Ebiomedyyuefd 31082011 y

Yznc Yl niversitesi, Eitim Fakltesi Dergisi. Aralk 2011, Cilt:VIII, Say:I, 5886 http://efdergi.yyu.edu.
tr
58
TAVSYE KARARLARI EREVESNDE AVRUPA BRLNN MEDYA OKURYAZARLII ETM VZYONU Yrd. Do. Dr. Adnan ALTUN Abant zzet Baysal niversitesi, Eitim Fakltesi, lkretim Blm, Sosyal Bilgiler Eitim Anabilim Dal aaltun@ibu.edu.tr ZET Bu almann amac Avrupa Birliinin (AB) medya okuryazarl eitimi konusundaki vizyonunu ortaya koymaktr. Bu amaca ulamak iin Birliin medya okuryazarlna ilgi duymaya baladklar tarih olan 2000 ylndan itibaren ortaya koyduklar medya okuryazarl tavsiye kararlar ve sonu bildirgeleri ele alnmtr. Bu dokmanlar ierik analizi yoluyla incelenmi ve ulalan sonular Politika, birlii, Eitim, Kuramsal Temeller ve Aratrma olmak zere be tema altnda sunulmutur. Sonular incelendiinde AB tarafndan medya okuryazarlnn Avrupa Vatandal oluturmann bir arac olarak grld ileri srlebilir. Bu dorultuda da birlik iinde ortak bir medya okuryazarl vizyonun oluturulmas ve bu vizyonun medya ve eitim sektrleri bata olmak zere konuyu ilgilendiren tm alanlara yanstlmas ngrlmektedir. Bu almann zellikle lkemizde medya okuryazarlna ynelik karar mercilerine nemli fikirler verebilecei dnlmektedir. Anahtar Kelimeler: Avrupa Birlii, Medya Okuryazarl Eitimi, Tavsiye Kararlar
58
Yznc Yl niversitesi, Eitim Fakltesi Dergisi. Aralk 2011, Cilt:VIII, Say:I, 5886 http://efdergi.yyu.edu.tr
59
THE EUROPEAN COMMUNITYS THE VISION OF MEDIA LITERACY EDUCATION WITHIN THE FRAME OF THE RECOMMENDATIONS Assistant Professor Adnan ALTUN Abant zzet Baysal University, Faculty of Education, Department of Social Studies Education aaltun@ibu.edu.tr ABSTRACT The purpose of this study is to reveal The European Unions the vision of media literacy education. Therefore, it is examined the recommendations and the conclusions that present by the Union after 2000. The documents are analyzed thought content analysis method and the results are presented under five themes as Politics, Collaboration, Education, Theoretical Foundations, Research. As results, it can be claimed that media literacy is seen as a means of creating the European citizenship by the EU. Accordingly, it is provided for the creation of a common vision on media literacy and the reflection of the vision in all fields, especially on media and education. Consequently, it is considered that this study may be an inspiration to decision-makers on media literacy education in Turkey. Key Words: European Union, Media Literacy Education, Recommendations.
59
60
TAVSYE KARARLARI EREVESNDE AVRUPA BRLNN MEDYA OKURYAZARLII ETM VZYONU
