CHNG 14 TNG CU V TNG CUNG Hot ng kinh t bin ng t nm ny qua nm khc.

Nhn chung, sn lng hng ho v dch v lin tc tng ln theo thi gian. Do c s gia tng ca lc lng lao ng, t bn v tin b cng ngh, nn kinh t ngy cng c th sn xut nhiu hn. S tng trng ny cho php mi ngi hng th mc sng cao hn. Trung bnh trong 50 nm qua, sn lng ca nn kinh t M tnh bng GDP thc t tng trng khong 3 phn trm mi nm. Tuy nhin, trong mt s nm, s tng trng bnh thng ny khng xy ra. Cc doanh nghip khng bn c ht hng ho v dch v v quyt nh ct gim mc sn xut. Nhiu cng nhn b sa thi, t l tht nghip tng cao v nhiu nh my b b khng. Khi nn kinh t sn xut hng ho v dch v t hn, GDP thc t v cc i lng phn nh thu nhp khc gim i. Nhng thi k thu nhp gim trong khi tht nghip tng cao c gi l suy thoi nu tnh hnh khng nghim trng, v c gi l khng hong nu vn thc s nghim trng. iu g gy ra bin ng ca hot ng kinh t trong ngn hn? Cc chnh sch cng cng c th lm g ngn chn cc thi k thu nhp gim v tht nghip tng cao? Khi kinh t suy gim hoc suy thoi xy ra, cc nh hoch nh chnh sch c th lm g gim bt di v mc trm trng ca chng? y l nhng cu hi m chng ta xem xt trong chng ny v hai chng tip theo. Cc bin s m chng ta nghin cu trong cc chng tip theo phn ln l cc bin s m chng ta bit. l GDP, tht nghip, li sut, t gi hi oi v mc gi. Cc cng c chnh sch ca chnh ph nh chi tiu, thu v cung ng tin t cng quen thuc vi chng ta. im khc bit trong cc chng tip theo l khong thi gian phn tch. Trng tm ca by chng va ri l nn kinh t trong di hn. Gi y, chng ta quan tm n nhng bin ng trong ngn hn xung quanh xu hng di hn ca nn kinh t. Mc d cn c s tranh lun gia cc nh kinh t v phng php phn tch bin ng kinh t trong ngn hn, nhng hu ht cc nh kinh t u s dng m hnh tng cu v tng cung. Hc cch vn dng m hnh ny phn tch nh hng ca cc chnh sch l nhim v ch yu sp ti ca chng ta. Trong chng ny, chng ta bn n hai mng then cht ca m hnh l tng cu v tng cung. Sau khi c ci nhn tng quan v m hnh trong chng ny, chng ta s nghin cu k hn trong hai chng tip theo. BA C IM C BN V BIN NG KINH T Nhng bin ng trong ngn hn ca cc hot ng kinh t din ra tt c cc nc v mi thi i trong sut chiu di lch s. c im khi u cho vic tm hiu nhng bin ng t nm ny sang nm khc, chng ta hy trnh by mt vi tnh cht quan trng nht ca chng. c im 1: Cc bin ng kinh t din ra bt thng v khng th d bo Bin ng ca nn kinh t thng c gi l chu k kinh doanh. Nh thut ng ny cho thy, bin ng kinh t gn lin vi nhng thay i trong iu kin kinh doanh. Khi GDP tng trng nhanh, hot ng kinh doanh pht t. Cc doanh nghip c nhiu khch hng v li nhun ngy cng tng. Ngc li, khi GDP thc t gim, cc doanh nghip gp nhiu kh khn. Trong thi k hot ng kinh t suy gim, hu ht cc doanh nghip
NGUYN L KINH T HC Chng 14 Tng cu v tng cung

bn c t hng hn v kim c t li nhun hn. Tuy nhin, thut ng chu k kinh doanh c th dn ti s hiu lm, v n c v hm rng bin ng kinh t din ra theo mt quy lut v c th d bo c. Trn thc t, chu k kinh doanh khng h c tnh cht nh k v khng th d bo vi chnh xc cao. Phn (a) ca hnh 1 biu th GDP ca M t nm 1965. Phn c mu ti ch ra nhng thi k suy thoi. Nh biu ny cho thy, cc t suy thoi khng din ra u n theo thi gian. i khi cc t suy thoi din ra gn nhau nh trong nm 1980 v 1982. Song trong nhiu nm khc, nn kinh t li khng tri qua t suy thoi no.
T la 1992 $7.000 6.500 6.000 5.500 5.000 4.500 4.000 3.500 3.000 2.500 1965 T la 1992 $1,100 1,000 900 800 700 600 500 400 300 1965 Phn trm lc lng lao ng (a) GDP thc t Suy thoi GDP thc t

1970

1975

1980

1985

1990

1995

(b) Chi tiu cho u t Suy thoi

Chi tiu cho u t

1970

1975

1980

1985

1990

1995

(c) T l tht nghip Suy thoi 12 10 8 6 4 2 0 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 T l tht nghip

Hnh 1. Quan st bin ng kinh t ngn hn. Hnh ny biu th GDP thc t trong phn (a), chi tiu cho u t trong phn (b), v t l tht nghip trong phn (c) ca nn kinh t M

NGUYN L KINH T HC Chng 14 Tng cu v tng cung

vi s liu qu t nm 1965. Cc cuc suy thoi c nh du bi cc vng mu ti. Hy ch rng, GDP thc t v chi tiu cho u t gim trong thi k suy thoi, trong khi tht nghip tng. Ngun: B Thng mi M, B lao ng M. c im 2: Hu ht cc bin s kinh t v m cng bin ng GDP thc t l ch tiu c s dng rng ri nht theo di nhng thay i trong ngn hn ca nn kinh t v n l ch tiu ton din nht v hot ng kinh t. GDP thc t phn nh gi tr hng ho v dch v cui cng c sn xut ra trong mt thi k nht nh. N cng phn nh tng thu nhp ( loi tr lm pht) ca mi ngi trong nn kinh t. Nhng thc ra khi theo di bin ng kinh t ngn hn, vic s dng ch tiu no phn nh hot ng kinh t m chng ta theo di khng quan trng. Phn ln cc bin s kinh t v m o lng thu nhp, chi tiu hay mc sn xut, cng bin ng. Khi GDP gim trong thi k suy thoi, th thu nhp c nhn, li nhun cng ty, tiu dng, u t, sn lng cng nghip, doanh s bn l, quy m mua bn nh ca v t cng gim xung. Do suy thoi l mt hin tng xy ra trong ton nn kinh t, nn n biu th trong nhiu ngun s liu v m khc nhau. Mc d cc bin s kinh t v m cng bin ng, song chng bin ng vi quy m khc nhau. C th, nh trong phn (b) ca hnh 1 cho thy, u t bin ng rt mnh trong chu k kinh doanh. Mc d u t ch bng khong mt phn by GDP, nhng s suy gim trong u t ng gp vo hai phn ba mc suy gim GDP trong thi k suy thoi. Ni cch khc, khi cc iu kin kinh t xu i, phn ln mc suy gim u bt ngun t s gim st chi tiu xy dng nh my, nh v b sung thm hng tn kho mi. c im 3: Khi sn lng gim th tht nghip tng Nhng thay i trong sn lng hng ho v dch v ca nn kinh t gn cht vi nhng thay i trong vic s dng lc lng lao ng ca nn kinh t. Ni cch khc, khi GDP thc t gim th t l tht nghip tng. iu ny khng c g ng ngc nhin: khi cc doanh nghip sn xut t hng ho v dch v hn, h sa thi bt cng nhn v s ngi tht nghip tng. Phn (c) trong hnh 1 cho thy t l tht nghip ca nn kinh t M t nm 1965. Mt ln na, cc thi k suy thoi c nh du bng cc vng mu ti. Biu cho thy tc ng r rt ca suy thoi ln tht nghip. Trong mi t suy thoi, t l tht nghip tng ln rt cao. Khi suy thoi kt thc v sn lng bt u tng, t l tht nghip gim dn. T l tht nghip khng bao gi gim xung bng khng, m thng bin ng xung quanh t l tht nghip t nhin bng khong 5 phn trm. Kim tra nhanh: Hy nu v gii thch ba c im then cht ca nhng bin ng kinh t. L GII NHNG BIN NG KINH T NGN HN Vic m t xu th nh k m nn kinh t tri qua khi n bin ng theo thi gian l mt cng vic n gin. Song vic l gii nguyn nhn gy ra nhng bin ng kh khn hn nhiu. Tuy nhin, nu so vi cc ch m chng ta nghin cu trong cc chng trc, l thuyt v bin ng kinh t vn cn tranh lun nhiu. Trong chng ny v hai chng tip theo, chng ta s pht trin m hnh m phn ln cc nh kinh t s dng l gii cc bin ng kinh t ngn hn. Ngn hn v di hn khc nhau nh th no Trong cc chng trc, chng ta xy dng nhng m hnh xc nh cc bin s kinh t v
NGUYN L KINH T HC Chng 14 Tng cu v tng cung

