xt giai o n t nm 2001 n nay. y l giai o n m lin quan n thng Vi t Nam tng t c h i nh p kinh t qu c t ni chung v h i nh p v thng m i ni ring. Lu n n ch t p trung xem xt cc v n m i hng ho ch khng xem xt cc v n kha c nh lin quan khng t p trung nghin c u cc v n 5. Phng php nghin c u Lu n n s d ng cc phng php nghin c u ch y u trong khoa h c x h i bao g m phng php duy v t bi n ch ng v duy v t l ch s , phng php th ng k, phng php so snh, phng php phn tch v t ng h p. Lu n n s d ng cc s li u th ng k ph h p trong qu trnh phn tch v t ng h p th c ti n v n d ng v hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam; phn tch v t ng h p kinh nghi m qu c t (Hoa K, Thi Lan, Malaysia, Trung Qu c) trong vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t . Lu n n t ng h p l lu n v chnh sch thng m i qu c t trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t c a cc qu c gia cng nghi p ho theo m t khung phn tch. Lu n n so snh b i c nh hon thi n c a Vi t Nam v i cc qu c v thng m i d ch v v cc

n thng m i c a quy n s h u tr tu . Lu n n cng th ng c nghin c u cng v i

chnh sch thng m i qu c t nh t gi h i oi v th tr ng ngo i h i.

gia k trn. Cc cng c c a chnh sch thng m i qu c t chi u theo t ng giai o n l ch s . Lu n n ng d ng phng php ton c a Vi t Nam trong ASEAN, t v v i ASEAN. Trn c s ny

c so snh,

tnh ton l i th so snh hi n h u

xem xt l i th c a Vi t Nam v i th gi i

, lu n n di n gi i cch th c v n d ng ch s

hon thi n chnh sch thng m i qu c t trong i u ki n h i nh p nh gi tc ng c a Chng trnh thu ho ch s m

kinh t qu c t c a Vi t Nam. Lu n n s d ng D n phn tch thng m i ton c u (GTAP) (EHP), trong khun kh Hi p t i n n kinh t Vi t Nam. 6. Nh ng ng gp m i c a lu n n Lu n n c nh ng ng gp m i sau y: M t l, lu n n phn tch v s c p c a h i nh p kinh t qu c t xu t hon thi n chnh sch thng m i ng th i tc ng t i vi c hon thi n nh Thng m i t do ASEAN Trung Qu c,

qu c t theo m t khung phn tch th ng nh t. M c tiu cng nghi p ho v chnh sch thng m i qu c t qua nh n th c v m i quan h gi a t do ho thng m i v b o h m u d ch, hon thi n cc cng c c a chnh sch thng m i qu c t v ph i h p hon thi n chnh sch thng m i qu c t . Hai l, lu n n a ra cch di n gi i m i v l i th so snh hi n h u (RCA) bao g m ton c u (GTAP) nh h ng v m r ng lin k t khu v c, k k t cc hi p ng d ng d n phn tch thng m i xem xt tc ng c a Chng trnh thu ho ch s m (EHP) nh song phng, l trnh h i nh p.

t i n n kinh t Vi t Nam cho th y Vi t Nam l qu c gia thu c nhi u l i ch nh t t EHP nh gp ph n tng GDP; gi tr gia tng; c i thi n h s thng m i. Lu n n xem xt vi c hon thi n chnh sch theo hai n i dung (i) l trnh t do ho thng m i ngnh; (ii) hon thi n cng c thu quan.

Ba l, lu n n xem xt cch th c hon thi n chnh sch thng m i qu c t b n qu c gia l thnh vin c a WTO bao g m: Thi Lan, Malaysia, y m nh t do ho thng m i v ch tr ng t i nng cao nng l c c nh tranh; ch ng phng ng a cc tranh ch p thng m i; c i cch doanh nh v mua nghi p nh n c v t nhn ho; t m th i khng tham gia Hi p Trung Qu c v Hoa K. Cc bi h c rt ra cho Vi t Nam bao g m th c hi n

s m c a Chnh ph trong khun kh WTO; t p trung vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t vo m t c quan tr c thu c Chnh ph v th c hi n minh b ch ho chnh sch; c ng knh trao ng doanh nghi p th ng xuyn cung c p thng tin ph n h i v vi c th c hi n chnh sch thng m i qu c t qua cc i nh cc di n n, cc cu c h p.

B n l, thng qua vi c phn tch th c ti n v n d ng chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t , lu n n ch ra r ng chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam cha c s d ng m t cch h th ng v thi u s k t h p ng b gi a cc ngnh lin quan. Vi c th ng k, theo di cc cng c phi thu quan trong chnh sch thng m i qu c t cha c th c hi n. Vi c ph i h p hon thi n chnh sch thng m i qu c t cn y u. Nm l, trn c s phn tch l lu n v th c ti n v chnh sch thng m i qu c t trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t Vi t Nam, lu n n xu t cc quan i m v m t s gi i php hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam trong th i gian t i nh: tng c ng s d ng h n ng ch thu quan (cng c ph h p v i cc nguyn t c c a WTO); hon thi n h th ng thng tin th tr ng theo ngnh hng v theo cng c p d ng cc th tr ng mb o nh. xu t kh u. Trong qu trnh h i nh p kinh t qu c t , Vi t Nam ph i

tun th cc cam k t nhng khng nn b bu c trong m t l ch trnh nh t

Vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t c n tng c ng s tham gia

c a c ng hi n r

ng doanh nghi p v gi i nghin c u. Chnh ph Vi t Nam c n th nh h ng y m nh xu t kh u v nng cao nng l c c nh tranh. U u m i th c hi n

ban Qu c gia v H p tc Kinh t Qu c t nn l c quan 7. K t c u c a lu n n Ngoi cc ph n m

i u ph i hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam.

u, k t lu n, l i cam oan, trang ba v ph ba, danh

m c cc k hi u, ch vi t t t, danh m c b ng hnh, ti li u tham kh o v ph c l c, cc cng trnh cng b c a tc gi , lu n n c k t c u nh sau: Chng 1 C s l lu n v th c ti n c a vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t . Chng ny lm r c s l lu n v xu t khung phn tch cho ton b lu n n. Chng ny nh c a th c hi n r sot khi ni m v chnh sch thng m i qu c t , b n ch t c a h i nh p kinh t qu c t v thng m i. Nh ng nguyn t c, quy WTO c xem xt lm r hn nh h ng hon thi n cc cng c c a nh: (i) nh n th c v m i quan h

chnh sch thng m i qu c t . N i dung c a vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t bao g m nh ng v n gi a t do ho thng m i v b o h m u d ch trong qu trnh hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam; (ii) hon thi n cc cng c c a chnh sch thng m i qu c t ; (iii) ph i h p hon thi n chnh sch thng m i qu c t . Chng ny xem xt kinh nghi m hon thi n c a m t s qu c gia trn th gi i nh m tm ra nh ng bi h c h u ch cho Vi t Nam trong vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t . V i m c tiu nghin c u chnh sch thng m i qu c t c a cc qu c gia trong b i c nh y m nh h i nh p kinh t qu c t , chng ny xem xt kinh nghi m hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a b n qu c gia l thnh vin c a WTO, bao g m: Thi Lan, Malaysia, Trung Qu c v Hoa K. Kinh nghi m c a Thi Lan v Malaysia c xem xt trong b i c nh hai n c ny gia tng h i nh p kinh t

10

qu c t . Kinh nghi m c a Trung Qu c c xem xt trong b i c nh Trung Qu c gia nh p T ch c Thng m i th gi i (WTO). Kinh nghi m c a Hoa K c xem xt gi i2. Chng 2 Th c tr ng hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t . S d ng khung phn tch chng u tin, Chng 2 xem xt nh n th c v m i quan h gi a t do ho ng th i phn tch th c ti n Vi t Nam trong i u ki n h i thng m i v b o h m u d ch trong qu trnh hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam theo ba giai o n, hon thi n chnh sch thng m i qu c t hon thi n cng c thu quan, cc cng c phi thu quan, th c ti n ph i h p nh p kinh t qu c t . Chng ny cng ng hai cng c l ch s l i th so snh hi n h u (RCA) v D n phn tch thng m i ton c u (GTAP) xem xt vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam. Chng 3 Quan i m v gi i php ti p t c hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t . Trn c s nh ng l lu n v th c ti n c phn tch, chng ny xem xt b i c nh h i nh p kinh t qu c t c a Vi t Nam trong th i gian t i; c a Vi t Nam. Cc gi i php c lu n gi i c v n i dung, v i u ki n p d ng. xu t m t s quan i m v cc gi i php hon thi n chnh sch thng m i qu c t a ch p d ng lm r c ch hon thi n chnh sch thng m i qu c t m t qu c gia pht tri n ku g i t do ho thng m i m nh m nh t trn th

Hoa K c l a ch n nghin c u v th c ti n v n d ng chnh sch thng m i qu c t c a Hoa K tc ng t i vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a cc qu c gia trn th gi i (thng qua vi c Hoa K c g ng qu c t ho cc th c ti n c a Hoa K cho h th ng thng m i th gi i).

11

CHNG 1. C S

L LU N V TH C TI N C A VI C HON

THI N CHNH SCH THNG M I QU C T TRONG I U KI N H I NH P KINH T QU C T

Chng ny lm r c s l lu n v chnh sch thng m i qu c t trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t v xu t khung phn tch cho ton b lu n n. V i m c tiu k trn, ph n 1.1 lm r khi ni m v thng m i qu c t , chnh sch thng m i qu c t , v cc cng c c a chnh sch thng m i qu c t . Ph n 1.2 lm r nh ng v n c a vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t v u tin xem xt trong khun kh c a T ch c Thng m i th gi i (WTO). Ph n ny cng xem xt vi c ng d ng ch s l i th so snh hi n h u (RCA) v D n phn tch thng m i ton c u (GTAP) vo vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a cc qu c gia. Ph n 1.3 trnh by v kinh nghi m hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a m t s qu c gia trn th gi i. Vi c c k t kinh nghi m c phn tch c nh ng qu c gia ang pht tri n (Malaysia, Thi tm ra nh ng bi h c Lan. Trung Qu c) v qu c gia pht tri n (Hoa K)

h u ch cho vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam. N i dung c u tin xem xt l nh ng kinh nghi m m Vi t Nam quan tm nh v n ch ng bn ph gi, v n pht tri n ngnh, v n ph i h p hon thi n chnh sch. 1.1. Nh ng v n chung v chnh sch thng m i qu c t

1.1.1. Khi ni m v thng m i qu c t v chnh sch thng m i qu c t Thng m i qu c t th ng c hi u l s trao i hng ho v d ch v

12

qua bin gi i gi a cc qu c gia3. Theo ngha r ng hn, thng m i qu c t bao g m s trao i hng ho, d ch v v cc y u t s n xu t4 qua bin gi i gi a cc qu c gia [132, tr.4]. T ch c thng m i th gi i (WTO) xem xt thng m i qu c t bao g m thng m i hng ho, thng m i d ch v v thng m i quy n s h u tr tu [164]. Cc bi n php thng m i l m t n i dung trong cc hi p ho. Trong cc ti li u ti ng Anh, khi ni m v chnh sch thng m i qu c t c vi t ng n g n l chnh sch thng m i (trade policy). M ng l i i n ton c a n c Anh nh ngha chnh sch thng m i qu c t l chnh sch ng ngo i thng5. c a chnh ph nh m ki m sot ho t u t lin quan n nh a bin v thng m i hng

Chnh sch thng m i qu c t l nh ng chnh sch m cc chnh ph thng qua v thng m i qu c t [50, tr.315]. Theo Trung tm Kinh t qu c t c a c (CIE), h th ng cc chnh sch thng m i qu c t c th Cc quy c phn chia bao g m cc quy nh v thng n m i, chnh sch xu t kh u, h th ng thu v cc chnh sch h tr khc [114]. nh v thng m i bao g m h th ng cc quy nh lin quan thng m i (h th ng php quy); h th ng gi y php, chnh sch doanh nghi p trong n c v doanh nghi p c v n sot doanh nghi p); vi c ki m sot hng ho theo cc quy i v i

u t n c ngoi (ki m nh c m xu t, c m

nh p; ki m sot kh i l ng; ki m sot xu t nh p kh u theo chuyn ngnh (ki m sot hng ho). Chnh sch xu t nh p kh u c a m t n c c th l khuy n khch xu t kh u hay nh p kh u v cng c th l h n ch xu t kh u hay nh p kh u tu theo cc giai o n v m t hng.
3 4

khuy n khch xu t

http://en.wikipedia.org/wiki/International_trade (T i n Wikipedia) Cc y u t s n xu t y c hi u l lao ng v v n. 5 nh ngha ny c th xem tr c ti p trn m ng t i www.cogsci.princeton.edu/cgi-bin/webwn

13

kh u, cc chnh ph p d ng cc bi n php nh mi n thu , hon thu , tn d ng xu t kh u, tr c p xu t kh u, xy d ng cc khu cng nghi p, khu ch xu t. h n ch xu t kh u, cc chnh ph c th p d ng cc l nh c m xu t, nh ki m sot kh i l ng hay quy nh v thu i v i xu t kh u. Cc c m nh p, h th ng gi y php, cc quy nh v c quan xu t kh u v cc quy c v n u t tr c ti p n c ngoi

chnh sch h tr khc c p d ng bao g m khuy n khch khu v c kinh t u t vo cc ngnh h ng vo xu t kh u u t trong n c b ng m b o tn d ng xu t kh u (mi n thu v u i thu ) hay khuy n khch cc nh cc kho n tn d ng xu t kh u v i li su t u i, v cho php kh u hao nhanh, ho t m i. Trong lu n n ny, chnh sch thng m i qu c t nh c a chnh ph nh m i u ch nh ho t ng t i cc ho t t c hi u l nh ng quy

ng h tr t cc t ch c xc ti n thng

ng thng m i qu c t , c thi t ng thng m i qu c c pt i

l p thng qua vi c v n d ng cc cng c (thu quan v phi thu quan) tc ng xu t kh u v nh p kh u. Ho t n u t6). c xem xt ch y u bao g m thng m i hng ho (v cng

cc n i dung lin quan

1.1.2. N i dung cc cng c c a chnh sch thng m i qu c t trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t Ph n ny s trnh by khi qut h th ng cng c c a chnh sch thng m i qu c t trn bnh di n n i dung v m c ch s d ng. Theo Krugman v Obstfeld, cc cng c c a chnh sch thng m i qu c t c th c phn chia thnh cc cng c thu quan v phi thu quan [50].

V n thng m i c lin quan n u t l m t v n trong khun kh c a WTO. i v i cc n c cng nghi p ho mu n nh Vi t Nam, vi c thu ht u t tr c ti p n c ngoi v tng c ng xu t kh u c a khu v c ny c coi l m t bi n php quan tr ng.

14

H th ng thu ti p. Cc v n

c xem xt th ng bao g m thu tr c ti p v thu gin c xem xt th ng bao g m thu nh p kh u v thu xu t

kh u theo dng thu , m c thu , c c u tnh thu , thu theo cc ngnh, l ch trnh c t gi m thu theo cc chng trnh h i nh p. Thu quan tr c ti p l thu nh vo hng ho nh p kh u hay xu t kh u. Cc lo i thu ny bao g m ng t i c bi t. thu theo s l ng, thu gi tr v thu h n h p. Thu gin ti p tc thng m i nh thu doanh thu, thu gi tr gia tng, thu tiu th

Cc hng ro phi thu quan bao g m tr c p xu t kh u, h n ng ch nh p kh u, h n ch xu t kh u t nguy n, cc yu c u v n i d ng xu t kh u, quy chnh, khuy n khch doanh nghi p c v n tr c p7. Tr c p xu t kh u l kho n ti n tr cho m t cng ty hay m t c nhn a hng ra bn gi tr . H n ng ch nh p kh u l s h n ch tr c ti p s l ng ho c gi tr m t s hng ho c th c nh p kh u. Thng th ng nh ng h n ch ny c p d ng b ng cch c p gi y php cho m t s cng ty hay c nhn. H n ng ch c tc d ng h n ch tiu dng trong n c gi ng nh thu song n khng mang l i ngu n thu cho chnh ph . H n ng ch xu t kh u th ng p d ng t hn h n ng ch nh p kh u v th ng ch p d ng i v i m t s m t hng. n c ngoi. Tr c p xu t kh u c th theo kh i l ng hay theo a ho, tr c p tn nh v mua s m c a chnh ph , cc hng ro hnh u t tr c ti p n c ngoi xu t nh v ch ng bn ph gi v

kh u, khu ch xu t, khu cng nghi p, cc quy

H n ch xu t kh u t nguy n l m t bi n th c a h n ng ch nh p kh u. N l m t h n ng ch thng m i do pha n c xu t kh u

7

t ra thay v n c

Trong khun kh cc hi p nh c a WTO, cc bi n php phi thu quan bao g m cc h n ch nh l ng; hng ro k thu t; cc bi n php b o v thng m i t m th i; cc bi n php qu n l v gi; cc bi n php

15

nh p kh u. Cc yu c u v t l n i a ho l m t quy nh i h i m t s b ph n

c a hng ho cu i cng ph i c s n xu t trong n c. B ph n ny c c th ho d i d ng cc n v v t ch t ho c cc i u ki n v gi tr . Tr c p tn d ng xu t kh u cng gi ng nh tr c p xu t kh u nhng d i hnh th c m t kho n vay c tnh ch t tr c p dnh cho ng i mua. Quy nh v mua s m c a chnh ph hay doanh nghi p c th h ng vi c t hn hng nh p kh u.

mua s m tr c ti p vo cc hng ho c s n xu t trong n c ngay c khi nh ng hng ho

Cc hng ro hnh chnh v k thu t l vi c cc chnh ph s d ng cc i u ki n v tiu chu n y t , k thu t, an ton v cc th t c h i quan nn nh ng c n tr thng m i. Cc quy d ng nh v ch ng bn ph gi v tr c p l cc th t c, bi n php p t o

i v i cc hng ho b coi l bn ph gi hay tr c p.

Cc khu cng nghi p v khu ch xu t t o i u ki n cho cc nh s n xu t v n c nh ng u i nh ti n thu t, h th ng c s h t ng ( i n, n c, vi n thng) hi u qu v ng tin c y, th t c hnh chnh thu n l i. 1.2. N i dung c a vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t H i nh p kinh t qu c t l qu trnh cc n n kinh t gia nh p, tham gia v tr thnh m t b ph n trong m t t ng th [14, tr.34]. Trn bnh di n qu c gia, bi u hi n c a h i nh p kinh t qu c t l vi c m t qu c gia gia nh p v tham gia vo n n kinh t th gi i thng qua vi c tham gia vo cc t ch c khu v c, qu c t v k k t cc hi p
lin quan n

nh kinh t song phng v a phng. Qu trnh

u t; cc bi n php qu n l hnh chnh; cc bi n php m i [14].

16

h i nh p kinh t qu c t tc

ng t i ho t

ng thng m i qu c t theo

h ng gi m hay lo i b cc ro c n thng m i. Trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t , khi hon thi n chnh sch thng m i qu c t , cc qu c gia ph i tun th nh ng nguyn t c v quy c a cc th ch qu c t v khu v c, c a cc hi p phng v s k k t. Cc qu c gia kh c th v l i ch c a mnh m khng tnh nh nh song phng v a a ra m t chnh sch ch t ra

n ph n ng c a cc qu c gia b n hng.

Tu thu c vo th ch v cam k t h i nh p, h i nh p kinh t qu c t

nh ng yu c u khc nhau khi hon thi n chnh sch thng m i qu c t nh nh ng yu c u v l trnh v n i dung m c a n n kinh t trong n c v thm nh p th tr ng th gi i (vi c c t gi m v i u ch nh cc u i cho ph h p v i cam k t; thay i v ban hnh m i cc lu t v b lu t; h tr xu t kh u, nng cao tnh c nh tranh c a cc doanh nghi p; ph i h p hon thi n chnh sch thng m i qu c t ). Trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t di n ra ngy cng m nh m , cc n c ang pht tri n (nh Vi t Nam) ang th c hi n v hon thi n chnh sch thng m i qu c t trong b i c nh th c hi n cng nghi p ho v ph i gia nh p c hi u qu vo m ng l i s n xu t khu v c v qu c t . Trong i u ki n ny, cc n c ang pht tri n ph i gi i quy t cc v n th c s d ng cc cng c c a chnh sch nh p c di n t nh t nh n th c v vi c gi i quy t m i quan h gi a t do ho thng m i v b o h m u d ch, cch n ph i h p hon thi n chnh sch..Khung phn tch chnh sch thng m i qu c t trong i u ki n h i Hnh 1.1. Tr c h t, cc qu c gia c n lm r nh n t do ho thng m i v b o h m u d ch. Ti p c phn tch. lm r ba c xem xt theo th i gian th c v vi c gi i quy t v n

theo, vi c ph i h p hon thi n chnh sch thng m i qu c t Cu i cng, h th ng cc cng c v n

: (i) tnh ph h p v i h i nh p khu v c v qu c t v m c tiu cng

17

nghi p ho; (ii) vi c ph i h p hon thi n chnh sch thng m i qu c t ; (iii) tc ng t i ho t ng thng m i qu c t (xu t kh u v nh p kh u). M c d ng c a chnh sch thng m i qu c t t i ho t ng thng tnh ton v tc c xem xt tc

m i qu c t v n n kinh t (nh ph n ng d ng GTAP n i dung ny.

ng c a Chng trnh thu ho ch s m) song lu n n ny khng t p trung vo

1.2.1. Hon thi n nh n th c v gi i quy t m i quan h gi a t do ho thng m i v b o h m u d ch Trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t , chnh ph cc n c c l do khc nhau khi l a ch n t do ho thng m i hay b o h th tr ng trong n c. Cu h i v vi c nn hay khng th c hi n t do ho khng cn ph h p n a. Thay vo , cc qu c gia ph i th c hi n t do ho theo m t l trnh nh t nh d a trn c s nh ng phn tch l i ch chi ph v k t h p v i nh ng phn tch khc. T i sao th c hi n t do ho ngnh ny theo l trnh ny v th c hi n t do ho ngnh khc theo l trnh khc l cu h i c n c gi i quy t. Cc nh kinh t h c th ng a ra khuy n ngh d a trn phn tch v l i ch chi ph thng th ng song Chnh ph khng hon ton a ra chnh sch d a trn nh ng phn tch nh v y [50, tr.370]. Cc chnh ph c th cc l do sau khi th c hi n t do ho thng m i m t ngnh: a ra

M t l, theo nh ng phn tch v l i ch chi ph thng th ng, m t mi tr ng thng m i t do khng b bp mo s khng t o ra t n th t rng c a x h i do nh ng l ch l c trong s n xu t v tiu dng mang l i. Hai l, nh ng tnh ton n m bn ngoi phn tch l i ch chi ph thng th ng bao g m l i ch t c nh l i th kinh t theo quy m thng qua s nh ng th tr ng c b o h v gia nh p ngnh c a nhi u doanh nghi p

18

l i ch

t c nh vi c cc ch doanh nghi p h c h i thng qua c nh tranh.

Ba l, l do chnh tr . N u chnh ph p d ng cc bi n php b o h th chnh ph s ph i gi i quy t v n l i ch chnh tr c a cc nhm l i ch (v n phn ph i l i thu nh p cho cc khu v c b nh h ng).

Hnh 1.1. Khung phn tch chnh sch thng m i qu c t trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t
Ngu n: Tc gi (2006).

Bn c nh , cc chnh ph cng c th sao l i th c hi n b o h m t ngnh:

a ra cc l do sau

l gi i t i

19

M t l,

i v i cc n c l n (c kh nng thay

i gi th gi i) th vi c p ng thay i gi c th

d ng thu xu t kh u v thu nh p kh u c l i hn cho n c . Cc n c nh khng lm c nh v y do khng c kh nng tc gi i. Hai l, s th t b i c a th tr ng trong n c nh th t nghi p ho c bn th t nghi p, nh ng khi m khuy t trn th tr ng v n, cng ngh . Khi o l ng th ng d c a ng i s n xu t s r t kh o c cc kho n l i ch v chi ph. Ba l, thuy t v i u t t nh t h ng nh (the second best) cho r ng khi th

tr ng b khi m khuy t th vi c s d ng cc chnh sch can thi p mang l i i u t t ch ng h n t o ra nhi u vi c lm cho khu v c cng nghi p. Tuy nhin, chnh sch thng m i qu c t , khi c lm theo cch ny, ph i c so snh v i chnh sch trong n c nh m kh c ph c cng m t v n .

V i l p lu n v b o h ngnh cng nghi p non tr , nhi u n c ang pht tri n l a ch n chnh sch cng nghi p ho thay th nh p kh u. Cc chnh sch ny thnh cng trong thc y cng nghi p ch t o song l i khng thnh cng trong thc y tng tr ng kinh t v nng cao m c s ng. Cc n n kinh t cng nghi p ho m i (NIEs8) th c hi n cng nghi p ho thng qua pht tri n xu t kh u hng ch t o v cc n n kinh t ny t c s tng tr ng nhanh v s n l ng v m c s ng. V n t ra l cc n c ang pht tri n li u c t c nh ng thnh tch tng t khng n u t b chnh sch cng nghi p ho thay th nh p kh u. Cu h i c th c t ra l t i sao khng khuy n khch c thay th nh p kh u v nh h ng xu t kh u? L do b i v m t ch thu quan lm gi m nh p kh u cng lm gi m xu t kh u [50, tr.424-425]. Vi c b o h cc ngnh cng nghi p thay th nh p kh u d n n chuy n cc ngu n ti nguyn ra kh i khu v c xu t kh u th c t ho c ti m tng. Do , m t n c l a ch n phng n thay th nh p kh u cng ng th i l a ch n cch lm gi m s tng tr ng xu t kh u.
8

Cc n n kinh t ny

ng bao g m Hn Qu c, i Loan, H ng Cng v Singapore

20

So snh qu trnh cng nghi p ho h ng ngo i d a trn xu t kh u c a cc n n kinh t 1960 ng v ng Nam v cng nghi p ho h ng n i d a trn ng v ng thay th nh p kh u c a cc n c M Latinh9 trong 3 th p k t nh ng nm n nh ng nm 1980 c a th k XX ta th y cc n c Nam khng ph i lc no cng th c hi n h ng ngo i. Cc n c Indonesia, Thi Lan v Malaysia ch th c s th hi n t do ho nh p kh u vo nh ng nm 1980. Hi n t i, Trung Qu c, i Loan, Hn Qu c v n th c hi n chnh sch thay th nh p kh u c l a ch n [160]. 1.2.2. Hon thi n cc cng c c a chnh sch thng m i qu c t Trong c ch r sot chnh sch thng m i qu c t c a WTO, cc cng c c a chnh sch thng m i qu c t cng c tc c xem xt theo hai nhm l: cc ng t i xu t kh u. ng t i nh p kh u v cc cng c tc

Cc cng c tc ho, cc quy quy khng t

ng tr c ti p t i nh p kh u bao g m cc cng c thu , a

h n ng ch nh p kh u, h n ch xu t kh u t nguy n, yu c u v t l n i

nh v mua s m c a chnh ph , cc hng ro hnh chnh, cc

nh v ch ng bn ph gi v tr c p, h n ng ch thu quan, nh p kh u ng, cc hng ro b o h m i v cc hng ro k thu t (TBT) nh ng v t

b o v mi tr ng, s c kho con ng i v Cc cng c tc

ng tr c ti p t i xu t kh u bao g m tr c p xu t kh u,

cc chng trnh xc ti n thng m i, h tr thng tin, pht tri n cc khu cng nghi p, khu ch xu t. Nghin c u c a Rodrik th c hi n nm 2004 cho th y trong b i c nh ton c u ho, cc n c ang pht tri n ph i ch xem xt vi c ph i h p chnh

Cc n n kinh t ng v ng Nam c nghin c u g m H ng Kng, Hn Qu c, Singapore, i Loan v Indonesia, Malaysia, Philippines, Thi Lan. Cc n c M Latinh g m Argentina, Bolivia, Brazil, Chile, Colombia, Costa Rica, C ng ho Dominic, El Salvador, Jamaica, Mexico, Paraguay, Peru, Uruguay, Venezuela

21

sch thng m i qu c t v cc chnh sch ngnh, tin t khu v c doanh nghi p

c bi t l s ph i h p v i

chnh sch cng nghi p, trong cc Chnh ph c n c c ch thu nh n thng a ra cc chnh sch. Vi c ph i h p hon o cao c p; s m b o qu thi n chnh sch ph i d a trn thng tin a ra t doanh nghi p. Cc yu c u khc c n ph i c l s cam k t v tham gia tr c ti p c a lnh ph i h p gi a cc c quan ch c nng trong Chnh ph ; vi c h tr c a Chnh ph l h tr ho t

trnh ph i h p thi t k v th c hi n chnh sch c r rng v c c s . Cc ng ch khng ph i h tr ngnh [145]. i c a h th ng thng m i qu c t

Ph n d i y s xem xt s thay pht tri n qua cc giai o n. T qu c t : Giai o n 1 (1947-1980):

ch ra nh ng yu c u v v n d ng cc

cng c c a chnh sch thng m i qu c t trong i u ki n h i nh p kinh t

y l giai o n th c hi n t do ho thng

m i gi a cc n c cng nghi p. Trong giai o n ny, vai tr c a GATT c pht huy. Tuy nhin, do nhi u l do nh s m t cn b ng v th ng m i gi a cc n c hay b o h tr nn khn kho hn d n ho ng cu i nh ng nm 1970 n GATT ri vo kh ng

Giai o n 2 (1980-1994): Giai o n ny ch ng ki n nhi u h n ch v thng m i n m ngoi ph m vi c a GATT. Giai o n 1990 ch ng ki n s pht tri n c a cc khu v c t do thng m i nh Khu v c m u d ch t do B c M (NAFTA), Khu v c m u d ch t do ASEAN. Giai o n 3 (1994 nay): Vng m phn Uruguay (1986-1994) trong khun kh GATT k t thc. N ch m d t s t n t i 47 nm c a GATT v nh d u s ra [164]. i c a T ch c thng m i th gi i. WTO c chnh th c thnh l p vo ngy 1 thng 1 nm 1995, c tr s chnh t i Geneva, Thu S

22

Tnh cc v n

n ngy 11 thng 1 nm 2007, WTO c 150 thnh vin. WTO c trong quan h kinh t qu c t .

thnh l p nh m t o ra m t t ch c chung thi t l p cc quy t c v gi i quy t

WTO c 6 ch c nng chnh sau: - Thi t l p cc hi p nh thng m i trong khun kh c a n;

- T o ra m t di n n cho cc m phn v thng m i; - Gi i quy t cc tranh ch p thng m i; - Ki m sot cc chnh sch thng m i qu c gia; - Cung c p s tr gip v m t k thu t v o t o cho cc n c ang pht tri n; - H p tc v i cc t ch c qu c t khc. Trong qu trnh m phn gia nh p v khi tr thnh thnh vin c a WTO, cc qu c gia ph i ch p nh n lu t chi c a WTO. Ni cch khc, cc qu c gia ph i th c hi n hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a mnh. Tr c h t, trong qu trnh m phn gia nh p WTO, cc qu c gia th ng s d ng m phn song phng. C th l, cc qu c gia ph i a ra ph m vi cam k t m c a th tr ng, cc m c cam k t c th (th ng l b ng ho c th p hn m c hi n hnh). Th hai, khi tr thnh thnh vin c a WTO, cc qu c gia th ng l a ch n m phn a phng. Khi th c hi n m phn a phng, cc n c m phn c t gi m thu quan theo ngnh ho c theo cng th c c t gi m thu [42]. Vi c ban hnh hay tng m i m t lo i thu quan ph i c cn b ng l i b ng vi c gi m cc lo i thu khc b p cho cc n c xu t kh u b nh h ng.

Th ba, cc qu c gia ph i ch nh s a lu t thng m i, lu t h i quan v cc

23

b lu t lin quan y l m t s v n

m b o th c hi n ng cc nguyn t c c a WTO. Cc nh c a WTO. D i m cc qu c gia ang pht tri n ph i lu khi th c hi n

bi n php phi thu quan cng ph i tun theo cc quy hon thi n chnh sch thng m i qu c t :

- H n ng ch thu quan: H n ng ch thu quan thu c nhm cc bi n php h n ch nh l ng (c m nh p kh u; h n ng ch nh p kh u; h n ng ch thu ng). H n ng ch thu quan l bi n nh v quan; v c p php nh p kh u khng t

php c cho php s d ng trong khun kh c a WTO. Theo quy thu su t th p. - Bi b vi c c p php nh p kh u khng t c a WTO ph i th c hi n c p php nh p kh u t thch h p). - Th c hi n Hi p WTO

h n ng ch thu quan, hng nh p kh u n m trong h n ng ch c h ng m c

ng: Cc qu c gia thnh vin ng (khng t o ra cc th

t c hnh chnh khng lin quan t i m c ch h i quan hay c quan hnh chnh

nh v tr gi h i quan: H u h t cc thnh vin c a nh v tr gi h i quan. Theo hi p nh ny, cc

u tham gia Hi p

qu c gia ph i tnh gi th c tr ho c ph i tr khi hng ho c bn ra t n c xu t kh u sang n c nh p kh u. Cc qu c gia khng c p d ng cch tnh gi t i thi u. - Gi m thi u s tham gia c a doanh nghi p nh n c: WTO yu c u cc qu c gia thnh vin th c hi n nguyn t c khng phn bi t gia khng c duy tr cc doanh nghi p nh n c ( u m i nh p kh u ch ng h n). - Hng ro b o h m i ang c s d ng: WTO cho php p d ng cc bi n php b o v mi tr ng, s c kho con ng i v i u ny d n ng v t n u c n thi t. n vi c cc n c pht tri n th ng p d ng cc hng ro k i x . Cc qu c iv i c quy n tham gia vo thng m i qu c t

24

thu t (TBT) nhin, xc

c n tr hng ho c a cc n c khc a vo n c mnh. Tuy nh xem m t hnh ng c b coi l TBT hay khng th ph i

th m tra m c tr ng i m n t o ra trong thng m i qu c t . Qu trnh ny khng c l i cho cc n c ang pht tri n. - Cc bi n php lin quan n u t (TRIMs): Cc thnh vin c a WTO u t. Theo , cc qu c a ho, t l xu t kh u, t

ph i tun theo nguyn t c i ng qu c gia trong gia khng c p d ng cc bi n php v t l n i l chuy n l i nhu n, ...

- Cc bi n php qu n l v hnh chnh: Cc thnh vin c a WTO khng c p d ng cc bi n php qu n l v hnh chnh gy tr ng i cho thng m i qu c t nh quy WTO nh v qu ng co hay ng t c c, a i m thng quan, ... ix

ra cc nguyn t c ho t

m b o khng phn bi t

trong thng m i theo b t k n c thnh vin no

u c t o i u ki n

t t nh t khi tham gia vo th tr ng cc n c thnh vin khc. M c d WTO c coi l ngi nh chung c a th gi i thng m i, l m t Lin h p qu c v m t kinh t song v n cn nhi u v n thng m i; v thng m i, lin quan n thng m i trong WTO cha c c ch gi i quy t nh cc nhm kinh t khu v c; mi tr ng v u t v thng m i; chnh sch c nh tranh; tnh r rng trong ng c bi t l v n nng nghi p. vi c mua s m c a chnh ph ; thng m i i n t ; quy n c a ng i lao

1.2.3. Ph i h p hon thi n chnh sch thng m i qu c t trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t Thng th ng, cc lnh v c thng m i u t - cng nghi p nng,

lm, ng nghi p do cc b khc nhau ch u trch nhi m do khi thi t k v hon thi n chnh sch th ng g p ph i nh ng kh khn v ph i h p thng tin, ph i h p thi t k v ph i h p tri n khai.

25

Tr c h t, vi c ph i h p hon thi n chnh sch thng m i qu c t h i ph i gi i quy t v n ho t

v th ch v c ch ph i h p. C th l c ch

ng v quy n l c c a c quan ch u trch nhi m chnh v cng tc i u

ph i vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t . Nh ng cu h i c n c tr l i bao g m: Vi c ho ch tr? Chnh sch thng m i qu c t c hi u nh th no? nh chnh sch thng m i qu c t do c quan no ch

Cc vn b n c coi l chi n l c v quy ho ch v pht tri n thng m i qu c t c a qu c gia l nh ng vn b n no? N i dung no lin quan tr c ti p v gin ti p t i chnh sch thng m i qu c t ? Ch c nng, nhi m v , quy n h n c a c quan th c hi n hon thi n chnh sch thng m i qu c t l g? C ch ph i h p hon thi n chnh sch thng m i qu c t c m t c quan ang c th c hi n ra sao? Qu c gia ng c a c quan ny nh th no? c g n k t th no v i vi c nng u m i ph i h p hon thi n chnh sch thng m i

qu c t hay khng? Quy ch ho t L trnh h i nh p kinh t qu c t

cao kh nng c nh tranh c a cc doanh nghi p trong n c? Th hai, trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t , nghi p ho ph i gi i quy t t t hai v n gia nh p c hi u qu

vo n n kinh t th gi i v khu v c, cc n c ang pht tri n th c hi n cng l (i) th c hi n t do ho cc ngnh c bi t l xu t kh u c a khu t cng nghi p ch t o; (ii) tng c ng xu t kh u,

v c FDI. Vi c ph i h p hon thi n chnh sch thng m i qu c t nh m tng c ng xu t kh u,

cc m c tiu v nng cao s c c nh tranh c a hng cng nghi p ch t o v c bi t l xu t kh u c a khu v c FDI, do , l m t n i dung c n xem xt trong qu trnh ph i h p hon thi n chnh sch thng

26

m i qu c t . Theo Krugman v Obstfeld [50], cc n c ang pht tri n quan tm n

pht tri n cng nghi p ch t o. M t l do a ra l khu v c cng nghi p ch t o c coi l m t d u hi u pht tri n c a m t qu c gia. Tuy nhin, l p lu n quan tr ng nh t ng h b o h cc n c ang pht tri n l l p lu n v cc ngnh cng nghi p non tr . Chnh ph cc n c ang pht tri n c n gip cc ngnh ny b i v chng cn non tr so v i cc ngnh c hnh thnh t lu t i cc n c pht tri n. Th c t l cc n c Hoa K, c v Nh t ub t u qu trnh cng nghi p ho b ng vi c b o h cc ngnh cng nghi p ch t o. B o h ngnh cng nghi p ch t o ph i i cng v i vi c gip cho ngnh c kh nng c nh tranh qu c t . Vi c b o h nh m gy t n th t cho x h i. n v v Pakistan b o h cc ngnh cng nghi p ch t o trong hng th p k n th p k 1990 hai qu c gia ny b t u xu t kh u hng ch t o song

hng ch t o xu t kh u l hng cng nghi p nh nh d t ch khng ph i l hng cng nghi p n ng c b o h . T m quan tr ng c a xu t kh u hng cng nghi p ch t o i v i cc n c ang pht tri n th c hi n cng nghi p ho c ch ra trong nhi u nghin c u. Ch ng h n, nghin c u nm 2004 c a Yilmaz [159] ch ra r ng tng tr ng xu t kh u c a cc n c ang pht tri n c ngu n g c t hng ch t o (chi m 70% xu t kh u c a cc n c ang pht tri n). Nghin c u c a Weiss v Jalilian [160] ch ra r ng t tr ng hng xu t kh u ch t o c a cc n c ng v ng Nam trong t ng s hng xu t kh u ch t o c a th gi i cao hn nhi u so v i t tr ng hng ch t o c s n xu t c a h trong trong t ng s hng ch t o c s n xu t c a th gi i. Trn gic ph i h p hon thi n chnh sch thng m i qu c t , v n pht tri n hng cng nghi p ch t o yu c u cc qu c gia ph i tr l i cc cu h i sau y trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t : T p trung b o h nh ng ngnh ch t o no? L trnh b o h nh th

27

no trong i u ki n gia tng t do ho thng m i? Cc cng c no c a chnh sch thng m i qu c t khuy n khch s pht tri n c a cc ngnh theo h ng nng cao kh nng c nh tranh qu c t v gi tr gia tng c a ngnh? Vi c p d ng l trnh t do ho hay b o h m t ngnh v cc cng c i km nn h ng vo cc i tc no? i tc u t no hay cc doanh nghi p no ang gp ph n gia tng xu t kh u ngnh cng nghi p ch t o no? Nh ng khuy n khch no nn c p d ng trong tng lai v thng qua cc cng c no c a chnh sch thng m i qu c t ? Pht huy khu v c FDI tng c ng kh nng c nh tranh qu c t v thm i v i cc qu c

nh p th tr ng th gi i c xem l m t bi n php l t ng qu c t [142]. Cc nghin c u tr c y cho th y v n ngoi t o nhnh ng l c c ng thng m i cc hng ho trung gian, n c ti p nh n u t.

gia ang pht tri n th c hi n cng nghi p ho trong i u ki n h i nh p kinh t u t tr c ti p n c khuy n khch xu t kh u, thay th nh p kh u hay tng c bi t gi a cng ty m v chi ng Nam u t tr c u t tr c ti p c a Nh t B n t i

lm tng xu t kh u t cc n c ny t i Hoa K v Nh t B n. ti p c a Hoa K t i

ng Nam lm tng xu t kh u t cc n c ny t i

Nh t B n nhng khng lm tng xu t kh u sang Hoa K nh trong nghin c u c a Goldberg v Klein [114], nghin c u th c hi n nm 2004 c a Lemi [130]. Cu h i c b n qu c t nh m thc t ra i v i vi c hon thi n chnh sch thng m i t c m c tiu y xu t kh u c a khu v c FDI l cc cng c c a chnh

sch thng m i qu c t c n c th c hi n nh th no

khuy n khch doanh nghi p FDI tng c ng thng m i cc hng ho trung gian gi a cc chi nhnh, khuy n khch cc doanh nghi p trong n c lin k t

28

v i cc doanh nghi p FDI, t n d ng k nng marketing c a cc doanh nghi p FDI tr ng. Vi c ph i h p v l trnh thay i; n i dung th c hi n cc cng c thu ny. xu t kh u vo cc th tr ng, cng nh thu ht v khuy n khch cc doanh nghi p FDI Hoa K v Nh t B n tng c ng xu t kh u t i cc th

quan v phi thu quan c a chnh sch thng m i qu c t gi a cc b , ngnh, v cc bn lin quan nh h ng t i vi c gi i quy t cc v n 1.2.4. t 1.2.4.1. ng d ng ch s l i th so snh hi n h u (RCA) hon thi n

ng d ng ch s l i th so snh hi n h u (RCA) v D n phn tch hon thi n chnh sch thng m i qu c

thng m i ton c u (GTAP)

chnh sch thng m i qu c t L i th so snh hi n h u RCA (Revealed Comparative Advantage) l m t ch s v ang c s d ng khi phn tch chnh sch thng m i qu c t c a cc qu c gia. L i th so snh xem xt t cc s li u thng m i quan st c chnh l l i th so snh hi n h u. Ch s RCA gip cc qu c gia c thm m t cng c nh gi m c c nh tranh c a n n kinh t , c bi t trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t , gip cc qu c gia ho ch sch thng m i qu c t , lm c s khc trong chnh sch thng m i qu c t . L thuy t l i th so snh c a David Ricardo gi cng ngh . L thuy t Heckscher-Ohlin gi khc bi t v m c d i do tng th so snh c c t s khc bi t v gi tng nh s khc nhau v i (chi ph c h i) do s nh t t hn chnh

hon thi n cc chnh sch, cng c

nh cng ngh nh nhau v l i

i cc y u t s n xu t gi a cc qu c gia.

i tin phong trong vi c ki m ch ng l thuy t l i th so snh l Bela Balassa v i vi c a ra ch s Balassa vo nm 1965.

29

Balassa ch ra 3 cch khc nhau gia [128]:

tnh ton l i th so snh c a qu c

Cch 1: Tnh ton m c th ng d ho c thm h t c a xu t kh u so v i nh p kh u. N u xu t kh u l n hn nh p kh u trong hng ho no th qu c gia c coi l c l i th so snh trong hng ho . Tuy nhin, cch tnh ton ny g p ph i m t s h n ch nh (i) khng tnh cc qu c gia; (ii) khng tnh n th hi u khc nhau c a n k t qu c a vi c b o h thng m i. cc c nh cc th i

Cch 2: Th c hi n i u tra chi ph s n xu t hng ho c nh tranh qu c gia v s d ng nh ng phng php gi ng nhau tranh cc hng ho ny nh gi m c

cc qu c gia khc nhau. Trn th c t , phng php n kh c th so snh

ny kh c th c hi n v cc cu c i u tra th ng c th c hi n i m khc nhau v i cc phng php khc nhau d n s li u i u tra gi a cc n c. Cch 3: Xem xt tnh hi n h u c a l i th so snh ( c d i y). Balassa

c p ngay

xu t xem xt l i th so snh t cc s li u thng m i

s n c. Do , l i th so snh hi n h u RCA cn c g i l ch s Balassa10. Balassa xu t xem xt l i th so snh t cc s li u thng m i s n c.

L i th so snh hi n h u RCA (Revealed Comparative Advantage) c tnh b ng cch chia th ph n xu t kh u c a m t hng ho (ho c nhm hng ho) c a m t qu c gia trong t ng xu t kh u hng ho (ho c nhm hng ho ) trn th gi i (ho c m t t p h p cc qu c gia) cho th ph n xu t kh u c a t t c hng ho c a qu c gia trong t ng s xu t kh u c a th gi i (hay t ng s xu t

Bela Balassa (1928-1991) l nh kinh t hoc Hungary. ng sang Hoa K nm 1957, theo h c t i Yale, l gio s gi ng d y t i H c vi n kinh t chnh tr Johns Hopkins. Cng trnh c a ng lin quan n vi c ki m ch ng l thuy t v l i th so snh. ng a ra ch s Balassa (1965), a ra l thuy t v h i nh p kinh t qu c t (1961), nghin c u v tri n v ng thng m i c a cc n c ang pht tri n, v t do ho thng m i cc n c cng nghi p. Chi ti t v Balassa xin xem thm bi vi t My life philosophy ng trn American Economist nm 1989.

10

30

kh u c a th tr ng t p h p cc qu c gia ). RCAij = (xij/xwj)/(xij/xwj) (*) hng

N u ch s l n hn 1, qu c gia c coi l c l i th so snh b tl i hng ho .

ho (ho c ngnh ). N u ch s RCA nh hn 1, qu c gia c coi l

xem xt l i th so snh hi n h u c a m t qu c gia trong khu v c, 7 cng th c sau c s d ng. RCAij = (xij/xnj)/(xit/xnt) = (xij/ xit)/(xnj/xnt) RCAij = (xij mij)/(xij + mij) RCAij = (xij/xit)/ (mij/mit) = (xij/mij)/(xit/mit) RTA = RXA RMA = (xij/xit)/(xnj/xnt) - (mij/mit)/(mnj/mnt) Ln RXA = ln (xij/xit)/(xnj/xnt) RC = ln RXA ln RMA = ln (xij/xit)/(xnj/xnt) - ln (mij/mit)/(mnj/mnt) trong xij - xu t kh u hng ho j c a n c i mij - nh p kh u hng ho j c a n c i xwj - xu t kh u hng ho j c a th gi i (hay m t t p h p cc qu c gia) xij - t ng xu t kh u c a n c i xwj - t ng xu t kh u c a th gi i (hay m t t p h p cc qu c gia) xit - t ng xu t kh u nhm hng t c a n c i xnj - t ng xu t kh u nhm hng j c a t p h p n qu c gia mit t ng nhm hng ho nh p kh u t c a n c i xnt - t ng xu t kh u nhm hng t c a t p h p n qu c gia (ch ng h n ASEAN) (7) (1) (2) (3) (5) (6)

RCAij = [ln (xij/xit)/ (mij/mit) ]* 100 = [ln (xij/mij)/(xit/mit)]* 100 (4)

31

RTA (the relative trade advantage) - l i th thng m i tng th xu t kh u tng i

Ln RXA (the logarithm of relative export advantage) - hm loga c a l i RC (the revealed competitiveness) kh nng c nh tranh hi n h u RCA trong cng th c (2) nh n gi tr [-1; 1]. Qu c gia c coi l c l i th so snh hi n h u n u RCA nh n gi tr b ng 1 ho c g n v i 1. Qu c gia c coi l b t l i th so snh hi n h u n u RCA b ng -1 ho c g n v i -1. Tuy nhin, nh ng gi tr RCA g n v i 0 l i t o ra nh ng cch hi u khc nhau. Cng th c (2) cho php tnh RCA d a trn k t qu th c hi n thng m i c a b n thn m t n c i v i m t hng ho c th no .

