TORNALAMA ve TORNA TEZGAHININ TANIMI Kendi ekseni etrafnda dnmekte olan metal bir i paras zerinden dorusal hareket

eden bir kesici takm yardmyla tala kaldrma ilemine Tornalama bu iin yapld tezgha ise Torna Tezgh denir. TORNA TEZGAHI ETLER Torna tezghlar yaptklar ilere gre snflandrlrlar. Balca torna tezgh eitleri unlardr; 1- niversal Torna Tezgh Aada ekilde grlen bu tr torna tezgahlarnda pek ok tornalama ilemi (Aln tornalama, d ap tornalama, delik delme, kesme, kanal ama, metrik ve withvorth di ama, talama, rayba ve klavuz ekme, dili ama vb.) yaplr. 2- Dik Torna Tezgh Aada ekilde grnen bu tr torna tezgahlar zellikle byk apl ve ar i paralarnn tornalanmasnda kullanlr. Tezgh mili dey konumdadr. Byle dnme sonucu meydana gelecek olumsuzluklarn tezgh milini etkilemesi ortadan kaldrlmtr. 3- Revolver Torna Tezgh Aada ekilde grlen bu tr torna tezghlarnda zellikle ubuk eklinde ve ok sayda seri olarak retilmesi gereken paralar imal edilir. Genellikle i paralar ayna yerine penslerle balanrlar. Bunun iin pens aynas ad verilen zel aynalar kullanlr. parasnn sklp balanmas tezgh mili durdurulmadan yaplr. Kesici takmlar revolver ad verilen altgen dner aparata balanrlar. Bu dner aparata kenar says kadar kesici takm balanr. Revolver aparat yatay konumda olabildi gibi dikey konumda da olabilir. Bu aparatn dndrlmesi elle yapld iin bu tr torna tezghlarna yar otomatik (Semi Automatic) torna tezghlar da denilir. Ayrca tezgahn arabas zerine de gang tipi kesiler de balanarak kanal ama, kesme, profil tornalama ve pah krma ilemleri yaplabilir. 4- Otomat Torna Tezghlar Aadaki ekilde grlen bu tr torna tezghlarna otomat ya da kam torna tezghlar ad verilir. Gnmz CNC torna tezghlarnn kam versiyonlar da denilebilir. Bu tr tezghlar alma sistemi olarak revolver torna tezghlarna benzerler. Aralarndaki en nemli farkllklar bu tr tezghlarda her trl hareketin (i paras srme, i parasnn zlmesi/balanmas, kesici takmlarn deitirilmesi ve tala kaldrma ilemleri) zel olarak tasarlanm ve imal edilmi olan kamlar yardmyla yaplmasdr. Tezghta kullanlacak kamlar ilgili operasyona gre kam tasarmclar tarafnda izilir ve izilen bu ekle gre kamlar imal edilir. mal edilen bu kamlar tezghn ana mili zerindeki yerlerine taklrlar. 5- Hava (ap) Tornas Byk apl ancak fazla ar olmayan i paralarnn tornalanmas iin kullanlrlar. Tornalama ap ok byk olduu iin tezgh fener mili ksm ve gvde ksm olarak 2 ayr blmdedir. Byk aplarn

