Chng 1: VT CHT V THC Saturday, 14 June 2008

1. Tn ti ca th gii v s thng nht ca th gii

1.1. Tn ti ca th gii l tin ca s thng nht ca th gii Vn tn ti v khng tn ti c t ra ngay t trong trit hc c i phng ng v phng Ty. Trong vic nhn thc th gii, vn u tin ny sinh vi t duy trit hc l: Th gii quanh ta c thc hay ch l sn phm thun ty ca t duy con ngi? Th gii c tn ti hay khng? V vn m nhn thc trit hc phi i ti l quan nim v s tn ti ca th gii. Khng tha nhn s tn ti ca th gii th khng th ni ti vic nhn thc th gii. Ch ngha duy vt hiu s tn ti ca th gii nh mt chnh th m bn cht ca n l vt cht. Cn cc nh duy tm tm ngun gc v bn cht ca tn ti ci tinh thn, cho rng ch th gii tinh thn mi l tn ti. Hghen coi bn cht ca tn ti l ci tinh thn v gii t nhin cng ch l tn ti khc ca nim tuyt i m thi. Ch ngha duy vt bin chng cho rng s tn ti ca th gii l tin cho s thng nht ca n, song s thng nht ca th gii khng phi s tn ti ca n. S khc nhau cn bn gia ch ngha duy vt v ch ngha duy tm khng phi vic tha nhn hay khng tha nhn tnh thng nht ca th gii, m ch ch ngha duy vt cho rng c s ca s thng nht ca th gii l tnh vt cht ca n. Quan im ny th hin tnh nht nguyn duy vt trit , da trn s tng kt nhng thnh tu nhn loi t c trong hot ng thc tin, trong trit hc cng nh trong khoa hc. 1.2. Tnh thng nht vt cht ca th gii C 2 khuynh hng c bn v vn ny: - Ch ngha duy tm coi tinh thn, thc c trc, quyt nh vt cht nn tnh thng nht ca th gii l thc, cc lc lng tinh thn siu nhin. - Ch ngha duy vt coi vt cht c trc, thc c sau, thc l s phn nh ca th gii vt cht nn s thng nht ca th gii l tnh vt cht. Bng s pht trin lu di ca trit hc v s pht trin khoa hc, ch ngha duy vt bin chng chng minh rng th gii xung quanh chng ta d a dng v phong ph n u th bn cht ca n vn l vt cht, th gii thng nht tnh vt cht. Bi v: Th nht, ch c mt th gii duy nht v thng nht, l th gii vt cht tn ti khch quan, c trc v c lp vi thc con ngi. Th hai, mi b phn ca th gii vt cht u c mi lin h thng nht vi nhau, biu hin ch chng u l nhng dng c th ca vt cht, do vt cht sinh ra v cng chu s chi phi ca nhng quy lut khch quan, ph bin ca th gii vt cht. Th ba, th gii vt cht tn ti vnh vin, v hn v v tn, khng c sinh ra v khng t mt i; chng lun bin i, chuyn ha ln nhau, l ngun gc, nguyn nhn v kt qu ca nhau.

2. Vt cht v cc hnh thc tn ti ca vt cht

2.1. nh ngha phm tr vt cht Vt cht vi tnh cch l mt phm tr trit hc ra i trong trit hc Hy Lp c