Cng th c (2), (3) v (4) tnh Seymen [155]. Cng th c (5), (6) v (7) c

n c xu t kh u v nh p kh u c a m t n trong nghin c u c a Utkulu v

qu c gia. Ba cng th c ny c nh c

xu t l n

u tin vo nm 1991 do

Vollrath a ra [158]. K t qu tnh ton l s dng cho bi t qu c gia c l i th so snh v s m th hi n qu c gia khng c l i th so snh. Phng php do Balassa Vollrath pht tri n (RXA) xu t (RCA) khc c b n v i phng php do vi c s d ng s li u v s l ng hng ho, qu c

gia c tnh ton. C th l s li u trong phng php c a Balassa ch p nh n s trng l p (xu t kh u c a th gi i bao g m xu t kh u c a qu c gia c tnh ton) cn phng php c a Vollrath lo i tr s trng l p ny. Bn c nh , phng php do Vollrath xu t tnh n t t c cc hng ho v t t c cc qu c gia tham gia vo thng m i cn phng php c a Balassa th tnh m t nhm hng ho v m t nhm qu c gia. ng d ng c a RCA: Tu thu c vo s li u s d ng, RCA c th c s d ng di n t l i

32

th so snh theo cc cch khc nhau. RCA c th nhm cc qu c gia khc

c s d ng

xem xt l i

th so snh c a m t qu c gia so v i th gi i ho c c a qu c gia so v i m t trong m t, m t nhm ho c nhi u nhm hng trn th gi i ho c xem xt l i th so snh c a m t qu c gia so v i cc qu c gia khc trong m t khu v c no . RCA tnh theo cng th c (2), (3) v (4) c th c s d ng (7) c s d ng vi th gi i. K t qu tnh ton gp ph n a ra cu tr l i nh m t qu c gia nn pht huy l i th so snh snh hay lm th no nh ng ngnh no v nn lm g pht huy l i th so bi n nh ng ngnh hi n t i cha c l i th so snh nh h ng tnh ton l i th so snh hi n h u trn ph m vi th gi i, khu tnh ton l i th so snh hi n h u c a qu c gia trn ph m v c (v d ASEAN) v song phng. V b n ch t, cng th c (1), (5), (6) v

hi n h u thnh nh ng ngnh c l i th trong tng lai, ngnh no l ngnh m qu c gia c nghin c u ang ph i c nh tranh v i khu v c, no nn c th c hi n khi m r ng lin k t khu v c, l trnh h i nh p khu v c v qu c t cho t ng ngnh nn c thi t k v hon thi n nh th no. T t c nh ng cu tr l i ny c n c c th ho b ng vi c hon thi n cc cng c c a chnh sch thng m i qu c t . 1.2.4.2. qu c t Joseph F. Francois v Kenneth A.Reinert gi i thi u kh y cc ng d ng D n phn tch thng m i ton c u (GTAP) hon

thi n chnh sch thng m i qu c t trong i u ki n h i nh p kinh t

phng php nh gi chnh sch thng m i qu c t trong cu n S tay cc phng php ng d ng phn tch chnh sch thng m i (ti ng Anh) [118]. Cu n sch ny gi i thi u cc khung phn tch c b n v cc ng d ng l ng ho vi c nh gi chnh sch thng m i qu c t . Cc v n c

33

c p bao g m l ng ho s thay

i v l i ch c a cc bn; m hnh cn b ng a vng, a th tr ng; m

c c b ; m hnh cn b ng t ng qut n gi n; m hnh cn b ng t ng qut trong phn tch ngnh; m hnh cn b ng c c b hnh cn b ng t ng qut a vng; tnh nng M hnh cn b ng c c b c p d ng ng c a t do ho thng m i. phn tch cn b ng cung c u c

trn m t th tr ng hay m t ngnh no . M hnh cn b ng c c b ng d ng ph bi n trong kinh t h c vi m. M hnh cn b ng t ng qut c p d ng

phn tch cn b ng m c a

n n kinh t trong i u ki n th c hi n thng m i qu c t v i s tham gia c a nhi u ngnh v nhi u n n kinh t trn th gi i. M hnh cn b ng t ng qut c ng d ng ph bi n trong kinh t h c qu c t . M hnh cn b ng t ng qut c th ho t th c ng d ng xem xt tc ng

c a cc y u t bn ngoi (gi d u, gi c cc m t hng khc trn th gi i) t i ng thng m i qu c t c a qu c gia. M hnh cn b ng t ng qut c c p d ng nh gi cc cng c c a chnh sch thng m i qu c t .

D n phn tch thng m i ton c u (GTAP) ng d ng m hnh cn b ng t ng qut CGE (m hnh cn b ng t ng th tnh ton c) tch ho t th c hi n phn ng thng m i qu c t . GTAP phn chia n n kinh t th gi i i theo quy m. Gi i thi u chi ti t v GTAP xin

thnh 66 vng, 57 ngnh v i 5 y u t s n xu t trong i u ki n c nh tranh hon h o v l i th khng xem trn trang web: https://www.gtap.agecon.purdue.edu/ Ngoi ra, ph n demo c a GTAP c th t i xu ng t a ch sau:

https://www.gtap.agecon.purdue.edu/products/demos.asp H th ng c s d li u c a GTAP cho php ng i s d ng t nh d ng

34

c s d li u bao g m nhm ngnh, nhm vng v nhm cc y u t s n xu t theo yu c u t ra. Nh v y, cc k ch b n khc nhau c th c phn tch.

Tu theo yu c u nhau c th

t ra c a vi c phn tch, k t qu t cc k ch b n khc xem xt thng m i n i b ngnh, ch s gi

c di n gi i

tiu dng, cn cn thng m i, gi tr gia tng, thu nh p c a h gia nh, h s thng m i, .v.v. Nh ng k t qu tnh ton ny s t o i u ki n cho vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t thng qua tr l i cc cu h i nh: (i) vi c gia tng h i nh p kinh t qu c t c t t hn cho m t qu c gia khng? (ii) l trnh c t gi m cc hng ro thu quan v phi thu quan nn nh th no? (iii) m t hng no nn th c hi n t do ho hn n a. 1.3. Kinh nghi m hon thi n chnh sch thng m i qu c t trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t 1.3.1. Kinh nghi m c a Thi Lan Thi Lan l qu c gia ang pht tri n. Dn s c a Thi Lan vo kho ng 64,2 tri u vo nm 2004 v i l c l ng lao nh p bnh qun ng kho ng 36% dn s . Thu u ng i c a Thi Lan hi n g p Vi t Nam kho ng g n 5 l n.

T ng xu t nh p kh u c a Vi t Nam b ng g n 1/3 c a Thi Lan11. Chnh ph Thi Lan ang th c hi n chnh sch thng m i qu c t nguyn. M t m t, Chnh ph Thi Lan nh

y m nh t do ho thng m i, m

r ng th tr ng xu t kh u, m c a m nh m th tr ng trong n c. M t khc, Chnh ph Thi Lan n l c tr gip nng cao nng l c c nh tranh c a cc doanh nghi p trn chi n l c h i nh p. t Thi. Chnh ph Thi Lan xc nh vi c nng cao nng th c hi n l c c nh tranh c a khu v c doanh nghi p t nhn l cha kho

11

Tc gi tnh ton t d li u cng b c a Ngn hng Pht tri n chu (ADB) tnh

n thng 1 nm 2007.

35

Chnh sch thng m i qu c t c a Thi Lan l m t b ph n g n k t trong cc chnh sch kinh t v thng m i qu c t 12. Tr c nm 2002, vi c ho ch nh chnh sch tng i c l p gi a cc B thng m i (V Kinh t Kinh doanh) v U ban Chnh sch Kinh t Qu c t . M t Ph Th t ng v B tr ng thng m i ch u trch nhi m v chnh sch thng m i qu c t . K t khi ng Thaksin lm Th t ng t nm 2002, vi c i u ph i chnh sch kinh t c a Thi Lan t p trung vo U ban Chnh sch Kinh t Qu c gia (the National Economic Policy Committee). Th t ng l ng i tr c ti p theo di vi c ho ch nh v hon thi n chnh sch thng m i qu c t . i u

t n c Thi Lan hi n ang c qu n l nh m t doanh nghi p. ny th hi n trnh hnh vi c p d ng t duy kinh doanh trong qu n l

t n c. C th

l, Chnh ph Thi Lan cng b m t t m nhn, cc m c tiu v cc chng ng. T m quan tr ng c a cc chng trnh cng nh tnh lin k t, ph i h p gi a cc chng trnh c coi l m t khu quan tr ng c a vi c th c thi chnh sch. Cc c quan hnh chnh tham gia vo qu trnh xy d ng, th c hi n v hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Thi Lan khng ng ng nng cao hi u qu ho t tr v thc ng. M c tiu ho t ng c a cc c quan ny l h th tr ng n c ngoi. y xu t kh u. Cc bi n php th c hi n bao g m cung c p thng

tin, h tr marketing, h tr gi i quy t cc kh khn hnh chnh khu th t c h i quan.

khuy n khch xu t kh u, Chnh ph Thi Lan cng u tin vi c c i cch

Thi Lan tng c ng ng d ng h th ng trao Electronic Data Interchange) t nm 1999 v i3

i d li u i n t (EDI

i v i vi c khai bo h i quan.

Th i gian th c hi n th t c h i quan trung bnh hi n ch cn kho ng 1 gi (so n 4 gi tr c ). Thi Lan p d ng h th ng Internet vo khai bo

12

Nguyn vn ti ng Anh l Commercial and International Economics Policies [149].

36

h i quan cho cc doanh nghi p v a v nh . H th ng ny cng c p d ng i v i vi c thng quan nguyn v t li u cho cc doanh nghi p c v n n c ngoi. Thi Lan tr thnh thnh vin chnh th c c a WTO t ngy 1 thng 1 nm 1995. Thi Lan cng l m t trong nh ng qu c gia hng hi nh t trong vi c y m nh t do ho thng m i ho Thi Lan13. M c d nng nghi p ch cn chi m cha gi ng nh Vi t Nam, Thi Lan r t quan tm n 10% trong GDP song cng n vi c t do ho lnh v c nng khu v c ng Nam . G n y, Thi Lan tng c ng m phn song phng m r ng th tr ng hn n a cho hng u t

nghi p. M t trong nh ng u tin c a Thi Lan l vi c gi m tr c p trong lnh v c nng nghi p. Thi Lan l m t thnh vin tch c c trong nhm cc qu c gia yu c u gi m tr c p nng nghi p (Cairns Group). Bn c nh , tnh n th i i m WTO r sot chnh sch thng m i c a Thi Lan vo nm 2003, Thi Lan v n duy tr h n ng ch thu quan cho 23 nhm hng nng nghi p (chi m kho ng 1% trong t ng s dng thu c a Thi Lan). Tuy nhin, h n ng ch thu quan khng p d ng trong khun kh AFTA. h tr cc nh s n xu t trong n c khi y m nh t do ho thng

m i, Chnh ph Thi Lan th c hi n m t lo t cc bi n php. Tr c h t, Chnh ph Thi Lan l a ch n khng tr thnh thnh vin hay quan st vin c a Hi p nh v mua s m c a Chnh ph trong WTO (Agreement on government procurement). M c d cc quy r nh m
13

nh v mua s m c a Chnh ph Thi Lan ghi

m b o qu trnh s d ng kinh t v hi u qu song trn th c t , cc

Thi Lan v Singapore u th c hi n chnh sch thng m i h ng vo xu t kh u. Singapore y m nh thng m i trong khu v c v u tin k k t hi p nh thng m i song phng v i cc qu c gia trong khu v c chu Thi Bnh Dng. Thi Lan cng th c hi n k k t hi p nh song phng v i cc qu c gia trong khu v c chu - Thi Bnh Dng song m r ng sang cc qu c gia khc nh C ng ho Sc v Croatia Trung u, Chil Nam M .

37

cng ty trng th u l cc cng ty trong n c. Hai l, Chnh ph Thi Lan l a ch n m t s ngnh t p trung cc h tr (thng tin, marketing, o t o) nh v t l n i a ho hay yu nng cao nng cao s c c nh tranh nh cng nghi p nng thn, t, d t, i n t v cc d ch v c gi tr gia tng cao. Nh ng quy c u v hm l ng xu t kh u khng p d ng nh l cc bi n php

s c c nh tranh c a cc ngnh ny. Ba l, Chnh ph Thi Lan t p trung vo vi c ki m sot tiu chu n ch t l ng (ban hnh tiu chu n c a Thi Lan theo tiu chu n qu c t ). B n l, Chnh ph y m nh vi c th c thi cc quy nh v b o h s h u tr tu . Nm l, m t s quy n h n m c bi u thu cho m t m t hng m khng c n s ng c bi t c p d ng cho ng c a Qu c h i

cc c quan nh B Ti chnh c quy n p m c thu khng v t qu 50% ho c l B Thng m i c quy n c m vi c nh p kh u m t m t hng n u m t hng ny b H i u t (BOI-Board of Investment) cho l c nh tranh gay g t v i hng ho trong n c. Kinh nghi m pht tri n ngnh t Thi Lan d i y s ph n nh r hn cch ti p c n v hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Thi Lan trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t . Trong khu v c ng Nam , Thi Lan v Malaysia l hai qu c gia th hi n r rng tham v ng xy d ng ngnh cng nghi p t. Malaysia mong mu n tr thnh nh thi t k xe c a ASEAN (designer of ASEAN cars) v i c m t k ho ch xy d ng nhn hi u t qu c gia. Thi Lan mong mu n tr thnh Detroit of Asia. Kh u hi u nh v ny c a Thi Lan th hi n m c qu c gia hn l ngha th c s c a m c tiu ny v chu cn c Nh t B n, Hn Qu c v Trung Qu c. Nm 2001, Nh t B n, Hn Qu c, Trung Qu c l n l t ng th 2, th 5 v th 8 trn th gi i v s n l ng xe s n xu t [147]. Kh i l ng s n xu t c a cc qu c gia ny g p 19 l n, 6 l n v 5 l n s n l ng xe s n xu t t i Thi Lan. Tuy nhin, Thi Lan thnh cng hn Malaysia

38

khi s m

t c m c tiu s n xu t 1 tri u xe vo nm 2005 (s m hn m t

nm so v i k ho ch).
Xe
1000000 900000 800000 700000 600000 500000 400000 300000 200000
167613 70585 61018

1990

Xe
1000000 900000 800000 700000 600000 500000 400000 300000 200000

2005

259550

48012

369092

368911

170059

299439

100000 0
65864 73766

100000 0 Tiu th n i a S n xu t Xe t i khc Xe khch

209042

Tiu th n i a Xe bn t i 1 t n

S n xu t Xe t i khc

Xe khch

Xe bn t i 1 t n

Hnh 1.2 S n xu t v tiu th n i

a t t i Thi Lan

Ngu n: Tc gi tnh ton theo s li u trn trang web c a Vi n t xe my Thi Lan (2005) l y t Hi p h i cng nghi p t Thi Lan.

Thi Lan b t trong khu v c

u pht tri n ngnh cng nghi p t t nh ng nm ng Nam . S li u v ngnh cng nghi p t

uc a

th p k 70. Hi n nay, Thi Lan l cho th y Thi Lan

a i m s n xu t v l p rp t l n nh t Thi Lan ng

ng th 17 trn th gi i v s n l ng t c s n xu t

v c kho ng 2000 nh cung c p linh ph ki n trn th tr ng. Thi Lan

th hai sau Hoa K v s n xu t xe bn t i trong kh i l ng s n xu t xe bn t i 1 t n chi m t i g n 60% xe thng m i c a Thi Lan vo nm 200414. Nm 2006, Thi Lan s n xu t g p 3 l n 1990 v i hn 1 tri u xe t trong l ng xe tiu th n i a tng ln g p i so v i nm 1990. Xu t kh u c a Thi Lan tng ng k trong giai o n 1996-2006 bao g m xu t kh u xe
Theo s li u c a Vn phng kinh t cng nghi p Thi Lan [60], s c s n xu t xe t trn th gi i vo nm 2005 l 70 tri u chi c trong Hoa K s n xu t 24 tri u chi c, chu s n xu t 24 tri u chi c v chu u s n
14

39

nguyn chi c (ch y u) v linh ph ki n. Quan st chu i gi tr ngnh cng nghi p t Thi Lan cho th y hi n t i Thi Lan ang r t m nh cng o n s n xu t b ph n, linh ki n (cng o n u C) v cng o n l p rp (cng o n D). V i tiu ch t o ra gi tr gia tng cao v tm ki m th tr ng ngch, m t s doanh nghi p t i Thi Lan b t thc th tr ng ti p th (cng o n E) 15.
Tri u Baht 300000 250000 200000 150000 100000 50000 0 1996 2001 Xe nguyn chi c 2004 Linh ph ki n 2005
2042.19 4,253.36 83,894.70 149,232.80 23215.46 196,585.54 52847.1 82859.96

th c hi n nghin c u tri n khai (cng o n A), thi t k (cng o n B) v khai

Hnh 1.3. Xu t kh u c a ngnh cng nghi p t Thi Lan

Ngu n: Tc gi tnh ton theo s li u trn trang web c a Vi n t xe my Thi Lan (2005) l y t Hi p h i cng nghi p t Thi Lan.

Chnh ph Thi Lan tr gip ngnh t xe my t th p k 70 thng qua nhi u ho t nh ng nm 1990, thay i. ng bao g m c vi c quy nh v t l n i nh v t l n i a ho. T cu i a ho v ch p nh h ng c a Chnh ph v nh ng tr gip cho ngnh

i m n i b t nh t l khng quy

nh n c nh tranh trn th tr ng qu c t . Chnh ph Thi Lan t o ra nh ng knh thng tin l ng nghe ki n c a

15

xu t 22 tri u chi c. GS. Tr n Vn Th

n gi n ho chu i gi tr c a Porter

nh v cng nghi p Vi t Nam trong ng .

40

doanh nghi p, tm hi u nhu c u, nguy n v ng v cch th c mong mu n c tr gip c a cc doanh nghi p. Vi c am hi u nhu c u c th hi n qua vi c xy d ng m t d n v i quy ho ch r rng v hi n th c. Cc nh quy ho ch v c m t b c tranh chn th c v ngnh cng nghi p t xe my, lm xy d ng chi n l c, quy ho ch. n n t ng

S lin k t ch t ch gi a cc doanh nghi p t Thi Lan m t ph n cng do Chnh ph t o nn nh ng di n n (chnh th c v khng chnh th c) i quan i m, b c l nhu c u. Vi n t xe my Thi doanh nghi p c trao
Gi tr gia tng

Lan ng vai tr l n trong qu trnh ny.

A
Ngu n: [77, tr.36-37]

Hnh 1.4. Chu i gi tr trong m t ngnh cng nghi p

A: Nghin c u tri n khai D: L p rp B: Thi t k E: Khai thc th tr ng, ti p th C: S n xu t linh ph ki n F: Chi n l c thng hi u

Chnh ph Thi Lan ang t p trung gi i quy t hai v n ngu n nhn l c v cng nghi p ph tr . Hai l m i c p linh ph ki n c a Thi Lan. Nh c p n

ph i h p hon

thi n chnh sch thng m i qu c t v i chnh sch ngnh. M t l pht tri n y m nh t do ho thng m r ng th tr ng cho cc nh s n xu t, l p rp t xe my v cung

trn, Thi Lan xy d ng v th c hi n d n pht

41

tri n cng nghi p t xe my trong b i c nh gia tng t do ho thng m i. V m t i ngo i, Thi Lan thc y t do ho thng m i. V m t i n i, Thi Lan t p trung h tr doanh nghi p nng cao nng l c c nh tranh. Vi c gia nh p WTO c a Trung Qu c l m t c s s n xu t l n. Cc nh s n xu t tr ng n i khng th t ra thch th c v i ngnh cng Trung Qu c c th khai thc th Thi Lan th

nghi p t Thi Lan b i v Trung Qu c v a l m t th tr ng r ng l n, v a a r ng l n nhng cc nh s n xu t, l p rp t

u t vo Thi Lan ch v i mong mu n l khai thc th tr ng n vi c c t gi m chi ph do Thi Lan mu n p y vi c xy d ng ASEAN nh

Thi Lan. Thi Lan nh n th y cc nh s n xu t xe t Nh t B n l nh ng nh s n xu t quan tm nhi u ng nhu c u ny c a cc nh s n xu t t Nh t B n qua vi c h tr c t gi m chi ph s n xu t t i Thi Lan. Thi Lan thc m t th tr ng r ng l n cho xe xu t kh u t Thi Lan [150]. Bn c nh , Thi Lan cng c l do nghi p t s ti p t c tng ln ASEAN khc trong vi c thu ht phn v l p rp c qu c t ch khc nhau yn tm l u t vo ngnh cng u t s theo u i y m nh m

Thi Lan v cc nh

chi n l c Trung Qu c + ASEAN v Thi Lan c l i th hn cc qu c gia u t vo ngnh. Thi Lan tr gip xu t kh u t, xe my v linh ph ki n do cc nh s n xu t Thi Lan sang cc n c ASEAN v th u m i s n xu t v xu t kh u khng

gi i. Thi Lan mong mu n tr thnh chu Thi Bnh Dng.

nh ng ch trong th tr ng ASEAN m c cc qu c gia khc trong khu v c

th c hi n pht tri n ngnh cng nghi p t xe my, Chnh ph t p trung h tr doanh nghi p nng cao nng l c c nh tranh b ng cc chng trnh nh tng chi ph o t o hu n luy n, xy d ng chng trnh o t o k s, tng h c b ng h c t p trong kh i cng nghi p, o t o l i i ng i u

42

hnh v k s,

i ng gio vin, xy d ng trung tm c s d li u cng

nghi p, d li u nh s n xu t, d li u th tr ng, trung tm h tr xu t kh u linh ph ki n, t v n h ng d n xu t kh u, h tr h p tc lin k t nghin c u gi a cc nh s n xu t linh ph ki n. Cc cng vi c ny cam k t trong AFTA, AICO v WTO. M t i u c n nh n m nh l t t c nh ng mong mu n v cam k t xy d ng Thi Lan thnh Detroit of Asia ASEAN, Trung Qu c v khu v c. Nh ng kinh nghi m c a Thi Lan cho th y: (i) vi c nng cao nng l c c nh tranh ph i ti n hnh ng th i v i vi c y m nh h i nh p kinh t qu c c c p cao nh t c a ng doanh mb o t ; (ii) vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t u c truy n t i t i cc nh s n xu t, l p rp t c a Hoa K, Nh t B n v cc chi nhnh c a cc cng ty ny trong u ph h p v i cc

t n c tr c ti p theo di v s tham gia tch c c c a c ng nghi p: (iii) vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t ph i nguyn t c khng vi ph m cc cam k t qu c t ; (iv) tr khu v c trong n c, vi c t m th i khng tham gia Hi p

th c hi n m c tiu h nh v mua s m

c a Chnh ph l c n thi t; (v) tranh th s d ng cc bi n php c WTO cho php nh h n ng ch thu quan, ki m sot ch t l ng, quy n h n ban hnh thu c a B Ti chnh, kh ASEAN. 1.3.2. Kinh nghi m c a Malaysia Malaysia l m t trong 20 n n kinh t c nh gi l ton c u ho nh t Chnh ph ng y m nh t do ho thng m i khu v c trong khun

trn th gi i. Kh ng ho ng ti chnh chu t o i u ki n hnh

Malaysia xem xt l i chnh sch pht tri n kinh t . Malaysia l p ra H i ng kinh t qu c gia NEAC (National Economic Action Council)

kh c ph c nh ng nh c i m c a chnh sch kinh t . K t nm 1997, hng

43

lo t cc bi n php c Chnh ph p d ng nh m kh c ph c nh ng y u km trong c c u kinh t , c bi t nh n m nh vo vi c ti c u trc c c u ti chnh ng gp c a nng nghi p trong GDP v v h tr doanh nghi p pht tri n. Chnh ph Malaysia ti p t c th c hi n pht tri n cc ngnh ch t o, tng t l pht tri n khu v c d ch v . Gi ng nh Thi Lan, Malaysia y m nh t do ho thng m i trong khu

v c cng nh th c hi n cc cam k t trong WTO. V cch ti p c n, Malaysia cng th c hi n chi n l c h ng v xu t kh u. Malaysia cng l a ch n khng tr thnh thnh vin chnh th c c a Hi p nh Mua s m Chnh ph (Agreement on Government Procurement). Malaysia tr thnh vin chnh th c c a WTO t ngy 1 thng 1 nm 1995. Malaysia th c hi n hon thi n chnh sch thng m i qu c t theo h ng b o cc nguyn t c v cc quy quy nh t i cc hi p nh c a WTO, Malaysia t p trung th c hi n n v . i u ch nh ho t m ng nh c a WTO. Tun theo cc

thng m i qu c t b ng cng c thu quan. Malaysia th c hi n gi m ng k cc kho n thu ng thi ny c nh gi l tng tnh minh b ch i ph c t p. c a chnh sch thng m i qu c t c a Malaysia. Tuy nhin, s dng thu trong bi u thu nh p kh u c a Malaysia nhi u v tng

pht tri n cc ngnh trong n c, Malaysia th c hi n nh ng bi n php khc v i Thi Lan. Malaysia th c hi n tng s dng thu v c c p gi y php nh p kh u m t s m t hng ngay c khi l thnh vin c a WTO. u l a ch n ngnh i n t v t pht tri n.

C Malaysia v Thi Lan Malaysia ch tr ng l c t n i

Thi Lan ch tr ng vai tr c a khu v c u t n c ngoi

u t n c ngoi trong c hai ngnh. ngnh i n t song th c hi n chi n

a v i tham v ng tr thnh nh thi t k xe c a ASEAN.

Ngnh i n t c a Malaysia c tnh c nh tranh cao trn th gi i. Ngnh t

44

c a Malaysia c b o h b ng m c thu cao v hng lo t cc khuy n khch khc. Malaysia bi b cc quy n i nh b t bu c v t l n i a ho vo nm 2000. Tuy nhin, chnh sch hi n t i v vi c duy tr khuy n khch theo t l a ho c a Malaysia cng b cho l vi ph m cc quy nh c a WTO.

Khu v c kinh t Nh n c ng vai tr quan tr ng trong n n kinh t Malaysia. Khu v c ny n m gi cc ngnh xng d u, i n l c, v n t i, bu chnh v vi n thng. Chnh ph Malaysia ang th c hi n t nhn ho b ng vi c bn c ph n cho khu v c t nhn. Bn c nh , Chnh ph cng th c hi n gp v n c a Nh n c vo cc doanh nghi p t nhn. Kinh nghi m c a Malaysia cho th y: (i) th c hi n hon thi n chnh sch thng m i qu c t theo h ng ph h p v i cc cam k t qu c t ; (ii) tranh th s d ng cc bi n php ph h p v i cc quy gi m cc kho n thu c a Chnh ph . 1.3.3. Kinh nghi m c a Trung Qu c Trung Qu c tr thnh thnh vin chnh th c c a WTO k t ngy 11 thng 1 nm 2001. Trung Qu c cam k t lo i b ch doanh xu t kh u v ch hi n l 5 nm. Ban h n ng ch song ch c p gi y php kinh xu t ng a ra m t l trnh th c nh c a WTO khi tr thnh nh v mua s m thnh vin chnh th c c a t ch c ny nh i u ch nh cng c thu quan, n v , t m th i khng tham gia Hi p

u khi m phn gia nh p WTO, Trung Qu c

m t kho ng th i gian chuy n ti p l 10 nm song khng thnh cng m ch c ch p nh n th i gian l 5 nm. Trung Qu c cng th c hi n b o h m nh m v i l trnh t do ho trong m t kho ng th i gian di hng d t v d ch v ( c bi t l ngn hng v vi n thng). Trung Qu c l qu c gia b ki n ph gi nhi u nh t song k t thng 5 nm i v i cc ngnh thi t y u v b thch th c nh t nh nng nghi p, ch t o my, t, i n t ,

45

1994, Trung Qu c c nh ng quy tr ng Trung Qu c [53].

60 50 40 30 20 20 10 0

nh v vi c ch ng bn ph gi t i th

53 43 33 28 43

56 51 52 49

40

32

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Hnh 1.5. S v ki n Trung Qu c bn ph gi 1995-2006

Ngu n: Tnh ton c a tc gi d a trn s li u t trang web c a WTO (2007) Ghi ch: S li u 2006 tnh n 30 thng 6.

i u 30 c a Lu t ngo i thng Trung Qu c ghi r: Khi m t s n ph m c nh p kh u m t v t ch t i v i m t ngnh n i m c th p hn gi tr thng a, ho c lm ch m s thi t l p lm d u b t

th ng c a s n ph m v t o ra ho c e do t o ra nh ng thi t h i v m t ngnh, Nh n c c th c nh ng bi n php [53]. Quy nh ch ng bn ph gi c a Trung Qu c c 42 i u kho n thu c 6 nh chung. Chng 2 nh ngha v ph gi v nh th t c i u tra ch ng bn ph gi. n cc v n th c hi n

ho c ch m d t nh ng t n th t v e do t n th t hay s ch m tr

chng. Chng 1 a ra quy

t n th t ph gi. Chng 3 quy nh

Chng 4 lm r cc bi n php ch ng bn ph gi. Chng 5 a ra cc quy c bi t v ch ng tr c p v chng 6 bn

46

khc. B n c quan lin quan

n i u tra ph gi

Trung Qu c bao g m B

Thng m i (tr c y l B H p tc kinh t v Ngo i thng - MOFTEC), U ban Kinh t v Thng m i Nh n c (SETC), U ban thu thu c H i ng Nh n c (TCSC), v T ng c c H i quan (CGA). Trong qu trnh m phn gia nh p WTO, Trung Qu c x p v n quy

ch ch ng ph gi ch t ch hn l u tin th hai trong nh ng th t u tin. Trung Qu c l qu c gia gnh ch u nhi u nh t cc phn xt v ch ng bn ph gi c a Phng Thng m i Hoa K. Hng ho gi r c a Trung Qu c cng b p t i u kho n v n n kinh t phi th tr ng nn khi nh gi c c u chi i v i c tra v c basa c a Vi t ph s n xu t, nh ng hng ho ny b p d ng nh ng cch nh gi so snh chi ph tng t nh cch m Hoa K p d ng Nam.
60 50 40 30 30 20 10 0 2000 2001 2002 2003 S v 2004 i ki n 2005 2006 6 14 3 22 27 24 43 32 53 56 51 52 49

S v b ki n

Hnh 1.6. So snh ch ng bn ph gi c a Trung Qu c

Ngu n: Tnh ton c a tc gi d a trn s li u t trang web c a WTO (2007) Ghi ch: S li u 2006 tnh n 30 thng 6.

K t khi Trung Qu c tr thnh thnh vin chnh th c c a WTO vo nm 2001, s v ki n ch ng ph gi gi m (Hnh 1.6).

47

Trung Qu c c nh gi l qu c gia s d ng nhi u v hi u qu nh t c ch gi i quy t tranh ch p c a WTO nh m a l i m t n n thng m i t do v bnh gi ng hn trn ton c u. Trung Qu c r t linh ho t v ch ng trong vi c m phn v i cc qu c gia khc v vi c s d ng chnh sch ch ng ph i v i hng ho xu t kh u c a Trung Qu c. Chnh sch c a Trung Qu c a i v i cc qu c gia ho c c th s l phng ng a ch khng ph i tr

ki n Trung Qu c ph gi. Trung Qu c thi t l p m t c ch c nh bo thng qua B Thng m i. Theo , cc t ch c kinh doanh c a Trung Qu c n c ngoi, nh ng nh nh p kh u, vn phng lu t c th nhanh chng ph n ng v i cc hnh vi b o h v ch ng bn ph gi. K t nm 2000 Trung Qu c b t 1.6). Nh v y, kinh nghi m c a Trung Qu c cho th y vi c rt ng n th i gian th c hi n b o h v i cc ngnh sau khi gia nh p WTO l m t th c t m cc n c ang pht tri n ph i ng u. Trung Qu c ch gi i quy t v n ng a ra l trnh ch ng bn ph th c hi n t do ho thng m i. Trung Qu c v n d ng t t c ch gi i quy t tranh ch p trong khun kh WTO gi (l v n tr ng th gi i). 1.3.4. Kinh nghi m c a Hoa K Hoa K l qu c gia i tin phong trong th c hi n t do ho thng m i. Chnh ph Hoa K lun thng m i qu c t . xu t kh u cao tnh minh b ch v hi u qu c a cc nguyn t c i v i Vi t Nam, th tr ng Hoa K l m t th tr ng chnh sch thng m i qu c t , vi c m hng ho Trung Qu c g p ph i nhi u nh t khi thm nh p th u i ki n cc thnh vin khc v bn ph gi. Tuy nhin, s v ki n c a Trung Qu c cn t hn nhi u so v i s v Trung Qu c b ki n (Hnh

y tri n v ng. Trn gic

hi u cch th c hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Hoa K s gip

48

ch nhi u cho doanh nghi p v cc nh ho ch

nh chnh sch.

Tr c h t, chnh sch thng m i qu c t c a Hoa K khng tch r i v c s d ng l m t cng c hi u qu trong chnh sch nh thng m i t do v i Israel v Jordan c quy n quy Trung i ngo i, chnh sch kinh t v chnh sch c nh tranh c a Hoa K. D n ch ng l vi c k k t hi p ng. Ngh vi n Hoa K nh v quan h thng m i v i cc qu c gia b n hng. T ng k t lu n cc v n m phn l i di n

th ng c trch nhi m v quy n h n m phn v i cc qu c gia b n hng. C quan thay m t T ng th ng Thng m i Hoa K - USTR (United States Trade Representative). C quan ny l m t b ph n c a Vn phng T ng th ng. C quan ny ch u trch nhi m i u ph i cc ho t qu c t . Cc ho t ng xy d ng v hon thi n chnh sch thng m i ng ng i u ph i c a USTR th c hi n qua Nhm r sot

Chnh sch Thng m i TPRG (Trade Policy Review Group) v H i Hai nhm ny bao g m 17 c quan lin bang16.

nhn vin Chnh sch Thng m i TPSC (Trade Policy Staff Committee).

M t u i m c a Chnh ph Hoa K l lm r t t t cng tc tuyn truy n v m c tiu, cch th c th c hi n c a cc chnh sch thng m i qu c t . Hoa K cng cng b cc nh gi v hi u qu c a vi c p d ng cc chnh sch. Khu v c t nhn c vai tr quan tr ng trong vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Hoa K. Khu v c t nhn tham gia vo qu trnh hon thi n chnh sch qua cc u ban v cng nghi p, u ban v nng nghi p v c cc u ban v h i quan v s h u tr tu . Sau s ki n ngy 11 thng 9 nm 2001, Ngh vi n Hoa K ban hnh
16

Cc c quan ny bao g m cc c quan v ro c n v bp mo thng m i; thng m i d ch v ; u t n c ngoi; s s u tr tu ; tnh minh b ch; ch ng tham nhng; hon thi n WTO v cc hi p nh thng m i a phng; th c ti n quy nh; thng m i i n t ; thng m i nng nghi p tng h ; lao ng v mi tr ng; gi i quy t tranh ch p; m phn m r ng WTO; cc lu t v b i th ng thng m i; thu ; m phn

49

lu t An ninh T qu c (Homeland Security Act of 2002). l c t thng 3 nm 2003. hng ho c p c ng. Ngnh nng nghi p, s n. Cc nh trong cc

o lu t ny c hi u

o lu t ny si t ch t hn cc th t c h i quan qua

vi c yu c u g i thng tin v hng ho cho cc c quan c a Hoa K tr c khi

c bi t l thu s n nh n c s b o h . Cc nh ng c a ngnh thu c n m gi m t l ng nh c ph n

u t n c ngoi khng c tham gia vo m t s ho t u t n c ngoi ch i tu trong ngnh thu s n.

H n ng ch thu quan c p d ng cho cc m t hng nng nghi p v thu s n. S m t hng c i u ch nh b ng h n ng ch thu quan chi m kho ng 1,9% s dng thu c a Hoa K [162]. Cc h n ch nh l ng v n c Hoa K s d ng trong m t s ngnh,

ch y u l d t v qu n o. Hoa K cng th c hi n m t s bi n php thc y xu t kh u. Ch ng h n,

Ngn hng xu t nh p kh u Hoa K l c quan chuyn h tr tn d ng xu t kh u. Cc khu ngo i thng t do (Foreign trade zones) c p d ng cc u i v th t c h i quan v thu . Hoa K l qu c gia s d ng t t c ch gi i quy t tranh ch p c a WTO. Cc v n cc v n th ng gy tranh ch p nhi u nh t gi a Hoa K v cc b n hng l v ch ng bn ph gi v cc bi n php t v . y cng chnh l

ro c n ph bi n v i hng ho c a cc qu c gia b n hng. Quy nh v ch ng bn bn ph gi c a Hoa K ban nh ny c xem xt nh l u c quy nh

t i cc m c (section) 800-801 c a T i Hoa K, cc quy

o lu t doanh thu (Revenue Act) 1916. o lu t ch ng ph gi

hng d t; lao

ng tr em.

50

1916 (Anti dumping Act of 1916). Lu t ny cho php p d ng cc hnh dn s v hnh s

ng

i v i nh ng nh nh p kh u c h th ng v ph bi n nh p

v bn cc s n ph m nh p kh u t n c ngoi vo Hoa K t i m c gi th p hn ng k m c gi c a cc hng ho cng lo i t i th tr ng n c ngoi, v i i u ki n l hnh ng ny c th c hi n v i d nh ph ho i hay lm t n thng m t ngnh c a Hoa K, hay ngn c n vi c thi t l p m t ngnh no t i Hoa K, ho c lng o n ho c c quy n thng m i t i Hoa K. Lu t ny th hi n nh ng n l c c a Hoa K trong vi c ch ng bn ph gi. C s c a lu t ny l vi c b o v cc ngnh cng nghi p m i c thi t l p c a Hoa K tr c s c nh tranh c a hng ho chu u, nt c bi t l cc doanh nghi p n ph gi). c. M c d, lu t 1916 t n t i trn gi y hn 80 nm song n t khi

c p d ng (khng c cc v ki n hnh s no lin quan

Tr c nm 1975, ch c m t v ki n dn s . Sau 1975, cng ch c m t v ki n dn s di n ra. L do l vi c i h i bn nguyn a ra nh ng b ng ch ng v vi c bn b c tnh th c hi n ph gi l r t kh th c hi n. thng m i 1974 (Trade Act of 1974), i u kho n IV quy lin quan V quy nh nh ng v n v qu c gia c ng s n 17. o lu t nh nh ng v n nh nh t

n cc qu c gia b cho l n n kinh t phi th tr ng v i u kho n o lu t v cc hi p

thng m i (Trade Agreement Act of 1979) i u ch nh nh ng quy c a Hoa K v ch ng bn ph gi cho ph h p hn v i nh ng tho thu n c vng m phn Tokyo [115].

Cc th t c hnh chnh p d ng cho vi c ch ng ph gi c quy trong c a o lu t ch ng ph gi 1916; o lu t thu 1930. Th t c ch o l: thay v d a trn hnh

nh

o lu t ch ng ph gi 1921; M c VII ng c a

17

T ng th ng Hoa K khng c quy n a ra cc u i i v i m t qu c gia c ng s n tr khi (i) cc s n ph m t qu c gia ny c i x theo quy t c t i hu qu c; (ii) qu c gia ny l thnh vin c a WTO v IMF; ho c qu c gia khng b ki m sot hay i u khi n b i cc th l c c ng s n qu c t .

51

chnh ph hay c nhn tr c to n, lu t ch ng ph gi cho php th c hi n cc th t c t t ng (administrative adjudication). C th l, nh ng ng i cho m t ngnh i di n Hoa K c th l y cc l phi u bi u quy t v trnh cho B nh c

thng m i Hoa K (DOC - US Department of Commerce) v U ban thng m i Hoa K (ITC - International Trade Commission). DOC s quy t ch ng minh s t n t i cc t n th t. Yu c u v vi c c d d v t n th t ph gi, thu ch ng ph gi s ch u cc tr ng ph t dn s hay hnh s no. G n y, cc v ki n v ch ng bn ph gi c a Hoa K tng ln nhi u, c bi t trong ngnh thp. Lu t ch ng bn ph c a Hoa K c v nh ang c p d ng gy s c p v i cc nh xu t kh u n c ngoi. t n t i vi c ph gi hay khng v ITC c trch nhi m tm ki m b ng ch ng v nh hay khng c nh t pha bn b khng quan tr ng. N u ITC pht hi n ra t n t i ph gi c p d ng. Bn b s khng ph i

Lu t ch ng bn ph gi c a Hoa K l s k t h p c a Lu t thng m i v Lu t ch ng t nh quy c quy n c a Hoa K. nh v nh ngha c a Hoa K v ph gi tng gi tiu di t gy t n thng t i cc nh c nh tranh (injury to c quy n c a Hoa K. V n

competitors) trong lu t ch ng Hoa K a ra hai y u t tiu di t hay khng nh sau: xc

(predatory price) c lu t php Hoa K s d ng r ng ri. To th ng th m nh xem m c gi a ra c ph i l m c gi

(1) gi th p hn gi thnh c a

i th c nh tranh v

(2) bn a ra m c gi tiu di t c tri n v ng thu h i l i kho n chi cho vi c bn d i gi thnh. Vi c di n gi i o lu t ch ng o lu t 1916 khng c th ng nh t do s pha tr n gi a c quy n v lu t thng m i. Trong m t s tr ng h p, to ch ng c quy n

n p d ng s di n gi i v cc tiu chu n xem xt t gc

52

(hnh vi ph ho i/tiu di t c nh tranh). Trong m t s tr ng h p khc, to n l i s d ng s di n gi i v cc tiu chu n xem xt t gc thng m i (hnh vi c tnh tiu di t v i vi c p d ng vi c ki m tra s t n t i c a gi tiu di t). Nh v y, m c d l qu c gia ku g i t do ho thng m i nhi u nh t trn th gi i song Hoa K v n ang ph i ti p t c hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a mnh cho ph h p v i cc cam k t qu c t . Hoa K v n ti p t c th c hi n b o h cc ngnh nng nghi p, thu s n. Cc bi n php b o h th tr ng trong n c nh h n ng ch thu quan, h n ch nh l ng c Hoa K s d ng t i cc ngnh nh d t, qu n o. Cc doanh nghi p ng vai tr quan tr ng trong qu trnh hon thi n chnh sch thng m i qu c t : t vi c tham gia vo cc u ban n vi c xy d ng cch th c v tiu ch nh gi hi u qu c a chnh sch, th c hi n chnh sch. Hoa K t p trung quy n l c hon thi n chnh sch thng m i qu c t vo m t c quan. Tm l i, Chng 1 lm r khi ni m, n i dung v cc cng c c a chnh sch thng m i qu c t . Trong lu n n ny, vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t s c phn tch theo cch ti p c n c a WTO k t h p v i i u ki n c th c a Vi t Nam (cng nghi p ho mu n). M t khung phn tch chnh sch thng m i qu c t trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t c xu t, bao g m: (i) gi i quy t v n v m i quan h gi a t do ho thng m i v b o h m u d ch; (ii) xem xt vi c v n d ng cc cng c c a chnh sch thng m i qu c t trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t ; (iii) xem xt vi c ph i h p hon thi n chnh sch thng m i qu c t . Trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t , m t s n i dung ngy cng thu h p ph m vi p d ng nh cc hng ro phi thu quan (tr c p tn d ng xu t kh u, yu c u v t l n i a ho). Hng lo t cc quy nh i h i cc qu c gia ph i tun th n doanh nghi p, cc hng ro khi tr thnh vin c a cc t ch c qu c t (WTO ch ng h n) nh cc bi n php qu n l v gi, cc bi n php lin quan

53

k thu t, cc bi n php lin quan

u t hay cc bi n php hnh chnh,... nh nh gi kh xem xt l i th so

L i th so snh hi n h u (RCA) l cng c h u ch trn th gi i. Nhi u cch di n gi i c th snh cc gic ang c ng d ng ph bi n c s d ng

nng c nh tranh c a hng ho m t qu c gia v i cc qu c gia trong khu v c v khc nhau. D n phn tch thng m i ton c u (GTAP) nh gi chnh sch thng m i qu c t c a

cc qu c gia. V n d ng m hnh cn b ng t ng th tnh ton c (CGE) v i h th ng c s d li u th ng xuyn c c p nh t v tnh linh ho t trong vi c tc nh d ng nhm hng v vng lnh th , GTAP cho php nh gi cc nh thng m i t do; ng c a nh ng y u t ngo i sinh t i ho t ng thng m i qu c t c a cng c c a chnh sch thng m i qu c t ; cc hi p cc qu c gia trn th gi i. Chng ny cng xem xt kinh nghi m hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a 4 qu c gia thnh vin c a WTO. Khi tham gia h i nh p kinh t qu c t , cch th c c a 4 qu c gia ny khc nhau tu theo i u ki n c a t ng n c, c th l: T t c cc qu c gia ny m i qu c t u th c hi n minh b ch ho chnh sch

thng m i qu c t . Vi c xy d ng v hon thi n chnh sch thng cc qu c gia ny c t p trung vo m t c quan. C ng xy d ng, th c hi n v quan ny ng vai tr ph i h p cc ho t

hon thi n chnh sch thng m i qu c t . Bn c nh , vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t nh n c s quan tm v tham gia c a c ng ng doanh nghi p. V i t cch l thnh vin c a WTO, u hon thi n chnh sch thng m i qu c t theo nh c a WTO. b n qu c gia ny

h ng khng vi ph m cc quy t c v hi p Tuy nhin, cch th c hon thi n khc nhau v ngnh

m i n c l i khc nhau v i l trnh

y m nh t do ho khc nhau, ngnh t p trung

54

nng cao s c c nh tranh khc nhau. Trung Qu c l a ch n cch th c ch ng phng ng a cc tranh ch p thng m i. Thi Lan th c hi n u t tr c ti p n c ngoi khng h n ch . Malaysia th c hi n u l a ch n cha tham gia vo Hi p nh v Mua s m c a y m nh t thu ht Malaysia Chnh ph .

c i cch doanh nghi p nh n c v t nhn ho. C Thi Lan v pht tri n m t ngnh, Thi Lan l a ch n

do ho thng m i

tm ki m th tr ng k t h p v i tng c ng

nng l c cc ngnh ph tr trong n c.