m quan trng nht trong di hn. Chng 24 l gii thch quy m v tc tng nng sut v GDP thc t. Chng 25 l gii vic li sut iu chnh nh th no cn bng u t v tit kim. Chng 26 l gii ti sao lun c tht nghip trong nn kinh t. Chng 27 v 28 trnh by h thng tin t v nhng thay i trong cung ng tin t nh hng n mc gi, lm pht v li sut danh ngha nh th no. Chng 29 v 30 m rng phn tch ny cho nn kinh t m l gii cn cn thng mi v t gi hi oi. Tt c nhng phn tch ny trong phn trn u da vo hai tng c quan h vi nhau l s phn i c in v tnh trung lp ca tin. Nh li rng s phn i c in l s tch bit gia cc bin thc t (tnh bng lng hay gi tng i) v cc bin danh ngha (tnh bng tin). Theo l thuyt kinh t v m c in, s thay i trong cung ng tin t ch nh hng n cc bin danh ngha, ch khng nh hng n cc bin thc t. Vi tnh trung lp ca tin, chng 24, 25 v 26 c th xem xt cc yu t quyt nh nhng bin thc t (GDP thc t, li sut thc t v tht nghip) m khng cn a vo cc bin danh ngha nh cung ng tin t v mc gi. Nhng gi nh ny ca kinh t hc v m c in c th p dng vo th gii m chng ta ang sng khng? Li gii p cho cu hi ny c vai tr quyt nh trong vic tm hiu phng thc vn hnh ca nn kinh t: Hu ht cc nh kinh t cho rng l thuyt kinh t c in m t th gii trong di hn, ch khng phi trong ngn hn. Sau vi nm, thay i trong cung ng tin t nh hng n mc gi v cc bin danh ngha khc, nhng khng nh hng n GDP thc t, tht nghip hay cc bin thc t khc. Khi nghin cu v nhng thay i t nm ny qua nm khc, gi nh v tnh trung lp ca tin khng cn ng na. Phn ln cc nh kinh t cho rng trong ngn hn, cc bin thc t v danh ngha lin quan vi nhau. c bit, thay i trong cung ng tin t c th tm thi y sn lng ra khi xu th di hn ca n. Do , hiu nn kinh t trong ngn hn, chng ta cn mt m hnh mi. xy dng m hnh ny, chng ta da vo nhng cng c pht trin trong cc chng trc v khng da vo s phn i c in v tnh trung lp ca tin. M hnh c bn v bin ng kinh t M hnh ca chng ta v cc bin ng kinh t ngn hn tp trung vo hnh vi ca hai bin s. Bin th nht l sn lng hng ho v dch v ca nn kinh t tnh bng GDP thc t. Bin th hai l mc gi chung tnh bng CPI hoc ch s iu chnh GDP. Cn ch rng sn lng l bin thc t trong khi mc gi l bin danh ngha. Do , bng cch tp trung vo mi quan h gia hai bin s ny, c ngha chng ta tha nhn khng c s phn i c in.
Mc gi Tng cung Mc gi cn bng Tng cu 0 Sn lng cn bng Sn lng

Hnh 2. Tng cu v tng cung. Cc nh kinh t s dng m hnh tng cu v tng cung phn tch cc bin ng kinh t. Trn trc tung l mc gi chung. Trn trc honh l tng
NGUYN L KINH T HC Chng 14 Tng cu v tng cung 4

lng hng ho v dch v c nn kinh t sn xut ra. Sn lng v mc gi iu chnh n im m ti ng tng cu v tng cung ct nhau. Chng ta phn tch bin ng ca c nn kinh t vi t cch mt tng th bng m hnh tng cu v tng cung c minh ha trong hnh 2. Trn trc tung l mc gi chung trong nn kinh t. Trn trc honh l tng sn lng hng ho v dch v. ng tng cu cho bit lng hng ho v dch v m cc h gia nh, doanh nghip v chnh ph mun mua ti mi mc gi. ng tng cung cho bit lng hng ho v dch v m cc doanh nghip mun bn ra ti mi mc gi. Theo m hnh ny, mc gi v sn lng iu chnh cn bng tng cu v tng cung. Chng ta c th mun coi m hnh ny chng qua l hnh nh phng to ca m hnh cung v cu th trng c cp trong chng 4. Tuy nhin trn thc t, m hnh ny khc hn. Khi chng ta xem xt cung v cu trn mt th trng c th, chng hn th trng kem, hnh vi ca ngi mua v bn ph thuc vo kh nng di chuyn ngun lc t th trng ny qua th trng khc. Khi gi kem tng ln, lng cu gim i v ngi tiu dng mun mua sn phm khc. Tng t nh vy, khi gi kem tng, lng cung tng do cc nh sn xut c th tng sn lng bng cch thu thm lao ng t cc b phn khc ca nn kinh t. S thay th mang tnh kinh t vi m t th trng ny sang th trng kia khng c ngha khi chng ta phn tch cho c nn kinh t. Xt cho cng, lng hng m m hnh ca chng ta tm cch l gii - GDP thc t - phn nh tng lng hng ho sn xut trn tt c cc th trng. hiu ti sao ng tng cu dc xung v ng tng cung dc ln, chng ta cn c l thuyt kinh t v m. Nhim v tip theo ca chng ta l xy dng mt l thuyt nh vy. Kim tra nhanh: Hnh vi ca nn kinh t trong ngn hn khc vi hnh vi ca n trong di hn nh th no? Hy v m hnh tng cu v tng cung. Cc bin s no nm trn hai trc? NG TNG CU ng tng cu cho bit tng lng cu v hng ha v dch v trong nn kinh t ti mc gi bt k cho trc. Hnh 3 cho thy ng tng cu dc xung. iu ny c ngha l nu nhng ci khc khng thay i, s gim st mc gi chung ca nn kinh t, v d t P1 xung P2, c xu hng lm cho lng cu v hng ho v dch v tng, chng hn t Y1 ln Y2 . Ti sao ng tng cu dc xung Ti sao s gim st mc gi chung li lm tng lng cu v hng ho v dch v? tr li cu hi ny, chng ta hy nh li rng GDP thc t (Y) bng tng ca tiu dng (C), u t (I), chi tiu chnh ph (G) v xut khu rng (NX): Y = C + I + G + NX Cc thnh t ny u ng gp vo tng cu v hng ho v dch v. By gi, chng ta gi nh rng, chi tiu ca chnh ph c c nh bi chnh sch. Ba thnh t cn li - tiu dng, u t v xut khu rng - ph thuc vo cc iu kin kinh t, c th l mc gi chung. Bi vy, hiu ti sao ng tng cu dc xung, chng ta phi xem mc gi nh hng n lng cu v hng ho v dch v cho tiu dng, u t v xut khu rng nh th no.

NGUYN L KINH T HC Chng 14 Tng cu v tng cung

Mc gi

P1 1. S gim st trong mc gi P2

Tng cu

Y1

Y2

2. ...lm tng lng cu v hng ho v dch v

Sn lng

Hnh 3. ng tng cu. S gim st mc gi t P1 xung P2 lm tng lng cu v hng ho v dch v t Y1 ln Y2. Mi quan h nghch ny do ba nguyn nhn gy ra. Khi mc gi gim, ca ci thc t tng, li sut gim v t gi hi oi gim. Cc hiu ng ny kch thch tiu dng, u t v xut khu rng. Tng chi tiu cho cc thnh t ca sn lng c ngha l lng cu v hng ho v dch v ln hn. Mc gi v tiu dng: Hiu ng ca ci. Hy nhn vo khon tin trong v hay ti khon ngn hng ca bn. Gi tr danh ngha ca nhng khon tin ny c nh, nhng gi tr thc t ca n th khng. Khi mc gi gim, nhng ng tin ny c gi hn v chng c th mua c nhiu hng ho hn. Nh vy, s gim st mc gi lm cho ngi tiu dng cm thy mnh c nhiu ca ci hn v iu ny khuyn khch h mua nhiu hn. Chi cho tiu dng tng ln c ngha l lng cu v hng ho v dch v ln hn. Mc gi v u t: Hiu ng li sut. Nh tho lun trong chng 28, mc gi l mt trong nhng yu t quyt nh ca lng cu v tin. Vi mc gi thp hn, mi ngi cn t tin hn cho vic mua hng ho v dch v. Nh vy khi mc gi gim, cc h gia nh s tm cch gim lng tin nm gi bng cch cho vay mt phn s tin hin c. V d, mt h gia nh no c th dng s tin di ra ca mnh mua tri phiu c li. Hoc h c th gi vo ti khon tit kim v ngn hng li dng khon tin ny cho vay. Trong c hai trng hp, do cc h gia nh chuyn mt phn s tin nm gi thnh cc ti sn sinh li, h lm cho li sut gim xung. Li sut gim n lt n li kch thch cc doanh nghip u t vo nh xng v thit b mi hoc cc h gia nh mua nh mi. Do vy, mc gi thp hn lm gim li sut, khuyn khch chi tiu mua hng u t v qua lm tng lng cu v hng ha v dch v. Mc gi v xut khu rng: Hiu ng t gi hi oi. Nh chng ta va tho lun, mc gi thp hn M lm cho li sut M thp hn. iu ny lm cho mt s nh u t mun u t nhiu hn ra nc ngoi. V d, khi li sut tri phiu chnh ph gim, mt qu h tng bn tri phiu chnh ph M mua tri phiu chnh ph c. Khi qu h tng chuyn ti sn ra nc ngoi, n lm tng cung v la trn th trng ngoi t. S tng cung v la lm cho ng la gim gi so vi cc ng tin khc. V mt la gi y mua c t n v ngoi t hn, hng ho nc ngoi tr nn t hn hng ho v dch v M. S thay i ny trong t gi hi oi thc t (gi tng i ca hng ni so vi hng ngoi) lm tng xut khu v lm gim nhp khu. Xut khu rng (bng xut khu tr nhp khu) s tng ln. Nh vy, khi s gim st mc gi lm cho li sut gim, t gi hi oi
NGUYN L KINH T HC Chng 14 Tng cu v tng cung

