God zegent geen weg van compromissen

Wim Eijk wordt morgen tot kardinaal gecreerd

Morgen wordt Wim Eijk kardinaal. Hij geldt als een conservatieve saneerder. Van vrijzinnigheid wil Eijk niets weten. We moeten op de weg van de waarheid blijven.
Door onze correspondent Onlangs was er onrust in Brabant, toen hulpbisschop Mutsaerts een priester steunde die weigerde een man te begraven op wie euthanasie was gepleegd. De bisschoppen maakten vervolgens in een uitgevaardigd document nog eens stellig de regels bekend rond euthanasie en sucide. Onze boodschap moet coherent zijn, moet samenhangen. Als wij de laatste sacramenten toedienen aan iemand die het voornemen heeft om door euthanasie zijn leven te beindigen, zouden we het signaal afgeven dat we het ermee eens zouden zijn. Dan gaan we in tegen onze uitgangspunten. Veel zaken werden lange tijd gedoogd, zoals pastoraal werkers die in plaats van de priester bidden en preken tijdens de eucharistieviering. Of een groot deel van de liederen van Huub Oosterhuis, die nu uit de liturgie zijn geschrapt. De laatste tien jaar zijn er diverse documenten van Rome uitgegaan, waarin is aangedrongen om liturgische voorschriften te handhaven. Dat is een oproep die we niet laten liggen. Kijk, bepaalde dingen hebben altijd gegolden. Als mensen op een gegeven moment van die richtlijnen gaan afwijken, roepen we die in herinnering. Rome trekt de teugels aan? In zekere zin is dat zo. Bent u bang dat vrijzinnige rooms-katholieken op deze manier de kerk de rug toekeren? Ik zou zeggen: draai het om. Als we geen duidelijkheid verschaffen, lopen we het risico dat de kennis van de inhoud van het katholieke geloof zelfs bij leden van de kerk op de achtergrond zou raken. Dat is pas echt een grote bedreiging. Dat mag nooit gebeuren. Dan zijn we onze taak als bisschoppen niet waard. Dat moet onze eerste zorg zijn. De vrijzinnige Marinburgvereniging zegt: zo breng je de kerk terug tot een kleine groep strenggelovigen. Dat een aantal mensen verloren gaat, dat is een feit. Daar kun je niet omheen. Het is te betreuren dat deze mensen de waarheid niet meer zien. Maar let wel: de meest vrijzinnige kerken verliezen het snelst hun leden. Parochies die vitaal zijn en gaan overleven hebben een duidelijk katholieke verkondiging. Kortom: een duidelijke lijn. Is de kerk dan nog relevant in de samenleving? Het is de grote keuze waar we voor staan. Groot zijn en invloed hebben op de maatschappij, of principieel maar niet relevant. Ik zeg: als je compromissen sluit in het evangelie, ga je een weg die God niet zegent. We moeten op de weg van de waarheid blijven. Die moeten we vastberaden gaan. Dat is een weg vol scherpe discussie met de maatschappij. Over homoseksualiteit, over abortus. Dat moet je aanvaarden als christen. Elke christen zou in deze maatschappij voor zijn geloof moeten uitkomen. Je krijgt dan tegenspraak of mot. Maar men moet wat durven in het leven. Wij wijzen homoseksualiteit en abortus af op Bijbelse gronden. Dat is ons uitgangspunt. Dat zou elke christen moeten uitdragen. U gaat qua leer en bezuinigingen zo ver dat verschillende kopstukken van de Nederlandse kerk de paus hebben gevraagd u te berispen. Ik moet zeggen: wat dat betreft worden mensen al heel snel tot kopstuk gepromoveerd. In mijn ogen zijn dat geen kopstukken. Ook kardinaal Simonis zou in Rome hebben gevraagd uw kardinaalsbenoeming tegen te houden. Dat heeft een keer in een krant gestaan. Kardinaal Simonis zegt zelf dat hij dit nooit heeft gedaan. Ik geloof hem op zijn woord. Blijft staan: uw leiding roept veel woede op. De bezuinigingen binnen het aartsbisdom waren pijnlijk. Maar we hebben iedereen op een paar medewerkers na van baan tot baan kunnen begeleiden. De sluiting van de Utrechtse priesteropleiding het Arinsconvict riep heftige emoties op. Mensen dachten dat deze bezuiniging niet nodig was. In de media kwam naar buiten dat er een e-mail was waaruit zou blijken dat er vlak voor de sluiting een legaat was binnengekomen van enkele miljoenen. Dat verklaart de emotionele reacties. Die e-mail is later door de auteur ingetrokken. Het Arinsconvict moest dicht. Er was echt geen geld. Maar mensen hebben dat wel aangegrepen om te beweren dat ik loog. De aartsbisschop is een leugenaar, een stalinist, hoorde je dan. Er werd ongekend hard op de persoon gespeeld. Waarom komen die beschuldigingen dan naar buiten? Ik ben een daadkrachtige bestuurder en daar kun je wel eens tegen aanlopen. Daadkrachtige bestuurders geven je niet altijd je zin. Sommige mensen die hun zin niet krijgen schuwen geen middel om het keihard op de persoon te spelen. Maar als zelfs de integriteit van de aartsbisschop in twijfel wordt getrokken... daar verzet ik me tegen. Ik zou natuurlijk wel een eitje zijn als ik dat toeliet. Wie krijgen hun zin niet? Ik ga niet publiekelijk namen noemen. Maar u weet wie de brief aan Rome hebben geschreven. Moet u als boegbeeld van de kerk niet juist de boel bij elkaar houden? Soms kun je de boel alleen bij elkaar houden door daadkrachtig te zijn. Ik heb geen extreem populaire boodschap. Maar ik ben ook niet uit op de populariteitsprijs.