i. Ngay t u, xung quanh phm tr ny din ra cuc u tranh khng khoan nhng gia ch ngha duy vt v ch ngha duy tm. Nhng phm tr vt cht c hiu rt khc nhau, ph thuc vo s pht trin ca hot ng nhn thc v thc tin trong tng thi k lch s ca nhn loi. 2.1.1. Quan im duy tm Coi thc th ca th gii, c s ca mi tn ti l mt bn nguyn tinh thn no , c th l ch ca Thng , l nim tuyt i hoc l do thc ca ch th quyt nh. 2.1.2. Quan nim duy vt Coi vt cht l thc th, c s u tin, bt bin ca tt c cc s vt, hin tng tn ti trong th gii khch quan. - Quan nim duy vt c i v vt cht mang tnh trc quan, cm tnh, th hin s ng nht vt cht vi cc dng c th ca n, tc l nhng s vt c th, coi l c s u tin ca mi tn ti nh: t, nc, la, khng kh, apyrn... nh cao trong quan nim vt cht c i l thuyt nguyn t ca Lxip v mcrit, tha nhn thc th ca th gii l nguyn t. Mc d cn nhiu hn ch, nhng thuyt nguyn t c i l mt bc pht trin mi ca ch ngha duy vt trn con ng hnh thnh phm tr vt cht, to c s trit hc cho nhn thc khoa hc sau ny. Tuy nhin, mi ch l nhng phng on gi nh. - T cui th k XVI v c bit l trong th k XVII - XVIII: Vic coi nguyn t l nhng phn t vt cht nh nht, khng th phn chia c, tch ri vn ng, khng gian v thi gian vn l mt quan nim ph bin. Chnh Galil, cc, Bcn, Hpx... khng nh v pht trin quan nim ny. - Sang th k XIX, cc nh trit hc v khoa hc t nhin do khng hiu php bin chng duy vt vn ng nht vt cht vi nguyn t, hoc vi mt thuc tnh ph bin ca cc vt th l khi lng. - Cui th k XIX - u th k XX, trong vt l hc hin i xut hin nhng pht minh quan trng em li cho con ngi nhng hiu bit mi, su sc v cu trc ca th gii vt cht. Nm 1895, Rnghen pht hin ra tia X Nm 1896, Bccren pht hin ra hin tng phng x. Nm 1897, Tmxn pht hin ra in t. Nm 1901, Kaufman pht hin ra rng trong qu trnh vn ng, khi lng ca in t thay i khi vn tc ca n thay i. Nhng pht minh chng minh rng s ng nht vt cht vi nhng dng c th ca vt cht, vi nhng thuc tnh ca vt cht nh quan nim duy vt trc Mc khng cn ph hp na v tr thnh cn c ch ngha duy tm li dng chng li ch ngha duy vt. H cho rng "vt cht tiu tan", v ton b nn tng ca ch ngha duy vt b sp hon ton. Cuc khng hong ca vt l hc xut hin. Lnin phn tch tnh hnh phc tp y v ch r: Nhng pht minh c gi tr to ln ca vt l hc cn i khng h bc b ch ngha duy vt m ch bc b quan nim cho rng gii t nhin l c tn cng v mt cu trc, rng nguyn t hay khi lng l

gii hn cui cng, bt bin ca gii t nhin. Lnin ch ra rng, khng phi "vt cht tiu tan" mt, m ch c gii hn hiu bit ca con ngi v vt cht l tiu tan. Trn c s phn tch mt cch su sc cuc khng hong ca vt l hc v ph phn nhng quan nim duy tm, siu hnh v phm tr vt cht, Lnin a ra mt nh ngha hon chnh v phm tr vt cht m cho n nay cc khoa hc hin i vn tha nhn. 2.1.3. nh ngha vt cht ca Lnin "Vt cht l mt phm tr trit hc dng ch thc ti khch quan c em li cho con ngi trong cm gic, c cm gic ca chng ta chp li, chp li, phn nh v tn ti khng l thuc vo cm gic". - Theo Lnin, phm tr vt cht l mt phm tr rng n cng cc, rng nht m cho n nay, thc ra nhn thc lun vn cha vt qua c nn khng th nh ngha vt cht bng phng php thng thng, em quy n v mt vt th, mt thuc tnh hoc vo mt phm tr rng ln hn c. V vy, Lnin s dng phng php mi nh ngha vt cht l em i lp vt cht vi thc v xc nh n l ci m khi tc ng ln gic quan ca chng ta th gy nn cm gic. Trc tin, cn phi phn bit vt cht vi t cch l mt phm tr trit hc vi cc quan nim ca khoa hc t nhin v cu to v nhng thuc tnh c th ca cc dng vt cht. Vt cht vi t cch l mt phm tr trit hc ch vt cht ni chung, v hn, v tn, khng sinh ra, khng mt i. - Trong nh ngha, Lnin ch r khi vt cht i lp vi thc trong nhn thc lun th ci quan trng nht nhn bit n chnh l thuc tnh khch quan. "Vt cht l thc ti khch quan c em li cho con ngi trong cm gic.. .v tn ti khng l thuc vo cm gic". Nh vy, nh ngha vt cht ca Lnin bao gm nhng ni dung c bn sau: 1. Vt cht c trc, thc c sau; vt cht l ci tn ti khch quan bn ngoi thc v khng ph thuc vo thc. 2. Vt cht l ngun gc khch quan ca cm gic, thc; ci gy nn cm gic con ngi khi trc tip hoc gin tip tc ng ln gic quan con ngi. 3. Cm gic, thc chng qua ch l s phn nh ca vt cht. thc con ngi l s phn nh thc ti khch quan, ngha l con ngi c kh nng nhn thc c th gii. - nh ngha vt cht ca Lnin bao qut c hai mt vn c bn ca trit hc trn lp trng duy vt bin chng, tha nhn trong nhn thc lun th vt cht l tnh th nht, v con ngi c th nhn thc c th gii vt cht. Nh vy, nh ngha vt cht ca Lnin bc b thuyt khng th bit, khc phc c tnh cht siu hnh, trc quan trong cc quan nim v vt cht. - nh ngha vt cht ca Lnin cn chng li cc quan im duy tm v vt cht, to c s l lun khc phc quan im duy tm v i sng x hi - nh ngha vt cht ca Lnin cn c vai tr nh hng cho s pht trin ca nhn thc khoa hc. 2.2. Vt cht v vn ng. a. Vn ng l g? ngghen vit:"Vn ng hiu theo ngha chung nht, tc c hiu l mt phng thc tn ti ca vt cht, l mt thuc tnh c hu ca vt cht, th bao gm tt c mi s thay