thc t gim, dn n xut khu rng tng v qua lm tng lng cu v hng ho v dch v. Tm tt. Nh vy c ba l do c quan h vi nhau l gii ti sao khi mc gi gim, lng cu v hng ho v dch v tng: (1) Ngi tiu dng cm thy mnh c nhiu ti sn hn nn tng cu v hng tiu dng. (2) Li sut gim v iu ny kch thch cu v hng ho u t. (3) T gi hi oi thc t gim, kch thch nhu cu v xut khu rng. V c ba l do ny m ng tng cu dc xung. iu quan trng l cn nh rng, ng tng cu cng ging nh cc ng cu khc c xc nh khi gi cho cc yu t khc khng i. c bit, c ba cch l gii ca chng ta v ng tng cu dc xung u gi nh rng cung ng tin t khng thay i. Ngha l chng ta ang xt xem s thay i ca mc gi nh hng nh th no n nhu cu v hng ho v dch v trong khi gi cho lng tin trong nn kinh t khng thay i. Nh chng ta s thy, s thay i trong lng tin s lm dch chuyn ng tng cu. Hin ti hy nh rng ng tng cu c v cho mt lng tin nht nh. Ti sao ng tng cu c th dch chuyn S dc xung ca ng tng cu cho bit rng s suy gim mc gi lm tng lng cu v hng ho v dch v. Tuy nhin, cn c nhiu yu t khc nh hng n lng cu v hng ha v dch v ti mt mc gi cho trc. Khi mt trong nhng yu t ny thay i, ng tng cu s dch chuyn. Chng ta hy xem xt mt vi v d v nhng bin c lm dch chuyn ng tng cu. Chng ta c th phn loi chng theo thnh t chi tiu trc tip b nh hng nhiu nht. S dch chuyn pht sinh t tiu dng. Gi s ngi M t nhin tr nn quan tm nhiu hn n tit kim cho khi ngh hu, v kt qu l h gim mc chi tiu hin tai. Do lng cu v hng ho v dch v ti mi mc gi thp hn, nn ng tng cu dch chuyn sang tri. Ngc li, hy tng tng rng s bng n ca th trng chng khon lm cho ngi ta tr nn giu c v t quan tm n tit kim hn. Vic chi tiu cho tiu dng tng ln pht sinh t c ngha l lng cu ln hn ti mi mc gi, do vy ng tng cu dch chuyn sang bn phi. V vy, bt c s kin no lm thay i tiu dng ti mt mc gi nht nh cng lm dch chuyn ng tng cu. Mt bin chnh sch c nh hng nh vy l mc thu. Khi chnh ph ct gim thu th iu khuyn khch mi ngi tiu dng nhiu hn, do ng tng cu dch chuyn sang phi. Khi chnh ph tng thu, mi ngi tiu dng t hn, v ng tng cu dch chuyn sang bn tri. S dch chuyn pht sinh t u t. Bt c s kin no lm thay i u t ca cc doanh nghip ti mt mc gi nht nh cng lm dch chuyn ng tng cu. V d, ngnh sn xut my tnh cho ra mt mt dng my c tc cao hn v nhiu doanh nghip mun u t vo cc h thng my tnh mi ny. Do lng cu v hng ho v dch v ti mi mc gi cao hn, ng tng cu dch chuyn sang phi. Ngc li, nu cc hng bi quan v iu kin kinh doanh trong tng lai th h c th ct gim chi tiu u t v iu ny lm ng tng cu dch chuyn sang tri. Chnh sch thu cng c th nh hng ti tng cu thng qua u t. Nh chng ta thy trong chng 25, chnh sch gim thu u t (tc l chnh ph gim thu khi cc doanh
NGUYN L KINH T HC Chng 14 Tng cu v tng cung

nghip chi tiu cho u t) lm tng lng cu v hng u t ca cc doanh nghip ti bt k mc gi no. Bi vy, n lm dch chuyn ng tng cu sang phi. Vic hu b chnh sch gim thu u t lm gim u t v ng tng cu dch chuyn sang tri. Mt bin chnh sch khc c th nh hng n u t v tng cu l cung ng tin t. Nh chng ta s tho lun y hn trong chng sau, s gia tng cung ng tin t lm cho li sut gim trong ngn hn. iu ny lm cho khon vay tr nn t tn km hn, n kch thch chi u t v do ng tng cu dch chuyn sang bn phi. Tri li, khi cung ng tin t gim, li sut tng ln, lm cho nhu cu u t gim xung v ng tng cu dch chuyn sang tri. Nhiu nh kinh t tin rng trong sut lch s nc M, thay i trong chnh sch tin t l mt nguyn nhn quan trng gy ra s dch chuyn trong tng cu. S dch chuyn pht sinh t chi tiu ca chnh ph. Mt trong nhng cch trc tip m cc nh hoch nh chnh sch c th lm dch chuyn ng tng cu l thng qua chi tiu chnh ph. V d nh quc hi quyt nh gim mua sm cc h thng v kh mi. Do lng cu v hng ho v dch v thp hn ti mi mc gi, nn ng tng cu dch chuyn sang bn tri. Ngc li, nu cc chnh quyn bang khi cng xy dng nhiu ng cao tc hn, kt qu l lng cu v hng ho v dch v cao hn ti mi mc gi v ng tng cu dch chuyn sang bn phi. S dch chuyn pht sinh t xut khu rng. Bt c bin c no lm thay i xut khu rng ti mt mc gi nht nh u lm cho ng tng cu dch chuyn. V d khi chu u bc vo thi k suy thoi, n mua t hng ho hn t M. iu ny lm gim xut khu rng ca M v dch chuyn ng tng cu ca nn kinh t M sang bn tri. Khi nn kinh t chu u hi phc v li mua hng ho ca M, n s lm dch chuyn ng tng cu sang bn phi. Xut khu rng nhiu khi cng thay i do nhng bin ng trong t gi hi oi. Gi s cc nh u c quc t y gi tr ng la ln trn th trng ngoi t. S ln gi ny ca ng la lm cho hng ho ca M t hn so vi hng ngoi. iu km hm xut khu, khin ng tng cu dch chuyn sang tri. Ngc li, s mt gi ca ng la s thc y xut khu rng v dch chuyn ng tng cu v bn phi. Tm tt. Trong chng sau, chng ta s phn tch ng tng cu chi tit hn. Chng ta s xem xt chnh xc hn cc cng c ca chnh sch tin t v ti kho c th lm dch chuyn ng tng cu nh th no v liu cc nh lm chnh sch c nn dng nhng cng c ny cho mc ch khng. Nhng y, bn cng nn bit qua ti sao ng tng cu dc xung v loi bin c v chnh sch no c th lm dch chuyn ng tng cu. Bng 1 tm tt nhng g chng ta va hc. Ti sao ng tng cu dc xung? 1. Hiu ng ca ci: Mc gi thp hn lm tng ca ci thc t, kch thch chi tiu cho tiu dng. 2. Hiu ng li sut: Mc gi thp hn lm gim li sut, khuyn khch chi tiu cho u t. 3. Hiu ng t gi hi oi: Mc gi thp hn lm gim t gi hi oi thc t, thc y xut khu rng.

NGUYN L KINH T HC Chng 14 Tng cu v tng cung

Ti sao ng tng cu c th dch chuyn? 1. S dch chuyn pht sinh t tiu dng: Mt bin c thc y ngi tiu dng chi tiu nhiu hn ti mt mc gi cho trc (gim thu, th trng chng khon bng n) lm cho ng tng cu dch chuyn sang phi. Mt bin c lm cho ngi tiu dng chi tiu t hn ti mt mc gi cho trc (tng thu, s sa st ca th trng chng khon) lm cho ng tng cu dch chuyn sang tri. 2. S dch chuyn pht sinh t u t: Mt bin c khin cc doanh nghip u t nhiu hn ti mt mc gi cho trc (lc quan v tng lai, gim li sut do cung ng tin t tng) dch chuyn ng tng cu v bn phi. Mt s kin khin cc doanh nghip u t t i mt mc gi cho trc (bi quan v tng lai, li sut tng do gim cung ng tin t) dch chuyn ng tng cu v bn tri. 3. S dch chuyn pht sinh t mua sm chnh ph: S gia tng mua sm chnh ph v hng ho v dch v (chi tiu nhiu hn cho quc phng hoc xy dng cc ng cao tc) lm dch chuyn ng tng cu sang phi. Gim mua sm hng ho v dch v ca chnh ph (gim chi cho quc phng v lm ng) lm dch chuyn ng tng cu sang tri. 4. S dch chuyn pht sinh t xut khu rng: Mt bin c lm tng chi tiu cho xut khu rng ti mt mc gi cho trc (bng n kinh t nc ngoi, t gi hi oi gim) s dch chuyn ng tng cu sang phi. Mt bin c lm gim chi tiu cho xut khu rng (suy thoi nc ngoi, t gi hi oi tng) s dch chuyn ng tng cu sang tri. Bng 1. ng tng cu: Tm tt. Kim tra nhanh: Hy gii thch ba nguyn nhn lm cho ng tng cu dc xung. Hy nu mt v d v mt hin tng lm dch chuyn ng tng cu. S kin ny lm cho n dch chuyn theo hng no? NG TNG CUNG ng tng cung cho bit tng lng hng ho v dch v m cc doanh nghip sn xut ra v mun bn ti mi mc gi cho trc bt k. Khng ging nh ng tng cu lc no cng dc xung, ng tng cung biu th mt mi quan h v c bn ph thuc vo khong thi gian nghin cu. Trong di hn, ng tng cung thng ng; cn trong ngn hn, ng tng cung dc ln. hiu nhng bin ng kinh t ngn hn v s chch khi v tr di hn ca nn kinh t trong ngn hn, chng ta cn nghin cu c ng tng cung di hn v ng tng cung ngn hn. Ti sao ng tng cung thng ng trong di hn Nhn t no quyt nh lng cung v hng ho v dch v trong di hn? Chng ta ngm tr li cu hi ny trong phn u ca cun sch khi phn tch qu trnh tng trng kinh t. Trong di hn, sn lng hng ho v dch v ca mt nn kinh t (GDP thc t ca n) ph thuc vo ngun cung v lao ng, t bn, ti nguyn thin nhin v cng ngh dng chuyn cc yu t sn sut ny thnh cc hng ho v dch v. Do mc gi khng nh hng n cc yu t quyt nh GDP thc t trong di hn, nn ng tng cung di hn thng ng nh trong hnh 4. Ni cch khc, trong di hn ngun lao ng, t bn, ti nguyn thin