55

CHNG 2. TH C TR NG HON THI N CHNH SCH THNG M I QU C T C A VI T NAM TRONG KINH T QU C T I U KI N H I NH P

M c tiu c a chng ny l r sot vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam theo tr c th i gian t nm 1988 n nay, u tin xem xt giai o n sau nm 2001. Ph n 2.1 t ng k t qu trnh h i nh p kinh t qu c t c a Vi t Nam trong lnh v c thng m i qu c t theo cc th ch qu c t m Vi t Nam tham gia. Ph n 2.2 xem xt th c tr ng hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam. Ph n 2.3 nh gi vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam. 2.1. Qu trnh h i nh p thng m i qu c t c a Vi t Nam 2.1.1. c i m thng m i qu c t c a Vi t Nam

Tng tr ng thng m i c a Vi t Nam trong th i gian v a qua c nh gi l m t y u t tch c c gp ph n tng tr ng GDP t i Vi t Nam. T ng kim ng ch xu t nh p kh u/GDP hi n v t qu 100%, th hi n m c m nh m c a Vi t Nam v i n n kinh t th gi i (Hnh 2.1). Cc i tc thng m i c a Vi t Nam chuy n t Lin X v cc n c giai o n tr c 1991 sang cc n c chu v cc khu v c giai o n sau 1991 n nay. Trong giai o n t nm 2001 i tc lin k t

ng u (c) v qu c gia khc

n nay, Vi t Nam th c hi n chuy n h ng thng m i sang cc khu v c v qu c gia ngoi chu nh Lin minh chu u (EU), Hoa K. Cc thng m i hng Singapore, Trung Qu c). Cc u c a Vi t Nam l Trung Qu c, Nh t B n, EU, Hoa K, i tc ny chi m t i 80% t ng kim ng ch xu t nh p kh u

i Loan, Hn Qu c, Thi Lan, Malaysia v H ng Cng (thu c

Vi t Nam trong nm 2005, trong t tr ng t ng kim ng ch xu t kh u Vi t

56

Nam v i 5

i tc hng

u l n l t l Trung Qu c (12,6%), Nh t B n

(12,3%), EU (11,7%), Hoa K (9,8%) v Singapore (9,2%). (Hnh 2.2)

50 45 40 35 la M 30 100.00% 25 80.00% 20 15 10 5 0
19 90 19 91 19 92 19 93 19 94 19 95 19 96 19 97 19 98 19 99 20 00 20 01 20 02 20 03 20 04 20 05 20 06

180.00% 160.00% 140.00% 120.00%

60.00% 40.00% 20.00% 0.00%

Xu t kh u (t

la M l)

Nh p kh u (t

la M )

Tng tr ng GDP

T ng xu t nh p kh u/GDP

Hnh 2.1. Tng tr ng xu t nh p kh u v t ng XNK/GDP t i Vi t Nam

Ngu n: Tnh ton c a tc gi (2007) trn s li u c a T ng c c Th ng k v Th i bo kinh t Vi t Nam

100% 80% 60% 40% 20% 0%

19 95 19 97 19 96 19 98 19 99 20 00 20 02 20 01 20 04 20 03 20 05
Cc n c khc Trung Qu c Nh t B n EU Hoa K Singapore i Loan Hn Qu c Thi Lan Malaysia H ng Cng (TQ)

Hnh 2.2. C c u thng m i Vi t Nam theo khu v c 1995-2005

Ngu n: Tnh ton c a tc gi d a trn s li u c a T ng c c th ng k (2006)

57

2.1.2 Cc giai o n h i nh p thng m i qu c t c a Vi t Nam Qu trnh h i nh p kinh t qu c t c a Vi t Nam g n 20 nm. Vi t Nam l thnh vin chnh th c c a ASEAN, APEC, k k t Hi p thng m i Vi t Nam - Hoa K, ang m phn th c c a WTO. Qu trnh ny c th tm t t nh B ng 2.1. nh tr thnh thnh vin chnh

Qu trnh h i nh p kinh t qu c t v thng m i c a Vi t Nam g n k t ch t ch v i qu trnh i m i chnh sch ni chung v chnh sch thng m i Ph l c 6, Ph l c 7 v Ph l c 8. Vi t Nam c th qu c t ni ring. Cc giai o n h i nh p kinh t qu c t v thng m i c a Vi t Nam c li t k chi ti t

Cc giai o n h i nh p kinh t qu c t v thng m i c khi qut ho nh sau18: Giai o n thm d h i nh p (1988-1991): vi c Vi t Nam th c hi n ngoi kh i SEV. Giai o n kh i ng h i nh p (1992-2000):

c i m c a giai o n l

i m i, tng c ng thng m i v i cc n c bn

c i m c a giai o n l nh u m

Vi c Nam m phn, k k t cc hi p

nh a phng bao g m hi p

khung v i lin minh chu u, tr thnh quan st vin c a GATT, b t

phn gia nh p WTO, tham gia sng l p Di n n - u, tr thnh thnh vin chnh th c c a APEC, ASEAN, bnh th ng ho quan h v i Hoa K v k hi p nh thng m i Vi t Nam - Hoa K.

Giai o n tng c ng h i nh p (2001-nay): Trong giai o n t nm 2001 n nay, Vi t Nam tch c c th c hi n cc cam k t k k t trong giai ng h i nh p, gi i quy t cc v n pht sinh trong vi c y m nh u v i cc co bu c bn ph gi, tr c p; cc tranh lu n o n kh i

h i nh p (nh ng

18

Cch phn chia giai o n v tn c a cc giai o n l do tc gi t

t.

58

trong n c v l trnh h i nh p kinh t qu c t ) v tch c c m phn gia nh p WTO.

B ng 2.1. Qu trnh t do ho thng m i
Nm 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Qu trnh t do ho thng m i Hi p nh khung v i Lin minh chu u ng h p tc h i quan Gia nh p H i

Vi t Nam

Quan st vin c a GATT Thnh vin chnh th c c a ASEAN a ra danh m c AFTA + Sng l p di n n u (ASEM) B t u m phn gia nh p WTO nh Thng m i Vi t Nam - Hoa K Thnh vin chnh th c c a APEC K k t Hi p Hi p nh thng m i Vi t Nam - Hoa K chnh th c c hi u l c

Danh m c CEPT chi ti t (Common Effective Preferential Tariff Scheme); K m phn WTO t i Geneva S a S a S a i v b sung CEPT: Ngh nh 78/2003/N -CP i v b sung CEPT; Thu nh p kh u trong chng trnh khung i b sung CEPT 2005-2013; i u ch nh cc cng c h n ng ch, h n i tc trong qu trnh gia nh p

ASEAN Trung Qu c (2004-2008) ng ch thu quan, quy trnh xt mi n thu , gi m thu , hon thu K t thc m phn a phng v i cc WTO. Thnh vin chnh th c c a WTO t ngy 11 thng 1 nm 2007.
Ngu n: Tc gi (2007)

2.1.3. H i nh p v i ASEAN Vi t Nam tham gia chng trnh AFTA t ngy 1 thng 1 nm 1996. Vi t Nam ng c t gi m thu quan xu ng m c 0% vo nm 2015 v ch m nh t l 2018. Chnh ph Vi t Nam th c hi n chng trnh AFTA theo hai giai o n v p d ng h th ng thu ASEAN t ngy 1 thng 7 nm 2003. Trong giai o n 2003-2006, Vi t Nam chuy n h u h t cc m t hng v m c thu su t 0-5%. M c m c tiu l 0% vo nm 2015 (B ng 2.2 v B ng 2.3).

59

G n y, Vi t Nam

y nhanh ti n

th c hi n AFTA. ASEAN-6 c

m c thu trung bnh vo nm 2003 l 2,39% (so v i 6,38% vo nm 1997). Vi t Nam c m c thu su t trung bnh l 6,32% vo nm 2003 so v i 9,92% vo nm 1996 v 7,51% vo nm 2000 [76].
B ng 2.2. Cc n i dung c b n c a AFTA
Cam k t Danh m c c t gi m ngay (IL): 0-5% Danh m c lo i tr t m th i (TEL): 05% Danh m c nh y c m (SL): 0-5% Th i gian 2003-2006 Chuy n d n sang Danh m c c t gi m ngay (IL) vo nm 2003 theo 5 l n b t u t 2000 v gi m t i m c 0-5% vo nm 2006 Bao g m cc s n ph m nng nghi p cha qua ch bi n v chuy n d n sang danh m c c t gi m (IL) vo 200306 v t m c 0-5% vo 2013 Hng ho tho mn i u kho n XX c a GATT. i u kho n ny cho php s d ng cc l do nh an ninh qu c gia, o c, s c kho c a ng i v ng v t, cc i u kho n v gi tr l ch s , m thu t v kh o c . Lu

2003-2006

2003 2006 2013

Danh m c lo i tr hon ton (EL)

Ngu n: Tc gi (2007)

Trong khun kh chng trnh h p tc cng nghi p ASEAN (AICO), cc nh s n xu t trong kh i c th th c hi n lin k t ch t o s n ph m cng nghi p trong ASEAN v h ng thu su t u i CEPT.
B ng 2.3. M c tiu c t gi m thu theo AFTA c a Vi t Nam
C t gi m thu t i 0-5% 0%
Ngu n: Tc gi (2007)

Nm 2003 2005 2006 2010 2015

M c tiu 80% 100% + Linh ho t 60% 80% 100%

2.1.4. H i nh p v i APEC Vi t Nam tr thnh thnh vin chnh th c c a APEC vo thng 11 nm

60

1998. M c tiu c a APEC l th c hi n t do thng m i v 2010 i v i cc n c pht tri n v 2020

u t vo nm

i v i cc n c ang pht tri n.

B ng 2.4. M c tiu c b n c a APEC vo nm 2020

Cam k t 9 nguyn t c: T do ho thng m i v u t y Lu ; ph h p v i WTO; khng phn bi t nh; b t i x ; so

snh c; r rng; n

u v th c hi n lin t c theo m t l ch u ph i c p d ng cho t t c cc

trnh; linh ho t; v h p tc. T t c cc tr ng i c d b n c ch khng ch v i cc thnh vin c a APEC

Ngu n: Tc gi (2007)

Vi t Nam

t m c tiu tng c ng quan h kinh t , m r ng th tr ng u t tr c ti p n c ngoi, nng cao tnh c nh tranh c a nh. Hi n t i, cc qu c gia trong APEC chi m 70% u t; nng cao nng l c ra nh p WTO;

xu t kh u, thu ht

n n kinh t Vi t Nam khi tham gia APEC. M c tiu l n nh t c a Vi t Nam l tng tr ng nhanh v n xu t kh u c a Vi t Nam, 75% FDI v 50% vi n tr (ODA). APEC ang tr gip Vi t Nam c i thi n mi tr ng hi ho ho cc th t c h i quan, tiu chu n hng ho. APEC c ba tr c t chnh (1) K ho ch hnh Action Plan - IAP); (2) K ho ch hnh ng qu c gia (The National

ng h p tc (The Cooperation Action

Plan -CAP); v (3) H p tc kinh t v cng ngh (Technology and Economic Cooperation -ECOTECH) (B ng 2.4). Vi t Nam s th c hi n IAP vo nm 2005. m i v i u ny c ngha l Vi t Nam ph i minh b ch ho chnh sch thng u t. Vi t Nam th c hi n m t s chng trnh c a CAP nh th trao i thng tin v quan i m v i t cch l m t t

t c h i quan, s h u tr tu , v kinh doanh du l ch. H p tc kinh t trong APEC m i ch d ng ch c lin chnh ph .

61

2.1.5. Hi p

nh Thng m i Vi t Nam - Hoa K B ng 2.5. Vi t Nam v chnh c a Hi p a, nh thng m i song phng vo nm 2000 v chnh

Cc cam k t c b n c a Vi t Nam c th hi n Hoa K k k t Hi p

th c c hi u l c vo ngy 10 thng 12 nm 2001. Ba v n nh ny, hai bn c n th c hi n quy ch

nh l thng m i hng ho, s h u tr tu v thng m i d ch v . Theo Hi p i ng qu c gia (thu v ph n i thng m i, v n t i, phn ph i, lu kho v tiu chu n k thu t; quy n kinh doanh xu t nh p kh u hng ho). Trong th i gian t 2 v n 7 nm, Vi t Nam ph i d b cc hng ro phi thu theo tiu chu n c a WTO. Cc bi n php t c s d ng khi hng ho c a m t bn gia tng nhanh chng lm r i lo n th tr ng c a bn kia.
B ng 2.5. Cam k t c b n c a Vi t Nam trong Hi p Nam - Hoa K
Cam k t c a Vi t Nam v i Hoa K Thng m i hng ho: Gi m thu nh p kh u hng nng nghi p v cng nghi p t Hoa K, d b t t cc ro c n phi thu theo cc tiu chu n c a WTO. S h u tr tu : Tun theo cc tiu chu n c a WTO v b o v quy n s h u tr tu v ch p nh n cc tiu chu n khc nh tn hi u v tinh, nhn hi u thng m i, b ng pht minh sng ch . Thng m i d ch v : Tun theo cc nguyn l v quy nh c a GATS (Hi p nh chung v Thng m i d ch v ).
Ngu n: Tc gi (2007)

nh Thng m i Vi t
Ghi ch

Th i h n

2 - 7 nm

Hoa K gi m thu nh p kh u hng ho Vi t Nam bnh qun t 35% xu ng 4,9%.

18 thng

Cc nh 2 - 10 nm

u t Hoa K c th c hi n

u t vo m t s ngnh nh vi n thng, ti chnh, ngn hng, phn ph i, xy d ng, v du l ch.

62

2.1.6. Gia nh p T ch c thng m i th gi i (WTO) Vi t Nam trnh b n B vong l c v chnh sch thng m i c a Vi t Nam vo thng 9 nm 1996. WTO th c hi n nhm h p vo ngy 7 thng 11 k t n p Vi t Nam l thnh vin chnh th c. Vi t Nam tr thnh thnh vin chnh th c k t ngy 11 thng 1 nm 2007.
B ng 2.6. Chu n b c a Vi t Nam trong vi c gia nh p WTO
H th ng N i dung thay i
Ch p nh n b coi l n n kinh t t th tr ng khng mu n hn ngy 31 thng 12 nm 2008 M c thu bnh qun gi m t 17,4% t i 13,4% trong 5-7 nm M c thu bnh qun v i hng nng s n gi m t 23,5% xu ng cn 20,9% trong vng 5-7 nm M c thu bnh qun v i hng cng nghi p gi m t 16,8% xu ng cn 12,6% trong vng 5-7 nm Cc m t hng nng s n, xi mng, s t thp, v t li u xy d ng, t, xe my, v n c duy tr b o h m c nh t nh Bi b hon ton cc tr c p b c m nh tr c p xu t kh u v n i a ho (b o lu 5 nm v i cc u i u t c p tr c khi gia nh p WTO) Khng tr c p n ng s n nhng c b o lu quy n c h ng u i c a cc n c ang pht tri n trong 5 nm; duy tr m c tr c p khng qu 10% gi tr s n l ng; b o lu kho n h tr kho ng 4.000 t ng/nm. Ngn hng n c ngoi mua t i a 30% c ph n c a cng ty Vi t Nam Cc doanh nghi p n c ngoi trong lnh v c khai thc h tr d u kh c thnh l p cng ty 100% v n n c ngoi sau 5 nm k t khi gia nh p Cho php thnh l p lin doanh vi n thng v i a s v n n c ngoi khng g n v i h t ng m ng Doanh nghi p 100% v n n c ngoi v phn ph i c thnh l p k t ngy 1 thng 1 nm 2009 v khng m c a cc ngnh xng d u, d c ph m, sch bo, t p ch, b ng hnh, thu c l, g o, ng v kim lo i qu Cng ty ch ng khon 100% v n n c ngoi c thnh l p sau 5 nm k t khi gia nh p Cc cng ty c a Hoa K c thnh l p chi nhnh b o hi m phi nhn th sau 5 nm k t ngy gia nh p Ngn hng con 100% v n n c ngoi c thnh l p tr c ngy 1 thng 4 nm 2007
[70]

Cam k t v thng m i

T do ho cc ngnh d ch v

Ngu n: T ng h p c a tc gi gi t

63

Vi t Nam v Hoa K k c tho thu n chnh th c k t thc m phn WTO vo ngy 31 thng 5 nm 2006. Vi t Nam hon thnh m phn a phng v i i tc. Vi t Nam tr thnh thnh vin c a WTO vo ngy 11 m phn gia nh p WTO v cam k t c a Vi t thng 1 nm 2007. Thng tin v

Nam c th tm th y t i cc trang web d i y: WTO: http://www.wto.org/english/thewto_e/acc_e/a1_vietnam_e.htm U ban qu c gia v h p tc Kinh t Qu c t : http://www.nciec.gov.vn B Thng m i Vi t Nam: http:www.mot.gov.vn i m khc bi t c b n c a WTO v i cc t ch c qu c t khc l cam k t m c a th tr ng c a Vi t Nam v i cc thnh vin v tr

thnh thnh vin c a WTO, Vi t Nam c n m phn chi ti t cc m c thu , t cs ng c a t t c cc thnh vin c a WTO. N u Vi t Nam khng th c hi n cam k t, Vi t Nam ph i ch u cc kho n ph t b ng ti n. Vi t Nam cng khng th rt lui khi tr thnh thnh vin c a WTO (tr tr ng h p v i Hoa K). N u Vi t Nam khng mu n th c hi n cc cam k t c a mnh, Vi t Nam ph i ti p t c th c hi n m phn m t l n n a. Bn c nh vi c c h ng quy ch t i hu qu c v i u ki n, nh ng u i m Vi t Nam c h ng khi tr thnh thnh vin chnh th c c a WTO l c p d ng quy ch gi i quy t tranh ch p thng m i, c tham gia m phn thng m i a phng trong khun kh WTO, c h ng ch u i thu quan ph c p (GSP) v l n c ang pht tri n. 2.2. Th c tr ng hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t Ph n ny lm r th c tr ng hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t theo khung phn tch nu ra trong chng 1. Tr c h t, ph n ny lm r nh n th c v m i quan h

64

gi a t do ho thng m i v b o h m u d ch trong qu trnh hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam. Ti p theo xem xt vi c hon thi n cc cng c c a chnh sch thng m i qu c t v vi c ph i h p hon thi n chnh sch thng m i qu c t . Ph n ny cng lu n gi i k t qu tnh ton l i th so snh hi n h u v GTAP vo nh gi vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t Vi t Nam. 2.2.1. Nh n th c v m i quan h gi a t do ho thng m i v b o h m u d ch theo cc giai o n h i nh p 2.2.1.1. Giai o n thm d h i nh p (1988-1991) Trong giai o n ny, Vi t Nam th c hi n cng nghi p ho khng r rng nhng c xu h ng thay th nh p kh u v c i b d n cc h n ch xu t kh u, th c hi n hon thi n cc chnh sch ti chnh, thu nh m c a sn giao d ch ngo i h i vo nm 1991, ban hnh thu xu t nh p kh u, thu tiu th thu doanh thu, thu l i nhu n vo nm 1990. Chnh sch xu t nh p kh u v cc quy nh v thng m i c thng c bi t,

thong hn theo cc doanh nghi p t nhn c tr c ti p tham gia vo thng m i qu c t vo nm 1991 v thnh l p cc khu ch xu t. Tuy nhin, m t s hng ho v n b gi i h n xu t kh u qu n l nh n c. 2.2.1.2. Giai o n kh i Tnh ng h i nh p (1992-2000) m t s t cng ty v cc t ng cng ty xu t kh u v n ph i ng k nhm hng ho xu t kh u v i c quan

n nm 2000, cc doanh nghi p tham gia vo thng m i qu c t c i mn ib t giai

Vi t Nam v n ch y u l cc doanh nghi p nh n c. Chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam c xu h ng thay th nh p kh u. o n ny l khng c m t l ch trnh gi m thu c th [9, tr.51]. trong vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam

65

Trong giai o n ny, nh n th c v m i quan h gi a t do ho v b o h m u d ch c a Vi t Nam trong chnh sch thng m i qu c t khng c nhi u thay i so v i giai o n thm d h i nh p. Vi t Nam v n theo u i m t chi n l c cng nghi p ho khng r rng. Vi t Nam v a mu n th c hi n cng nghi p ho thay th nh p kh u v a mu n h ng vo xu t kh u. Xu h ng h ng vo xu t kh u c u tin hn th hi n vi c thng thong hn th t c xu t kh u v th t c nh p kh u nh bi b h u h t cc gi y php nh p kh u chuy n vo nm 1995, d b quy n ki m sot bun bn g o vo nm 1997, khuy n khch cc doanh nghi p xu t kh u trong c doanh nghi p FDI. K t nm 1998, cc doanh nghi p FDI c xu t kh u nh ng hng ho khng c trong gi y php n thu u t. Nm 1993, Chnh ph cho php u vo xu t kh u. Cc l nh c m nh p kh u t m th i hng tiu dng a.

hay c m nh p kh u ng vo nm 1997 trong chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam khng hon ton nh m b o h th tr ng n i 2.2.1.3. Giai o n tng c ng h i nh p (2001-nay) Trong giai o n ny, Vi t Nam l c xu h ng h ng vo xu t kh u. Tuy nhin, d ng nh m c tiu v phng php cng nghi p ho cha c th ng nh t gi a cc c p, cc ngnh d n cc hi p n tnh tr ng i theo ch cha ch ng h i nh p. Cc danh m c hng ho v thu su t nh p kh u ch y u ban hnh theo nh m Vi t Nam k k t v i EU, ASEAN, Hoa K, Canada. M t y m nh xu t kh u nh cho php xu t kh u khng h n ch y m nh m phn gia nh p WTO, m t, Vi t Nam

theo ngnh ngh ghi trong gi y php kinh doanh vo nm 2001, ban hnh danh m c bi u thu u i hng nm, m phn ASEAN v ASEAN m r ng cng nh ban hnh quy trnh xt mi n, gi m v hon thu xu t kh u v nh p kh u vo nm 2005. M t khc, Vi t Nam v n ang lng tng trong vi c gi i quy t vi c b o h th tr ng n i a cho m t s ngnh hng nh t, s t thp, i n t .

66

2.2.2. Th c tr ng hon thi n cc cng c thu quan 2.2.2.1. Thu xu t nh p kh u Thu xu t nh p kh u c a Vi t Nam thay i theo h ng ph h p v i cc

cam k t qu c t c a Vi t Nam tham gia. Hi n t i, cc vn b n v h th ng thu c a Vi t Nam c B Ti chnh xu t b n cng nh b n m m c th c truy c p t trang web c a T ng c c h i quan. Mutrap [55, tr.28-29] cho th y bi u thu hng ho nh p kh u c a Vi t Nam c 3 l n s a i cc nm 1996, 1998 v 2003 theo bi u thu c a Vi t Nam ngy cng ph h p hn v i H th ng phn lo i hng ho v m s c a T ch c h i quan th gi i v H th ng bi u thu hi ho trong ASEAN (AHTN). Hi n t i, bi u thu nh p kh u phn nhm chi ti t (xem Ph l c 3 v Ph l c 4). S thay i c a h th ng thu xu t nh p kh u. n m hng ho HS 6 s (d a trn danh m c HS 2002 c a T ch c h i quan th gi i) v HS 8 s trong c kh i ASEAN

Nm 1988, lu t thu xu t nh p kh u c ban hnh. Nm 1989, Vi t Nam th c hi n gi m thu xu t kh u v s m t hng tnh thu t 30 xu ng 12 v s m t hng tnh thu nh p kh u gi m t 124 xu ng 80 v i bin tnh thu tng t 5-50% n 5-120%. u vo i v i hng xu t kh u

Nm 1991, Vi t Nam th c hi n mi n thu v gi m thu xu t kh u g o t 10% xu ng 1%. Nm 1992, h th ng thu quan hi ho b t Nm 1993, Vi t Nam cho php n thu sung thu xu t nh p kh u

u c p d ng. u vo xu t kh u 90 ngy v b

i v i hng i ng. m nh n tr ng trch xu t chnh sch thu

Nm 1994, B Thng m i xu t nh p kh u thay B Ti chnh.

67

Nm 1995, Vi t Nam cng b danh m c CEPT 1996 v tng thu xu t kh u v i 11 m t hng. Nm 1996, Vi t Nam cng b danh m c CEPT 1997 v gi m thu t nh p kh u. Nm 1998, m c thu su t cao nh t (trong CEPT) ch cn 60%. Trong nm ny, Vi t Nam chnh th c gi i thi u l trnh CEPT khng chnh th c 2006. Vi t Nam bi b p d ng tnh gi nh p kh u t i thi u. Qu c h i th c hi n s a i Lu t thu xu t nh p kh u vo thng 5 nm 1998 v theo k t ngy 1 thng 1 nm1999, thu xu t nh p kh u c a Vi t Nam bao g m 3 m c l m c thng th ng, m c t i hu qu c v m c u i c bi t. ng ngo i th c hi n l

Nm 2002, Vi t Nam p d ng tnh thu nh p kh u theo h p thng, ban hnh danh m c hng ho v thu su t nh p kh u trnh gi m thu nh p kh u theo Hi p EU giai o n 2002-2005; ban hnh m c gi tnh thu i u ki n p gi theo gi ghi trn h p

nh hng d t may k gi a Vi t Nam v i v i hng nh p kh u nh v gi tr tnh

khng thu c danh m c m t hng nh n c qu n l gi tnh thu , khng ng, ban hnh Ngh thu nh p kh u theo i u VII c a GATT. Nm 2003, Vi t Nam ban hnh danh m c hng ho v thu su t thi u i v i m t hng r u v th c

hi n CEPT giai o n 2003-2006; bi b p d ng gi tnh thu nh p kh u t i u ng c c n, c ngu n g c t EU; ban hnh bi u thu u i thay cho bi u 1998 v i xe t qua s d ng v b linh ki n t, xng d u; ban hnh danh m c hng ho v thu su t thu nh p kh u th c hi n l trnh gi m thu nh p kh u theo Hi p nh bun bn hng d t, may k gi a Vi t Nam v EU cho giai o n 2003-2005. Nm 2004, Vi t Nam ban hnh danh m c hng ho v thu su t thu nh p kh u th c hi n l trnh gi m thu nh p kh u theo Hi p nh v thng m i

68

hng d t, may k gi a Vi t Nam v Hoa K cho giai o n 2003-2005; ban hnh danh m c hng ho v thu su t nh p kh u c a Vi t Nam Chng trnh thu ho ch s m EHP theo Hi p ton di n ASEAN Trung Qu c; s a hng trong danh m c CEPT 2003-2006. Nm 2005, Vi t Nam th c hi n i u ch nh thu su t thu nh p kh u u i v i m t s m t hng linh ki n, ph tng i n t ; bi b thu su t nh p kh u quan p d ng h n ng ch v i 6 m hng; gi m thu su t thu nh p kh u th c hi n tho thu n gi a Vi t Nam v Thi Lan lin nh CEPT iv im ts m t i, b sung th c hi n n vi c Vi t Nam hon th c hi n hi p m t s m t hng th c hi n nh khung v h p tc kinh t

i thu su t nh p kh u m t s m t

hng ph tng, linh ki n xe my v xe t t i nguyn chi c; s a Danh m c hng ho v thu su t thu nh p kh u c a Vi t Nam

CEPT c a cc n c ASEAN cho cc nm 2005 2013; ban hnh quy trnh xt mi n thu xu t kh u v thu nh p kh u, gi m thu , hon thu , khng thu thu i v i hng ho xu t kh u, nh p kh u. Hi n t i, Lu t u t m i ban hnh ngy 29 thng 11 nm 2005 khng g n

li n cc u i v thu v i xu t kh u m t cch c th n a. Nm 2006, Vi t Nam th c hi n i u ch nh thu su t thu nh p kh u u i i v i hng linh ki n, ph tng i n t , v t; cho php nh p kh u t i i v i vi c nh p c k t ngy 1 thng 5 v ban hnh m c thu tuy t kh u t c. Cam k t c t gi m thu c a Vi t Nam trong ASEAN L trnh cc hng ho th c hi n c t gi m CEPT th hi n Ngh nh s 151/2004/N -CP ngy 5 thng 8 nm 2004; Ngh ngy 24 thng 12 nm 2004 v Ngh cc vn b n nh s

78/2003/N -CP ngy 1 thng 7 nm 2003; Ngh

nh s 213/2004/N -CP

nh s 13/2005/N -CP ngy 3 thng 2

69

nm 2005.
18.0% 16.0% 14.0% 12.0% 10.0% 8.0% 6.0%
4.70% 7.10% 7.30% 6.80% 7.70% 7% 6.50% 16.20%

4.0% 2.0% 0.0%

MFN CEPT1999 CEPT2000 CEPT2001 CEPT2002 CEPT2003 CEPT2004 CEPT2005 CEPT2006 2.50%

Hnh 2.3. Thu su t bnh qun c a Vi t Nam theo l trnh CEPT

Ngu n: [55]

Theo Hi p

nh CEPT, cc thnh vin Singapore, Thi Lan, Malaysia,

Brunei, Indonesia v Philippines hon thnh c t gi m thu xu ng cn 0-5% vo nm 2003. Vi t Nam th c hi n vo nm 2006. Lo v Myanmar th c hi n vo nm 2008. Campuchia th c hi n vo nm 2010. B n nhm hng ho c phn lo i bao g m danh m c c t gi m ngay, danh m c lo i tr t m th i, danh m c nh y c m v danh m c lo i tr hon ton. Hng ho s n xu t trong ASEAN c h ng cc u i trong Hi p nh n u c t i thi u 40% n i ng u tin vo thng 12 dung ASEAN. Cc n c cng cam k t d b cc h n ch v s l ng th i v i vi c c t gi m thu . Vi t Nam a ra cam k t nm 1995. Cam k t ban

u ny bao g m 1633 hng ho thu c danh m c c t

gi m, 26 hng ho thu c danh m c nh y c m, 1189 hng ho thu c danh m c lo i tr t m th i v 165 hng ho thu c danh m c lo i tr hon ton gi m. Danh m c c t gi m ngay: Tnh n 2006, ton b cc m t hng trong

danh m c TEL c a vo danh m c c t gi m IL (lo i tr 13 m t hng ph tng t, xe my th th c hi n b o lu). Danh m c lo i tr t m th i: Hi n t i, h u h t cc hng ho trong danh

70

m c lo i tr t m th i c a d n sang Danh m c c t gi m ngay v ang th c hi n a v m c 0-5% vo 2006. Danh m c nh y c m: 26 nhm hng ho trong danh m c ny s c m c thu 0-5% vo 2013. Danh m c lo i tr hon ton: theo i u kho n XX c a GATT, y l nh ng hng ho lin quan s c kho c a con ng i v n an ninh qu c gia, o c x h i, tnh m ng v ng th c v t, b o v cc gi tr ngh thu t, l ch s

v kh o c . CEPT cng cho php vi c s d ng danh m c lo i tr hon ton b o h ngnh cng nghi p v doanh thu s n ph m. Cc hng ho ny bao g m nhin li u, thi t b thu pht, phng ti n i l i d i 16 ch ng i. Ban u, Vi t Nam th c hi n cam k t c t gi m thu quan b ng nh ng

hng ho c m c thu nh cam k t. ASEAN hi n ang xem xt l i v danh sch v th c hi n m t hng trong danh m c lo i tr hon ton b i v vi c l a ch n nh ng ngnh ngy khng ph h p v i cc nguyn t c c a GATT. Vi c di n gi i i u XX c a GATT cng c v n thu c l, b i v m i s n ph m c th c li t k vo danh sch theo i u ny. M t s m t hng Vi t Nam l a ch n nh c hay t tay li ngh ch,... trn th c t c ph h p v i i u XX n c a GATT khng? Khi tham gia WTO, Vi t Nam ph i th c hi n b o h gi n, d hi u qua thu . Cam k t c t gi m thu theo chng trnh thu ho ch s m ASEAN Trung Qu c K t ngy ngy 1 thng 1 nm 2004, Trung Qu c v ASEAN b t u

th c hi n c t gi m thu theo chng trnh thu ho ch s m (EHP). Thu su t bnh qun c a Vi t Nam gi m t i 0% cho cc m t hng trong chng trnh vo 2008 (Hnh 2.4). Theo chng trnh EHP, t ngy 1 thng 1 nm 2004, cc m t hng trong

71

chng 1

n 8 c a Bi u thu nh p kh u (nng s n v thu s n) s th c hi n

B ng 2.7. C t gi m thu theo chng trnh EHP

c t gi m (B ng 2.7).

Cc m t hng c thu su t MFN c a ASEAN6 v Trung Qu c 2004 2005 2006 2007 >15% 5% - 15% <5% 10% 5% 5% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 2008

Cc m t hng c thu Vi t Nam

su t MFN c a

2004 2005 2006 2007 >30% 15-30% <15%

Ngu n: [42]

2008 0% 0% 0%

20% 15% 10% 5% 10% 10% 5% 5% 5%

5% 0-5% 0-5%

M t hng c t gi m thu theo chng trnh thu ho ch s m c chia theo 3 nhm bao g m nhm thu su t cao (>15% v i ASEAN 6 v Trung Qu c; >30% i v i Vi t Nam); nhm thu su t trung bnh (5-15% v i ASEAN 6 v i v i Vi t Nam); nhm thu su t th p (<5% v i i v i Vi t Nam). Trung Qu c; 15-30%

ASEAN6 v Trung Qu c; <15%

Chi ti t nhm hng v c t gi m thu quan theo EHP c th l y t : http://www.aseansec.org/13196.htm v http://www.aseansec.org./15157.htm Chnh ph Vi t Nam cng cng b Ngh su t thu nh p kh u c a Vi t Nam theo Hi p nh 99/2004/N -CP ngy 25

thng 2 nm 2004 c a Chnh ph v ban hnh Danh m c hng ho v thu th c hi n Chng trnh thu ho ch s m nh khung v h p tc kinh t ton di n ASEAN Trung Qu c.

72

Ti p theo, B Ti chnh c Thng t 16/2004/TT-BTC ngy 10 thng 3 nm 2004 h ng d n thi hnh Ngh nh 99. Danh m c v l trnh c t gi m thu nh. c a Vi t Nam c nh km cng Ngh
25.00% 20.00% 15.00% 10.00% 5.00% 0.00%
20 03 20 07 20 05 P2 00 4 20 06 20 08 EH P
14.10% 11.16% 7.35% 4.17% 0%

22.90%

FN

EH

Hnh 2.4. Thu su t bnh qun c a Vi t Nam theo EHP

Ngu n: [55]

Cam k t c t gi m thu theo Hi p

EH

i v i thng m i hng ho, Vi t Nam cam k t gi m thu nh p kh u hng nng nghi p v cng nghi p t Hoa K. Ng c l i, hng ho c a Vi t Nam s ch ch u m c thu su t bnh qun 4,9% thay v m c 35% (thu su t khng u i MFN). Hng nm, Hoa K v n xem xt l i quy ch MFN i v i Vi t Nam. Thu nh p kh u hng d t may c a Vi t Nam t i th tr ng Hoa K c p theo m c thu MFN. H n ng ch d t may hi n v n ang c Hoa K p d ng i v i Vi t Nam v Vi t Nam cha ph i l thnh vin c a WTO.

Cam k t c t gi m thu trong WTO Hi n t i Vi t Nam cha hon thnh m phn gia nh p i v i WTO nn

nh ng cam k t c t gi m thu trong WTO cha c chnh th c cng b . Tuy nhin, qu trnh m phn v i Hoa K cho th y Vi t Nam ang ph i a ra

EH

nh thng m i Vi t Nam - Hoa K

EH

73

nh ng i u ki n cao hn cc thnh vin c. C th l m c thu su t nh p kh u trung bnh c a Vi t Nam ph i th p hn m c thu su t nh p kh u trung bnh m cc thnh vin m i c a WTO th c hi n trong cc b n cho (tr c ). Trn th c t , Vi t Nam nh n c s ng h c a nhi u i tc khi a m c thu su t nh p kh u trung bnh t 22% xu ng cn 18%. Theo tho thu n trong m phn song phng Hoa K - Vi t Nam c vo ngy 31 thng 5 nm 2006 th Vi t Nam s gi m thu t 15% tr xu ng cho t i 94% cc s n ph m xu t kh u c a Hoa K, gi m 50% thu vo t v 19% thu nh vo linh ph ki n t, gi m 56% thu ph n l n xe my v gi m 32% thu nh iv i t

i v i linh ki n xe my. Thu trong lnh

v c nng nghi p gi m t m c trung bnh 27% xu ng cn 15% tr xu ng. [91] 2.2.2.2. Thu gin ti p Thu gin ti p tc g m thu tiu th ng t i ho t ng xu t nh p kh u c a Vi t Nam bao c bi t, thu doanh thu, thu l i

c bi t, thu doanh thu, thu l i nhu n v thu VAT. Nm c bi t v i m t nhm hng nh xe my v xe du c bi t dnh cho t nh p kh u tng t c bi t c s a i (tng thu xe nh chi ti t

1990, Vi t Nam ban hnh thu tiu th nhu n v p d ng thu su t

l ch. Nm 1995, Vi t Nam th c hi n gi m cc m c thu doanh thu t 18 xu ng 11. Nm 1996, thu tiu th my n i 80% ln 100%. Nm 1998, thu tiu th thi hnh lu t thu gi tr gia tng t i Ngh

a, tng thu v i hng xa x ). Nm 2000, Vi t Nam quy

nh s 79/2000/N -CP ngy 29 c bi t c s a

thng 12 nm 2000. Nm 2003, m t l n n a, thu tiu th

i (14 hng ho v d ch v ch u thu ny). Vi t Nam cng th c hi n mi n thu VAT v i hng chuy n kh u, t m nh p ti xu t, qu c nh v hng xu t kh u. Nm 2005, thu tiu th c bi t i v i m t hng t trong n c c c bi t c a t nh p kh u (50% xu t nng ln cho b ng v i thu tiu th

74

i v i xe d i 5 ch ng i). 2.2.3. Th c tr ng hon thi n cc cng c phi thu quan c a Vi t Nam trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t Vi c p d ng cc cng c phi thu quan l m t th c t nhng hi n t i cha c m t th ng k no Vi t Nam v cc cng c ny. Theo WTO, xem xt vi c m t bi n php c ph i l bi n php phi thu khng th bi n php ph i lm h n ch thng m i. Ph n d i y s xem xt vi c v n d ng h th ng cc cng c phi thu quan t i Vi t Nam. 2.2.3.1. Tr c p xu t kh u Tr c p xu t kh u tr c ti p b ng ngn sch nh n c t i Vi t Nam c chnh th c ch m d t vo nm 1989. Vi t Nam hi n ang duy tr Qu h tr xu t kh u, th ng kim ng ch, th ng thnh tch. Cc n i dung ny u ang c s a i Vi t Nam. Qu h h tr xu t kh u c thnh l p theo Quy t tr ph n li vay ngn hng s n theo ch nh s 195/1999/Q -TTg ngy

27 thng 9 nm 1999 c a Th t ng Chnh ph . Qu ny c s d ng

thu mua nng s n xu t kh u; d tr hng nng

o c a Chnh ph ; h tr c th i h n m t s m t hng xu t kh u nh c a WTO v gi iv i

b l do thi u s c c nh tranh v th ng v tm ki m v m r ng th tr ng xu t kh u. S t n t i c a Qu ny ph h p v i cc quy th ng tr th ng vi ngn la c ng v i b ng khen l gi tr nh . Hi n t i m c i v i cc s n ph m th cha qua ch bi n v m c th ng cc s n ph m c gi tr gia tng cao cha khc bi t nhi u. Vi t Nam hi n c Quy ch xy d ng v th c hi n Chng trnh xc ti n thng m i qu c gia giai o n 2006-2010 (Quy t nh s 279/2005/Q TTg) ngy 3 thng 11 nm 2005. Theo Quy ch ny, Chnh ph Vi t Nam s s d ng m t kho n ti chnh l y t cc ngu n nh Qu h tr xu t kh u, ng

75

gp c a doanh nghi p

h tr doanh nghi p cc cng tc v thng tin

thng m i v tuyn truy n xu t kh u, thu t v n thi t k m u m s n ph m, th c hi n o t o k nng xu t kh u kh u, tham gia h i ch tri n lm. K t nm 2003, B Thng m i th c hi n chng trnh xc ti n thng m i tr ng i m qu c gia. Nm 2003 c 184 ch qu n v nm 2005 c 176 n chng trnh m c tiu v i n v i 28 n v s tham gia c a 24 n v ch qu n. Nm 2004 c 143

n v i 34 n v ch qu n [64]. Cc ho t

ng xc ti n thng m i tr ng i m thu ht hn 1000 l t doanh nghi p tham gia h i ch , kh o st th tr ng n c ngoi, tham d cc l p o t o v t p hu n. Trong 3 nm 2003-2005, cc hi p h i nh Hi p h i i n t (VEIA), Hi p h i da giy (LEFASO), ... thng bo cc chng trnh th c hi n xc ti n thng m i hng nm t i cc n v thnh vin. Chng trnh xc ti n thng m i tr ng i m c cc hi p h i truy n t i r ng ri t i cc doanh nghi p thnh vin cng vi c l a ch n doanh nghi p tham gia vo chng trnh m b o tnh qu ng b nhng khng dn tr i v l a ch n cc doanh u tin tr gip. nghi p th c s c ti m nng 2.2.3.2. H n ng ch Cc quy nh ny bao g m h n ng ch xu t kh u v nh p kh u. m t s cng ty vo

Vi t Nam th c hi n gi i h n hng ho xu t kh u nm 1990.

H n ng ch nh p kh u c p d ng v i 7 nhm hng vo nm 1995, 6 m t hng vo nm 1996. n nm 1997, v l do cn i nn Vi t Nam tng n nm 2004, s l ng m t hng nh p kh u b ki m sot b ng h n ng ch. Nam th c hi n bi b thu nh p kh u b ng h n ng ch. i v i 6 m hng

Vi t Nam bi b h th ng h n ng ch nh p kh u. Tuy nhin, nm 2005, Vi t th c hi n qu n l

76

H n ng ch xu t kh u g o c B Thng m i v B Nng nghi p v Pht tri n nng thn cng th c hi n. Nm 1995, h n ng ch xu t kh u ch cn p d ng v i m t m t hng l g o. H n ng ch xu t kh u ban u p d ng v i cc hng d t may vo th u th c hi n nh khung v i Lin

tr ng EU, Nauy v Canada. K t nm 1992, Vi t Nam b t h n ng ch xu t kh u d t may trong khun kh Hi p

minh chu u. H n ng ch ny c B Thng m i v B Cng nghi p cng th c hi n. B i v Vi t Nam cha ph i l thnh vin c a T ch c thng m i th gi i nn Vi t Nam khng c h ng cc quy (MFA) v Hi p nh c a Hi p nh a s i xu t nh v hng may m c (ATC). Nm 2005, Vi t Nam

EU b h n ng ch xu t kh u d t may v i m t s ch ng lo i hng. 2.2.3.3. H n ng ch thu quan Hi n nay, Vi t Nam chuy n sang th c hi n qu n l chuyn ngnh thng qua h th ng gi y php con do cc c quan c u quy n c p php (Ngn hng Nh n c, B Y t , B Cng nghi p, B Qu c phng). Trong khun kh WTO, Vi t Nam c p d ng h n ng ch thu quan (TRQ). y l cng c m i i v i Vi t Nam. Ban u h n ng ch thu quan c p d ng iv i c, s a 7 m t hng l thu c l nguyn li u, mu i, bng, s a nguyn li u c nguyn li u cha c s a v kem cha c c, ng h t v tr ng gia c m. Tnh

n h t nm 2005, s

m t hng qu n l b ng h n ng ch thu quan gi m t 7 xu ng 3 m t hng l c ho c pha thm ng ho c ch t ng t khc; ng, x bng cha ch i th ho c cha ch i k ; ph li u bng (k c ph li u s i v b ng ti ch ). Nh v y, s m t hng c i u ch nh b ng h n ng ch thu quan cn qu nh b so v i cc qu c gia nh Hoa K v Thi Lan. 2.2.3.4. Tn d ng xu t kh u Nh ng quy nh v tr c p tn d ng xu t kh u c ghi r trong Quy t

77

nh 133/2001/Q -TTg ngy 10 thng 9 nm 2001 v Quy ch tn d ng h tr xu t kh u. Quy chnh. Chnh sch h tr tn d ng xu t kh u c a Qu H tr pht tri n hi n t i ch t p trung vo h tr xu t kh u ng n h n ch khng t p trung vo xu t kh u trung v di h n. V i t ng cho vay, c h p i u ki n cho vay, n u doanh nghi p thu c nhm ng xu t kh u, c phng n s n xu t kinh doanh m b o ti n vay t i thi u tr gi 30% th c i kh nh ny r t ch t ch v m b o ti n vay v tnh hnh ti

v kh nng tr n , c ti s n

xem xt cho vay. Vi c cho vay tn ch p c ch p nh n nhng tng

khn. Cc doanh nghi p c Qu h tr pht tri n cho vay v n ch y u l cc doanh nghi p Nh n c (chi m t i 85% s v n cho vay c a Qu trong giai o n 2000-2004). Cc doanh nghi p khng n m c thng tin v th t c vay v n (quy vay v n) [61]. 2.2.3.5. Quy nh v t l n i a ho u t n c ngoi t nm 1987. Hai trong nh ng a ho v t l nh v th ch p, quy nh v c h p ng xu t kh u m i c

Vi t Nam ban hnh Lu t i u kho n m nh

u t n c ngoi c n cam k t l t l n i

xu t kh u/doanh thu. Cc doanh nghi p trong ngnh i n t , t, xe my l nh ng doanh nghi p c quan tm nhi u nh t. Hi n t i, Vi t Nam xc nh khng quy b i v quy nh t l n i a ho i v i hng ho s n xu t t i Vi t Nam nh ny khng ph h p v i cc nguyn t c c a WTO. Cc doanh a ho).

nghi p trong cc ngnh i n t , t, xe my khi th c hi n nh p kh u c quy n l a ch n v cch tnh thu (thu thng th ng ho c thu n i

Trong khun kh ASEAN, chng trnh h p tc cng nghi p ASEAN quy nh vi c p d ng thu nh p kh u u i i v i cc hng ho c 40% hm l ng ASEAN. y l quy nh khng b t bu c nh m khuy n khch cc

78

doanh nghi p pht tri n thng m i v

u t trong n i b ASEAN.

2.2.3.6. Cc bi n php ch ng bn ph gi v tr c p Vi t Nam hi n cha c kinh nghi m v i vi c p d ng cc bi n php ch ng bn ph gi hng ho c a n c ngoi t i th tr ng Vi t Nam. Quy nh v ch ng bn ph gi v tr c p b t xu t nh p kh u (s a v ch ng bn ph gi c quy u c a vo trong Lu t thu nh nh i) c a Vi t Nam t nm 1998. Hi n t i, cc quy

nh t i Php l nh v ch ng bn ph gi hng

ho nh p kh u vo Vi t Nam ban hnh vo thng 5 nm 2004. Cc quy nh p kh u hng ho n c ngoi vo Vi t Nam ban hnh thng 5 nm 2002.

v ch ng tr c p hng nh p kh u c i u ch nh t i Php l nh v t v trong

M t s hng ho xu t kh u c a Vi t Nam hi n ang b p d ng cc bi n php ch ng bn ph gi t i n c ngoi. Vi t Nam khng thu c nhm qu c gia b ki n ph gi nhi u nh t trn th gi i. Tnh n 30 thng 6 nm 2006, Vi t Nam b ki n ph gi 22 l n, trong nm 2005 b ki n 7 l n, 2004 b ki n 7 l n, 2002 b ba l n v m t l n vo cc nm 1997, 1999 v 2000. Canada, Hoa K, EU v Ba Lan, Th Nh K l cc qu c gia ki n Vi t Nam bn ph gi trong giai o n 1995-2005. Cc ngnh t ng b ki n ph gi c a Vi t Nam l t i, giy dp, b t ng t, c tra basa, b t l a gas, tm., xe b ng thp khng g .
B ng 2.8. S v ki n Vi t Nam bn ph gi
Nm S v 1997 1 1998 0 1999 1 2000 1 2001 0 2002 3 2003 0 2004 7 2005 7 2006 2 T ng 22

p, n hunh quang, b t s n, xt k m, ch t ci

Ngu n: T ng h p c a tc gi (2007). S li u 2006 tnh

n ngy 30 thng 6.

