Ali Blbl - OTTOMAN Medya IT Manager A teknolojisi ve getirdikleri? A teknolojisi i hayatmz nasl etkiliyor?

Bilgisayar alar sayesinde i performansn nasl arttrabiliriz? 1 . Giri Her gn kullanlan bir a : Telefon A Telefon a sayesinde ok ksa mesafelerden dnyann her yerine iletiim kurmak mmkndr. Bilgisayar Alar da bir anlamda bu teknolojinin geliimi olarak grlebilir. 2. Temel Kavramlar 2.1. A ( Network ) Nedir? A, paylam amacyla iki ya da daha fazla cihazn bir araya getirilmesiyle oluturulan bir yapdr. Yzlerce i istasyonu veya kiisel bilgisayardan oluabilecei gibi, iki bilgisayarn birbirine balanmasyla da elde edilebilir. 2.2. Bir Ala(networkle) Amalananlar Kaynak paylam :Donanm, yazlm, veri paylam, Yksek Gvenilirlik :nemli dosyalarn birka makinada yedeklenmesi, Harcanacak Paradan Tasaruf :PC'lerin her geen gn daha cazip hale gelen fiat/performans oran, leklenebilirlik :Daha fazla ilemci eklenerek sistem performansnn artmas, letiim :alanlarn kendi aralarnda ve dnya ile kurduklar bir iletiim ortam olmas, Bilgi :Gazetelerden tartma gruplarna, e-posta'dan elektronik ticarete, video-konferans, WWW, ftp (dosya transferi), elence gibi birok ortama internet araclyla ulalabilmesi ve bilgi toplanmasnn salanmasdr. 2.3. Paylam Temelde her a paylam iindir. Alar, cihazlarn (yazc, disk, teyp vs) uygulamalarn ve bilginin paylamn olanakl klar. Hem kiilerin hem de alma grubunun (work group) etkinliini arttr. Yazlm ve donanm maliyetlerini drr. rn gelitirme maliyetini azaltr. Dezavantaj olarak performans dkl olabilir. Uygulama Programlarnn Paylam Paylalacak programlar server(sunucu) zerinde olan bir a diski zerinde kurulabilir. lgili dosya paylalabilir, okunabilir veya altrlabilir ama silinemez olarak belirlenir ve kullanma alr. Kullanclar sisteme balanr(login) ve sonrasnda diske eriir, uygulamalar

altrabilirler. Bu ekilde programlarn kurulma ve bakm ilemleri kolaylar. A lisans ile yazlm maliyeti der. Satn alnan programlar a lisans ile ok daha ucuza ml edilebilir. Dkman Paylam Ayn dosyaya veya dosyalarn farkl blgelerine farkl kullanclar tarafndan deiik haklarla iletiim salanabilir. Bunun iin karmak - gelimi yazlmlar kullanlmaldr. Paylalan dokmandaki deiiklik btn kullanclara yansr. 2.4. A eitleri Alar drt ana snfta toplayabiliriz : 2.4.1. Yerel Alar Bina veya ofis ii gibi snrl alanlar dahilinde kurulurlar. Dier a tiplerine gre daha hzl alrlar. Bnyelerinde bilgisayarlar, yazclar, iziciler, CD-ROM srcler ve dier evre arabirimleri yer alr. Gnmzde pek ok irketin gnlk ilemleri yerel bilgisayar alaryla yrtlmektedir. 2.4.2. Kamps Alar Adn birden fazla binay bir a ile birletiren ilk organizasyonlar olan niversitelerden alyor. Birbirine yakn olan binalar arasnda bilgi ve kaynak paylamn salarlar. Yeralt ve yerst kablolar kullanlarak kurulurlar. Deiik birimler arasnda (r:\ tasarm ve retim) arasnda bilgi transferi gereken byk irketlerin hemen hepsinde bulunurlar. 2.4.3. Ulusal Alar Tm lkeye yaylm olan organizasyonlarn birimleri arasnda veri iletiimini salarlar. Blgeleri, ehirleri, eyaletleri ve tm lkeyi kapsayabilirler. Bykehir alan alar (MAN), ya da geni alan alar (WAN) adlar da kullanlr. Bir iletiim alt yapsn gerektirirler. Bu alt yap da telekomnikasyon irketleri tarafndan ( TT , AT&T vs. ) salanr. 2.4.4. Uluslararas Alar Veri iletiim ihtiyac lke snrlarn amaya baladnda devreye girerler. letiim, okyanuslar aan kablolar araclyla salanabilecei gibi uydular da kullanlabilir. zel bir takm cihazlar (ynlendirici -oklayc vs) kullanlr. Deiik fiyat-performans seenekleri mevcuttur. WAN (Wide Area Networks) genel adyla anlrlar. 2.5. Veri Transfer ( letim ) Hz Bir an iletim kapasitesini lmek iin gelitirilmi matematiksel bir modeldir. Birim olarak "bps" (bit per second - birim zamanda iletilen bit says) kullanlr. Yerel alarn iletim hzlar geen yllara kadar 1-100 Mbps(Megabit per second)

