Anti-HIV ilalar

ilk bask 2010

www.aidsmap.com

Trke

Teekkr
Yazan Michael Carter lk Trke bask 2010 10. ngilizce basksndan evrilmitir. 2010 Pozitif Yaam Derneine bu kaynan evrilmesindeki destei iin teekkr ederiz. erik & Tasarm UKs NHS Pan-London HIV Prevention Programme ve UKs Department of Health tarafndan finanse edilmitir. eviri Merck, Sharp ve Dohme tarafndan finanse edilmitir. Bu kitapk web sitemizdeki PDF dosyadan grntlenebilir ve indirilebilir. www.aidsmap.com. www.pozitifyasam.org Bu kitapk, Avrupada HIV tedavisi ve bakm konusunda nerilen uygulamalar yanstmaktadr.

Anti-HIV ilalar
Bu kitapk HIV tedavisi ile ilgili daha fazla bilgi arayan herkes iin bir balang noktasdr. Kitapk, HIV ile mcadele eden ve antiretroviral tedavi olarak bilinen ilalar ile ilgili temel bilgiler vermektedir ve kullanlacak doz, yan etkiler, ila etkileimleri ve diren konularna ksaca deinmektedir. Kitapktaki bilgiler, tp uzmanlarndan oluan bir ekip tarafndan gzden geirilmitir. Yan etkiler ve ila etkileimleri ile ilgili tam bilgi iin, ila prospektsn okumanz nerilir. erikteki bilgiler, kitapn baskya gnderildii 2010 Ocak tarihinde halen doruluunu korumakta idi. Kitapk, Avrupa Birliinde lisans alm ilalarla ilgili bilgileri iermektedir. Kitapk, tedavinizle ilgili doktorunuza sorabileceiniz sorular konusunda sizlere destek olmak amacyla yazlmtr. Fakat yine de bu kitapk sorularnz doktorunuza yneltmenizi engellememelidir.

erik
HIV ve HIVe etkili ilalar O Antiretroviral ilalar nasl alr O Tedavinin ana hedefi O Tedaviye ne zaman balanmal? O Olaan kontrollerin nemi O HIV tedavisinin gvenlik ve etkinliinin izlenmesi O HIV tedavisine balamak iin hazrlk O HIV tedavisini kullanmak O Yan etkiler O la etkileimleri O HIV tedavisi ve hamilelik O HIVe etkili ilalarnn isimleri 1 1 1 2 6 6 7 8 9 9 12 13

Nkleozit/nkleotit revers transkriptaz inhibitrleri (NRTI/NtRTI) O Atripla O Combivir O Kivexa O Trizivir O Truvada O 3TC O Abakavir O AZT O d4T O ddI O FTC O Tenofovir

15 15 17 18 19 20 20 21 22 23 24 27 28

Non-nkleozit revers transkriptaz inhibitrleri (NNRTI) O Efavirenz O Etravirin O Nevirapin Proteaz inhibitrleri O Atazanavir O Darunavir O Fosamprenavir O Indinavir O Lopinavir/ritonavir (Kaletra) O Nelfinavir O Ritonavir O Sakinavir O Tipranavir

29 29 31 32 34 34 35 36 36 38 40 41 42 43

Fzyon ve giri inhibitorleri O T-20 O Maraviroc Entegraz inhibitrleri O Raltegravir zet Terimler

45 45 46 48 48 49 50

HIV ve HIVe etkili ilalar

HIV ve HIVe etkili ilalar

HIV, hastalklara kar vcudu koruyan savunma sistemi olan baklk sistemine saldran bir virstr. HIV taycs iseniz, HIVin kandaki miktarn azaltmak iin birtakm ilalar kullanabilirsiniz. HIVin kandaki miktarn azaltarak, baklk sisteminizin zarar grmesini yavalatabilir ya da nleyebilirsiniz. Bu ilalar HIV i tamamen tedavi etmemekle birlikte, yaam kalitenizi ykseltmenize ve yaam srenizi uzatmanza yardmc olur. HIVe etkili ilalar, ayn zamanda antiretroviral ilalar olarak da bilinmektedir. Antiretroviral ilalar nasl alr HIV balca, baklk sistemine dahil olan CD4 hcrelerini enfekte eder. HIV enfeksiyonunun

uzun yllar sren seyri boyunca, CD4 saylar da yllarca azar azar fakat srekli olarak dmeye balar ve bu durum gitgide baklk sistemini zayflatr. ayet baklk sisteminin bu ekilde zarar grmesini yavalatacak ya da engelleyecek bir mdahalede bulunulmazsa, baklk sisteminin hastalklarla mcadele edemeyecek kadar zayf dmesi sonucu, AIDS (Edinilmi Baklk Yetmezlii Sendromu) ad verilen durum ortaya kar. Antiretroviral ilalar bu sreci durdurmaya yarar. Tedavinin ana hedefi Tedavi almayan HIV pozitif bir kii, kannn her mililitresinde binlerce, hatta milyonlarca virs barndrabilir. Tedavinin hedefi ise HIVi kanda tespit edilemeyecek kadar azaltmak (buna saptanamayan dzey denir) ve mililitrede

HIV ve HIVe etkili ilalar 50 kopyann altna indirmektir; baz HIV tedavi merkezleri 40 kopyaya kadar lm yapabilmektedir. HIVin kandaki miktarn en aza indirgemek iin doktorunuz size en az 3 antiretroviral ilacn bir arada kullanld, ok gl bir ila kombinasyonu nerecektir. Bir kez viral yknz (kandaki HIV miktar) dtnde, baklk sisteminiz kendini yenilemeye balar ve eitli enfeksiyonlara kar vcut yeniden direncini kazanr. Tedaviye ne zaman balanmal? HIVe etkili ilalarla HIV tedavisine ne zaman balamak gerektii tam olarak bilinmemektedir. Yani, doktorunuzla, tedaviye balamann ve beklemenin olas yarar ve zararlarn tartmanz gerekmektedir. Bununla birlikte, Avrupa HIV tedavi klavuzlarnda, ayet hasta iseniz ya da AIDS durumunu tanmlayan birtakm rahatszlklarnz varsa hemen tedaviye balamanz gerektii nerilmektedir. Herhangi bir ikayetiniz yoksa o zaman klavuzlar CD4 says 350 civarnda ise tedaviye balanmasn nerir. CD4 says 350 civarnda ise doktorunuz tedaviye balama konusunu sizinle tartmaya balamaldr; hazr olduunuz en ksa zamanda tedaviye balamanz nerilir. HIV ile yeni mi enfekte oldunuz? HIV ile enfekte olduktan sonraki 6 aya birincil HIV enfeksiyonu ad verilir. Bu dnemde tedaviye balanmas durumunda, yaam sresinin uzayacana ya da kalitesinin

HIV ve HIVe etkili ilalar artacana dair kesinlemi bir kant bulunmamaktadr. Ancak baz doktorlar, bu dnemin tedaviye balamak ve HIVi kontrol altna almak iin esiz bir frsat olduuna, baklk sistemindeki hasar devam ettike virse mdahale edebilme kabiliyetinin azaldna inanmaktadr. CD4 saynz ne olursa olsun, enfekte olduktan hemen sonra tedaviye balamaya karar verdiyseniz, mmkn olduunca ksa srede, zellikle de ilk alt ay iinde tedaviye balamalsnz. Bu denmde HIV tedavisi almann etkinliini deerlendiren almalar halen srmektedir; istediiniz takdirde siz de bu almalardan birine katlabilirsiniz. (lkemizde bu tr almalar yrtlmemektedir). Bu dnemde tedavi almann olas faydalar ile tedavinin muhtemel yan etkileri mutlaka tartlmaldr. rnein tedavi, HIVin yaam kalitesini olumsuz etkilemeyecei bir dnemde yaam kalitenizi drebilir. ok az insan birincil enfeksiyon dneminde hastalk belirtisi gsterir. ayet bu denmde aadaki durumlardan birini yayorsanz HIV tedavisine balamanz nerilir: O AIDS tanmlayan bir hastalnz varsa O HIV ile ilikisi olan bir beyin rahatszl varsa O ay veya daha fazla bir sreyle,CD4 saynz 200n altnda seyrederse (bu seviye, HIVe

HIV ve HIVe etkili ilalar bal bir hastaln meydana kmasna sebep olabilir.) Ancak, birok insan bu erken dnemde HIV tadklarndan haberdar olmaz; hatta aylar ve yllar sonra bile HIV tadn renemeyebilir. HIV ile alt aydr veya daha uzun sredir mi enfektesiniz? Ideal olarak CD4 says 200n altna dmeden nce kesinlikle tedaviye balamanz gerekir. ayet CD4 says 200n altna dtyse salnz ciddi ekilde bozulabilir, hatta lm riski bile ortaya kabilir. Doktorlar CD4 says 350 civarndayken tedaviye balanmas durumunda uzun dnemde tedavinin daha etkili olabileceine inanmaktadrlar. Avrupa tedavi klavuzlar da CD4 says 350 civarndayken tedaviye balanmasn nermektedir. Bu dnemde balanan tedavi, HIVden dolay hastalanma riskini ve baz dier ciddi rahatszlklar nler. Doktorunuzla CD4 saynz ve tedaviye ne zaman balamanz gerektii konusunda konumanz faydal olabilir. ayet hepatit C virsn de tayorsanz, tedaviye erken balamay dnebilirsiniz; nk CD4 saysnn dmesi, karacier hasarnn ilerlemesine neden olabilir. Bunun gibi, kalp ya da bbrek rahatszlnz var ise tedaviye erken balamay dnmek iyi bir fikirdir.