Canada ki n Vi t Nam hai v lin quan t i giy dp v t i. Thu ch ng

79

ph gi p d ng cho t i c a Vi t Nam l 1,48 CAD/kg. EU ki n Vi t Nam v giy dp, b t ng t, xe M c thu ch ng ph gi p, n hunh quang, giy m da, ch t ci b ng k m. i v i b t ng t l 16,8%. Ring i v i m t hng i v i Vi t Nam v t c

giy dp, EU khng nh thu ch ng bn ph gi

tng tr ng xu t kh u c a Vi t Nam th p hn cc qu c gia khc l Trung Qu c, Indonesia v Thi Lan. Ba Lan ki n Vi t Nam m t v v b t l a gas. Thu ch ng ph gi l 0.09 EUR/chi c. Hoa K ki n Vi t Nam v c tra, c basa; tm. Thu ch ng ph gi p 9,7% nhng sau Columbia quy t ch ng bn ph gi t cho Vi t Nam t 38% n 64%. G o c a Vi t Nam t ng b Columbia ki n vo nm 1994 v i bin ph gi l nh r ng Vi t Nam khng gy thi t h i v v t ch t v i vi c s n xu t g o c a Columbia nn khng p d ng thu i v i Vi t Nam [161].

Nghin c u i m s 1. V ki n ch ng bn ph gi c tra, c basa c a Vi t Nam. Vi t Nam xu t kh u vo Hoa K kho ng 1,6 t la hng d t may, giy

dp, tm, c tra, c basa v nh p kh u kho ng 500 tri u la phn bn, v i cotton, my bm t th tr ng Hoa K vo nm 2002. Th tr ng Hoa K tiu th kho ng 136 ngn t n (300 tri u pound) c tra, c basa m i nm. Sau khi hi p nh thng m i Vi t Nam - Hoa K c k k t, c tra, c basa c a Vi t Nam dnh c m t th ph n ng k t i Hoa K v i s tham gia c a 52 doanh nghi p xu t kh u c a Vi t Nam. Tr c nm 2001, Hoa K l nh nh p kh u l n nh t c a Vi t Nam v c tra v c basa. Nm 2001 v 2002, Hoa K nh p kh u l n l t l 13.500 t n v 18.300 t n tng ng v i 38,3 tri u la v 55,1 tri u la c tra, c basa t Vi t Nam. Hoa K chi m 30% xu t kh u c tra, c basa ch bi n c a Vi t Nam v Vi t Nam chi m kho ng 20% th ph n 600 tri u c tra, c basa ng l nh Hoa K. Vi c xu t kh u c tra, c basa i kh p th gi i gip Vi t Nam gi i quy t vi c lm cho kho ng

80

300.000

n 400.000 lao

ng [153]. u t 28 thng 6

V ki n c tra, c basa gi a Vi t Nam v Hoa K b t nng dn nui c

nm 2002 v k t thc v i ph n th ng thu c v pha Hoa K. Nh ng ng i mi n Nam n c Hoa K ki n nh ng ng i nng dn nui i v i Vi t Nam l t 38% n 64%. c t i Vi t Nam v vi c bn ph gi c tra, c basa t i th tr ng Hoa K. M c thu ch ng ph gi m DOC p d ng nh ng i u ki n khng C tra, c basa c a Vi t Nam b nng dn Hoa K cho r ng c nui trong m b o v v sinh bao g m ngu n n c nui c khng s ch v b nhi m cc ch t ho h c. Bn c nh , Hoa K cho r ng Nh n c Vi t Nam th c hi n tr c p i

v i cc s n ph m c tra, c basa. Phng th c m Hi p h i c tra, c basa (CFA) c a Hoa K th c hi n trong v tranh ch p v i Vi t Nam l gy s c p b t cc nh xu t kh u Vi t Nam ph i thay c basa trn th tr ng Hoa K. 2.2.3.7. Quy nh v mua s m c a chnh ph i tem dn phn bi t c c a Vi t Nam v i c c a Hoa K. Sau , CFA ki n Vi t Nam ph gi c tra,

Nm 1990, cc t ng cng ty xu t nh p kh u ph i ng k nhm hng ho xu t nh p kh u v i cc c quan qu n l nh n c. Cc l nh c m nh p kh u p d ng th ng nh m vo vi c cn i th tr ng trong n c ch khng nh m vo vi c ph i th c hi n mua s m trong n c b ng ngu n v n t ngn sch. Ch ng h n, l nh c m nh p kh u ng vo nm 1997, c m nh p kh u r u vo nm 1998. Tnh n nm 2000, cc doanh nghi p FDI v n ph i trnh k ho ch nh p kh u v ph duy t c a B Thng m i ho c c quan c u quy n. Tnh n nm 2005, Vi t Nam v n ban hnh danh m c hng ho c m xu t kh u v c m nh p kh u. Hi n nay, cc l nh c m ny khng tr c ti p d n n vi c kho n mua s m c a chnh ph ph i th c hi n trong n c. Trong Lu t Thng m i (chnh th c c hi u l c t ngy 1 thng 1 nm

81

2006), khng c quy

nh no v mua s m cng. Tuy nhin, ngy 29 thng 11 u th u. Lu t ny p d ng nh c a

nm 2005, Qu c h i Vi t Nam thng qua Lu t

v i cc d n s d ng 30% v n ngn sch nh n c tr ln. Cc quy lu t ny nh m m c tiu nng cao hi u qu mua s m c a Chnh ph . 2.2.3.8. Cc bi n php hnh chnh

Tr c nm 1988, cc bi n php hnh chnh c a Vi t Nam ch y u ph c v cng tc k ho ch ho ch khng c s d ng nh m t cng c c a chnh sch thng m i qu c t [114]. Sau nm 1988, cc bi n php hnh chnh trong lnh v c xu t nh p kh u c th chia thnh ba nhm: cc quy Cc quy nh ny ngy cng thng thong hn nh v i doanh nghi p; ki m sot hng ho; v ki m sot cc giao d ch hng ho. t o i u ki n cho cc ho t ng thng m i qu c t c a Vi t Nam. Hi n t i, Vi t Nam khng duy tr cc quy hi n thng m i qu c t . Theo Ngh th c hi n cc ho t nh v i doanh nghi p khi th c

nh 57/1998/N -CP ngy 1 thng 9

nm 1998, cc doanh nghi p trong n c khng c n ph i xin gi y php khi ng thng m i qu c t . Cc doanh nghi p FDI c u t. Nm 2000, quy n xu t kh u cc hng ho khng n m trong gi y php

cc doanh nghi p FDI khi nh p kh u v n ph i trnh k ho ch nh p kh u v i ph duy t c a B Thng m i ho c c quan c u quy n. K t nm 2001, m i doanh nghi p u c xu t nh p kh u m i lo i hng ho tr cc nh c a Th t ng Chnh ph . hng ho b c m xu t, c m nh p theo Quy t

Vi c ki m sot hng ho c th c hi n thng qua cc l nh c m, h n ng ch v cc quy nh v hng ho qu n l theo chuyn ngnh.

+ C m xu t, c m nh p: Danh m c hng ho c m xu t kh u, c m nh p kh u hi n t i c B Thng m i ban hnh hng nm. L nh c m nh p kh u giai o n 1995-1998 c tc d ng b o h s n xu t trong n c nh c m nh p

82

kh u xe my v linh ph ki n xe my c. + Cc quy nh v cn i n n kinh t : M t s m t hng nh phn bn, xi i u ch nh lin b (B i n n kinh t cho n nm 1997. nh n u t, B Cng nghi p v cc b chuyn m b o cn nh v gi i h n m c tiu dng khng v t qu

mng, knh xy d ng, ng, gi y, thp, r u ch u s Thng m i, B K ho ch v nm 1998. Bn c nh , quy ngnh khc) v s l ng nh p kh u

20% gi tr xu t kh u c a nm tr c cng c p d ng

+ Qu n l b ng gi y php thng qua cc b chuyn ngnh: Theo quy t i Ngh

nh 89/CP ngy 15 thng 12 nm 1995, B Cng nghi p qu n l

gi y php nh p kh u ph li u kim lo i, Ngn hng nh n c qu n l thi t b v my mc ngn hng, B Ti chnh qu n l cc hng ho vi n tr , ... Nm 2001, Vi t Nam ban hnh danh m c hng ho thu c 7 chuyn ngnh qu n l v i cc hnh th c qu n l g m quy nh i u ki n ho c tiu chu n, ch ng nh doanh nghi p c php nh n h p chu n, gi y php kh o nghi m, ch hay c m xu t c m nh p. php nh p kh u

nh p kh u, ph duy t n i dung, c p gi y php nh p kh u, h s ngu n g c n nm 2006, m t s hng ho v n ti p t c c qu n l chuyn ngnh. Vi t Nam th c hi n minh b ch ho th t c c p gi y i v i cc m t hng qu n l theo chuyn ngnh.

Vi t Nam xo b gi y php i v i hng ho gia cng vo nm 1998. Nm 2001, vi c xu t kh u khng h n ch ngnh ngh ghi trong gi y php kinh doanh song vi c nh p kh u ph i theo ngnh ngh ghi trong gi y php kinh doanh. Hi n nay, c xu t kh u v nh p kh u u khng ph i theo ngnh ngh ghi trong gi y php kinh doanh. 2.2.4. Th c tr ng ph i h p hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t T i Vi t Nam, vi c ho ch nh chnh sch thng m i qu c t do B

Thng m i ch tr. V m t b n ch t, vi c xy d ng v th c hi n chnh sch

83

thng m i qu c t

ang c th c hi n t i Vi t Nam (nh phn tch

cc

ph n tr c) song v m t tn g i, B Thng m i hi n khng s d ng thu t ng chnh sch thng m i qu c t php m B s d ng ch cc chnh sch cng c v bi n ng thng m i qu c t c a Vi t i u ch nh cc ho t

Nam. Cc vn b n c coi l chi n l c v quy ho ch v pht tri n thng m i qu c t c a Vi t Nam ph i k n i n bao g m chnh sch xu t nh p kh u v ng thng m i qu c t . chnh sch h i nh p. Ngoi ra, nh ng n i dung trong chnh sch thng m i a cng c lin quan t i cc ho t

Ch c nng, nhi m v , quy n h n v c c u t ch c c a B Thng m i c quy Theo ngh nh t i Ngh nh 29/2004/N -CP ngy 16 thng 1 nm 2004. nh Vi t Nam l V xu t nh p nh ny, cc c c, v , vi n lin quan tr c ti p t i vi c ho ch

v th c hi n chnh sch thng m i qu c t

kh u, V Th tr ng Chu Thi Bnh Dng, V Th tr ng chu u, V Th tr ng chu Hoa K, V Chnh sch thng m i a bin, V K ho ch v u t, V Php ch , C c Qu n l th tr ng, C c Qu n l c nh tranh, C c xc ti n thng m i v Vi n Nghin c u Thng m i trong V Chnh sch thng m i a bin l v tr c ti p tham gia vo vi c ho ch thng m i c a Vi t Nam v i cc t ch c qu c t . Ph n T ch c th c hi n trong 2006-2010 c a B Thng m i n Pht tri n xu t kh u giai o n v y m nh ph i h p nh v m phn

xu t a v n

gi a cc b , ngnh, hi p h i ngnh hng nh l bi n php quan tr ng nh t trong vi c th c hi n. Tuy nhin, vi c hi n n do B Thng m i tng t khi xu t ny n m trong khun kh th c xu t n lin quan n nng cao nng xu t. B Cng nghi p cng c

trnh Chnh ph ph duy t

l c c nh tranh cc s n ph m cng nghi p. Hai B ph i h p nhng ai l u m i th c hi n th l i l v n

u nh n th y r rng ph i cha gi i quy t. Hn

n a, nh n th c v cng vi c ph i h p th c hi n m i ch ch y u t p trung

84

th i i m b t

u tri n khai v th i i m s k t, t ng k t. Cng vi c ny c n

c ch tr ng th c hi n trong su t qu trnh th c hi n cc nhi m v , cng vi c c giao cho cc b ngnh. B Thng m i c Chnh ph giao th ng tr c v ch t cho ho t m b o c s v t

ng c a U ban qu c gia v h p tc kinh t qu c t .

V c ch ph i h p, chnh sch thng m i qu c t ch l m t trong s cc chnh sch kinh t x h i c a qu c gia nn n khng th t ngoi hay t cao hn cc chnh sch kinh t x h i khc. U ban qu c gia v h p tc kinh t qu c t v cc b ngnh nh B Cng nghi p, B Ti chnh, B Nng nghi p v Pht tri n Nng thn, B Thu s n, B Lao thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam. Quy ch lm vi c c a U ban Qu c gia v h p tc kinh t qu c t quy nh t i quy t hnh ngy 8 thng 7 nm 1998 v quy t 2003. U ban c trch nhi m ki m tra, ch ch c kinh t - thng m i qu c t v khu v c. Hng nm ho c trn c s yu c u c a U ban, cc B ngnh ph i bo co cng tc tri n khai v k t qu th c hi n h i nh p kinh t qu c t . D a trn nghin c u c a cng ty McKinsey, H i ngh B tr ng ASEAN quy t nh nm 2004 l nm k k t Hi p nh khung v h i nh p ngnh giai o n a c a ASEAN trn 11 lnh v c. Chi n l c h i nh p c a Vi t Nam c ng Thng binh v X h i ang ng vai tr quan tr ng cng v i B Thng m i trong vi c hon

nh s 118/1998/Q -TTg c a Th t ng Chnh ph ban nh s 20/Q -UBQG c a Ch t ch o, theo di, ch tr, ph i h p c ng trong cc t

u ban qu c gia v h p tc kinh t qu c t ban hnh ngy 19 thng 2 nm quan lin quan trong qu trnh Vi t Nam tham gia v ho t

hi n nay l d a trn nh ng kinh nghi m h i nh p ngnh trong qu kh

ra m t l trnh h i nh p trong cc cu c m phn song phng v m r ng

85

ASEAN. Ring

i v i Trung Qu c, B Thng m i cn nh c k cng hn nh chnh sch thng m i Vi t Nam quan tm l

cc th m nh v ngnh m nh c a Trung Qu c nh t, xe my, d t may. Hai i u c cc nh ho ch cc ngnh c a Vi t Nam ang c b o h cao v tnh hnh bun l u t Trung Qu c. N u hng ho Trung Qu c v n ti p t c trn vo Vi t Nam m t cch phi php th vi c b o v cc nh s n xu t trong n c khng c tc d ng. Quy t nh c a Th t ng Chnh ph v l trnh h i nh p 11 ngnh c a

ASEAN c ban hnh vo thng 3 nm 2005. B Thng m i c trch nhi m truy n t i thng tin t i cc B khc. Do tnh hnh m phn v n ang ti p t c di n ra cho nn vi c truy n t i thng tin v qu ng b thng tin ny t i cc n v lin quan v n cha c th c hi n. Th c t , c r t t cc chuyn vin c a cc b khc bi t v cng tc tri n khai ny. Cc doanh nghi p nh n c c ti ng ni quan tr ng trong vi c quy t hi u qu nn ngay c khi th c hi n b o h , l i ch thu c cng l v n c n ph i nghin c u. Cu chuy n v b o h cc ngnh m doanh nghi p c v n u t n c ngoi tham gia l i l m t cu chuy n khc. Cc ngnh m u t n c ngoi c l a ch n th ng l nh ng u Chnh ph Vi t Nam cam k t th c doanh nghi p c v n nh

l trnh h i nh p v m phn h i nh p. Tuy nhin, y l i l khu v c km

ngnh c b o h cao [110]. Ban cng gi m ( t, xe my, thp).

hi n b o h lu di song do s c p h i nh p, vi c b o h cc ngnh ny ngy

Th t ng Chnh ph c Ch th s 47/2004/CT-TTg ngy 22 thng 12 nm 2004 v cc gi i php nng cao s c c nh tranh cc s n ph m cng nghi p xu t kh u. B Cng nghi p l c quan d th o ch th ny v i mong mu n ph i h p gi a cc B khi th c hi n h i nh p v nng cao s c c nh tranh. Tuy nhin, hi n t i cc c quan b v ngang b t i Vi t Nam u th c

86

hi n qu n l ngnh theo ch c nng, nhi m v v n nu ra trong Ch th c a Chnh ph

c chnh ph giao. Nh ng

c cc b th c hi n trn th c th c hi n Ch th ny.

t do tc d ng c a Ch th khng l n. Ni cch khc, cc cng c thu quan v phi thu quan khng c v n d ng Th hai l v n nh m

ph i h p hon thi n chnh sch thng m i qu c t c bi t l xu t kh u c a khu v c FDI. trong giai o n u v i cc s n ph m ch ng. Cc nh u t

t cc m c tiu v nng cao s c c nh tranh c a hng cng nghi p ch

tao v tng c ng xu t kh u,

Xu t kh u c a Vi t Nam ang

y u s d ng cng ngh th p v s d ng nhi u lao ni xy d ng c s s n xu t. Trn gic

h ng v xu t kh u thch l a ch n cc khu ch xu t v khu cng nghi p lm chnh sch thng m i qu c t , v th t c hnh chnh, doanh nghi p FDI h ng vo xu t kh u g p t kh khn hn cc doanh nghi p FDI h ng vo thay th nh p kh u. V c s h t ng, khng ch cc doanh nghi p FDI m cc doanh nghi p t i Vi t Nam c ng, i n, n c). C m t cng nghi p ch t o, cng nghi p ch bi n, ch tc v cng nghi p ch bi n c s d ng ng th i t i Vi t Nam19. N u s d ng c m t cng nghi p ch bi n th t tr ng cng nghi p ch bi n trong t ng gi tr s n xu t cng nghi p l 83,2% vo nm 2005 [4]. N u s d ng c m t cng nghi p ch t o20 hay ch bi n, ch tc th t l ny s ch kho ng 50%. D t may, giy dp l nh ng lnh v c xu t kh u ch l c. Cc ngnh dy v cp
19

mong mu n m t h th ng c s h t ng ph c v xu t kh u t t hn ( ng x,

B Cng nghi p Vi t Nam chia cc ngnh cng nghi p thnh 3 nhm: nhm ngnh cng nghi p c l i th c nh tranh, nhm ngnh cng nghi p n n t ng, v nhm ngnh cng nghi p c ti m nng. Nhm th nh t bao g m cc ngnh ch bi n nng lm thu s n, d t may, da giy, l p rp c i n t , ng tu. Nhm th hai g m cc ngnh i n, d u kh, than, ho ch t c b n, khai khong, c kh. Nhm th ba g m cc ngnh s n xu t linh ki n i n t , ph n m m; ho d c, ho m ph m, ch t t y r a; c kh ch t o; nhm s n ph m t cng ngh m i. Cc ngnh cng nghi p ch t o c x p vo nhm th nh t ho c nhm th ba. 20 Cng nghi p ch t o c hi u l cc m t hng thu c nhm 5, 6, 7, 8 theo chu n SITC.

87

i n, linh ki n i n t my tnh, s n ph m nh a, m t s s n ph m c kh ch t o ( t, xe my, my kh u ch l c m i [5]. u t c a khu v c FDI vo Vi t Nam c n phn bi t (i) cc ngnh FDI h ng vo xu t kh u v (ii) cc ngnh FDI t p trung khai thc th tr ng n i a. Martin v c ng s [51] cho r ng xu t kh u c a Vi t Nam tng tr ng d a trn s tng ln nhanh chng c a khu v c FDI. Nghin c u c a nhm tc gi cng c p n vi c dng v n FDI ban u vo nh ng ngnh n i a c b o h nh b t ng s n, khch s n v cng nghi p n ng ( t, s t thp v xi ng l c khuy n khch u t n c ngoi t cu i nh v ng l c, my nng nghi p, ng v s a tu thuy n, xe p ph tng, ...) c B Cng nghi p Vi t Nam coi l nh ng s n ph m xu t

mng) d i hnh th c lin doanh. M t trong nh ng xu t kh u l vi c t do ha hn cc quy tng nhanh hn. thc

th p k 1990. Khi b o h nh p kh u gi m xu ng cng l lc m xu t kh u

y xu t kh u, cc cng c thu quan v phi thu quan c n t p

trung b o h nh ng s n ph m cu i cng ch khng ph i nh ng s n ph m trung gian. Tu theo ngnh, cc cng c thu quan c n c p d ng m t cch linh ho t. Chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam cn lng tng trong vi c h tr cc doanh nghi p khu v c thay th nh p kh u. M c d cc chnh sch, khu v c thay th nh p kh u nh t, cng tc i u hnh nh bi u thu thu trong a ho trong ngnh t. c ch cho xu t nh p kh u thng thong hn v r rng hn theo h ng h ng vo xu t kh u song cc ngnh i n t , thp cn th hi n nhi u b t c p ngnh cng nghi p i n t hay v n

xu t nh p kh u v cc chnh sch h tr khc. Ch ng h n, v n tnh t l n i

M t s doanh nghi p trong ngnh cng nghi p i n t ki n ngh v i chnh

88

ph v thu

u vo c ngu n g c ASEAN v ngoi ASEAN. Cc doanh u vo t ngu n t t nh t trn nh c a ASEAN

nghi p ny mong mu n c nh p kh u cc t l i mong mu n p d ng tnh t l n i ch khng ph i theo quy

th gi i ch khng ph i ch trong ASEAN. Cc doanh nghi p trong ngnh a ho theo quy nh c a Vi t Nam.

Bo co vo thng 4 nm 2006 c a Di n n Pht tri n Vi t Nam (VDF) v cng nghi p ph tr cho th y vi c vi c lin k t gi a khu v c trong n c v i cc nh k t ny tng u t Nh t B n trong ngnh xe my tng i th p i ch t ch . M i lin ngnh i n t
21

ngnh t v ang tng d n ln

pht tri n cc m i lin k t

cc ngnh cng nghi p ny, Chnh ph v

doanh nghi p Vi t Nam c n th c hi n hng lo t cc bi n php nh tng c ng nh n th c v k nng th c hi n QCDM (Quality Cost Delivery Management); chnh sch thu h p l; mi tr ng chnh sch n tri n ngu n nhn l c. Chnh sch thu cho c r sot V n h p l ho [156]. t ra l n u th c hi n b o h ngnh cng nghi p ph tr th cc u vo v nh; pht u ra c a s n xu t c n

nh s n xu t v l p rp khng c c h i tm c ngu n cung c p t t nh t t cc khu v c trn th gi i. N u khng th c hi n h tr cc ngnh cng nghi p ph tr th Vi t Nam kh c th t c m c tiu pht tri n b n v ng. Bn u ra c nh , chnh ph Vi t Nam mong mu n cc doanh nghi p FDI tm l c khc nhau nh t p trung khai thc th tr ng n i

th tr ng xu t kh u song cc doanh nghi p FDI c th theo u i cc chi n a ( t, xe my, i n giai o n khi nh ng t ) hay khai thc th tr ng n c ngoi ( i n t , d t may). cng o n cu i c a qu trnh s n xu t v phn ph i.

m i vo th tr ng, cc doanh nghi p FDI c xu h ng t p trung

21

T l n i

a ho

ngnh xe my, i n t v t l n l t l 75%; 30-40%; v 5-10% [156]

89

2.3.

nh gi vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t

Nam trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t 2.3.1. nh gi nh n th c v m i quan h gi a t do ho thng m i v

b o h m u d ch c a Vi t Nam trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t Chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam chuy n t thay th nh p kh u sang h ng vo xu t kh u. i u ny th hi n s thay i c a chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam qua cc giai o n h i nh p. K t nm 1988, chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam chuy n d n t thay th nh p kh u sang h ng vo xu t kh u v i vi c khuy n khch cc khu v c kinh t tham gia vo ho t ng xu t kh u, hon thi n cc chnh sch ti chnh, hon thi n l ch trnh gi m thu v th c hi n cc bi n php khuy n khch xu t kh u. N u nh trong giai o n thm d h i nh p (1988-1991), Vi t Nam c nh n th c v m i quan h gi a t do ho v b o h m u d ch khng r rng v c xu h ng thay th nh p kh u th giai o n kh i ng h i nh p (19922000), Vi t Nam th hi n r rng xu h ng thay th nh p kh u v xu h ng ny chuy n thnh h ng vo xu t kh u giai o n tng c ng h i nh p (2001-nay). Trong giai o n hi n nay, xu h ng h ng vo xu t kh u l hon ton ph h p v Vi t Nam c n thi t ph i l m t b ph n c a n n kinh t th gi i v ph i tham gia c hi u qu vo m ng l i s n xu t khu v c v th gi i. Vi t Nam p d ng h th ng thu quan hi ho v h th ng h i quan ASEAN, cch tnh thu nh p kh u theo tr gi ho n; chuy n vi c qu n l b ng cc cng c phi thu sang thu (cam k t xo b cc yu c u v t l n i a ho; xy d ng cc khu cng nghi p, khu ch xu t; n gi n ho th t c hnh chnh trong xu t nh p kh u). Tuy nhin, vi c ny cha c s d ng nh m t h th ng. Hi n t i, nh ng n i dung c lin quan t i v n nh n th c ny ang c

nu ra trong hai ph n c tn l Pht tri n cng nghi p, th c hi n m c tiu

90

cng nghi p ho, hi n

i ho v Ho t

ng xu t, nh p kh u v h i nh p

kinh t qu c t trong b n K ho ch pht tri n kinh t x h i 5 nm 20062010. Ph n v pht tri n cng nghi p bao g m ba ph n: m c tiu; nhi m v ch y u; v cc gi i php ch y u. Ph n v xu t nh p kh u bao g m b n ph n: xu t kh u; nh p kh u; cc gi i php ch y u xu t nh p kh u; v tch c c ch kh u ch y u, ra trong ph n v xu t kh u bao g m m c tiu, ph n v nh p kh u bao g m m c tiu v y m nh ho t ng ng h i nh p kinh t qu c t . N i dung nu nh h ng cc m t hng xu t

nh h ng cc th tr ng xu t kh u. N i dung nu ra trong nh h ng m t hng [8]. Cc n i

dung c nu ra trong hai ph n ny lin quan tr c ti p t i hai b l B Cng nghi p (ph n v pht tri n cng nghi p) v B Thng m i (ph n v pht tri n xu t nh p kh u). i u ny i h i s th ng nh t trong nh n th c v gi i quy t m i quan h gi a t do ho thng m i v b o h m u d ch, t pha B Cng nghi p v B Thng m i. B Thng m i a ra cc ngnh hng. Chnh ph nh h ng th tr ng v c cc nh h ng v nh v c bi t l

a ra r t nhi u u tin bao g m c vi c quy

s ph i h p gi a cc b (ch ng h n Ch th 22 c a Th t ng Chnh ph ). Tuy nhin, n u nh Vi t Nam th c hi n u tin nhi u ngnh, nhi u th tr ng th k t qu l khng u tin ngnh no hay th tr ng no c . Cc ny c u i m l c l ng ha. V n t ra l c s tiu ny v vi c th c hi n, i u ch nh ch tiu. Cc c quan qu n l ngnh Vi t Nam v n b ng trong vi c l a ch n c nh h ng xy d ng cc ch

ngnh h i nh p kinh t qu c t . Trong khun kh ASEAN, 11 ngnh c l a ch n th hi n r ng Vi t Nam ang th c hi n h i nh p cc ngnh ASEAN l a ch n ch khng ph i nh ng ngnh c Vi t Nam Nhi u v n xu t.

v l trnh h i nh p c a cc ngnh cha c lu n gi i trong

chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam nh:

91

-Vi t Nam v ASEAN ang c nh tranh v i nhau

nh ng ngnh no?

-Ngnh no Vi t Nam c u th hn ASEAN v ng c l i? -Vi t Nam nn ch n ngnh no -Vi t Nam nn th gi i xu t th c hi n m phn ASEAN m r ng?

y m nh t do ho thng m i gi a ASEAN v

nh ng ngnh no? xu t y m nh t do ho thng m i hay t m th i cha nh ng ngnh no?

-Vi t Nam nn

y m nh t do ho trong n i b ASEAN -Vi t Nam nn lm g thng m i v i th gi i? Cc nh ho ch c

c l i hn cc n c ASEAN khc khi th c hi n

nh chnh sch d a trn kinh nghi m v nh ng m phn y c s l lu n nhng khng c c p nh t

a ra danh m c m t hng c t gi m thu cng nh cc bi n php u

i. Cc nh nghin c u c

v i nh ng thng tin v tnh hnh m phn cng nh s li u thng m i m i m t. Hn n a, cc doanh nghi p Nh n c c nhi u u th hn trong vi c tham gia vo qu trnh ho ch nghi p c v n nh chnh sch cn s tham gia c a cc doanh u t tr c ti p n c ngoi v doanh nghi p t nhn vo qu nh chnh sch thng m i qu c t .

trnh ny cn h n ch . Bn c nh , cc hi p h i ngnh cha ng gp c nhi u vo qu trnh ho ch

2.3.2. nh gi vi c hon thi n cc cng c thu quan Trn gic quan cng c c a chnh sch thng m i qu c t , h th ng thu c nh gi nh sau: c thay i ph h p v i cc cam k t qu c t m vi c bi u thu hng ho nh p kh u

Vi t Nam c th

M t l, h th ng thu Vi t Nam tham gia.

i u ny th hi n

c a Vi t Nam ngy cng ph h p hn v i H th ng phn lo i hng ho v m s c a T ch c h i quan th gi i v H th ng bi u thu quan hi ho trong

92

ASEAN (AHTN). Bn c nh , cc danh m c c t gi m thu m Vi t Nam xu t ph h p v i cc cam k t c a Vi t Nam trong ASEAN, hi p khung Vi t Nam EU, hi p trnh thu ho ch s m EHP (ASEAN Trung Qu c) nh nh thng m i Vi t Nam - Hoa K, chng c m c thu v s m t

hng tnh thu . B Thng m i (m c th l V Chnh sch thng m i a bin) tham gia cng B Ti chnh trong vi c a ra danh m c c t gi m ph h p v i cam k t c a Vi t Nam trong cc t ch c v hi p nh nu trn.

Hai l, thng tin v vi c c t gi m thu ngy cng r rng hn. Thng tin v vi c c t gi m thu c c p nh t th ng xuyn v ph c p t i ton b doanh nghi p v nh ng i t ng quan tm. Ch ng h n nh ng vn b n c p nh t m i nh t v thu , th t c h i quan, chnh sch u i c th tm th y t i cc trang web c a Qu c h i (http://www.luatvietnam.com.vn), trang web c a B Thng m i (http://www.mot.gov.vn), trang web c a T ng c c h i quan (http://www.customs.gov.vn). Vi c th c hi n c i cch th t c hnh chnh v p d ng cng ngh thng tin trong qu n l nh n c t i cc ngnh thng m i, ti chnh c tc d ng tch c c t i vi c ph c p thng tin v c t gi m thu . Ba l, vi c thay vi c thay i, i u ch nh thu su t cn xu t thay t ng t. Trong khun kh i thu su t v i i u ki n

quy n h n, B Ti chnh c php doanh nghi p cho r ng h khng th d i v m c thu su t s thay

i ny ph h p v i cc cam k t qu c t c a Vi t Nam. Nhi u on c khi no thu su t s thay i trong bin 0 i i trong kho ng th i gian no. Ch ng h n, cc

doanh nghi p trong ngnh thp cho r ng vi c m c thu thay v th i gian thay cc quy t

10% l h p l song cc doanh nghi p g p kh khn do cch th c thay nh c a chnh ph . Tnh tr ng ny l do thi u s ph i h p gi a B

i khng r rng khi n doanh nghi p th ng b b t ng v i

Ti chnh, B Cng nghi p v cc doanh nghi p trong ngnh (ngnh thp, ngnh i n t ). Bn c nh , cng tc tuyn truy n v chu n b cho vi c ban hnh, i u ch nh cc chnh sch cn km. M c d B Ti chnh v cc b

93

chuyn ngnh kh ng ho ch

nh vai tr t o ra m t sn chi bnh

ng cho cc doanh

nghi p song trn th c t khi m doanh nghi p cn t tham gia vo qu trnh nh chnh sch c a Chnh ph th kh trnh kh i vi c cc chnh sch b xa r i th c ti n kinh doanh hay th m ch c n tr qu trnh kinh doanh. Vi c Vi t Nam ch n phng php c t gi m theo phng n no cha tr thnh m i quan tm c a doanh nghi p. Bn c nh , vi c p d ng linh ho t m c p thu nh i u ch nh theo yu c u c a cc doanh nghi p trong ngnh, c a hi p h i, c a cc b ngnh cn cha c s d ng m t cch h th ng. 2.3.3. nh gi vi c hon thi n cc cng c phi thu quan Trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t , vi c s d ng cc bi n php phi thu quan trong chnh sch thng m i qu c t khng ph i l m t bi n php lu di. Ch ng h n, trong khun kh WTO, cc Chnh ph ph i minh b ch ho chnh sch v chuy n d n vi c qu n l b ng cc cng c phi thu quan sang thu quan. Hi n t i, ch nh. Cc cng c phi thu quan ang do cc c quan khc nhau qu n l nhng khng tr c ti p c s d ng nh m t cng c c a chnh sch thng m i qu c t . Ch ng h n, B Thng m i qu n l h n ng ch, h n ng ch thu quan, cc bi n php hnh chnh. B Cng nghi p, B Khoa h c v Cng ngh quy nh t l n i a ho. Tn d ng xu t kh u l i do Qu h tr pht tri n u t, B Ti chnh qu n l. Cc bi n php hnh (DAF)22 v cc ngn hng th c hi n. Vi c qu n l cc kho n mua s m c a Chnh ph do B K ho ch chnh c p d ng ph thu c vo quy n h n v ch c nng c a cc c quan Vi t Nam, h th ng cc cng c phi thu quan cha c B Thng m i hay b t c c quan no th ng k theo di v i u

Thng 5 nm 2006, Th t ng Chnh ph hng pht tri n.

22

ng v vi c chuy n

i Qu h tr pht tri n thnh Ngn

94

chuyn ngnh. Th t c c p gi y php xu t kh u v c p gi y ch ng nh n xu t x m u B cn tch r i d n n doanh nghi p m t th i gian khi th c hi n th nh h ng u tin t c xu t kh u. Quy ch h tr tn d ng xu t kh u cha c

cho cc doanh nghi p c uy tn, c tnh hnh ti chnh lnh m nh. Hn n a, di n cc m t hng c h ng u i v tn d ng xu t kh u cn dn tr i. Bn c nh , vai tr c a cc Hi p h i ngnh hng cha c th hi n trong vi c b o lnh hay gi i thi u cc n v thnh vin vay v n tn d ng xu t kh u. Cng vi c theo di, i u ch nh cc cng c phi thu quan g p kh khn do quy nh ph i xem xt xem bi n php c h n ch thng m i hay khng. Thng tin v vi c n c ngoi p d ng cc bi n php phi thu i v i hng

ho Vi t Nam cng cha c th c hi n m t cch h th ng. Vi t Nam cha xy d ng c s d li u thng tin v cc bi n php phi thu cng nh cha xy d ng danh m c cc m t hng d b p d ng cc bi n php phi thu . Vi c p d ng cc bi n php phi thu c a cc qu c gia b n hng i v i hng ho Vi t Nam l vi c ch c ch n x y ra khi Vi t Nam tham gia ngy cng su r ng hn vo thng m i qu c t . Ch ng h n trong tr ng h p cc hng ho c a Vi t Nam b co bu c ph gi, Vi t Nam lng tng trong gi i quy t v phng ng a. Bn c nh , cng tc tuyn truy n nh ng v n hng ho Vi t Nam cha t t. Vi t Nam c xu h ng h n ch hon ton vi c c p php nh p kh u. l vi c lm ph h p v i cc quy nh th no cha c chnh th c cng b cho c ng y lin quan n vi c i ph v i cc bi n php phi thu m n c ngoi c kh nng p d ng iv i

nh c a WTO song vi c lo i b theo l trnh ng doanh nghi p. Bn

c nh , Vi t Nam cn t s d ng cc bi n php nh h n ng ch thu quan, cc kho n mua s m c a chnh ph . Vi c s d ng cc kho n tn d ng xu t kh u, th ng xu t kh u, ... ang c i u ch nh. Tuy nhin, i t ng ch tr cc

95

chng trnh xc ti n thng m i cn gi i h n

m t s t c quan. i

B Thng m i hi n c nh ng bi n php ph i h p v i cc c quan di n ngo i giao c a Vi t Nam c a Vi t Nam ngoi hng v cc c quan n c ngoi v c quan

i di n thng m i

n c ngoi. Tuy nhin, vi c ph i h p v i cc hi p h i ngnh i di n ngo i giao v xc ti n thng m i c a n c

Vi t Nam cn cha c ch tr ng.

2.3.4. nh gi vi c ph i h p hon thi n chnh sch thng m i qu c t V m t nh n th c, Vi t Nam cha th c hi n hon thi n chnh sch thng m i qu c t m t cch h th ng. B Thng m i xem xt d i gc sch xu t nh p kh u. B Ti chnh xem xt d i gc Cng nghi p xem xt d i gc T chnh chnh sch thu . B ng b

chnh sch c nh tranh, chnh sch ngnh.

, chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam thi u s k t h p

gi a cc c quan ch c nng. Cc c quan th c hi n nhi m v theo quy n h n, nhi m v do Chnh ph quy th i gian quy t nh. Nh ng cng vi c m i pht sinh th ng m t nh ai s th c hi n v nn th c hi n nh th no.

Vi c ph i h p hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam theo h ng nng cao kh nng c nh tranh c a ngnh ch t o v tng c ng xu t kh u c a khu v c FDI cn y u. Vi c t do ho cc ngnh cng nghi p ch t o cha c m t l trnh r rng c doanh nghi p v cc b ngnh lin quan chia x . V n pht tri n ngnh cc ngnh cng nghi p ch t o trong h tr . n c cn g p nhi u tr ng i trong c m t nguyn nhn l cha c s th ng nh t v m c tiu v cch th c s d ng cc cng c (thu , phi thu ) khu v c FDI song lm th no Vi c tng c ng xu t kh u hng cng nghi p ch t o tng ln nhanh chng khuy n khch khu v c ny gia tng hn n a y . hng xu t kh u ch t o v n cha c cu tr l i r rng v

Khuy n khch xu t kh u c a khu v c FDI, trn th c t , c cc b

96

ngnh,

c bi t l B Thng m i v B Cng nghi p, xem l m t bi n php gia tng xu t kh u c a Vi t Nam. i u ny c th hi n c t vi c

quan tr ng nh ng php

n pht tri n xu t kh u giai o n 2006-2010 c a B Thng m i v nh h ng c a B Cng nghi p. B Thng m i th m ch u tin trong vi c c i m , m nh d n hn trong chnh sch thu ht gi i php th c hi n u t n c ngoi nh l bi n

i m i c ch chnh sch. Tuy nhin, trong ph n c th hi n vi c thu ht u t n c ngoi vo

n c a B Thng m i, vi c khuy n khch xu t kh u

c a khu v c FDI m i ch

ngnh hng i n t v linh ki n my tnh. Vi c xy d ng cc khu ch xu t, khu cng nghi p; h tr cc doanh nghi p trong khu cng nghi p, khu ch xu t lin k t v i cc doanh nghi p trong n c v th c hi n xu t kh u cn h n ch . Nh ng mong mu n v vi c pht tri n h th ng giao thng v c s h t ng khc c a cc doanh nghi p trong cc khu cng nghi p v khu ch xu t cha th c s c p ng. Th c t ny b t ngu n t vi c phn chia ch c nng qu n l v xc ti n. Vi c thu ht v xy d ng cc khu cng nghi p v khu ch xu t do Chnh ph ho c cc U ban nhn dn ch tr v i s tham gia c a cc nh u t c s h t ng bn trong khu cng nghi p. Vi c th c hi n xy d ng c s h t ng bn ngoi khu cng nghi p do B giao thng v n t i ch tr. Vi c xc ti n thng m i do B Thng m i ch tr. Cc n v ny hi n t i cha th c hi n cng ph i h p tr gip cc doanh nghi p trong khu cng nghi p, khu ch xu t gia tng xu t kh u. Th c tr ng ph i h p hon thi n chnh sch thng m i qu c t trong i u ki n h i nh p qu c t cho th y Vi t Nam r t c n m t c quan y quy n h n, ngu n l c v trch nhi m) ph i h p ho t u m i (v i ng hon thi n

gi a cc b , ngnh lin quan. Cc doanh nghi p ngoi nh n c c n c tham gia nhi u hn vo qu trnh ho ch nh v th c hi n chnh sch.

97

2.3.5. S d ng ch s l i th so snh hi n h u (RCA) v D n phn tch thng m i ton c u (GTAP) thng m i qu c t c a Vi t Nam 2.3.5.1. S d ng ch s l i th so snh hi n h u (RCA) hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam Nhi u nghin c u th c hi n tnh ton l i th so snh hi n h u c a t c c a cc cng trnh Ph l c 11. nh gi vi c nh gi vi c hon thi n chnh sch

Vi t Nam. So snh v phng php, k t qu

nghin c u tr c y v c a lu n n c cung c p

Chi ti t k t qu tnh ton v l i th so snh c a Vi t Nam so v i ASEAN c cung c p Ph l c 12, 13, 14, 15.

K t qu tnh ton cho th y nh ng ngnh m Vi t Nam c LTSSHH cng l nh ng ngnh m ASEAN th hi n LTSSHH khi th c hi n thng m i v i th gi i. Nh v y, ny, cc n c ASEAN, k t cc hi p t c l i th trong c nh tranh, Vi t Nam c n c c c bi t l Thi Lan lm t t hn Vi t Nam khi k nh ng tho thu n song phng v i cc qu c gia b n hng. Xt trn gic nh song phng..

Nh ng ngnh m ASEAN khng c l i th so snh hi n h u khi xem xt c l p thng m i c a ASEAN v i th gi i cng chnh l nh ng ngnh m Vi t Nam c l i th so snh hi n h u so v i ASEAN khi th c hi n thng m i v i th gi i. C th l ng v t s ng (1); th t v ph ph m d ng th t n ng v t (4); ng c c (10); c sau gi t m (2); s a v cc s n ph m t s a; tr ng chim v tr ng gia c m; m t ong t nhin; s n ph m n c g c t h t v qu c d u; cc lo i ng c c; h t v qu khc; cy cng nghi p ho c cy d c li u; rm, r v cy lm th c n gia sc (12); nhin li u khong, d u khong v cc s n ph m chng c t t chng; cc ch t ch a bi tum; cc lo i sp khong ch t (27); , d che, ba toong, g y tay c m c th chuy n thnh

98

gh , goi g y i u khi n, roi i u khi n sc v t th ko v cc b ph n c a cc s n ph m ny (66); k m v cc s n ph m b ng k m (79); kim lo i c b n khc (ngoi s t v thp, ng, Niken, nhm, ch, thi c, k m); g m kim lo i v ngh , dao ko v b n lm t su cc s n ph m c a chng (81); d ng c , t m v c (97); cc hng ho

kim lo i c b n; cc b ph n c a chng (82); cc tc ph m ngh thu t, c th (98).

i v i nh ng ngnh ny, vi c

k k t cc tho thu n thng m i gi a ASEAN v i th gi i s c l i cho Vi t Nam. Tuy nhin, vi c thc y ASEAN y m nh hn n a t do ho thng m i nh ng m t hng ny cha c Vi t Nam th c hi n t t. 2.3.5.2. S d ng GTAP nh gi vi c hon thi n cng c thu quan trong Chng trnh thu ho ch s m (EHP) M hnh: M hnh s d ng trong ph n ny l m hnh GTAP chu n. V pha cung: M hnh ny gi nh hi u su t khng i theo quy m

trong i u ki n c nh tranh hon h o. S n xu t c a m i hng trong m i ngnh t i m i vng c bi u di n b ng hm s n xu t a b c. Gi tr gia tng v hng ho trung gian c l y t b ng I-O. C u v cc y u t s n xu t v vo trung gian c bi u di n b ng hm thay th c c phn t . M i hng s d ng m t t l c trung gian trong n c v nh p kh u. Cc thng m i n i b ngnh (intra industry). V pha c u: T ng thu nh p c bi u di n b ng t l gi tr c c tnh ton d a trn hm l i ch g p Cobb-Douglas. Cc gi thi t khc c a m hnh bao g m: Nh p kh u hng ho t cc qu c gia khc nhau l khc nhau. Lao ng c th di chuy n gi a cc ngnh nhng khng di chuy n t qu c gia ny sang qu c gia khc. Tch lu v n l bi n n i nh v co dn khng nh cc hng ho u i

u vo

u vo trung gian nh p kh u l

khc nhau gi a cc qu c gia b n hng v do m hnh c th bi u di n

c u cu i cng bao g m chnh ph , h gia nh v ti t ki m. T ng thu nh p

99

sinh d a trn gi thuy t cc qu tr ng v n t i ton c u quy t

u t phn b nh. Cn b ng

cc vng t s

i u ph i

c a m t ngn hng ton c u. Doanh s v n t i bin do cung v c u trn th t c tho mn i u ki n m b o cung b ng c u cho t t c th tr ng hng ho v th tr ng y u t s n xu t; v l i nhu n kinh t c a cc hng trong m i ngnh l b ng 0. C s d li u. D li u tnh ton l y t c s d li u c a GTAP (phin b n th 6) v i 66 vng v 57 ngnh. D a trn c s d li u ny, cc ngnh c phn chia thnh 7 nhm ngnh v 5 vng. Chi ti t v cch phn vng v ngnh trong ph n tnh ton ny c cung c p t i Ph l c 1 v Ph l c 2. K ch b n nghin c u. Trn c s Chng trnh k k t v cc cam k t th c t t pha Chnh ph cc n c tham gia, k ch b n phn tch c cho nh trong B ng 2.9.
B ng 2.9. K ch b n phn tch Chng trnh thu ho ch s m
STT M ngnh v_f anp fsh meat Food Mnfcs Svces Cam k t gi m thu c a Vi t Nam 2007 2008 -70 -100 -40 -70 -50 -100 -100 -100 Cam k t gi m thu c a Thi Lan, Trung Qu c v ASEAN khc 2007 2008 -100 -100 -100 -100 -100 -100 -100 -100

1 2 3 4 5 6 7

Ngu n: Tc gi (2006) Ghi ch: Khng c c t gi m thu i v i cc s n ph m nng nghi p khc (Food) v m c thu hi n t i l 0%. Ngnh khong s n v cng nghi p ch bi n (Mnfcs); v ngnh d ch v (Svces) khng n m trong chng trnh EHP.

