ALISTIRMAŞTIRMAKILAVUZU

SAP2000
Yaplar Sonlu Elemanlarla zmleme ve Boyutlama iin Yazlmlar Serisi
ALITIRMA KILAVUZU
COMPUTERS & ENGINEERING
Srm 7.0 Bask 1.1.2001
TELF HAKKI
Copyright Computer & Structures, Computers & Engineering. Her hakk sakldr. SAP2000 program ve ilgili tm yazl belgeler sahiplik ve oaltma haklar sakl rnlerdir. Evrensel sahiplik haklar Computers & Structures Inc.'a aittir. Trke yazl belgelerin sahiplik haklar Computers & Engineering kuruluuna aittir. Computers & Structures Inc. ve Computers & Engineering kurulularndan yazl izin alnmadan programn lisanssz kullanm veya yazl belgelerinin oaltlmas tamamen yasaktr. Daha ayrntl bilgi, yazlm lisans ve belgelerin kopyalar iin bavuru adresi: Trkiye, Almanya ve Rus Fed. Devletleri Ana Datm: COMPUTERS & ENGINEERING Holzmhlerweg 87-89 D-35457 Lollar, ALMANYA Tel: 0049 6406 73667 Fax: 0049 6406 4745 E-Mail: baser@comp-engineering.com http://www.comp-engineering.com http://www.csiberkeley.com ftp://ftp.csiberkeley.com/webdld
Copyright Computers and Structures Inc., 1978-2000 Copyright Computers & Engineering 1992-2000 CSI Logo'su Computers & Structures Inc. kuruluunun tescilli ticari markasdr. SAP2000 Computers & Structures Inc. kuruluunun ticari markasdr.
ii
SORUMLULUK
SAP2000 programnn ve yazl belgelerinin hazrlanmasna byk zaman, aba harcanm ve maddi fedakarlk yaplmtr. Program tam olarak test edilmi ve kullanlmtr. Bununla birlikte program kullanrken, kullanc, programn gvenilirlii veya kesinlii konusunda program hazrlayan veya datanlarn herhangi bir sorumluluk almadn veya bunu ima etmediini kabul eder ve anlar. Program, betonarme erevelerin boyutlamas iin ok pratik bir aratr. Programn bundan nceki srmleri ok baarl olmu ve eitli tr yaplarda kullanlmtr. Bununla beraber kullanc, bu klavuzu tamamen ve dikkatlice okumal ve betonarme hesabnda program algoritmalarnn kapsamad durumlar iyice anlamaldr. Kullanc, programn temel varsaymlarn aka anlamal ve programn oluturduu sonular kendisi bamsz olarak kontrol etmelidir.
iii
TEEKKR
Bu rnn bugnk durumuna gelmesinde yllar boyu sren deerli almalaryla katk salayan btn mhendis meslekdalarmza teekkr ederiz. zellikle orjinal SAP serisi programlarnn kavramsallatrlmas ve gelitirilmesinden sorumlu, California Berkeley niversitesi emekli profesrlerinden Dr. Edward L. Wilson zel olarak anyoruz. Kendisinin devam eden orijinal zmler retmesi, programn bu versiyonunda kullanlan esiz kavramlar oluturulmasnda rol oynamtr.
iv
Yukardan Bak Penceresi Ana Balk ubuu Balk st Men Ana Ara ubuu
Simge Durumuna Kltme Dmesi
Ekran Kaplatma Dmesi
Kapatma Dmesi Yan Ara ubuu
Durum ubuu mle Yeri Koordinatlar
Gncel Birimler
SAP2000 MENLERNN TANIMLARI

SAP2000 komutlarna Uygulama Simgeli (konlu) Ana Ara ubuu, Yan Ara ubuu, ve st Men'den (Pull Down) eriilecektir. Bununla birlikte Uygulama Simgeli ara ubuklar st Mende bulunan ilemlerin ouna, daha abuk eriimi salar. Atama (Assign) ilemi srasnda hatrlamanz gereken iki nemli nokta vardr. Birincisi; bir deeri atayacanz nesneyi belirtmeden nce o deeri tanmlam (Define) olmalsnz. kincisi; nce elemanlar semeli (Select) sonra onlara yeni byklkler atamal (Assign) ya da eskilerini deitirmelisiniz .
vi
NDEKLER:
Altrma I: Altrma II: Altrma III: Altrma IV: Statik Ykl Dzlem ereve Davran Spektrumu Yk ile Dzlem ereve Zaman Tanm Alan (Time History) Yk ile Dzlem ereve Dzlem erevenin elik Dizayn
vii
viii
ALITIRMA I Statik Ykl Dzlem ereve
Aklama
Bu blm, statik deprem yuklerine maruz kalacak 7 katl bir dzlem erevenin modellenmesini ve analizini anlatr. erevenin ekli ve statik ykler ekil 1-1 de gsterilmitir.
Modelin nemli zellikleri ve SAP2000

ablon (Hazr Yap Modelleri) kullanlmas Modeli grafik olarak retmek ve deitirmek ki boyutlu dzlem ereve analizi Diyafram dm bamll Yatay dm ykleri Dey yayl ykler Sonularn grafik ktlar
Computers & Engineering Tel: 0049 6406 73667
SAP2000 Egitim Klavuzu I-1
Altrma I: Statik Ykl ki Boyutlu Dzlem ereve
ZEMiN
20K
20K 10' 10'
20K 10'
20K 10'
HER KATTA TPK DEY YKLEME

ATI 20K
10'
10'
0.1K/ft 104 176 KAT 7 15K 176 104 211 104 211 131 211 257 131 257 283 162 257 283 162 257 ZEMN GLOBAL Z 283 162 257 162 257 2 @ 13'-6" 131 257 257 131 211 104 211 5 @ 13'0" 211 104 176 104 176
KAT 6
12.5 K
KAT 5
10K
KAT 4
7.5K
KAT 3
5K
KAT 2
2.5K
30'-0"
30"-0"
GLOBAL X
TM KOLONLAR W14 TM KRLER W24 ELEMAN AIRLIKLARINI DA EREN TPK KAT KTLES = 0.49 kip-sn-sn/in ELASTSTE MODL=29500 ksi ELK MUKAVEMET (fy) = 36 ksi
ekil 1-1 ki Boyutlu Dzlem ereve
SAP2000 Altrma Klavuzu I-2
SAP2000de Modelin retilmesi

ablon Modellerin Kullanlmas
(1) SAP2000 Ekrannn altndaki durum ubuundan almak istediiniz birimi sein. Bu dzlem erevede Kip-ft ile alacaz.
Not: almalarnz sresince herhangi bir anda birimleri deitirebilirsiniz. SAP2000 bu deiimi girdiiniz tm bilgilere uygular. (2) st Men ubuundaki File (Dosya) y tklayn, alan uygulama mens elerinden New Model from Templatei (Hazr yap tipi ablonlardan yeni bir model) sein. (3) ki boyutlu dzlem ereveyi sein.
(4) Kat ykseklii ve aklk bilgilerini doldurun. Kat ykseklii iin 13 ft kullann. Sonra ilk iki demeyi
ve onlarn yardmc izgi olacak hasrlar (grid) dzenleyeceiz.
Modelin Dzenlenmesi, ilenmesi

ereve ve hasrlarn dzenlenmesini ayn anda yapacaz. 1. st mendeki Draw (iz) den Edit Grid i (Hasrlama) sein. pucu: Dm noktalarnz daima hasrlarn kesim noktalarna yerletirmeye aln. Hasrlarnz hazrlarsanz modelinizin veri deitirme ve grntlenmesini daha kolayca ve hzl bir ekilde yapabilirsiniz 2. Kat yksekliklerinizi tanmlayan hasrlar deitirmek iin Z yn dmesini sein. 3. Glue Joints to Grid Lines (Dm noktalarn hasr kesim noktalarna yaptr) sein. Bylece hasrlar zerinden dm noktalarn ve ereve elemanlarn kolayca retebilirsiniz. 4. Hasr blgelerini dzenleyin ve OK dmesine basarak pencereyi kapatn. pucu: Hasr dzenlemesini bitirdiinizde istediiniz bir kolonun zerine gelin, farenin sa dmesine basn, kolonun tm bilgilerini grebilirsiniz. Bu dm noktas veya ereve elemanlar hakkndaki bilgilere ulamann ok pratik bir yoludur.
Mesnetlerin (Snr artlarnn) Dzenlenmesi

Bir sonraki aama yapnn alt kolonlarnn nceden tanml mesnet artlarn deitirerek ankastre yapmaktr. 1. Yan Ara ubuunun en stndeki ok eklindeki aretleme dmesini tklayn. 2. Farenin imleci ile yapnn tabanndaki 3 noktay iine alan bir kutu izin ve bu noktalar sein. pucu: Ekrann altndaki yatay durum ubuunda (solda) ne tip elemanlar ve bunlardan kaar tane setiinizi grebilirsiniz. 3. Yan Ara ubuundan Assign Joint Restraints (Mesnet artlar Atama) dmesini tklayn ve mesnetleri ankastre yapn. st mendeki Assign (Ata) y kullanarak da dier dm noktalarnn zelliklerini ve serbestlik derecelerini atayabilirsiniz. (Assign > Joints > Restraints)
Yap Elemanlarna Kesitlerin Atanmas