HIV ve HIVe etkili ilalar Tedaviye balamanz nerildiyse fakat siz bu neriyi kabul etmediyseniz, bu kararnz sk sk gzden geirmeniz ve CD4 ve viral yk testlerinizi, her zamankinden daha sk aralklarla, rnein iki ayda bir yaptrmanz da nerilir. Alt aydan daha fazla bir sredir HIV ile enfekte misiniz ve HIV dolaysyla hasta msnz? CD4 saynz ne olursa olsun, HIV nedeniyle hasta olmaya baladysanz, doktorlar, tedaviye balanmasn nermektedir. CD4 saynz 200n altnda ise bir an evvel HIV tedavisine balamanz gerekmektedir. Bunun sebebi, bu kadar dk CD4 dzeylerinde, yaamsal tehlike tamas olas bir takm enfeksiyonlarn ortaya kma riskinin yksek oluudur. Ayn zamanda, CD4 saynz 250 civarna gelinceye dek, baz enfeksiyonlarn olumasn nlemek iin ufak dozlarda antibiyotik tedavisine (profilaksi) de balamanz gerekebilir. Fakat ideal olan, CD4 says 350 civarnda iken tedaviye balanmasdr. Bylelikle, HIVe bal ortaya kabilecek enfeksiyonlarn ve dier ciddi rahatszlklarn olumas engellenmi olacaktr. Bu nerinin bir istisnas, kiide tberkloz (TB) bulunmasdr. TByi tedavi etmek iin kullanlan kilit ilalarldan biri ile HIVe etkili ilalar arasnda olas etkileim riski bulunmaktadr. Bu yzden, birok doktor HIV tedavisini, kii en az

HIV ve HIVe etkili ilalar iki ay TB tedavisi alncaya dek erteleme yoluna gider. Benzer ekilde, HIV tedavisi esnasnda TB geliirse, bu durumda ilk iki ay iin TB tedavisi alnrken, HIV tedavisini kesmeniz sylenebilir. Olaan kontrollerin nemi HIV taycsysanz olaan kontrolnz iin dzenli aralklarla doktorunuzu ziyaret etmelisiniz. HIV ile yaayan birok kii, HIV ynetimi konusunda uzmanlam doktorlarn ve salk alanlarnn bulunduu kliniklere gitmeyi tercih etmektedir. Bu aamada tedaviye balamay dnmeseniz bile, olaan kan testleri size baklk sistmeminizin durumu ve hastalnzn ilerleme gsterip gstermedii konusunda bilgi verecektir. HIV tedavisinin gvenlik ve etkinliinin izlenmesi Antiretroviral tedaviye balamadan veya yeni bir ila bileimine gemeden nce baz kan testlerinin yaplmas gerekir. Viral yk ve CD4 testleri, HIV hastalnzn seyri ile ilgili yeterli bilgiyi verecektir. Ayn zamanda doktorunuz, HIVin herhangi bir antiretroviral ilaca kar diren gelitirip gelitirmediine de bakmak isteyebilir. Doktorlar ayrca abakavir (Ziagen ve bileim ilalar Kivexa ve Trizivirin iinde de bulunur) gibi HIV ilalarna kar alerjik bir reaksiyon gelitirme ihtimaline kar genetik bir test (HLA-B*5701) de isteyebilir. Bu test genelde beyaz rktan insanlarda daha kesin sonu vermektedir; Afrika veya Asya kkenli

HIV ve HIVe etkili ilalar kiilerdeki kesinlik dzeyi iinse halen daha fazla bilgiye ihtiya duyulmaktadr. Tedaviye baladnzda veya ila bileiminiz deitiinde, tedavinin ilk ay iinde CD4 ve viral yk testi yaplr. Bu testler, ilalarn ie yarayp yaramadn anlamak iin gereklidir. Genellikle testler ayda bir yaplmakla beraber, baz doktorlar, balangta daha sk aralklarla, hastalk kontrol altna alndktan sonra ise daha nadir test isteyebilirler. Tedaviye baladktan sonra, HIVe etkili ilalarn vcudunuzda normal bir seyirde altndan emin olmak iin, karacier ve bbrek fonksiyonlar ile eker ve kolesterol seviyelerini len az testler yaplabilir. HIV tedaviniz srasnda sizden baka testler de istenebilir. Bu testler genel salnz ve tedavinizin herhangi bir yan etkisi olup olmadn izlemek asndan nemlidir. HIV tedavisine balamak iin hazrlk Antiretroviral tedaviye balamak uzun dnemli bir ballk gerektirir. lalara bir kez baladktan sonra, tedaviye tm yaamnz boyunca devam etmeniz nerilir. Tedaviye ne zaman ve hangi ilalarla balanaca konuzundaki kararda rol aldysanz, tedavinizi doru kullanma olaslnz yksektir. Yaam ekliniz konusunda kendinize ve doktorunuza kar drst olmanz, sizin iin

HIV ve HIVe etkili ilalar en uygun ila bileiminin seilmesine nemli lde katkda bulunacaktr. Gerek d isteklerden ziyade, tedavinin yemek ve uyku dzeninize uygunluunu ve iiniz, aileniz ve sosyal yaantnz zerindeki etkilerini dnmek daha iyi bir fikirdir. Sizin iin yaam eklinizde fazla deiiklik yapmanz gerektirmeyecek bir ila bileimi elbette mevcuttur. HIV tedavisini kullanmak HIVe etkili ilalarnz doz atlamadan, reete edildii eklilde almanz ok nemlidir. ayet doz atlarsanz ya da ilalar gerektii gibi almazsanz, vcudunuzdaki HIVin bu ilalara kar diren kazanma olasl yksektir. Bu durum, ilalarn uzun vadede etkisini azaltacaktr. lalarnz doru bir bileim ekilde aldnzdan emin olmak iin, tedaviye balamadan once HIV diren testi yaptrmanz doru olur (kanda, baz ilalara nceden direnli az sayda virs bulunmas olasdr). Viral yknzn yeniden tespit edilebilir dzeye kmas dolaysyla tedavinizi deitirmek durumunda kaldysanz (yukarda, Tedavinin ana hedefi blmne gz atnz), bu durumda deiik birtakm ilalar kullanmaya balamadan nce tekrar bir diren testi yaptrmanz gerekecektir. eitli ilalara diren gelitirdiyseniz dahi, getiimiz birka yl iinde HIVe etkili yeni ilalarn kullanma girdiini bilmeniz nemlidir. Tespit edilemeyen viral yk dzeyine ulamak,

HIV ve HIVe etkili ilalar hemen hemen tm HIV pozitiflerin, hatta birok ilaca direnli olanlarn bile gereki amacdr. la kullanma dzeninizde zorluk ekiyorsanz, doktorunuza ya da eczacnza kullanm daha kolay olan deiik ila bileimlerine gemek konusunda danabilirsiniz. lalarnz gerektii ekilde kullanabilmeniz iin birok neri ve yntem bulunmaktadr. Daha fazla bilgi iin doktorunuzla ve/veya ilgili salk alan ile grn. Yan etkiler ou zaman antiretroviral kullanan kiiler zellikle tedavinin ilk haftalarnda, birtakm yan etkiler yaamaktadr. Doktorunuz bu ksa dnemi atlatmada yardmc olabilecek baz ilalar reete edebilir. En ok bildirilen yan etkiler, ba ars, bulant, ishal ve yorgunluk olarak sralanabilir. Bu yan etkilere dayanmak veya bunlar ekmek zorunda deilsiniz. Bu yan etkileri, zellikle dknt ve atei, derhal doktorunuza bildirmelisiniz. Bu kitapkta, ila gelitirilme srecinde klinik denemelere katlan kiilerin %5-10 unda sklkla grlen yan etkiler sralanmtr. Ayrca, zellikle tehlike arz eden daha nadir yan etkilerle ilgili de bilgi verilmektedir. la etkileimleri Bazen ki ya da daha fazla ilacn birlikte kullanm, alnan bir ya da daha fazla ilacn etkinliinde deiiklie neden olabilir (ya da yan etki yapabilir). Baz reeteli ilalar ve reete olmadan eczanelerden

HIV ve HIVe etkili ilalar temin edilebilecek baz ilalar belirli antiretrovirallerle birlikte kullanlmamaldr. Bu nedenle, doktorunuzun ve/veya eczacnzn kullandnz dier ilalardan haberdar olmas nemlidir. Baka bir doktorun yazd reeteli ilalar, reetesiz alnabilen ilalar, bitkisel ve alternatif tedavi amacyla kullanlan ilalar ve keyif verici ilalar da bu gruba dahildir. Baz antiretroviral ilalar, dier antiretroviral ilalarn kandaki deerini drebilir ya da artrabilir. Yine baz antiretroviraller, HIV tedavisinde kullanlan birtakm ilalarla ila etkileimi oluturabilir. Baz ila bileimleri ise kesinlikle birlikte kullanlmamaldr. Bunun balca nedeni, ciddi yan etkilerin ortaya kmas veya ilalardan biri ya da her ikisinin de etkisinin kaybolmas olabilir. Dier etkileimler daha az tehlike ierir fakat yine de ciddiye alnmas gerekir. Kannzdaki ilalardan birinin veya her ikisinin seviyesi etkilenebilir ve dozlarn yeniden ayarlanmas gerekebilir. Baz ila etkileimleri HIV ile yaayan kii iin periferik nropati gibi baz yan etkilerin ortaya kacann habercisi olabilir. HIV tedavinizi yrten doktorunuz tedaviye balamadan ya da ila deiikliiniz yaplmadan bu ila etkileimlerini kontrol edecektir.

10

HIV ve HIVe etkili ilalar ayet baka bir salk alan size baka bir ila yazyorsa, bu kiinin HIV iin aldnz ilalar bilmesi yerinde olur. rnein, erkeklerde grlen sertleme bozukluklar gibi durumlarn tedavisi iin kullanlan Viagra gibi ilalarn, PI ve NNRTI ila gruplar ile etkileime girebildii bilinen bir gerektir. Bu etkileimler Viagra nn kandaki miktarn artrarak ciddi yan etkilere sebebiyet verebilir. HIVe etkili baz ilalar, antihistaminiklerle (alerji iin kullanlan ilalar), hazmszlk iin alnan ilalarla ve statinlerle (kolesterol iin alnan ilalar) etkileime girebilirler. Bu tedaviler reeteli ya da reetesiz olarak temin edilmi olabilir. ayet bu ilalar kullanyorsanz, sizin iin daha uygun ila seeneklerini aratrmas iin bu durumu doktorunuza bildirmelisiniz. Ya da tercihinize gore bu ilalar satn alrken, eczacnza HIV iin ila kullandnz syleyebilirsiniz. HIVe etkili ilalarn, keyif verici maddelerle etkileimi konusunda bilinenler ise daha da snrldr. Ancak, bu tr ilalar kullanyor olmanz halinde, bunu doktorunuzla tartmanz uygun olacaktr. Antiretroviraller ayn zamanda bitkisel ve alternatif tedavilerde kullanlan maddelerle de etkileime girebilir. Doal bir antidepresan olan sar kantaron otunun (St. Johns wort) kandaki NNRTI ve PI dzeylerini azaltt bilinmektedir. Sarmsak kapslleri, PI grubundan bir ila olan sakinavirin etkisini engellemektedir; dier PIler zerinde de benzer bir etkiye sahip olduu dnlmektedir.