tornalanabilmesi iin ayna hizasnda atlye zemini kazlr ve byk apl i parasnn evirme apn kurtarabilmesi salanr. Bylece i parasnn yar ksm atlye zeminine alm olan ukurda dner. Bu tr tezghlarn tornalama aplar byk olmasna ramen tornalama boylar fazla uzun olmaz . 6- Ar Torna Tezghlar Aada ekilde grlen bu tr torna tezgahlar boylar uzun ve normale gre byk apl i paralarnn tornalanmasnda kullanlrlar. 7- Svama Torna Tezgh Alminyum malzemelerden mutfak aletlerinin svama yntemiyle imal edilmesinde kullanlan torna tezghlardr. Gemite yaygn olarak kullanlmalarna karn gnmzde yava yava poplerliklerini yitirmektedirler. 8- Masa Tipi Torna Tezgh Kk i paralarnn tornalanmasnda kullanlan tezghtr. Tezgh boyutlar kk olduu iin masa zerine monte edilerek kullanlr. Bu nedenle de masa tipi torna tezgh olarak isimlendirilir. Genellikle kk apl, kk boyutlu ve vuruntusuz i paralarnn imalatnda kullanlr. 9- Kam Tornas Kam milleri, motorlarn giri ve k sbaplarna kumanda ederler. te bu kam millerini imal etmek iin kam torna tezgahlar kullanlr. Kam torna tezgahnda tala, torna kalemleri ile kaldrlr. eitli kam profilleri ve deiik ilemleri sonraya braklmadan bu tr tezgahlarda ilemek mmkndr. zerine ok sayda kesici takm balanabilir. Siper ve kopya mastarnn erileri tarafndan kumanda edilir. Her torna kalemi otomatik olarak tornalama iine gre paraya uzaklap yaklamak suretiyle hareket eder. Birka ara yatak kullanlrsa kam millerinin eilmesi nlenmi olur. Bu tornalarda sadece kam milleri ilendiinden fener milinin yaps basit yaplm ve hzlar sabittir. 10-Kopya Tornas Belirli profildeki ok sayda i parasnn zde olarak imal edilmesi iin kopya torna tezgahlar kullanlr. Bu tezgahlara, nceden hazrlanan profile uygun mastarlar (ablonlar)hazrlanr. Bu mastarlar zerinde gezen takip ucu, farkl oranlarda profilin eklini kesici takma hidrolik g ile iletilir. Bylece i parasnn profili ok ksa zamanda ilenmi olur. Kopya tornalarnda dzenli ve gl ilerlemeyi salamak ve sonsuz ayar imkann elde etmek ancak hidrolik elemanlarla salanmaktadr. ok karmak profilli i paralarnn seri ve hassas olarak imalat mmkndr. 11- Srt Alma Tornas Bu tr torna tezgahlarnda srt tornalamas sayesinde zellikle freze aklarnda gerekli kesme as elde edilir. Srt alnm diler usulne gre bilenirse kesici azlarn biimleri deimez. Freze aklarna eksantrik olarak boluk as vermek iin kullanlan modl ve profil freze aklarnn srt bu tornalarda boaltlarak boluk as verilir. yi dnlm nemli bir tertibat yardm ile kalem, kesme annda paraya dzgn olarak ilerler ve geriye hareket eder. kKsme esnasndaki ileri hareket, di boluu sonunda nihayete erer. Bundan sonra yay kuvveti ile kalem ilk konumuna gelmek zere geriye itilir.

TORNA TEZGAHI KISIMLARI

TORNA TEZGHININ KISIMLARI niversal bir torna tezghnn balca ksmlar yukardaki ekilde grlmektedir. Bunlardan en nemlileri ve grevleri unlardr; 1- Gvde ve Kaytlar Genellikle dkme demirden yaplr ve tezghn dier ksmlarn zerinde tar. Baz tr torna tezghlarnda uygun yerleri tezgha ait takm dolab olarak kullanlr. Kaytlar takmlarn zerinde tayan kalemlii zerinde tayan araba ve gezer puntay zerinde tar. Bu elemanlarn tezgh mili ekseni dorultusunda salkl olarak hareket etmelerini salar. Bu ksmlar sertletirilmi ve talanmlardr. Kaytlar zerinde hareket eden ksmlara kzak ad verilir. 2- Fener Mili ve Hz Kutusu parasnn baland torna aynasn zerinde tayan ve ana motordan ald dnme hareketiyle i parasn dndren ksmdr. Bu blmde tezghn devir saysnn ayarlanmasna yarayan dili arklar gurubunun oluturduu Hz Kutusu da bulunur