NGUYN L KINH T HC Chng 14 Tng cu v tng cung

nhin ca nn kinh t v cng ngh quyt nh tng lng cung v hng ho v dch v, lng cung vn s gi nguyn bt k mc gi thay i ra sao.
Mc gi

Tng cung di hn

P1 P2
1. S thay i trong mc gi 0 Mc sn lng t nhin 2. ...khng nh hng n lng cung v hng ho dch v c trong di hn

Sn lng

Hnh 4. ng tng cung di hn. Trong di hn, lng cung v sn phm ph thuc vo lng lao ng, t bn v ti nguyn thin nhin ca nn kinh t v cng ngh dng chuyn cc u vo ny thnh sn lng. Lng cung ng khng ph thuc vo mc mc gi chung. Kt qu l, ng tng cung di hn thng ng ti mc sn lng t nhin. V thc cht, ng tng cung thng ng ch l mt cch p dng s phn i c in v tnh trung lp ca tin. Nh chng ta tho lun, l thuyt kinh t v m c in da trn gi nh cho rng cc bin thc t khng ph thuc vo cc bin danh ngha. ng tng cung thng ng ph hp vi t tng ny, v n hm rng sn lng (bin thc t) khng ph thuc vo mc gi (bin danh ngha). Nh lu trc y, hu ht cc nh kinh t tin rng nguyn l ny ng khi nghin cu nn kinh t trong thi k di nhiu nm v khng cn ng nu nghin cu s thay i t nm ny qua nm khc. Do vy, ng tng cung ch thng ng trong di hn. Ngi ta c th bn khon rng ti sao ng cung v cc mt hng c th c th dc ln nu ng tng cung di hn thng ng. L do l cung v hng ho v dch v ph thuc vo gi tng i - tc gi ca hng ho v dch v so vi cc gi khc trong nn kinh t. V d khi gi kem tng ln, cc nh sn xut kem s tng sn lng v ly i lao ng, sa, s c la v cc u vo khc t sn xut cc sn phm khc, chng hn sa chua. Tri li, tng sn lng ca c nn kinh t b gii hn bi lao ng, t bn, ti nguyn thin nhin v cng ngh. Do , nu gi c ca tt c hng ha v dch v trong nn kinh t cng tng ln th tng lng cung v hng ha v dch v s khng thay i . Ti sao ng tng cung di hn c th dch chuyn V tr ca ng tng cung di hn cho bit lng hng ho v dch v c l thuyt kinh t v m c in d bo. Mc sn lng ny thng c gi l sn lng tim nng hay sn lng ton dng. Ni chnh xc hn, ta gi l mc sn lng t nhin v n cho bit nn kinh t sn xut ra bao nhiu khi tht nghip mc t nhin hay bnh thng. Mc sn lng t nhin l mc sn lng m nn kinh t hng ti trong di hn.

NGUYN L KINH T HC Chng 14 Tng cu v tng cung

10

Bt k mt thay i no trong nn kinh t m lm thay i mc sn lng t nhin cng lm dch chuyn ng tng cung di hn. Do sn lng trong m hnh c in ph thuc vo lao ng, t bn, ti nguyn thin nhin v cng ngh, nn chng ta c th phn loi nhng dch chuyn ca ng tng cung di hn theo cc ngun gc ny. Nhng thay i pht sinh t lao ng. Hy tng tng ra rng nn kinh t c s gia tng ln sng nhp c t nc ngoi. Do c nhiu lao ng hn, lng cung v hng ho v dch v tng ln. Kt qu l, ng tng cung di hn dch chuyn sang bn phi. Ngc li, nu nhiu cng nhn ri b nn kinh t ra nc ngoi, ng tng cung s dch chuyn sang tri. V tr ca ng tng cung di hn cn ph thuc vo t l tht nghip t nhin, nn bt k s thay i no trong t l tht nghip t nhin ny cng dch chuyn ng tng cung di hn. V d nu Quc hi cn phi tng ng k mc lng ti thiu ln, t l tht nghip t nhin s tng v nn kinh t s sn xut ra mt lng hng ho v dch v nh hn. Kt qu l ng tng cung di hn s dch chuyn sang bn tri. Ngc li, nu ci cch trong h thng bo him tht nghip khuyn khch ngi tht nghip n lc tm vic lm hn, t l tht nghip t nhin s gim, v ng tng cung di hn s dch chuyn sang phi. Nhng thay i pht sinh t t bn. S gia tng khi lng t bn trong nn kinh t lm tng nng sut, v do lm tng lng cung v hng ho v dch v. Kt qu l ng tng cung di hn dch chuyn sang phi. Ngc li, s suy gim trong khi lng t bn lm gim nng sut, gim lng cung v hng ho v dch v, lm cho ng tng cung di hn dch sang tri. Cn ch rng l gch trn p dng cho c trng hp t bn hin vt v vn nhn lc. S gia tng khi lng my mc hay s ngi tt nghip i hc u nng cao nng lc sn xut hng ho v dch v. Do vy, chng u lm cho ng tng cung di hn dch sang phi. Nhng thay i pht sinh t ti nguyn thin nhin. Nn sn xut ca mt quc gia ph thuc vo ti nguyn thin nhin ca n bao gm t ai, khong sn v thi tit. Vic khm ph ra mt m khong sn c th lm dch chuyn ng tng cung di hn sang bn phi. S thay i thi tit c th lm cho hot ng canh tc kh khn hn v ng tng cung di hn dch chuyn sang tri. nhiu nc, nhng ti nguyn thin nhin quan trng c nhp t cc nc khc. S thay i trong ngun ti nguyn thin nhin ny cng lm dch chuyn ng tng cung. Nh chng ta s tho lun phn sau ca chng ny, cc bin c trn th trng du kh th gii l mt tc nhn quan trng lm dch chuyn ng tng cung. Nhng thay i pht sinh t tri thc cng ngh. C l l do quan trng nht hin nay chng ta sn xut ra nhiu hng ho v dch v hn th h trc l s tin b trong tri thc cng ngh. Vic pht minh ra my tnh gip chng ta sn xut ra nhiu hng ho v dch v hn vi lng lao ng, t bn v ti nguyn thin nhin nh c. Kt qu l ng tng cung dch chuyn sang phi. Tuy nhin, cn c nhiu nhng bin c khc c nh hng ging nh thay i cng ngh mc d chng khng phi l cng ngh. Nh chng 9 gii thch, vic m ca thng mi c tc dng nh vic pht hin ra quy trnh sn xut mi v lm dch chuyn ng

NGUYN L KINH T HC Chng 14 Tng cu v tng cung

11

tng cung sang phi. Ngc li, nu chnh ph thng qua mt s quy nh hn ch doanh nghip s dng mt phng php sn xut no , c th v chng qu nguy him i vi cng nhn, th ng tng cung s dch chuyn sang tri. Tm tt. ng tng cung di hn phn nh m hnh c in v nn kinh t pht trin trong cc chng trc. Bt c chnh sch hay bin c no lm tng GDP thc t trong cc chng trc, th gi y u c th coi l lm tng lng cung v hng ho v dch v v ng tng cung di hn dch chuyn sang phi. Bt c chnh sch hay bin c no lm gim GDP thc t c cp trong cc chng trc u c th c coi l lm gim lng cung v hng ho v dch v v lm cho ng tng cung v hng ho v dch v dch chuyn sang tri. Mt cch mi m t tng trng di hn v lm pht Sau khi gii thiu ng tng cu v tng cung di hn ca nn kinh t, by gi chng ta c mt cch mi m t xu th di hn ca nn kinh t. Hnh 5 m t nhng thay i i vi nn kinh t qua cc nhng nm. Cn ch rng c hai ng u dch chuyn. Mc d c nhiu yu t nh hng n nn kinh t trong di hn, v v nguyn tc c th gy ra nhng s dch chuyn , nhng hai yu t quan trng nht trong thc t vn l cng ngh v chnh sch tin t. Tin b cng ngh nng cao kh nng sn xut hng ho v dch v ca nn kinh t v iu ny lm cho ng tng cung di hn dch chuyn sang phi. Cng lc do Qu d tr Lin bang M lin tc tng cung ng tin t, nn ng tng cu cng dch sang phi. Nh hnh ny cho thy, kt qu l s tng trng theo xu th ca sn lng (biu th bng s gia tng ca Y) v lm pht lin tc (biu th bng s gia tng ca P). y l mt cch khc biu th s phn tch c in v tng trng v lm pht trnh by trong chng 24 v 28. Tuy nhin, mc tiu pht trin ng tng cu v tng cung khng phi l khoc chic o mi cho nhng kt lun di hn. Thay vo , n cung cp cho chng ta mt khun kh phn tch ngn hn nh s thy ngay sau y. Khi xy dng m hnh ngn hn, chng ta gi cho phn tch n gin bng cch khng xem xt s tng trng v lm pht lin tc trong hnh 5. Tuy nhin lun nh rng, cc xu th di hn to ra nn tng cho cc bin ng ngn hn. Bin ng ngn hn trong sn lng v mc gi nn c coi l nhng sai lch so vi xu th di hn din ra lin tc.
2. ...v s gia tng cung tin lm dch chuyn ng tng cu... LRAS1980 LRAS1990 LRAS2000 1. Trong di hn, tin b cng ngh lm dch chuyn ng tng cung