11

HIV ve HIVe etkili ilalar Etkileimler, azdan alnmayan ilalarda dahi grlebilir. rnein, flutikazon ieren nefes ac spreyler ve burundan alnan spreyler (rn., Flixotide, Seretide, and Flixonase), ritonavir ile etkileime girebilir ve ciddi yan etkilere sebep olabilir. Tm ilalarnzdan en etkin biimde yararlanmak ve muhtemel yan etkilerden korunabilmek iin, doktorunuza kullandnz dier tm ilalardan bahsetmeyi unutmayn. Bu, hem reeteli hem de reetesiz alnan ilalar, bitkisel tedavilerde kullanlan maddeleri ve keyif verici maddeleri kapsar. Ayrca, yeni bir ilac (ister eczaneden siz alm olun, isterse doktorunuz veya di hekiminiz reete etmi olsun) kullanmadan nce mutlaka doktorunuza dann. HIV tedavisi ve hamilelik Antiretroviral ilalar artk sklkla, hamilelik esnasnda anneden bebee geii nlemede ok etkin bir ekilde kullanlmaktadr. Bu tedavinin bebek zerindeki ileriye dnk etkileri tam olarak bilinmese de imdiye dek elde edilmi kantlar, hamilelik sresince HIV tedavisinin gvenli olduunu gstermektedir. Hamilelik sresince alnan HIV tedavisi bebee HIV geiini nemli lde azaltr ve faydalar, risklerinden daha ar basmaktadr. Anne adaynn hali hazrda tedaviye balam olmas dnda, hamilelik sresinin ilk 3 aynda genellikle tedaviye balanmaz. Anne adaynn tedaviye hemen ihtiyac yok ise tedavi, hamileliin 7. aynn banda uygulanabilir.

12

HIV ve HIVe etkili ilalar Tedavi ile sal glenen kadnlarda, dourganlk da ykselmeye balar. Hamile kalmay planlayan kadnlarn, gebe kalmadan nce, doktorlar ile tedavi seeneklerini grmeleri nerilmektedir. Bunun bir sebebi, HIVe etkili baz ilalarn (efavirenz, Sustiva ya da Stocrin ve bileim ilac olan olan Atripla), hamile kalmay planlayan kadnlar iin genellikle nerilmemesidir. ayet hamile kalrsanz vakit geirmeden doktorunuzla grmelisiniz. Hormonal doum kontrol yntemleri, HIVe etkili ila kullanan kadnlarda, antiretroviral ilalar ile etkileimlerinden tr, daha az etkilidirler. Doum kontorlnn dier yntemleri ise HIV tedavisinden etkilenmemektedir. Baba adaynn tedavisinin doum risklerini artrdna dair herhangi bir kant bulunmamaktadr. HIVe etkili ilalarnn isimleri Tedavide kullanlan ilalara eitli isimler verilmitir: O lk olarak kimyasal yapsna veya reticisine gre bir aratrma ismi verilir; rnein, DMP266. O kinci olarak, bu kimyasal yapya sahip olan tm ilalarda ortak olarak kullanlacak bir jenerik ismi verilir; rnein, efavirenz. O nc olarak da ilac reten firmaya zel bir marka ad verilir. Bu isim, byk harfle

13

HIV ve HIVe etkili ilalar balar ve italik olarak yazlr; rnein, Sustiva. Bu kitapkta tm ilalar giri isimleri ile listelenmitir. Bunlar, her ilacn yaygn olarak kullanlan isimleridir. Antiretroviral ilalarn trleri Antiretroviral ilalarn 5 deiik tr (snf) bulunmaktadr: Nkleozit revers transkriptaz inhibitrleri (NRTIler), HIVin, revers transkriptaz ad verilen bir proteinini hedefler Nkleotit revers transkriptaz inhibitrleri (NtRTIler), NRTIlerle ok benzer ekilde alr. Bu iki snftaki ilalar, HIV tedavisinde omurga grevi grr ve genellikle ieriinde birka ilac barndran tek hap eklinde kullanlrlar. Nonnkleozit revers transkriptaz inhibitrleri (NNRTIler) de revers transkriptaz hedefler, fakat bunu NRTIler ve NtRTIlerden farkl ekilde yaparlar. Proteaz inhibitrleri (PI), proteaz ad verilen HIV proteinini hedefler. Fzyon ve giri inhibitrleri: Bu ilalar, HIVin, baklk sistemindeki hcrelere tutunduu noktay hedefleyerek ya da dorudan HIVe tutunarak, i virsn hcreye giriini engellerler.

14

Nkleozit/nkleotit revers transkriptaz inhibitrleri (NRTI/NtRTI) Entegraz inhibitrleri: HIVin entegraz ad verilen bir proteinini hedefler ve virsn hcrenin iine yerlemesini durdururlar. Her ila snf virse farkl bir yoldan mdahale eder. Genellikle iki (bazen ) ayr snftan ila, HIV e ynelik gl bir mdahale iin bir arada kullanlr.

Nkleozit/nkleotit revers transkriptaz inhibitrleri (NRTI/ NtRTI)

Gnmzde birok insan bu ilalar, tek hapta bir araya getirilmi ekliyle ve sabitlenmi dozlarla kullanmaktadr. Burada, nce bileim eklindeki ilalardan, daha sonra da her bir ilatan ayr ayr sz edilecektir Atripla Atripla, gnde bir kere alnan tek hap ile tm HIV tedavisini karlayan bir ilatr. eriinde 200mg FTC (emtrisitabin), 300mg tenofovir ve 600mg non-nkleozit revers transkriptaz inhibitr efavirenz bulunur. Gnlk doz bir

15

Nkleozit/nkleotit revers transkriptaz inhibitrleri (NRTI/NtRTI) adet oval pembe bir haptan oluur. (Trkiye de bulunmamaktadr) Yan Etkileri: Bulant ve ishal, miza deiiklikleri ve uyku bozukluklar (efavirenze bal olarak); ba ars; bbrek fonksiyonlarnda deiiklik (tenofovire bal olarak). Birok kii, tedaviye balar balamaz bu etkileri hissetmeye balar. Bu etkiler genellikle tedavinin ilk birka haftasnda kendiliinden yok olur. Bu etkileri kontrol etmek iin doktorunuzla grerek ek tedavi talep edebilirisiniz. Dah az grlen yan etkiler ise kemik metabolizmasnda deiiklikler ve bbrek ilevlerinde bozukluk olarak sralanabilir (iki etki de tenofovire bal olarak ortaya kabilir). Rutin HIV tedavinizin bir paras olarak bu etkiler asndan da izlenmeniz gerekmektedir. Kullanm ipular: Gnde bir kere aln. Avrupada Atriplann mide boken alnmas nerilir. Kullanclar genelde ilac yatmadan nce almaktadr. Diren: Efavirenze diren genellikle dier bir NNRTI olan nevirapine kar da dirence sebep olur. Ancak daha yeni bir NNRTI olan etravirin, bu koullarda etkisini kaybetmez. nemli ila etkileimleri: Antibiyotikler klaritromisin, rifabutin veya rifampisin ile alnyorsa, yakndan izleme ve doz ayarlamas gerekebilir.

16

Nkleozit/nkleotit revers transkriptaz inhibitrleri (NRTI/NtRTI) Antihistaminler astemizol veya terfenadin ile birlikte kullanlmamaldr. Ereksiyon bozukluklar iin alnan ilalar doz ayarlamas yapmak gerekir. Lipit seviyesini drmek iin alnan ilalar atorvostatin, pravastatin ya da simvastatin ile birlikte alnyorsa, yakndan izleme ve doz ayarlamas gerekir. (Bu ila henz Trkiye de bulunmamaktadr. ) Combivir Bu ila AZT (zidovudin) ve 3TC (lamivudin) (150mg 3TC ve 300mg AZT) ilalarnn birletirilmi halidir. Gnde iki kere 1 beyaz tablet alnarak kullanlr. nemli ila etkileimleri: Antibiyotikler klaritromisin, dapson, rifampisin veya Septrin/ Bactrim ile birlikte alnyorsa, yakndan izleme ve doz ayar gerektirir. Yan etkiler: Bulant ve ishal, baars, lipoatrofi (AZTnin neden olduu ya erimesi); bu sebeple, baka seenekle varsa Combivir kullanm nerilmemektedir. 3TCnin seyrek ama grlmesi muhtemel bir dier yan etkisi de ayaklarda, bacaklarda ve ellerde bulunan sinirlerin hasardr. AZT ayn zamanda anemi (kanszlk) de yapabilir. Kullanm nerileri: A ya da tok karnna gnde iki tablet olarak kullanlr.