Theo k ch b n ny, k t nm 2007, m c thu trong danh m c EHP t i

100

cc n c Trung Qu c, Thi Lan v ASEAN l 0%. M c thu t i Vi t Nam s l 0% vo nm 2008. Tuy nhin, t i th i i m 2007, m c thu su t c a Vi t Nam s gi m tng ng nh sau: gi m 40% thu su t c a gia sc (anp); 50% thu su t c a th t gia sc; 70% thu su t c a rau c qu (v_f) v thu h i s n (fsh). Ch ng h n, m c gi m t 5% xu ng 3% c tnh ton l gi m 40% c a thu su t hi n t i. K t qu tnh ton t i m hnh GTAP c cung c p t i Ph l c 16 n 22.

Vi t Nam l qu c gia c l i nh t v tng tr ng GDP (Ph l c 16). Vi t Nam c l i nh t v thu nh p h gia nh (Ph l c 17). Gi tr gia tng cng thay i theo h ng c l i cho Vi t Nam nh t (Ph l c 18). Gi c hng ho i l n nh t Vi t Nam (Ph l c 19). H s thng m i, kh i i theo h ng c l i cho Vi t Nam (Ph l c cng thay 20, 21, 22). Nh ng k t qu tnh ton trn cho th y vi c hon thi n cng c thu quan Vi t Nam theo h ng c t gi m m nh m hn, trong tr ng h p th c hi n Chng trnh EHP gi a ASEAN v Trung Qu c, l m t quy t i u ny ph h p v i nh ng nh n c a Vi t Nam. Vi t Nam nn nh chnh xc. nh ng nh, tnh ton v l i th so snh hi n h u

l ng xu t nh p kh u cng thay

nh h ng m r ng thng m i t do

ngnh m Vi t Nam c l i th so snh hi n h u. Ngay c trong quan h thng m i v i Trung Qu c v ASEAN, n u v n d ng kho lo cng c thu quan (vi c c t gi m thu quan) th Vi t Nam s c l i. Vi c v n d ng RCA v GTAP k trn vo nh gi vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t Vi t Nam g i r ng, Vi t Nam c th ho thng m i v i cc n c ny. S d ng GTAP nh gi tc ng c a EHP ch l m t v d v vi c c l i hn n u tng t c l trnh t do nh ng ngnh m Vi t Nam c l i th so snh hi n h u so

101

ng d ng GTAP vo phn tch chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam. Ngay trong vi c nh gi EHP, ngoi vi c xem xt s thay s d ng hon ton c th xem xt s thay GTAP c th s d ng phn tch nh ng quy t i v thu , ng i n chnh sch i c a cc bi n s khc. Tng t , nh lin quan

thng m i qu c t nh cam k t qu c t hay th m ch c ph n ng chnh sch t cc qu c gia khc trn th gi i. Tm l i, s d ng khung phn tch nu ra trong chng u tin, chng 2

xem xt chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam trn c ba n i dung (nh n th c v m i quan h gi a t do ho thng m i v b o h m u d ch trong qu trnh hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam; vi c s d ng cc cng c c a chnh sch thng m i qu c t ; v ph i h p hon thi n chnh sch thng m i qu c t ). Nh n th c v m i quan h gi a t do ho thng m i v b o h m u d ch chuy n t thay th nh p kh u sang h ng vo xu t kh u. Chnh sch thng m i qu c t cha c s d ng nh m t h th ng, thi u s k t h p m t c quan ng b gi a cc ngnh lin quan, v thi u u m i ph i h p ton b qu trnh hon thi n h th ng ny. Cc

cng c phi thu quan cha c th ng k, theo di m t cch th ng xuyn v do cc c quan khc nhau qu n l. Vi c s d ng cc cng c thu quan v phi thu quan m t cch linh ho t v a ph h p v i cc cam k t qu c t , v a m b o v i m c tiu pht tri n cc ngnh trong n c cn b tch r i. Vi c ph i h p hon thi n chnh sch thng m i qu c t cn cha khai thc c h t ti m nng xu t kh u c a khu v c FDI cng nh nng cao nng l c c nh tranh cc ngnh ch t o.

102

CHNG 3. QUAN I M V GI I PHP TI P T C HON THI N CHNH SCH THNG M I QU C T C A VI T NAM TRONG I U KI N H I NH P KINH T QU C T

Trn c s l lu n v th c ti n

cc chng tr c, chng ny t p trung

xu t cc quan i m v gi i php hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam. Ph n 3.1 r sot b i c nh h i nh p kinh t qu c t c a Vi t Nam trong th i gian t i. Ph n 3.2 a ra cc quan i m ti p t c hon thi n chnh sch thng m i qu c t trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t . Ph n 3.3 trnh by cc gi i php ti p t c hon thi n chnh sch thng m i qu c t . Cc gi i php c xu t theo n i dung c a cng vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t ( a ra trong chng 1). Cc n i dung c trnh by trong m i gi i php g m c tnh c n thi t, n i dung c a gi i php, php. a ch p d ng, v i u ki n th c hi n gi i

3.1. B i c nh h i nh p kinh t qu c t c a Vi t Nam trong th i gian t i Vi t Nam c ng t m c tiu pht tri n kinh t nhanh, b n v ng nh l v c b n tr

thnh qu c gia cng nghi p ho vo nm 2020. Thc u t c xc h i nh p kinh t qu c t T t c cc y u t ny tc t c a Vi t Nam.

y xu t kh u v tng

ng l c tng tr ng kinh t . Bn c nh ,

c nhn nh n l m t y u t c a s pht tri n. ng t i vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c

Cc l ch trnh cam k t m Vi t Nam ang v s tham gia bao g m l ch trnh th c hi n chng trnh AFTA v chng trnh ASEAN m r ng (Trung Qu c, Hn Qu c, Nh t B n), l ch trnh th c hi n APEC, l ch trnh th c hi n

103

Hi p

nh Thng m i Vi t Nam Hoa K, l ch trnh th c hi n cam k t trong

WTO. Khi tham gia v th c hi n h i nh p kinh t qu c t , Vi t Nam ph i m b o tun th cc l ch trnh nh: c t gi m thu quan xu ng m c 0% vo nm 2015 v ch m nh t l vo nm 2018 trong ASEAN; chuy n ph m t danh m c ny sang danh m c khc (trong ASEAN); t i cc s n do ho i

thng m i trong APEC vo nm 2020; t do ho thng m i hng ho v i Hoa K vo nm 2008 (trong khun kh Hi p Hoa K); l ch trnh m c a th tr ng trong khun kh WTO. Khi tr thnh m t thnh vin chnh th c c a WTO, cc v n

nh thng m i Vi t Nam

h u WTO

s yu c u Vi t Nam ti p t c th c hi n hon thi n chnh sch thng m i qu c t m t cch nh t qun. WTO r sot chnh sch thng m i qu c t theo th ch (c quan ho ch nh v hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a ng tr c ti p t i nh p kh u v cc cng c tc m t qu c gia), cc cng c tc

ng tr c ti p t i xu t kh u. WTO cng r sot chnh sch thng m i qu c t c a cc qu c gia theo ngnh hng. M c d, khung phn tch chnh sch thng m i qu c t (nu ra trong Chng 1) khng thay quy t (c v n i dung v cch th c) s thay ng t k t qu Nam c th tri n i song m c gi i i. Vi t Nam s tr c ti p ch u tc

c a vng m phn Doha. Vi c cc n c pht tri n s d ng

nh ng bi n php k thu t v hnh chnh v n l m t th c t . Tuy nhin, Vi t c h ng l i t cc yu c u th c thi c a cc n c ang pht nh nng nghi p, d t may, ix c bi t nh hon thi n i v i cc n c pht tri n v cc v n

ch ng bn ph gi, bi n php ki m d ch v v sinh th c v t, v i cc n n kinh t nh . Bn c nh , Vi t Nam ph i xc chnh sch m nh m hn n a b i v cc n c pht tri n, Canada v EU, ang thc v n y cc thnh vin mau chng

c bi t l Hoa K, t tho thu n v ba

Singapore v t o thu n l i cho thng m i ( u t, c nh tranh, mua

s m c a chnh ph ). M t s thnh vin c a WTO (Nh t B n, Singapore, Thi

104

Lan) ang s d ng cc hi p t c23.

nh thng m i song phng nh l bi n php

thm nh p th tr ng khi m cc tho thu n a phng c chi u h ng b

H i nh p kinh t qu c t khng th tch r i vi c th c hi n cc m c tiu pht tri n kinh t x h i c a Vi t Nam. Cc m c tiu ny c B K ho ch v u t d th o trong K ho ch pht tri n kinh t x h i 5 nm 2006-2010, y tng tr ng kinh t , s m a n c ta ra kh i tnh tr ng km pht i s ng v t ch t, vn ho v tinh th n c a nhn y nhanh cng nghi p ho, hi n i ho v t ng nh chnh tr v tr t t , an ton trong nu r m c tiu t ng qut c a k ho ch 5 nm 2006-2010 l nhanh t c tri n,

t c b c chuy n bi n quan tr ng theo h ng pht tri n nhanh v

b n v ng. C i thi n r rng dn. T o c n n t ng x h i. B o v v ng ch c t [8, tr.63]. Vi c

b c pht tri n kinh t tri th c. Gi v ng n

c l p, ch quy n, ton v n lnh th v an ninh

qu c gia. Nng cao v th c a Vi t Nam trong khu v c v trn tr ng qu c nh h ng pht tri n 19 ngnh v lnh v c c nu ra th t u tin s ti p t c l v n c n gi i quy t i v nh n th c v chnh ng doanh nghi p. Cc trong b n d th o. 24 V n

trong th i gian t i. H u WTO s t o ra nh ng thay sch c a cc c quan qu n l nh n c v c ng

doanh nghi p n c ngoi s tham gia vo th tr ng Vi t Nam nhi u hn v cc doanh nghi p Vi t Nam s vn ra th tr ng th gi i m nh m hn.

23

Ba v n ny c bi t n nh cc v n Singapore v cc n c pht tri n xu t t i H i ngh B tr ng WTO t ch c t i Singapore vo thng 12 nm 1996. 24 19 lnh v c ny bao g m pht tri n nng nghi p, xy d ng nng thn m i v nng cao i s ng nng dn; pht tri n cng nghi p, th c hi n m c tiu cng nghi p ho, hi n i ho; pht tri n cc ngnh d ch v ; ho t ng xu t nh p kh u v h i nh p kinh t qu c t ; gio d c, o t o, pht tri n ngu n nhn l c; khoa h c v cng ngh ; ti nguyn mi tr ng v pht tri n b n v ng; dn s v k ho ch ho gia nh; lao ng, gi i quy t vi c lm; cng tc xo i gi m ngho, khuy n khch lm giu h p php, chnh sch v i ng i c cng, pht tri n m ng l i an sinh x h i; cng tc b o v , chm sc v nng cao s c kho nhn dn; pht tri n vn ho, thng tin-n n t ng c a tinh th n x h i; pht tri n th d c th thao; nng cao i s ng c a ng bo dn t c t ng i; th c hi n chnh sch tn tr ng v b o m quy n t do tn ng ng; th c hi n bnh ng v gi i, nng cao v th c a ph n v b o v quy n l i c a tr em; pht tri n thanh nin Vi t Nam; phng ch ng cc t n n x h i; tng c ng ti m l c qu c phng an ninh k t h p v i pht tri n kinh t - x h i. [8]

105

3.2. Quan i m ti p t c hon thi n chnh sch thng m i qu c t trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t Quan i m v hon thi n chnh sch thng m i qu c t trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t c n bao g m nh ng n i dung sau: M t l, vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t ph i ch ng g n li n v i m c tiu cng nghi p ho v t n c. Chnh sch thng m i cc m c tiu pht tri n kinh t x h i c a x h i c a t n c. Ho t

qu c t l m t b ph n khng th tch r i trong h th ng chnh sch kinh t ng xu t nh p kh u v h i nh p kinh t qu c t ch l m t trong 19 nh h ng v pht tri n cc lnh v c, ngnh t i Vi t c bi t l chnh sch cng

Nam. Vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t do ph i c g n k t ch t ch v i cc chnh sch kinh t - x h i, nghi p. Vi c ch v c vi c huy cc hng lo t cc v n ng hon thi n chnh sch thng m i qu c t lin quan t i nh nh n th c, trch nhi m c a cc bn lin quan; ng hon nh n th c v m i quan h gi a ng v s d ng cc ngu n l c c n thi t. Vi c ch

thi n chnh sch thng m i qu c t th hi n

t do ho thng m i v b o h m u d ch trong qu trnh hon thi n chnh sch thng m i qu c t cho ph h p v i b i c nh c a Vi t Nam; hon thi n cc cng c thu quan v phi thu quan cho t ng ngnh, t ng lnh v c, t ng hng ho c th , v ch ch ng t ch c ph i h p hon thi n chnh sch. Vi c vi c ch trong cc xu t cch th c gi i quy t cc v n ng hon thi n chnh sch thng m i qu c t cn th hi n ng a ra cc n i dung v tham gia. Nh n th c c a lnh nhn v cc chng trnh hnh

quan h song phng v trong cc t ch c khu v c v qu c t m Vi t Nam o v cc c p th c thi c th hi n b ng t m ng. Cc chng trnh hnh ng v hon

thi n chnh sch thng m i qu c t cng c n c g n ch t ch v i cc ngu n l c v trang thi t b , ti chnh, v con ng i.

106

Hai l, vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t l m t trong cc ho t ng gp ph n y m nh tng tr ng kinh t v chuy n d ch c c u kinh t c a Vi t Nam. Thng qua vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t , cc doanh nghi p Vi t Nam s gia tng kh nng ti p c n th tr ng v kh nng c nh tranh trn th tr ng th gi i. Bn c nh , vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t s t o i u ki n tng c ng g n k t s ph i h p gi a cc c p, cc ngnh v c ng ng doanh nghi p. Vi c chuy n d ch c c u xu t kh u theo h ng gia tng xu t kh u nh ng m t hng ch bi n, ch t o v nh ng m t hng c gi tr gia tng cao v vi c qu n l nh p kh u (ki m ch nh p siu) s gp ph n tng tr ng kinh t v chuy n d ch c c u kinh t c a Vi t Nam. Ba l, vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t ph i m b o tun

th cc nguyn t c chung, th c hi n quy n l i v ngha v thnh vin c a cc t ch c khu v c v qu c t m Vi t Nam tham gia nhng khng b bu c trong m t l ch trnh nh t (i) khng phn bi t nh. Vi t Nam ph i m b o tun th cc nguyn t c nh i x thng qua th c hi n quy ch t i hu qu c (MFN)

v nguyn t c i ng qu c gia (NT); (ii) nguyn t c v thng m i t do hn (ngy cng gi m d n cc bi n php can thi p vo thng m i); (iii) nguyn t c v tnh c th d on v m b o minh b ch ho qu trnh thi t k v th c thi chnh sch; (iv) m b o c nh tranh cng b ng; (v) khuy n khch pht

tri n v c i cch kinh t [1, tr.17-20]. Cc quy n l i v thm nh p th tr ng, tham gia m phn v cc ngha v nh m c a th tr ng, bo co tnh hnh th c hi n c t gi m cc bi n php can thi p vo thng m i, u t c n ph i mb o c th c hi n. Vi t Nam ph i i u ch nh chnh sch cho ph h p v i lu t chi chung trong cc t ch c . Vi c qun tri t quan i m ny s p ng yu c u c a cc t ch c khu v c, qu c t v ch cc c h i t h i nh p kinh t qu c t . Vi c m phn thay ng t n d ng c i hon ton l ch

107

trnh th c hi n cam k t l i u khng nn lm v kh c th Vi t Nam c n xc c quy n ch khun kh nh t c th ). nh thi ng

c ch p nh n.

tun th nhng khng b bu c trong cc l ch

trnh th c hi n b i v nh ng m c th i gian l m c tiu chung v cc qu c gia xu t vi c c t gi m cc hng ro thu quan v phi thu quan t i cc cu c m phn cng nh c nh ng linh ho t trong m t nh khi th c hi n (l trnh cho t ng m t hng, t ng lnh v c

B n l, vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t ph i tham gia c a khng ch cc c quan qu n l nh n c (ho ch chnh sch) m c cc l nh n c, c ng i t ng khc nh c ng

mb os

nh v th c thi

ng doanh nghi p (cc hi p

h i, cc doanh nghi p) v gi i nghin c u. S tham gia c a cc c quan qu n ng doanh nghi p, v gi i nghin c u th hi n b ng vi c chia x trch nhi m, ngu n l c v l i ch trong vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t . N i dung hon thi n chnh sch thng m i qu c t ( c nu ra trn) bao g m hon thi n cch ti p c n chnh sch thng m i qu c t ; hon thi n cc cng c c a chnh sch thng m i qu c t ; tng c ng lin k t thng m i cng nghi p v ph i h p hon thi n chnh sch thng m i qu c t . Cc c quan qu n l nh n c v c ng ng doanh nghi p ph i chia x trch nhi m v ngu n l c trong qu trnh ny. Vi c chia x trch nhi m, ngu n l c v l i ch c th nh th no gi a cc bn c n c lm r trong qu trnh hon thi n chnh sch. Nm l, vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t ph i m b o khai

thc c l i th c a n c i sau trong h i nh p kinh t qu c t . Vi t Nam tr thnh thnh vin chnh th c c a ASEAN vo nm 1995, thnh vin chnh th c c a APEC vo nm 1998, k Hi p nh thng m i Vi t Nam Hoa K nh Chng trnh u i thu vo nm 2000 v hy v ng tr thnh thnh vin c a WTO vo nm 2006. ASEAN c thnh l p vo nm 1967 v Hi p

108

quan c hi u l c chung (CEPT) c k vo thng 1 nm 1992. APEC c thnh l p vo nm 1993. WTO c thnh l p vo nm 1995 nhng ti n thn c a WTO l GATT ho t ng t nm 1947. So v i cc n c khu v c ng th Vi t Nam l n c i sau trong h i nh p kinh t qu c t . L n c i sau, Vi t Nam v a b t l i (b qua nh ng c h i trong qu kh ) nhng cng v a c l i (rt kinh nghi m t qu kh v khai thc c cc c h i ang t i). m b o khai thc l i th c a n c i sau, cc qu c gia ph i c nh ng chu n b v m t tinh th n nh t tin l khai thc t t cc l i th c a n c i sau, thay i nh n th c v cch th c hon thi n chnh sch thng m i qu c t bn lin quan hi n n vi c ho ch cc nh v th c hi n chnh sch. L i th ny th c h ng t vi c m r ng h p tc song

vi c c rt kinh nghi m trong hon thi n chnh sch v khai thc cc

u i m Vi t Nam c th

phng, tham gia cc t ch c khu v c v qu c t . Vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t i h i cc nh ho ch nh

chnh sch kh nng phn tch, nh gi cc c h i th tr ng, nh gi i m m nh v i m y u c a qu c gia mnh trong m i quan h v i cc qu c gia khc. Cc ph n ti p theo s xu t cc gi i php hon thi n chnh sch cc ph n tr c. tng tnh thng m i qu c t c a Vi t Nam trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t d a trn l lu n v th c tr ng phn tch ph n 4.3, nh ng phn tch v bi n php 2006 c tham kh o v i chi u [8]. khoa h c, tnh th c ti n v tnh m i trong vi c xu t cc gi i php trong n pht tri n xu t

xu t trong

kh u giai o n 2006-2010 do B Thng m i so n th o vo thng 2 nm n ny g m b n ph n: Ph n 1 nh nh h ng pht gi tnh hnh xu t kh u giai o n 2001-2005. Ph n 2 a ra

tri n xu t kh u giai o n 2006-201025. Ph n 3 a ra cc gi i php ch y u

25

n a ra nh h ng xu t kh u theo m t hng v theo th tr ng. Thng m i hng ho c chia thnh 3 nhm: (i) nhm hng c kh nng gia tng kh i l ng xu t kh u (d t may, giy dp, i n t v linh

109

th c hi n

n26. Ph n 4 t p trung vo cc m c tiu v gi i php th c hi n

cho nm 2006. 3.3. Gi i php ti p t c hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t 3.3.1. Tng tnh th ng nh t trong nh n th c v gi i quy t m i quan h gi a t do ho thng m i v b o h m u d ch Vi c tng tnh th ng nh t trong nh n th c v gi i quy t m i quan h gi a t do ho thng m i v b o h m u d ch v chnh sch thng m i qu c t l cng vi c lin quan cc c quan lin quan, v B Thng m i). Ngh quy t 07 c a Ban ch p hnh trung ng ng ngy 27 thng 1 nm n s ch oc a ng, Chnh ph v s th c thi c a c bi t l cc b ngnh (tr c ti p l B Cng nghi p

2001 a ra r t r rng quan i m v h i nh p kinh t qu c t c a Vi t Nam. V m t l thuy t, Vi t Nam khng c n thi t ph i gi i quy t cc v n lin quan n nh n th c h i nh p kinh t qu c t . Tuy nhin, b t c p th hi n n hai hi n t ng. M t l s trong qu trnh th c hi n l cch hi u v h i nh p kinh t qu c t c a Vi t Nam cn cha th ng nh t. Th c t ny d n ch n ch trong quy t nh lin quan ch c qu c t . Hai l a ra cc quy t n cam k t c a Vi t Nam trong cc t nh chnh sch khng nh t qun

ki n my tnh, i n gia d ng, s n ph m c kh, s n ph m nh a, s n ph m g , hng th cng m ngh , dy i n v cp i n, xe p v ph tng xe p; (ii) nhm hng c n nng cao gi tr gia tng tng kim ng ch xu t kh u (thu s n, g o, c ph, rau qu , cao su, h t tiu, h t i u, ch); v (iii) nhm hng xu t kh u m i ( ng tu, thp, v cc s n ph m t gang thp, my bi n th v ng c i n, gi y ba v s n ph m t gi y ba, ti xch vali m d, ho ch t ho m ph m ch t t y r a, sm l p t xe my. 26 Nhm cc gi i php bao g m (i) cc gi i php chung cho Nh n c ( i m i c ch chnh sch, cng tc xc ti n thng m i, c ng c k t c u h t ng ph c v xu t kh u, y m nh thu n l i ho thng m i, c i cch th t c hnh chnh; (ii) cc gi i php i v i hi p h i v doanh nghi p (chuyn nghi p ho, ch ng xc nh chi n l c, nng cao kh nng c nh tranh); (iii) cc gi i php i v i 11 nhm hng ( i n t v linh ki n my tnh; s n ph m nh a; s n ph m g ; th cng m ngh ; xe p v ph tng xe p; dy i n v cp i n; nhn i u; d t may v giy dp; thu s n; rau qu ; c ph). Nm bi n php t ch c th c hi n lin quan t i s ph i h p gi a B Thng m i v cc n v lin quan; cung c p thng tin; thnh l p H i ng xu t kh u qu c gia; n ring cho m t s m t hng tr ng i m; theo di v nh gi n.

110

(khng ch gi a cc c quan khc nhau m ngay c trong m t c quan). M t bi u hi n khc l di n gi i khc nhau c a tranh th ngo i l c v pht huy n i l c. Vi c gi i quy t m i quan h gi a t do ho v b o h m u d ch trong chnh sch thng m i qu c t l i cha c th ng nh t gi a cc c quan lin quan. Trong b i c nh h i nh p kinh t qu c t , B Ti chnh v B Thng m i ch ng a ra cc ngnh v l trnh h i nh p cc ngnh cho ph h p v i cc cam k t qu c t m Vi t Nam tham gia. Bn c nh , B Cng nghi p v cc b khc mong mu n tr gip cc doanh nghi p m mnh qu n l theo ngnh d c, c bi t l cc doanh nghi p thu c B . i u ny d n n nh ng quan i m v n l c khc nhau trong qu trnh th c hi n chnh sch thng m i qu c t . M c tiu c a chnh sch thng m i qu c t r rng l nh m vo ph c v cc m c tiu pht tri n kinh t x h i c a qu c gia nhng n u khng c s th ng nh t th nh ng di n gi i khc nhau s lm gi m tc c a chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam. th c hi n t t cng vi c ny, tr c h t, Chnh ph c n ch chnh sch thng m i qu c t . V n tr ng trong n c c n c ch o th ng ng tch c c

nh t m c tiu v phng php cng nghi p ho v phng php hon thi n y m nh xu t kh u v pht tri n th ng gi i quy t, trong ch r m c tiu v nh r rng

v tr c a chnh sch thng m i qu c t . Kinh nghi m c a Thi Lan, Malaysia, Trung Qu c v Hoa K cho th y cc qu c gia ny xc Chnh ph a ra trong m t vn b n nh h ng chnh sch. m c tiu v v tr c a Chnh sch thng m i qu c t . Hai n i dung ny c o n trch d n nh r m c tiu sau y v vai tr c a xu t kh u v nh p kh u v v tr c a chnh sch thng m i qu c t i v i n n kinh t Nh t B n

sau th chi n II c th l m t v d d n ch ng cho vi c xc

i v i m t qu c gia:

111

L m t

t n c c di n tch khng l n ... nhn dn chng ta khng th

t n t i ch m t ngy khng c nh p kh u .... N u khng d a vo thng m i, c s n xu t n i a l n cng n vi c lm s gi m st, v cc lu ng chu chuy n c a n n kinh t s gi m xu ng m t m c th p, do v y m c s ng s khng th c duy tr m t m c h p l [49, tr.421].

M c tiu ph h p nh t c a chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam l thc y xu t kh u v nng cao kh nng c nh tranh c a hng ho Vi t nh h ng chnh sch thng nh h ng chnh sch cng c n mb o Nam trn th tr ng th gi i (v trong n c). tin c a Chi n l c pht tri n kinh t x h i. bao g m cc v n vi c duy tr n th c t

m i qu c t c a Vi t Nam c n ch ra nh ng u tin chnh trong s nhi u u nh cch th c h tr cc ngnh h ng vo xu t kh u v nh cc chnh sch h tr . M c tiu thc y xu t kh u trn c bi t l i

cch th c h tr cc ngnh thay th nh p kh u v nh ng cam k t

t c s th ng nh t t cc b , ngnh ( c bi t cho cc ngnh a (thay th nh p kh u), l n i dung

h ng vo xu t kh u). M c tiu nng cao nng l c c nh tranh, v i cc ngnh h ng vo th tr ng n i

c n nhi u s ph i h p gi a cc b , ngnh. Cc gi i php ch y u v xu t nh p kh u hi n m i ch t p trung nhi u cho xu t kh u cn vi c nng cao nng l c c nh tranh cho cc ngnh thay th nh p kh u (thng qua chnh sch thng m i qu c t ) cha nh ng v n t c s th ng nh t gi a cc bn lin quan. Ch ng h n, nh cch i u ch nh bi u thu ngnh cng nghi p i n t , cch

i u ch nh bi u thu ngnh thp c n c a vo nh nh ng n i dung u tin trong vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam. T t c cc bi n php ny c n t trong m t h th ng c theo di, nh gi v i. i u ch nh cho ph h p v i nh ng thay i v i cc b ngnh,

c bi t l B Cng nghi p, B Thng m i, v B

Ti chnh, vi c th ng nh t v cch th c h tr doanh nghi p trong qu trnh h i nh p kinh t qu c t l cng vi c c n c th c hi n. Trong qu trnh

112

th c hi n cng vi c ny, s tham gia c a cc hi p h i, c ng ti p t c c c p su hn cc ph n sau c a chng ny.

ng doanh

nghi p v s ch tr c a m t c quan l h t s c c n thi t. Cc n i dung ny s

Sau khi gia nh p WTO, Vi t Nam ph i ti p t c s m t hng. K t qu tnh ton m ts nh h ng nh sau:

y m nh t do ho

thng m i (song phng, khu v c v a phng) v b o h c ch n l c m t Chng 2 cho th y Vi t Nam h ng l i t vi c m r ng ASEAN trong lnh v c rau c qu . K t qu tnh ton cng ch ra

- Xc

nh cc ngnh th c hi n c nh tranh v i cc qu c gia ASEAN c l p, khi th c hi n thng m i v i th gi i, i th c nh tranh tr c ti p v i nhau h uh t ng v ti nguyn thin nhin (Ph l c 12, 13

khc: N u xem xt m t cch ASEAN v Vi t Nam l nh ng cc nhm hng d i do v lao v 14). -

nh h ng l a ch n ngnh

thc

y m phn ASEAN m r ng:

N u xem xt

ng th i, Vi t Nam th hi n s v t tr i so v i ASEAN trong u c l i th v i th gi i (Ph l c 12).

19 ngnh m c ASEAN v Vi t Nam Qu c, cc nh ho ch

Khi m r ng ASEAN v i cc qu c gia nh Nh t B n, Trung Qu c, Hn nh chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam nn xem tnh ton RCA c a Vi t Nam v ASEAN v i cc qu c gia b n hng

xt xem ngnh no Vi t Nam s c l i hn khi Nh t B n, Trung Qu c v Hn Qu c m r ng th tr ng cho hng ha c a ASEAN. Nh ng ngnh c l a ch n nn l nh ng ngnh m Vi t Nam ang th hi n LTSSHH v KNCTHH so v i ASEAN cc th tr ng ti m nng ny. i tc chi n l c

Vi t Nam c n tranh th vi c m r ng ASEAN v i cc

m r ng xu t kh u cc s n ph m m Vi t Nam th hi n LTSSHH v KNCTHH so v i ASEAN khi th c hi n thng m i v i th gi i nhng l i

113

khng th hi n khi th c hi n thng m i n i b vng. L trnh CEPT cng khng qu quan tr ng i v i cc doanh nghi p xu t kh u c a Vi t Nam nh ng m t hng ny (Ph l c 14). nh h ng ngnh y m nh t do ho thng m i gi a ASEAN v th

gi i: Th tr ng t do hn s gip ch nhi u hn cho cc doanh nghi p xu t kh u Vi t Nam nh ng nhm hng m khi th c hi n thng m i v i ASEAN, Vi t Nam th hi n LTSSHH so v i th gi i (Ph l c 15). nh h ng nh ng ngnh m Vi t Nam nn k k t cc hi p nh song

phng v i cc qu c gia ngoi ASEAN: y l nh ng ngnh m Vi t Nam c LTSSHH trn th gi i nhng l i khng th hi n c LTSSHH so v i ASEAN khi th c hi n thng m i v i th gi i (Ph l c 12 v 13). C th l 7 m ngnh sau: cy tr ng v cc lo i cy tr ng khc (6); ch ph m t rau, qu , qu h ch ho c cc ph n khc c a cy (20); qu ng, x v tro (26); cao su v cc s n ph m b ng cao su (40); g v cc m t hng b ng g ; than t g (44); lng v v lng t ch bi n, cc s n ph m b ng lng v ho c lng t; hoa nhn t o; cc s n ph m lm t tc ng i (67); thi c v cc s n ph m b ng thi c (80). V i nh ng ngnh ny, vi c m r ng ASEAN s c l i nhi u hn cho cc qu c gia ASEAN khc. xm nh p th tr ng th gi i nh song phng nh ng m t hng ny, Vi t Nam nn k k t cc hi p hi p c l i hn cc qu c nh song phng cc

gia ASEAN khc ho c trong tr ng h p cc qu c gia ASEAN khc c cc nh song phng th Vi t Nam cng ph i k hi p hng ha Vi t Nam d dng xm nh p vo th tr ng th gi i hn ngnh ny. 3.3.2. Ti p t c hon thi n cc cng c c a chnh sch thng m i qu c t Ph n ny s thng m i qu c t xu t cc gi i php hon thi n cc cng c c a chnh sch c phn tch v nh gi Chng 2 trn c s k t

114

h p v i nh ng l lu n nu ra trong Chng 1. 3.3.2.1. Ti p t c minh b ch ha v v n d ng linh ho t cng c thu quan B Ti chnh c n v n d ng linh ho t bin thay ph h p v i cc nguyn t c v quy cc qu c gia c n th c hi n b o h VAT, thu tiu th c bi t, thay i thu t o s thu n l i ng

cho hng ha c a Vi t Nam. Vi c v n d ng linh ho t bi u thu l hnh

nh c a WTO. Trong khun kh WTO, i bin thu trong tr ng h p kh n c p, i u

n gi n thng qua thu . Vi c p d ng thu

thu ch ng tr c p v bn ph gi l khng vi ph m v i WTO. H th ng thu c a Vi t Nam ang c thay ny th hi n AFTA, hi p i theo h ng h i nh p kinh t qu c t . nh ng cam k t v th c hi n cam k t c a Vi t Nam trong nh thng m i Vi t Nam Hoa K, i u ch nh h th ng thu nh c a WTO,... cng nh nh ng thay c bi t c a t, quy i, i u nh chi ti t thi hnh

cho ph h p v i cc quy thu VAT). Tuy nhin, nh ng c n

ch nh thu gin ti p (thu tiu th

thu quan th c s l m t cng c c a chnh sch

thng m i qu c t trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t , Vi t Nam khng m b o s nghim tc trong th c hi n cc cam k t m cn ph i i v i hng ha nh p kh u bi t v n d ng linh ho t cng c ny. B Ti chnh c th xem xt v n d ng kinh nghi m c a Thi Lan nh p m c thu cao trong m t s tr ng h p kh n c p hay khi c yu c u t cc hi p h i, cc b ngnh khc. Ch ng h n, vi c v n d ng linh ho t bi u thu Vi t Nam, n u p d ng theo kinh nghi m c a Thi Lan, c th gi i quy t c nh ng v n nh p kh u thp km ch t l ng. Trn th c t , k t nm 1994, bi u thu xu t nh p kh u do B Thng m i m nh n tr ng trch xu t song vi c th c hi n do T ng c c H i quan ti n hnh. Theo ngnh d c, B Ti chnh l c quan c p trn c a T ng c c H i quan do vi c v n d ng linh ho t cng c thu quan nn do B Ti v

115

chnh ch

ng th c hi n. Hi n t i, ton b 123

i u c a Lu t c nh tranh c nh v vi c xu t cc i) c Qu c nh v vi c

hi u l c t ngy 1 thng 7 nm 2005 cha c quy

bi n php ny27. Ton b 324 i u c a Lu t Thng m i (s a h i thng qua ngy 14 thng 6 nm 2005 cng cha c quy xu t cc bi n php ny.

i u 22 trong Php l nh v ch ng tr c p hng ho

nh p kh u vo Vi t Nam do U ban Th ng v Qu c h i thng qua ngy 20 thng 8 nm 2004 cho php B tr ng B Thng m i c p d ng thu ch ng tr c p t m th i sau su mi ngy k t ngy c quy t nh i u tra i v i cc hng ho nh p kh u b khi u n i l c tr c p. Tuy nhin, cng vi c ti p theo lin quan t i vi c p d ng m c thu t m th i ny nh th no th cha c quy nh c th . Do , m b o th c hi n gi i php ny, B Thng m i v B Ti chnh c n ban hnh thng t lin b h ng d n cc hi p h i, doanh nghi p th c hi n. N i dung ban hnh trong thng t ny c n bao g m th t c v cc tnh hu ng m B Ti chnh ti n hnh i u ch nh kh n c p m t m c thu i v i m t hng nh t nh.

B Ti chnh, cc b ngnh v cc hi p h i ti p t c th c hi n minh b ch ha thng tin v c t gi m, i u ch nh thu v ph i h p v i c ng nghi p tng tnh d on c trong vi c i u ch nh thu . n i dung c u tin trong s cc gi i php ch y u ng doanh y l nh ng ng

y m nh ho t

xu t kh u c a Vi t Nam nu ra trong K ho ch pht tri n kinh t - x h i 5 nm 2006-2010 (x l t t m i quan h nh n c hi p h i doanh nghi p v hon thi n h th ng thu , ph). 28 Tr c h t, vi c c p nh t vn b n m i nh t

Chnh ph ban hnh Ngh nh 05/2006/N -CP v vi c thnh l p v quy nh ch c nng, nhi m v , quy n h n v c c u t ch c c a H i ng c nh tranh (Vietnam Competition Council). H i ng c nh tranh c ch c nng th c thi quy n l c nh n c c l p, c ch c nng x l cc hnh vi h n ch c nh tranh [20]. 28 ki n c a cc doanh nghi p t i Di n n doanh nghi p Vi t Nam (ho t ng th ng k tr c phin h p cc nh ti tr ) ngy 5 thng 5 nm 2006 l Chnh ph ti p t c minh b ch ho chnh sch h i nh p kinh t qu c t . ng ng nh Dng, Ph ch t ch Hi p h i doanh nghi p tr H N i, cho r ng Chnh ph c n ngay l p t c cng khai v l trnh, cc ti n chi ti t v gia nh p WTO. B t c m t quy t nh hay cam k t no v i cc n c i tc c n cng b cho doanh nghi p v cng chng t nh t tr c khi quy t nh 6 thng

27

116

v nh ng i u ch nh thu c n c ti p t c a ln cc trang web c a Qu c h i, B Ti chnh, B Thng m i, T ng c c H i quan v cc hi p h i. Ti p theo, vi c p d ng v i u ch nh cc lo i thu gin ti p nh thu tiu th bi t, thu l i nhu n c n c r sot c m b o ph c v m c tiu pht tri n

c a ngnh. Bn c nh , cng tc tuyn truy n cho vi c i u ch nh thu c n c quan tm. Cc hi p h i c n ng vai tr l c u n i gi a cc b ngnh v doanh nghi p trao m b o nguyn t c l y doanh nghi p lm trung tm trong qu trnh hon thi n cng c thu quan. Doanh nghi p c n c nh ng di n n i v i cc c quan lin quan v vi c i u ch nh thu khng ph i sau khi vi c i u ch nh th c hi n m c tr c v trong qu trnh ln k ho ch v th c hi n vi c i u ch nh. m b o th c hi n gi i php ny, cc hi p h i ph i ch cc di n n v hnh th c trao ng xu t

i v i B Ti chnh, B Thng m i, B

Cng nghi p v cc b ngnh lin quan. Cc b ngnh c n tch c c tham gia; m b o c phn cng trch nhi m cho cc b ph n lin quan; v ti n hnh theo di nh gi cng tc ph i h p ny. 3.3.2.2. S d ng m t cch h th ng m t s cng c phi thu quan B Thng m i nn l c quan ch tr h th ng ha cc bi n php ang c cc c quan khc nhau s d ng nh B K ho ch u t v B Ti chnh (mua s m c a chnh ph ), Ngn hng Pht tri n (tn d ng xu t kh u), cc b ngnh khc (cc bi n php hnh chnh). Bn c nh , B Thng m i c n ch trnh ph i h p v i B Ti chnh, cc b ngnh v c ng nghi p ch ng doanh ng tng c ng s d ng nhi u hn v s d ng c l a ch n m t

s cng c phi thu quan nh h n ng ch thu quan, cc kho n mua s m c a chnh ph , gi y php nh p kh u.
cng tham gia gp ki n [40].

117

Trong khun kh c a WTO, cc qu c gia thnh vin c quy n s d ng h n ng ch thu quan. B Thng m i c n xem xt s d ng nhi u hn cng c ny, c bi t khi tr thnh thnh vin c a WTO. S khc bi t gi a m c thu trong v ngoi h n ng ch r t l n (th ng l g p i). M t hng c p d ng h n ng ch thu quan l nh ng m t hng m qu c gia s d ng mong mu n b o h . Ch ng h n, theo cng b c a Nhm r sot chnh sch thng m i qu c t c a WTO [160 v 161] th Hoa K p d ng h n ng ch thu quan cho nhi u m t hng nng nghi p, thu s n v d t may. Thi Lan p d ng h n ng ch thu quan cho 23 nhm hng nng nghi p. S m t hng n m trong di n i u ch nh h n ng ch thu quan tng i l n (1,9% Hoa K v 1% Thi Lan). T t nhin, v i nh ng cam k t trong AFTA, h n ng ch thu quan s khng p d ng v i cc thnh vin ASEAN. Do , khi p d ng cng c ny, Vi t Nam nn l a ch n nh ng ngnh m Vi t Nam c l i th so snh hi n h u v kh nng c nh tranh trong ASEAN nhng khng c l i th so snh hi n h u v kh nng c nh tranh khi th c hi n thng m i v i th gi i. Trn c s nh ng tnh ton Chng 2, chng ta th y nh ng ngnh ny khng nhi u. Vi c tng c ng s d ng cng c h n ng ch thu quan trong khun kh k t h p chnh sch thng m i thng m i qu c t v chnh sch ngnh s bi n cng c ny thnh m t bi n php h u hi u c a chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t . Cc ngnh c th tng c ng s d ng cng c ny theo m HS 2 s l ngnh 11 (cc s n ph m xay xt; malt; tinh b t; inulin; gluten ma), 12 (h t v qu c d u; cc lo i ng c c; h t v qu khc; cy cng nghi p ho c cy d c li u; rm, r v cy lm th c n gia sc), 25 (mu i; lu hunh; thp, t v ; th ch cao, vi v xi nh s d ng mng), 81 (cc s n ph m t g m kim lo i v kim lo i c b n khc ngoi s t, ng, niken, nhm, ch, k m, thi c). Tuy nhin, vi c quy t h n ng ch thu quan cho m t hng no khng th ch ph thu c vo m t tnh

118

ton v l i th so snh hi n h u n gi n (nh Chng 2) b i v ch s ny ch mang tnh tham kh o v cha ph n nh Do , khi quy t y vi c gia tng hay ki m ch t do ho, y u t chnh sch c a cc chnh ph hay n l c c a doanh nghi p. nh l a ch n m t hng th c hi n p d ng h n ng ch thu quan, B Thng m i cng c n d a trn phng php chuyn gia v th c hi n l y ki n t doanh nghi p trong ngnh. M t th c t Vi t Nam l ngy cng h n ch s d ng gi y php nh p nh ny khng nh c a WTO v cc cam k t qu c t m Vi t Nam

kh u v l nh c m nh p kh u. L do c a ra l cc quy ph h p v i cc quy

tham gia. Tuy nhin, kinh nghi m th gi i cho th y khng qu c gia no b hon ton hai cng c ny. Malaysia th m ch tng c ng vi c c p gi y php nh p kh u khi tr thnh thnh vin c a WTO. Vi t Nam khng nn v n d ng kinh nghi m tng c ng ny c a Malaysia nhng cng khng nn lo i b hon ton vi c c p gi y php nh p kh u, c bi t l khi Vi t Nam c n ti p t c b o h m t s ngnh trong n c. Cc m t hng nn c p d ng gi y php nh p kh u v l nh c m nh p kh u bao g m m t s m t hng nguyn v t li u nh thp xy d ng v tiu dng nh hoa qu , th c ph m, chi tr em.

Cc thnh vin c a WTO v n d ng vi c s d ng gi y php v l nh c m v i nhi u l do nh b o v ngnh cng nghi p, b o v s c kho , mi tr ng, b o v l i ch c a ng i tiu dng, b o v cc di s n v truy n th ng vn ho. s d ng hi u qu vi c c p gi y php nh p kh u, B Thng m i c n ph i h p v i B Cng nghi p, cc b chuyn ngnh, v c ng ng doanh nghi p. Bn c nh , Vi t Nam c th xem xt kinh nghi m c a Thi Lan v vi c t m th i c m nh p kh u m t m t hng khi hng ho nh p kh u c nh tranh gay g t v i hng ho trong n c. h i v c ng ngh v t m th i c m vi c nh p kh u c n thi t ph i d a trn yu c u a ra t cc b , c quan ngang b chuyn ngnh, hi p ng doanh nghi p. Cc b ngnh, hi p h i doanh nghi p v cc

119

doanh nghi p c th v n d ng tri t tranh. Hai v n nh ny.

cc quy

nh trong Php l nh ch ng nh c n thi t cho cc

bn ph gi hng ho nh p kh u vo Vi t Nam, Lu t Thng m i, Lu t c nh c n gi i quy t l b sung nh ng quy vn b n quy ph m php lu t c v h ng d n vi c v n d ng nh ng quy

Cc bi n php khuy n khch xu t kh u nh chnh sch tn d ng h tr xu t kh u, chnh sch th ng kim ng ch, th ng thnh tch ang c s a i t i Vi t Nam trong th i gian v a qua cho ph h p v i cc quy quan n tr c p xu t kh u v thng m i lin quan n yu c u c a i tc trong qu trnh m phn gia nh p WTO. Hi p nh lin nh tr u t (TRIMs) v

c p v cc bi n php

i khng trong khun kh WTO phn lo i tr c p xu t ); tr c p khng th b ki n

kh u thnh ba lo i: tr c p b c m (tr c p n

(tr c p n xanh); v tr c p c th b ki n (tr c p n vng)29. Chnh sch v h tr li su t, th ng xu t kh u thu c lo i tr c p b c m trong khun kh WTO nn trong tng lai khng th ti p t c p d ng. Vi c h tr cc ho t ng thng m i (xc ti n thng m i) c coi l cc lo i tr c p n vng. Tuy nhin, khi tr thnh thnh vin c a WTO, Vi t Nam c th ch pht tri n c GNP bnh qun c h ng u i (ti p t c duy tr cc khuy n khch xu t kh u) v l n c ang u ng i d i 1000 la M m t nm. Ch

u i s hu b v i m t m t hng no s hu b khi kim ng ch xu t kh u m t hng c c coi l c kh nng c nh tranh xu t kh u, c th l th ph n chi m t nh t 3,25% thng m i th gi i trong hai nm lin ti p [13]. Ch ng h n, ngnh d t may ph i ch p nh n vi c hu b quy tr t B Ti chnh nh nh n h pht tri n ngnh trong qu trnh m phn song

29

Cc bi n php v mi n thu , hon thu , v chnh sch thu ht FDI cng c WTO i u ch nh trong Hi p nh ny.