Mc gi

P2000 4 ...v lm pht tip P1990 din P1980 AD1980 0 Y1980 Y1990 Y2000

AD2000 AD1990 Sn lng

3 ...dn n s tng trng ca sn lng

NGUYN L KINH T HC Chng 14 Tng cu v tng cung

12

Hnh 5. Tng trng di hn v lm pht trong m hnh tng cu v tng cung . Khi nn kinh t c kh nng sn xut nhiu hng ho v dch v hn theo thi gian, trc ht l nh tin b cng ngh, ng tng cung di hn dch chuyn sang phi. ng thi, khi Qu d tr Lin bang tng cung ng tin t, ng tng cu cng dch chuyn sang phi. Trong hnh ny, sn lng tng t Y1980 ln Y1990, v sau ln Y2000, cn mc gi tng t P1980 ln P1990 v sau ln P2000. Nh vy, m hnh tng cu v tng cung em li cho chng ta phng php mi m t cc phn tch c in v tng trng v lm pht. Ti sao ng tng cung li dc ln trong ngn hn By gi chng ta i n im khc nhau then cht gia nn kinh t trong ngn hn v trong di hn: hnh vi ca tng cung. Nh chng ta tho lun, ng tng cung di hn thng ng. Tri li trong ngn hn, ng tng cung li dc ln nh trong hnh 6. Ngha l, trong vng mt hay hai nm, s gia tng trong mc gi chung c xu hng lm tng lng cung v hng ho v dch v trong nn kinh t v s gim st mc gi c xu hng lm gim lng cung v hng ho v dch v. Yu t no gy ra mi quan h thun ny gia mc gi v sn lng? Cc nh kinh t v m a ra ba l thuyt gii thch cho s dc ln ca ng tng cung ngn hn. Trong mi l thuyt , mt s khng hon ho ca th trng lm cho mt cung ca nn kinh t trong ngn hn c biu hin khc vi trong di hn. Mc d cc l thuyt ny khc nhau v chi tit, nhng chng c mt kt lun chung: lng cung v sn lng chch khi mc di hn hay t nhin khi mc gi chch khi mc gi m mi ngi d kin. Khi mc gi vt qu mc d kin, sn lng s vt qu mc t nhin v khi mc gi thp hn mc d kin, sn lng gim xung di mc t nhin ca n.
Mc gi Tng cung ngn hn

P1

1.S gim st ca mc gi

P2

2. ...lm gim cung v hng ho v dch v trong ngn hn.

Y2

Y1

Sn lng

Hnh 6. ng tng cung ngn hn. Trong ngn hn mt s gim gi t P1 xung P2 lm gim tng cung t Y1 xung Y2. Mi quan h thun ny c th do nhn thc sai lm, tin lng cng nhc, hay gi c cng nhc. Theo thi gian, nhn thc, tin lng v gi c iu chnh, do mi quan h thun ny ch c tnh tm thi. L thuyt nhn thc sai lm. Mt cch tip cn i vi ng tng cung ngn hn l l thuyt nhn thc sai lm. Theo l thuyt ny, s thay i trong mc gi chung c th tm thi lm cho cc nh cung cp nhn thc sai lm v tnh hnh din ra trn cc th trng c bit, m h bn sn phm ca mnh. Do nhn thc sai lm trong ngn hn, cc nh cung

NGUYN L KINH T HC Chng 14 Tng cu v tng cung

13

cp phn ng li nhng thay i trong mc gi v phn ng ny dn n ng tng cung dc ln trong ngn hn. hiu qu trnh ny din ra nh th no, chng ta hy gi s mc gi chung gim xung di mc m mi ngi d kin. Khi cc nh cung cp thy gi sn phm ca mnh gim, h c th lm tng rng gi tng i gim. V d, ngi nng dn trng la m c th nhn thy gi la m gim trc khi bit rng gi ca nhiu hng tiu dng m h mua gim. T kt qu quan st ny, h c th suy lun rng gi la m l thp tm thi v h c th phn ng li bng cch ct gim lng la m m h cung ng. Tng t nh vy, cng nhn c th nhn thy lng danh ngha ca h gim trc khi nhn ra rng gi hng ho m h mua gim. H c th suy lun rng mc th lao lao ng tm thi thp v h phn ng bng cch ct gim lng lao ng m h cung ng. Trong c hai trng hp, mc gi thp hn gy ra nhn thc sai lm v gi tng i v nhn thc sai lm ny lm cho cc nh cung cp phn ng li mc gi thp hn bng cch ct gim lng cung v hng ho v dch v. L thuyt tin lng cng nhc. Cch l gii th hai cho ng tng cung ngn hn dc ln l l thuyt tin lng cng nhc. Theo l thuyt ny, ng tng cung ngn hn dc ln v tin lng danh ngha iu chnh chm chp hay cng nhc trong ngn hn. Trong mt chng mc no , s iu chnh chm chp ca tin lng danh ngha c nguyn nhn cc hp ng di hn gia doanh nghip v cng nhn. Cc hp ng ny thng c nh tin lng danh ngha, i khi n ba nm. Ngoi ra, s iu chnh chm chp ny cn c th c nguyn nhn cc quy chun x hi hay cm nhn v s cng bng, nhng yu t ny nh hng n vic xc lp mc tin lng v chm thay i. bit tin lng danh ngha cng nhc c ngha nh th no i vi tng cung, chng ta hy tng tng ra mt doanh nghip ng tr cho cng nhn mc tin lng ph hp vi nhn nh ca anh ta v mc gi. Nu mc gi (P) thp hn d kin v tin lng cng nhc W, tin lng thc t W/P s tng ln cao hn mc m doanh nghip nh tr cho cng nhn. Do tin lng chim t trng ln trong chi ph sn xut, nn tin lng thc t tng c ngha l chi ph thc t tng. Doanh nghip phn ng li vic tng chi ph ny bng cch thu t lao ng hn v sn xut lng hng ho v dch v nh hn. Ni cch khc, do tin lng khng iu chnh ngay theo s thay i mc gi, nn mc gi thp hn lm cho vic lm v sn xut em li t li nhun hn v iu ny lm cho cc doanh nghip gim lng cung v hng ho v dch v. L thuyt gi c cng nhc. Gn y, mt s nh kinh t v m a ra cch tip cn th ba i vi ng tng cung ngn hn gi l l thuyt gi c cng nhc. Nh chng ta tho lun, l thuyt tin lng cng nhc nhn mnh rng tin lng chm thay i. L thuyt gi c cng nhc nhn mnh rng gi c hng ho v dch v cng chm iu chnh p li cc iu kin kinh t thay i. S thay i chm chp trong gi c mt phn l do chi ph iu chnh gi c, gi l chi ph thc n. Nhng chi ph ny, bao gm chi ph in v phn phi cc catal v thi gian thay i cc nhn gi. V l do ny, gi c v tin lng c th cng nhc trong ngn hn. hiu cc hm ca gi c cng nhc i vi tng cung, chng ta hy gi s rng mi doanh nghip trong nn kinh t thng bo gi c cho cc sn phm ca h trc da trn nhng d bo v cc iu kin kinh t. Nhng sau khi gi c c cng b, nn kinh t tri qua thi k thu hp cung ng tin t nm ngoi d kin v iu ny lm gim mc gi
NGUYN L KINH T HC Chng 14 Tng cu v tng cung