1. Modelimizde ihtiyacmz olan tm ereve elemanlarnn kesit deerlerini tanmlamalyz. Define (Tanmla) mensnden Frame Sections (ubuk Eleman Kesit Tipleri) seeneini tklayn. ekil 1-1 de gsterilen I profilleri ykleyin. Not: Bir defada birden fazla profil seebilirsiniz. Seim yaptnz srece Ctrl dmesini basl tutun. 2. Select (Se) mensnn altnda eleman ve dm seimleri iin birok seenek bulacaksnz. Bu problem iin Pointer/Window (Fare imleci ile kutu iine almak) ve Intersecting Line (Seilecek elemanlar kesen doru izmek) yntemlerini semek ok faydaldr. 3. nce istediiniz bir yap elemann sein, setiiniz elemana elik profil atamak iin Yan Ara ubuunda Assign Frame Sections (ubuk Eleman Kesit Tiplerini Ata) dmesini tklayn.
Yklerin Atanmas
ekil 1-2
Statik yk isimleri giri formu
1. Ykleri girmenin ilk aamas statik yklerin tanmlanmas ve atanmasdr. Define (Tanmla) mensnden Static Load Cases.i (Statik Yk Durumlar) sein.
DEAD (l yk) Kiri dey ykleri iin kullanlabilir. Profil zati yklerini hesaba katmak iin Self Weight Multiplier (Zati arlk arpan) 1.0 alnr. Bylece dey kiri yklerine profil zati yk eklenmi olur.
2. Deprem Yk iin EQ isminde bir statik yatay yk tanmlayn. Bu yatay yk QUAKE (Deprem) ismine atayn. Bu, program dizayn zellikleri iin yk Kombinezonlarnn otomatik olarak hesaba katlmasn salar. Self Weight Multiplier (Zati arlk arpan) sfr alnr. (Dier yk durumlarnda 0 olmaldr, yoksa zati yk ikinci olarak hesaba girer). 3. ekil 1-1 de gsterilen kiri dey ykleri tm kirileri seerek ve Yan Ara ubuundan Assign Frame Span Loads (ubuk Eleman Aklk Yklerini Ata) dmesi tklanarak kirilere atanr. 4. Dm noktalarna statik yatay ykleri girebilmek iin, her dm noktas tek tek seilmeli ve Yan Ara ubuunda Assign Joint Loads (Dm Ykleri Ata) dmesi tklanmaldr. Hatrlatma: Bir ykleme yapyorsanz uygun yk durumunda olduunuza emin olun. Bu yk durumlar daha sonra birletirilebilir (Kombinezon).
Deme Diyaframlarnn Yerletirilmesi

Sadece X ynnde deme diyaframlarnn yerletirilmesi ve deme ktlelerinin belirtilmesi, SAP2000 tarafndan zlen problemin boyutlarn kltmek iin kullanlan sradan yntemlerdir. Ayrca diyafram yerletirilmesi yapnn rijit diyaframlardan yaplm bir bina gibi davranmasn salar. 1. Her kat iin bu admlar tekrarlayn:

Sadece konu olan kattaki tm dm noktalarn sein. Assign (Ata) mensnden Joint i (Dm) ve > Constraints i (Bamllk) sein . Alan formdaki alt menden Add Diaphragm (Diyafram Ekle) sein. Diaphragm Constraint (Diyafram Bamll) formunda diyafram ismini, ilk kat iin DIA1 kullann.
Z-aks bamlln sein . Bu Z-aksna dik bir diyafram tanmlar. OK dmesine basn.

lemi bitirmek iin OK dmesine basn. Dier katlar iin de farkl isimler kullanarak bu ilemleri tekrarlayn.
2. Kat ktleleri tm katlarda ayndr. Bu nedenle her kattan bir dm noktas sein. 3. ekil 1-1 de verilen tipik kat ktlelerini girebilmek iin bilgi girii birimini Kip-in e deitirin. 4. Assign (Ata) mensnden Joint (Dm Noktas) ve Masses i (Ktle) sein

Kat ktlesi lokal ynn girin (bu durumda global X yn) . Dier tm deerler sfrdr.
5. Kullanlacak birimi tekrar Kip-ft e evirin.
Malzeme zellikleri
Analize balamadan nce kontrol etmemiz gereken son ey malzeme zellikleridir. 1. Define (Tanmla) mensnden Materials (Malzeme) sein. 2. Materials formundan STEEL i (elik) sein ve MODIFY/SHOW MATERIAL (Malzemeyi Gster/Deitir) dmesine basn.
Material Property Data (Kesit Deerleri Bilgisi) formundan malzeme zelliklerinin doruluunu kontrol edin. Deerlerin u anda alt durum ubuundaki birim ile ileneceini unutmayn.
Analizi altrmak
Bilgilerimiz girildi. imdi modelimizi altrp sonular alalm ve inceliyelim. 1. Modelinizi saklayn (Save). 2. Analizi altrmak iin Analyze (Analiz Et) mensnden Set Options (Seenekleri Belirle) sein ve analiz parametrelerinizi ayarlayn Analysis Options (Analiz Seenekleri) formundan Plane Frame (Dzlem ereve) yi sein. Bu seim, zm iin gerekli boyut ve zaman kltr
Deiikliklerinizin kabul iin OK dmesine basn.
3. Yapnn analizi iin Analyze (Analiz Et) mensnden Run (altr) sein. Not: Analiz bittiinde OK dmesine basmadan nce analiz sonularn toplu halde grebilirsiniz. Bu sizin model ile ilgili bir problem olup olmadna dair yaptnz ilk kontroldur.
Sonularn rdelenmesi
Sonularn Kontrolu
Modelinizin analizini baaryla tamamladnzda, ktlarn doru ya da umduunuza yakn olduunu grmek ve kontrol etmek gereklidir. Modelin kontrolu: 1. EQ yk durumu altnda toplanm toplam yatay ykler altnda taban kesmesi kontrolu. (Ynetmelik tarafndan ngrlen toplam deprem ykn kontrol etmek bakmndan nemlidir).

Yapnn alt kolonlarnn alt ularndaki dm noktalarn sein. Bu noktalara grup ismi vermeniz iin Assign (Ata) mensnden Group Names (Grup smi) i sein. BASE SHEAR (Taban Kesmesi) gibi bir grup ismi verin ve isimler listesine eklemek iin ADD NEW GROUP NAME (Yeni Grup smi Ekle) dmesine ve sonra OK dmesine basn. Display (Grntle) mensnden Show Group Joint Force Sums (Dm Noktas Grupundaki Toplam Kuvveti Gster) sein ve az nce girdiiniz grup adn sein. Sonular ekranda grntlenecektir.
2. Yatay ve dey yklerin birlikte etkisi altnda yapdaki dnme ve hareketlerin beklenildii gibi olup olmadna bakn. (Davran kontrolu).
Display (Grntle) mensnden Show Deformed Shape (ekil Deitirmeden Sonraki Durumu Grntle) yi ve ilgilendiiniz yk sein. Sonra Wire Shadow (izgi Glge) seeneini iaretleyin ki yapnzn ekil deitirmemi durumu da grn. ekil 1-3 ve ekil 1-4 yapnn ekil deitirmelerini gstermektedir. Herhangi bir dm noktasndaki dnme ve telenmeleri grmek iin farenin sa dmesi ile dm zerine tklayn. Durum ubuundaki START ANIMATION (Hareketi Balat) dmesini tklarsanz ekil deitirmeyi hareketli olarak izleyebilirsiniz. (ekil deitirmeyi grmek iin ilgili pencerenin seilmi olmas gerekmektedir). Ayrca daha sonra izlemek iin hareketli grnty *.AVI dosyasnda File (Dosya) mensnden ulaarak saklayabilirsiniz. (Saklama iin yardm <HELP> dosyalarndan Export an AVI file den yardm alabilirsiniz.) Deneyin: START ANIMATE dmesinin yanndaki + veya lere basp ekil deitirmeyi izleyin.
ncelemeleriniz bittiinde STOP ANIMATION dmesine basn.
Bu kontrollar sonucunda girilen bilgiler doru grnyorsa daha ileri kontrollara geebilirsiniz.
ekil 1-3 Statik Ykler Nedeniyle ekil Deitirme
ekil 1-4 Yatay Ykler Nedeniyle ekil Deitirme
Yapsal alma
Genellikle kullandnz ynetmeliklere gre, yapnn alma snrlar hakknda (Gerilme oranlar gibi) kesin bilgi sahibi olmak isteriz. SAP2000 herhangi bir yap elemannn dizaynn yaptnda otomatik olarak gerilmeleri kontrol eder. (SAP2000in dizayn zellikleri ilerideki altrma konularnda detayl olarak anlatlacaktr.) 1. Yapsal elemanlar basite Design mensnden Start Design/Check of Structure (Yapnn Boyutlama/Gerilme Kontroluna Bala) seilerek dizayn edilebilir.

Dzlem ereve elemanlarn gerilme dzeyi ile gerilme oranlarn renk kodlar ile kiriin altnda gsterir. 1 (Bir) Deeri %100 gerilmeyi gsterir. Dier dizayn ve veri bilgileri Design mensnden Display Design Info (Dizayn Bilgisini Grntle) seilerek grlebilir.
2. Tek tek btn elemanlarn ve atanan dier kesitlerin dizayn bilgilerini, eleman zerine sa dme ile tklayarak grme olananz vardr.