arasnda deiirken, artk gigabit teknolojiler sayesinde 1000 Mbps ve st hzlar kullanlmaya balanmtr. 3. A Topolojileri 3.1. Bus Topolojisi Tm bilgisayarlar ve dier a gereleri tek bir fiziksel ortam zerinde sralanrlar. En ucuz a teknolojilerinden biridir. Hatann yerinin belirlenmesi zor olmaktadr. Hata yerini belirlemek iin tm cihazlarn tek tek sklp taklmalar gerekir. 3.2. Yldz ( Star ) Topolojisi Bu topolojide tm cihazlar tek bir merkezi noktaya balanrlar. Telefon alar da bu topolojiyle kurulmulardr. Cihazlar arasnda iletiimi salayan cihazlar kullanlan sisteme gre deiir. Bizim sistemimizde "hub" ve "switch" cihazlar kullanlmaktadr. Yeni kurulan sistemde "hub" larn yerini "switch" adl akll cihazlar alacaktr. Arzal cihazlarn tespiti bu yapda daha kolay olmaktadr. "Hub" veya "switch" denilen kutulardaki yanan klara bakarak hangi makinann balant sorunu olduu daha kolay anlalabilir. 3.3. Tree Topolojisi Hiyerarik bir yapnn sz konusu olduu bir yapdr. 3.4. Ring Topolojisi Tm cihazlar a oluturan ve halka eklinde dolaan bir kabloya baldrlar. 4. Kablolama Ve Balantlar 4.1. Koaksiyel Kablo 1950'lerde AT&T Bell Laboratuarlar'nda gelitirilmitir. Elektriksel sinyalleri, dardan gelen etkilere kar korur. Kablo, merkezinde bir iletken ve referans potansiyelini tayan bir d korumadan oluan silindirik bir yapdr. Mainframe terminal balantlarnda, kablolu televizyon ve ethernet alarnda kullanlr. 4.1.1. Koaksiyel Kablo Tipleri ki eit coaxial kablo vardr:10Base2 ve 10Base5. Bu adlandrmada 10 rakam kablonun 10Mbps olduunu belirtir:Base kelimesi bilgi iletiminin Baseboard eklinde yani dijital ve bidirectional olduunu belirtir.Bu tr bilgi iletim yolunda zayflayan dijital sinyallerin glendirilmesi iin repeater ad verilen cihazlar kullanlr.2 rakam maksimum kablo uzunluunun 185 m olduunu 5 rakam maksimum kablo uzunluunun 500m olduunu belirtir.10Base5 kablo eidi 10base2 kablo eidine

gre ap daha byktr ve kurulmas daha zordur.10Base5 kablo network kartlarna AUI denilen bir arayzle balanr. 10Base2 kablo eidi, network kartlarna balantda BNC T ad verilen bir arayz kullanlr.Coaxial kablo eiti temel olarak Bus network yapsnda kullanlr. 4.1.2. Koaksiyel Kablo Konnektorleri Koaksiyel kabloyu a cihazna balamada kullanlrlar. En yaygn olarak kullanlan BNC (Bayone-Neill-Concelman) tipi konnektr olarak bilinir. T tipi ve sonlandrc tipte BNC konnektrleri de vardr. T tipi olanlar 10BASE2 alarnda her bir cihaz aa balamada kullanlrlar. Sonlandrclar ise iinde diren bulunan BNC tip konnektrlerdir. 4.2. Korumasz ift Bkml ( UTP ) Kablo UTP, telefon kablolarna benzeyen, kurulmas kolay ve dk maliyetli bir kablodur. Bkml yap elektriksel sinyallerin birbirleri zerindeki etkileri ntrletirir. UTP kablolar a cihazlarna, RJ-45 ad verilen ve telefon balantlarnda kullanlan RJ-11'e ok benzeyen konnektrlerle balanrlar. UTP, ARCnet, Token Ring ve Ethernet alarnda kullanlmaktadr 4.2.1. UTP Kablo Kategorileri Twisted-pair kablo eitide UTP ve STP olarak ikiye ayrlr.STP, UTP ye gre elektromagnetik etkilere kar daha dayankldr ve bu nedenle tercih edilir.ok eitli veri iletim hzlarn destekleyebilirler.En yaygn kullanlan eidi Catagory5 kablodur ve 100 Mbps hzn desteklemesi nedeniyle tercih edilirler.Network kartlarna Rj 45 ad verilen ara yzlerle balanrlar.Rj 45 telefon kablolarnda kullanlan Rj 41 lere benzerler fakat daha byktrler.Rj 41 lerde bir ift tel kullanlrken Rj 45 lerde 4 ift tel kullanlr. Mbps, saniyede iletilen veri bitini belirtir. 8 bit veri 1 byte veriye eittir.UTP kablo 5 tipte olabilir: Category1:Telefon iletiiminde kullanlan kablodur.Sadece sesin aktarmnda kullanlabilinir. Category2: Veri iletim hz 4Mbps. 4 ift telden oluur. Category3: Veri iletim hz 16 Mbps. 4 ift telden oluur fakat 3 ifti kullanlr.zellikle TokenRing network topolojisinde yaygn olarak kullanlr. Category4: Veri iletim hz 20 Mbps. Category5 : Veri iletim hz 100 Mbps. Ethernet topolojisinde kullanlan en yaygn kablo eididir. Veri iletim hz bana den maliyet olduka ucuzdur. Category 5 kablosu, CAT5 olarak da bilinir, bugn bir ok networkde kullanlan standart haline gelmi bir eittir. CAT5 kablosu telefon kablosuna ok benzer ama zellikleri ok farkldr. Telefon kablosu (CAT1) Ethernet networkde

