Fotografia Shtirovica dashuri) i Robert

q shikoni n kt rubrik t gazets Shekulli sht e nj shqiptari nga e Reks s Eprme (Maqedoni), br nga Bajazit Doda, sekretari (dhe i albanologut Franc Nopa, nga viti 1907, si pohon pr studiuesi i njohur Elsi, prmes posts elektronike, shkruan Shekulli.

Tregon nj shqiptar tipik t kohs, i qeshur, shum i qeshur duhet thn, i veshur me rrobat pr prdit, teksa qndron ndoshta n nj stan malor (?). Elsi e prdor kt foto n seksionin rreth gjuhs shqipe ne faqen e tij elsie.de, ku mund t dgjohen disa materiale unikale audio, si pr shembull nj fjalim i plot i Nolit, nj intervist e Faik Konics t nesrmen e pushtimit t Shqipris nga Italia, nj intervist n vitet 80-t e Mbretreshs Geraldin, nj prshndetje e Mbretit Zog para ushtris, etj. Me rastin e 100 vjetorit t Pavarsis Prof. Elsie ka pranuar me knaqsi t lejoj publikimin n faqet e Shekullit t materialeve kryesore q ai i ka prmbledhur n faqen e tij, gj q ne do e bjm gjat ditve n vijim. Por sot le t flasim pr inizimin e par q ekziston nga nj shqiptar e q daton n vitin 1914. N munges t nj fotografie po e shoqrojm edhe ne kt material me foton e ktij shqiptari nga Reka e Eprme. Mos ndoshta sht fotoja e par e nj homoseksuali meq sht fotografuar nga Doda i cili jetonte nj marrdhnie intime me albanologun Franc Nopa? Kt nuk e dim megjithat, dhe nuk do t ishte me vend t aludohej Robert Elsie thot se n pranvern e vitit 1914, Norbert Jokli dgjoi pr nj grup shqiptarsh pastiier q punonin n Hungari. Pa humbur koh, u nis pr ti takuar dhe pr t br shnime gjuhsore pr dialektin e tyre. Me mbshtetjen e Komisionit pr Ballkanin t Akademis Austriake t Shkencave, Jokli e ftoi njrin prej puntorve, nj Mustafa Abdyli (lindur me 1876) nga Vrapishta e Gostivarit (Maqedoni), n Vjen pr nj muaj pr nj inizim zanor t gjuhs s tij n Arkivin Fonogramik aty. Ky inizim

pes minutsh, i kryer m 4 prill 1914 dhe i paraqitur pr her t par n faqen e Robert Elsie, duket se sht dokumenti m i hershm zanor i gjuhs shqipe nga Ballkani. Inizimi i mirfillt mbi nj pllak t vjetr dylli ruhet ende n Arkivin Fonogramik t Akademis s Shkencave (Zentrum Sprachissenschaft, Bild- und Tondokumentation, Phonogrammarchiv, sterreichische Akademie der issenschaften) n Vjen. Ju duhet ta dgjoni vet kt inizim q mund ta gjeni n kt link: http://www.albanianlanguage.net/al/jokl.html megjithat ne po botojm edhe transkriptin e tij. T bn prshtypje se n kulturn shqiptare t asaj kohe prralla e njohur e kecave q nuk duhet tia hapin dern ujkut derisa mama dhia t kthehet n shtpi, ka nj ndryshim thelbsor. Ktu nuk bhet fjal as pr keca, as pr dhi por pr peln dhe mzat e saj. Mesa duket n kulturn popullore figura e dhis nuk duhet t kishte nj pozicion edhe aq t favorshm. Kali dhe mzi, prkundr saj, ishte kafsha ndoshta m e dashur. Prralla e famshme, n at koh u tregohej fmijve kshtu: Paska nj pel nj vakt. E pela dalka e shkuaka prej shtpis, e shkuaka e kullotka. Kullotka e ardhka n shtpi. Prej shtpis del e shkon n fush. Prej fushe vjen e vjen n shtpi. Prej shtpis del e shkon n fush. E kulloten si kulloten, shkon n fush si shkon n fush, e u uaka pela e mbajtka katrmbedhjet muaj. Katrmbedhjet muaj, i ardhka vakti me pjell. Pjellka, e u bka mazi. Si u bka mazi, kana rrit. Si kana rrit, shkuaka pela e kullotka n fush. E kullotka e ardhka n shtpi, e del prej shtpis e shkon n fush. Prej fushe kulloten e vjen n shtpi. Si vjen n shtpi e i thot mazit: Akur t dal prej ders un, e ta m elish dern, thot, e del e shkon n fush. E vjen n fush.Prej fushe e thot: Pelo, pelo, ilma dern, se t kam pru bar, kasht, tagjije. Pela, mazi e eln. Hyn brenda. Si hyn brenda, bht: dit kana, nat kana br. Norbert Jokli dha msim n Universitetin e Vjens nga 1913 deri n 1938 dhe u shqua ndr albanologt gjermanishtfols m t mir. N 1941, me shum vones, kur jeta pr hebrenjt n Rajhun e Tret u b m se e padurueshme, krkoi t arratisej dhe t gjente nj pun n Shqipri. Qeveria shqiptare nn pushtimin italian mbshteti krkesn e tij dhe ministri i arsimit, Ernest Koliqi i ofroi nj post si organizatori i bibliotekave t Shqipris. Ministri italian i Punve t Jashtme, me kmbnguljen e gjuhtarit Karlo Taljavini (Carlo Tagliavini, 1903-1982), krkoi nj viz daljeje pr at. Mirpo, autoritetet gjermane e hodhn posht krkesn dhe nuk lejuan q Jokli t dilte prej vendit. M 2 mars 1942 u arrestua nga nazistt n fushatn e tyre kundr hebrejve dhe m 6 maj u deportua n Maly Trostinec afr Minskut. Vdiq m 6 maj apo rreth ksaj date, gjat transportit ose pas ardhjes n kamp.