Ekran zerinde grnen DETAILS dmesini tklayarak seilen elemann tm yk Kombinezonlarndaki detayl dizayn bilgileri grlebilir. Dizayn parametreleri, efektif uzunluk, K faktr ve kesit deerleri gibi zellikleri deitirdikten sonra, REDESIGN dmesine basarak yeniden dizayn edebilirsiniz.
3. Yeni bir kesit seer ve bunu sonu dizaynnzda kullanmak isterseniz Design mensnden Update Analysis Sections (Analizdeki Kesitleri Gncelletir) seeneini tklamalsnz. Bylece yap setiiniz yeni kesit ile yeniden analiz edilir. Not: Herhangi bir dizayn parametresini deitirdikten sonra dizayn bilgilerinin aktif pencerede yeniden yazlabilmesi iin Simgeli st Men ubuundan veya Yan Ara ubuundan Refresh Window (Ekran Grntsn Yenile) yi altrmanz gerekir
Analiz Sonularnn ncelenmesi ve Baslmas

Genellikle SAP2000 analiz sonularna bir gz atmak ve sonulardan bir kopya almak isteriz. Bunun deiik yollar vardr. 1. Analysis Options (Analiz Seenekleri) formundan Generate Output (kt ret) seenei ile analiz boyunca oluan ktlardan almak istediiniz sonular seebilirsiniz. Select Output Options (ktlar Se) dmesi ile sonularn ne kadarn almak istediinizi seebilirsiniz. Sonular bilgi dosyanzn ad ile ve uzants *.OUT olan bir dosyaya yazlr. 2. Girdiiniz bilgiler ve ktlar ile ilgili birok bilgiyi Display (Grntle) mensnden grebilirsiniz. 3. File mensnden modelinizin grafiklerini, veri bilgilerini, ktlarn ve dizayn sonularnn tablolarn seerek bastrtabilirsiniz. pucu: Eer tablolar baslrken baz ereve elemanlar ve dmler seilmi ise ktlarnzda yalnzca bu seilenleri alabilirsiniz. Bunun iin Selection Only (Sedece Seilenleri Bastr) seeneini iaretlemelisiniz 4. SAP2000 in analizi .altnda sonular iki tip dosya oluturur. Dosyaad.EKO dosyas analiz tarafndan kullanlan veri bilgilerini kapsar. Dosyaad.OUT dosyas Analyze (Analiz Et) Set Options (Seenekleri Belirle) mensnn gerektirdii sonu bilgilerini kapsar. Hatrlatma: Alkanlk gerei baz basklarnzn dosyada nceden kmasn isteyebilirsiniz. Bunu kadnz boa harcanmadan ktlarnz herhangi bir text editrde grerek ve formatlayarak salayabilirsiniz. Hatta, grafikleri ekrandan yakalayp bu text iine gmebilirsiniz.
Son Aklamalar
Grld zere, SAP2000 gl bir yapsal analiz aracdr ve pek ok problem iin kullanlabilir. Bununla beraber, temel mhendislik kurallarna oturan ilkeleri anlamak ok nemlidir. ou proje fizibilite almas ile balar ve tam ve gerek analiz/dizayn projesi olarak geliir. Dizayn projesi yaplmadan nce projenin ortasnda program deiikliine ihtiya duyulmayacak zm aralarna karar verilmelidir. SAP2000 bir projecinin proje zm srasndaki gereksinmelerinin adresidir. Projelendirme ilemlerini kapsayan yardmc zellikler: Yeni bir program renmeden kk veya byk projelerin dizaynn yapabilmek. Ayn programda elik ve betonarme elemanlarn dizaynn yapabilmek. Hzl analiz hesaplar ile ksa zamanda, modeli gelitirmek ve yapsal elemanlarn optimal dizaynn yapmak. Dizayn kolayca deitirmek, gelitirmek.
Mhendisler iin bir yapy modellemenin pek ok yolu vardr. Bununla beraber u fikirlerden bazlarn faydal bulabilirsiniz: Yapnzn basit bir modeli ile balayn ve onu detaylandrmadan nce deneyin ve anlayn. Model kkken yapsal sistemin problemlerini zmek daima daha kolaydr. Yapnn sizin dndnz gibi davranacandan emin olun. Eer yap bu ekilde ina edilemiyorsa yapy etkileyen nedenleri anlamalsnz. Dizaynnz ile ilgili tahminleri, gzden geirilmesi gereken konular, hala ihtiya duyulan bilgiyi titizlikle belgeleyin. Bunun iin File mensnn altndaki User Comments and Session Log (Kullanc Notlar ve Oturum Kaytlar) kelime ilemcisini kullanabilirsiniz. Bu, modeliniz ile ilgili notlar yazabileceiniz basit bir kelime ilemcidir. Deiik yap sistemlerini deneyin. SAP2000 tasarmnz gelitirirken, size zaman kaybettirmeyecek ekilde dizayn edilmitir. Eer ii doru yapmak iin daha sonra zaman bulabilecekseniz, bunu yapmaya imdiden balayabilirsiniz.
ALITIRMA II Davran Spektrumu Yk ile Dzlem ereve
Aklama
Bu altrma konusu altrma 1 in devamdr. Bu altrma konusunda iki boyutlu dzlem ereveye Davran Spektrumunun nasl ilave edilecei gsterilecektir. Davran Spektrumu iin SAP2000 in iindeki UBC94S2 Spektrumu baz alnacaktr.

Help (Yardm) mensn kullanarak SAP2000 in zelliklerini renmek Davran Spektrumu ykn eklemek Dizaynda kullanmak iin Davran Spektrumunu leklendirmek
SAP2000 Altrma Klavuzu II-1
Altrma II: Davran Spektrumu Yk ile Dzlem ereve
Davran Spektrumunun Tanmlanmas

Davran Spektrumu, tabandan (zaman ivme fonksiyonuyla) tahrik edilmi bir yapnn maksimum tepkisidir. Tabii frekans ve sistemin snm miktar ile ifade edilir. Ayrca bir tanmlamaya gerek kalmakszn SAP2000 de tanmlanm olan UBC94S2 Davran Spektrum fonksiyonunu kullanabiliriz. Eer ayrca bir Davran Spektrumu fonksiyonu tanmlamak istersek Help (Yardm) mensnden adm adm bilgi alabilirsiniz.
Ekranda Yardm
Hatrlatma: Aadaki yntemi kullanarak SAP2000 in fonksiyonlar hakknda bilgi alabilirsiniz. 1. Help (Yardm) mensnden Search for Help on sein. 2. Index tablosu seilerek;
1. Sahaya Define (Tanmla) yazn. 2. Sahaya baktnzda Define (Tanmla) ile balayan btn yardm konularn grebilirsiniz. Bunlardan biri olan Define Response Spectrum Functions (Davran Spektrum Fonksiyonlarn Tanmla) ihtiyacmz olan yardm konusudur. Define Response Spectrum Functions satrn ift tklayarak konumuza ilikin yardm alabilirsiniz. Eer SAP2000 ekranda yardmdan Find (Bul) grubunu ilk kez kullanyorsanz Find Setup Wizard (Bulma Seeneini Kur) formundan onu kurmalsnz. Bulma veri tabann oluturan kriterleri onayladktan sonra NEXT dmesine basn. Veri tabann oluturmak iin FINISH dmesine basn.
3. Ayrca Find (Bul) tablosundan herhangi bir anahtar kelime kullanarak da yardm alabilirsiniz.
1. Sahaya Response Spectrum yazn. 3. Sahada tekrar Define Response Spectrum Functions (Davran Spektrum Fonksiyonlarn Tanmla) ifadesini seerek yardm bilgilerini alabilirsiniz. Not: Windows dkmanlarnzda Ekranda Yardmn kullanlmasna ilikin bir ok bilgi bulabilirsiniz veya. C:\WINDOWS\HELP dizininde WINHELP32.HLP dosyasn altrabilirsiniz.
Davran Spektrumunun Tanmlanmas

1. 2. 3. 4. 5. Eer model kilitli ise Lock/Unlock Model i (Modeli Kilitle/A) dmesini kullanarak kilidi an. Bylece modelde deiiklik yapabilirsiniz. Birimi Kip-ft olarak ayarlayn. Define (Tanmla) mensnden Response Spectrum Case i (Davran Spektrumu Durumu) sein. Response Spectra (Davran Spektras) formunda ADD NEW SPECTRA (Yeni Spektra Ekle) dmesine basn. Response Spectrum Case Data (Davran Spektra Durumu Bilgisi) formunda:
Damping (Snm) iin 0.05 (5 %) girin U1 yn iin UBC94S2 yi sein Scale Factor e 32.2 ft/sn (9.81 kN.m/s ) girin. Bu
2 2
lek Davran Spektrumu tarafndan kullanlr. nk UBC94S2, g yerekimi ivmesi ile arttrlarak normalize edilir.
Dier n tanml deerler kalabilir. OK dmesine basarak deiikliklerinizi onaylayp formu kapatabilirsiniz.
Analizi altrmak
Deiikliklerinizi yaptnz. imdi modelinizi altrp Davran Spektrumu sonularn gzleyelim. 1. Modelinizi saklayn (Save). 2. Analyze (Analiz Et) mensnden Set Options (Seenekleri Belirle) seerek analiz parametrelerini ayarlayn.