GR Avrupa Birlii (AB) ierisinde yer alan ngiltere, Fransa, Finlandiya ve Almanya gibi lkelerin 20. yzyln ilk yarsna kadar uzanan kkl medya okuryazarl eitimi gelenekleri bulunmaktadr. Buna karn ABnin kurumsal olarak bu konuya ynelik giriimleri 2000 sonrasnda balamtr. lk olarak 23 ve 24 Mart 2000 tarihindeki Lizbon Avrupa Konseyinde daha st dzeyde bir medya okuryazarlnn ABnin daha kapsayc bir toplum olmasna ve zellikle de daha rekabeti bir bilgi ekonomisi konusunda hedeflerine ulamasna nemli derecede katk salayabilecei Devlet ve Hkmet bakanlarnca kararlatrlmtr (EU, 2009). 2000 ylnda balayan bu bilinlenme 2006 sonrasnda yaplan almalarla hz kazanm ve AByi medya okuryazarl eitimi konusunda dnya zerinde nemli bir konuma ykseltmitir. phesiz bunda yukarda sz edilen kkl medya okuryazarl eitimi geleneine sahip lkelerin katklar inkr edilemez. Medya okuryazarl konusunda ABnin atm olduu en nemli adm Medya Okuryazarl Uzman Grubunun (The Media Literacy Expert Group) kurulmu olmasdr. AB Parlemontosu tarafndan medya okuryazarl konusunda bir giriimin balatlmas gerekli grlmesi zerine Komisyon 2006 ylnda Medya Okuryazarl Uzman Grubunu farkl yetenek ve birikime sahip 34 akademisyen ve medya uzmann katlmyla kurmutur. Bu alma grubunun amac medya okuryazarl amalarn ve eilimlerini analiz etmek ve tanmlamak, Avrupa zeminindeki iyi uygulamalara dikkat ekmek, bunlar desteklemek ve konuyla ilgili yeni neriler getirmektir (EU, 2007b: 4). Uzman Grubunun kurulmasyla birlikte AB bnyesinde medya okuryazarl almalar
60
61
hz kazanm ve ksa bir zaman zarfnda iki nemli almaya imza atlmtr. Bunlardan biri Halka Danma (The Public Consultations) adl alma ve dieri de Avrupada Medya Okuryazarl le lgili Gncel Eilim ve Yaklamlar (Study on the Current Trends and Approaches to Media Literacy in Europe) adl almadr. Kamuoyunun nabzn yoklama olarak da grlebilecek Halka Danma balkl alma 2006 ylnn son eyreinde gerekletirilmitir. AB yesi olan 23 lkeden ve bununla birlikte in, Rusya ve ABD gibi devletlerden de gr alnmtr. Bunlardan %26s sivil toplum kurulular, %25i hkmet ve kamu kurulular, %24 sanayi, %18i bireyler ve %7si de eitim sektrnden olumaktadr. Bu alma ile mevcut olas medya okuryazarl yaklamlarn saptanm ve Avrupada ortaya konulan bu eilimlerden hareketle yeni bir medya okuryazarl tanm yaplmtr (EU, 2007a: 2-3). Bu alma bir nevi ihtiya analizi olarak grlebilir. Medya Okuryazarl Uzman Grubunun nclnde gerekletirilen dier nemli alma da Mays 2006da gerekletirilmitir. Avrupada Medya Okuryazarl le lgili Gncel Eilim ve Yaklamlar (EU, 2007c) adn tayan bu alma ABnin medya okuryazarlna bakn ayrntl olarak yanstmakla kalmamakta ayn zamanda medya okuryazarl konusunda gelmi olduu noktay da gstermektedir. Bu almann amac Halkn Katlmnda ortaya kan eilimleri dorulamak ve medya okuryazarl seviyesinin gelimesine ve artmasna yardmc olmak iin Topluluk dzeyinde yrrle konulacak baz ltleri tavsiye etmek iin Avrupada medya okuryazarlnn uygulanmas ile ilgili gncel yaklamlarn bir plann yapmaktr. Bu erevede ncelikle ABnin medya okuryazarl kavramna bak, mevcut eilimleri, eksiklikleri ve gelecee ynelik perspektifleri ortaya konulmutur. Ardndan AB bnyesindeki almalar ve kurumlar hakknda bilgi verilmitir. Son olarak da AB bnyesindeki her lkedeki medya okuryazarl gelimeleri tek tek ele alnmtr. AB bu srete medya okuryazarlna ynelik Daha Gvenli nternet, MEDIA 2007, ECML ve EMECE gibi projelere de imza atmtr.