17

Nkleozit/nkleotit revers transkriptaz inhibitrleri (NRTI/NtRTI) Kivexa Bu ila 3TC ve abakavirin bileiminden oluur. Kivexann dozu (600mg abacavir ve 300mg 3TC), gnde bir kez alnan 1 turuncu tablet eklindedir. (Trkiye de bulunmamaktadr) Yan Etkiler: Abakavir ar duyarllk reaksiyonuna sebebiyet verebilir. Bu durum ancak kiinin ilgili geni tamas durumunda ortaya kabilir. Kivexa (ya da abacavir ieren herhangi bir tedavi) ile tedaviye balamadan nce, HLA *5701 ad verilen ve bu genin sizde olup olmadn bulmaya yarayan testi yaptrmanz nerilir. ayet test sonucu pozitif karsa KESNLKLE Kivexa KULLANMAMANIZ gerekir. Test sonucu negatif ise byk olaslkla Kivexa, kullanmanzda bir saknca yoktur; ancak dknt, ate ya da ba ars gibi belirtiler grrseniz vakit kaybetmeden doktorunuza bavurmanz gerekir. (Bu test Trkiye de yaplmamaktadr.) Bulant ve ishal; baars; yorgunluk. Yaplan aratrmalarn tmnde deilse de bazlarnda, abacavir ile kalp krizi riskinin artt ileri srlmektedir. Bu nedenle, ayet kalp hastal riski tayorsanz abacavir sizin iin doru bir tedavi seimi olmayablir. Kullanm nerileri: A ya da tok karnna gnde bir tablet eklinde kullanlr. nemli ila etkileimleri: Antibiyotikler ayet rifampisin ya da Septrin/Bactrim ile birlikte alnyorsa yakndan izleme ve doz ayarlamas gerekir.

18

Nkleozit/nkleotit revers transkriptaz inhibitrleri (NRTI/NtRTI) Hepatit C tedavisi abakavir, ribavirin (Hepatit C enfeksiyonunun tedavisinde kullanlan bir ila) ad verilen ilacn kandaki seviyesini drebilir. Trizivir Bu ila, 3TC, abakavir ve AZTnin birleiminden oluur. Gnde iki kez 1 adet yeil tablet (300mg AZT, 150mg 3TC ve 300mg abakavir) eklinde kullanlr. Trizivir ile tedavi genellikle nerilmemektedir. lacn kendisinin, viral yk seviyesini, saptanabilir dzeyin altna drmede yeterince etkili olmad sylenebilir. Bundan baka, ieriindeki AZT, lipoatrofiye sebebiyet verdiinden, varsa dier tedavi seenekleri tercih edilmelidir. Yan etkiler: 3TC, abakavir ve AZTnin etkilerine tekrar gz atnz. Abakavir, ar duyarllk tepkimesine sebep olabilir. Bu durum, bir genin mevcudiyeti ile ilikilidir. Trizivir (ya da abakavir ieren herhangi bir tedavi) ile tedaviye balamadan nce, HLA B*5701 ad verilen ve bu genin sizde olup olmadn bulmaya yarayan testi yaptrmanz nerilir. ayet test sonucu pozitif karsa KESNLKLE Trizivir KULLANMAMANIZ gerekir. Kullanm nerileri: A ya da tok karnna gnde iki kere alnr. nemli ila etkileimleri: 3TC, abakavir ve AZT etkileimlerine tekrar baknz.

19

Nkleozit/nkleotit revers transkriptaz inhibitrleri (NRTI/NtRTI) Truvada Bu ilata, FTC ve tenofovir bir arada bulunmaktadr. Gnde bir kez alnan mavi bir tablet (200mg FTC ve 300mg tenofovir) eklindedir. Yan etkiler: FTC ve tenofovir ile ilgili blme gz atnz. Kullanm nerileri: Gnde bir kez alnr. Yemekle birlikte alnrsa ila emilimi ykselir. nemli ila etkileimleri: FTC ve tenofovir ile ilgili blme gz atnz. 3TC simleri: 3TC, lamivudin, Epivir Kabul edilen doz: Gnlk 300mg; 150mglk bir adet beyaz tablet gnde iki kere veya 150 mglik iki beyaz tablet gnde bir kere veya gri renkli 300mglik tablet gnde bir kere olarak kullanlr. ayet bbrek fonksiyonlarnzda bir bozukluk varsa dozajda azaltma yaplabilir. AZT ile ayn hap iinde birletirilmi ekli Combivir ve yine AZT ve abakavir ile ayn hap iinde birletirilmi ekli Trizivir ad altnda satlmaktadr. Ayrca 3TC ve abakavir, Kivexa ad verilen bileim ila iinde de birlikte bulunmaktadr. Combivir ve Trizivir ialarnn ikisi de gnde iki kez bir tablet, Kivexa gnde bir kez bir tablet eklinde kullanlr.

20

Nkleozit/nkleotit revers transkriptaz inhibitrleri (NRTI/NtRTI) ocular: ocuklarda kullanm onaylanmtr. Sv sspansiyon olarak temin edilebilir. Kullanm nerileri: A ya da tok karnna alnabilir. Genel yan etkiler: Bulant, baars, yorgunluk, ishal, karn ars ve dknt. Seyrek yan etkiler: 3TCnin seyrek grlen ama muhtemel yan etkisi, ayakta, baldrda ve elde grlebilecek sinir hasardr. Abakavir simleri: Abakavir, Ziagen Kabul edilen dozaj: Gnlk 600mg; gnde iki kez, bir adet sar 300mglik tablet veya gnde bir kez iki adet 300mglik tablet eklinde kullanlr. Abakavir ve 3TC ayn zamanda Kivexa ad verilen bileim ilacn ieriinde de bulunur. Kivexa tablet, 600mg abacavir ve 300mg 3TC ierir ve doz kullanm gnde bir tablet eklindedir. Ayn zamanda AZT ve 3T ile birlikte bulunduu Trizivir de gnde bir kez tek tablet olarak kullanlmaktadr. ocuklar: Sv ekli bulunmaktadr. Kullanm nerileri: A ya da tok karnna alnabilir. Genel yan etkileri: Bulant ve kusma, ishal ve baars. nemli uyar: Abakavir kullanan kiilerin

21

Nkleozit/nkleotit revers transkriptaz inhibitrleri (NRTI/NtRTI) yaklak %5inde, tedavinin ilk drt haftas ierisinde, baz alerjik reaksiyonlar (sklkla ate ve dknt) ortaya kabilir. Abakavir kullanrken dknt, ate, nefes daralmas ya da karn ars gibi ikayetleriniz olursa, vakit kaybetmeden doktorunuza bavurun. Daha once abakavire bal alerjik bir reaksiyon geirdiyseniz, abakaviri ya da abakavir ieren Trizivir veya Kivexa seeneklerini bir daha asla denememelisiniz. Kliniiniz size, abakavire bir alerjiniz olup olmadn len bir test (HLA-B*5701 testi) uygulamaldr. ayet test sonucunuz pozitif ise abakavir kullanmamalsnz. Test sonucunuz negatif ise alerjik bir reaksiyon grlmesi ihtimali dktr; fakat yine de ate, dknt ya da baars ikayetleriniz varsa vakit kaybetmeden doktorunuza bavurun. nemli ila etkileimleri: Abakavir, Hepatit C tedavisinde kullanlan ve ribavirin ad verilen ilacn seviyesini etkileyebilir. AZT simler: AZT, zidovudin, Retrovir Kabul edilen dozaj: Gnde iki kez, 250mglik bir adet beyaz ve mavi tablet eklinde kullanlr. Doz ayarlamalar iin, 100mglik tableti de bulunmaktadr. 3TC ile birlikte bulunduu Combivir adl bileim ila gnde iki kez ve 3TC ve abakavir ve 3TC ile birlikte bulunduu Trizivir adl ila gnde iki kez kullanlmaktadr. ocuklar: ocuklarda kullanm onaylanmtr. Sv ekli bulunmaktadr.

22

Nkleozit/nkleotit revers transkriptaz inhibitrleri (NRTI/NtRTI) Kullanm nerileri: Bulanty nlemek iin yemekle ya da yemekten sonra alnmaldr. Genel yan etkileri: Bulant, ba dnmesi, kusma, ishal, kas ars ve baars. Bir tr ya kayb olan lipoatrofi, ilacn uzun vadeli yan etkisidir. Bu sebeple, ayet baka tedavi seenekleriniz varsa AZT ilk tedavi olarak nerilmemektedir. nemli ila etkileimleri: d4T (stavudin) ile birlikte kullanlmamaldr. AZT ile birlikte metadon, fenitoin veya probenesit kullanlyorsa, ila seviyeleri etkilenebilir. Klaritromisin ve AZT birer saat arayla alnmaldr. d4T simler: d4T, stavudin, Zerit, Zerit PRC Kabul edilen doz: 60 kg zerindeki kiilerde: Bir adet koyu kavunii 40mglik tablet, gnde iki kez; 60 kg alt kiilerde: Genellikle bir ak ve koyu kavunii 30mglik tablet gnde iki kez olmak suretiyle kullanlabilir. Not: Periferik nropati veya bbrek ilev bozukluu olan kiilerde gnde iki kez 15 mg veya 20 mg olarak kullanlabilir. d4T, 40 mg, 30 mg, 20 mg ve 15 mglik kapsller eklinde bulunmaktadr. ocuklar: ocuklarda kullanm onaylanmtr. d4T, toz formunda bulunmaktadr; kullanmdan nce sulandrlr.