Dynamic Analysis (Dinamik Analiz) kutusunu iaretleyin. SET DYNAMIC PARAMETERS (Dinamik Analiz Parametrelerini Belirle) dmesine basn ve Number of Modes zlecek mod saysn 7 olarak verin. Dier n tanml deerler kalabilir. Deiikliklerinizin kabul iin alttaki OK dmesine basn. Not: Anlaml sonular elde etmek iin ihtiyacnuz olan mod saysnn ka olduuna siz karar vermelisiniz. Bu saynn tesbiti iin birok kriter vardr, fakat rneimizdeki basit yap iin kat adedi kadar mod saysn dikkate alacaz
3. Yapnn analizi iin Analyze (Analiz Et) mensnden Run Minimized (En az Ekran Kaplama ile altr) sein. Not: Byk modellerde analiz iin uzun zaman gerektiinden Run Minimized seenei ok faydaldr. Bu seenek SAP2000 in geri planda almasn ve sizin baka programlarla almalarnz srdrmenizi salar. Bir baka faydas da gerekiyorsa istediiniz anda analizden kmanz da salar (Cancel).
Sonularn rdelenmesi
1. stediiniz modal ekilleri ve periyotlarn grebilirsiniz.
Display mensnden Show Mode Shape i sein ve ilgilendiiniz mod numarasn sein. Wire Shadow (izgi Glge) seeneini de iaretliyerek ekil deitirmeden nceki durumu da grebilirsiniz. ekil 2-1 den 2-4 e kadar pencere stnde mod numaralar ve peryotlar da yazan ekilleri grebilirsiniz. Not: Dier mod ekillerini + veya dmelerine ve sonra START ANIMATION dmesine basarak grebilirsiniz
2. Davran Spektrumu analizi gerei meydana gelen taban kesmelerini grebilirsiniz
Altrma 1 de tanmladmz BASE SHEAR (Taban Kesmesi) grubuna bakarak, Davran Spektrumu gerei yapda meydana gelen taban kesmelerine bakabilirsiniz. Ve statik yklere nazaran ne kadar daha byk olduunu grebilirsiniz.
3. Ayrca Davran Spektrumu gerei oluan dm noktas deplasmanlarn da kontrol edebilirsiniz.
Display mensnden Show Deformed Shape (ekil Deitirmeden Sonraki Durumu Grntle) i sein. Deformed Shape formunda spektral analiz yk durumunu sein. OK dmesine basn.
Farenin sa dmesini en st katdaki herhangi bir dm noktas zerinde tklayarak dmn global X ekseni ynndeki deplasmann grebilirsiniz.
4. zme yeterli sayda mod katldysa ktle katlmlarn grebilirsiniz. Bunun iin herhangi bir text editrde (WordPad gibi) SAP2000 kts olan dosyaad.OUT a bakmalsnz.

SAP2000 programn minimize yapn. (Windows sa st dmesini kullanarak alt ubua gnderin) WordPad veya baka bir kelime ilem programn altrn. Bu altrma kitabnda kullandnz dosyaad.OUT isimli dosyay ykleyin. MODAL PARTICIPATING MASS RATIOS (Modal Katlma Oranlar) balkl blm bulun. ekil 2-5. CUMULATIVE SUM (PERCENT) kolonu altnda mod 1 den mod 7 ye kadar (%100 e kadar) tm ktle katlm oranlarn bulabilirsiniz. Bu 7 modun analiz iin yeterli olduunun kantdr.
ekil 2-1 1. Mod ekli ve Peryodu
ekil 2-4
4. Mod ekli ve Peryodu
ekil 2-5 Ktle Katlm Oranlar iin kt Dosyas Paras
Davran Spektrumunun leklendirilmesi

Baz dizayn ynetmelikleri, Spektral analiz taban kesmelerini statik yk taban kesmesi ile leklendirilmesine msade eder. Bu durumda Davran spektrumuna yeni bir lek vermelisiniz 1. Statik taban kesmesi ile Spektral taban kesmesini bln ve 32.2 ft/sn2 ile arpn Davran Spektrumu iin yeni lei elde edin. 2. Yeni lei Davran Spektrumunun yeni arpan olarak verin. 3. Davran Spektrumu ile ilgili yeni kuvvetler iin analizi tekrar altrn.
Son Aklamalar
Davran Spektrumu analizi farkl bir karmaklk getirir, mhendisin modelinde birok kabulleri kullanmaya ve birok analiz sonucunun kontroluna ihtiyac vardr. Davran Spektrumu analizi yaptnz srece aklnzda tutmanz gerekenler: Dinamik analize gemeden statik Davranlar tam olarak anlamalsnz. Herhangi bir modeli ele aldnzda sonular leklendirmeden nce statik taban kesmesine edeer, aklc, uygulanabilir dinamik analiz leini tam olarak anlamaya ihtiyacnz vardr. Davran Spektrumu analizinde almann hz avantajna karn, zaman tanm alannda analiz , ok daha gerekidir. Dizaynda Davran Spektrumu analizi, (yaman dilimlerinde dizayn kontrolu gerekmediinden) byk hz kazandrr. Bununla beraber Davran Spektrumu Ynteminin zaman tanm alan analizine gre kstlamalar olduunu bilmek gerekir.
ALITIRMA III Zaman Tanm Alan (Z.T.A) yk (Time History) ile Dzlem ereve
Aklama
Bu altrma konusu birinci ve ikinci altrma konusunun zerine zamana bal taban ivmesi eklindeki deprem yk olarak retilmitir. Deprem tahriki ekil 3-1 de gsterilmitir. Bu 1940 El Centro depreminin kuzey-gney bileenidir. Zaman tanm alan dntrlerek Davran Spektrumu retilmi ve yap tekrar analiz edilerek sonular karlatrlmtr .

Zaman Tanm alan taban tahriki tepkisi. Zaman Tanm alan sonularnn izimi. Zaman Tanm alanndan Davran Spektrumu izimi. Analizde kullanmak iin Davran Spektrumunun yklenmesi.
SAP2000 Altrma Klavuzu III-1
Altrma III: Zaman Tanm Alan Yk ile Dzlem ereve
ekil 3-1 El Centro Zemin ivmeleri Birim- ft/sn2
Zaman Tanm Alan Belirlenmesi

Zaman tanm alan belirli zaman dilimlerinde, belirli bir ynde, depreme ait zemin ivmelerinin kayddr. Kayt genellikle normalize edilir, bu yzden mutlaka yerekimi (g) veya uygun bir katsay ile arplmaldr. 1. Define (Tanmla) mensnden Time History Functions (Zaman Tanm Alan Fonksiyonu) sein. 2. ADD FUNCTION FROM FILE (Dosyadan Fonksiyon Ekle) dmesini tklayn.

Open File (Dosya A) dmesine basn ve SAP2000 \ EXAMPLES dizininden ELCENTRO dosyasn bulup sein. Kolayca tanmak iin fonksiyon ismini ELCENTRO ile deitirin. Bu dosyann dzeninde her satrda ift bilgi kolonu vardr. Her iftin ilk kolonu zaman, ikinci kolonu ivmedir. Points Per Line a (Satrdaki Nokta Says) 3 girin. Time and Function Values i (Zaman ve Fonksiyon Deerleri) sein. OK dmesine basn.
Yaptnz ilavelerin kabul iin OK dmesine basn.
3. Modelinizin zaman tanm alan zelliklerini tanmlamak iin Define (Tanmla) mensnden Time History Cases (Zaman Tanm Alan Durumlar = Z.T.A) sein.