Enzo van Steenbergen

Utrecht. Een naambordje ontbreekt op de gevel van het aartsbisschoppelijk paleis op de Maliebaan in Utrecht. Normaal hangt hier het wapen van de aartsbisschop, maar dat wordt nu aangepast wegens de creatie van Wim Eijk tot kardinaal, morgen in Rome. Van buiten een normaal gebouw, van binnen een paleis. Marmeren trappenhuizen, christelijke kunst, rode vloerkleden waar voeten in wegzakken, antieke houten meubels. Een secretaresse van het bisdom zegt dat het gebouw ademt hoe de kerk vroeger was. Dat zal aartsbisschop Eijk (1953) bevallen. De zoon van een doopsgezinde vader en katholieke moeder heeft er al een lange carrire in de Rooms-Katholieke Kerk op zitten. Hij werd opgeleid aan onder andere twee van de Pauselijke Universiteiten in Rome en kent de Duitse paus Benedictus XVI persoonlijk. Ze spreken Duits met elkaar. Eijk werd na zijn opleiding diaken en priester in Limburg en in 1999 bisschop van Groningen. Twee jaar later krijgt Eijk een hersenbloeding, maar een rem op zijn carrire is het niet. De hoogste Nederlandse kerkelijke functie krijgt Eijk in 2007: aartsbisschop van Utrecht. Eijk maakte zich niet bij iedereen in het bisdom populair. Hij ontsloeg tweederde van de medewerkers en sloot de Utrechtse priesteropleiding het Arinsconvict omdat er geen geld meer voor was. Een toenaderingspoging van de vrijzinnige Marinburgvereniging tweeduizend leden tot de traditionele Bisschoppenconferentie om tot extra overleg te komen, werd afgewezen. Namens de bisschoppen schreef Eijk geen toegevoegde waarde te zien in een extra pastoraal beraad. April vorig jaar schreven de voorzitter van het Contact Rooms-Katholieken, mevrouw Stienstra, en de oud-voorzitter van de Vereniging van Latijnse Liturgie, mevrouw Schruer, een brief aan de paus met de vraag Eijk op de vingers te tikken vanwege zijn eigengereid en onchristelijke optreden. Is conservatief een typering die u past? Het is een etiket. Ik sta voor een traditionele katholieke kerk met een onveranderlijke leer. De kerk moet duidelijk zijn. Abortus bijvoorbeeld. In de tweeduizend jaar dat de kerk nu bestaat, heeft de maatschappij steeds anders gedacht over abortus. De Kerk niet: wij hebben respect voor het menselijk leven en wijzen abortus af. De ene keer wordt dat in de maatschappij gezien als conservatief, de andere keer als progressief. We zijn een leidraad.

Bisschoppen, aartsbisschoppen, kardinalen: wat doen zij

Bisschoppen leiden een bisdom van de Rooms-Katholieke Kerk. Aartsbisschoppen zijn de baas van een belangrijk bisdom, dat wil zeggen: een bisdom waaruit andere bisdommen zijn voortgekomen. Paus Benedictus XVI heeft onlangs besloten Eijk kardinaal te maken; tijdens een vergadering van kardinalen, het consistorie, wordt Eijk tot kardinaal g ecre erd. Wie kardinaal is, bestuurt de moederkerk in Rome. Een kardinaal
Aartsbisschop Wim Eijk: Let wel: de meest vrijzinnige kerken verliezen het snelst hun leden. Foto Eric Brinkhorst

maakt deel uit van het college van kardinalen uit de hele wereld die samen een nieuwe paus mogen kiezen. Hun taken staan als volgt omschreven in het kerkelijk recht: De Kardinalen van de heilige Kerk van Rome vormen een bijzonder College waaraan het toekomt in de verkiezing van de Paus te voorzien volgens het bijzonder recht; eveneens staan de Kardinalen de Paus terzijde, hetzij door als college op te treden wanneer zij samengeroepen worden om vragen van groter

belang te behandelen, hetzij afzonderlijk door in de verschillende ambten die zij bekleden de Paus bij te staan, vooral in de dagelijkse zorg voor de gehele Kerk. Bisschoppen worden aangesproken als excellentie, de aanspreektitel van kardinalen is eminentie. Bij de creatie ontvangt de kardinaal onder meer een kardinaalsring. Nederland heeft n andere kardinaal, Simonis, de voorganger van Eijk als aartsbisschop van Utrecht.