61
62
Aratrmann Amac: Bu almann amac ABnin 2000 yl sonrasnda medya okuryazarl ile ilgili yaynlad tavsiye karar ya da sonu bildirgesi olarak nitelendirilebilecek dokmanlardan hareketle Birliin medya okuryazarl eitimine ilikin hedeflerini ortaya koymaktr. almann sonularnn medya okuryazarl konusunda gelimelere ak olan lkemize rnek tekil edebilecei dnlmektedir. YNTEM Bu alma tarama modeli olarak planlanmtr. Tarama modeli, gemite ve gnmzde var olan durumu olduu gibi betimlemeyi amalayan bir aratrma yaklamdr (Karasar, 2002). ABnin medya okuryazarl eitimine ilikin hedeflerini ortaya koyan eitli dokmanlar Nvivo 8 programna bavurularak ierik analizi yoluyla incelenmitir. Aratrmann amacn gerekletirmek iin AB bnyesinde 2000 ylndan itibaren ortaya konulan tavsiye kararlar ve yine tavsiye karar olarak nitelendirilebilecek eitli dokmanlar incelenmitir. erik analizinde numaralandrlarak Kaynak-1 (K-1) eklinde ifade edilen bu dokmanlar aada verilmitir:

(K-1) 27 Haziran 2000 tarihli Medya Eitimine Ynelik 1466 sayl Tavsiye Kararlar (EU, 2000) (K-2) 2007 tarihli Tavsiye Kararlar (EU, 2007b) (K-3) 2007 tarihli Avrupa Komisyonunun 833 Sayl ars (EU, 2007c) (K-4) Avrupa Komisyonunun 21 Mays 2008 tarihli Sonu Bildirgesi (EU, 2008a) (K-5) Avrupa Parlamentosunun 16 Aralk 2008 tarihli lke Karar (EU, 2008b) (K-6) Avrupa Komisyonunun 20 Austos 2009 tarihli 6464 sayl Tavsiye Karar (EU, 2009b) (K-7) 2009 tarihli Tavsiye Kararlar (EU, 2009c) (K-8) Avrupa Komisyonunun 27 Kasm 2009 tarihli Sonu Bildirgesi (EU, 2009d)
erik analizi, belirli bir mesajn kapsad, tad enformasyonun ilenmesini temel almaktadr. Yntemin ilk adm betimsel ilemedir. Burada, bireyin ald
62
63
uyaranlarn veya mesaj elerinin zelliklerini ve glerini objektif bir ekilde ortaya koyarak sbjektif ve kaba betimlemeleri amak sz konusudur. Bu adan ierik analizi, iletiimlerim kodlanmas sorunuyla, mesajn bir takm kategorilere blnmesi, belirli kodlama ya da kayt birimleri saptamayla yaplr. Kategoriletirme, tanm gerei, bir btn oluturan eleri belirli kriterlere gre birbirinden farkllatrarak gruplandrmak demektir. Kategorilendirme, mesaj elerinin tek tek ayrt edilmesini ve ardndan belirli gruplara datlmasn gerektirmektedir. erik analizini kategorilendirmede kapal yaklam ve ak yaklam olmak zere iki farkl yaklam vardr. Kapal yaklamda aratrma konusuyla ilgili nceden var olan kategoriler kullanlrken, ak yaklamda kategoriler ierik analizi sonucunda oluturulur. Ksaca kapal yaklamda ierik analizi tmden gelimsel bir yapya sahipken, ak yaklamda tmevarmsal bir nitelik sz konusudur (Bilgin, 2000: 10-11). almada ak yaklama bavurulmu ve ierik analizi sonucunda Kuramsal, Politika, Eitim, birlii ve Aratrma olmak zere be farkl kategori ortaya konulmutur. Kodlama hatalarn nleyebilmek iin bu kategorilerden hareketle ierik analizi tekrar gerekletirilmitir. erik analizi tekniklerinin gvenirlii byk lde kodlama ilemine baldr (Ghiglione, 1978: akt. Bilgin, 2000: 13-14): Bu ise, kodlayclarn ve kodlama kategorilerinin gvenirliiyle ilgilidir. Aratrmada yaplan ierik analizinde kodlaycnn gvenirlii iin ayn kodlaycnn ayn metni farkl zamanlarda ayn ekilde kodlamas tercih edilmitir. lkemizde medya okuryazarl yeni tannmaya baland bir dnemde medya okuryazarl alannda yetimi yeteri kadar uzman olmad iin bu yola bavurulmutur. Yaplan kategorilendirme defa tekrarlanarak yaplan ierik analizinin gvenirlii arttrlmaya allmtr. erik analizi sonular tablolar halinde gsterilmitir. Bu tablolarda kategoriler (Kaynak) K harfi ile ve kodlar da (referans) R harfi ile gsterilmitir.