ADD NEW HISTORY (Yeni Z.T.A ekle) dmesini sein. MODIFY/SHOW MODAL DAMPING (Modal Snm Gster/Deitir) dmesine basn ve tm modlar iin 0.05 (5%) girin ve OK dmesine basn. Number of Output Time Steps (kt Zaman Admlar Says) iin 500 girin.
Output Time Step Sizes iin 0.02 saniye girin. Bu size 10 saniyelik bir deprem zaman verir. Analysis Type (Analiz Tipi) listesi kutusundan Linear i sein. Load Assignment (Yk Atamas) sahasnda: Load (Yk) n altnda ACC DIR1 I sein, Function (Fonksiyon) un altnda ELCENTRO yu sein, Scale Function (Fonksiyonu lekle) iin uygun yerekimi ivmesini, kullandnz birime bal olarak Kip-in kullanyorsanz 386.4 in/sn2 , Kip-ft kullanyorsanz 32.2 ft/sn2 girin. Arrival Time (Var Zaman) ve Angle (A) iin sfr girin. Yk tanmlamalarnz eklemek iin ADD (Ekle) dmesine basn ve girdiklerinizin kabul iin OK dmesine basn.
lavelerinizin kabul iin formdaki OK dmesine da basmalsnz. Zaman tanm alan analizi iin gerekli tm bilgileri girmi olduk. Not: Her zaman yaptnz byk deiiklik ve ilavelerde modelinizi altrmak genellikle iyi bir fikirdir . Bu, sizin her admda yapm olduunuz hata ve eksiklikleri zamannda grp dzeltmenizi salar ve sonu dizaynda zaman kazandrr.
Analizi altrmak
1. Modelinizi saklayn (Save). 2. Dizayn parametrelerinizi ayarlayn, Analyze (Analiz Et) mensnden Set Options (Seenekleri Belirle) sein.
Altrma 2 de olduu gibi Dynamic Analysis ayarlarn kontrol edin.
3. Yapnzn analizi iin Analyze (Analiz Et) mensnden Run (altr) sein.
Sonularn Kullanlmas
Sonularn Kontrolu
Modelinizin analizini baar ile tamamladnzda ktlarda umduunuz sonular grmek ve kontrol etmek istersiniz. 1. Zaman tanm alannn oluturduu taban kesmelerinin kontrolu.
Display (Grntle) mensnden Show Time History Traces i (Z.T.A zleri) sein. Time History Display Definition (Z.T.A Grntleme Tanmlar) formunda DEFINE FUNCTIONS (Fonksiyonlar Tanmla) dmesine basn. Time History Functions (Z.T.A Fonksiyonu) formunda Add Base Functions (Taban Fonksiyonlarn Ekle) ve Base Shear X (Taban Kesmesi X ) i sein. Time History Display Definition formuna geri dnmek iin OK dmesine basn.
Plot Functions (Fonksiyonlar iz) liste kutusuna Base Shear ekleyin. Ve, DISPLAY dmesine basarak global X ynnde zamann fonksiyonu olarak taban kesmelerini grn. ekil 3-2 ye baknz. Not: Add Base Functions (Taban Fonksiyonlarn Ekle) yerine altrma 1 de tanmlanan Add Group Summation Forces (Grup Toplam Kuvvetlerine Ekle) dan BASE SHEAR (Taban Kesmesi) seilerek taban kesmelerinin zaman alanndaki grafiklerini grebilirsiniz. 2. Zaman Tanm Alan boyunca dm noktasnn yer deitirmesini de izleyebilirsiniz.
Bir dm noktas sein ve Display (Grntle) mensnden Show Time History Traces i (Z.T.A zleri) sein. DEFINE FUNCTIONS dmesine basn ve Time History Functions (Zaman Tanm Alan Fonksiyonu) formundaki listeden dm noktas numarasn sein ve MODIFY/SHOW TH FUNCTION (Z.T.A Fonksiyonunu Gster/Deitir) dmesine basn. Time History Joint Function (Z.T.A Dm Noktas Fonksiyonu) formunda DISPL Vector Type (Vektr Tipini Grntle) ve UX Vector Direction (Vektr Dorultusu) sein. Deiikliklerinizin kabul iin OK dmesine basn. Time History Display Definition (Z.T.A Grntleme Tanmlar) formuna geri dnmek iin OK dmesine basn. List of Functions (Fonksiyon Listesi) nden Plot Functions listesine dm ekleyin ve Taban Kesmesi (Base Shear) X fonksiyonunu silin. Dmn zamana bal deplasmann grmek iin DISPLAY dmesine basn. ekil 3-3 e baknz.
nceden semeden de Time History Display Definition formunda bir dm noktas fonksiyonunu tanmlayabilirsiniz. Time History Display Definition formunda DEFINE FUNCTIONS dmesine basn ve Time History Functions formundaki Add Joint Disps/Forces (Dm Deplasman / Kuvvetlerini Ekle) sein. Time History Joint Function (Z.T.A Dm Noktas Fonksiyonlar) formunda dm noktas adn girin (Joint ID). Vector Type (Vektr Tipi) ve Vector Direction (Vektr Dorultusu) girin. Time History Display Definition formuna geri dnmek iin OK dmesini tklayn List of Functions liste kutusunda yeni dm noktas fonksiyonunu bulacaksnz.
ekil 3-2 Taban Kesmesi Kips
ekil 3-3 Zaman Tanm Alannda at Kotu Deplasman in
Davran Spektrumu Bilgisinin retilmesi

Yaplacak ilk ey zaman alan datasndan Davran Spektrumunun izilmesidir. Daha sonra bu bilgilerin bir dosyaya yazlmas ve SAP2000 in okuyabilecei formatta dzenlenmesi gerekir.
Davran Spektrumunun izilmesi

1. Yapnn taban kotundan bir dm noktas sein. 2. Display (Grntle) mensnden Show Response Spectrum Curves i (Davran Spektrumu Erilerini Gster) sein. Bu seenein aktif hale gelebilmesi iin bir dm noktasnn seilmi olmas gerekir.
3. Response Spectrum Generation formunda setiiniz dm noktasnn adn bulacaksnz.

Define (Tanmla) mensnde X Vector Direction sein. Axes tablosunu altnda Abscissa iin Period ve Ordinate iin PSA (Pseudo Spectral Acceleration) sein. Options tablosu altnda Abscissa ve Ordinate in her ikisi iin de Arithmetic i sein. Ordinate iin lek faktr 1/g (g=32.2 ft/sn2) yani biriminiz kip-ft ise 0.03106 sn2/ft olmaldr. Not: lek faktr Davran Spektrumunu normalize etmek iin kullanlr. Davran Spektrumunu reteceimiz Z.T. Alan g ile arplr ve bylece normalize edilmi deerlere dnmek iin ayn deerlere bleriz.
Davran Spektrumunu retmek iin Period tablosu altnda Default (n deer) ve Structural frekanslar sein. Default olarak isimlendirilen frekanslar tipik olarak yapsal olanlara benzer ekilde oluturulan frekanslardr. Structural frekanslar yapnn tabii frekanslardr. Damping tablosu altndaki Damping Value (Snm Deeri) ni 0.05 olarak koruyun. nk yap 0.05 snm var gibi davranr, bu nedenle baka bir deere ihtiya yoktur. iniz bitince DISPLAY dmesine basn.
4. Ekranda EL CENTRO depreminin 0.05 snml Davran Spektrumunu greceksiniz. ekil 3-4 e baknz.
ekil 3-4 Zaman Tanm Alanndan Davran Spektrumu
5. Response Spectrum Curves formunda File mensn ve Print Tables to File i sein. Bu iki kolondan oluan bir dosya oluturur. Birinci kolon peryot ikincisi ise bu peryoda kar gelen (PSA) spektral ivmedir.
Bu dosyay RS-ELCEN.TXT ad ile saklayn (save).
Tablonun Dzenlenmesi
Bundan sonraki adm RS-ELCEN.TXT text dosyasnda baz kk deiiklikler yaparak dosyay SAP2000 in okuyabilecei dzene getirmektir. Dosya oluturulurken, dosyann ierii ile ilgili size yardmc olabilecek baz ek bilgiler de oluturulur. Bu ek bilgilerin silinmesi gerekmektedir. 1. RS-ELCEN.TXT dosyasn WORDPAD veya NOTEPAD gibi bir text editor ile an.

ekil 3-5 de grld gibi btn yazlar sein ve silin. Ayn isim ile RS-ELCEN.TXT text dosyasn saklayn.
2. imdi dosya yalnzca peryot ve sahte spektral ivmeleri bulunan ve SAP2000 in okuyabilecei dzende bir dosyadr.
ekil 3-5 Davran Spektrumu Tablosu Text Dosyas
Spektral Bilginin Okunmas

imdi SAP2000 okuyabilecei formatta bilgilere sahip olan dosyann programa, nerede ve hangi dzende olduunu anlatmak kald. 1. Model kilitli ise, st mendeki Modeli Kilitle/A dmesine basn. Bu, kilidi aacak ve deiiklik yapmanza izin verecektir. 2. Define (Tanmla) mensnden Response Spectrum Functions sein. 3. Response Spectrum Functions formunda Add Function from File dmesine basn.

Spektrum ad RSELCEN Open File (Dosya A) dmesine basn ve Pick File formundan RS-ELCEN.TXT dosyasn sein. Number of Points Per Line (1) olarak koruyun nk her satrda 1 davran (Response) bilgisi var.
Period and Acceleration Values i sein. Formu kapatmak iin OK dmesine basn.
4. Define (Tanmla) mensnden Response Spectrum Cases i sein. 5. Response Spectrum formunda ADD NEW SPECTRA dmesine basn.

Modal Damping iin 0.05 girin. Input Response Spectra sahasnda U1 yn iin RSELCEN sein ve Scale Factor (arpan) iin 32.2 ft/sn2 girin. Geriye kalan deerler kabul edilebilir. Formu kapatmak iin OK dmesine basn.
Analizi altrmak
Deiiklikler yapld imdi modelimizi altrp, sonular alp inceleyebiliriz. 1. Modelinizi saklayn (Save). 2. Analyze (Analiz Et) mensnden Run Minimized i sein ve analizi balatn.
Sonularn rdelenmesi
Kontrolda yaplacak ilk ey Zaman Tanm Alan ve Davran Spektrumu gerei yapnn st kotundaki yer deitirmeler ve taban kesmelerinin kontroludur. Bu bize taslak yntem almamzn ne dzeyde iyi olduunu gsterir. Bu blmn sonunda statik yatay ykler, Zaman Tanm Alan Ykleri ve Davran Spektrumu yklerinin sonularn grebilirsiniz.
Davran Spektrumu ekil Deitirmeleri

1. Display (Grntle) mensnden Display Deformed Shape i sein

Deformed Shape formunda spektral analiz iin yk durumunu sein. OK dmesine basn.
2. Yapnn en st kotundaki bir dm noktasna sa dme ile tklayarak global X ynndeki deplasmanlar grebilirsiniz.
Davran Spektrumu Taban Kesmesi

Altrma 1 de tanmlanan BASE SHEAR grubunu kullanarak Davran Spektrumundan oluan taban kesmelerini grebilirsiniz.
Zaman Tanm Alan ekil Deitirmeleri ve Taban Kesmeleri

1. Bu altrma konusunun ilk blmnde ana hatlaryla kullanlan yntem ile yapnn en st kotundaki yer deitirmeleri grebilirsiniz. 2. Plot Functions listesinden dm noktasn silin ve Time History Display Definitions formunda List of Functions dan Base Shear X i seerek X yn taban kesmelerini izebilir ve listeleyebilirsiniz. Statik Yatay Max Dnmeler Max Taban Kesmesi. 1.6 in 72.5 Kips Davran Spektrumu 5.5 in 306 Kips Zaman Tan. Alan 5.9 in 286 Kips
Tablo 3-1 Yatay Yk Sonularnn Karlatrlmas
Son Aklamalar
Grdnz gibi zaman tanm alannda hesap, Davran Spektrumu analizine gre ok daha fazla zaman harcar. Davran Spektrumu ve zaman tanm alan analizleri birbirine yakn sonu vermektedir. Bununla beraber her iki yntemin da snrlarnn ve gcnn mhendisler tarafndan tam olarak anlaldktan sonra kullanlmas ok nemlidir.