120

phng v i Hoa K v vi c gia nh p WTO c a Vi t Nam. Trn th c t , nh ng kho n h tr xc ti n thng m i c l y t ngu n ti n do doanh nghi p n p ph quota hng nm30 [94]. Nh ng quy khng c quy Lu t nh v mua s m c a Chnh ph c n c xem nh m t cng nh v mua s m c a Chnh ph m nh ng quy u th u. Vi c a cc quy nh ny c

c c a chnh sch thng m i qu c t . Lu t Thng m i c a Vi t Nam hi n th hi n trong Lu t nh v mua s m vo trong

u th u hon ton ph h p v i th c ti n thng m i qu c t . Trong nh v mua s m c a Chnh ph s b coi l hng i x gi a hng ho trong n c v i v i cc n c ang th c hi n cng nghi p

khun kh WTO, cc quy

ro phi thu quan n u t o ra s phn bi t hng ho nh p kh u. Tuy nhin, ho, cc quy

nh v mua s m c a Chnh ph c th l m t cng c t t nh v mua s m c a Chnh ph song nh cho cc nh s n xu t trong nh v mua nh c a Lu t nh

Chnh ph h tr khu v c s n xu t trong n c. Hoa K i tin phong trong vi c ku g i minh b ch ho cc quy cng cho php dnh m t bin u tin nh t

n c so v i cc nh s n xu t n c ngoi. Vi c s d ng cc quy c n th hi n trn hai n i dung. M t l, th c hi n t t cc quy u th u, trong nh ny. Hai l, Chnh ph kh ng vin c a WTO. Cc quy

s m c a Chnh ph nh l m t cng c c a chnh sch thng m i qu c t c bi t ch t i vi c th c hi n minh b ch ho cc quy nh t m th i cha tham gia vo Hi p

mua s m Chnh ph trong khun kh WTO khi Vi t Nam tr thnh thnh nh v mua s m c a Chnh ph hi n tun th

Theo Quy t nh 55, vi c huy ng v n cho ngnh d t may l 35 ngn t ng trong giai o n 2001-2005 v 30 ngn t ng trong giai o n 2006-2010 (t ng c ng tng ng 4 t la M ). y l cc kho n huy ng ch y u t cc ngu n v n t nhn v u t n c ngoi. Cc kho n vay u i t Qu h tr pht tri n (th i gian v li su t) trong giai o n 2002-2005 c a c ngnh d t may l 1.900 t ng (tng ng 118 tri u la M ). V cc bi n php h tr xc ti n thng m i, cc doanh nghi p trong ngnh d t may n p kho ng 290 t ng ph quota nhng m i ch c h tr l i 19 t ng trong giai o n 2003-2005. Th ng xu t kh u trong cng th i k l 8 t ng, m t con s r t nh b v khng th c coi l tr c p [94]

30

121

tng nhin,

i t t Lu t s d ng c

u th u cng nh cc quy

nh khc c a Nh n c. Tuy

nh h ng, lin b (B Thng m i, B Cng nghi p,

B K ho ch v

u t) c n th c hi n cc bi n php qun tri t, tuyn truy n

thng qua cc l p o t o, b i d ng ki n th c v h i nh p kinh t qu c t (dnh cho cn b qu n l v doanh nghi p) v thng qua cc bi n php khc (di n n trao i, h i th o). i t ng ch tr chng trnh xc ti n

B Thng m i nn m r ng nghi p c v n

thng m i tr ng i m qu c gia bao g m c doanh nghi p t nhn, doanh u t n c ngoi. Vi c Th t ng Chnh ph ban hnh Quy t nh s 279/2005/QQ -TTg ngy 3 thng 11 nm 2005 v xy d ng v th c hi n Chng trnh xc ti n thng m i qu c gia giai o n 2006-2010 l m t ng thi tch c c. Vi c th c thi quy nh ny s t o i u ki n cho doanh nghi p Vi t Nam v thng tin cng nh m t s chi ph trong nghin c u th tr ng n c ngoi. Hi n t i, cc n v ch tr chng trnh bao g m: cc t ch c xc ti n thng m i Chnh ph thu c cc b , c quan ngang b ; cc t ch c phi chnh ph ; cc Hi p h i ngnh hng, Phng Thng m i v Cng nghi p Vi t Nam, H i cc nh doanh nghi p tr Vi t Nam; T ng cng ty ngnh hng (trong tr ng h p ngnh hng khng c hi p h i) [82, tr.3]. Quy t nh ny cng nu r r ng: vi c th c hi n chng trnh nh m mang l i ng doanh nghi p, khng nh m m c ch l i nhu n. Tuy nh nh trn s h n ch s tham gia c a c ng ng. V m t nguyn t c, hai quy ng doanh mb o nh ny l i ch cho c ng nhin, hai quy

nghi p v hi u qu ho t

vi c s d ng hi u qu ngu n v n c a Chnh ph vo xc ti n thng m i song cha th c s ph h p v i th c ti n Vi t Nam. Trong m t s ngnh hng, cc hi p h i ho t ng r t t t nhng cng c nh ng ngnh hng vai tr c a hi p h i r t m nh t. M t s doanh nghi p Vi t Nam, v m c ch lu di c a cng ty ho c v l i nhu n, c th s d ng t t ngu n ti chnh ny c a Chnh

122

ph nghi p.

th c hi n cc chng trnh m Chnh ph

ra nh m h tr doanh

i u ny cng ph h p v i ch trng c a Chnh ph v khuy n

khch s tham gia c a cc thnh ph n kinh t ni chung v s tham gia c a cc thnh ph n kinh t vo cng tc xc ti n thng m i ni ring31. Tuy nhin, th c t l cc chng trnh xc ti n thng m i s d ng ngu n v n nh n c m i ch do kh i nh n c th c hi n m cha m r ng vi c th c hi n cho cc i t ng ngoi khu v c nh n c. C s i t ng l a ch n ng i nh th c hi n l b n k ho ch do cc xu t v kh nng th c hi n k

ho ch. U ban qu c gia v h p tc kinh t qu c t v B Thng m i s

gi vi c th c hi n chng trnh theo m t trnh t , th t c v tiu ch th ng nh t. N u tri n khai theo cch ny, B Thng m i, cc S Thng m i cc t nh, v cc hi p h i s cng b m c tiu v cc ph m vi d ki n c a cng tc xc ti n thng m i t i cc doanh nghi p, t ch c, c nhn thu c m i thnh ph n kinh t . trnh cc v n trnh th t thot nhng cng trnh t o cc th t c phi n h ng k, trnh by k ho ch, gi i u ra c a lin quan v cc tiu ch nh gi c n c tun th nghim trong tri n khai th c hi n, cc th t c v

ng t. Cc tiu ch nn c xem xt (theo th t quan tr ng) l (i) th o); (ii) cc tc

b n k ho ch (h i ch , website, bo co th tr ng, cc kho o t o, h i ng d ki n (s l ng doanh nghi p thm nh p c vo th tr ng m i, s l ng doanh nghi p m r ng th tr ng, nng l c c a cn b nhn vin, nng l c c nh tranh c a ngnh ...); (iii) s l ng doanh nghi p c h ng l i t chng trnh; (iv) nng l c th c hi n c a t ch c. Bn c nh , cng tc theo di vi c th c hi n cng nh th ng xuyn rt kinh nghi m c n c a vo nh m t n i dung ho t ng b t bu c c a t t c cc

31

i u ny cng c th hi n trong ph n cc gi i php ch y u th c hi n n Pht tri n xu t kh u giai o n 2006-2010 do B Thng m i d th o, theo khuy n khch cc thnh ph n kinh t tham gia cung c p d ch v xc ti n thng m i xo b d n tnh tr ng cc doanh nghi p trng ch vo kinh ph v nh ng chng trnh xc ti n thng m i c a Nh n c [12, tr.50]

123

doanh nghi p, t ch c v c nhn tham gia vo chng trnh xc ti n thng m i tr ng i m. 3.3.2.3. Hon thi n h th ng thng tin v th tr ng, ngnh hng v ro c n thng m i y v d truy c p

y l cng vi c khng ch c a B Thng m i m c cc b ngnh khc v c bi t l cc hi p h i ngnh hng. Vi t Nam ph i s n sng ng u v i cc tranh ch p thng m i. Vi t Nam khng th trnh kh i vi c tham gia vo cc tranh ch p thng m i nh tr c p, ch ng bn ph gi, bin tnh thu ,... khi gia tng h i nh p kinh t qu c t . Bn c nh , cc tranh ch p thng m i cn c s d ng nh m t ph n trong s cc cng c gy nh h ng chnh tr t cc n c l n. Trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t , doanh nghi p, cc hi p h i v cc b ngnh k trn c n c k ho ch s n sng ng tc u v i cc tranh ch p lin quan n thng m i nh ch ng tr c p ch ng gi m thi u hay ch ng bn ph gi. Vi t Nam c n lm nhi u vi c v ch

ng tiu c c c a cc tranh ch p ny. B Thng m i a ra bi n php ng nghin c u cc c ch gi i quy t tranh ch p trong khun kh

ASEAN, WTO [12, tr.49]. Tuy nhin, vi c ch php thc ng nghin c u ny m i ch l m t trong s cc bi n

y xu t kh u. Nh ng ph n d i y s trnh by r hn v h

th ng thng tin hay c s d li u ngnh hng, m t hng v th tr ng m B Thng m i, cc b ngnh v hi p h i, cc t ch c h tr doanh nghi p c n ph i h p th c hi n. C th l B Thng m i c n xy d ng m t h th ng thng tin v cc bi n php phi thu , v ph gi v ch ng bn ph gi; xy d ng c ch c nh bo v kh nng tranh ch p hay b ki n ph gi v ch ng bn ph gi (tr c thu c B Thng m i), d ki n nh ng m t hng c kh nng b cc qu c gia b n hng p d ng cc bi n php phi thu , c bi t l ki n ph gi; xy d ng cch th c t n d ng c hi u qu cc th t c i u tra v gi i

124

quy t tranh ch p trong khun kh WTO cng nh th t c c th tng gi hng ho c a mnh hn

cc qu c gia b n

hng. Ch ng h n, khi b p d ng thu ch ng bn ph gi, qu c gia b p thu ch u m c thu ch ng bn ph gi th p xy d ng m t c giai o n xem xt l i hnh vi ph gi. Vi c Nam cng c n tch c c

tham gia vo cc di n n c a cc n c ang pht tri n ch ch ng bn ph gi ch t ch hn trong khun kh WTO.

B Thng m i cng c n c p nh t danh m c cc m t hng Vi t Nam c kh nng b p d ng cc bi n php phi thu hay c kh nng x y ra tranh ch p thng m i. Tnh n h t nm 2005, Vi t Nam m i ch b ki n ph gi m t s m t hng l giy dp, c tra c basa, b t l a gas, g o, b t ng t, t i v tm. S li u v cc v ki n ph gi cho th y nh ng ngnh b ki n nhi u nh t l kim lo i th ng; ho ch t; cao su v nh a; my mc v thi t b thu c l, d m n v i nt ;d t may; gi y; , xi mng, thu tinh, g m s ; cc s n ph m ch t o; khong s n; u ng. Khi l p danh sch ngnh hng v m t hng c kh nng b p d ng cc bi n php phi thu , b ki n ph gi hay d x y ra tranh ch p thng m i, Chnh ph c n thi t ph i d a trn th c ti n Vi t Nam song khng th tch r i v i th c t p d ng v th t c p d ng cc bi n php t ng qu c gia. V m t l thuy t, Vi t Nam hon ton c th tnh ton c kh nng b p t cc bi n php phi thu hay b ki n cho m i m t hng. Cc nh h ng c a cc chnh tr gia, xy d ng c danh m c cc qu c gia xu t kh u l nh ng thng y u t nh chi ph c a n c th ba, m c m c gi c th b cc doanh nghi p tin c n thu th p

ph c v cng tc d bo.

ngnh hng v m t hng Vi t Nam c kh nng b p d ng cc bi n php phi thu quan, B Thng m i c n r sot theo qu c gia v theo ngnh cng nh theo tnh hnh s n xu t v ngo i thng c a Vi t Nam. Cng tc tuyn truy n ph i m b o chu n b v m t tinh th n cng nh

ngu n l c t cc bn lin quan t i qu trnh hon thi n chnh sch thng m i qu c t t i Vi t Nam. Cc bn lin quan nh cc b , cc u ban nhn dn, cc

125

hi p h i v cc doanh nghi p c n nh n th c c s c n thi t ph i ph i h p v tham gia ph i h p vo vi c i u ch nh chnh sch thng m i qu c t Vi t Nam. Chng trnh xc ti n thng m i tr ng i m qu c gia, ch ng h n, s thnh cng hn n u thng tin c chia x r ng ri t i t t c cc doanh nghi p v gi i php th c hi n xc ti n c a ra t chnh cc doanh nghi p tham gia xu t kh u ch khng ph i t m t s c nhn lm cng tc qu n l nh n c. B Thng m i nn ph i h p v i cc hi p h i ngnh hng v cc c quan xc ti n thng m i c a n c ngoi h ng d n v o t o cc doanh nghi p xu t kh u nh ng v n lin quan n th t c xu t kh u vo th tr ng n c th tr ng n c ngoi ngoi, cc bi n php phi thu quan c p d ng

cng nh th t c gi i quy t tranh ch p v cc bi n php phi thu quan trong khun kh WTO. Ti li u gi ng d y v tham kh o c th l y t trang web c a WTO v cc c quan qu n l thng m i v cc c quan qu n l ngnh n c l a ch n. v chuyn gia Vi t Nam. Chnh ph c n gi v tr ch ch c qu c t . Cc hi p h i ngnh hng c n ph i h p v i cc b ngnh hon thi n c s d li u thng tin v cc th tr ng, ngnh hng v cc ro c n thng m i cc th tr ng c l a ch n. Ti li u tham kh o v thng tin c p nh t c th tm th y trn m ng t trang web c a cc t ch c qu c t v cc c quan nghin c u, qu n l c a n c ngoi nh WTO, B Thng m i Trung Qu c, B Ngo i giao Nh t B n, cc c quan qu n l v nghin c u thng m i c a Hoa K, Canada, EU, Nam Phi. D li u thng tin v th tr ng, ngnh hng v cc ro c n thng m i nn c xy d ng b ng ti ng Vi t v ti ng Anh. Cc tnh hu ng ki n ph gi, cc v n lin quan c n c chia theo ngnh, cc i ng gi ng vin nn l k t h p gi a chuyn gia n c ngoi ng trong vi c l a

ch n chuyn gia ch khng nn hon ton d a vo s gi i thi u c a cc t

126

theo qu c gia p d ng v u tin theo

c th c a n n ngo i thng Vi t n cc v ki n

Nam. Ch ng h n, th i gian tr c m t, cc thng tin lin quan

tm, d t may, giy dp v khong s n c n c u tin thu th p. C quan thu th p thng tin v cc doanh nghi p Vi t Nam c n lu r ng vi c n m b t v c y thng tin v cc v ki n trong cng ngnh cng nh nh ng l p lu n s n sng ng uv i c a cc bn trong v ki n l s chu n b c n thi t

cc tranh ch p thng m i trong th i gian t i. Hi n nay, Vi t Nam c Trung tm thng tin thng m i tr c thu c B thng m i. Cc c quan khc nh Phng thng m i v cng nghi p, cc B v Hi p h i cng c cc trung tm lm cng tc thu th p v x l thng tin song khng c m t c s d li u no c a Vi t Nam chuyn ph c v cho Nh n c v cc doanh nghi p v cc th tr ng, ngnh hng v cc ro c n thng m i ch n. H th ng thng tin v th tr ng, ngnh hng v ro c n nh trn c n b o tnh d dng truy c p i v i i t ng s d ng. m cc th tr ng c l a

i t ng s d ng

khng nh ng ch l cc doanh nghi p tr c ti p xu t kh u m c cc t ch c h tr doanh nghi p. Tnh d dng truy c p th hi n cc t ch c h tr doanh nghi p khng m t th i gian ph m vi thng tin m mnh c n hai ho t m t knh nh t nh. vi c doanh nghi p hay xc nh n i dung v lm c i u ny,

ng sau y c n c c quan xy d ng c s d li u ch .

M t l, th ng xuyn truy n t i v n t t n i dung v ph m vi thng tin t i cc doanh nghi p v t ch c quan tm (thng qua cc b n tin th ng k hay cc hnh th c truy n tin khc). Hai l, lin t c m r ng i t ng s d ng c s d li u (thng qua vi c

qu ng b v c s d li u v c quan cung c p c s d li u). Ba l, m b o vi c c c v x l thng tin ph n h i t cc i t ng

127

s d ng (ph n h i v ch t l ng v tnh c p nh t vo c s d li u). B n l, m b o ngu n l c,

c a c s d li u, ph n h i v

tnh d dng truy c p c a c s d li u, ph n h i v cc thng tin b sung

c bi t l con ng i v ti chnh, cho cng

vi c v n hnh h th ng c s d li u ny. iv i ch ng i t ng s d ng h th ng thng tin (doanh nghi p v cc t t hng v thng tin v a ra nh ng yu c u tr gip c th khi

ch c h tr doanh nghi p), cng vi c i h i s h p tc c a doanh nghi p l ti p c n th tr ng th gi i. Doanh nghi p v cc t ch c h tr cng c n tch c c tham gia vo cc di n n trao i v thm nh p th tr ng, v ro c n thng m i i v i t ng m t hng. Ch ng h n, nh ng ho t ng c a Hi p h i d t may v Hi p h i

thu s n c a Vi t Nam trong th i gian v a qua c th l nh ng v d t t trong vi c xy d ng h th ng thng tin ngnh hng, thng tin v th tr ng v ro c n thng m i. M c d ban u cc hi p h i ny tng i b ng v i nh ng ph n ng t th tr ng Hoa K, Lin minh chu u song khi m nh n th c c a Ch t ch hi p h i v cc thnh vin r t r rng r ng cc doanh nghi p trong ngnh c n h p tc tr nn r t tch c c ch v t qua cc ro c n v tr ng i v nng i thng tin, h p tc nng cao nng l c i, cc yu c u ng t hng v i hi p h i. cao nng l c c nh tranh th vi c trao

ng. Hng lo t cc di n n trao

v thng tin th tr ng c doanh nghi p ch

M i lin k t gi a hai hi p h i v i cc doanh nghi p trong ngnh v cc c quan qu n l nh n c ngy cng ch t ch hn. Ch t ch hi p h i l nh ng ng i nng tr c ch trao c pt i ng v tr c ti p g n k t l i ch v i ngnh. Tuy nhin, vi c duy i thng tin, ti n t i xy d ng h th ng c s d li u nh t yu c u b i v cn thi u s m b o v ngu n l c

trn cn cha

128

th c hi n. 3.3.3. Tng c ng ph i h p hon thi n chnh sch thng m i qu c t gi a cc b ngnh v c ng ng doanh nghi p o quy t li t v vi c ph i h p

3.3.3.1. Tng c ng nh n th c k t h p ch hon thi n chnh sch thng m i qu c t

Nh ng tin t c v qu trnh h i nh p kinh t qu c t c a Vi t Nam th ng xuyn c truy n t i t i c ng nghi m,...). Ch ng h n, m c ng doanh nghi p qua nhi u phng ti n i kinh t c tho thu n trong m phn song t ra cho vi c tri n t c truy n tin khc nhau (bo ch, h i th o, h i ngh , g p m t, trao

phng v gia nh p WTO c quan tm nh l tin t c kinh t nng nh t trong nm 2005 v nm 2006. Tuy nhin, nh ng v n khai th c hi n v a m b o ph h p v i cc cam k t qu c t , v a

cc m c tiu cng nghi p ho c a Vi t Nam i h i s ph i h p hon thi n chnh sch t cc n v khc nhau (trong v ngoi B Thng m i). Qu trnh ny yu c u s nh n th c ng thi n chnh sch ny. n vai tr c a cng vi c ph i h p hon i t ng m c tiu cho vi c nng cao nh n th c v vai ng doanh nghi p. ov s

tr c a vi c ph i h p ny bao g m cc c quan qu n l b ngnh, cc c quan c phn cng tri n khai th c hi n cam k t v c ng Lnh ho ch o cao c p c a Vi t Nam nhn r nh ng h n ch trong vi c ph i h p nh v tri n khai th c hi n chnh sch v c hng lo t ch t c v vi c ph i h p l nh n th c v s c n quy t li t trong ch o ph i h p hon

ph i h p gi a cc b ngnh. Tuy nhin, k t qu sch ni chung cn cha c nh mong o th c hi n cng vi c ny cn cha i. V n

hon thi n chnh sch thng m i qu c t ni ring vi c hon thi n chnh thi t c a vi c ph i h p hon thi n c nhng m c nng cao nh n th c v vi c ny (tnh quy t li t trong ch

. Trong th i gian t i, Chnh ph c n

129

thi n chnh sch thng m i qu c t ), t c ch

c bi t sau khi gia nh p WTO. N u

vi c nng cao nh n th c v ph i h p hon thi n chnh sch thng m i qu c o th ng nh t, m nh m t Chnh ph t i t ng b ngnh v c ng ng doanh nghi p th vi c tri n khai th c hi n ph i h p s thu n l i hn. tng c ng nh n th c v v n ny, cng vi c ph i h p hon thi n c th c hi n t i cc b ngnh,

chnh sch c n c a vo nh m t n i dung h p giao ban th ng k gi a cc thnh vin chnh ph . Vi c lm tng t c ng ng doanh nghi p (thng qua cc hi p h i). m b o th c hi n c i u ny, t i m i c p c n c m t b ph n lm cng tc r sot, t ng h p v ln k ho ch cho vi c th c hi n ph i h p hon thi n chnh sch. Cc n i dung, l ch trnh v i u ki n ph i h p hon thi n chnh sch thng m i qu c t (v c th c cc chnh sch khc) c n c trnh ln Chnh ph (thng qua c quan gia v H p tc Kinh t Qu c t . 3.3.3.2. i u ch nh h p l l trnh t do ha i v i cc ngnh ch t o u m i ph i h p). i v i vi c hon thi n chnh sch thng qu c t , n v ch tr ph i h p nn l U ban Qu c

khu v c thay th nh p kh u Qu trnh h i nh p kinh t qu c t , c a WTO, t ra v n c bi t l sau khi tr thnh thnh vin

v cch th c h tr cc nhm doanh nghi p, cc nh cc chnh sch h tr . Nh ng c bi t i v i

ngnh h ng vo xu t kh u v cch th c h tr cc ngnh thay th nh p kh u v nh ng cam k t m b o vi c duy tr n n i dung nh nh cch i u ch nh bi u thu ngnh cng nghi p i n t , cch i u ch nh bi u thu ngnh thp, chnh sch thu tiu th ngnh t v qu n l nh p kh u t c c n c a vo nh nh ng u tin trong vi c xem xt l trnh t do ho cc ngnh ch t o. y l cng vi c lin quan t i hng lo t cc n v lin quan nh B Cng nghi p, B Bu chnh

130

Vi n thng, B Ti chnh, B Thng m i, B Khoa h c Cng ngh , cc hi p h i ngnh hng (Hi p h i thp, Hi p h i cc nh s n xu t t Vi t Nam, Hi p h i i n t ) v cc doanh nghi p. Cc n v ny ph i t o ra cc di n n, cc nhm lm vi c chung th ng nh t m t l trnh v cch th c tri n khai th c ng hi n r rng trong di h n. Bn c nh , Chnh ph nn h tr cc ho t thm gi i php 3.3.3.5). m b o th c hi n c i u ny, t t c cc n v lin quan k trn c n a ra cc l do v d n ch ng xc ng cho l p lu n v l trnh t do ho m n v mnh lu n chnh sch cc n v . D i y l m t s Chnh ph ph i k xu t lin quan t i vi c i u ch nh l trnh t do ho n bao g m t v i n t gia d ng. Hai ngnh ny xu t. Cc h c gi cng nn c m i tham gia vo th o tng lu n c khoa h c cho cc tho thu n t c gi a

cc ngnh ph tr theo cch ti p c n l y doanh nghi p lm trung tm (xem

hai m t hng ch t o quan tr ng hi n v n ang nh n c s b o h c a khng gi ng nhau nhng n u nhn vo chi ti t cc m t hng th vi c h p l l trnh t do ho hai ngnh ny lin quan t i m t lo t cc ngnh nh nh a v cc s n ph m b ng nh a (m HS l 39), cao su v cc s n ph m b ng cao su (m HS l 40), cc lo i kim lo i (m HS t 72 l 87), Tnh ton ph m ny n 83), cc lo i xe c (m HS chng 2 cho th y, ngo i tr cao su cn h u h t cc s n i u ny

u th hi n r ng Vi t Nam khng c l i th so snh hi n h u v c

kh nng c nh tranh hi n h u so v i th gi i v so v i ASEAN. ngnh c lin quan

cng cho th y nh ng kh khn khi ph i th c hi n h p l l trnh t do ho cc n cng nghi p ch t o. Vi c di n gi i k t qu tnh ton chng 2 c n h t s c c n tr ng b i v b n ch t c a vi c tnh ton l d a trn th c ti n xu t kh u x y ra v cha tnh t i cc ph n ng v chnh sch c a cc chnh ph cng nh u t c a cc doanh nghi p trong tng lai. Hn

131

n a, m i m t ngnh trong k t qu tnh ton l i c th bao g m r t nhi u cc ngnh nh hn (cc lo i nh a v s n ph m t nh a, cc lo i kim kh v s n ph m t kim kh). M i nhm ngnh nh ny l i c nng l c c nh tranh khc nhau tu vo c i m c a t ng ngnh.

i v i ngnh t, tr c h t, cng nh v i nhi u n c th c hi n cng nghi p ho, Chnh ph Vi t Nam hy v ng s pht tri n c a ngnh t s t o i u ki n hi n m pht tri n cc ngnh cng nghi p trong n c. Vi t Nam l qu c c a, t do ho thng m i. Thi Lan, Malaysia, Indonesia, u theo u i chnh sch thu nh p kh u t cao tr c gia i sau so v i Thi Lan v m t s thnh vin ASEAN khc trong vi c th c Phillippinese

AFTA. Ch ng h n, nm 2003, Bumiputra Commerce Bank Bhd t ng k t thu nh p kh u nguyn chi c v thu linh ph ki n c a Thi Lan l 68,5% v 20% i v i xe khch; c a Malaysia l 140-200% v 5-42% (ring linh ph ki n s d ng trong Proton l 13%). Thu t nguyn chi c Philippinese l 40% v u v i cc thch Indonesia l hn 100% [113]. R rng l Vi t Nam ph i th c hi n h i nh p khu v c v qu c t v Vi t Nam khng th khng ng th c v t do ho thng m i trong ASEAN, tham gia WTO, c nh tranh v i Trung Qu c. Nh ng thch th c ny c ng v i v tr lng gi ng v i Trung Qu c v thnh vin ASEAN bu c Vi t Nam32 ph i tm ra cho mnh m t th tr ng ngch. Thi Lan tm ra ngch cho mnh l xu t kh u linh ph ki n. Vi t Nam nn h c Thi Lan cch r sot v nhu c u th gi i v r sot v nng l c s n xu t v cung c p c a cc doanh nghi p v cc t ch c, vi n nghin c u trong n c khi tm ngch th tr ng. Vi t Nam cng c n khai thc i m m nh c a qu c gia l i ng cng nhn k thu t v k s c kh nng h c h i

32

Tr n Vn Th (2005) cho r ng trong ngnh i n, i n t , Vi t Nam c th chuy n t cng o n l p rp c gi tr gia tng th p sang cng o n c gi tr gia tng cao nh thi t k . Trong nm 2004-2005, Nh t B n u t 60 d n trong ngnh cng ngh thng tin khai thc cng o n thi t k Vi t Nam [77].

132

nhanh. Vi t Nam ch y u ang gia tng th p nh t. Cch t t nh t

cng o n l p rp (cng o n D) v i gi tr

i v i Vi t Nam khi d

on tnh hnh nhu c u c a th gi i c bi t l cc n c lng gi ng nh

v kh nng c nh tranh c a cc qu c gia, doanh nghi p l thu th p nh ng quy ho ch c c a cc n c trn th gi i, Thi Lan, Trung Qu c, Malaysia h c h i v ch n l c nh ng n i dung m

cc n c i tr c ny nghin c u, th c hi n v i u ch nh. Vi c phn tch c h i v thch th c trn th tr ng kh song vi c nh gi i m m nh, i m y u c a cc qu c gia b n hng v kh khn cho vi c ho ch nh chnh sch i th c nh tranh cng gy khng t t m v m. hon thnh phn

tch ny, vi c r sot quy ho ch cng nghi p v chnh sch thng m i qu c t c a cc qu c gia khc c th gip ch m t ph n. Tuy nhin, m t cch hi u qu hn nh ho ch quy t c c thng tin m t cch ch t l ng l kh o st th c t . Nh ng i t ng khc nhau (cc nh chnh sch, gi i doanh nghi p, cc c quan nghin c u c a m b o thnh cng l chuy n i ko di 1 tu n hay 10 ngy, g p g nh ng

Chnh ph v t nhn) mang l i nh ng thng tin bn trong h u ch cho vi c ra nh c a n c i sau. Ba cng vi c quan tr ng nghin c u k cc thng tin th c p chuy n kh o st. i v i ngnh i n t gia d ng, vi c th c hi n cc cam k t trong ASEAN v hi p nh khung ASEAN-Trung Qu c t cc nh s n xu t t i Vi t Nam vo th ph i ng u v i thch th c c nh tranh kh c li t t cc n c u vo. nng cao nng l c c nh u t ng cu h i; l p l ch trnh ch t

ch c xc nh n c a cc c quan s gh thm v duy tr m i lin h sau

ASEAN khc (Thi Lan, Malaysia) v Trung Qu c. Vi c h p l ho l trnh c a ngnh ny lin quan t i cc y u t tranh, cc nh s n xu t trong n c mong mu n c mua nguyn v t li u

vo t cc ngu n r nh t ch khng ph i ch trong ASEAN. K t h p v i

133

nh ng tnh ton li u

chng 3 (kh nng c nh tranh y u c a cc ngnh ph tr i v i cc m t hng nguyn v t i u ny khng mu thu n v i

nh a, c kh), vi c tng t c l trnh t do ho u vo cho ngnh l hon ton h p l. ng v ng

m c tiu cng nghi p ho v khi m cc nh s n xu t trong n c nng cao c v th c nh tranh, h s th tr ng trong n c. Trong di n, cc ngnh h n, kh nng xu t kh u hng ho i n t s tng ln. V ti p ny. 3.3.3.3. Khuy n khch xu t kh u c a khu v c FDI b ng vi c tng c ng cc d ch v sau u t thu ht FDI l m t ho t ng n m i khng

nh a, c kh, s pht tri n hn thng qua vi c lin k t v i cc nh s n xu t

Vi c s d ng cc cng c ti chnh trong ph m vi i u ch nh c a Hi p

nh tr c p v cc bi n php

c a WTO. Cc chnh sch u i v ti chnh

i v i cc khu cng nghi p, ). Nh v y, Vi t Nam

khu ch xu t thu c lo i tr c p b c m (tr c p n

khng th ti p t c s d ng cc u i ny khi tr thnh thnh vin c a WTO. Tuy nhin, th c ti n Vi t Nam cho th y doanh nghi p khu cng nghi p ng gp r t t t vo tng tr ng xu t kh u c a khu v c FDI v qua ng gp t t vo tng tr ng xu t kh u c a c n c. Trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t , vi c th c hi n cc bi n php h tr nh th no khng vi ph m cc cam k t qu c t cng l m t n i dung c n ch . Cc doanh nghi p khu cng nghi p c n c h tr b ng cc bi n php v th t c hnh chnh n gi n, nhanh chng c ng v i h th ng c s h t ng t t ph c v cho xu t kh u. Ni chung, cc doanh nghi p FDI khu cng nghi p h ng v xu t kh u khng g p kh khn g l n v th t c hnh chnh (so v i cc doanh nghi p h ng vo khai thc th tr ng n i a). Cc doanh nghi p FDI h ng vo xu t kh u vi c v n t i t i cc qu c gia mong mu n m t h th ng c s h t ng t t

nh p kh u c nhanh chng v thu n ti n hn. Chnh sch thng m i qu c

134

t c n xem xt y u t ny nh l m t cng c cc doanh nghi p khu cng nghi p xu t kh u.

thc

y xu t kh u, h tr

Khi th c hi n khuy n khch cc doanh nghi p FDI xu t kh u, Chnh ph c n kh ng nh quan i m nh c a nh nh h ng (ch khng ph i can thi p hay p a bao u t ch khng ph i l quy t nh c a Chnh bu c). Vi c quy t nhiu l quy t nh xu t kh u bao nhiu v bn t i th tr ng n i

ph . Chnh ph c n a ra cc bi n php khuy n khch xu t kh u nhng nh ng bi n php ny c n tham gia. cng c n m r ng m b o tu n th cc cam k t qu c t m Vi t Nam u t n c ngoi xu t kh u, Chnh ph u t a khuy n khch cc nh

i t ng th h ng trong cc chng trnh xc ti n i t ng ny cng c n bao g m c cc nh khuy n khch xu t kh u c a khu v c doanh nghi p a phng, cc u t. V ngha r ng,

thng m i. Theo , cc n c ngoi. Tuy nhin,

FDI, B Thng m i c n tng c ng ph i h p v i cc phng thng qua vi c cung c p cc d ch v sau nh v cng b ng cho cc nh

d ch v ny bao g m vi c duy tr m t mi tr ng chnh sch minh b ch, n u t yn tm kinh doanh v pht tri n kinh doanh t Vi t Nam. V ngha h p, d ch v ny bao g m vi c cung c p thng tin, h tr xc ti n thng m i nh B Thng m i ang th c hi n v i cc doanh nghi p trong n c. 3.3.3.4. T p trung vi c i u ph i hon thi n chnh sch thng m i qu c t vo U ban qu c gia v H p tc kinh t Qu c t Cc ph n trn xu t vi c cc b , ngnh ph i h p v i nhau ch

ng xc l p m t l trnh h i nh p h p l trn c s nh ng cam k t k v nh ng i u ch nh d ki n. Trong ton b qu trnh ny, U ban qu c gia v h p tc kinh t qu c t nn l c quan ch tr ho t l c quan thay m t Th t ng k t lu n cc v n ng ph i h p. U ban c n v m phn thng m i

qu c t v hon thi n chnh sch thng m i qu c t . Hi n t i, U ban qu c

135

gia v h p tc kinh t qu c t

lm cng tc n

c, theo di, xy d ng

chng trnh h p tc c a Vi t Nam trong cc t ch c kinh t - thng m i khu v c v qu c t . Trang web c a U ban l ngu n ti li u r t t t ph c v cng tc thng tin, tuyn truy n v qu trnh h i nh p kinh t qu c t c a Vi t Nam. V m t nguyn t c, U ban l c u n i gi a cc b , ngnh trong v n h i nh p kinh t qu c t . M c d h i nh p v thng m i qu c t l m t m ng cng vi c l n c a U ban song th c hi n h i nh p trn c s hon thi n chnh sch thng m i qu c t hi n m i ch l m t ho t k t ho t ng c a U ban. Vi c g n ng h i nh p kinh t qu c t , hon thi n chnh sch thng m i

qu c t v i m c tiu cng nghi p ho c a Vi t Nam l cng vi c c n c U ban ch tr ng hn trong th i gian t i. Cc u vin U ban qu c gia v h p tc kinh t qu c t hi n ang lm vi c theo ch kim nhi m v lin quan i di n cho b , ngnh c a mnh. Kh nng n h i nh p kinh t qu c t v nh ng thay c th c hi n v tuyn tham gia pht tri n m ng l i bn ngoi v giao ti p n i b c a cc u vin nh h ng t i vi c nh ng v n i, i u ch nh trong chnh sch thng m i qu c t

truy n nh th no trong t ng ngnh. M i b , ngnh nn c m t ho c m t nhm cn b chuyn trch trong th i gian 10 nm (2006-2015) vo vi c th c hi n v hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t . Cc cn b chuyn trch ny s l thnh vin c a cc nhm lm vi c chung gi a cc b , ngnh (B Thng m i, B Ti chnh, B Cng nghi p, cc b khc v cc hi p h i) v i m c tiu chnh l hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam. Sau th i gian 10 nm, nhm lm vi c chuyn trch ny c ti p t c t n t i hay khng ph thu c vo hon c nh v nhu c u c a Vi t Nam. Bn c nh nhm cng tc v hon thi n chnh sch thng m i qu c t , Vi t Nam c n xy d ng cc nhm lm vi c chuyn trch tng t v chnh

136

sch cng nghi p v cc chnh sch khc (ch ng h n nh chnh sch c s h t ng). T t c cc nhm lm vi c ny nn c ho t ng trong khun kh c a i th ng xu t chnh th c v U ban qu c gia v h p tc kinh t qu c t v th c hi n trao xuyn gi a cc nhm thng qua cc cu c h p trnh by phi chnh th c. K t qu nghin c u v

xu t chnh sch, tr c khi c

cng b chnh th c, c n c l y ki n t thnh vin c a cc nhm khc. Vi c xy d ng cc nhm lm vi c s gip tng c ng ph i h p gi a cc b , ngnh, hi p h i v ph i h p vi c pht tri n cng nghi p, tng c ng nh n th c chung v vi c s d ng m t cch h th ng chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam. 3.3.3.5. Tng c ng s tham gia c a c ng trnh hon thi n chnh sch thng m i qu c t Khi tr thnh thnh vin c a WTO, s tham gia c a doanh nghi p v cc hi p h i doanh nghi p vo qu trnh hon thi n chnh sch thng m i qu c t c n c thay i. Nh n c khng th h tr tr c ti p cho doanh nghi p th c hi n cc chng trnh xc ti n thng nh chnh sch cng c n c m ph i thng qua cc hi p h i ng doanh nghi p vo qu

m i, chng trnh h tr nghin c u, pht tri n, ... T i Vi t Nam, cch th c doanh nghi p tham gia vo qu trnh ho ch tng c ng. Cc doanh nghi p tham gia r t c hi u qu vo qu trnh hon thi n chnh sch thng m i qu c t vo qu trnh ho ch Thi Lan, Malaysia v Hoa K. Th c ti n Vi t Nam cho th y, Vi t Nam hi n c s tham gia c a khu v c doanh nghi p nh v hon thi n chnh sch song t n t i d i cc hnh i gi a B tr ng v i doanh nghi p v doanh th c khc nhau nh g p m t Th t ng v i doanh nghi p, g p m t B tr ng v i doanh nghi p, th trao nghi p v i B tr ng, cc cu c h i th o, o t o do cc b , ngnh v hi p h i chuyn ngnh t ch c. Tuy nhin, k t qu thu c t cc knh ny khng h

137

th ng v khng h ng ch. Trong qu trnh hon thi n chnh sch thng m i qu c t , Vi t Nam r t c n s tham gia c a doanh nghi p, c bi t l khu v c doanh nghi p ngoi nh n c. Nh ng doanh nghi p ny c n c m i th ng xuyn t i cc cu c h p l y ki n t cc k t qu nghin c u v g i chnh sch cho B Thng m i v cc b ngnh, cho U ban qu c gia v h p tc kinh t qu c t v cho cc nhm lm vi c Nh c p n c p trn. cc cng o n s n

ph n trn, cc doanh nghi p i theo

xu t khc nhau c nh ng mong mu n khc nhau t chnh sch c a chnh ph . T t nhin, chnh ph khng th gi i quy t v n p ng ton b cc nhu c u ny. ny, U ban qu c gia v h p tc kinh t qu c t c n

tuyn truy n v m c tiu, cch th c th c hi n, l do th c hi n v c nh ng bo co nh gi k t qu th c hi n t i cc b , ngnh v doanh nghi p. Trong qu trnh ny, vai tr c a cc hi p h i ngnh hng r t c n c pht huy. Cc hi p h i l ng i ho ch i di n cho doanh nghi p v gip chnh ph trong vi c nh v th c hi n chnh sch thng m i qu c t . M t cng vi c c n ng pht huy vai tr c a cc hi p t hng cc v n c n gi i quy t v yu c u hi p h i tuyn n v thu c hi p h i). Ch t ch hi p h i tr c ti p l ng

lu l Chnh ph c n m nh d n v ch h i b ng cch truy n v l y ki n,

xu t gi i quy t t ton b cc h i vin v thnh vin

trong ngnh (ch khng ch m t s

c n l nh ng ng i c kinh nghi m trong ngnh, c uy tn v i chnh ph v cc doanh nghi p trong ngnh v ch p nh n di chuy n nhi u nghe ki n t cc doanh nghi p khc nhau v t cc c p qu n l khc nhau. Tm l i, Chng 3 r sot b i c nh h i nh p kinh t qu c t c a Vi t nam trong th i gian t i; a ra cc quan i m v hon thi n chnh sch thng m i qu c t trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t . Vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam v a ph i tun th cc cam k t qu c t m Vi t Nam tham gia, v a ph i m b o tnh ch ng v h ng t i m c tiu

138

cng nghi p ho 2020. Vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam c n khai thc c l i th c a n c i sau cng nh thu ht c s tham gia, ph i h p c a c ng nh nghin c u chnh sch. Chnh ph c n a a ra cc m c tiu r rng l thc y xu t kh u v ng doanh nghi p, cc nh qu n l v cc

nng cao nng l c c nh tranh c a hng ho Vi t Nam trn th tr ng th gi i. Nh n th c v vi c ph i h p hon thi n chnh sch thng m i qu c t trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t th c v tnh quy t li t trong ch i h i vi c tng c ng v nh n th c khng nh ng ch l nh n th c v tnh c n thi t c a vi c th c hi n m c nh n o th c hi n.

U ban Qu c gia v H p tc Kinh t Qu c t c n l c quan i u ph i vi c hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam trn ph m vi qu c gia. Vi c v n d ng linh ho t v v n d ng c h th ng cc hoat cc cng c thu quan v phi thu quan l m t cng vi c c n th c hi n song ph i b o tnh d on c c a h th ng cc cng c ny M t s cng c phi thu quan nn c xem xt b o ph h p v i nh ng quy m i v i doanh nghi p.

s d ng nhi u hn ( m

nh c a cc t ch c khu v c v qu c t m Vi t

Nam ang v s tham gia cng nh khai thc l i th c a n c ang pht tri n) nh cng c h n ng ch thu quan v cc kho n mua s m c a chnh ph . khuy n khch xu t kh u, Chnh ph c n m r ng i t ng ch tr

Chng trnh xc ti n thng m i qu c gia giai o n 2006-2010. B Thng m i, cc b ngnh, cc hi p h i c n ph i hon thi n h th ng thng tin th tr ng theo ngnh hng v theo cc ro c n thng m i c th g p qu c t , cc doanh nghi p FDI, tr gip doanh nghi p m r ng th tr ng xu t kh u. Trong i u ki n h i nh p kinh t c bi t l cc doanh nghi p FDI trong khu cng nghi p, khu ch xu t ang ng gp t t cho tng tr ng xu t kh u c a

139

Vi t Nam. Vi c thu ht v khuy n khch cc doanh nghi p ny xu t kh u c n c th c hi n lin t c, r rng, khng p bu c v c tnh g n k t ch t ch v i cc d ch v h tr ph h p v i cc nguyn t c v quy nh c a WTO.

140

K T LU N

V n

hon thi n chnh sch thng m i qu c t trong i u ki n h i nh p khng ch c a Vi t Nam m c a nhi u n n kinh t t ra nh ng yu c u c i v i cc n c ang pht tri n ang th c hi n cng nghi p

kinh t qu c t l v n trn th gi i.

ho nh Vi t Nam, n i dung v cch th c hon thi n

c n gi i quy t v nh n th c m i quan h gi a t do ho thng m i v b o h m u d ch, hon thi n cc cng c c a chnh sch thng m i qu c t , v bi t l vi c ph i h p hon thi n chnh sch thng m i qu c t . Kinh nghi m qu c t cho th y bn c nh vi c minh b ch ho chnh sch, cc qu c gia th ng t p trung quy n ph i h p hon thi n chnh sch vo m t c quan. S tham gia c a c ng ng doanh nghi p vo hon thi n chnh sch l y u t m b o s thnh cng trong vi c th c hi n chnh sch. Th c ti n cho th y Vi t Nam thi u s k t h p ng b gi a cc b ,

ngnh, doanh nghi p trong qu trnh hon thi n chnh sch thng m i qu c t . Vi t Nam khng cn nhi u l a ch n trong vi c l a ch n l trnh h i nh p trong AFTA (v c WTO). Lu n n gian t i nh ti p t c t o; c ng xu t cc quan i m v gi i php ti p t c hon thi n chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam trong th i y m nh t do ho thng m i (k c sau khi tr i v i ngnh ch ng thu ht s tham gia c a cc b ngnh, thnh thnh vin c a WTO); h p l ho l trnh t do ho y m nh thu ht FDI; ch

ng doanh nghi p vo qu trnh hon thi n chnh sch; U ban Qu c

gia v H p tc Kinh t Qu c t nn ng vai tr i u ph i vi c ph i h p trn c s g n k t ch t ch chnh sch ny v i chnh sch cng nghi p; ti p t c minh b ch ho v v n d ng linh ho t cng c thu quan; s d ng h th ng m t s cng c phi thu quan,... Qu trnh thay v i h i nh p, c bi t l ph h p v i cc quy i chnh sch l qu trnh ph h p hon thi n chnh sch, v v y, c n ti p t c hon thi n chnh sch nh c a WTO.

141

DANH M C CNG TRNH CNG B

C A TC GI

1. Mai Th C ng (2006), Tc v Pht tri n, s

ng c a Chng trnh thu ho ch s m

(EHP) ASEAN-Trung Qu c t i n n kinh t Vi t Nam, T p ch Kinh t c san Khoa Kinh t v Kinh doanh Qu c t , tr.68-71

2. Mai Th C ng (2006), Kinh nghi m pht tri n ngnh cng nghi p t Thi Lan trong i u ki n t do ho thng m i v ngha Vi t Nam, T p ch Nh ng v n iv i kinh t th gi i, s 2 (118), tr.48-55.

3. Mai Th C ng (2005), Di n gi i m i v ch s l i th so snh hi n h u c a Vi t Nam trong ASEAN, T p ch Nghin c u kinh t , s 6 (325), tr. 49-56. 4. Mai Th C ng (2005), Xu t kh u c a khu v c c v n ti p n c ngoi v ngha 62. 5. Mai Th C ng (2005), Cch ti p c n Marketing trong thu ht FDI, Hon thi n chi n l c pht tri n cng nghi p Vi t Nam, tr. 67-100, Nh xu t b n L lu n chnh tr . 6. Kenichi Ohno v Mai Th C ng (2005) Ngnh cng nghi p t Vi t Nam: Nh ng vi c c n lm L lu n chnh tr . 7. Mai Th C ng (2004), M t s g i s 3 (95), tr. 64-75. 8. Tr nh Mai Vn v Mai Th C ng (1999), Ngo i thng Vi t Nam i v i Vi t Nam trong vi c s kinh t th gi i, tri n khai quy ho ch ngnh, Hon thi n chi n l c pht tri n cng nghi p Vi t Nam, tr. 197-221, Nh xu t b n Vi t Nam, T p ch Nh ng v n u t tr c

i v i chnh sch thng m i qu c t c a Kinh t th gi i, s 6 (110), tr. 54-

d ng c ch ch ng bn ph gi, T p ch Nh ng v n

142

1998 1999, T p ch Kinh t v Pht tri n, (s 28), tr. 51-53. 9. T Xun Dn v Mai Th C ng (1997), M t s v n h i nh p, T p ch Kinh t v Pht tri n, (s 20), tr.23-25. 10. T Xun Dn v Mai Th C ng (1997), Gi i php thc kh u 10. y xu t chu n b cho

Vi t Nam hi n nay, T p ch Kinh t v Pht tri n, (s 18), tr.5-

143

DANH M C TI LI U THAM KH O

Ti ng Vi t 1. Nguy n Nh Bnh (2004), Nh ng v n khoa Lu t, Nh xu t b n t php.47 2. TS. c Bnh v TS. Nguy n Th ng L ng Gio trnh Kinh t qu c t , Nh xu t b n lao 3. ng ch bin (2002), ng x h i, H N i. c b n v th ch h i nh p i h c M H N i,

kinh t qu c t , ti li u tham kh o t i Vi n

B Cng nghi p v Di n n Pht tri n Vi t Nam (2005), K t qu chuy n i nghin c u kh o st v qu trnh ho ch cng nghi p Thi Lan, thng 3. nh chnh sch

4.

B Cng nghi p (2005a), V chi n l c pht tri n cng nghi p Vi t Nam n nm 2020, H i th o qu c t Xy d ng v th c hi n chi n l c cng nghi p Vi t Nam t i Hilton Opera Hotel, ngy 24 thng 3, H N i.2

5.

________. (2005b), Bo co t ng k t tnh hnh pht tri n cng nghi p nm 2001-2005, v 12, H N i.3 nh h ng k ho ch 5 nm 2006-2010, thng

6.

B K ho ch v

u t (MPI) v C quan h p tc qu c t Nh t B n

(JICA) (2003), Nghin c u v chi n l c xc ti n FDI t i n c C ng ho x h i ch ngha Vi t Nam, H n i. 7. B K ho ch v u t (2003), Chnh sch u t n c ngoi trong ti n

trnh h i nh p kinh t qu c t , Di n n Vi t Nam s n sng gia nh p WTO, thng 6, H N i. 8. ________. (2005), K ho ch pht tri n kinh t - x h i 5 nm 20062010, H n i.6

144

9.