i v mi qu trnh din ra trong v tr, k t s thay i v tr n gin cho n t duy". Theo quan im ca trit hc macxit, vn ng hiu theo ngha chung nht, l s bin i ni chung. b. Vn ng l phng thc tn ti ca vt cht. Ngha l vt cht tn ti bng cch vn ng, thng qua vn ng m biu hin s tn ti ca mnh. Khng th c vt cht m khng c vn ng v ngc li. Theo quan im duy vt bin chng, vn ng ca vt cht l t thn vn ng; bi v tt c cc dng vt cht u l mt kt cu vt cht bao gm cc yu t, cc mt, cc qu trnh lin h, tc ng qua li vi nhau. Chnh s tc ng dn n s bin i ni chung, tc l vn ng. Quan im ny i lp vi quan im duy tm, siu hnh v vn ng i tm ngun gc ca vn ng thn linh hoc ch th nhn thc. Vn ng l hnh thc tn ti ca vt cht nn cc dng vt cht c nhn thc thng qua s vn ng ca chng. Vn ng l mt thuc tnh c hu ca vt cht nn n khng do ai sng to ra v cng khng th tiu dit c. Nguyn l ny c chng minh bng nh lut bo ton v chuyn ho nng lng. c. Cc hnh thc vn ng c bn ca vt cht. Da vo thnh tu ca khoa hc t nhin v trit hc, ln u tin ngghen phn loi thnh 5 hnh thc vn ng c bn ca vt cht l: - Vn ng c hc. - Vn ng vt l. - Vn ng ho hc. - Vn ng sinh hc. - Vn ng x hi. Nhng hnh thc vn ng trn quan h vi nhau theo nhng nguyn tc nht nh: Th nht, gia cc hnh thc vn ng c s khc nhau v cht, biu hin nhng trnh pht trin ca cc kt cu vt cht. Th hai, cc hnh thc vn ng cao xut hin trn c s cc hnh thc vn ng thp, bao hm trong n tt c cc hnh thc vn ng thp hn. Th ba, mi s vt c th gn lin vi nhiu hnh thc vn ng khc nhau, nhng bao gi cng c c trng bng mt hnh thc vn ng c bn. Bng s phn loi cc hnh thc vn ng, ngghen t c s cho vic phn loi cc khoa hc, cho khuynh hng phn ngnh v hp ngnh ca cc khoa hc. ng thi cn chng li mt khuynh hng sai lm trong nhn thc l quy hnh thc vn ng cao vo hnh thc vn ng thp hn. d. Vn ng v ng im. Theo ngghen, "ng im tng i ca cc vt th... l iu kin ch yu ca s phn ho ca vt cht". l s n nh, l s bo ton tnh quy nh ca cc s vt, hin tng. Theo quan im duy vt bin chng, vn ng l tuyt i, cn ng im l tng i, tm thi, th hin cc im sau: - Vt th ch ng im trong mt quan h nht nh.