14

chung trong di hn. Mc d c th c mt s doanh nghip gim gi ngay phn ng li nhng thay i trong nn kinh t, song cc doanh nghip khc c th tm thi khng iu chnh g c do khng mun chu thm chi ph thc n. V gi ca cc doanh nghip ny qu cao, doanh thu bn ca h gim xung. S gim st doanh thu n lt n li lm cho cc doanh nghip ny ct gim sn xut v vic lm. Ni cch khc, do khng phi tt c gi c u iu chnh ngay lp tc khi iu kin kinh t thay i, nn s gim st bt ng ca trong mc gi c th lm cho mt s doanh nghip c gi bn cao hn mc mong mun, v iu ny lm gim doanh s bn ra v lng hng ho v dch v m cc doanh nghip sn xut. Tm tt. C ba cch l gii khc nhau v s dc ln ca ng tng cung ngn hn: (1) nhn thc sai lm, (2) tin lng cng nhc, (3) gi c cng nhc. Cc nh kinh t tranh lun vi nhau v vic l thuyt no ng. phc v cho mc ch ca chng ta trong cun sch ny, nhng mt ging nhau gia chng cn quan trng hn l s khc bit. C ba l thuyt ni rng sn lng s chch khi mc t nhin khi mc gi lch khi mc d kin. Chng ta c th biu th nhn nh ny bng cng thc ton hc nh sau: Sn lng cung ng = Mc sn lng t nhin + a (Mc gi thc t - Mc gi d kin) Trong a l con s cho bit sn lng phn ng nh th no trc s thay i ngoi d kin ca mc gi. Cn ch rng c ba cch l gii ng tng cung ngn hn u tp trung vo mt vn c th ch mang tnh tm thi. Cho d s dc ln ca ng tng cung ph thuc vo nhn thc sai lm, tin lng cng nhc hay gi c cng nhc, th cc iu kin ny khng phi lc no cng tn ti. C th cui cng, khi mi ngi iu chnh k vng ca h, nhn thc sai lm s c sa i, tin lng danh ngha c iu chnh v gi c khng cn cng nhc na. Ni cch khc, trong di hn mc gi thc t v d kin bng nhau v khi ng tng cung thng ng, ch khng dc ln. Ti sao ng tng cung ngn hn c th dch chuyn ng tng cung ngn hn cho chng ta bit lng cung v hng ho v dch v ti mi mc gi. Chng ta c th coi ng ny tng t nh ng tng cung di hn, nhng b lm cho dc ln bi nhn thc sai lm, tin lng cng nhc v gi c cng nhc. Do khi xem xt cc yu t lm dch chuyn ng tng cung ngn hn, chng ta phi xem xt tt c cc yu t lm dch chuyn ng tng cung di hn, cng thm mt bin mi - mc gi d kin mt yu t nh hng n nhn thc sai lm, tin lng cng nhc v gi c cng nhc. Chng ta hy bt u bng nhng hiu bit ca mnh v ng tng cung di hn. Nh tho lun trc y, s dch chuyn ca ng tng cung di hn pht sinh t nhng thay i trong lao ng, t bn, ti nguyn thin nhin v tri thc cng ngh. Cc bin s ny cng lm dch chuyn ng tng cung ngn hn. V d khi s gia tng khi lng t bn lm tng nng sut, c ng tng cung ngn v di hn u dch chuyn sang phi. Khi s gia tng tin lng ti thiu lm tng t l tht ngip t nhin, c ng tng cung di hn v ng tng cung ngn hn ny u dch chuyn sang tri. Mt bin s mi quan trng tc ng n v tr ca ng tng cung ngn hn l k vng ca mi ngi v mc gi. Nh chng ta tho lun, lng cung v hng ho v dch v trong ngn hn ph thuc vo nhn thc sai lm, tin lng cng nhc v gi c cng nhc. Th nhng nhn thc, tin lng v gi c u c xy dng da vo k vng v mc gi. Cho nn khi k vng thay i, ng tng cung ngn hn dch chuyn.
NGUYN L KINH T HC Chng 14 Tng cu v tng cung

15

 lm cho tng ny c th hn, chng ta hy xem xt mt l thuyt c th v tng cung l l thuyt tin lng cng nhc. Theo l thuyt ny, nu mi ngi d bo mc gi cao, h s quy nh tin lng cao. Tin lng tng lm tng chi ph ca doanh nghip, v ti mc gi thc t bt k cho trc, n lm gim lng hng ho v dch v m cc doanh nghip cung ng. Do vy, khi mc gi d kin tng, tin lng s tng, chi ph s tng v cc doanh nghip quyt nh cung ng t hng ho v dch v hn ti bt k mc gi thc t cho trc no. Do vy, ng tng cung ngn hn dch chuyn sang tri. Ngc li, khi mc gi d kin gim, tin lng s gim, chi ph s gim, cc doanh nghip tng sn lng v ng tng cung ngn hn dch sang bn phi. L gch tng t cng c p dng cho cc l thuyt khc. Bi hc chung l: S gia tng mc gi d kin lm gim lng cung hng ho v dch v. qua dch chuyn ng tng cung ngn hn sang bn tri. S gim st mc gi d kin lm tng lng cung v hng ho v dch v, qua dch chuyn ng tng cung ngn hn sang phi. Nh chng ta s thy trong phn sau, nh hng ny ca k vng v mc gi i vi v tr ca ng tng cung ngn hn ng vai tr then cht trong vic iu ha hnh vi ca nn kinh t trong ngn hn v di hn. Trong ngn hn, k vng c c nh v nn kinh t nm giao im ca ng tng cu v ng tng cung ngn hn. Trong di hn, k vng c iu chnh v ng tng cung ngn hn dch chuyn. S dch chuyn ny cui cng s a nn kinh t n giao im ca ng tng cu v ng tng cung di hn. By gi bn hiu ti sao ng tng cung ngn hn dc ln, cng nh cc bin c v chnh sch c th lm ng ny dch chuyn nh th no. Bng 2 tm tt phn trnh by ny. Ti sao ng tng cung ngn hn li dc ln 1. L thuyt nhn thc sai lm: Mc gi thp ngoi d kin lm cho mt s nh cung cp ngh rng gi tng i ca h gim v do vy h ct gim sn lng. 2. L thuyt tin lng cng nhc: Mc gi thp ngoi d kin lm cho tin lng thc t tng ln, lm cho cc doanh nghip thu t lao ng hn v sn xut ra mt lng hng ho v dch v nh hn. 3. L thuyt gi c cng nhc: Mc gi thp ngoi d kin lm cho mt s doanh nghip c gi c cao hn gi mong mun, iu ny lm gim doanh s bn ra ca h khin h ct gim sn xut. Ti sao ng tng cung ngn hn c th dch chuyn 1. Nhng thay i pht sinh t lao ng: S gia tng ca lng lao ng hin c (c l l do t l tht nghip t nhin gim) lm dch chuyn ng tng cung sang phi. S gim st lng lao ng hin c (c l l do t l tht nghip t nhin tng) lm dch chuyn ng tng cung sang tri. 2. Nhng thay i pht sinh t t bn: S gia tng khi lng t bn hin vt hoc vn nhn lc lm dch chuyn ng tng cung sang bn phi. S gim st khi lng t bn hin vt hoc vn nhn lc lm dch chuyn ng tng cung sang tri. 3. Nhng thay i pht sinh t ti nguyn thin nhin: Vic khai ph thm nhiu ngun ti nguyn thin nhin mi lm dch chuyn ng tng cung sang phi. S suy gim ngun ti nguyn thin nhin lm dch chuyn ng tng cung sang tri.

NGUYN L KINH T HC Chng 14 Tng cu v tng cung

16

4. Nhng thay i pht sinh t cng ngh: Tin b trong tri thc cng ngh lm cho ng tng cung dch chuyn sang bn phi. S gim st ca cng ngh (do quy nh ca chnh ph) lm cho ng tng cung dch sang tri. 5. Nhng thay i pht sinh t mc gi k vng: S gim st ca mc gi d kin lm dch chuyn ng tng cung sang phi. S gia tng mc gi d kin lm dch chuyn ng tng cung sang tri. Bng 2. ng tng cung ngn hn: Tm tt. Kim tra nhanh: Hy l gii ti sao ng tng cung di hn li thng ng. Hy gii thch ba l thuyt l gii ti sao ng tng cung ngn hn li dc ln. HAI NGUYN NHN GY RA BIN NG KINH T By gi, sau khi gii thiu m hnh tng cu v tng cung, chng ta c nhng cng c c bn phn tch cc bin ng trong hot ng kinh t. Trong chng tip theo, chng ta s hc cch s dng cc cng c ny k hn. Nhng ngay lc ny y, chng ta c th vn dng nhng g hc v tng cu v tng cung xem xt hai nguyn nhn c bn gy ra cc bin ng kinh t ngn hn.
Mc gi Tng cung di hn

Tng cung ngn hn

Gi cn bng

Tng cu 0 Mc sn lng t nhin Sn lng

Hnh 7. Trng thi cn bng di hn. im cn bng di hn ca nn kinh t nm giao im gia ng tng cu v ng tng cung di hn (im A). Khi nn kinh t t ti im cn bng di hn th nhn thc, tin lng v gi c s iu chnh ng tng cung ngn hn cng i qua im ny. Hnh 7 biu th nn kinh t ang nm trong trng thi cn bng di hn. Sn lng v mc gi cn bng c xc nh ti giao im ca ng tng cu v ng tng cung di hn, nh im A trong hnh v. Ti y, sn lng mc t nhin. ng tng cung ngn hn cng i qua im ny cho thy rng tin lng v gi c c iu chnh hon ton t ti im cn bng di hn. Ngha l khi nn kinh t mc cn bng di hn, nhn thc, tin lng v gi c phi iu chnh giao im gia ng tng cu v ng tng cung ngn hn trng vi giao im ca ng tng cu v tng cung di hn.

NGUYN L KINH T HC Chng 14 Tng cu v tng cung

17

Nhng nh hng do s thay i ca tng cu Gi s rng v mt l do no m mt ln sng bi quan lan ra ton nn kinh t. L do c th l mt v x cng an Nh Trng, s v ca th trng chng khon hay s bng n mt cuc chin tranh nc ngoi. Do bin c ny, nhiu ngi mt lng tin vo tng lai v thay i k hoch ca h. Cc h gia nh gim tiu dng, tr hon cc khon mua sm ln v cc doanh nghip tm ngng vic mua thit b mi. Ln sng bi quan ny nh hng n nn kinh t nh th no? Mt bin c nh th s lm gim tng cu v hng ho v dch v. Ngha l, ti bt c mc gi no, cc h gia nh v cc doanh nghip gi y cng mun mua t hng ho v dch v hn. Nh hnh 8 cho thy, ng tng cu dch sang tri v t AD1 n AD2. Trong hnh ny, chng ta c th xem xt cc nh hng ca s suy gim tng cu. Trong ngn hn,

2. ...lm sn lng gim trong ngn hn... Mc gi

Tng cung di hn

Tng cung ngn hn, AS1 AS2 3. ...nhng theo thi gian, ng tng cung ngn hn dch chuyn...