ALITIRMA IV Dzlem erevenin elik Dizayn (Boyutlamas) Aklama

Bu altrma konusu yapnn analizinden sonra, dizayn iin SAP2000 deki gl aralara dikkat ekmeyi salar. Bu altrma konusunda, Altrma I de modellediimiz yapnn elik dizayn olanaklar grlecek.

Elemanlarn rijit u blgelerinin tanmlanmas Otomatik seim gruplar Eleman zelliklerinin tanmlanmas Gruplar ile elemanlarn dizayn Analize P-Delta etkisinin katlmas Dizayn sonularnn grntlenmesi Auto Selection blmlerinin stne yazma
SAP2000 Altrma Klavuzu
IV-1
Altrma IV: Dzlem erevenin elik Dizayn
20K 10' 10'
20K 10' 10'
20K 10'
20K 10'
0.1K/ft ATI 20K KOLON KAT 7 15K KAT 6 12.5K KOLON KAT 5 10K KOLON KAT 4 7.5K KOLON KAT 3 5K KOLON KAT 2 2.5K KR KOLON KR KOLON KOLON KOLON KR KOLON 2 @ 13'-6" KR KR KOLON KR KOLON KOLON KOLON KR KR KOLON KR KOLON KR KOLON 5 @ 13'0" KR KOLON KR KOLON
KR
KOLON
KR
KOLON
ZEMN
GLOBAL Z
30'-0"
30"-0"
GLOBAL X
TM KOLONLAR W14 TM KRLER W24 ELEMAN AIRLIKLARINI DA EREN TPK KAT KTLES = 0.49 kip-sn-sn/in ELASTSTE MODL=29500 ksi ELK MUKAVEMET (fy) = 36 ksi
ekil 4-1
2 Boyutlu Dzlem ereve Altrmas
IV-2
SAP2000 de Modelin retimi

Altrma I in konusu olan dosyay birka deiiklik ile gelitirerek kullanabilirsiniz.
Malzemeler
Yaplacak ilk ey, malzeme zelliklerinin tanmlanmasdr. 1. Birimin Kip-in olduunu kontrol edin. 2. Define (Tanmla) mensnden Materials sein 3. Define Materials formunda malzeme tiplerinde STEEL i sein ve MODIFY/SHOW MATERIAL dmesine basn. 4. Steel Yield Stress (Akma Gerilmesi fy) i 36 Ksi olarak ayarlayn. 5. Modulus of Elasticity (Elastisite Modl E) 29500 Ksi olarak ayarlayn. 6. OK dmesine basarak deiikliklerinizi onaylayn ve formu kapatn.
Ykler
1. Altrma I in konusu olan noktasal ykler niform l ykler ve elemanlarn zati arlklar atanmt. (ekil 4-2 de yeni Statik Yk Durumlar listesine baknz.) Bu altrma konusunda hareketli yk ve elemanlarn zati arlklar atanacak. Yapnn zati arln ieren yk durumu, amalanan optimum dizaynda yapsal arl korumak iin iyi bir yoldur. Ykler; l yk, hareketli yk ve yatay deprem yk durumu gibi blmlere ayrlmtr. Bylece SAP2000 in dizayn ksm otomatik olarak yk Kombinezonlarn oluturur.

DEAD (l Yk) yk durumu iin Self Weight Multiplier katsaysn 0 verin. Elemanlar iin SELF adnda DEAD (l Yk) tipinde Self Weight Multiplier katsays 1 olan yk durumunu ilave edin. Dier statik yk durumu iin ad LIVE olan ve LIVE (Hareketli Yk) tipinde bir yk ilave edin.
2. Ayn yk durumlarn l yk ve hareketli yk durumu iin ilave edin. Bunun anlam yapdaki her kiriin l ve hareketli ykleri olduudur. (Altrma I blmndeki yklerin atanmas konusuna baknz.)
ekil 4-2
Statik Yk Durumlar
IV-3
Otomatik Seim Grubu Tanmlanmas

SAP2000 deki otomatik seim zellii, yapnn dizayn iin ok etkili bir yoldur. Otomatik seim profil gruplamas ile elik profller tanmlandnda, program tm ubuk elemanlarn bu grupdaki profil ile dizayn edebilir. rnein W14 Profilleri ile COLUMN adnda, ve W24 profilleri ile BEAM adnda otomatik seim grubu tanmlayabilirsiniz. Bu yolla COLUMN olarak belirlenen ereve elemanlar, otomatik profil seimi sayesinde yalnzca W14 profili ile dizayn edilir. Yaplacak ilk ey, yalnzca kolon profillerini kapsayan otomatik seim grubu tanmlamaktr. Esasen bizim programa verdiimiz profil listesi ereve elemanlarn dizayn ederken seebilecekleridir. Bylece en uygun profili bu gruptan seecektir. n dizayn bitip hassas dizayn baladnda, BEAM ve COLUMN gruplar, optimum sonu iin otomatik seim gruplarna balanacaktr. Bundan sonra ihtiyac olabilecek birka profili kolayca deitirerek analiz ve dizayn iin kesin profil atanr. Not: Otomatik seim yalnz elik ereve profilleri iin alr. 1. Define (Tanmla) mensnden Frame Sections (ubuk Eleman Kesitleri) sein. 2. Frame Sections formundan W14x61 ve W14x283 arasndaki btn profilleri ykleyin.

IMPORT I/WIDE FLANGE tklyarak listeyi an. Profil listesinde aa doru inip W14x283 profilini sein. SHIFT dmesine basp farenin sol tuu ile W14x61 tklayn ve OK dmesine basn. Bu iaretlediiniz ve arada kalan tm profilleri seer.
3. Frame Sections formunda tekrarlanan profiller varsa silin (Delete). Hatrlatma: Eer bir profil kullanlyorsa silinemez. Bu zellik tm elemanlarn profillere atandna emin olmann bir yoludur. 4. Frame Section formundan Add Ekle) listesinin en altndaki Auto Select i (Otomatik Seim) sein.

Auto Section Name i COLUMN olarak deitirin. Auto Selections listesinde, W14 ile balayanlar hari btn profilleri sein ve Remove dmesini kullanarak listeden kartn. Bunun anlam COLUMN olarak belirlenmi bir ereve elemannn dizayn Auto Selections listesindeki W14 profillerinden biriyle dizayn edileceidir. (ekil 4-3 e bakn.)
IV-4
ekil 4-3
COLUMN Adnda Otomatik Seim Grubu Tanmlanmas
5. 2. den 4. e kadar olan maddeleri tekrarlyarak:

W24x55 ve W24x162 arasndaki btn profilleri ykleyin. BEAM adnda ve yalnzca W24 profilleri ieren bir otomatik seim grubu belirleyin.
6. Sonu olarak, tm dey ereve elemanlarn sein ve onlar COLUMN kesitlerini atayn. Tm yatay ereve elemanlarn sein ve onlara BEAM kesitlerini atayn. (ereve elemanlar blmlerinin atanmas iin Altrma I in konusuna baknz.) Not: phesiz ki otomatik profil seimi kullanmak yerine kendiniz analiz ve dizayn iin zel bir profil seebilirsiniz . ereve elemanna elik profil atama dizayn Altrma I in konusundan basitce salanabilir. elik profil kullancnn tanmlad bir profil veya Section Property dosyasndan seilmi bir profil olabilir.
Analizi altrmak
Bilgilerimizi girdik, imdi modelimizi altrp sonulara gz atalm. 1. Modelinizi saklayn (Save). 2. Analyze (Analiz Et) mensndeki Set Options (Seenekleri Belirle) yi seerek dizayn ile ilgili parametreleri ayarlayn Analysis Options (Analiz Seenekleri) formunda Plane Frame i seerseniz zm miktar ve analiz iin gerekli zaman ksaltm olursunuz.