- Vt th ch ng im trong mt hnh thc vn ng trong mt lc no , ch khng phi vi mi hnh thc vn ng trong cng mt lc. - ng im l biu hin trng thi vn ng trong thng bng, n nh tng i. - Vn ng c bit c xu hng hnh thnh s vt, hin tng n nh no ; cn vn ng ni chung th lm cho tt c khng ngng bin i. 2.3. Khng gian v thi gian - Khng gian l hnh thc tn ti ca vt cht, biu hin nhng thuc tnh nh cng tn ti v tch bit, c kt cu v qung tnh - Thi gian l hnh thc tn ti ca vt cht bao gm nhng thuc tnh nh: lu ca s bin i, trnh t xut hin v mt i ca cc s vt, cc trng thi khc nhau trong th gii vt cht - Khng gian v thi gian tn ti trong s lin h thng nht vi nhau v u l hnh thc c bn ca vt cht ang vn ng. Quan im ny i lp vi quan im duy tm, siu hnh tch ri khng gian v thi gian vi vt cht ang vn ng. V d: Niutn coi khng gian, thi gian l tuyt i, khng bin i. Khng gian nh ci hp trng rng khng l c th xp vo, ly ra cc s vt; thi gian nh di bng c tri ra mt cch u n. Nhng pht minh trong ton hc v vt l hc bc b quan im trn. Hnh hc phi clt ca Lbasepxki, Riman; thuyt tng i ca Anhxtanh chng minh rng khng gian v thi gian c s bin i cng vi s vn ng ca vt cht. Khi vt th vn ng vi tc gn bng tc nh sng th kch thc ca n rt ngn li, thi gian tri chm i. Nh vy, khng gian v thi gian c nhng tnh cht sau: 1. Tnh khch quan: V vt cht l thc ti khch quan nn khng gian v thi gian l nhng hnh thc tn ti ca n cng tn ti khch quan. iu ph nhn quan im ca ch ngha duy tm coi khng gian, thi gian ch l sn phm ca thc con ngi. 2. Tnh ba chiu ca khng gian v tnh mt chiu ca thi gian. 3. Tnh vnh cu v v tn

3. Ngun gc, bn cht v kt cu ca thc

3.1. Ngun gc ca thc a. Ngun gc t nhin Da trn nhng thnh tu ca khoa hc t nhin nht l sinh l hc thn kinh, ch ngha duy vt bin chng khng nh rng thc l thuc tnh ca mt dng vt cht sng c t chc cao l b c con ngi. B c con ngi hin i l sn phm ca qu trnh tin ho lu di v mt sinh vt - x hi v c cu to rt phc tp, gm khong 14 - 15 t t bo thn kinh. Cc t bo ny to nn nhiu mi lin h nhm thu nhn, x l, dn truyn v iu khin ton b hot ng ca c th trong quan h vi th gii bn ngoi thng qua cc phn x c iu kin v khng iu kin. Hot ng thc con ngi din ra trn c s hot ng sinh l thn kinh ca b c ngi. S ph thuc ca thc vo hot ng ca b c th hin ch khi b c b

tn thng th hot ng thc s b ri lon. thc l chc nng ca b c ngi, l hnh nh tinh thn phn nh th gii khch quan; nhng thc khng din ra u khc ngoi hot ng sinh l thn kinh ca b c ngi. Ngc li, ch ngha duy tm tch ri thc ra khi hot ng ca b c, thn b ho hin tng tm l, thc. Cn ch ngha duy vt tm thng li ng nht vt cht vi thc. Tuy nhin, nu ch c b c ngi m khng c s tc ng ca th gii bn ngoi b c phn nh li tc ng th cng khng th c thc. Phn nh l thuc tnh chung, ph bin ca mi i tng vt cht. Phn nh l nng lc gi li, ti hin li ca h thng vt cht ny nhng c im ca h thng vt cht khc. Trong qu trnh pht trin lu di ca th gii vt cht, thuc tnh phn nh ca vt cht cng pht trin t thp n cao vi nhiu hnh thc khc nhau. - Phn nh vt l: L hnh thc phn nh n gin nht gii v sinh, th hin qua cc qu trnh bin i c, l, ho. - Phn nh sinh hc trong gii hu sinh cng c nhiu hnh thc khc nhau ng vi mi trnh pht trin ca th gii sinh vt: + Tnh kch thch: Th hin thc vt, ng vt bc thp, c s chn lc trc nhng tc ng ca mi trng. + Tnh cm ng: Th hin ng vt bc cao c h thn kinh, xut hin do nhng tc ng t bn ngoi ln c th ng vt v c th phn ng li. N hon thin hn tnh kch thch, c thc hin trn c s cc qu trnh thn kinh iu khin mi lin h gia c th vi mi trng thng qua c ch phn x khng iu kin. + Tm l ng vt: L hnh thc cao nht trong gii ng vt gn lin vi cc qu trnh hnh thnh cc phn x c iu kin, thng qua cc cm gic, tri gic, biu tng ng vt c h thn kinh trung ng. - Phn nh thc: Gn lin vi qu trnh chuyn ho t vn thnh ngi. l hnh thc phn nh mi, c trng ca mt dng vt cht c t chc cao nht l b c con ngi. Nh vy, s phn nh th gii khch quan vo b c con ngi l ngun gc t nhin ca thc. b. Ngun gc x hi thc c th ra i, nhng ngun gc t nhin l rt cn thit nhng cha . iu kin quyt nh cho s ra i ca thc l ngun gc x hi, th hin vai tr ca lao ng, ngn ng v cc quan h x hi. - Lao ng em li cho con ngi dng i thng ng, gii phng 2 tay. iu ny cng vi ch n c tht thc s c ngha quyt nh i vi qu trnh chuyn ho t vn thnh ngi, t tm l ng vt thnh thc. Vic ch to ra cng c lao ng c ngha to ln l con ngi c thc v mc ch ca hot ng bin i th gii. - Trong qu trnh lao ng, con ngi tc ng vo cc i tng hin thc, lm chng bc l nhng c tnh v quy lut vn ng ca mnh qua nhng hin tng nht nh. Nhng hin tng tc ng vo b c con ngi gy nn nhng cm gic, tri gic, biu tng. Nhng qu trnh hnh thnh thc khng phi l do tc ng thun ty