23

Nkleozit/nkleotit revers transkriptaz inhibitrleri (NRTI/NtRTI) Kullanm nerileri: rn prospektsnde d4Tnin a karnna alnmas nerilse de, bu durum ilacn emilimini etkilememektedir ve a ya da tok karnna kullanlabilir. Tok karnna alnmas bulanty nler. Genel yan etkiler: Periferik nropati, baars, bulant, ishal veya kabzlk, lipodistrofi, yorgunluk, depresyon ve dknt. Ya kayb (lipoatrofi), d4Tnin uzun vadeli yan etkisi olarak gsterilebilir. Bu nedenle, baka tedavi seenekleriniz varsa, d4T kullanmanz nerilmez.. Az grlen yan etkiler: Pankreas iltihab ve karacier problemleri. nemli ila etkileimleri: AZT veya ddl ile birlikte kullanlmamaldr. Periferik nropati veya pankreas problemlerine yol aan ilalar, bu yan etkilerin ortaya kma riskini artrabilir. ddI ddI, tablet ve kapsl olmak zere, iki ayr ekilde bulunmaktadr. ddlnin kullanma ekli, ilacn hangi eklini kullandnza gre deiir; bu nedenle, size verilen ekli doru kullanp kullanmadnz kontrol etmeniz nemlidir. ddI tablet simler: ddl, didanozin, Videx Kabul edilen doz: 60 kg zerindeki kiiler iin: 2 adet beyaz, portakal tadnda 200 mglik tablet gnde bir kez; 60 kg altndaki kiiler iin: bir adet byk boy beyaz, portakal

24

Nkleozit/nkleotit revers transkriptaz inhibitrleri (NRTI/NtRTI) tadnda 200 mglik tablet gnde bir kez art iki adet beyaz, portakal tadnda 25mglik tablet, gnde bir kez kullanlabilir. Not: bbrek ya da karacier problemi olan kiilere doktorlar, dozu azaltmalarn nerebilir. ocuklar: ocuklarda kullanm onaylanmtr. Sv ekli bulunmaktadr. Kullanm nerileri: la emilimi asndan mide boken alnmas nerilir. ddI tabletleri ya da sv ekli, yemek yedikten en az 2 saat sonra alnmal ve tekrar yemek yemeden 30 dakika daha beklenmelidir. Bu sre ierisinde, meyve suyu (berrak elma suyu hari), gazl iecek ve st tketilmemelidir. Sigara kullanm da ddlnin emilimini azaltabilir. ddl tabletlerini, paralayarak su veya elma suyu iinde eritmek suretiyle kullann. ayet sabah ilk i olarak ddl tablet alyorsanz, tabletleri bir gece nceden eritin ve buzdolabnmda saklayn. Yan Etkiler: shal, periferik nropati, dknt, yorgunluk, bulant, kusma, karn ars ve pankreas iltihab. nemli ila etkileimleri: zerinde hazmszlk giderici tabletlerle bir arada kullanmayn uyars bulunan her trden ila kullanmnda, ddI tabletleri bu ilalarla en az 2 saat arayla tketilmelidir. Aksi takdirde, dier ilalarn etkisi azalabilir. ddl tabletle birlikte kullanlmamas gereken ilalara rnek olarak; atazanavir, itrakonazol, ketokonazol, indinavir, siprofloksasin, valgansiklovir, tetrasiklin antibiyotikleri ve delavirdin

25

Nkleozit/nkleotit revers transkriptaz inhibitrleri (NRTI/NtRTI) (Avrupada lisans olmayan bir NNRTI) gsterilebilir. Buna ek olarak, allopurinol veya damar ii yoldan kullanlan pentamidin ile de birlikte kullanlmamaldr. H2 nleyici ilalar, omeprazol, rifampisin ve rifabutin gibi ilalar, pankreas iltihab riskini artrabilir. ddI tabletleri gn ierisinde kullanlan dier ilalarla birlikte alnmamaldr. rnein, ddI tabletleri ve proteaz inhibitrleri en az 1 saat arayla alnmaldr. Tenofovir, ddI seviyelerini arttrr ve ancak baka bir seenek bulunmad takdirde ddl ile birlikte kullanlmaldr. ddl ve tenofoviri birlikte kullanmak zorunda iseniz, kliniiniz tarafndan dikkatle izlenmeniz gerekir. Byle bir durumda, ddl dozu genellikle drlr (60 kg zerinekiler iin 250 mg, 60 kg altndakiler iin 200 mg). Ddl ve tenofovir yemekle ya da a karnna birlikte alnabilir. ddI Kapsl simler: ddI EC kapslleri, didanozin enterik kapl, Videx EC Kabul edilen doz: 60 kg zerindeki kiiler iin: bir adet 400 mglik beyaz kapsl, gnde bir kez ya da bir adet 200 mglik kapsl gnde iki kez, 60 kg altndaki kiiler iin: bir adet 250 mglik kapsl gnde bir kez veya bir adet 125 mglik kapsl gnde iki kez kullanlr. Not: Bbrek veya karacier bozukluklar olanlarda doktor, hastadan dozu azaltmasn isteyebilir. ocuklar: ddI ECnin ocuklarda kullanm onaylanmtr. Kullanm nerileri: ddl ECnin kandaki emilimini artrmak iin mide boken alnmas

26

Nkleozit/nkleotit revers transkriptaz inhibitrleri (NRTI/NtRTI) gerekir. ddI EC kapsllerinin yemeklerden iki saat nce ya da iki saat sonra alnmas nerilir. Baz kiiler kapslleri yatmadan nce almann daha rahat olduunu ifade etmitir. Bu 2 saatlik arada su dnda tm sv ieceklerin tketiminden kanlmaldr. Genel yan etkileri: shal, periferik nropati, dknt, yorgunluk, bulant, kusma ve karn ars. Az grlen yan etkiler: zellikle uzun vadeli kullanmda pankreas iltihab ve karacier bozukluklar. nemli ila etkileimleri: Yemeklerle birlikte alnmas gerekmedike, tm antiretrovirallerle ayn anda kullanlabilir. ddI EC, hazmszlk iin alnan ilalarla ayn zamanda kullanlmamas gereken ilalarla etkileim gstermez. Tenofovir ddl seviyelerini ykselttiinden, yalnzca baka bir tedavi seenei yoksa bu iki ila birlikte kullanlmaldr. ayet ddl ve tenofoviri birlikte kullanmak zorunda iseniz, kliniiniz tarafndan dikktalice izlenmeniz gerekir. Byle durumlarda genellikle ddl dozu drlr ve ddl ve tenofovir yemekle ya da tek bana alnabilir. FTC simler: FTC, emtrisitabin, Emtriva (Trkiye de bulunmamaktadr) Kabul edilen doz: Bir adet mavi ve beyaz 200 mglik kapsl, gnde bir kez. FTC, Truvada ad

27

Nkleozit/nkleotit revers transkriptaz inhibitrleri (NRTI/NtRTI) verilen bileim tableti iinde tenofovir ile birlikte bulunur. Gnde bir kez alnan bu tablette 200 mg FTC ve 300 mg tenofovir vardr. Ayrca, Atripla ad verilen bileim ilacnda da FTC, tenofovir ve efavirenz ile bir aradadr. Bu ila, gnde bir kez kullanlr ve 200 mg FTC, 300 mg tenofovir ve 600 mg efavirenz ierir. Not: Bbrek bozukluu olan kiilere, doktorlar, dozu azaltmalar konusunda neride bulunabilir. ocuklar: Drt aylk ve daha byk ocuklarda kullanm onaylanmtr. Kullanm nerileri: Yemekle ya da tek bana alnabilir. Atripla a karnna alnmaldr. Genel yan etkileri: Baars, ishal, bulant ve dknt. Tenofovir simler: Tenofovir, Viread Kabul edilen doz: Gnde bir adet mavi, armut eklinde, film kapl 300 mg tablet. Bbrek yetmezlii durumlarnda doz ayarlamas yaplabilir. Truvada adl bileim ilacnnn ieriinde FTC ile birlikte bulunur. Gnde 1 kez alnan bu ila, 300 mg tenofovir ve 200 mg FTC ierir. Ayrca, FTC ve efavirenz ile Atripla adl bileim ilacnda da birliktedir. Gnde bir kez alnan bu ila ise 300 mg tenofovir, 200 mg FTC ve 600 mg efavirenzden meydana gelmitir. Kullanm nerileri: Emilimi artrmak iin yemeklerle birlikte alnmaldr. Ancak ABD nerilerine gre, yemekle ya da tek bana da alnabilir. Atripla, mide boken alnmaldr.

28

Non-nkleozit revers transkriptaz inhibitrleri (NNRTI) Genel yan etkileri: Bulant, ishal, mide gaz, ba dnmesi ve kusma. Az grlen yan etkiler: Kemik metabolizmasnda ve bbrek fonksiyonlarnda deiiklikler. Olaan HIV izlemi srasnda, bu adan da izlenmeniz gerekir. nemli ila etkileimleri: Tenofovir ddl seviyesini ykseltir. Atazanavir ile birlikte kullanmnda, ancak atazanavirin ritonavir ile desteklenmesi halinde birlikte kullanm uygundur.

Non-nkleozit revers transkriptaz inhibitrleri (NNRTI)

Efavirenz simler: Efavirenz, Sustiva, Stocrin Kabul edilen doz: Bir adet 600 mglik koyu sar tablet gnde bir kez ya da adet 200 mglik koyu sar kapsl gnde bir kez. Efavirenz ayn zamanda FTC ve tenofovir ile birlikte Atripla adl birleim ila eklinde de mevcuttur. Bu ila 600 mg efavirenz, 200 mg FTC ve 300 mg tenofovir ierir. ocuklar: ya ve zerindeki, 13 kgden daha ar ocuklarda kullanm onaylanmtr.

29

Non-nkleozit revers transkriptaz inhibitrleri (NNRTI) Azdan kullanlan solsyonu da mevcuttur (fakat bu yntemle alnacak miktarn, kapsl ya da tablet miktarndan farkl olduu unutulmamaldr.). Kullanm nerileri: Mide boken alnmas nerilir. Emilimi drebilecek ok yal yiyeceklerle birlikte tketilmemelidir. ayet efavirenz zihin karklna veya ba dnmesine sebebiyet veriyorsa, yatmadan nce kullanlmas nerilir. Genel yan etkileri: Ba dnmesi, ba ars, uyku bozukluklar, ishal, bulant, kusma, dknt ve psikolojik etkiler (bu etkiler genellikle tedavinin ilk drt haftas iinde grlr ve keyifsizlik, zihin karkl, anormal ryalar, dikkat dankl ve depresyon eklinde ortaya kar. Birok vakada efavirenzi kesmeye gerek kalmadan bu yan etkiler kendiliinden yok olur). Az grlen yan etkiler: Stevens-Johnson Sendromu (ok seyrek), bbrek fonksiyon testlerinde bozukluk, arlar ve aclar ile paranoya ve intihar dnceleri gibi baz iddetli psikolojik belirtiler. Efavirenze diren: Genellikle delavirdin (Avrupa da lisans olmayan bir NNRTI) ve nevirapine de diren gelimesine neden olur. nemli ila etkileimleri: Kandaki proteaz inhibitorlerinin seviyesini deitirebilir. Efavirenzi sar kantaron, ginkgo biloba, astemizol, triazolam ve midazolam ile birlikte