3- Araba Kesici takmlarn bal bulunduu sport ve kalemlii zerinde tar. Bunlarn kaytlar zerinde tezgh mili ekseni dorultusunda hareket etmesini salar. Hareketi manuel olarak verilebildii gibi otomatik olarak da yaptrlabilir. Ayrca zerinde manuel evirme kolu, otomatik ilerleme kollar, vida amak iin kullanlan kavrama makas ile soutma sistemi musluu bulunur. 4- lerleme Hz Kutusu ekilde de grld gibi torna tezgh ana miline ve tala miline eitli dnme hzlar vermeye yarar. Hz kutusu iinde hz ayarn salayan dililer bulunur. Kutu zerindeki kollar abaklar zerinde gsterilen konumlara getirilerek kesici takma uygun ilerleme hzlar verilir.Baz tezgahlarda devir says ayarlar da bu blmde bulunan kollar yardmyla ayarlanr. Devir ve ilerleme deitirme ilemleri kesinlikle tezgah mili durdurulduktan sonra yaplmaldr. 5- Tala Mili ve Ana Mili Tala Mili, zerinde kama kanallar olan ve otomatik ilerlemeler iin kullanlan mildir. Ana Mili, zerinde kare ya da trapez vida olan kalem vida ama ilemlerinde arabaya otomatik hareketi veren mildir. 6- Tabla (Enine Hareket Mekanizmas) Kesici takmn i paras eksenine dik olarak hareket etmesini salayan sistemdir. Hareket manuel olarak yaplabildii gibi otomatik olarak da yaplabilir. 7- Suport (Siper) Torna tezgahnda zerinde kalemlii tayan sistemdir. Tabla zerine yerletirilmi olup istenilen alarda (saa ya da sola) dndrlerek konik tornalama ilemleri iin (Suportu evirerek konik tornalama) kullanlr. 8- Kalemlik Torna kalemlerinin dorudan doruya ya da kater aracl ile balanlarak kullanlmasna yarayan ksmdr. Genellikle kare eklinde olup ayn anda 4 kalem balanabilir. Baz tezghlarda seri takm deitirici (Quick Tool Changer) trnde olanlar da vardr.Bu tr kalemliklerde bir kesici takm balanr. Birden fazla takm kullanlmas gerektiinde takm says kadar kalemlie ihtiya olur. Ayrca bu tr kalemliklerde kesicilerin punta yksekliklerinin ayarlanmas herhangi bir altlk malzemesine ihtiya olmadan seri ve hassas olarak yaplr. 9- Gezer Punta Uzun i paralarnn alndan desteklenmeleri iin kullanlan dner puntay zerinde tar. Kaytlar zerinde istenilen konuma manuel olarak hareket ettirilir ve daha sonra tespit vidas ile sabitlenir. Ayrca konik tornalama (Puntay kaydrarak konik tornalama) rayba ekme, klavuz ekme ve pafta ekme ilemlerinde de kullanlr.

10- Tala TablasTornalama esnasnda kan talalarn ve kesme svsnn dkld ksmdr. Talalarn ve svnn etraf kirletmemesi iin kullanlr. zerinde bulunan szge sayesinde dklen kesme svs alt ksmnda bulunan kesme svs deposunda toplanr ve filtre edildikten sonra devirdaim pompas yardmyla tekrar kesme blgesine gnderilir. 11- Soutma Deposu Tornalama esnasnda kullanlan kesme svlarnn topland, depoland ve filtre edildikten sisteme tekrar pompaland blmdr. ksm kademeli olarak blmelerden oluur. Bylece depoya geri dnen sv dinlendirilerek pompa blmne gnderilir. Ama svnn pompaya gnderilmeden nce tad maddelerin keltilerek temizlenmesini salamaktr. TORNA TEZGAHI KESC TAKIMLARI BMLERNE GRE KESC TAKIMLAR Sa ve Sol Yan Torna Kalemleri Sa kaba tala kalemi; Kesici takmn ucunu ileri doru tuttuumuzda kesici az sol tarafa bakar. Tornalama esnasnda ise i parasnn sa tarafndan tornalama yapt iin sa yan kalem ad verilir. Sa yan kaba tornalama ilemlerinde kullanlr. Sol kaba tala kalemi; Kesici takmn ucunu ileri doru tuttuumuzda kesici az sa tarafa bakar. Tornalama esnasnda ise i parasnn sol tarafndan tornalama yapt iin sol yan kalem ad verilir. Sol yan kaba tornalama ilemlerinde kullanlr. Sa ve sol kaba tala kalemlerine benzemekle beraber torna tezghnda ilem yaparken son tala verme ileminde (ince tala) ilemlerinde kullanlr.