t nhin ca th gii khch quan vo b c con ngi, m ch yu l do hot ng lao ng ch ng ca con ngi ci to th gii khch quan nn thc bao gi cng l thc ca con ngi hot ng x hi. Qu trnh lao ng ca con ngi tc ng vo th gii lm cho thc khng ngng pht trin, m rng hiu bit ca con ngi v nhng thuc tnh mi ca s vt. T , nng lc t duy tru tng ca con ngi dn dn hnh thnh v pht trin. - Lao ng ngay t u lin kt con ngi li vi nhau trong mi lin h tt yu, khch quan. Mi lin h khng ngng c cng c v pht trin n mc lm ny sinh h mt nhu cu "cn thit phi ni vi nhau mt ci g ", tc l phng tin vt cht biu t s vt v cc quan h ca chng. l ngn ng. Ngn ng l h thng tn hiu vt cht mang ni dung thc. Theo Mc, ngn ng l ci v vt cht ca t duy, l hin thc trc tip ca t tng; khng c ngn ng th con ngi khng th c thc. Nh vy, ngun gc trc tip v quan trng nht quyt nh s ra i v pht trin ca thc l lao ng, l thc tin x hi. thc l s phn nh hin thc khch quan vo trong b c con ngi thng qua lao ng, ngn ng v cc quan h x hi. thc l sn phm x hi, l mt hin tng x hi. 3.2. Bn cht ca thc - thc l s phn nh hin thc khch quan vo trong b c con ngi, l hnh nh ch quan ca th gii khch quan. Tuy nhin, khng phi c th gii khch quan tc ng vo b c ngi l t nhin tr thnh thc. Ngc li, thc l s phn nh nng ng, sng to v th gii, do nhu cu ca vic con ngi ci bin gii t nhin quyt nh v c thc hin thng qua hot ng lao ng. V vy, thc ... l ci vt cht c em chuyn vo trong u c con ngi v c ci bin i trong . Tnh sng to ca thc c th hin ra rt phong ph. Trn c s nhng ci c, thc c th to ra tri thc mi v s vt, c th tng tng ra nhng ci khng c trong thc t. thc c th tin on, d bo v tng lai, c th to ra nhng o tng, huyn thoi, nhng gi thuyt, l thuyt khoa hc ht sc tru tng v c tnh khi qut cao. Tuy nhin, sng to ca thc l sng to ca phn nh, bi v thc bao gi cng ch l s phn nh tn ti. - thc l sn phm lch s ca s pht trin x hi nn v bn cht l c tnh x hi. 3.3. Kt cu ca thc thc l mt hin tng tm l - x hi c kt cu rt phc tp bao gm nhiu thnh t khc nhau c quan h vi nhau. C th chia cu trc ca thc theo hai chiu: a. Theo chiu ngang: Bao gm cc yu t nh tri thc, tnh cm, nim tin, l tr, ch ..., trong tri thc l yu t c bn, ct li. b. Theo chiu dc: Bao gm cc yu t nh t thc, tim thc, v thc. 4. Vai tr tc dng ca thc. ngha phng php lun ca mi quan h gia vt cht v thc. Khi tha nhn vt cht tn ti bn ngoi v c lp vi thc, quyt nh thc