30

Non-nkleozit revers transkriptaz inhibitrleri (NNRTI) kullanmayn. Efavirenz, Viagra, Cialis, Levitra, Zyban ya da rifabutinin ila seviyelerini etkileyebilir. Bu durumda doz ayarlamalar gerekebilir. Doz ayar, klaritromisin ve rifampisin ile birlikte kullanlmas halinde de gereklidir. Simvastatin ile birlikte kullanmayn. Beyin: Efavirenz, kan-beyin engelini aarak beyne ulap, beyinde ve merkezi sinir sisteminde bulunan HIVe etki gsterebilir. Hamilelik: Efavirenz, teorik olarak bebekte sinir sisteminde anormalliklere yol ama riski bulunduundan, hamile ya da hamile kalmay planlayan kadnlara nerilmez. ayet efavirenz kullanrken hamile kalrsanz, tedavinize devam edin ve kliniinizle bu durumu grn. Etravirin simler: TMC-125, etravirin, Intelence. (Trkiyede bulunmamaktadr) Kabul edilen doz: Gnde iki kez 100 mglik iki adet beyaz tablet. Alternatif olarak, 400 mglik (drt adet 100mg) tablet gnde bir kez olarak nerilebilir. Yemekle birlikte alnmaldr. Genel yan etkiler: zellikle tedavinin ilk iki haftasnda, dknt grlebilir. Az grlen yan etkiler: Etravirine bal ciddi alerjik reaksiyonlar birka vaka eklinde rapor edilmitir. Dknt, ate, krklk, yorgunluk, kas veya eklem arlar, deride su toplama, az yaralar ve konjunktivit, belirtiler arasnda saylabilir. Bu yan etkilerden herhangi birini

31

Non-nkleozit revers transkriptaz inhibitrleri (NNRTI) grdnz takdirde hemen doktorunuza ya da acil servise bavurun. Diren: Etravirin, dier NNRTIlara diren gelitiren kiilerde etkili olmaktadr. la etkileimleri: Tipranavir/ritonavir, fosamprenavir/ritonavir, atazanavir/ritonavir (Reyataz), tam doz ritonavir (Norvir) veya dier NNRTIlarla birlikte kullanlmamaldr. Kaletra, sakinavir/ritonavir ya da maravirok ile birlikte kullanlmas durumunda dikkatli olmak gerekir. Etravirin ayrca, TB ilalar rifabutin veya rifampsin ve bitkisel bir antidepresan olan sar kantoron ile de birlikte alnmamaldr. Nevirapin simler: Nevirapin, Viramune Kabul edilen doz: lk iki hafta, 200 mglik bir adet beyaz tablet, gnde bir kez, takip eden haftalarda, bir adet 200 mglik beyaz tablet, gnde iki kez kullanlr. CD4 says 400n zerinde olan erkeklerde ve CD4 says 250nin zerinde olan kadnlarda, tehlikeli yan etkilere sebebiyet verebileceinden, nevirapin kullanlmas nerilmez. Deneysel dozaj: 200mglik iki tablet gnde bir kez. Bu balang ekli nevirapin tedavisinin ilk iki aynda nerilmez. ocuklar: rup olarak bulunmaktadr.

32

Non-nkleozit revers transkriptaz inhibitrleri (NNRTI) Kullanm nerileri: Yemekle ya da aken kullanlabilir. Genel yan etkileri: Ba ars, dknt (genellikle tedavinin ilk 6 haftas), yorgunluk, karacier problemleri (genellikle tedavinin ilk 6 haftas), kas ars ve mide bulants. Tedavinin ilk alt haftas boyunca, karacierinizin dikkatle takip edilmesi gerekir ve her iki haftada bir karacier fonksiyon testi yaptrmanz nerilir. Az grlen yan etkiler: Stevens-Johnson Sendromu. Nevirapine diren: Delavirdin (Avrupada lisans olmayan bir NNRTI) ve efavirenze dirence sebep olabilir. nemli ila etkileimleri: Nevirapin, atazanavir/ritonavir, Kaletra (lopinavir/ ritonavir), ketokonazol ve ereksiyon bozukluu iin kullanlan rnlerin seviyelerini drebilir. Nevirapin ayn zamanda, azdan alnan gebelik nleyici ilalarn da etkilerini azaltabilir. Nevirapin, klaritromisin ve eritromisinin yan etkilerini artrabilir. Sar kantoron ile birlikte kullanmayn.

33

Proteaz inhibitrleri

Proteaz inhibitrleri
Atazanavir simler: Atazanavir, Reyataz (Trkiyede bulunmamaktadr) Kabul edilen doz: 300 mg (150 mglik iki adet ak ve koyu mavi kapsl) atazanavir, 100 mglik bir adet krem rengi ritonavir kapsl ile birlikte gnde bir kez alnr. Eer ila rejiminde ayn zamanda efavirenz veya nevirapin de varsa, 400 mg (iki adet 200 mg turkuaz rengi kapsl) atazanavir, 100mglik ritonavir kapsl ile birlikte gnde bir kez kullanlr. Kullanm nerileri: Emilimi ykseltmek iin hafif bir attrmalk ile birlikte tketin.

Genel yan etkileri: Bilirbin seviyesinin ykselmesi sebebiyle ciltte tehlikeli olmayan sararma, periferik nropati, ba ars, uykusuzluk, kusma, ishal, karn ars, mide bulants, hazmszlk, dknt, yorgunluk. Az grlen yan etkiler: Karacierin ilevinde bozulma, bbrek ta ve pankreas iltihab. nemli ila etkileimleri: Efavirenz veya tenofovir ile alndnda atazanavir seviyeleri der. Ancak 100 mg ritonavir eklenirse bu etki telafi, edilmi olur. ddl tabletleri atazanavirden en az iki saat nce veya bir saat sonra alnmaldr (Videx EC kapslleri kullanlyor ise buna gerek yoktur). TB ilac rifabutin dozlar %75 drlmelidir. Atazanavir ile birlikte alnyorsa, klaritromisin dozu yarya indirilmelidir. Yine

34

Proteaz inhibitrleri ereksiyon bozukluu iin alnan tedavilerin doz yarya drlmelidir. Sar kantoron ile birlikte kullanmayn. Atazanavir kullanmndan drt saat nce ve sonra herhangi bir anti-asit (mide asidi dzenleyici) kullanmayn. Atazanavir ile birlikte, lansoprazol, omeprazol, rifampisin, fenitoin, karbamazepin ya da simvastatin kullanlmamaldr. Ranitidin gnde bir kez, atazanavir ile arasnda 12 saat olacak ekilde alnmaldr (rnein, atazanavir sabah, raniditin akam alnabilir). Darunavir simler: Darunavir, Prezista (Trkiye de bulunmamaktadr) Kabul edilen doz: 600 mg (iki adet sar 300 mglik tablet) art bir adet 100 mglik krem rengi ritanovir kapsl gnde iki kez birlikte alnr. Kullanm nerileri: Emilimi ykseltmek iin yemekle birlikte alnmaldr. Genel yan etkiler: shal, bulant, dknt, ba ars. Darunavire diren: Dier proteaz inhibitrlerine direnci olan kiilerde kullanlabilmektedir. Ancak, amprenavir/ fosamprenavire diren, darunavirin etkisini azaltabilir. nemli ila etkileimleri: Astemizol; karbamazepin; dihidroergotamin; ergometrin; ergotamin tartrat; hiperisin (St Johns wort);

35

Proteaz inhibitrleri midazolam; fenitoin; pimozid; rifampisin ve simvastatin. ayet metadon, rifabutin, Viagra, Cialis ve Levitra ile birlikte kullanlrsa dikkatli izlem gerektirir. Fosamprenavir simler: Fosamprenavir, Telzir Kabul edilen doz: 700 mglik bir adet pembe tablet, bir adet 100 mglik krem rengi tabletle (ritonavir) birlikte gnde iki kez alnr. Kullanm nerileri: Yemekle ya da tek bana alnabilir. Genel yan etkiler: shal, kandaki ya orannn ykselmesi, bulant, kusma, karn ars, yumuak dklama, dknt, baars, ba dnmesi, yorgunluk, karacier ve pankreas ilevlerinde deiiklik. Az grlen yan etkiler: Kolesterol seviyelerinde deiiklik, Stevens-Johnson Sendromu Fosamprenavir e diren: Ritonavire ve muhtemelen ayn zamanda sakinavir, indinavir ve nelfinavire de dirence sebep olabilir. nemli ila etkileimleri: Viagra, Cialis, Levitra, Zyban, simvastatin. Indinavir simler: Indinavir, Crixivan Kabul edilen doz: 800 mglik (400 mglik iki adet krem rengi kapsl) doz her sekiz saatte bir alnr.