Include P-Delta (kinci Mertebe Etkilerini Hesaba Kat) kutusunu iaretleyin. SET P-DELTA PARAMETERS dmesine basarak gelen formdan analiz parametrelerini ayarlayn. Maximum Iterations a 10 girin.
IV-5
P-Delta yk Kombinezonu iin iki l yk DEAD ve SELF girin ve katsaylarn 1 olarak verin Hareketli yk iin LIVE yk durumunu 1 katsays ile verin. Not: Yk katsaylarna yapdaki en olumsuz yatay ve dey dizayn ykn veren yk Kombinezonu iin ihtiyacnz vardr. Geriye kalan deerler kabul edilebilir. Deiikliklerin kabul iin OK dmesine basn ve formu kapatn. 3. Yapnn analizi iin Analyze (Analiz Et) mensnden Run (altr) seeneini tklayn. Not: nk biz profiller iin gruplar belirledik ve dizaynmz iin zel bir profilimiz yok. SAP2000, en uygun kesit deerlerini, rijitlik matrisi ve dier ihtiyac olan zellkleri hesaplamak iin alr. lk analiz ve dizayn altrldnda programa analiz iin kullanlacak profil boyutlar retilir.
Kesitlerin Dizayn
Analizi altrp sonularn kontrol ettikten sonra elik dizayn iin gerekli parametreleri ayarlyabilirsiniz.
Ynetmelik Seimi
Analizdeki bilgiler ereve elemanlar zerinde bir ynetmeliin kontrolu yaplarak alr. 1. Options mensnden Preferences i sein 2. Preferences formunun altnda Steel tablosunu ve kullanmak istediiniz ynetmelii sein. Bu kez AISC-ASD-89 u kullanacaz.
elik profiller iin daha nce kullandnz ayn Section Properties file dosyasn kullann.
IV-6
Yk Kombinezonlar ve Dizayn
ekil 4-4
Dizayn Mens Seenekleri
Ynetmelii setiinize gre elemanlarnzn dizaynn yapabilirsiniz, ancak dizaynda kullanacanz yk Kombinezonlarn kontrol etmelisiniz. 1. ncelikle Design mensnn altnda Steel Design seeneinin iaretlendiinden emin olmalsnz. Bu SAP2000 e elik profil ile dizayn yaplacan syler. 2. Design mensnden Select Design Combos u (Yk Kombinezonlarn Se) sein.

Design Combos listesinde otomatik Kombinezon retiminden Combo yu seip SHOW dmesine basn. Eer orada dizaynnzda kullanmak istediiniz dier yk Kombinezonlarn grrseniz bunlar da ekliyebilirsiniz. Basite, Kombinezon tanmn Define (Tanmla) mensnden Select Design Combos formundan Design Combos esinden ekliyerek yapabilirsiniz.
3. Design mensnden Start Design/Check of Structure (Yapnn Dizayn/Tahkikine Bala) seerek dizayn altrabilirsiniz.

Tm elemanlarn dizayn otomatik profil seim grubundan en uygun profil seilerek yaplr. SAP2000 otomatik olarak aktif pencerede elemanlarn altnda maksimum gerilmeye bal yzdelerini gsterir. Ayrca ekrann altnda yer alan gerilme oranlar renk anahtarn ile elemanlarn gerilme oranlarn renk kodlar ile karlatrabilirsiniz. Not: Eer hemen birka ereve elemannn dizayn sonucunu grmek istiyorsanz, bu elemanlar sein ve Design mensnden Start Design/Check of Structure tklyarak dizayn balatn.
IV-7
Sonular nceleyip Yeniden Dizayn Etmek

Design/Check ilemi tamamlandktan sonra ilk yaplacak ey sonularn doruluuna bakmaktr. SAP2000 sonularn kontrolu iin kullancya baz kolaylklar sunar. 1. Dizayn sonucunu grmek iin herhangi bir elemann zerine sa dme ile tklayn. Eleman kendini belli edicek ekilde parlayp snmeye balar. 2. Steel Stress Check Information formunda, eleman boyunca deiik noktalarnda listedeki yk Kombinezonlar kullanlarak yaplan kontrollar grceksiniz. (ekil 4-5 e Baknz)

Forma ilk bakda bir kombinezon dikkati eker. Bu profilin dizaynnda kullanlan kontrol Kombinezonudur. Dier her Kombinezon eleman boyunca deiik noktalardaki moment etkileimi ve kesme ile ilgili gerilme oranlarn ierir. Hatrlatma: Rapor edilmesini istediiniz para saysn deitirebilirsiniz. Eleman sein, Assign (Ata) mensnden Frame Output Segments i sein ve gelen formdan para (Segment) saysn deitirin. Ancak, yeni blge saysna uygun sonular grebilmek iin analizi yeniden altrmanz gerekir.
3. Herhangi bir kontrol Kombinezonunu seip Details dmesine bastnzda elemann analiz sonularn ve ynetmelik gerei eitlikleri grebilirsiniz. (Baknz ekil 4-6) 4. ReDesign dmesine bastnzda Element Overwrite Assignments formunu oluturursunuz. Bu formda yapabildikleriniz: Not: Eer ReDesign dmesi sayesinde Element Overwrite Assignments formunda baz deiiklikler yaparsanz, yenilenen dizayn sonularn ekranda grmek iin Refresh Window (Ekran Tazele) dmesine basmalsnz .
Gerilme oranlarnn deiiminin etkilerini grmek iin baka bir kesit sein. Not: Auto Selection (Otomatik Seim) modunda ( eer Update Analysis Sections kullanyorsanz) bu kesit yeni bir rijitlik matrisi retiminde kullanlabilir. Bununla beraber, bundan sonra Design/Check (Dizayn/Tahkik Et) i altrdnzda hala AutoSelection geerli olacaktr.
Eleman Moment Resisting Element veya Brace olarak kurun.. Efektif aklk, Temiz aklk oranlar gibi dizayn faktrlerini yeniden yazn. Overwrite Allowable Stresses Dizayn iin kullanlr. Bu, kesitlerin izin verilen gerilmeleri iinhalihazrdaki birimlerle ifade edilen deerdir. Dizayn parametreleri ile ilgili deiiklikleriniz bittiinde OK dmesine basn. Not: ReDesign formunda herhangi bir bilgiyi deitirdiinizde SAP2000 otomatik olarak yeni bilgiye gre dizayn gerilme oranlarn yeniden hesaplar ve Steel Stress Check Information formunu yeniler. Analiz blmnn yenilenmesi iin Yeniden Analiz blmne bakn.
IV-8
5. Bir sonraki analizde yeniden dizayn edilmi profilleri kullanmak iin Design mensnden Update Analysis Sections seeneini kullanmalsnz. Bu, deitirilen profilleri kullanarak rijitlik matrisini oluturur ve bylece daha hassas dizayn kontrolu yaplabilir.
ekil 4-5
Belirlenen Yk Kombinezonlar in elik Gerilme Kontrolu
IV-9
ekil 4-6
Kiri Elemannn Detayl elik Dizayn Bilgileri
6. Design mensnden Display Design Info seeneini kullanarak grafik ekranda eitli dizayn sonularn grebilirsiniz. Bu sonular ereve elemannn sa ve altnda yazlacaktr. Not: Analiz iin kullanlan profiller ereve elemanlarnn sol ve stnde gsterilir. Tm dizayn bilgileri ereve elemanlarn sa ve altnda gsterilir.
IV-10
ekil 4-7
Dizayn Veri / Sonu Grntleme Formu
7. Ayrca File mensnden Print Design Tables seeneini kullanarak dizayn sonularnn yazcdan baslmasn salyabilirsiniz. Belirili bir saydaki elemann sonularn bastrtmak iin nce elemanlar sein, sonra File mensnden Print Design Tables i sein.
Kesit Deerlerinin Deitirilmesi

ekil 4-1 de grdmz gibi kirilerin zerinde te bir mesafeden gelen noktasal ykler vardr. Bu noktasal ykleri dier elemanlardan geliyor gibi, yani kiri te bir mesafesinden onlara destek oluyor gibi farzedelim. Modelin tanmlanmasnda bunlar gz nne alnmad ve kirilerin dizaynna uygun deil. Kirii gvenli olarak dizayn edebilmek iin dizayn parametrelerini dzenlemeliyiz. 1. Yapdaki tm kirileri sein. Intersecting Line Select Mode i kullanabilirsiniz. 2. Design mensnden ReDefine Element Design Data y sein.
Element Overwrite Assignments formundan Unbraced Length Ratio yu sein, ve L22 kutusunu iaretleyin ve 0.33 deerini girin. Bu elemanlar n deer olarak son noktas yerine 1/3 nc noktasndan (Lokal 1-2 dzleminin dikine) krar. (ekil 4-8 e Baknz) Yeni deeri girdikten sonra OK dmesine basn. SAP2000 otomatik olarak Design/Check i yeniden altrarak modelinizi gnceller.
3. imdi kiri elemanlarnz daha kk gryorsunuz.
Hatrlatma: Yapnn zati arlnn ne kadar olduunu bulmak iin taban kesme grubunda dm yklerinin toplamnn raporunu alabilirsiniz. Bu yaptnz deiikliklerin ne kadar etkili olduunu grmenin en abuk yoludur. Ayrca yapnn toplam arln Dosyaad.EKO dosyasndan grebilirsiniz.
IV-11
ekil 4-8
Kiriler in Element Overwrite Assignments Formu
Yeniden Analiz
lk analiz altnda rijitlik matrisinin oluturulmas iin yaklak kesit deerleri kullanlr. Bu nedenle analizin seilen profilleri kullanarak yapldna emin olmak iin iteratif bir yntem ile analizin tekrarlanmas gerekir. 1. Yapsal blmlerin deiiklikleri bittiinde, Design mensnden Update Analysis Sections semelisiniz. Bylece rijitlik matrisi iin seilen paralarn zellikleri kullanlarak analiz yeniden altrlr. 2. Sonra hangi paralarn deitiini grmek iin dizayn tekrar altrmalsnz. 3. Profil seiminden memnunsanz Design mensnden Replace Auto w/ Optimal Sections i sein. Bu srekli olarak, otomatik seim ile esas dizayn edilen profili deitirir. Etkili bir ekilde analiz edilen profilin dizaynn yapar ve bu nedenle kolon ve kiri analizi profilleri ile optimum veya kullancnn setii profili deitirir.
LRFD Dizayn
LRFD dizayn iin kullanlan yntem aslnda ASD iin kullanlan ile ayndr. Kombinezon ve kontrollar LRFD ynetmelii kullanlarak ereve elemanlar zerinde uygulanr ve bylece sonular ve bilgiler farkl rapor edilir. LRFD Design/Check altrlacakssa baz bilgi giri parametrelerini deitirmeniz gerekecektir. 1. P-Delta analizi iin yeni yk faktr girmelisiniz. 2. 3. Preferences formundan AISC-LRFD93 elik ynetmeliini semelisiniz. elik profilleri yeniden dizayn etmelisiniz.
IV-12
leri Dzeyde Konular