th s nhn thc th gii khng th xut pht t thc con ngi, m phi xut pht t th gii khch quan. Trong hot ng thc tin phi tn trng v hnh ng theo cc quy lut khch quan. Lnin nhiu ln nhn mnh rng khng c ly mun ch quan ca mnh lm chnh sch, ly ch p t cho thc t v nh vy s mc phi bnh ch quan duy ch. Tuy nhin, ch ngha duy vt ng thi vch r s tc ng tr li v cng to ln ca thc i vi vt cht thng qua hot ng thc tin ca con ngi. Quan h gia vt cht v thc l quan h hai chiu. Khng thy iu s ri vo quan nim duy vt tm thng v bnh bo th, tr tr trong nhn thc v hnh ng. Ni ti vai tr ca thc thc cht l ni ti vai tr ca con ngi, v thc t n khng trc tip thay i c g trong hin thc c. Do , mun thc hin t tng phi s dng lc lng thc tin. Ngha l con ngi mun thc hin quy lut khch quan th phi nhn thc, vn dng ng n nhng quy lut , phi c ch v phng php t chc hnh ng. Vai tr ca thc l ch ch o hot ng ca con ngi, c th quyt nh lm cho con ngi hnh ng ng hay sai, thnh cng hay tht bi trn c s nhng iu kin khch quan nht nh. Do , con ngi cng phn nh y , chnh xc th gii khch quan th cng ci to th gii c hiu qu. V vy, phi pht huy tnh nng ng, sng to ca thc, pht huy vai tr nhn t con ngi tc ng, ci to th gii khch quan. Trc i hi ng ton quc ln th VI, chng ta phm sai lm trong vic xc nh mc tiu v bc i v xy dng c s vt cht - k thut, ci to XHCN v qun l kinh t, nng vi mun xo b ngay nn kinh t nhiu thnh phn, vi phm nhiu quy lut khch quan. Cng lnh i hi VII ch r:"ng phm sai lm ch quan duy ch, vi phm quy lut khch quan". T rt ra bi hc quan trng l: "Mi ng li, ch trng ca ng phi xut pht t thc t, tn trng quy lut khch quan"
loi ngi phi thch nghi vi mi trng sng ca mnh, nhng con ngi khng thch nghi vi th gii bn ngoi mt cch th ng, m lun lun tm cch bin i th gii theo nhng yu cu cuc sng ca mnh. Mun vy, con ngi phi hiu th gii xung quanh cng nh v chnh bn thn con ngi. Th gii quanh ta l g? N bt u t u v c kt thc hay khng? Sc mnh no chi phi s tn ti v bin i ca n? Con ngi l g, n c sinh ra nh th no, quan h ca n vi bn ngoi ra sao? N c th bit g v lm g vi th gii ? V sao c ngi tt k xu? Cuc sng ca con ngi c ngha g, cht l cn hay ht, nu ht th sao v nu cn th u?... Nhng cu hi nh vy lun c t ra mc khc nhau i vi con ngi t thi nguyn thy cho n ngy nay v c mai sau. Nh vy, s khch quan cng mang trong n s tn ti thch nghi gia t nhin, x hi, khng gian v thi gian. c tnh ca t duy con ngi l mun bit tn cng, hon ton y , nhng tri thc m con ngi v c loi ngi c c lun lun c hn, trong khi th gii th v hn. Phi chng l mu cht ca s tranh lun mi m khng i n nht qun, buc con ngi phi tin vo mt ci g , vt cht hay tinh thn? Qu trnh tm ti gii p nhng cu hi nh trn hnh thnh con ngi -nhng quan nim nht