36

Proteaz inhibitrleri Deneysel doz: Ritonavir ile: iki ilatan da 400 mg gnde iki kez. Alternatif olarak, 400 mglik iki adet indinavir kapsl ve 100 mglik ritonavir gnde iki kez ya da iki adet 400 mglik indinavir kapsl ve 200 mglik ritonavir (dier dozlar ila seviyesi izleme almalarnda bir arada kullanlmtr.). Kullanm nerileri: ayet indinavir, ritonavir ile birlikte alnyorsa yemek kstlamas yoktur. Indinavir, ritonavir olmadan alnyorsa, mide boken alnmaldr (her dozdan iki saat nce ve bir saat sonra yemek yemekten kann). Alternatif olarak, yadan fakir, hafif bir attrmalk yiyecekle de tketilebilir. rnein, 30g kahvaltlk gevrek ve 100g ya alnm st veya ekerli kahve ya da ay ile birlikte ya alnm st ve yannda bir adet biskvi veya zerine yadan fakir bir yayma ve her bir dilim iin 15 g reel srlm iki kk dilim tost ekmei gibi. Daha fazla neri iin seeneklerinizi doktorunuzla ya da HIV konusunda uzman bir diyetisyen ile grn. Bbrek ta olumasn nlemek iin gnlk sv tketiminize ek olarak, 1,5 litre su ya da kafeinsiz iecek tketmeniz nerilir. Indinavir, kapsllerin kuru kalmas gerektiinden, kuru yerlerde tutulmaldr. Hap kutularnn iinde, gne kadar saklanmas mmkndr. Genel yan etkiler: Ba ars, ba dnmesi, bulant, kusma, ishal, dknt, bbrek ta, yorgunluk, tad alma hissinde deiiklik, karn ars, uyku bozukluklar, az kurumas, midede gaz, yiyeceklerin bir zorlama ya da bulant olmadan az iine geri gelmesi, ayak

37

Proteaz inhibitrleri trnaklarnda ie doru byme, cilt kurumas ve kas arlar. Az grlen yan etkiler: Diyabet ve karacier bozukluklar. ndinavire diren: Ritonavire diren gelimesine neden olur; sakinavir, nelfinavir ve fosamprenavire de diren gelimesine yol aabilir. nemli ila etkileimleri: ndinavir ile birlikte sar kantoron, terfenadin, astemizol, cisaprid, alprazolam, pimozid, rifampisin, amiodaron, kinidin ve ergot alkaloidleri birlikte kullanlmamaldr. ndinavir aadaki ilalarla birlikte alnyor ise dikkatli izleme ve doz ayarlamas gerekir: rifabutin, ketokonazol, NNRTIlar, Viagra, Cialis, Levitra ve simvastatin. Yksek dozda C vitamini kullanmnn, indinavir in kandaki seviyesini drd gzlenmitir. Lopinavir/ritonavir (Kaletra) simler: Lopinavir/ritonavir, Kaletra Not: Lopinavir sadece ritonavir ile bir arada bulunmaktadr. Kaletra, yumuak jel kapsl ve tablet formu olarak iki ayr ekilde kullanma sunulmutur. Kaletra kullanm nerileri, hangi ekli kullandnza gre deiir. Kabul edilen doz: 400 mg lopinavir art 100 mg ritonavir. Tablet ekli, 200 mg lopinavir ve 50 mg ritonavir ierdiinden, iki adet sar tablet olarak gnde iki kez alnr. Henz

38

Proteaz inhibitrleri onaylanmam olsa da Kaletrann, gnde bir kez drt tablet eklinde kullanlmas da mmkndr. ocuklar: 100 mg lopinavir ve 25 mg ritonavir ieren bir tablet, ocuklarda kullanlmak iin onay almak zeredir. Sv ekli de bulunmaktadr. Kullanm nerileri: Tablet olarak yemekle ya da tek bana alnabilir. Krlmamal, inenmemeli veya ezilmemelidir. Genel yan etkiler: shal, uykusuzluk, ba ars, bulant, kusma, karn ars, dkda anormallik, hazmszlk, midede gaz, dknt, gsz hissetme ve kandaki ya ve eker oranlarnda deiiklik. Az grlen yan etkiler: Bbrek ya da karacier ilevlerinde bozukluk. Lopinavir/ritonavire diren: ndinavir ve ritonavire ve bir miktar da fosamprenavire arpraz diren olabilir. Dier proteaz inhibitrlerine yksek dzeyde diren, lopinavir/ritonavirin etkinliini azaltabilir. nemli ila etkileimleri: eriinde ritonavir bulunduundan, ritonavir ile etkileime giren ilalarn tmnn kullanmndan kanlmaldr (bilgi iin ritonavir ile ilgili blmlere baknz). Efavirenz ve nevirapin, lopinavir/ritonavir seviyelerini drr ve doz ayarlamas nerilir. Sar kantoron ile birlikte kullanlmamaldr. Lopinavir/ritonavir, amiyodaron, bepredil, kinidin, sistemik lidokain, warfarin, kalsiyum

39

Proteaz inhibitrleri kanal blokerleri, Viagra, Cialis, Levitra, Zyban, takrolimus, siklosporin, metadon, rifabutin, rifampicsn, azdan alnan gebelik nleyici ilalar, ketokonazol, itrakonazol ve simvastatin ile kullanldnda izleme ve doz ayarlamas gerekir. Nelfinavir simler: Nelfinavir, Viracept (Trkiyede bulunmamaktadr) Kabul edilen doz: Gnde iki kez be adet 250 mglik mavi tablet veya gnde kez adet 250 mglik tablet. ocuklar: Nelfinavir ocuklarda kulanm iin onaylanmtr. Toz eklinde bulunur. Kullanm nerileri: Emilimi arttrmak iin yemekle birlikte alnmas nerilir. Genel yan etkiler: shal, bulant, midede gaz, dknt ve metabolizmada anormallikler. Az grlen yan etkileri: Sarlk ve diyabet Nelfinavire diren: Sakinavire dirence sebep olabilir ve ritonavir ve indinavire de dirence sebebiyet verebilir. nemli ila etkileimleri: Nelfinavir aadaki ilalarla kullanld takdirde dikkatli izlem ve doz ayarlamas gerekir: azdan kullanlan gebelii nleyici ilalar, rifabutin, metadon, karbamazapin, ffenitoin, Viagra, Cialis, Zyban, Levitra ve baz lipid drc ilalar.

40

Proteaz inhibitrleri Nelfinaviri, terfenadin, rifampisin, astemizol, cisaprid, pimozid, amiodaron, kinidin, midazol, triazolam, simvastatin, ergot alkaloidleri veya sar kantoron ile birlikte kullanmaynz. Ritonavir simler: Ritonavir, Norvir Kabul edilen doz: Dier proteaz inhibitrlerini desteklemek amacyla genelde kk miktarlarda kullanlr (genellikle 100 mg veya 200 mg gnde bir ya da iki kez). Kabul gren dozlar: ritonavir/atazanavir 100/300 mg gnde bir kez; ritonavir/fosamprenavir 100 mg/700mg gnde iki kez; ritonavir/darunavir 100 mg/600 mg gnde iki kez; ritonavir/ lopinavir 100 mg/400 mg gnde iki kez; ritonavir/sakinavir 100 mg/1000 mg gnde iki kez; ritonavir/tipranavir 200 mg/500 mg gnde iki kez. Ritonavir ayn zamanda, tek proteaz inhibitr olarak, gnde iki kez 600 mg (100 mglik 6 adet krem rengi kapsl) eklinde de kullanlmak zere onaylanm bir ilatr. Ancak ok nadiren bu ekilde kullanlmaktadr. Kullanm nerileri: Bulanty nlemek iin yemekle birlikte alnmaldr. Ritonavir kapslleri buzdolabnda bulundurulmaldr. Bununla beraber, bir ay sresince oda scaklnda (25 dereceden dk olmak kouluyla) da saklanabilir. Ritonavirin sv ekli oda scaklnda saklanmaldr. Genel yan etkiler: shal, karn ars, bulant, kusma, gsz hissetme, tad almada

41

Proteaz inhibitrleri anormallik, itah kayb, az evresinde uyuukluk, metabolik anormallikler. Ritonavire diren: ndinavire ve bazen de nelfinavir, sakinavir ve fosamprenavire dirence yol aabilir. nemli ila etkileimleri: Ritonavir, birok ilala etkileime girer. Ritonavir ile birlikte kullanmadan nce her ilac doktorunuza dann (nefes ac spreyler, eczaneden reetesiz alnan ilalar, bitkisel ilalar ve keyif verici ilalar da dahil). Ritonavir, piroksikam, dekstropropoksifen, petidin; amiyodaron, enkainid, flekainid, propafenon, kinidin, bupropiyon (Zyban), astemizol, terfenadin, klozapin, pimozid, alprazolam, klorazepat, diazepam, estazolam, bepridil, cisaprid; fluorazepam, midazolam, triazolam, zolpidem, Viagra, Cialis, Levitra veya sar kantoron ile birlikte kullanlmamaldr. Sakinavir simler: Sakinavir, Invirase (Trkiyede bulunmamaktadr) Kabul edilen doz: ki adet 500mglik (ya da 5 adet 200 mglik sar ve yeil tablet) portakal rengi tablet, 100 mg ritonavir kapsl ile birlikte gnde iki kez alnr. ocuklar: Sakinavirin ocuklarda kullanm onaylanmamtr. Kullanm nerileri: Emilimi arttrmak iin yemekle birlikte 2 saat ierisinde alnmaldr.

42

Proteaz inhibitrleri Genel yan etkiler: Yorgunluk, kanszlk, bulant, kusma ve metabolik bozukluklar. Az grlen yan etkiler: Diyabet ve ve StevensJohnson sendromu. Saqunavire diren: Nelfinavir, indinavir ve ritonavire diren anlamna gelebilir. nemli ila etkileimleri: Rifampisin, rifabutin, astemizol, terfenadin, cisaprid veya bitkisel antidepresan sar kantoron ile birlikte kullanlmamaldr. Sakinavir, aadaki ilalarla birlikte kullanlrsa dikkatli izleme ve doz ayarlamas gerekebilir: NNRTIlar, metadon, aritmi nleyiciler, baz antidepresanlar, baz antikonslvanlar (kaslma nleyiciler), baz lipid drc ilalar, dapson, ergotamin, dihidroergotamin, deksametazon, Viagra, Cialis ve Levitra. Sarmsakl rnlerle tketmeyin. Tipranavir simler: Tipranavir, Aptivus (Trkiyede bulunmamaktadr) Kabul edilen doz: ki adet 250 mglik pembe kapsl, 200mg (iki adet 100 mg krem rengi kapsl) ritonavir ile birlikte gnde iki kez. Kullanm nerileri: Yemekle birlikte alnmaldr. Tipranavir kapsller buzdolabnda saklanmaldr; ancak 60 gne kadar 25 derecenin altnda olmak artyla oda scaklnda da saklanabilir.