P1 P2 P3 B

C AD2

1. S gim xung ca tng cu

Tng cu, AD1 Sn lng

Y2 Y1 4. ...v sn lng tr v mc t nhin

Hnh 8. S suy gim tng cu. S suy gim tng cu, c th do ln sng bi quan trong nn kinh t gy ra, c biu din bng s dch chuyn sang tri ca ng tng cu t AD1 n AD2. Nn kinh t chuyn t im A n im B. Sn lng gim t Y1 xung Y2 trong khi mc gi gim t P1 xung P2. Theo thi gian, nhn thc, tin lng v gi c iu chnh, ng tng cung ngn hn dch chuyn t AS1 n AS2, v nn kinh t t ti im C, ni ng tng cu mi ct ng tng cung di hn. Mc gi gim xung P3, v sn lng quay v mc t nhin Y1. nn kinh t di chuyn dc t A n B theo ng tng cung ngn hn ban u AS1 . Khi nn kinh t chuyn t A dn B, sn lng gim t Y1 xung Y2 v mc gi gim t P1 xung P2. S suy gim sn lng cho thy nn kinh t ri vo suy thoi. Mc d khng c biu th trong hnh v, cc doanh nghip phn ng li s gim st doanh s bn ra v sn xut bng cch ct gim vic lm. Do vy, s bi quan khin cho ng tng cu dch chuyn, trong mt chng mc no li chnh l do t bn thn chng ta: ngha l s bi quan v tng lai lm cho thu nhp gim v tht nghip tng.

NGUYN L KINH T HC Chng 14 Tng cu v tng cung

18

Cc nh hoch nh chnh sch nn lm g khi i mt vi mt cuc suy thoi nh vy? Mt kh nng l thc hin cc bin php kch thch tng cu. Nh chng ta nhn mnh phn trc, s gia tng trong chi tiu chnh ph hay cung ng tin t u lm tng tng cu v hng ho v dch v ti mi mc gi, lm cho ng tng cu dch chuyn sang phi. Nu cc nh hoch nh chnh sch hnh ng kp thi v chnh xc, h c th trit tiu s dch chuyn ban u ca ng tng cu, y n tr v AD1 v a nn kinh t v im A. Trong chng tip theo, chng ta s tho lun k hn v cch m chnh sch ti kho v tin t nh hng n tng cu v nhng kh khn trong vic s dng nhng chnh sch ny trong thc t. Ngay c khi cc nh hoch nh chnh sch khng can thip g c th cuc suy thoi cng s t phc hi sau mt khong thi gian. Do tng cu gim, mc gi gim xung. C th, k vng bt theo kp thc t v mc gi d kin cng gim. Do s gim st ca mc gi d kin lm thay i nhn thc, tin lng v gi c, nn n lm cho ng tng cung ngn hn dch sang phi, t AS1 sang AS2 nh trong hnh 8. Theo thi gian, qu trnh hiu chnh ny ca k vng cho php nn kinh t tin dn n im C, im m ng tng cu mi (AD2) ct ng tng cung di hn. Ti im cn bng di hn C, sn lng tr li mc t nhin. Mc d ln sng bi quan lm gim tng cu, nhng s gim st ca mc gi (n P3) trit tiu s dch chuyn ca ng tng cu. Nh vy trong di hn, s dch chuyn ca ng tng cu c phn nh hon ton trong mc gi m khng c mt nh hng no ti sn lng. Ni cch khc, nh hng di hn ca s dch chuyn ng tng cu l lm thay i bin danh ngha (mc gi thp hn) ch khng phi lm thay i bin thc t (sn lng nh c). Tm li, s dch chuyn ca ng tng cu em li cho chng ta hai bi hc quan trng: Trong ngn hn, s dch chuyn ca ng tng cu gy ra s bin ng v sn lng hng ho v dch v ca nn kinh t. Trong di hn, s dch chuyn ca ng tng cu nh hng ti mc gi chung, nhng khng nh hng n sn lng. Nhng nh hng do s thay i ca tng cung Mt ln na, bn hy tng tng ra mt nn kinh t ang nm trong trng thi cn bng di hn. Gi s mt s doanh nghip t nhin phi i mt vi chi ph sn xut cao hn. V d nhng bang sn xut nng nghip, thi tit xu ph hai ma mng, lm chi ph sn xut lng thc tng. Hoc cuc chin n ra vng Vnh lm tc nghn vic vn chuyn du, y chi ph sn xut cc sn phm du m ln cao.
1. S dch chuyn bt li ca ng tng cung ngn hn... AS2 Tng cung ngn hn, AS1 P2 P1 3. ...v mc gi tng ln. 0 Y2 Y1 Tng cu Sn lng B A

Mc gi

Tng cung di hn

2. ...lm sn lng gim...

NGUYN L KINH T HC Chng 14 Tng cu v tng cung

19

Hnh 10. S dch chuyn bt li trong tng cung. Khi bin c no lm tng chi ph ca cc doanh nghip, ng tng cung ngn hn dch chuyn t AS1 n AS2. Nn kinh t chuyn t im A n im B. Kt qu l hin tng lm pht km suy thoi: sn lng gim t Y1 xung Y2 trong khi mc gi tng t P1 ln P2. nh hng kinh t v m ca s gia tng chi ph sn xut l g? mi mc gi bt k cho trc, cc doanh nghip mun cung ng ra t hng ho v dch v hn. Nh trong hnh 10 cho thy, ng tng cung ngn hn dch chuyn sang tri t AS1 n AS2. (Tu theo bin c, ng tng cung di hn cng c th dch chuyn. Nhng gi cho s vic n gin, chng ta gi nh n khng dch chuyn.) Trong hnh ny, chng ta c th theo di nhng nh hng ca vic ng tng cung dch chuyn sang tri. Trong ngn hn, nn kinh t di chuyn dc theo ng tng cu t im A n im B. Sn lng ca nn kinh t gim t Y1 xung Y2 trong khi mc gi tng t P1 ln P2. Do nn kinh t va ri vo suy thoi (sn lng gim) v va tri qua lm pht (mc gi tng) nn hin tng ny c gi l suy thoi i km lm pht.
Mc gi 1. Khi tng cung ngn hn gim... Tng cung di AS2 hn

Tng cung ngn hn, AS1

P3 C P2 P1 3....iu ny lm cho gi c tng hn na 0 4. ... nhng li gi sn lng mc tim nng. Mc sn lng t nhin A 2. ... cc nh hach nh chnh sch c th x l s dch chuyn ny bng kch thch tng cu... AD2 Tng cu, AD1 Sn lng

Hnh 11. Thch ng vi s dch chuyn bt li ca ng tng cung. Trc s dch chuyn bt li ca ng tng cung t AS1 n AS2, cc nh hoch nh chnh sch - nhng ngi c kh nng nh hng n tng cu - dch chuyn ng tng cu t AD1 n AD2. Nn kinh t s chuyn t im A ti C. Chnh sch ny c th ngn chn khng cho s dch chuyn trong cung lm gim sn lng trong ngn hn, nhng mc gi s tng t P1 ln P2 v duy tr mc . Cc nh hoch nh chnh sch nn lm g khi phi i mt vi tnh trng suy thoi km lm pht? Nh chng ta s tho lun k hn trong phn sau ca cun sch ny, khng c nhng la chn d dng. Mt kh nng l khng lm g c. Trong trng hp ny, sn lng hng ho v dch v tip tc mc thp Y2 trong mt thi gian. Nhng cui cng, tnh trng suy thoi s t hiu chnh khi nhn thc, tin lng v gi c iu chnh i vi chi ph sn xut cao hn. V d, thi k c sn lng thp v tht nghip cao gy p lc lm cho tin lng cng nhn gim. n lt n, tin lng thp hn lm tng sn lng. Theo thi gian khi m ng tng cung ngn hn dch chuyn tr li AS1, mc gi gim v sn lng tin ti mc

NGUYN L KINH T HC Chng 14 Tng cu v tng cung

20

t nhin. Trong di hn, nn kinh t tr li im A, ni ng tng cu ct ng tng cung di hn. Phng n khc l cc nh hoch nh chnh sch nhng ngi nm quyn kim sot chnh sch ti kha v tin t- c th mun trit tiu nh hng ca s dch chuyn ng tng cung ngn hn bng cch lm dch chuyn ng tng cu. Kh nng ny c biu din trong hnh 11. Trong trng hp ny, nhng thay i trong chnh sch lm ng tng cu dch chuyn t AD1 n AD2, va ngn chn khng cho s dch chuyn ng tng cung tc ng n sn lng. Nn kinh t di chuyn trc tip t im A n im C. Sn lng duy tr mc t nhin v mc gi tng t P1 n P3. Trong trng hp ny, cc nh hoch nh chnh sch thch ng vi s dch chuyn ca ng tng cung, bi v h cho php s gia tng chi ph nh hng lu di ti mc gi. Tm li, s dch chuyn ca ng tng cung c hai hm quan trng: S dch chuyn ca ng tng cung c th gy ra lm pht i km suy thoi, tc l kt hp gia suy thoi (sn lng gim) v lm pht (mc gi tng). Cc nh hoch nh chnh sch, nhng ngi c th nh hng n tng cu, khng th ng thi lm trit tiu c hai nh hng bt li ny. NGHIN CU TNH HUNG: DU M V NN KINH T Mt s bin ng kinh t ln nht M t nm 1970 c ngun gc cc m du Trung ng. Du th l mt u vo rt quan trng trong qu trnh sn xut ca nhiu hng ho v dch v, v phn ln du m ca th gii c khai thc rp Xt, C ot v cc nc Trung ng khc. Khi mt bin c no (thng l c ngun gc chnh tr) lm gim lng du c cung ng t khu vc ny, gi du trn ton th gii s tng. Cc doanh nghip ca M sn xut ra xng, sm lp v nhiu sn phm khc phi chu chi ph cao hn. Kt qu l s dch chuyn sang tri ca ng tng cung v iu ny dn n hin tng lm pht km suy thoi. Hin tng ny xut hin ln u tin vo gia nhng nm 1970. Cc nc c tr lng du ln nhm hp li vi nhau vi t cch l thnh vin ca OPEC, T chc cc nc xut khu du m. OPEC l mt cc-ten - tc mt nhm ngi bn tm cch ngn cn cnh tranh v gim sn lng tng gi. V qu thc, gi du tng ln ng k. T nm 1973 n 1975, gi du tng gn gp i. Cc nc nhp khu du m trn ton th gii phi chu ng thi c lm pht v suy thoi. Lm pht M tnh bng ch s CPI ln u tin vt qu 10 phn trm sau nhiu thp k. Tht nghip tng t 4,9 phn trm trong nm 1973 ln 8,5 phn trm trong nm 1975. Mt vi nm sau, tnh hnh li xy ra gn nh tng t. Cui nhng nm 1970, cc nc OPEC li hn ch lng cung v du m tng gi. T 1978 n 1981, gi du cao hn gp i. Mt ln na, kt qu li l lm pht km suy thoi. Lm pht, sau khi gim bt phn no sau s kin OPEC th nht, li tng hn 10 phn trm mt nm. Nhng do Qu d tr Lin bang M khng nh x l s gia tng nhanh chng nh vy ca lm pht, nn ngay sau xut hin tnh trng suy thoi. Tht nghip tng t 6 phn trm trong nm 1978 v 1979 ln khong 10 phn trm mt vi nm sau . Th trng du m th gii cng c th l ngun gc gy ra s dch chuyn thun li trong tng cung. Trong nm 1986, cuc ci v n ra gia cc nc thnh vin ca OPEC. Cc nc thnh vin bi c khng tun th nhng tho thun v hn ch sn lng du khai
NGUYN L KINH T HC Chng 14 Tng cu v tng cung