kullanlamaz.CAT5 100 Mbps kadar bir hz destekler. Networkde hub kullanacaksanz CAT5 kablosuna ihtiyacnz olacaktr. Category 5 kablo yaklak 100 m lik bir mesafe iin kullanlabilir. Bu byklkten daha uzun mesafeler iin verinin btnln korumak amacyla repeater kullanlmaldr. Bu kablolarn elektromagnetik dalga kaynaklarndan uzak bir ekilde kurulmas gerekir.Category 5e, CAT5e bu tr kablolarn en son standarddr.CAT5e, 1000 Mbps (1 Gig) lk bir hz destekler 4.2.2. UTP Konnektrleri RJ-45 sadece tek bir ynde taklabilen plastik bir konnektrdr. zerinde sekiz adet kablonun taklabilecei ular vardr. Konnektr,kablonun ucuna zel birtakm aralar kullanlarak taklr. RJ (Registered Jack) kablonun standartlara uygun olduunu gsterir. En ok kullanlan standart : 10BASET 4.3. Fiber Optik Kablo Fiber optik, a kablolama teknolojilerinde gelinen en ileri aamadr. ok byk miktardaki bilgiyi yksek hzlarda tamada kullanlr. Tek bir fiber optik kablo zerinden bilgisayar verilerini, ses, grnt ve telefon konumalarn iletmek mmkn. Fiber optik kablolar dardan gelen elektriksel etkilere kar ok toleransldrlar. Koaksiyel kabloda olduu gibi fiber optik kabloda da PVC veya teflon bir d koruma vardr. Bu korumann hemen altnda kabloyu glendirmek iin "kevlar" tipinde fiber kullanlr. Bunun iinde de merkezi koruyan plastik bir kaplama mevcuttur. Kablonun merkezindeyse cam ve plastik fiber yapsnda silindirik bir madde bulunur. Bilgiler bu yapnn iinden k huzmeleri halinde iletilir. 4.4. A Arabirim Kartlar Bilgisayarlar ve dier cihazlar aa balamada kullanlrlar. Her bir arabirim kartnn baka bir kartla ayn olmayan fiziksel bir adresi vardr. (48 bit) r:\\ 00-A0-24-A7-43-93 ou a arabirim kartnda boot PROM takmaya olanak tanyan bir soket bulunur. Bu PROM, al srasnda iletim sisteminin a zerinden(sunucudan) yklenmesini salar. Bu sayede sabit diski olmayan bilgisayarlarn da aa balanmas mmkn olur. Bu genellikle novell sistemlerinde kullanlan bir methoddur. rnek :\ Ethernet Kartlar - Kampste a arabirim kart olarak ethernet kartlar kullanlmaktadr : 5. NT Lablarda Kullanlan Network Alt Yaps Labarotuarlarn byk ounluunda 24 PC (NT Workstation kurulu) ve bir adet NT Server(Sunucu) bulunmaktadr. Bu makinalar UTP kablolarla ilk nce "patch panel" kutularna, oradan da "hub" veya "switch"e balanmaktadr.

Patch Paneller kullanlarak etiketleme yaplmakta ve bylece hangi makinelerin "switch" veya "hub"in hangi ksmna(port) balants olduu kolaylkla anlalmaktadr Hub veya switch'deki her balant noktasna "port" denir. Server'lar 100Mbit'lik portlara balyken, client'lar 10 Mbit'lik portlara baldr. Server'larn daha yksek hzlarda balanmas sistemin hzl olmasn salamaktadr.