B Ngo i giao V T ng h p Kinh t (1999), Ton c u ha v H i nh p kinh t c a Vi t Nam, Nh xu t b n Chnh tr Qu c gia, H N i.7

10. B Ti chnh (2004), Danh m c v thu su t nh p kh u, Nh xu t b n Ti chnh, H n i. 11. ________. (2005), Quy t Quy

i v i hng ho xu t

nh s 50/2005/Q -BTC v vi c ban hnh i

nh quy trnh th c hi n th i m th t c h i quan i n t

v i hng ho xu t nh p kh u, ngy 19 thng 7, H N i. 12. B Thng m i (2006a), 2010, thng 2, H N i.10 13. ________. (2006b), D th o 2010, nh h ng n pht tri n thng m i n i a 2006n pht tri n xu t kh u giai o n 2006-

n 2015 v 2020, H N i. 11

14. ________ (2004), Ki n th c c b n v h i nh p kinh t qu c t , H N i.12 15. ________. (2000), Hi p H N i. 16. Burke Fred & Nguyen, Anne-Laure (2006), Tr c p xu t kh u v vi c gia nh p WTO c a Vi t Nam, tham lu n trnh by t i B K ho ch v u t, ngy 3 thng 3. nh Thng m i Vi t Nam Hoa K, thng 7,

17. Chevalier, Alain (2004), T ng quan v D n VIE/61/94 H tr xc ti n thng m i v pht tri n xu t kh u Vi t Nam, bi trnh by t i H i th o v xc ti n thng m i ngy 15 thng 9, H N i. 18. Chnh ph (2004), Ngh 1, H N i. 19. ________. (2005), Ngh nh s 120/2005/N -CP c a Chnh ph quy nh c a Chnh ph quy nh ch c nng, nhi m

v , quy n h n v c c u t ch c c a B Thng m i, ngy 16 thng

145

nh v x l vi ph m php lu t trong lnh v c c nh tranh, ngy 30 thng 9, H N i. 20. ________. (2006), Ngh quy H i nh s 05/2006/N -CP v vi c thnh l p v

nh ch c nng, nhi m v , quy n h n v c c u t ch c c a ng c nh tranh, ngy 9 thng 1, H N i.18 nh

21. Ch t ch U ban qu c gia v h p tc kinh t qu c t (2003), Quy t kinh t qu c t , ngy 19 thng 2, H N i. 22. C c u t n c ngoi B K ho ch v c p: http://www.mpi.gov.vn/fdi/Bangbieu/58688_Data_122005_Website.xls [truy c p ngy 23 thng 2 nm 2006]. 23. ________.(2006b), [tr c tuy n]. u t (2006a),

v vi c ban hnh quy ch lm vi c c a U ban qu c gia v h p tc

u t tr c a ch truy

ti p n c ngoi theo ngnh 1988-2005 [tr c tuy n].

u t tr c ti p n c ngoi theo n c 1988-2005 a ch truy c p:

http://www.mpi.gov.vn/fdi/Bangbieu/58688_Data_122005_Website.xls [truy c p ngy 23 thng 2 nm 2006]. 24. ________.(2006c), u t tr c ti p n c ngoi theo a ch truy c p: a phng 1988-

2005 [tr c tuy n].

http://www.mpi.gov.vn/fdi/Bangbieu/58688_Data_122005_Website.xls [truy c p ngy 23 thng 2 nm 2006]. 25. Mai Th C ng (2005a), Xu t kh u c a khu v c c v n n c ngoi v ngha 54-62.30 Vi t Nam, T p ch Nh ng v n u t tr c ti p

i v i chnh sch thng m i qu c t c a Kinh t th gi i, s 6 (110), tr.

146

26. ________. (2005b), Cch ti p c n Marketing trong thu ht FDI trong Hon thi n chi n l c pht tri n cng nghi p Vi t Nam, Nh xu t b n L lu n Chnh tr , tr. 67-100. 27. ________. (2005c), Di n gi i m i v ch s l i th so snh hi n h u c a Vi t Nam trong ASEAN, T p ch Nghin c u kinh t , s 6 (325), tr. 49-56. 28. ________. (2006), Kinh nghi m pht tri n ngnh cng nghi p t Thi Lan trong i u ki n t do ho thng m i v ngha Nam, T p ch Nh ng v n 29. ________. (2004), M t s g i s 3 (95), tr. 64-75. 30. ________. (1998), Ton c u ho, khu v c ho: Nh ng thch th c v c h i i v i cc qu c gia ang pht tri n khu v c chu Thi Bnh Dng, T p ch Chu Thi Bnh Dng, (s 1), tr.29-34. 31. ________. (1997), Cc d ch v kinh doanh trong thng m i qu c t , T p ch Ngo i thng, (3 s 27, 29, 30). 32. Mai Th C ng v Tr nh Mai Vn (1999), Ngo i thng Vi t Nam 1998 1999, T p ch Kinh t v Pht tri n, (s 28), tr.51-53. 33. Mai Th C ng v L Vi t Anh (1997), Gia nh p AFTA v tc Khoa Kinh t v Kinh doanh Qu c t , i h c Kinh t Qu c dn. ng i v i Vi t kinh t th gi i, s 2 (118), tr.48-55. i v i Vi t Nam trong vi c s d ng kinh t th gi i,

c ch ch ng bn ph gi, T p ch Nh ng v n

c a n t i cc doanh nghi p Vi t Nam, K y u H i th o khoa h c

34. Th C ng v Thanh Long (2004), S c c nh tranh c a mi tr ng kinh t : Nh n nh t m t cu c i u tra c a JBICI, Th i bo Kinh t Vi t Nam, (s 37) ra ngy 5 thng 3, tr. 5.

147

35. T Xun Dn v Mai Th C ng (1997a), Kinh t 10 nm ti p th , (s 1), tr.1-9. 36. ________. (1997b), M t s v n

i ngo i Vi t Nam

i m i: M t ch ng ng l ch s , T p ch Nghin c u

chu n b cho h i nh p, T p ch

Kinh t v Pht tri n, (s 20), tr.23-25. 37. ________. (1997c), Gi i php thc y xu t kh u Vi t Nam hi n

nay, T p ch Kinh t v Pht tri n, (s 18), tr.5-10. 38. Di n n Pht tri n Vi t Nam (2005), Hon thi n chi n l c pht tri n cng nghi p Vi t Nam, Nh xu t b n L lu n Chnh tr . 39. TS. L ng Doanh (2006), Gia nh p WTO, c n trnh m t cn bo

Chanchu, Bo Tu i tr , ngy 30 thng 5. 40. ng nh Dng (2006), Doanh nghi p i h i tnh minh b ch nh p, [tr c tuy n], thng 6]24 41. D n VIE/61/94 (2004), H tr Xc ti n Thng m i v Pht tri n xu t kh u kh u Vi t Nam: M c tiu, K t qu v Ho t ng, bi trnh by t i H i th o H tr Xc ti n Thng m i v Pht tri n xu t Vi t Nam: M c tiu, K t qu v Ho t ng ngy 15 thng 9, H N i. 42. Nguy n Bch t (ch nhi m) (2004), Khu v c kinh t c v n Vi t Nam, b n th o, H N i. u t n c ngoi: V tr, vai nh h ng x h i ch ngha u t nh a ch truy c p: h i

http://www.vietnamnet.vn/kinhte/2006/06/578006/ [truy c p ngy 5

n c ngoi: V tr, vai tr c a n trong n n kinh t th tr ng h ng x h i ch ngha

43. ________. (2005), Khu v c kinh t c v n tr c a n trong n n kinh t th tr ng

148

Vi t Nam, b n trnh by, thng 3, H N i. 44. Nh nh (2003), 5 nm Vi t Nam gia nh p APEC, T p ch C ng

s n, (s 45) ngy 5 thng 10. 45. Docena Herbert (2003), Nh ng v n n i ln WTO, S p

Cancun: Ton c u ha v T ch c thng m i th gi i Ti ng ni b b n do Nguy n Vn Thanh ch bin, Nh xu t b n chnh tr Qu c gia, H N i. 46. Nguy n, T.H (2004), Vi t Nam gia nh p WTO: Nh ng l i ch v thch th c khi gia nh p [tr c tuy n]. a ch truy c p:

http:// www.dei.gov/vi/contents/c_vietnam [truy c p ngy 20 thng 5 nm 2005]. 47. Nguy n Thanh H (2003), Nh ng gi i php ch y u thc y xu t ih c

kh u hng ho c a Vi t Nam sang cc n c khu v c m u d ch t do ASEAN (AFTA) trong giai o n 2010, lu n n ti n s t i Kinh t Qu c dn, H N i.49 48. Tr n Vn Ho (2002), Tng tr ng c a n n kinh t Vi t Nam theo con ng thc y xu t kh u: Nh ng i u ki n c n thi t v nh ng gi i i h c Kinh t Qu c dn, H N i. 85 php, lu n n ti n s t i

49. Komiya Ryutaro v cng s (1999), Chnh sch cng nghi p c a Nh t B n, Nh xu t b n Chnh tr Qu c gia (B n d ch). 28 50. Krugman, Paul, v Obstfeld, Maurice (1996), Kinh t h c qu c t : L thuy t v chnh sch (t p 1), Nh xu t b n chnh tr qu c gia, H n i.29 51. Martin, Kazi v Sarath, Rajapatirana v Prema Chandra Athokorala (2003), Vi t Nam: y m nh im i tng tr ng xu t kh u,

149

Di n n Vi t Nam s n sng gia nh p WTO, thng 6, H n i. 39 52. Martin, Will (2003), Trung Qu c gia nh p WTO: M t s bi h c cho Vi t Nam, Di n n Vi t Nam s n sng gia nh p WTO, , thng 6, H N i. 53. Messerlin, Patrick (2003), Trung Qu c trong ti n trnh gia nh p WTO: Ch ng ph gi v t v , Di n n Vi t Nam s n sng gia nh p WTO, thng 6, H N i. 41 54. T ng Th Minh v c ng s (2004), T do ho thng m i v v n vi c lm Vi t Nam, B n tin Th tr ng Lao ng, (s 9), tr. 1-7.

55. Mutrap (2004), Cc v n ch truy c p:

chnh v c t gi m thu quan trong h i nh p a

khu v c v m phn gia nh p WTO c a Vi t Nam [tr c tuy n].

http://www.mutrap.org.vn/modules.php?op=modload&name=Dow nloads&file=index&req=viewdownload&cid=2 [truy c p ngy 23 thng 2 nm 2006].42 56. Nafziger, E.Wayne (1998), Kinh t h c c a cc n c ang pht tri n, Nh xu t b n Th ng k, H N i. 57. NEU-JICA (2003), Chnh sch cng nghi p v thng m i c a Vi t Nam trong b i c nh h i nh p, t p II, Nh xu t b n Th ng k. 58. Ohno, Kenichi (2004), Xy d ng m t chi n l c cng nghi p ton di n v hi n th c, th o lu n chnh sch t i Di n n Pht tri n Vi t Nam (VDF). 52 59. Ohno Kenichi v Mai Th C ng (2004), Ngnh cng nghi p t Vi t Nam: Nh ng vi c c n lm tri n khai quy ho ch ngnh, Hon thi n chi n l c Pht tri n cng nghi p Vi t Nam do Nguy n Vn

150

Th ng v Kenichi Ohno chnh tr , H N i, tr. 197-220.

ng ch bin, Nh xu t b n L lu n

60. OIE - Vn phng Kinh t Cng nghi p (2002), Bo co Quy ho ch t ng th ngnh cng nghi p t xe my Thi Lan giai o n 2002-2006, B Cng nghi p Thi Lan. 54 61. Nguy n H ng Phc (2005), Ho t khoa h c t i tr ng ng tn d ng h tr xu t kh u t i Qu nghin c u

h tr pht tri n: Th c tr ng v gi i php, chuyn i h c Kinh t Qu c dn.51

62. Qu c h i n c CHXHCN Vi t Nam (2005a), Lu t Thng m i, ngy 14 thng 6, H N i. 63. ________. (2005b), Lu t u th u, ngy 29 thng 11, H N i.

64. ________. (2004a), Php l nh ch ng bn ph gi hng ho nh p kh u vo Vi t Nam, ngy 25 thng 5, H N i. 58 65. ________. (2004b), Lu t c nh tranh, 25 thng 10 N i. 66. ________. (2002), Php l nh v t v trong nh p kh u hng ho n c ngoi vo Vi t Nam, ngy 12 thng 5, H N i. 67. Roelofsen, Hendrik (2004), Cc cng c phn tch th tr ng c a ITC, bi trnh by t i H i th o v xc ti n thng m i ngy 15 thng 9, H N i. 68. S Thng m i t nh Thi Bnh (2005), K t qu th c hi n chng trnh xc ti n thng m i tr ng i m qu c gia nm 2003-2004 [tr c tuy n]. a ch truy c p: n 3 thng 12, H

http://www.thaibinhtrade.gov.vn [truy c p ngy 6 thng 7 nm 2005].

151

69. Nguy n Vn Thanh (ch bin) (2003), S p Chnh tr Qu c gia, H N i.

Cancn: Ton c u ha v

T ch c thng m i th gi i Ti ng ni b b n, Nh xu t b n

70. Th i bo kinh t Vi t Nam (2006), B n tm t t c b n v cam k t WTO c a Vi t Nam [tr c tuy n]. 2006]. 71. ________. (2005), Cho vay khng c n th ch p thi t b t Hoa K [tr c tuy n]. a ch truy c p: h tr nh p kh u a ch truy c p: http://www.vneconomy.com.vn [truy c p ngy 7 thng 11 nm

http://www.vneconomy.com.vn [truy c p ngy 6 thng 7 nm 2005]. 72. ________.(2003a), T ng i u tra c s kinh t , Kinh t 2002-2003: Vi t Nam v Th gi i, tr. 51. 73. ________. (2003b), T o b c t ph trong thu ht v n u t n c

ngoi, Kinh t 2002-2003: Vi t Nam v Th gi i, tr. 43. 74. ________. (2003c), Phi cng b t ph, Kinh t 2002-2003: Vi t Nam v Th gi i, tr. 15. 75. Phan H u Th ng (2004), c a JBIC v N i. 76. Tr n nh Thin (2004), Lin k t kinh t ASEAN v yu c u c i cch th ch Vi t Nam trong giai o n t i, Bi trnh by t i H i th o ng c a C ng ng kinh t ASEAN i v i ti n trnh bn trn Tc u t n c ngoi vo Vi t Nam, H i th o

u t tr c ti p n c ngoi t i Vi t Nam, thng 2, H

pht tri n c a Vi t Nam, ngy 9 thng 4, H N i. 83 77. Tr n Vn Th (2005), Vi t Nam trong b n cng nghi p ng ,

152

Th i bo Kinh t Si gn, s ra ngy 28 thng 4, tr.36-37. 84 78. Th t ng chnh ph (1998), Quy t nh s 118/1998/Q -TTg c a Th

t ng chnh ph v vi c ban hnh quy ch lm vi c c a U ban qu c gia v h p tc kinh t qu c t , ngy 8 thng 7, H N i. 79. ________. (1999), Quy t nh c a Th t ng Chnh ph v vi c l p, s

d ng v qu n l Qu h tr xu t kh u, ngy 27 thng 9, H N i. 80. ________. (2001), Quy t nh s 133/2001/Q -TTg v vi c ban hnh

Quy ch tn d ng h tr xu t kh u, ngy 10 thng 9, H N i. 81. ________. (2004), Ch th c a Th t ng chnh ph s 47/2004/CT-TTg v cc gi i php nng cao s c c nh tranh c a cc s n ph m cng nghi p xu t kh u, ngy 22 thng 12, H N i. 82. ________. (2005), Quy t nh c a Th t ng Chnh ph v vi c ban

hnh Quy ch xy d ng v th c hi n Chng trnh xc ti n thng m i qu c gia giai o n 2006-2010, ngy 3 thng 11, H N i. 74 83. T ng c c h i quan (2005a), Quy t xu t kh u, nh p kh u nh s 58/TCHQ/Q /KTTT v quy

trnh mi n thu , xt mi n thu , gi m thu , hon thu , khng thu thu i v i hng ho xu t kh u, hng ho nh p kh u, ngy 14 thng 1, H N i. 84. ________. (2005b), Quy t nh s 1952/Q -TCHQ v vi c c p th u

tin th t c h i quan cho doanh nghi p, ngy 19 thng 12, H N i. 85. T ng c c Th ng k (2003), Nin gim th ng k 2002, Nh xu t b n Th ng k H n i. 86. ________.(2004), Nin gim th ng k 2003, Nh xu t b n Th ng k H n i. 87. V Tr Thnh v Tr nh Quang Long (2003), Tc ng c a ti n trnh gia

153

nh p WTO

i v i n n kinh t Vi t Nam: T ng quan nghin c u,

Bi vi t ph c v nghin c u Vi t Nam s n sng gia nh p WTO do World Bank ti tr . 88. Th i bo Kinh t Vi t Nam v C c u t n c ngoi (2004), K y u

u t n c ngoi t i Vi t Nam, Nh xu t b n Vn ho thng tin. 89. T Thanh Thu (2003), Hon thi n chnh sch ngo i thng Vi t Nam trong qu trnh cng nghi p ho, hi n m i, H N i.89 90. V Hoi Thu (2004), Chuyn 6: Chi n l c xu t kh u th i k i ho v h i nh p v i khu v c v th gi i, lu n n ti n s kinh t , Vi n Nghin c u Thng

2001-2010. M t s m t hng xu t kh u v th tr ng ch y u, trong ti li u b i d ng Ki n th c c b n v h i nh p kinh t qu c t c a B Thng m i, H N i. 91. TR (2006), Tho thu n Vi t M : hai bn cam k t nh ng g? [tr c tuy n] t i a ch : http://www.vietnamnet.vn/wto/2006/06/576863/ [truy c p ngy 13 thng 6]69 92. Tr ng i h c Kinh t Qu c dn (NEU) v C quan h p tc qu c t ng c a cc u t tr c ti p n c ngoi vo

Nh t B n (JICA) (2003), Tng c ng nng l c ho t khu cng nghi p nh m thu ht v n Vi t Nam, i h c Kinh t Qu c dn.

93. U ban qu c gia v h p tc kinh t qu c t (2005), Ki n ngh s a nhi u bi n php khuy n khch xu t kh u [tr c tuy n]. c p:

a ch truy

http://www.dei.gov.vn/vi/contents/c_vietnam/b_VK/bSP/cI/200502 284931/view [truy c p ngy 10 thng 5 nm 2005].

154

94. VietnamNet (2006), Vo WTO, d t may ph i c nh tranh tr c ti p v t c th i [tr c tuy n]. a ch truy c p: http://ww.vietnamnet.vn [truy c p ngy 6 thng 6].91 95. Vi n Kinh t Th gi i (2004), Kinh t th gi i 2003-2004: tri n v ng, Nh xu t b n Chnh tr Qu c gia, H N i. 96. Vi n Nghin c u Qu n l Kinh t trung ng (2002), Kh nng ch u ng thm h t cn cn thanh ton vng lai c a Vi t Nam, Nh xu t b n lao ng x h i, H N i. nh gi tc ng c a H i nh p Kinh t c i m v

97. ________. (2005a), Bo co Qu c t

n Vi t Nam, s d ng m hnh cn b ng t ng th : Ho t

ng 2.1 K t qu 2, H N i. 98. ________. (2005b), Kinh t Vi t Nam 2004, Nh xu t b n Khoa h c v K thu t. 99. ________. (2003), Kinh t Vi t Nam 2003, Nh xu t b n Chnh tr Qu c gia. 100. Vi n Nghin c u Qu n l Kinh t trung ng (CIEM) v C quan Pht tri n qu c t Thu i n (SIDA) (2003), H i nh p kinh t : p l c i sch c a m t s n c, Nh xu t c nh tranh trn th tr ng v b n Giao thng v n t i, H N i. 101. Vi n Nghin c u Qu n l Kinh t trung ng (CIEM) v Chng trnh Pht tri n Lin h p qu c (UNDP) (2003), Nng cao nng l c c nh tranh qu c gia, Nh xu t b n giao thng v n t i H n i. Ti ng Anh 102. Ahn, Dukgeun (2003), Anti-Dumping Mechanism, KDI School of Policy and Management, presentation prepared for Padeco Co., Ltd

155

and the World Bank. 103. Anti-dumping Cases Decrease Since China's Entry into WTO [online]. Available from: http://www.china.org.cn/english [Accessed 23 December 2003]. 104. Antidumping Manual [online]. Available from: http://www.ia.ita.doc.gov/admanual/index [Accessed 23 December 2003]. 105. Anti-dumping Practice in China [online]. Available from: http://www.apeccp.org.tw/china/policy [Accessed 23 December 2003]. 106. ASEAN Annual Reports [online]. Available from: http://www.aseansec.org/4913.htm [Accessed 20 December 2005]. 107. Banga, Rashmi (X), The differential impact of Japanese and U.S. foreign direct investment on exports of Indian manufacturing [online]. Available from: http://www.gdnet.org/pdf/2002AwardsMedalsWinners/TradeForeig nDirectInvestment/rashmi_banga_paper.pdf [Accessed 24 May 2004].106 108. Balassa, Bela (1965), Trade liberalisation and revealed comparative advantage, The Manchester school of economic and social studies, (Volume 33), pg99-123. 109. Bender, Siegfried and Li, Kui-Wai (2002), The changing trade and revealed comparative advantages of Asian and Latin American manufacture exports, The Economic Growth Center, Discussion paper N0843, Yale University.108

156

110. Nguyen Nhu Binh and Haughton, Jonathan (2002), Trade Liberalization and Foreign Direct Investment in Vietnam, ASEAN Economic Bulletin, December. 137 111. Nguyen Nhu Binh (2004), Vietnams Non-Agricultural Market Access, paper submitted to UNDP, September. 112. Blustein, Paul (2003), Free Trade's Muddy Waters, Whashington Post [online]. Available from: http://www.washingtonpost.com/ac2/wpdyn/A46460-2003Jul12?language=printer [Accessed 15 December 2004]. 113. Bumiputra Commerce Bank Bhd (2003), Special Industry Issue: Automobile Industry, Economic Research Services, Vol. 2/2003, October. 110 114. Centre for International Economics (CIE) (1998), Vietnams Trade Policies 1998, Canberra and Sydney. 111 115. Discoverabroad.com (2005), US Trade Laws [online]. Available from: http://discoverabroad.com/UsaHome.htm [Accessed 25 November 2005]. 112 116. Ekanayake, E.M, and Vogel Richard and Veeramacheneni Bala (2003), Openness and economic growth: Empirical evidence on the relationship between output, inward FDI and trade, Journal of Business Strategies; Spring; 20,1; ABI/INFORM Research. 117. Ferto, Imre and Hubbard, L.J (2001), Regional comparative advantage and competitiveness in Hungarian agri-food sectors, 77th EAAE seminar/NFJ Seminar N0325, August 17-18, 2001, Helsinki.114 118. Francois Joseph F. and Reinert Kenneth A. eds (1997), Applied Methods

157

for Trade Policy Analysis: A Handbook. Cambridge University Press. 115 119. Fukase, Emiko and Martin, Will (1999), A Quantitative Evaluation of Vietnams Accession to the ASEAN Free Trade Area (AFTA), Development Research Group, World Bank, Washington, DC. 116 120. Goldberg S. Linda and Klein W. Michael (1997), Foreign Direct Investment, trade and real exchange rate linkages in Southeast Asia and Latin America, NBER workring paper number 6344. 117 121. Holst, David Roland (2004), East Asian Trade Relations in the Wake of ChinaWTO Accession, Standford Center for International Development, Working Paper No.206, February. 122. Ishida, Kazuhiko (X), Japans foreign direct investment in East Asia: Its influence on recepient countries and Japans trade structure [online]. Available from: http://www.rba.gov.au/PublicationsAndResearch/Conferences/1994 /Ishida.pdf [Accessed 15 October 2004] 123. JETRO (2003), Prospect for Free Trade Agreement in East Asia [online]. Available from: http://www.jetro.go.jp/ec/e/stat/surveys/fta_eastasia.pdf [Accessed 15 October 2004]. 124. JBIC Institute (2002), Foreign direct investment and development: where do we stand?, JBICI Research Paper Number 15. 125. Nguyet Ha (2005). Does Vietnam need an auto industry? [online]. Available from: http://english.vietnamnet.vn/service/printversion?article_id=628204

158

[Accessed 8 June 2005]. 126. Kishor, Sharma (2000), Export Growth in India: Has FDI played a role?, Center Discussion paper number 816, Economic Growth Center, Yale University.122 127. Knoll, Michael S. (1991), Dump Our Anti-Dumping Law [online]. Available from: http://www.cato.org/pubs/fpbriefs/fpb-011.html [Accessed 15 November 2003]. 128. Kohler, R.A.R Marcel and Brand, Janet O-Bruce (2002), Comparative cost advantage and 1970 trade performance School in of South African and manufactures: 2000, Economics

Development, University of Natal, Durban. 124 129. Kokko, Ari (1997), Managing the Transition to Free Trade: Vietnamese Trade Policy for the 21st century, Macroeconomic Report 4, Stockholm School of Economics, Sweden. 130. Lemi, Adugna (2004), Foreign Direct Investment, Host country productivity and export: the case of US and Japanese multinational affiliates, Journal of Economic Development, Volume 29, Number 1, June. 126 131. Lipsey, R. (1999), Affiliates of U.S. and Japanese Multinationals in East Asian Production and Trade, NBER Working Paper Number 7292. 127 132. Markusen, James. R, Melvin James. R, Kaempfer William. H & Maskus. Keith. E (1995), International Trade: Theory and Evidence, McGraw-Hill, Inc., Newyork.128 133. Martin, Will (2000), Trade Policy Reform in the East Asian Transition

159

Economies, paper presented to the International Conference on Achieving High Growth: Experience of Transitional Economies in East Asia, 6-7 September, Australian National University. 134. Mekong Economics (2002), A Study of Trade, FDI and Labour in Vietnam, An input to DFID, ESCOR funded project on Globalisation, Production and Poverty: Macro, meso, and micro level studies. 135. Michalopoulos, Constantine, (X) Trade Policy and market access issues for developing countries: Implications for the Millenium Round [online]. Available from: http://wbln0018.worldbank.org/research/workpapers.nsf/bd04ac9da 150d30385256815005076ce/a70066326b8be18c85256818005b9fb6 /$FILE/wps2214.pdf [Accessed 15 June 2004]. 136. MOFA (Japan) (2003), Substantial results in AD negotiations key to overall market access liberalization and success of the Doha Development Agenda [online]. Available from: http://www.mofa.go.jp/policy/economy/wto/a_dump0302.html [Accessed 15 June 2004]. 137. Mortimore, Michael (2003), Targeting winners: Can FDI policy help developing countries industrialize?, Oslo Workshop in May. 133 138. MUTRAP (2004), Key issues of tariff reduction in regional economic integration and WTO Accesion of Vietnam [online]. Available from: http://www.mutrap.org.vn/modules.php?op=modload&name=Dow nloads&file=index&req=viewdownload&cid=2 [Accessed 20 December 2005].134

160

139. ________. (2002), Vietnams integration into the World Economy, Accession to the WTO and the development of Industry, July MUTRAP, Hanoi. 135 140. Nagai Fumio (2002). Thailands Trade Policy: WTO Plus AFTA?, Working paper Series 1-2, No.6, March, IDE APEC Study Center. 141. OECD (2002), Attracting foreign direct investment for development, Global forum on international investment, Shanghai December 5-6. 142. Ohno, Kenichi and Nguyen Van Thuong eds (2005), Improving Vietnams industrial policy, The Publishing House of Political Theory.142 143. Phan, Anbinh (2003), The New "Catfish" War: United States v. Vietnam [online]. Available from: http://www.cid.harvard.edu/cidtrade/Papers/catfishfinal1.doc [Accessed 15 June 2004]. 144. Raghavan, Chakravarthi (X), Abuse of anti-dumping instrument in textiles and clothing sector by EC, US [online]. Available from: http://www.twnside.org.sg/title/twe300a.htm [Accessed 15 June 2004]. 145. Rodrik Dani (2004), Industrial policy for the twenty first century, paper prepared for UNIDO, Harvard University, John F.Kenedy School of Government, September.145 146. Runkel & associates (2004), Thailand continues to grow as the Detroit of Asia [online]. Available from: http://www.business-inasia.com/auto_industry.html [Accessed 8 June 2005]. 147. Thailand Automotive Institute (2005), Statistic Report Records [online].

161

Available from: http://www.thaiauto.or.th/Records/eng/records_menu_eng.asp [Accessed 8 June 2005].147 148. ________. (2002), Executive Summary Master Plan for Thai Automotive Industry 2002-2006, Propose to Office of Industrial Economics Office Ministry of Industry. 149. Thaksin Shinawatra (2002), Policy of the Government of Thailand [online]. Available from: http://unpan1.un.org/intradoc/groups/public/documents/APCITY/U NPAN003004.pdf [Accessed 24 December 2005].149 150. The Auto Channel (2002), S.E. Asian auto industry to feel squeeze from China [online]. Available from: http://www.theautochannel.com/news/2002/05/22/140776.html [Accessed 9 June 2005].150 151. Tiasiri Vallop (2002), Can Thailand maintain its competitive edge? paper presented at the 2002 Automotive News Asia-Pacific Congress on 23 May 2002. 152. Nguyen Tien Trung (2002), Vietnam's international trade regime and comparative advantage, Center for ASEAN Study and Center for International Management and Development, Discussion paper No37, Antwerp. 139 153. US Vietnam Trade Council (2002), Next steps: Other US-Vietnam Trade Issues and WTO Accession [online]. Available from: http://www.usvtc.org/trade/wto/FAQs.pdf [Accessed 15 June 2004].152

162

154. US-ASEAN Business Council (2002), Leave behind document: Business Roundtable with Prime Minister and Cabinet [online]. Available from: http://www.usasean.org/Thailand/thaksinvisit01/Leave_Behind.asp#Thailand%20 Can%20be%20the%20Auto%20Manufacturing%20Center%20of% 20Asia [Accessed 8 June 2005]. 155. Utku Utkulu, Dilek Seymen (2004), Revealed Comparative Advantage: Evidence for Turkey vis--vis the EU/15, Paper presented at the European Trade Study Group 6th Annual Conference, ETSG Septermber 2004, Nottingham.154 156. Vietnam Development Forum (2006), VDF Report: Supporting Industry in Vietnam from the Perspective of Japanese Manufacturing Firms, April 24.155 157. Vietnam Economic Times, (2006), Statistics, Issue 144, February, p. 46-47. 156 158. Vollrath, T.L (1991), A theoretical Evaluation of Alternative trade intensity measures of revealed comparative advantage, Weltwirtschaftliches Archiv, 130, pg265-79.157 159. Yilmaz, Akyuz (2004), Challenges facing developing countries in world trade, Paper presented at MPI Asean Secretariat Workshop on Globalization, International Trade and Finance, Hanoi, March. 158 160. Weiss, John and Hossein, Jalilian (2003), Industrialization in an age of globalization: some comparisons between East and South East Asia and Latin America, Latin America Caribbean and Asia Pacific Economics and Business Association conference at ADBI, Tokyo,

163

September.159 161. WTO (the) (2005a), statistics on antidumping [online]. Available from: http://www.wto.org/english/tratop_e/adp_e/adp_e.htm [Accessed 15 December 2005].160 162. ________. (2004). United States Trade Policy Review [online]. Available from: http://www.wto.org/english/tratop_e/tpr_e/tpr_e.htm [Accessed 15 December 2005]. 161 163. ________. (2003a). Thailand Trade Policy Review [online]. Available from: http://www.wto.org/english/tratop_e/tpr_e/tpr_e.htm [Accessed 15 December 2005]. 162 164. ________. (2003b), The WTO in brief [online]. Available from: http://www.wto.org/english/thewto_e/whatis_e/whatis_e.htm. [Accessed 15 December 2005]. 163 165. ________. (2001), Malaysia Trade Policy Review [online]. Available from: http://www.wto.org/english/tratop_e/tpr_e/tpr_e.htm [Accessed 15 December 2005].
166. Zhang, Honglin Kevin (2001), Does Foreign Direct Investment promote

economic growth? Evidence from East Asia and Latin America, Contemporary Economic Policy; April; 19,2; ABI/INFORM Research. 166

164

PH L C Ph l c 1. Phn vng trong ng d ng GTAP nh gi tc EHP

M vng
VNM THH RASEAN CHN

ng c a

ngha
Vi t Nam Thi Lan Cc n c ASEAN khc Trung Qu c

N i dung
Vi t Nam Thi Lan Indonesia; Malaysia; Philippines; Singapore. Trung Qu c, H ng Cng Australia; New Zealand; Rest of Oceania; Japan; Korea; Taiwan; Rest of East Asia; Rest of Southeast Asia; Bangladesh; India; Sri Lanka; Rest of South Asia; Canada; United States; Mexico; Rest of North America; Colombia; Peru; Venezuela; Rest of Andean Pact; Argentina; Brazil; Chile; Uruguay; Rest of South America; Central America; Rest of FTAA; Rest of the Caribbean; Austria; Belgium; Denmark; Finland; France; Germany; United Kingdom; Greece; Ireland;

ROW

Cc n c khc

Italy; Luxembourg; Netherlands; Portugal; Spain; Sweden; Switzerland; Rest of EFTA; Rest of Europe; Albania; Bulgaria; Croatia; Cyprus; Czech Republic; Hungary; Malta; Poland; Romania; Slovakia; Slovenia; Estonia; Latvia; Lithuania; Russian Federation; Rest of Former Soviet Union; Turkey; Rest of Middle East; Morocco; Tunisia; Rest of North Africa; Botswana; South Africa; Rest of South African CU; Malawi; Mozambique; Tanzania; Zambia; Zimbabwe; Rest of SADC; Madagascar; Uganda; Rest of Sub-Saharan Africa.

Ngu n: Tc gi (2006)

165

Ph l c 2. Phn ngnh trong ng d ng GTAP nh gi tc ng c a EHP

M ngnh v_f anp fsh meat ngha Rau c qu Gia sc N i dung Vegetables, fruit, nuts. Cattle,sheep,goats,horses; Animal products nec. Meat: cattle,sheep,goats,horse; Meat products nec. Paddy rice; Wheat; Cereal grains nec; Oil seeds; Cc Food ph m s n Sugar cane, sugar beet; Plant-based fibers; Crops nng nec; Raw milk; Wool, silk-worm cocoons; Forestry; Vegetable oils and fats; Dairy products; Processed rice; Sugar; Food products nec. Coal; Oil; Gas; Minerals nec; Beverages and tobacco products; Textiles; Wearing apparel; Khong s n Mnfcs v nghi p bi n cng ch Leather products; Wood products; Paper products, publishing; Petroleum, coal products; Chemical,rubber,plastic prods; Mineral products nec; Ferrous metals; Metals nec; Metal products; Motor vehicles and parts; Transport equipment nec; Electronic equipment; Machinery and equipment nec; Manufactures nec. Electricity; transport; Gas Air manufacture, transport; distribution; Water; Construction; Trade; Transport nec; Sea Svces D ch v Communication; Financial services nec; Insurance; Business services nec; Recreation and other services; PubAdmin/Defence/Health/Educat; Dwellings.
Ngu n: Tc gi (2006)

Thu h i s n Fishing. Th t gia sc

nghi p khc

166

Ph l c 3. HS, SITC v th ng k c a Vi t Nam

Th ng k c a Vi t Nam cho bi t s li u xu t nh p kh u theo ngnh (ch c m t s t ngnh trong h th ng thu quan hi ho HS l n 3) v theo SITC l n 3 (theo 10 nhm ngnh). H th ng thu quan hi ho HS t p trung vo chi ti t cc s n ph m c phn lo i cn h th ng phn lo i chu n thng m i qu c t SITC t p trung vo cc ch c nng kinh t c a s n ph m nhau33. SITC do Lin h p qu c gi i thi u nh m t o i u ki n cho vi c phn tch chnh sch v s n ph m c phn lo i theo (i) nguyn v t li u s d ng trong s n xu t; (ii) quy trnh s n xu t; (iii) th c ti n s d ng c a s n ph m; (iv) t m quan tr ng c a s n ph m theo quy m thng m i; v (v) s thay ic a cng ngh (ch khng ph i ch theo ngu n g c l tnh c a s n ph m). B n s a SITC s 3 c gi i thi u vo nm 1988 v v n bao g m 10 ph n nh cc b n tr c . 10 ph n ny c chia nh thnh nhm 2 ch s bao g m 67 nhm hng; nhm 3 ch s g m 261 nhm hng; nhm 4 ch s g m 1033 nhm hng v nhm 5 ch s g m 3121 nhm hng. SITC ph h p v i cc phn lo i th ng k sau (i) Phn lo i kinh t r ng ri (BEC Classification of Broad Economic Categories); (ii) h th ng hi ho (HS Harmonized System hay vi t y l Harmonized Commodity Description and Code System); (iii) phn lo i s n ph m trung tm (CPC Central Product Classification) v H th ng th ng k cng nghi p (ISIC International Standard Industrial Code of All Economic Activities). cc giai o n pht tri n khc

33

Difference between the SITC and HS [tr c tuy n]. a ch truy c p: http://www.intracen.org/mas/sitchs.htm. [Truy c p ngy 17 thng 10 nm 2004].

167

H th ng HS c chnh th c gi i thi u nm 1988 v c ch p nh n r ng ri nh l cch phn lo i thng m i hng ho qu c t

34

. T ch c h i

quan th gi i c coi l bn gi i thi u h th ng ny. T hi ho c ngha l h th ng HS hi ho v i cc th ng k c a Lin h p qu c v C ng ng chu u (tr c v by gi l Lin minh chu u). Hng ho c phn lo i theo cc ng d ng v tiu th c khch quan n gi n bao g m (i) nguyn v t li u th v (ii) giai o n s n xu t hng ho. Hi n t i, HS bao g m 21 h ng m c v 1241 nhm hng theo m c 4 ch s v 930 nhm hng trong s ny c ti p t c chia nh . HS-1996 bao g m 5113 nhm hng phn chia theo 6 ch s . Ph n l n cc qu c gia khi s d ng HS s u thm vo m t ho c hai ch ti n phn chia cc hng ho (h th ng HS 8 ch s ). Hi n nay, ton b bi u thu hng ho nh p kh u u i c a Vi t Nam g m 10.689 chi ti t m t hng c m c thu su t u i MFN c p d ng HS 8 s thu c 5225 phn nhm hng ho HS 6 s v c qu n l theo 97 chng s p x p theo tr t t c a c p ch bi n: t nguyn li u th, s n ph m cha ch bi n, bn thnh ph m v thnh ph m [55, tr. 29].

34

Standard International Trade Classification, Revision 3 (Rev 3) [tr c tuy n]. a ch truy c p http://unstats.un.org/unsd/cr/family2.asp?Cl=14. [Truy c p ngy 17 thng 10 nm 2004].

168

Ph l c 4. M ngnh HS
M 1 2 3 ng v t s ng Th t v ph ph m d ng th t n c sau gi t m C v khc S a v cc s n ph m t s a,; tr ng chim v tr ng gia c m; M t ong t nhin; s n ph m n c g c ng v t, cha c chi ti t ho c ghi ni khc cc chng khc ng v t gip xc, ng v t thn m m v ng v t thu sinh khng xng s ng S n ph m

4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

Cc s n ph m g c

ng v t, cha c chi ti t ho c ghi

Cy tr ng v cc lo i cy tr ng khc; c , r v cc lo i tng t ; cnh hoa r i v cc lo i cnh l trang tr Rau v m t s lo i c , thm c , r n c Qu v qu h ch n c; v qu thu c chi cam qut ho c cc lo i da C ph, ch, ch Paragoay v cc lo i gia v Ng c c Cc s n ph m xay xt; malt; tinh b t; inulin; gluten la m H t v qu c d u; cc lo i ng c c; h t v qu khc; cy cng nghi p ho c cy d c li u; rm, r v cy lm th c n gia sc Nh a cnh ki n khc Nguyn li u th c v t dng ghi ni khc ng v t ho c th c v t v cc s n ph m tch t chng; m n c ch ng v t ho c th c v t ng v t gip xc, ng v t thn m m ho c ng v t M v d u t t b n; cc s n ph m th c v t cha c chi ti t ho c ; gm, nh a cy, cc ch t nh a v cc ch t chi t xu t t th c v t

bi n; cc lo i sp

Cc ch ph m t th t, c ho c th y sinh khng xng s ng khc ng v cc lo i k o ng Ca cao v cc ch ph m t Ca cao

Ch ph m t ng c c, b t, tinh b t ho c s a; cc lo i bnh Ch ph m t rau, qu , qu h ch ho c cc ph n khc c a cy

169

21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32

Cc ch ph m n c khc u ng, r u v gi m Ph li u v ph th i t ngnh cng nghi p th c ph m; th c n gia sc ch bi n Thu c l v nguyn li u thay th thu c l ch bi n Mu i; lu hunh; Qu ng, x v tro Nhin li u khong, d u khong v cc s n ph m chng c t t chng; cc ch t ch a bi tum; cc lo i sp khong ch t Ho ch t v c; cc h p ch t v c hay h u c c a kim lo i qu, kim lo i nguyn t phng x ho c cc ch t Ho ch t h u c D c ph m Phn bn Cc ch t chi t xu t lm thu c nhu m ho c thu c da; tannin v cc ch t d n xu t c a chng; thu c nhu m, thu c mu v cc ch t mu khc; sn v vecni; ch t g n v cc lo i matt khc; cc lo i m c Tinh d u, cc ch t t a nh a; n c hoa, Hoa K ph m ho c cc ch ph m dng cho v sinh X phng, cc ch t h u c ho t ng b m t, cc ch ph m dng gi t, r a, cc ch nh bng ph m bi trn, cc lo i sp nhn t o, sp ch bi n, cc ch ph m dng ng v t hi m, cc t v ; th ch cao, vi v xi mng

33

34

ho c t y s ch, n n v cc s n ph m tng t , b t nho dng lm hnh m u, sp dng trong nha khoa v cc ch ph m dng trong nha khoa c thnh ph n c b n l th ch cao Cc ch t cha albumin; cc d ng tinh b t bi n tnh; keo h ; enzim Ch t n ; cc s n ph m pho; dim; cc h p kim t chy, d n l a; cc ch ph m d chy khc V t li u nh ho c i n nh Cc s n ph m ho ch t khc Nh a v cc s n ph m b ng nh a Cao su v cc s n ph m b ng cao su Da s ng (tr da lng) v da thu c Cc s n ph m b ng da thu c; b lo i yn cng; cc m t hng du l ch, ti xch v cc ng v t (tr t t ru t con t m)

35 36 37 38 39 40 41 42

ch a tng t ; cc s n ph m lm t ru t

170

43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65

Da lng v da nhn t o; cc s n ph m lm t da lng v da lng nhn t o G v cc m t hng b ng g ; than t g Lie v cc s n ph m b ng lie S n ph m lm r rm, c gi y ho c t cc lo i v t li u t t b n khc; cc s n ph m b ng li u gai v song my B t gi y t g ho c t v t li u x s i xenlulo khc; gi y lo i ho c cc tng lo i (ph li u v v n th a) Gi y v cctng; cc s n ph m lm b ng b t gi y, b ng gi y ho c b ng cctng Sch, bo, tranh nh v cc s n ph m khc c a cng nghi p in; cc lo i b n th o vi t b ng tay, nh my, v s T t m Lng c a, lng Bng X d t g c th c v t khc; s i gi y v v i d t thoi t s i gi y S i filament nhn t o X, s i staple nhn t o M n x, ph t v cc s n ph m khng d t; cc lo i s i xo n th ng, s i cp v cc s n ph m c a chng Th m cc lo i hng d t tr i sn khc Cc lo i v i d t thoi c bi t; cc lo i v i d t ch n s i vng; hng ren; th m trang tr; hng trang tr; hng thu Cc lo i v i d t c ngm t m, trng, ph ho c p l p; cc m t hng d t thch h p dng trong cng nghi p Cc lo i hng d t kim ho c mc Qu n o v hng may m c ph tr , d t kim ho c mc Qu n o v hng may m c ph tr , khng d t kim ho c mc Cc m t hng d t hon thi n khc; b v i; qu n o d t c v cc lo i hng d t c khc; v i v n Giy, dp, gh t v cc s n ph m tng t ; cc b ph n c a cc s n ph m trn M v cc v t i u khc v b ph n c a chng c bi t; s i xe, s i coc, s i ng v t lo i m n ho c lo i th; s i t lng ui ho c b m ng a v v i d t thoi t cc nguyn li u trn

171

66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 78 79 80 81 82 83 84

, d che, ba toong, g y tay c m c th chuy n thnh gh , roi g y i u khi n, roi i u khi n sc v t th ko v cc b ph n c a cc s n ph m trn Lng v v lng t ch bi n, cc s n ph m b ng lng v ho c lng t; hoa nhn t o; cc s n ph m lm t tc ng i S n ph m lm b ng , th ch cao, xi mng, aming, mica ho c cc v t li u tng t g m, s Thu tinh v cc s n ph m b ng thu tinh Ng c trai t nhin ho c nui c y, qu ho c bn qu, kim lo i qu, kim lo i c dt ph kim lo i qu, v cc s n ph m c a chng; S t v thp Cc s n ph m b ng s t ho c thp ng v cc s n ph m b ng ng Niken v cc s n ph m b ng Niken Nhm v cc s n ph m b ng nhm Ch v cc s n ph m b ng ch K m v cc s n ph m b ng k m Thi c v cc s n ph m b ng thi c Kim lo i c b n khc; g m kim lo i; cc s n ph m c a chng D ng c , ngh , dao ko, v b n lm t kim lo i c b n; cc b ph n c a chng ng kim hon gi ; ti n kim lo i

Hng t p ho lm t kim lo i c b n L ph n ng h t nhn, n i hi, my v trang thi t b c kh; cc b ph n c a chng My i n v thi t b i n v cc b ph n c a chng; my ghi v ti t o m thanh, my

85

ghi v ti t o hnh nh truy n hnh v m thanh; b ph n v cc ph tng c a cc lo i my trn u my xe l a ho c xe i n, thi t b ch y trn ng xe l a hay xe i n v b ph n

86

c a chng; cc b ph n

nh v ghp n i ng ray xe l a ho c xe i n v b

ph n c a chng; thi t b tn hi u giao thng b ng c kh (k c c i n) cc lo i 87 88 89 Xe c tr thi t b ch y trn ng xe l a ho c xe i n, v cc b ph n v ph tng c a chng Phng ti n bay, tu v tr v cc b ph n c a chng Tu thu , thuy n v cc k t c u n i

172

90 91 92 93

D ng c , thi t b v my quang h c, nhi p nh, i n nh, o l ng, ki m tra xc, y t ho c ph u thu t; cc b ph n v ph tng c a chng ng h c nhn v V kh v ng h th i gian khc v cc b ph n c a chng Nh c v ; cc b ph n v ph tng c a chng n; cc b ph n v ph tng c a chng ng gi ng; m, khung n i th t (gi ng, t , bn, gh , ...); b

chnh

m, n m v cc ni khc; bi n hi u

94

dng nh i tng t ; n v b c chi u sng, bi n ghp

n cha c chi ti t ho c ghi

tn c chi u sng v cc lo i tng t ; cc c u ki n nh l p

95 96 97 98 99

chi, d ng c dng cho cc tr chi v th thao; cc b ph n v ph tng c a chng Cc hng ch t o khc Cc tc ph m ngh thu t, Cc hng ho c th su t m v c