ereve Eleman Gruplar Tanmlanmas
Bazen dizayn iin ereve eleman gruplarn faydal bulabilirsiniz. Bu, grupdaki tm paralarn ayn profil ile dizaynn zorunlu klar. Bu yntemin avantaj dizaynda kullanlan ok saydaki profili azaltr. rnein, iki- kat ayn gruba alarak birlikte dizayn edebilirsiniz. Bu size bir profil ile tm kolonlarn veya bir profil ile tm kirilerin ayn grupda almasn salar. 1. ereve elemanlarnn otomatik profil seimi listesini yeniden belirleyin. 2. Kat ve altndaki ereve profillerini BOTTOM adnda bir grup ile belirleyin. 3. 3 nc kat ile 5 inci kat arasndaki ereve profillerini MIDDLE adnda bir grup ile belirleyin. 4. Dier elemanlar TOP adnda bir grup ile belirleyin. 5. Modelin analizini tekrar altrn. 6. Design mensnden Select Design Group u sein. Bu, programa elemanlar grupu dizayn ettirilip bu elemanlarn hepsine, btn elemanlardaki gerilmeyi salayan en hafif kesiti atamakla yaplr. Design Groups liste kutusu TOP, MIDDLE ve BOTTOM adndaki para gruplarn ierir. Bunun anlam her ereve grubu otomatik seim grubundan etkin bir ekilde dizayn edilmektedir. Not: Dizayn grubu listesinde herhangi bir grup yoksa tm paralar kendi bana dizayn edilir.
OK dmesine bastnzda, SAP2000 otomatik olarak elik profilleri dizayn eder ve ekranda sonularn gsterir.
7. lk dizayn altrldndaki sonular ile grup dizayn altrldndaki sonular karlatrarak seilen profillerde hangisinin daha etkin olduuna bakn.
Rijit Ular
Bu yap, enkesit boyutlar olmayan elemanlar ile moment erevesi analizi amacyla dizayn edilmitir. Bununla beraber bu kabul ok da kt deildir, SAP2000 bu problem iin birok kesin yntem kullanlmasna msade eder. Elemanlara rijit u tanmladnzda, kolon-kiri birleim blgesinde eilemeyen (Rijit) bir blge tanmlam olursunuz. Bu blgenin bykl kullanc tarafndan belirlenir, fakat genellikle ereveyi oluturan paralarn derinlii veya buna bal bir katsay verilir. 1. 2. Tm ereve elemanlarn sein. Assign (Ata) mensnden Frame End Offsets i sein.
End Offset formundan Update Lengths From Current Connectivity i sein. Bu, program tarafndan otomatik olarak dm noktasna gelen profillerin rijit ularnn hesaplanmasn salar. Rigid Zone Factor iin 1 girin. Bunun anlam rijit u blgesinin %100 nn rijit u olarak analiz edileceidir.
IV-13
OK dmesine basn.
3. Eer Set Elements formunda Element Shrink i iaretlerseniz ekrana baktnzda her dm noktasnda parlak izgili rijit ular grrsnz. Hatrlatma: ereve elemanlarn her deitirdiinizde rijit u tanmlamasn tekrar yapmalsnz. Not: Kolon ve kirilerdeki moment ve kesme kuvvet deerleri rijit u tanmlamas yapmadnz duruma gre biraz deiir.nk rijit u atanmas elemanlarn eilebilir uzunluklarn azaltr.
Son Aklamalar
SAP2000 in elik dizayn takm ereve elemanlarnn dizayn iin ok faydaldr. Bununla beraber aklda tutulmas gereken birka ey vardr: 1. Elemanlarn tm dizayn bilgilerinin doru olduundan emin olmalsnz. Programn dizaynda kulland baz n deerler, yapnz modellerken kullandnz eitli yntemler iin yeterli dorulukta olmayabilir. rnein K ve Unbraced Length Ratios (Serbest Aklk Oran) gibi. Display Design Results formunu kullanarak karkas ile ilgili bilgileri grebilirsiniz. Uygunluk iin analiz blm ile dizayn bilgilerini ayn zamanda grebilirsiniz. 2. Programn salad dizayn Kombinezonlarnn yapnza mahsus yeterli ve doru olduunu kontrol edin. Yeterli deil ise dizayn iin kiisel liste oluturun. 3. Son dizayn sonularnz kiisel tecrbeniz ile kritik noktalarda kontrol ediniz. 4. P-Delta analizi iin kullanlan yk faktrlerinin doruluunu kontrol edin. 5. Modelinizde her deiiklik yaptnzda yeniden dizayn altrn. Bu size elemanlarnzn hala kabul edilebilir olduunu gstermenin bir yoludur. 6. Yapnn toplam arln bulmakta grup kullanmak yararldr. (Bunu nasl yapacanz ile ilgili bilgi Altrma I konusundadr). 7. Modelinizdeki profillerin eitlerinin saysn azaltmak iin gruplar kullann. 8. Dosyaad.EKO dosyas her profilinizin arln verir. Bu bilgi ilk deerlendirme iin kullanlabilir.
IV-14

ALISTIRMAŞTIRMAKILAVUZU

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ALISTIRMAŞTIRMAKILAVUZU

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

SAP2000

Yaplar Sonlu Elemanlarla zmleme ve Boyutlama iin Yazlmlar Serisi

COMPUTERS & ENGINEERING

Srm 7.0 Bask 1.1.2001

Simge Durumuna Kltme Dmesi

Ekran Kaplatma Dmesi

Kapatma Dmesi Yan Ara ubuu

Durum ubuu mle Yeri Koordinatlar

SAP2000 MENLERNN TANIMLARI

ALITIRMA I Statik Ykl Dzlem ereve

Modelin nemli zellikleri ve SAP2000

Computers & Engineering Tel: 0049 6406 73667

SAP2000 Egitim Klavuzu I-1

Altrma I: Statik Ykl ki Boyutlu Dzlem ereve

20K 10' 10'

HER KATTA TPK DEY YKLEME

ekil 1-1 ki Boyutlu Dzlem ereve

Computers & Engineering Tel: 0049 6406 73667

SAP2000 Altrma Klavuzu I-2

Altrma I: Statik Ykl ki Boyutlu Dzlem ereve

SAP2000de Modelin retilmesi

ve onlarn yardmc izgi olacak hasrlar (grid) dzenleyeceiz.

Modelin Dzenlenmesi, ilenmesi

Computers & Engineering Tel: 0049 6406 73667

SAP2000 Altrma Klavuzu I-3

Altrma I: Statik Ykl ki Boyutlu Dzlem ereve

Mesnetlerin (Snr artlarnn) Dzenlenmesi

Yap Elemanlarna Kesitlerin Atanmas

Computers & Engineering Tel: 0049 6406 73667

SAP2000 Altrma Klavuzu I-4

Altrma I: Statik Ykl ki Boyutlu Dzlem ereve

Statik yk isimleri giri formu

Deme Diyaframlarnn Yerletirilmesi

Computers & Engineering Tel: 0049 6406 73667

Altrma I: Statik Ykl ki Boyutlu Dzlem ereve

5. Kullanlacak birimi tekrar Kip-ft e evirin.

Deiikliklerinizin kabul iin OK dmesine basn.

Computers & Engineering Tel: 0049 6406 73667

SAP2000 Altrma Klavuzu I-6

Altrma I: Statik Ykl ki Boyutlu Dzlem ereve

ncelemeleriniz bittiinde STOP ANIMATION dmesine basn.

Computers & Engineering Tel: 0049 6406 73667

SAP2000 Altrma Klavuzu I-7

Altrma I: Statik Ykl ki Boyutlu Dzlem ereve

ekil 1-3 Statik Ykler Nedeniyle ekil Deitirme

ekil 1-4 Yatay Ykler Nedeniyle ekil Deitirme

Computers & Engineering Tel: 0049 6406 73667

SAP2000 Altrma Klavuzu I-8

Altrma I: Statik Ykl ki Boyutlu Dzlem ereve

Analiz Sonularnn ncelenmesi ve Baslmas

Computers & Engineering Tel: 0049 6406 73667

SAP2000 Altrma Klavuzu I-9

Altrma I: Statik Ykl ki Boyutlu Dzlem ereve

Computers & Engineering Tel: 0049 6406 73667

SAP2000 Altrma Klavuzu I-10

ALITIRMA II Davran Spektrumu Yk ile Dzlem ereve

Modelin nemli zellikleri ve SAP2000

Computers & Engineering Tel: 0049 6406 73667

SAP2000 Altrma Klavuzu II-1

Altrma II: Davran Spektrumu Yk ile Dzlem ereve

Davran Spektrumunun Tanmlanmas

Davran Spektrumunun Tanmlanmas

Computers & Engineering Tel: 0049 6406 73667

SAP2000 Altrma Klavuzu II-2