63
64
BULGULAR VE YORUM ABnin medya okuryazarlna ilikin hedeflerini ortaya koyabilmek iin yukarda belirtilen dokmanlar ierik analizi yaplarak incelenmi ve ulalan bulgular aadaki tabloda genel olarak sunulmutur. Tablo-1: Temalara ilikin veriler Temalarn Oran Temalar Politika birlii Eitim Kuramsal Temeller Aratrma Toplam Kaynak Referans (K) (R) 8 8 7 5 6 8 109 56 60 41 12 278
X
13.6 7 8.6 8.2 2 34.8
erik analizinde ortaya kan temalar, referans saylarna gre yzde olarak grafikte ve kaynak bana den referans says da ortalama olarak tabloda ifade edilmitir. Buna gre ABnin medya okuryazarl konusunda en fazla deindii temann Politika, en az deindii temann da Aratrma olduu grlmektedir. erik analizi sonucunda ortaya kan bu temalara ilikin veriler srasyla aada verilmitir. POLTKA Temasna likin Bulgular ve Yorumlar Politika temas referans says (109) dikkate alndnda %39 ile en yksek deere sahip temadr ve ayrca incelenen 8 kaynan tamamnda da vurgulanmtr. Bu veriler ABnin medya okuryazarl eitimine ynelik ortak bir politik bak sergilemeyi nemsediini gstermektedir. Tablo-2: Politika temasna ilikin veriler
64
65
Alt Temalar Dzenleme ve Denetimler Yeni Teknolojiler Avrupa Vatandal Fikir Birlii Yaamboyu renme erik ve Eriim Kamu Farkndal Giriim ve Projeler Toplam
K 7 7 6 6 6 5 5 5 8
R 12 11 14 11 8 16 14 13 109
X 1.7 1.7 2.6 1.6 1.3 3.2 2.8 2.6 13.6
Tablo-2de de grlebilecei gibi alt temalar kaynak saylar dikkate alnarak sralanmtr. Kaynak ve referans saylarnn neredeyse eit dald bu alt temalarla ilgili detayl aklamalar aada sunulmutur. Dzenleme ve Denetimler: AB medya okuryazarln medya alanndaki dzenleme ve denetim abalar ile ilikilendirmekte; medya dzenlemeleri, zdzenleme1 ve e-dzenleme2 gibi ortak dzenleyici giriimleri medya okuryazarln gelitirmenin bir arac olarak ele almaktadr (K-2, K-3, K-4,K-5, K-6, K-7, K-8). Yine medya okuryazarlnn geliiminin, iletiimin mevcut ve olas davran kodlarna dayanmas gerektii ifade edilmekte (K-2, K-3, K-4, K-5, K-6)ve bu davran kodlarnn medya okuryazarl dzeylerinin llmesinde nitel ve nicel deneysel gstergeler olarak deerlendirilebileceini (K-2) ifade etmektedir. Bu erevede fikri haklar, telif haklarn ve oaltma haklarn da zmlenmesi gereken sorun alanlar olarak ifade etmektedir (K-2). Dzenleme ve Denetim alt temasna ilikin ne kan tavsiye kararlar aada verilmitir:
Olabildiince ilgili tm gruplarla birlikte davran kodlar ve e-dzenleyici ereveler gelitirmek, uygulamak ve ayrca z-dzenleyici giriimleri desteklemek (K-3),
Medya okuryazarl iletiimin mevcut ve olas davran kodlarna dayal olarak gelitirilmesi (K-2),
1 2
Self-regulation: Davranlarmz bilisel olarak pekitirme veya cezalandrma sreci. Co-regulation: ocukluk evresinin ortalarnda ocuun davranlarnn ebeveynle ocuk tarafndan ortaklaa denetlendii geici bir evre.
65
66
Medya
okuryazarlnn
geliimini
deerlendirmeyi
bu
gelimeye
katk
salayacak faktrleri tanmlamay kolaylatracak nitel ve nicel deneysel gstergelerin kesin ve ak olarak ifade edilmesi ve sabitletirilmesi (K-2),
Avrupada eitimsel amalarla grsel iitsel ve oklu ortam retimine ynelik fikri haklar, telif hakk ve oaltma haklar konularna yeni zm yollar aratrlmas (K-2). Yeni Teknolojiler: AB medya okuryazarln yeni teknolojilere ynelik
sorunlarn zmlerinden biri olarak deerlendirmektedir (K-1, K-6). Bu noktada zellikle de yeni teknolojilerin ve yeni medyann sorumlu ve bilinli kullanmn, vatandalarn tehlikelerin farknda olmasn ve konuyla ilgili yasal nlemlere sayg duymalarn vurgulamaktadr (K-5). letiim alt yapsna yaplan yatrmlar krsal blgelerle ehirler arasndaki dijital blnmeyi giderecek, medya okuryazarl da gen yal, kyl kentli, eitimli eitimsiz vatandalar arasndaki dijital blnmeyi giderecektir (K-5, K-6, K-7). Bu noktada farkndalk artrc kampanyalara (K-2, K-4), aratrmalara (K-8) ve bunlarn okullara (K-5) da yansmasna nem verilmektedir. Bu alt temaya ilikin ne kan tavsiye kararlar ise yledir:

Avrupa Parlamentosu, Avrupal politika yapclara ye Devletler ve ehirlerle taralar arasndaki dijital blnmeyi daraltma arsnda bulunmutur (K-5). letiim teknolojilerindeki yeniliklerle ilgili Avrupa dzeyinde medya okuryazarl kampanyalar balatlmal ve vatandalar, farkndalk ve eletirel dnce ile bu yenilikleri kullanmaya tevik edilmeli (K-2).