Cc hng ho khng thu c cc nhm trn

Ph l c 5. K t qu tnh ton LTSSHH

Thng m i ASEAN (VN_th gi i) Ngnh 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 RCA1 0.00 0.63 4.26 0.24 1.76 0.27 1.03 1.07 20.14 14.50 1.11 3.14 0.09 8.03 0.16 2.97 0.39 0.00 RTA -0.42 0.62 4.06 -1.80 -0.61 0.26 1.02 0.13 19.65 14.49 0.90 3.06 -1.26 7.76 -0.94 2.96 -0.80 -0.29 LnRXA -18.95 -0.46 1.45 -1.44 0.57 -1.31 0.03 0.07 3.00 2.67 0.10 1.14 -2.42 2.08 -1.82 1.09 -0.95 -19.36 RC -18.07 4.86 3.03 -2.15 -0.30 3.37 4.81 0.13 3.71 6.94 1.67 3.80 -2.72 3.39 -1.91 5.68 -1.12 -18.13 0.00 2.60 2.68 0.37 4.86 0.16 0.88 0.96 9.11 21.79 1.64 15.19 0.17 5.90 0.04 1.85 0.32 0.00 Thng m i v i ASEAN (Vi t Nam_ASEAN) RCA1 RCA2 RCA3 -1.00 0.98 0.49 -0.62 -0.41 0.74 0.97 -0.42 0.75 1.00 0.75 0.99 -0.92 0.62 -0.98 0.91 -0.66 -1.00 1.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 0.22 RCA4 0.00 2236.63 1899.83 RTA LnRXA -0.12 2.59 2.06 -19.57 0.96 0.98 -0.99 1.58 -1.84 -0.12 -0.04 2.21 3.08 0.50 2.72 -1.79 1.78 -3.19 0.61 -1.14 -20.19 RC -17.48 5.09 1.47 -0.85 -0.49 2.99 4.60 -0.53 1.97 8.06 2.75 5.80 -2.92 2.34 -4.38 3.44 -0.85 -19.55 Thng m i th gi i (VN_ASEAN) RCA1 1.62 1.00 5.99 1.55 2.66 0.65 1.43 4.61 9.90 4.99 1.95 3.41 0.78 2.46 0.05 2.72 0.21 0.03 RTA 1.34 0.62 4.89 0.16 -0.32 0.42 0.43 2.99 9.15 4.29 -0.81 2.68 -0.32 1.85 -2.21 1.68 -0.32 -0.20 LnRXA 0.48 0.00 1.79 0.44 0.98 -0.44 0.35 1.53 2.29 1.61 0.67 1.23 -0.25 0.90 -3.09 1.00 -1.58 -3.49 RC 1.75 0.97 1.69 0.11 -0.11 1.07 0.36 1.04 2.59 1.96 -0.35 1.54 -0.35 1.40 -3.91 0.96 -0.95 -2.00

1646.20 -0.50 1705.33 -3.08 1979.77 2203.34 1986.71 1985.28 0.15 0.88 7.84 1.54

1702.92 -0.68 2512.05 21.78 2282.76 15.15 1471.92 -2.93 1937.36 2095.57 -152.85 5.34 1.79 -0.53 1340.38 -3.25 1634.15 -0.43

174

19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40

0.22 0.77 0.44 0.51 0.55 0.43 1.38 0.27 5.23 0.04 0.19 0.06 0.55 0.11 0.58 1.51 1.03 0.16 0.11 0.13 0.26 2.91

-0.61 0.64 -0.57 -3.61 -3.16 -14.86 0.04 0.23 3.00 -3.32 -1.67 -5.72 -25.10 -4.38 -1.77 -1.68 -1.40 -1.37 -4.13 -2.06 -1.80 2.62

-1.49 -0.27 -0.83 -0.67 -0.59 -0.83 0.32 -1.30 1.66 -3.12 -1.69 -2.83 -0.60 -2.20 -0.54 0.41 0.03 -1.81 -2.21 -2.06 -1.36 1.07

-1.31 1.79 -0.84 -2.09 -1.90 -3.56 0.03 1.86 0.85 -4.33 -2.31 -4.59 -3.84 -3.71 -1.40 -0.75 -0.86 -2.24 -3.65 -2.84 -2.08 2.31

0.16 0.72 0.42 0.41 2.07 0.28 1.54 0.47 4.70 0.11 0.22 0.16 0.99 0.15 0.63 1.56 1.23 0.33 0.12 0.20 0.25 1.93

-0.75 0.10 -0.55 -0.79 -0.57 -0.95 -0.08 0.14 0.12 -0.94 -0.89 -0.95 -0.90 -0.95 -0.64 -0.45 -0.46 -0.60 -0.96 -0.91 -0.85 0.34

10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00

1595.08 -0.28 1810.65 0.34 1669.05 -0.13 1576.05 -2.01 1660.99 -1.15 1430.46 -5.59 1774.58 1819.95 1816.17 0.72 0.37 3.07

-1.86 -0.33 -0.86 -0.88 0.73 -1.26 0.43 -0.75 1.55 -2.17 -1.52 -1.84 -0.01 -1.87 -0.46 0.44 0.21 -1.11 -2.11 -1.60 -1.40 0.66

-1.03 0.64 -0.27 -1.77 -0.44 -3.03 0.63 1.51 1.06 -2.65 -1.93 -3.14 -2.11 -3.12 -0.79 -0.10 -0.34 -0.61 -3.75 -2.29 -1.87 1.24

1.29 0.62 0.81 0.33 0.55 0.28 0.56 0.38 2.07 0.32 0.20 0.30 0.30 0.03 0.38 0.66 0.48 0.76 0.12 0.09 0.26 0.95

0.36 0.25 -0.47 -1.33 -1.81 -3.21 -0.20 0.29 1.20 -0.97 -0.70 -2.78 -5.26 -1.65 -0.42 -0.35 -1.06 -0.09 -1.13 -1.22 -1.24 -0.10

0.26 -0.47 -0.21 -1.11 -0.59 -1.28 -0.57 -0.98 0.73 -1.13 -1.61 -1.19 -1.22 -3.42 -0.96 -0.41 -0.73 -0.28 -2.15 -2.36 -1.37 -0.05

0.32 0.51 -0.46 -1.61 -1.45 -2.53 -0.30 1.44 0.86 -1.38 -1.51 -2.31 -2.93 -3.94 -0.74 -0.42 -1.16 -0.11 -2.37 -2.63 -1.77 -0.10

1444.27 -1.50 1507.39 -1.29 1418.41 -3.49 1501.09 -7.14 1422.03 -3.33 1640.88 -0.75 1694.50 -0.16 1692.02 -0.50 1652.42 -0.28 1412.53 -5.03 1490.86 -1.79 1538.30 -1.34 1861.40 1.37

175

41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62

0.30 3.16 0.00 0.72 0.00 6.34 0.00 0.58 0.06 0.12 0.00 0.62 0.00 0.47 0.31 0.14 0.00 0.21 0.14 0.10 2.74 6.41

-1.83 3.07 0.00 0.09 -2.30 6.28 -0.39 -2.31 -0.23 -0.94 -0.10 -1.13 0.00 -3.43 -0.98 -5.21 -1.23 -1.04 -1.84 -1.78 2.71 6.37

-1.20 1.15 -15.79 -0.33 -14.85 1.85 -5.80 -0.54 -2.87 -2.09 -18.77 -0.47 -17.10 -0.76 -1.17 -1.97 -17.66 -1.54 -1.98 -2.28 1.01 1.86

-1.96 3.63 -0.61 0.13 -15.69 4.67 -4.85 -1.60 -1.63 -2.15 -16.50 -1.04 -0.33 -2.12 -1.43 -3.65 -17.87 -1.77 -2.67 -2.91 4.66 4.95

0.62 4.83 0.00 0.43 0.00 4.10 0.02 0.49 0.06 0.49 0.00 2.13 0.00 0.54 0.41 0.21 0.00 0.52 0.35 0.17 4.14 5.00

-0.68 0.73 0.00 -0.80 -1.00 0.38 -0.99 -0.78 -0.77 -0.72 -1.00 -0.32 0.00 -0.91 -0.78 -0.95 -1.00 -0.58 -0.79 -0.75 0.86 0.80

10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 5.57 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 0.57 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00

1625.76 -1.56 1976.13 1791.32 246.84 1871.17 4.29 0.00 -1.85 2.05

-0.49 1.57 -13.00 -0.85 -15.25 1.41 -3.90 -0.72 -2.77 -0.71 -16.75 0.76 -15.25 -0.61 -0.90 -1.57 -17.59 -0.65 -1.04 -1.75 1.42 1.61

-1.26 2.19 -0.62 -1.59 -15.86 0.69 -3.70 -1.66 -1.28 -1.97 -15.65 -0.19 0.38 -2.75 -1.63 -3.25 -18.31 -0.85 -1.64 -1.58 4.33 2.69

0.56 7.23 1.93 0.42 0.44 7.84 0.00 0.20 0.14 6.13 0.01 0.71 3.89 0.46 0.36 1.98 1.01 1.17 0.13 0.22 2.41 4.50

-4.00 6.65 -7.42 -1.77 -0.46 4.75 -0.64 -1.53 -0.63 -4.91 -2.11 -1.50 -0.03 -4.64 -2.28 -3.05 0.23 -4.35 -4.84 -4.38 1.11 2.95

-0.58 1.98 0.66 -0.86 -0.82 2.06 -6.60 -1.63 -1.97 1.81 -4.44 -0.34 1.36 -0.77 -1.01 0.68 0.01 0.15 -2.03 -1.49 0.88 1.50

-2.09 2.52 -1.58 -1.65 -0.72 0.93 -6.16 -2.17 -1.71 -0.59 -5.19 -1.13 -0.01 -2.40 -1.99 -0.93 0.26 -1.55 -3.63 -3.02 0.62 1.07

1569.86 -1.67

1285.13 -0.80 1580.81 -2.09 1588.82 -0.16 1608.69 -3.05 171.81 1791.32 -0.33 0.00 1726.01 -0.44 1488.29 -7.94 1581.54 -1.67 1422.71 -5.14 -55.63 -2.05 1658.44 -0.70 1576.79 -1.46 1595.60 -0.67 2048.88 2011.73 4.08 4.66

176

63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 78 79 80 81 82 83 84 85

0.36 9.33 1.47 0.09 0.14 0.12 1.16 0.32 0.02 0.01 0.32 0.03 0.00 0.07 0.48 0.00 5.44 0.39 0.37 0.77 0.19 0.31

0.27 9.24 1.44 0.09 0.14 -1.84 1.00 -1.12 -0.04 -2.54 -5.08 -1.80 -5.06 -3.47 0.29 -3.28 5.39 0.27 -1.22 -1.64 -0.63 0.04

-1.01 2.23 0.38 -2.37 -1.96 -2.11 0.15 -1.13 -3.88 -5.06 -1.14 -3.42 -18.36 -2.65 -0.74 -19.22 1.69 -0.93 -0.98 -0.26 -1.64 -1.17

1.36 4.69 3.86 14.44 16.56 -2.79 1.98 -1.50 -1.02 -6.00 -2.83 -4.02 -19.98 -3.91 0.92 -20.41 4.74 1.14 -1.45 -1.14 -1.45 0.14

0.37 10.76 3.20 0.43 0.26 0.14 1.86 0.26 0.04 0.02 0.37 0.03 0.00 0.10 0.90 0.00 0.81 1.04 0.54 0.90 0.19 0.24

0.07 0.79 0.67 1.00 1.00 -0.89 0.42 -0.79 -0.62 -0.98 -0.87 -0.97 -1.00 -0.95 0.62 -1.00 0.90 0.51 -0.53 -0.59 -0.78 -0.20

10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 0.13 10.00 10.00 0.22 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00

1806.11 -0.01 2007.35 10.02 1952.26 3182.40 3199.11 1880.04 3.03 0.43 0.26 1.51

-0.99 2.38 1.16 -0.85 -1.35 -1.97 0.62 -1.33 -3.18 -3.74 -0.98 -3.44 -17.47 -2.30 -0.10 -18.03 -0.21 0.04 -0.61 -0.11 -1.66 -1.41

-0.03 2.68 2.95 14.20 13.72 -2.33 1.65 -1.66 -0.65 -4.27 -2.23 -3.76 -19.55 -3.10 1.84 -18.93 2.56 0.57 -1.04 -0.97 -1.56 0.11

4.61 13.80 8.04 1.57 0.45 1.37 4.16 0.33 0.49 0.05 0.74 0.02 0.01 0.12 0.23 1.90 0.38 1.43 1.48 1.31 0.09 0.17

3.72 8.70 4.63 1.27 -0.65 -0.15 2.97 -0.82 0.13 -2.44 -1.24 -0.78 -0.79 -1.12 -0.56 0.04 0.06 0.87 0.59 -0.78 -0.84 -0.13

1.53 2.62 2.08 0.45 -0.80 0.32 1.42 -1.10 -0.70 -3.05 -0.30 -3.70 -5.11 -2.09 -1.45 0.64 -0.97 0.36 0.39 0.27 -2.38 -1.80

1.65 1.00 0.86 1.64 -0.89 -0.10 1.25 -1.24 0.31 -3.96 -0.98 -3.48 -4.88 -2.31 -1.22 0.02 0.18 0.93 0.51 -0.47 -2.31 -0.57

1504.93 -1.29 1579.37 -1.12 1647.17 -0.04 1320.01 -1.68 1522.14 -3.10 1370.45 -1.35 -206.35 1936.06 -149.85 2090.26 1904.74 -8.00 0.76 -2.47 0.75 0.45 1425.39 -2.12

1672.75 -1.00 1655.39 -1.46 1581.45 -0.71 1749.87 0.03

177

86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99

0.00 0.10 0.01 0.03 0.07 0.01 0.04 0.08 4.50 0.29 0.50 0.57 0.00 0.45

-0.40 -1.29 -1.14 -8.08 -0.95 -0.30 -0.58 -0.07 4.35 0.07 -0.87 0.50 0.00 -0.41

-18.82 -2.30 -4.63 -3.36 -2.66 -4.48 -3.34 -2.50 1.51 -1.24 -0.69 -0.55 -18.89 -0.80

-17.90 -2.63 -4.77 -5.45 -2.68 -3.30 -2.86 -0.59 3.35 0.28 -1.01 2.06 -2.24 -0.65

0.00 0.20 0.07 0.05 0.10 0.01 0.03 0.95 3.71 0.40 0.79 1.74 0.50

-1.00 -0.84 -0.96 -0.99 -0.92 -0.95 -0.97 0.32 0.55 -0.35 -0.58 0.72 0.00 -0.63

2.14 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00

76.19

-1.27

-16.73 -1.59 -2.65 -3.06 -2.33 -4.26 -3.43 -0.05 1.31 -0.91 -0.23 0.56 -0.69

-16.98 -1.75 -3.43 -4.11 -2.72 -3.19 -4.27 3.16 1.79 -0.68 -0.68 2.56 -1.15

0.02 0.60 0.11 0.06 0.22 0.33 0.21 0.16 2.87 1.84 1.95 1.54 20.07 0.17

-3.50 -1.27 -0.57 -0.71 -0.58 0.09 -0.80 -0.07 2.16 1.18 -0.65 1.48 11.90 -0.57

-3.96 -0.51 -2.21 -2.77 -1.51 -1.11 -1.56 -1.83 1.05 0.61 0.67 0.43 3.00 -1.75

-5.22 -1.13 -1.82 -2.51 -1.28 0.32 -1.57 -0.36 1.40 1.03 -0.29 3.24 0.90 -1.46

1546.65 -0.97 1405.46 -2.11 1299.56 -2.79 1479.53 -1.38 1423.28 -0.33 1378.20 -2.28 1857.65 1915.41 0.91 3.09

1718.24 -0.39 1657.61 -0.77 1971.47 1791.32 1642.63 -1.07 1.61

178

Ph l c 6. Chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam giai o n thm d h i nh p (1988-1991)

Nm 1988 1989 N i dung Lu t thu xu t nh p kh u c ban hnh. D b h th ng h n ng ch xu t kh u v i h u h t cc hng ho tr 10 lo i hng v h n ng ch nh p kh u v i h u h t cc hng tr 14 lo i hng. Gi m thu xu t kh u v s m t hng tnh thu xu t kh u t 30 xu ng cn 12. S m t hng tnh thu nh p kh u gi m t 124 xu ng 80 v bin tnh thu tng t 550% n 5-120%.

D b tr c p xu t kh u b ng ngn sch nh n c. 1990 Ban hnh thu tiu th Thu su t c bi t, thu doanh thu, thu l i nhu n.

c bi t v i m t s nhm hng nh xe my v xe du l ch.

Cc t ng cng ty xu t nh p kh u ph i ng k nhm hng ho xu t nh p kh u v i c quan qu n l nh n c. M t s hng ho gi i h n xu t kh u 1991 m t s t cc cng ty.

M c a sn giao d ch ngo i h i t i Ngn hng nh n c. Ban hnh quy nh v thnh l p khu ch xu t.

Thu xu t kh u g o gi m t 10% xu ng 1%. Mi n thu u vo i v i hng xu t kh u.

Cc doanh nghi p t nhn c tr c ti p tham gia vo thng m i qu c t .

Ngu n: Trch d n t [114]

179

Ph l c 7. Chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam giai o n kh i ng h i nh p (1992-2000)

Nm N i dung H th ng thu quan hi ho b t 1992 u c p d ng.

p d ng h n ng ch xu t kh u d t may v gi m thu nh p kh u m t s m t hng trong khun kh Hi p nh khung k v i Lin minh chu u.

D b cc gi y php v n chuy n hng xu t kh u, p d ng gi y php 6 thng cho 22 m t hng xu t kh u. 1993 Cho php n thu u vo xu t kh u 90 ngy

B sung thu xu t nh p kh u v thu doanh thu v i cc hng i ng. p d ng h th ng khai bo h i quan Lin h p qu c Bi b gi y php nh p kh u v i h u h t m t hng (tr 15 m t hng) Trch nhi m 1994 xu t chnh sch thu xu t nh p kh u chuy n t B Ti chnh sang cho

B Thng m i. Cc b c xin gi y php xu t nh p kh u gi m t 3 xu ng 2 b c. Ch p d ng gi y php v n chuy n hng ho cho g o, g v d u m . Ch p d ng h n ng ch xu t kh u v i m t m t hng l g o. Tng thu xu t kh u v i 11 m t hng; gi m cc m c thu doanh thu t 18 xu ng 11;

1995

cng b danh m c CEPT 1996. Bi b h u h t cc lo i gi y php nh p kh u chuy n. H n ng ch nh p kh u ch cn p d ng v i 7 m t hng. Thu t nh p kh u gi m song thu tiu th cng b danh m c CEPT 1997. c bi t t i a tng t 80% ln 100%;

1996

Gi m ph m vi cc doanh nghi p FDI c mi n thu nh p kh u. H n ng ch nh p kh u ch cn p d ng v i 6 m t hng.

180

D b ki m sot bun bn g o n i kh u g o.

a v cc doanh nghi p t nhn c quy n xu t

C m nh p kh u ng; tng s l ng hng ho ki m sot b ng h n ng ch v l do cn 1997 i t nhin. C m nh p kh u t m th i nhi u hng tiu dng v sau d b l nh c m. p d ng h th ng dn tem hng nh p kh u nh m ch ng bun l u. Cc doanh nghi p FDI c xu t kh u nh ng hng ho khng c trong gi y php t. M c thu su t cao nh t gi m xu ng cn 60%; Gi i thi u l trnh khng chnh th c CEPT 2006; Ch y u qu n l nh p kh u qua thu (hn l h n ng ch v gi y php). Doanh nghi p t nhn c xu t kh u g o v nh p kh u phn bn. Doanh nghi p trong n c c xu t kh u tr c ti p khng c n gi y php. 1998 Yu c u doanh nghi p bn m t ph n ngo i h i t ti kho n ngo i h i. C m nh p kh u r u. Bi b vi c p d ng tnh gi nh p kh u t i thi u. S a c p. S a i thu tiu th c bi t (tng thu xe my n i a, tng thu v i hng xa x ) i lu t thu xu t nh p kh u v p d ng cc bi n php ch ng bn ph gi v tr u

Hon ton bi b cc yu c u v gi y php c a B Thng m i. 1999 Ngh nh 16 CP quy nh v th t c h i quan, gim st h i quan v l ph h i quan.

Doanh nghi p FDI khi nh p kh u v n ph i xu t trnh k ho ch nh p kh u v ph duy t c a B Thng m i ho c c quan c u quy n. 2000 Ring i v i ph tng thay th , doanh nghi p FDI c nh p tr c ti p khng c n xin

php B Thng m i. Quy nh chi ti t thi hnh lu t thu gi tr gia tng.

cc vn b n trn trang web c a T ng c c h i quan (2005).

Ngu n: Trch d n t [114] v tc gi thu th p t

181

Ph l c 8. Chnh sch thng m i qu c t c a Vi t Nam giai o n tng c ng h i nh p (2001-2005)

Nm 2001 N i dung Thng qua Lu t h i quan M i doanh nghi p u c xu t nh p kh u m i lo i hng ho tr cc hng ho b nh c a Th t ng Chnh ph .

c m xu t, c m nh p theo Quy t

Vi c xu t kh u khng h n ch theo ngnh ngh ghi trong gi y php kinh doanh nhng vi c nh p kh u ph i theo ngnh ngh ghi trong gi y php kinh doanh. Ban hnh 7 hng ho c m xu t kh u v 11 hng ho c m nh p kh u v danh m c hng ho thu c 7 chuyn ngnh qu n l v i cc hnh th c qu n l bao g m quy i u ki n ho c tiu chu n, ch ng nh n h p chu n, gi y php kh o nghi m, ch s ngu n g c, hay c m xu t c m nh p. Qu n l theo gi y php hng d t may v hng theo cc i u c qu c t m Vi t Nam cam k t. 2002 p d ng tnh thu nh p kh u theo h p S a ng mua bn ngo i thng nh nh

doanh nghi p c php nh p kh u, ph duy t n i dung, c p gi y php nh p kh u, h

i, b sung m s , tn g i v thu su t m t s hng ho th c hi n CEPT 2002 i x t i hu qu c(MFN) v i x qu c gia (NT) trong

Ban hnh php l nh v

thng m i qu c t hng ho, d ch v ,

u t v s h u tr tu .

Ban hnh php l nh v t v trong nh p kh u hng ho n c ngoi vo Vi t Nam. Ban hnh Ngh nh v tr gi tnh thu nh p kh u theo i u VII GATT. th c hi n l trnh gi m

Ban hnh Danh m c hng ho v thu su t thu nh p kh u thu nh p kh u theo Hi p o n 2002 2005. Ban hnh b ng gi tnh thu ng. 2003 Quy

nh hng d t-may m c k gi a Vi t Nam v EU cho giai

i v i hng ho nh p kh u khng thu c danh m c m t i u ki n p gi theo gi ghi trn h p

hng nh n c qu n l gi tnh thu , khng

nh v phn lo i hng ho xu t kh u, nh p kh u theo h th ng hi ho HS.

182

Ban hnh Danh m c hng ho v thu su t c a Vi t Nam CEPT/AFTA cho cc nm 2003-2006. S a i b sung m t s i u c a lu t thu tiu th

th c hi n Hi p

nh

c bi t theo 14 hng ho v

d ch v ch u thu ny. Mi n thu VAT v i hng chuy n kh u, t m nh p ti xu t, qu c nh v hng xu t kh u. Bi b p d ng gi tnh thu nh p kh u t i thi u c n, c ngu n g c t EU. Ban hnh Bi u thu thu nh p kh u u i thay th cho bi u 1998 v i m t s xe t qua s d ng, b linh ki n t, xng d u. Ban hnh Danh m c hng ho v thu su t thu nh p kh u th c hi n l trnh gi m thu nh p kh u theo Hi p nh Bun bn Hng d t, may k gi a Vi t Nam v EU cho giai o n 2003-2005. i v i m t hng r u v u ng c

2004

Tng c ng th t c nh p kh u xng d u v t m nh p ti xu t tng d u. Ban hnh Danh m c hng ho v thu su t thu nh p kh u thu nh p kh u theo Hi p giai o n 2003-2005. Ban hnh Danh m c hng ho v thu su t thu nh p kh u c a Vi t Nam Chng trnh thu ho ch s m theo Hi p ASEAN Trung Qu c. S a i thu su t thu nh p kh u m t s m t hng thu c danh m c hng ho v thu nh u i thu quan c hi u l c chung (CEPT) th c hi n th c hi n l trnh gi m

nh v thng m i hng d t, may Vi t Nam Hoa K cho

nh khung v h p tc kinh t ton di n

su t c a Vi t Nam th c hi n Hi p

c a cc n c ASEAN cho cc nm 2003 - 2006. Thu l ph h n ng ch hng d t may sang th tr ng Hoa K. 2005 Bi b l ph h n ng ch xu t kh u hng d t, may sang th tr ng EU v Canada Th c hi n cam k t v ti p c n th tr ng v i EU v Hi p cho nm 2005. i u ch nh thu su t thu nh p kh u u i tng i n t . i v i m t s m t hng linh ki n, ph nh d t may v i Hoa K

183

Bi b thu su t nh p kh u

p d ng h n ng ch v i 6 m hng. th c hi n tho thu n gi a Vi t nh CEPT c a

Gi m thu su t thu nh p kh u m t s m t hng Nam v Thi Lan lin quan cc n c ASEAN nh nguyn chi c. S a

n vi c Vi t Nam hon th c hi n Hi p

i v i m t s m t hng ph tng, linh ki n xe my v xe t t i

i, b sung Danh m c hng ho v thu su t thu nh p kh u c a Vi t Nam

th c hi n CEPT c a cc n c ASEAN cho cc nm 2005 2013. Th c hi n minh b ch ho th t c c p gi y php nh p kh u cc m t hng qu n l theo chuyn ngnh. Bi b h n ng ch thu quan i v i b n m t hng.

Qu c h i thng qua Lu t thu xu t nh p kh u Ban hnh quy trnh xt mi n thu xu t kh u v thu nh p kh u, gi m thu , hon thu , khng thu thu 2006 i v i hng ho xu t kh u, nh p kh u.

Thnh vin th 150 c a WTO Cc ngh gim nh tri n khai th c hi n Lu t Thng m i (cc ho t ng v mua bn hng

ho qu c t , xc ti n thng m i, nh ng quy n thng m i, kinh doanh d ch v nh, xu t x hng ho, ch c nng nhi m c c a H i ng c nh tranh) ng i

H ng d n thi hnh chi t t ho t

ng mua bn hng ho qu c t v cc ho t

l, mua, bn, gia cng v qu c nh hng ho v i n c ngoi qu n l chuyn ngnh c a B Bu chnh, Vi n thng i u ch nh thu su t thu nh p kh u u i tng i n t i u ch nh h n ng ch thu quan v i hng ho c xu t x t Lo Cho php nh p kh u t c, thu tuy t i i v i t c

i v i hng ho thu c

i v i m t s m t hng linh ki n, ph

Thnh l p Vn phng Thng bo v i m h i p c a B Thng m i v hng ro k thu t trong thng m i

Ngu n: Thu th p c a tc gi t trang web c a T ng c c h i quan v B Thng m i (2006)

184

Ph l c 9.

u t tr c ti p n c ngoi (FDI) t i Vi t Nam 1997-2006

n v : Tri u la M

1997 u t m i Tng v n V n tri n khai

Ngu n: [157]

1998 3897 884 2368

1999 1568 629 2535

2000 2018 476 2413

2001 2592 632 2450

2002 1621 1136 2591

2003 1993 1135 2650

2004 2222 1934 2850

2005 2006 4003 7839 1895 2632 5891 4100

4649 1173 3215

Ph l c 10. Gi tr xu t kh u c a doanh nghi p FDI

n v : tri u la M

1996 1997 1998

Doanh nghip FDI Cc khu vc khc

1999 2590

2000 3320

2001 3673

2002 2003 2004

2005

2006

786 1498 1983

4602 6341 8601 11130 14603

6469 7687 7377.3 8951.4 11162.7 11354 11928 13559 17070 21100 25002

Ngu n: Tnh ton c a tc gi (2007) d a trn s li u c a T ng c c Th ng k v Th i bo Kinh t Vi t Nam (nhi u nm).

185

Ph l c 11. So snh k t qu tnh ton LTSSHH c a lu n n v i cc nghin c u khc

Phng php nghin c u K t qu tnh ton c a lu n n vo nm 2005 Tnh ton RCA v cc S li u tnh ton c l y K t qu thu c cho php xem xt l i RCA ch cho bi t l i th so snh hi n cng th c m r ng cho 99 th ng nh t t ngnh theo HS. (trademap.org), li u minh ho m t ngu n th so snh hi n h u c a Vi t Nam trong h u, n khng cho php phn tch cc ring s ASEAN trn nhi u gic (i) thng y u t t o ra l i th so snh (xem xt s khc cng nh k t h p v i cc nghin c u thay Nghin c u c a Mutrap vo nm 2002 [139] Tnh ton ERP v RCA. S li u c a Vi t Nam l y t (1) cho 60 ngnh theo HS. nghi p v T ng c c H i RCA c k t h p xem quan. S li u c a th gi i Trung tm thng m i qu c t (ITC) xt v i ERP v t l xu t l y t kh u trn s n l ng a ra m t s k t lu n v B n thn ch s RCA khng ph n nh Vi c tnh ton RCA v ERP cho Vi t Nam d a trn bi u thu quan hi ho (HS) 4 s . Bi u ny khng th quy chuy n hon ton sang h th ng SITC hay ISIC. Bn c nh , s n l ng c a ngnh l i khng c tnh ton theo HS nn khng thu th p c s li u chnh nh tnh. Y u t can thi p c a chnh l gi i s i RCA qua t ng giai o n. ph r t c n c xem xt cho Vi t m i n i b ASEAN v (ii) thng m i tnh). RCA c n xem xt cng v i cc ch Ngu n s li u K t qu thu c H n ch

Nam c l y t T ng c c v i th gi i. th ng k v trang web nu trn.

RCA tnh theo cng th c B Thng m i, B Cng l i th c nh tranh. Cc ngnh c RCA l n hn 1 g m s n ph m thu tinh, s n ph m gi y, nguyn v t li u xy d ng khc, n c hoa v b t gi t, xe my, may m c, xe ki n. p v ph

186

kh nng c nh tranh c a ngnh cng nghi p ch t o Vi t Nam.

H u h t cc ngnh cn l i c RCA th p hn 1. Nghin c u ng h quan i m cho r ng ngnh cng nghi p ch tr t o c a Vi t Nam c kh nng c nh tranh th p ngo i m t s ngnh cng nghi p nh s ng. d ng nhi u lao

xc. Nh ng can thi p nh thu , h n ng ch, tr c p c a chnh sch thng m i c th bp mo k t qu tnh ton trong m t s ngnh. Quy m nh b c a n n kinh t Vi t Nam c th d n n vi c nh gi qu m c RCA (cao hn bnh th ng)

Phng php nghin c u

Ngu n s li u

K t qu thu c

H n ch

Nghin c u c a Nguy n Ti n Trung vo nm 2002 [152] Tnh ton ERP, ESI v S li u l y t ITC cho giai ASEAN6 c l i th trong 16 nhm hng Cha xem xt tr c ti p l i th so snh RCA cho ASEAN6 (Thi Lan, Singapore, Vi t Nam, Indonesia, Malaysia v Philippines). Ngnh tnh ton c phn lo i theo SITC. Tc gi s d ng thm ch s (Xu t kh u/Nh p kh u o n 1995-1998. truy n th ng khi th c hi n thng m i hi n h u c a Vi t Nam trong ASEAN m v i th gi i. Vi t Nam v Indonesia l ch so snh l i th so snh hi n h u c a nh ng i th c nh tranh chnh v i nhau Vi t Nam v i th gi i v ASEAN5 v i cc ngnh SITC 32 (than v than th gi i. coke), 85 (giy dp) v 071 (c ph). Vi t Nam v Malaysia c nh tranh v i nhau nhm ngnh 42 (d u m th c v t). Vi t Nam v Thi Lan cng c l i

187

xem xt cng RCA)

th

cc ngnh 04 v 042 (g o) cc hng

Vi t Nam c l i th so snh

ho s c p nh c ph, h t d u, cao su, c, than , g , giy dp, qu n o v n i th t Nghin c u c a Fukase v Martin vo nm 2002 [119] S d ng phng php S d ng s li u UN Vi t Nam c LTSSHH cc hng ho Tnh ton LTSSHH c l p c a t ng

tnh ton do Balassa (nh trong bi vi t).

Comtrade System

tnh s c p c, ng c c, d u th c v t, g , cao qu c gia trong ASEAN v i th gi i do ng nh qu n o v giy dp. v i ASEAN trong thng m i n i b

xu t nhng ch tnh RCA1 ton RCA cho 96 ngnh su, than v d u m ; cc hng ho d i khng ch ra LTSSHH c a Vi t Nam so theo chu n (SITC) cho 10 do lao o n 1990-1995. n c ASEAN trong giai Vi t Nam khng c nh tranh tr c ti p v i ASEAN v c a Vi t Nam so v i ASEAN cc Singapore v Malaysia (pht tri n trong thng m i v i th gi i. hn) m c nh tranh v i Thi Lan, Myanmar (g o).

188

Ph l c 12. LTSSHH c a ASEAN v Vi t Nam so v i th gi i

N c c LTSSHH Vi t Nam ASEAN Vi t Nam v ASEAN M ngnh 1, 2, 10, 66, 97 15, 54, 55, 99 3, 6, 7, 8, 9, 14, 16, 19, 20, 26, 27, 40, 42, 44, 46, 61, 62, 63, 64, 65, 67, 69, 70, 80, 94, 95

Ngu n: K t qu tnh ton c a tc gi (2005)

Ph l c 13. LTSSHH v KNCTHH c a Vi t Nam so v i ASEAN khi th c hi n thng m i v i th gi i

C LTSSHH C KNCTHH 1, 2, 3, 4, 7, 8, 9, 10, 12, 14, 16, 19, 27, 42, 46, 57, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 69, 79, 81, 82, 94, 95, 97, 98 13, 15, 17, 18, 21, 22, 23, 24, 25, 28 41, 44, 45, 47, 48, 49, 51, 52, 54, 55, 59, 60, 67, 70, 72-76, 78, 87-90, 92, 93, 99 6, 20, 26, 71, 80, 84, 85, 86, 91 Khng c LTSSHH

KNCTHH

Khng c

5, 11, 43, 50, 53, 56, 58, 68, 83-86, 96

Ngu n: K t qu tnh ton c a tc gi (2005)

189

Ph l c 14. LTSSHH v KNCTHH c a Vi t Nam trong thng m i n i b ASEAN

C LTSSHH KNCTHH 2, 3, 9-12, 14, 16, 25, 27, 40, 42, 46, 61, 62, 64, 65, 69, 81, 94, 97 Khng c LTSSHH

*5, 23, 34, 35, 52 KNCTHH Khng c **4, 7, 8, 13, 15, 17, 19, 20, 21, 22, 24, 26, 28-33, 36-39, 41, 43-45, 47-51, 53-56, 58-60, 63, 66-68, 70-74, 76, 82-84, 87-92, 95, 96, 99
Ngu n: K t qu tnh ton c a tc gi (2005). * Ngnh m Vi t Nam th hi n l i th so snh hi n h u cc tiu th c (1), (3), (4), (6) nhng l i khng th hi n cc tiu th c (2), (5) v (7) ** Nh ng ngnh m Vi t Nam th hi n c l i th so snh hi n h u hai cng th c (3) v (4) nhng l i th hi n khng c l i th cc tiu th c cn l i.

1, 18, 57, 75, 79, 86

190

Ph l c 15. LTSSHH v KNCTHH c a Vi t Nam so v i th gi i khi th c hi n thng m i v i ASEAN

C LTSSHH KNCTHH Khng c LTSSHH

3, 7-12, 14, 16, 25, 27, 40, 42, 46, 61, 62, 64, 65, 69, 80, 94

2, 6, 20, 26, 44, 63, 66, 67, 78, 81, 85, 95, 97 1, 4, 13, 15, 17-19, 21-24, 36-39, 41,

KNCTHH

Khng c

5, 34, 35

43, 45, 47-60, 68, 70-76, 79, 82-84, 86-93, 96, 98, 99

Ngu n: K t qu tnh ton c a tc gi (2005).

Tc gi

tnh ton l i th so snh hi n h u c a hng ho Vi t Nam so chng 1. Trong

v i cc qu c gia ASEAN s d ng cc cng th c nu ra

cng th c (1) tc gi s d ng s l ng hng ho (t) l t t c hng ho (nh Vollrath xu t) v t p h p cc qu c gia n l ASEAN (nh Balassa g i ). tnh ton RCA c l y t m t ngu n duy nh t l trang

S li u s d ng

web th ng k thng m i www.trademap.org. 35 S li u th ng k s d ng vi c phn ngnh theo h th ng thu quan hi ho HS. S li u cho php l y n HS 4 s . Tuy nhin, ti n l i cho vi c tnh ton v so snh, tc gi ch l y c a nm 200236.
35

n HS 2 s (bao g m 99 ngnh). Bn c nh

, s li u cung c p t ngu n ny ch cho php tnh l i th so snh hi n h u

Cch l y s li u tnh ton trong b i c nh khu v c nh th ny c Ferto v Hubbard [117] s d ng tnh RCA cho ngnh th c ph m nng nghi p c a Hungary trong tng quan v i EU vo nm 2001 v c Utkulu v Seymen [155] s d ng tnh RCA vo nm 2004 cho cc ngnh c a Th Nh K trong tng quan v i EU15. 36 S li u xu t nh p kh u c a Vi t Nam c th l y t T ng c c th ng k ho c T ng c c h i quan. K t nm 2004, trong ph n Thng m i c a cu n Nin gim th ng k 2003, T ng c c Th ng k (GSO) a ra s li u

191

Ph l c 16. Tc
Vng VNM THA RASE CHN ROW

ng c a EHP t i tng tr ng GDP

n v : % 2007 0.19 -0.00 0.00 -0.00 -0.00 2008 0.17 -0.00 0.00 -0.00 -0.00

Ngu n: K t qu tnh ton c a tc gi (2006)

ng gp vo tng tr ng GDP, Vi t Nam c l i nh t t EHP. K t ng v tng gi ng c a Chng trnh thu ho ch s m, m c ng ng

qu tnh ton cho th y Vi t Nam l qu c gia duy nh t c tc tr GDP dng. C th , d i tc

tng GDP tng ng c a Vi t Nam l 0,19% vo th i k 2004-2007 v 0,17% vo th i k 2004-2008. Cc qu c gia khc c m c tng GDP (d i tc gi i (tr Singapore, Indonesia, Malaysia v Philippines) th m ch b tc tiu c c (tuy khng ng k ). c a EHP) l khng ng k . Trung Qu c, Thi Lan v cc n c khc trn th

xu t nh p kh u Vi t Nam theo chu n SITC nhng ch gi i h n

m ngnh l n (t 0

n 9).

192

Ph l c 17. Tc
Vng VNM THA RASE CHN ROW

ng c a EHP t i thu nh p h gia nh

n v : % 2007 0.21 -0.00 0.00 -0.00 -0.00 2008 0.18 -0.00 0.00 -0.00 -0.00

Ngu n: K t qu tnh ton c a tc gi (2006)

V thu nh p h gia nh, Vi t Nam c l i nh t t EHP. K t qu tnh ton cho th y Vi t Nam l qu c gia duy nh t m thu nh p h gia nh tng m c ng k : 0,21% vo nm 2007 v 0,18% vo nm 2008. Cc tc khc cng chi u v i tc ng v tng tr ng GDP phn tch trn. ng

193

Ph l c 18. Tc

ng c a EHP t i gi tr gia tng

n v : % VNM 6.02 -0.07 -0.17 -3.21 -0.85 -0.20 -0.02 0.02 VNM 5.50 -0.13 -0.16 -4.32 -0.77 -0.16 -0.02 0.04 THA -0.12 0.03 0.01 0.02 0.02 0.00 0.00 0.00 THA -0.10 0.05 0.01 0.03 0.02 -0.00 -0.00 0.00 2007 RASE -0.01 0.02 0.00 0.05 0.00 -0.00 -0.00 -0.00 2008 RASE 0.01 0.03 0.00 0.07 -0.00 -0.00 -0.00 -0.00 CHN -0.03 0.00 0.00 0.01 0.01 0.00 0.00 0.00 CHN -0.03 0.00 0.00 0.01 0.01 0.00 0.00 0.00 ROW -0.01 -0.00 0.00 -0.00 0.00 0.00 -0.00 -0.00 ROW -0.01 -0.00 0.00 -0.00 0.00 0.00 -0.00 -0.00

v_f anp fsh meat Food Mnfcs Svces T ng tc

ng

v_f anp fsh meat Food Mnfcs Svces T ng tc

ng

Ngu n: K t qu tnh ton c a tc gi (2006)

Gi tr gia tng c a Vi t Nam thay

i v i t l l n nh t theo h ng c l i u gi m, trong ng k l

cho Vi t Nam.Theo k t qu tnh ton, gi tr gia tng trong ngnh gia sc (anp), thu h i s n (fsh) v th t gia sc (meat) (v_f) c a Vi t Nam tng l n nh t d i tc gi tr gia tng cc ngnh khc. Tc v c khc khng ng k . ngnh th t gia sc (meat). Tuy nhin, gi tr gia tng trong ngnh rau c qu ng c a EHP b l i s s t gi m ng c a EHP t i cc qu c gia v khu

194

Ph l c 19. Tc

ng c a EHP t i gi c hng ho
n v : % VNM 3.09 0.17 0.05 0.06 -0.39 2.80 0.73 -0.26 0.27 0.35 0.04 0.06 VNM 2.79 0.18 0.08 0.09 -0.33 2.51 0.54 -0.24 0.07 0.31 0.03 0.07 THA -0.06 -0.00 0.00 0.00 0.04 -0.06 -0.01 0.02 -0.00 -0.00 -0.00 0.00 THA -0.05 -0.00 0.00 0.00 0.04 -0.05 -0.00 0.02 -0.00 -0.00 -0.00 0.00 2007 RASE 0.01 0.00 -0.00 0.00 0.00 0.00 0.01 0.00 0.01 0.00 0.00 0.00 2008 RASE 0.03 0.00 -0.00 0.00 0.00 0.01 0.02 0.00 0.01 0.00 0.00 0.00 CHN -0.06 -0.00 0.00 0.00 0.01 -0.02 -0.01 0.00 -0.01 -0.01 -0.00 -0.00 CHN -0.05 0.00 0.00 0.00 0.01 -0.01 -0.01 0.00 -0.01 -0.01 -0.00 -0.00 ROW -0.00 -0.00 -0.00 -0.00 0.00 -0.00 -0.00 -0.00 -0.00 -0.00 -0.00 -0.00 ROW -0.00 -0.00 -0.00 -0.00 -0.00 -0.00 -0.00 -0.00 -0.00 -0.00 -0.00 -0.00

t ai Lao ng khng c k nng Lao ng c k nng V n Ti nguyn thin nhin v_f anp fsh meat Food Mnfcs Svces

t ai Lao ng khng c k nng Lao ng c k nng V n Ti nguyn thin nhin v_f anp fsh meat Food Mnfcs Svces
Ngu n: K t qu tnh ton c a tc gi (2006)

M c gi c hng ho

Vi t Nam thay

i nhi u nh t d i tc

ng c a t

EHP. Gi th tr ng cc y u t h ng tng. Tc khc .

u vo c xu h ng tng trong gi c a

ai c xu h ng tng nhi u nh t. Gi th tr ng rau c qu (v_f) cng c xu ng ny khng ng k i v i cc qu c gia v khu v c

195

Ph l c 20. Tc

ng c a EHP t i cn cn thng m i
n v : Tri u la M 2007 2008 CHN -42.60 -1.15 -0.01 1.35 8.21 12.00 -0.05 -22.24 ROW -24.08 -1.48 -0.29 -3.19 30.98 17.79 9.58 29.31 VNM 63.36 1.86 0.09 -5.92 -36.71 -21.39 -11.03 -9.73 THA -3.56 0.59 -0.02 1.12 1.91 -0.55 -0.27 -0.78 RASE 0.76 -0.01 0.12 6.94 -1.17 -4.38 -0.45 1.79 CHN -35.32 -0.90 0.07 1.05 7.41 8.07 -0.12 -19.75 ROW -27.34 -1.84 -0.33 -4.00 29.92 19.31 12.74 28.46

VNM v_f anp fsh meat food Mnfcs Svces

Cn cn thng m i

THA -4.07 0.25 -0.04 0.81 2.54 -0.26 -0.25 -1.01

RASE -0.98 -0.05 0.07 4.64 0.34 -2.95 -0.27 0.79

70.18 2.18 0.20 -4.15 -40.67 -25.47 -9.10 -6.85

Ngu n: K t qu tnh ton c a tc gi (2006)

V m t cn cn thng m i, k t qu t EHP. K t qu

nh gi cho th y Vi t Nam c l i

nh gi cho th y Vi t Nam l qu c gia c m c thm h t

thng m i l n th hai. Trung Qu c ch u thm h t cn cn thng m i l n nh t. Tuy nhin, n u xem xt c n tr ng k t qu ny ta th y thm h t thng m i c a Vi t Nam ch y u hai ngnh l cc s n ph m nng nghi p khc y l hai ng tr c m c 0%. Ni cch khc, hai ngnh ny i v i cc ngnh ch u tc c bi t l ngnh rau c u b thm h t. Ch duy (Food) v ngnh khong s n v cng nghi p ch bi n (Mnfcs). ngnh m m c thu hi n t i khng ch u tc ng tr c ti p c a EHP.

ti p t EHP th Vi t Nam c th ng d v thng m i, m c th ng d cao trong khi t t c cc qu c gia khc thng m i c a Vi t Nam.

qu (v_f). Ph l c cng cho th y ngnh rau c qu (v_f) c a Vi t Nam c nh t ngnh th t gia sc (meat) n m trong i u ch nh c a EHP l gy thm h t

196

Ph l c 21. Tc
Vng VNM THA RASE CHN ROW

ng c a EHP t i thay
2007 0.15 -0.00 0.00 -0.00 -0.00

i h s thng m i
2008 0.13 -0.00 0.00 -0.00 -0.00

Ngu n: K t qu tnh ton c a tc gi (2006)

H s thng m i (terms of trade) c a Vi t Nam c c i thi n d i tc ng c a EHP. Theo k t qu nh gi, Vi t Nam l qu c gia duy nh t c h ng c a Chng trnh thu ho ch s m. s thng m i c c i thi n d i tc ch u tc

H s thng m i c a Thi Lan, Trung Qu c, cc n c khc ngoi ASEAN ng tiu c c. Ni cch khc, ch s v h s thng m i c a cc ng c a EHP. n c ny b gi m do tc

197

Ph l c 22. Tc
Vng VNM THA RASE CHN ROW

ng c a EHP t i kh i l ng hng xu t nh p kh u
2007 Xu t kh u 0.03 0.00 -0.00 0.01 0.00 Nh p kh u 0.14 0.00 -0.00 0.01 -0.00 Xu t kh u 0.11 -0.00 -0.00 0.01 0.00 2008 Nh p kh u 0.19 0.00 -0.00 0.01 -0.00

Ngu n: K t qu tnh ton c a tc gi (2006)

Kh i l ng xu t kh u v kh i l ng nh p kh u hng ho c a Vi t Nam ch u tc ng nhi u c a EHP. So v i cc qu c gia v khu v c khc, kh i u tng. Tuy nhin, l ng xu t kh u v kh i l ng nh p kh u c a Vi t Nam kh u hng ho c a Vi t Nam.

kh i l ng xu t kh u hng ho c a Vi t Nam tng t hn kh i l ng nh p