21

thc. Trn th trng du th gii, gi du gim khong mt na. S gim gi du ny lm gim chi ph cho cc doanh nghip ca M v lm cho ng tng cung dch chuyn sang phi. Kt qu l, nn kinh t M tri qua trng thi ngc li ca lm pht km suy thoi: Sn lng tng nhanh, tht nghip gim v t l lm pht t mc thp nht sau nhiu nm. Trong nhng nm gn y, th trng du m th gii tng i yn tnh. Ngoi l duy nht l mt thi k ngn trong nhng nm 1990, ngay trc Cuc chin tranh vng Vnh, khi m gi du tm thi tng v ngi ta lo s rng cuc xung t qun s ko di c th lm ngng tr sn xut du. Tuy nhin, s yn tnh ny khng c ngha l nc M khng cn phi lo n gi du na. Nhng rc ri chnh tr Trung ng (hay s hp tc cht ch hn gia cc thnh vin OPEC) lun c th y gi du ln cao. Kt qu kinh t v m ca s gia tng mnh trong gi du c th d dng ging vi tnh trng lm pht km suy thoi ca nhng nm 1970.

KT LUN: NGUN GC CA TNG CU V TNG CUNG Chng ny t c hai mc tiu chnh. Th nht, chng ta tho lun mt s c im quan trng v cc bin ng kinh t ngn hn. Th hai, chng ta gii thiu m hnh c bn gii thch nhng bin ng kinh t, gi l m hnh tng cu v tng cung. Trong hai chng tip theo, chng ta s xem xt tng mng ca m hnh ny chi tit hn hiu r hn cc yu t no gy ra nhng bin ng trong nn kinh t v cc nh hoch nh chnh sch i ph vi chng ra sao. By gi chng ta c nhng hiu bit s b v m hnh ny v cng nn nhn li lch s ca n. M hnh v cc bin ng kinh t ngn hn hnh thnh nh th no? Cu tr li l, v c bn n l sn phm ph ca cuc i suy khng hong kinh t trong nhng nm 1930. Cc nh kinh t v hoch nh chnh sch vo thi gian ny rt bi ri, khng hiu c nguyn nhn ca thm ha ny v khng bit i ph vi n nh th no. Nm 1936, nh kinh t John Maynard Keynes xut bn cun sch c tiu L thuyt tng qut v vic lm, li sut v tin t l gii nhng bin ng kinh t trong ngn hn ni chung v cuc i khng hong kinh t ni ring. Thng ip c bn ca Keynes l suy thoi v i khng hong c th xy ra v tng cu v hng ho v dch v thp. T lu Keynes ph phn l thuyt kinh t c in - trnh by t chng 24 n 30 - v n ch gii thch c nhng nh hng di hn ca chnh sch. Mt vi nm trc khi a ra cun L thuyt tng qut, Keynes vit v kinh t hc c in nh sau: Di hn l s nh hng sai lm cho cc vn hin ti. Trong di hn, tt c chng ta u s cht. Cc nh kinh t t t cho mnh mt nhim v qu d di, qu v tch s nu nh trong ma ging bo, h ch c th ni vi chng ta khi no bo tp qua th bin s lng. Thng ip ca Keynes nhm vo c cc nh hoch nh chnh sch v cc nh kinh t. Khi nn kinh t th gii phi chu mc tht nghip cao, Keynes ng h cc chnh sch kch thch tng cu, trong c chi tiu chnh ph cho cc chng trnh vic lm cng cng. Trong chng tip theo, chng ta s kim tra xem cc nh hoch nh chnh sch c th s dng chnh sch tin t v ti kho nh th no tc ng vo tng cu. Cc phn tch trong chng sau v cng nh chng ny u l di sn ca John Maynard Keynes.

NGUYN L KINH T HC Chng 14 Tng cu v tng cung

22

TM TT Tt c cc x hi u tri qua nhng bin ng kinh t ngn hn xung quanh xu th pht trin di hn. Nhng bin ng ny tht thng v phn ln khng d bo c. Khi suy thoi din ra, GDP thc t v cc i lng khc phn nh thu nhp, chi tiu, v sn xut gim v tht nghip tng. Cc nh kinh t phn tch bin ng kinh t ngn hn bng cch s dng m hnh tng cu v tng cung. Theo m hnh ny, sn lng hng ho v dch v, cng nh mc gi chung iu chnh cn bng tng cu v tng cung. ng tng cu dc xung v ba l do. Th nht, mc gi thp hn lm tng gi tr thc t ca s tin m cc h gia nh nm gi v iu ny kch thch chi cho tiu dng. Th hai, mc gi thp hn lm gim lng tin m cc h mun nm gi v do cc h gia nh tm cch i t tin mt sang cc ti sn em li li sut, li sut s gim v iu ny khuyn khch chi cho u t. Th ba, v mc gi thp hn lm gim li sut, ng la mt gi trn th trng ngoi t, iu ny kch thch xut khu rng. Bt c bin c hay chnh sch no lm tng tiu dng, u t, mua sm ca chnh ph, hay xut khu rng ti mt mc gi bt k cho trc, u lm tng tng cu. Bt c bin c hay chnh sch no lm gim tiu dng, u t, mua sm ca chnh ph, hay xut khu rng ti mt mc gi cho trc, u lm gim tng cu. ng tng cung di hn nm thng ng. Trong di hn, lng hng ho v dch v cung ng ra ph thuc vo lao ng, t bn, ti nguyn thin nhin v cng ngh ca nn kinh t, ch khng ph thuc vo mc gi chung. C ba l thuyt c a ra l gii ti sao ng tng cung ngn hn li dc ln. Theo l thuyt nhn thc sai lm, s suy gim ngoi d kin ca mc gi lm cho cc nh cung cp tin mt cch lm ln rng gi tng i ca h gim, iu khin h ct gim sn lng. Theo l thuyt tin lng cng nhc, s gim st mc gi ngoi d kin tm thi lm tng tin lng thc t, iu khin cc doanh nghip thu t lao ng hn, v ct gim sn lng. Theo l thuyt gi c cng nhc, s gim st mc gi ngoi d kin lm cho mt s doanh nghip c gi tm thi qu cao, n lm gim doanh s bn ra v lm cc doanh nghip ct gim sn lng. C ba l thuyt ny u hm rng sn lng lch khi mc t nhin ca n khi mc gi lch khi mc gi m mi ngi d kin. Cc bin c lm thay i nng lc sn xut ca nn kinh t, nh thay i trong lao ng, t bn, ti nguyn thin nhin hoc cng ngh, lm dch chuyn ng tng cung ngn hn (v c th lm dch chuyn c ng tng cung di hn). Ngoi ra, v tr ca ng tng cung ngn hn cn ph thuc vo mc gi d kin. Mt trong nhng nguyn nhn c th gy ra bin ng kinh t l s dch chuyn ca ng tng cu. V d khi ng tng cu dch chuyn sang tri, sn lng v gi c gim trong ngn hn. Theo thi gian, khi s thay i trong mc gi d kin lm cho nhn thc, tin lng, v gi c iu chnh, ng tng cung ngn hn dch chuyn sang phi v nn kinh t quay tr li mc sn lng t nhin vi mc gi mi thp hn. Nguyn nhn th hai ca cc bin ng kinh t ngn hn c th l s dch chuyn ca ng tng cung. Khi ng tng cung dch chuyn sang tri, tc ng trong ngn hn l sn lng gim v gi c tng - s kt hp c gi l lm pht km suy thoi. Theo thi
NGUYN L KINH T HC Chng 14 Tng cu v tng cung

23

gian, khi nhn thc, tin lng v gi c iu chnh, mc gi gim xung mc ban u v sn lng phc hi.

CC THUT NG C BN Khng hong Suy thoi M hnh tng cu v tng cung ng tng cu ng tng cung Lm pht km suy thoi Depression Recesion Model of aggregate demand and aggregate supply Aggregate demand curve Aggregate supply curve Stagflation

NGUYN L KINH T HC Chng 14 Tng cu v tng cung

24