Yeni
teknolojilerin
uygulanmas
medya
okuryazarl
alannda
yaplan
aratrmalarla birlikte olmaldr. Yeniliin kalitesi buna bal olacaktr (K-8). Okul ara gerelerinin tm rencilerin bilgisayarlara, nternete ve zorunlu eitime eriebilme imknn elde edecek ekilde gelitirilmelidir (K-5). Avrupa Vatandal: Medya okuryazarl medya oulculuunu, bilinli-etkin vatandal, bilgiye eriimi ve paylam, eletirel anlay ve farkndal garanti altna alabildii iin Birlik tarafndan ortak bir Avrupa vatandal oluturmann bir vastas olarak grlmektedir (K-1, K-2, K-4, K-5, K-6, K-8). Bu alt temaya ilikin ne kan tavsiye kararlar da yledir:
66
67
Medya eitimi yeni bilgi teknolojileri ve yaygn eitim alanlarnda olduu gibi vatandalk eitimi alannda da nemli bir yere sahiptir (K-1).
Avrupa Parlamentosu, medya eitimi etkinliklerinin tm vatandalar kuatmas gerektiini ileri srmektedir (K-5) . Yetkili makamlar, zellikle de kamu karna alanlar medya okuryazarl konusunda vatanda katlmn ve vatandalara yetki vermeyi desteklemeli (K-8). Fikir Birlii: 2006 ylnn sonunda ele alnan Halka Danma balkl almada ve 2007 ylnn ikinci yarsnda Komisyon iin gerekletirilen Avrupada Medya Okuryazarl Konusunda Gncel Eilim ve Yaklamlar adl almada Avrupa seviyesinde medya okuryazarl alanndaki gelimeler iin baz engeller olduu fark edilmitir. Bunlar arasnda zellikle ortak vizyonun olmamas, ulusal, blgesel ve yerel giriimlerin Avrupaya zg grnmemesi, Avrupaya zg iletiim alarnn eksiklii, paydalar arasndaki egdmszlk ile uygulamada ve seviyelerde farkllklar yer almaktadr (K-4, K-6, K-7). Medya okuryazarlna ilikin en nemli engel olan egdmszl gidermek iin konu zerinde bir fikir birliinin oluturulmas hedeflenmektedir (K-1, K-2, K-4, K-5, K-6, K-7). Bu alt temaya ilikin dikkat eken tavsiye kararlar ise yledir: Avrupa Konseyi Komisyonun Dijital evrede medya okuryazarlna bir Avrupa yaklam konusundaki mesajn Avrupa grsel-iitsel politikasna ilave edilen bir yap ta olarak grmekte ve seve seve kabul etmektedir (K-4). Buna ynelik yaplacaklar ise yledir:
mkn dhilinde AB ve UNESCO gibi dier uluslararas kurulularla ibirlii ierisinde uluslararas bir medya eitimi ofisi oluturulmas araclyla btncl bir Avrupa yaklam gelitirilmelidir (K-1).
Farkl ulusal ve Avrupal grsel-iitsel ve iletiim dzenleme otoritelerinin olarak iletiim a kurmalar tevik edilmeli (K-2).
Medya okuryazarlnn llmesine ynelik geni lekli ve uzun sreli aratrmann acil bir ihtiya olduu fark edilmitir (K-6). Komisyonun ye Devletler arasnda iyi uygulamalarn analizi ve paylamn desteklemesi, ye Devletlere yardmc olmak amacyla aralar gelitirmesi ve Avrupa btnnde medya okuryazarl dzeylerini lmesi (K-7).