Aln Tornalama Kalemi Aln tornalama ileminde kullanlan kalemlerdir. Sa yan kalemlerin kullanlmasyla da ayn ilem yaplabilir.

Kanal Kalemi paralarnn zerlerine eitli geniliklerde kanal ama ilemlerinde kullanlr. U profilleri kanal tiplerine gre bilenir. Vida Kalemi paralarnn zerlerine deiik tip vida amada kullanlr. Alacak tipe gre ya kalem seilir ya da ucu bilenir. Metrik vida ekerken u as 60, whitworth vida ekerken u as 55 olan kalemlerle ilem yaplr. Kare vida kaleminde u ekli kare, gen vidalarda gen profilli kalemler kullanlr. Profil Kalemleri Bunlar i ve d profil kalemleri olarak iki gruba ayrlrlar. paralarnn zerinde deiik ekillerde profil oluturmak iin d profil kalemleri, i paralarnn i ksmlarna profil oluturmak iin i profil kalemi kullanlr. lenecek Malzeme Cinsine ve lemlere Gre Torna Kalemi Seimi Tornada yaplacak ie gre her ynyle uygun bir kalem seimi, tornalama ileminin kusursuz yaplabilmesi bakmndan ok nemlidir. Bir iin yapm iin uygun olmayan bir kalemle ie balama hem iin doru ilenmesini engeller hem de iin yapm sresini uzatr ve ileme maliyetini arttrr. Bu yzden bir ie uygun kalem seerken; - Kalem seiminde kesme hz, ilerleme, devir saysna gre uygun kalem seimi yaplmaldr. - Kalemin ilenecek malzemenin cinsine uygun seilmesi gerekir. rnein 1070 gibi yksek karbonlu bir malzeme yksek kaliteli seri elik kalemle (HSS) dk devirde ilenebilir. Bu ilem fazla miktarda yaplmas sz konusu ise bu kalemle yaplmas uzun zaman alabilir. ok para ilenecekse kalem anma sresi ksalr, maliyet artar. - Bunun yerine sert metal kelemle daha yksek devirde daha ksa zamanda ilenebilir. - lenmesi zor, sertlii yksek olan malzemeler uygun u seilerek sert maden ularla daha yksek kesme hzlarnda ilenebilir. Tornalama ilemlerinde bir kaba tala kalemi, bir yan kalem gibi; bir ince tala kalemi de bir kaba tala kalemi gibi kullanlamaz. Her kalemin bir kesme ekli ve buna bal olarak da bir kullanma amac vardr. Bir i basit bir tornalama ilemi ile bitirilebilirken, bir baka iin zerinde bir ka eit kalemle ilenecek eitli ilemler olabilir. Bu yzden i zerindeki ilemlere uygun kalem seilmesi gerekir. Aadaki deiik profildeki kalemlerin kullanm yerleri gsterilmitir.

Torna Kalemleri ve Alar Yaplacak ilem eidi kalemlerdeki bileme alarn ve durumlarn deitirir. Yaplacak ileme gre uygun alarda ve profillerde bilenmelidirler. Bileme ilemi aadaki alar dikkate alnarak gerekletirilir.