43

Proteaz inhibitrleri Genel yan etkiler: shal, bulant, kusma, karn ars, midede gaz, yorgunluk, baars, kandaki ya orannda ykselme, karacier ilevlerinde bozukluk ve dknt. Az grlen yan etkiler: Diyabet ve bbrek problemleri. Tipranavire diren: Test tp almalar raporlarna gre, tipranavire diren gelime sreci ok yavatr ve u anda kullanlan hibir proteaz inhibitr ile arpraz diren gelitirdiine rastlanmamtr. nemli ila etkileimleri: Rifampicsn, cisaprid pimozid, sertindol, triazolam, ergot trevleri, astemizol, terfenadin, simvastatin, lovastatin, amiyodaron, bepridil, flekainid, propafenon, kinidin ve sar kantoron ile birlikte kullanlmaz. Viagra, Cialis ve Levitra, disulfiram, flutikason, atorvastatin ve metronidazol kullanmnda ekstra dikkat gerekir. Tipranavir ayn zamanda baka ila trleriyle de etkileime girerek bu ilalarn etkinliinde azalmaya yol aabilir. Azdan alnan gebelik nleyici ilalar ve morfin yerine kullanlan metadon bunlara rnek olarak verilebilir. ayet gebe kalmamak iin azdan gebelik nleyici ila alyorsanz bir baka doum kontrol yntemi denemeniz nerilir. ayet ddI EC kullanyorsanz, tipranavir ile en az iki saat arayla kullanmalsnz.

44

Fzyon ve giri inhibitorleri

Fzyon ve giri inhibitorleri

T-20 simler: T-20, enfuvirtid, Fuzeon (Trkiyede bulunmamaktadr) Kabul edilen doz: Gnde iki kez 90 mg (1 ml deri altna zerk). la toz halinden sulandrlarak hazrlanmaldr. Kullanm nerileri: T-20 kullanan kiiler iin geni kapsaml destek salanmaktadr. Dozlar kullanlmadan 24 saat ncesinden hazrlanabilir; bylece, iki dozu birlikte hazrlamak mmkndr. T-20 uyluk, kol, karn blgelerinden zerkedilebilir. Zerk blgesi, her seferinde deitirilirse, ayn blgenin

srekli kullanmndan oluan baz tepkimeler grlmez. Ayrca zerk blgesine masaj yaplmas, zerketme hz ve as da bu tr tepkimelerin gelime riskini azaltr. Genel yan etkiler: Zerk blgesindeki tepkimeler (nadiren tedavinin kesilmesiyle sonulanr), hafif kantl dknt, ciltte kzarma ve ime, ciltte sertleme veya kistler eklinde olabilir; ayrca ishal, bulant, sinzit, cilt problemleri, grip, kulak enfeksiyonu, itah azalmas, anoreksi, endie, kbus grme, huzursuzluk, periferik nropati, konjunktivit, ba dnmesi, burun tkankl, pankreas iltihab, refl, kas ars, grip benzeri hastalklar, gszlk. Sebebi tam olarak anlalmamakla beraber; Proteaz inhibitr kullanan kiilerde meydana gelen karn ars, T-20 kullanclarnda daha seyrek grlr.

45

Fzyon ve giri inhibitorleri Az grlen yan etkiler: Zerk blgesinde apseler ve nefes darl, ate, titreme, deri dknts ve kan basncnda dklk gibi seyrek grlen ar duyarllk tepkimeleri. T-20 ye diren: Viral ykn saptanamaz dzeye inmemesi durumunda T20ye hzla diren geliir. Ancak T-20 ye direnli olan kiiler, kullanma devam ettike buna ramen tedavinin faydasn grebilirler. nemli ila etkileimleri: Belirli bir etkileim kaydedilmemitir. Maraviroc simler: Maraviroc, Celsentri (Trkiyede bulunmamaktadr) Kabul edilen doz: NRTIlardan herhangi biri, raltegravir, tipranavir/ritonavir veya efavirenz ya da nevirapine ile birlikte kullanm durumunda 2 adet 150 mglik (toplam 300 mg) mavi oval hap gnde iki kez, dier tm proteaz inhibitrleri ile birlikte kulanldnda ise 150 mglik bir adet mavi oval hap eklinde kullanlr. Etravirine (Intelence) ile birlikte, 4 adet 150 mglik (toplam 600 mg) mavi oval tablet eklinde kullanlmaldr. Kullanm nerileri: Maraviroc yalnzca HIV in CCR5-tropik trn tayan kiilerde kullanlmaldr. HIVe etkili ilalarnn birok

46

Fzyon ve giri inhibitorleri trn kullanm ve diren gelitirmi herkeste bu tip virus bulunmamaktadr. Kannzda CCR5-tropik HIV bulunup bulunmadn anlamak iin, doktorunuz, ilacnz yazmadan nce size tropizm testi uygulamaldr. Yemekle ya da tek bana kullanlabilir. Genel yan etkiler: Karacier zehirlenmesi, karn ars, ksrk, st solunum yolu enfeksiyonlar, kas ars. Maraviroc direnci: Bu konu halen aratrlmaktadr. HIVe etkili dier ilalarda olduundan daha deiik bir seyir izlemektedir. nemli ila etkileimleri: HIVe etkili baz ilalarla kullanmda doz ayarlamas gerekir (yukardaki doz blmne gz atn). Dier ilalarla etkileim ile ilgili snrl bilgi bulunmaktadr.

47

Entegraz inhibitrleri

Entegraz inhibitrleri
Raltegravir simler: Raltegravir, Isentress (Trkiyede bulunmamaktadr) Doz: Bir adet 400 mg pembe oval tablet, gnde iki kez. Kullanm nerileri: Yemekle ya da tek bana alnabilir. Genel yan etkileri: shal, bulant ve baars. nemli ila etkileimleri: Tipranavir/ritonavir ve atazanavir/ritonavirin kandaki seviyelerini etkileyebilirse de, bu nedenle doz ayarlamas

yaplmas gerekmez. Raltegravir, TB ilac rifampisin ile kullanldnda, gnde iki kez 800 mg eklinde kullanlmaldr.

48

zet

zet
O HIVe etkili ilalar, HIVin baklk sisteminize zarar vermesini nler ve bylece sizi hastalklardan koruyarak yaam srenizi uzatr. O HIVe etkili ilalara en uygun balama zaman kesin olarak bilinmemektedir. Kararlar genellikle CD4 saylarna ve kiide bulunan belirtilere gre alnr. Genel olarak tedavinin, CD4 saylar 350 ve altna indiinde balamas uygun grlmektedir. O HIVe etkili en az ilatan oluan bileimler, kandaki HIV saysn en alt seviyelere drmede en etkili yntemdir. O HIVe etkili ilalarn reete edildii ekliyle alnmas ok nemlidir. Bu sayede hem tedavinin etkisi artacaktr hem de virsn ilalara diren gelitirme riski azalm olacaktr. O HIVe etkili ilalarla ilgili herhangi bir sorun yaadnzda, HIV tedavinizi yrten salk ekibine (doktor, hemire, eczac) bu konudan bahsetmelisiniz. Aldnz dier ilalar (reetesiz ya da reeteli alnan ilalar, bitkisel ilalar ve keyif verici ilalar) da doktorunuza bildirmeyi ihmal etmeyin.

49

Terimler

Terimler
Tedaviye uyum: lalarn gerektii ekilde kullanlmas. Doru zamanda, yemekle ya da tek bana vb gibi. Antiretroviral: HIV gibi retrovirslere etkili olan ila. CD4: Kan dolamnda bulunan ve HIV in tutunabildii beyaz kan hcresi. CD4 hcrelerinin says, baklk sisteminin durumu hakknda kabaca fikir verir. Tan: Hastann tbbi sorunlarnn nedenlerinin tanmlanmas. Hastaln ilerlemesi: Hastaln arlamas, ktlemesi Baklk sistemi: Vcudun hastalklarla ve dzgn almayan hcrelerle mcadele etme mekanizmas. Lipodistrofi: Vcudun ya retme, kullanma ve depolama eklinde bozukluk olmas.

50

Terimler

Frsat enfeksiyon: Baklk sistemi zayf kiilerde ortaya kan zel enfeksiyonlar. la rejimi: la veya tedavi bileimi ve bunlarn alnma ekli. Diren: HIVe etkili ilalarn bir ya da birden fazlasnn etkisine daha az duyarl bir vrs kkeninin ortaya kmas.

Saptanamayan viral yk: Kullanlan viral yk testleri ile tespit edemeyecek kadar az sayda viral yk. Viral yk: Bir rnekteki llen virs miktar. Viral yk genelde HIV tedavisinin etkili olup olmadna bakmak iin kullanlr.

51

NAM, toplum temelli ve ngilterede yerlemi bir HIV organizasyonudur. Biz, tp, aratrma ve sosyal hizmet alanlarnda uzmanlam kiilerle ve HIV den kiisel olarak etkilenen insanlarla yakn bir iliki iinde almaktayz. HIV ile yaayan kiiler ve bu konuda alan profesyoneller iin, HIV ile ilgili Web tabanl ve basl ingilizce belgeler hazrlamaktayz. Bu materyal, telif hakk NAMye ait olan orijinal bir yayn temel almaktadr. evirinin doruluundan ve blgesel zelliklere uyumundan NAM sorumlu deildir.

ngilizce konuan bir kurulu olmamz nedeniyle, Trke iletiime geemediimiz iin zgnz. www.aidsmap.com adl sitemizde, dnya apndaki hizmetlerimize ilikin bir veritaban bulunmaktadr. Size yakn bir salk kuruluuna veya baka bir kurulua ulamak iin bu veritabann kullanabilirsiniz. Sitemizde dier evrilmi dkmanlar da okuyabilir ya da indirebilirsiniz.

Her yl NAM binlerce kiiye cretsiz bilgi salamaktadr. Yaamsal neme sahip bu ii srdrebilmek iin, sizin gibi cmert insanlarn desteine gerek duyuyoruz. Siz de bir fark yaratabilirsiniz. Ltfen www.aidsmap.com/donate adresini ziyaret ederek bata bulunun. UK kaytl ba numaras 1011220

www.aidsmap.com
NAM Lincoln House 1 Brixton Road London SW9 6DE UK Phone: +44 (0) 20 7840 0050 Fax: +44 (0) 20 7735 5351 Website: www.aidsmap.com Email: info@nam.org.uk Copyright NAM 2010 Tm haklar NAMye aittir.

NAM, toplum temelli ve ngilterede yerlemi bir HIV organizasyonudur. Biz, tp, aratrma ve sosyal hizmet alanlarnda uzmanlam kiilerle ve HIV den kiisel olarak etkilenen insanlarla yakn bir iliki iinde almaktayz.