67
68
Medyann bamszln ve ye Devletlerin medya endstrisindeki iyi uygulamalar ve standartlarn gelitirilmesiyle ilgili farkl yaklamlar iin olas birka zmden ikisini z-dzenleme ve e-dzenleme oluturmaktadr (K-7). Yaam Boyu renme: AB medya okuryazarln yaam boyu renme politikalarnn bir paras olarak grmektedir (K-1, K-2,K-4, K-5, K-6, K-7). Bu alt temaya ilikin rnek tavsiye kararlar unlardr:
Medya eitimi hem bugnn hem de gelecein yetikinlerini hedeflemelidir Bu manada yaam boyu renme kavramnn bir paras olarak medya eitiminin gelimesi ve bu noktada eitim sisteminin oynayabilecei roln fark edilmesi hayati neme sahiptir (K-1).
Avrupa Konseyi, ye Devletleri medya okuryazarln yaam boyu renme stratejileri erevesinde desteklemeye ve eitimin bu bak asndan retim uzmanlar arasnda akrandan renme ve iyi uygulamalarn dei tokuunu tevik etmeye davet etmektedir (K-4). erik ve Eriim: AB zellikle kreselleme ve medya yaknsamasnn bir sonucu
olarak bilgi tamas, yeni medya zerindeki tek dil ve tek kltrn ak hkimiyetinin neden olduu tek-tipletirme ve artan ticariletirme gibi ierik ve eriim sorunlarnn ortaya ktn dile getirmektedir. Bu balamda medya okuryazarln medyadaki ierik ve eriim sorunlarnn zmlerinden biri olarak grmektedir (K-1, K-5, K-8). Bu sorunlara ynelik olarak yerelden uluslararasna uzanan tm bilgi kaynaklarnn okluunu ve bunlara eriimi salamay, medya ieriinin farklln ve oulculuunu garanti altna almada kamu kurulularnn desteini ve otoritelerin biim ve ierikteki yerel kltr farklln besleyen politikalar retmesini zm yollar olarak grmektedir (K-8). Hem kltrel olarak hem de ya dikkate alarak ierik farkllnn ve oulculuunun altn izen birlik, ierii retimine ve datmna da odaklanmaktadr (K-5, K-6, K-7). Bu alt temaya ilikin rnek karar ifadeleri aada verilmitir:
Medya endstrisinin dijital dnyada bilgi ve yaratc ieriin nasl retildii, yayna hazrland ve datldna ilikin bilgi edinme kampanyalar dzenleyerek sistematik olarak herkesi bilgilendirmesi (K-6).
68
69
Medya okuryazarln gelitirme stratejileri toplumdaki farkl gruplar ve ilgiler arasndaki farkllklar enine boyuna gz nnde bulundurmal ve iletiimi desteklemelidir (K-7). Kamu Farkndal: AB medya okuryazarln gnmz bilgi toplumu iin bir vatandalk meselesi olarak grmekte ve bu becerinin sadece genleri deil ayn zamanda yetikinleri, yallar, ebeveynleri, retmenleri ve medya uzmanlarn da ilgilendirdiini belirtmektedir. Bu erevede ilgili tm taraflarn konuya ynelik telif hakk ve Bilgi letiim Teknolojilerinin (BT) gvenli ve uygun kullanm gibi eitli boyutlarda ve reklm kampanyalar, genlik organizasyonlar ve bilgi edinme gnleri gibi farkl aralarla farkndalklarnn arttrlmasn nemsemektedir (K-2, K-4, K-6, K-8). Bu alt temaya ilikin de rnek karar ifadeleri aada verilmitir: Genlerle ebeveynleri hedef alan ve medya ile genlik organizasyonlarn da iine alan farkndalk arttran giriimlerin desteklenmesi (K-4). Bilgi ve iletiim ebekeleri yoluyla kurslar, bilgi edinme gnleri ve kiisel veriyi ilemeyle ilgili tehlikelere ynelik bilgi paketleri ile farkndalk arttrr ve bu alanda kullanclar, zellikle genleri, ebeveynleri ve retmenleri eitir (K-6). Medya okuryazarl giriimleri telif hakknn rolne ilikin bir farkndalk boyutunu da iermesi (K-6). Giriim ve Projeler: AB medya okuryazarl konusundaki rnek giriimleri ve iyi uygulamalar tespit ve destek konusuna nem vermektedir (K-4, K-6, K-7, K-8). Bu noktada MEDIA 2007, Media Mundus ve zellikle Yaam Boyu renme (Lifelong Learning), E-Eletirme (e Twinning), Daha Gvenli nternet (Safer Internet) ve Avrupa Sosyal Fonu (the European Social Fund) bata olmak zere dier AB destek programlarnn ve e-dzenleyici ya da z-dzenleyici giriimlerin medya okuryazarln desteklemesi gerektii vurgulanmaktadr (K-4, K-5, K-6). Bu giriimlerin gen, yal, engelli demeden tm vatandalar kapsamasn ve bu erevede zellikle yaynclk endstrisinin desteinin nemli olduunu belirtmektedir (K-5, K-6). Dijital medya okuryazarl ile ilgili giriimler yaynclk endstrisinin yakn ilgisini salamaldr (K-6).