nh, trong nhng yu t v c tin, nim vui, cm xc, tr tu, tri thc... ha quyn vi nhau trong mt khi thng nht. Tri thc l c s trc tip cho s hnh thnh th gii quan, song, tri thc ch gia nhp vo th gii quan khi tr thnh nim tin ca con ngi qua s th nghim lu di trong cuc sng ca n. S hnh thnh c tin l do m c v mt ci ngun, cn s hnh thnh l tng l trnh pht trin cao ca tr tu nhn nhn v th gii quan. Ton b nhng quan nim v th gii, v v tr ca con ngi trong th gii , v chnh bn thn.'v cuc sng (sng v cht) ca con ngi v loi ngi hp thnh th gii quan ca mt con ngi, mt cng ng ngi trong mi thi i nht nh. Nh vy, th gii quan bao hm ngun gc con ngi, mi quan h ca con ngi, tc l nhn sinh quan v ton b nhng quan nim v cuc sng ca con ngi, loi ngi sinh ra con ngi. Tin vo ngun gc pht sinh ra con ngi t c tin l phng php cm nhn th gii rt c trng ca logic h thng n gin, c t "t duy nguyn thy", l hnh thi biu hin mt cch tp trung v khi qut th gii quan ca h thng logic tnh cm, c t khi con ngi xut hin. Trong nhng cu chuyn xa kia vit li v ngun gc loi ngi cha ng nhng yu t tri thc v xc cm, logic v l tr s khai, hin thc v m c, ci c tht v vn chng... ha quyn vo nhau, din t th gii quan bng h thng ngn ng dn gian cho c mt cng ng ngi, mt dn tc: Tr tu ca con ngi ngy cng tin b cng vi s pht trin ngy cng a dng, phong ph v phc tp ca hot ng thc tin, tnh tch cc ca t duy con ngi t bc chuyn bin mang tnh cch mng khoa hc nh xut hin cc cng c thc nghim ni di tm vi ca gic quan vo nhn thc th gii. Con ngi bc u c thc v mnh nh mt thc th tch khi t nhin, t duy con ngi hng s "phn t" (ting Hy Lp: reflxio ngha l suy ngm, nh gi) vo chnh hot ng ca bn thn mnh, t mt phng thc mi ca t duy nhn thc th gii c hnh thnh - t duy trit hc. Khc vi thn hc, huyn thoi, vn chng, trit hc din t th gii quan ca con ngi di dng xy dng khi nim, h thng cc phm tr, tin . Cc quy lut, h thng m hnh vn ng ca trit hc ng vai tr nh nhng bc thang gi tr trong qu trnh nhn thc th gii. Trong thn hc, yu t c tin l biu tng ng vai tr ch o; cn trong trit hc th t duy, l lun l yu t ch o. Vi ngha nh vy, trit hc c xem nh l nh phu thut trong qu trnh khm ph th gii, l hc thuyt v s khm ph , l th gii quan. ng nhin, th gii quan c hnh thnh t ton b tri thc v kinh nghim sng ca con ngi v x hi loi ngi, song, bn thn n phi chp nhn mt tin l s "khoanh vng" ca t duy l mt gii hn khoa hc xc nh con ngi v v tr. Tri thc do cc khoa hc c th a li l c s trc tip cho s hnh thnh nhng quan nim nht nh v tng mt, tng b phn ca th gii theo tri thc trit hc. Vi nhng phng thc t duy c th ca mnh, trit hc to nn h thng l lun bao gm nhng quan im chung nht v th gii theo mt tin hay nh mt chnh th, trong c con ngi v mi quan h ca n vi th gii chung quanh cng nh th gii chung quanh vi con ngi v con ngi vi con ngi. Nh vy, trit hc l nhn thc c tnh ht nhn l lun ca th gii quan, l h thng cc quan im l lun chung nht v th gii v v v tr ca con ngi trong th gii . C ngha l, trit he l th gii quan v nhn sinh quan ca con ngi khi xem xt th gii v loi ngi trong mi quan h gia thc v vt cht, gia con ngi vi con ngi trong t nhin v x hi. Tr li: tr li cu hi ny chng ta cn lm sng t 3 lun im sau:

Th nht: Vt cht quyt nh n thc nh th no? c th hiu r tm quan trng ca vt cht chng ta cn xt vai tr ca vt cht trong ngun ra i ca thc. + theo ngun gc t nhin: * B c con ngi: Ch ngha duy vt bin chng khng nh thc l thuc tnh ca cc dng vt cht sng c t chc cao l b c con ngi. Do b c con ngi l c quan vt cht ca thc, thc ch l chc nng ca b c, ch xut hin khi c b c con ngoi. * Thuc tnh phn nh: V phn nh l s ti to nhng c im ca 1 h thng vt cht ny 1 h thng vt cht khc trong qu trnh tng tc nn phn nh l thuc tnh chung ph bin ca mi dng vt cht. = > Ngun gc t nhin ca thc u bt ngun t vt cht theo cch ny hay cch khc. + Ngun gc x hi: * LAo ng: l qu trnh con ngi tc ng vo th gii t nhin nhm to ra sn phm phc v con ngi. Lao ng chnh l s vn ng r rng nht, quan trng nhtca ch th.V th c th ni khi qut rng, lao ng to ra thc t tng hc ngun gc c bn ca thc t tng chnh l s phn nh th gii khch quan vo u c con ngi trong qu trnh lao ng. * Ngn ng: V nhu cu giao tip m ngn ng xut hin ngay t bui u lin kt cc thnh vin trong x hi. Ch ngha duy vt bin chng khng nh, ngn ng l h thng tn hiu vt cht mang ni dung ca thc, l ci v ca t duy. ===> Vt cht l ci c trc, l ci bn l hnh thnh quyt nh thc. Th hai: S tc ng tr li ca thc ti vt cht nh th no? V nhng vai tr ht sc to ln ca thc m ch ngha duy tm cho rng thc l ci c trc. Cho n by gi quan im vn cn tn ti trong t duy ca khng t ngi trong x hi. Nhng cc nh trit hc duy vt khng nh: vt cht tn ti khch quan v thc l s phn nh s tn ti vo trong b c con ngi mt cch nng ng sng to. thc l ch quan ca th gii khch quan. Chng ta hy xt 1 v d nho nh v "tri to" ca ngi Vit Nam, v "tri to" ca ngi M( apple). ng th, l 2 cch gi khc nhau nhng chng ta u bit rng " tri to" v " apple" l mt m thi. Vy nguyn nhn l v sao? n gin l v ngn ng( 1 thuc tnh ca thc) ca 2 nc khc nhau nn c cch gi khc nhau. V chng tao khng bao gi dnh hng t k tranh lun xem u mi l cch gi ng. thc gip con ngi nhn thc c th gii khch quan, phn bit nh gi c vt cht tn tai nh th no? Tnh sng to( 1 thuc tnh ca thc) gip con ngi trn c s nhng ci c trc to ra nhng tri thc mi v s vt, c th tng tng ra nhng ci khng c trong hin thc, c th tin on d bo tng lai.Chng ta khng th to ra 1 chic my bay, mt chic xe......nu nh trong b c ca chng ta khng c s sng to( hay chnh l khng c thc). Chnh s sng to gip con ngi to ra 1 b phn khng nh vt cht trong th gii ny. n y chng ta hiu l do ti sao nhng nh theo ch ngha duuy tm li lm tng " thc mi l ci c trc..". L-nin cng tng ni rng: "Cc nh trit hc theo ch ngha duy tm, h khng sai, ch l h cha nhn thc ng vn m thi". Th ba: ngha phng php lun v mi quan h gia vt cht v thc Ch ngha duy vt bin chng khng nh: Vt cht c trc, thc c sau, vt cht l ngun gc ca

 thc, quyt nh thc, song thc c th tac ng tr li vt cht thng qua hot ng thc tin ca con ngi , v vy con ngi phi tn trng khch quan ng thi pht huy tnh nng ng ch quan ca mnh. - Tn trng khch quan l tn trng tnh khch quan ca vt cht, ca cc quy lut t nhin v x hi, mun lm c iu th con ngi trong hot ng nhn thc v thc tin phi xut pht t thc t khch quan, ly thc t khch quan lm cn c cho hot ng ca mnh. LNin cng tng ni:" Nu ch xut pht t mun ch quan, nu laays ch p t cho thc t, ly o tng thay cho hin thc th s mc phi bnh ch quan duy ch," - thc c th tc ng tr li vt cht th con ngi phi pht huy tnh nng ng ch quan, tc l pht huy vai tr tch cc ca thc. Bn thn thc t n khng thay i c g trong hin thc. thc mun tc ng tr li hin thc phi bng lc lng vt cht, phi c con ngi thc hin trong thc tin. vai tr ca thc l ch trang b cho con ngi nhng tri thc v bn cht quy lut khch quan. Trn c s con ngi xc nh ng n mc tiu v d ra phng hng ph hp. V vy phi pht huy tnh nng ng sng to ca thc, pht huy nhn t con ngi ci to th gii khch quan. Trn thc t c rtt nhiu quc gia trong c Vit Nam tm ra con ng i cho mnh t l lun trn. Chnh s nhn thc ng n v mi lin h gia vt cht v thc m ng v nh nc ta c hng i ng n.Hin nay tn ch ca CSVN l :"Mi ng li ch trng ca ng phi xut pht t thc t, tn trng k lut khch quan."