69
70
Medya okuryazarl giriimleri telif hakknn rolne ilikin bir farkndalk boyutunu da iermelidir (K-6). Medya okuryazarl giriimlerinin bir blm bilhassa tketicilere uygun teklifler temin etme amacyla bilgi ve iletiim ebekelerinde kiisel veriyi ilemeye ve kiisel veriyi koruma ve zel hayata sayg asndan artan sorunlara hitap etmek zorundadr (K-6). Politika temas incelendiinde Birliin medya okuryazarln Avrupa
vatandal oluturmann bir arac olarak grd ortaya kmaktadr. Bu noktada en byk engelin egdmszlk olduu ileri srlmektedir. E-dzenleme ve z-dzenleme gibi ortak dzenleme giriimlerinin oluturulmas, konunun Yaam Boyu renme adl destek program ile tm ya gruplarn ve tm meslekleri kapsamas ile blgesel ve kiiler aras dijital blnmenin giderilmesi bu engel iin olas zmler olarak grlmektedir. BRL Temasna likin Bulgular ve Yorumlar birlii temas referans says (56) dikkate alndnda %21 gibi yksek bir deere sahiptir ve ayrca incelenen tm kaynaklarda da vurgulanmtr. Bu veriler ABnin medya okuryazarl eitimine ynelik ibirliini nemsediini gstermektedir. Tablo-3: birlii temasna ilikin veriler Alt Temalar Birlik ii ibirlii Medya kurulular ile ibirlii Sivil toplum kurulular ile ibirlii Uluslar aras ibirlii Toplam K 8 5 4 4 8 R 30 16 6 5 56
X 3.8 3.2 1.5 1 7.1
Tablo-3de de grlebilecei gibi AB birlik ierisinde ibirlii daha fazla nemsemektedir. Buna ilaveten medya sektr ve sivil toplum kurulular ile yaplacak ibirlii ve uluslar aras boyuttaki ibirlii de vurgulanmtr. Bu alt temalar srasyla aada sunulmutur.
70
71
Birlik ii ibirlii: AB birlik ierisinde otoriteler arasnda ibirlii yaplmasn ve bunun sonucunda medya okuryazarl konusunda ortak bir ereve oluturmasn amalamaktadr. Bu ibirliinin tm AB organlarn, yerel ve blgesel yetkili makamlar, medya kurulularn, medya uzmanlarn, Sivil Toplum Kurulularn (STK), eitim kurulularn, ebeveyn derneklerini, yetikin eitim merkezlerini ve ktphaneler gibi farkl aktrleri de kapsamas gerektii ifade edilmitir (K-1, K-5, K-8). Yine bu ibirliinin en iyi uygulamalar, pedagojik yntemler, iletiim teknolojilerindeki yenilikler, kaynak merkezleri, e-dzenleyici ve z-dzenleyici giriimler, medya okuryazarl seviyelerini lme, etik kurallar ve aratrma gibi konular kapsamas nerilmektedir (K1, K-2, K-3, K-4, K-5, K-6, K-7, K-8). Birlik ii ibirliini salama konusunda merkezi bir yapnn gerektii de vurgulanmtr. Medya Okuryazarl Uzman Grubunun ve Grsel-itsel Medya Hizmetlerindeki rtibat Komitesinin bu sorumluluu stlenebilecei ifade edilmi ve ayrca farkl organlarn da kurulmas nerilmitir (K-4, K-5, K-8). Bu alt temaya ilikin rnek kararlar aada verilmitir: Avrupa Parlamentosu, politika oluturuculara, gazetecilere, radyo ve televizyon yapmclarna ve medya irketlerine ilaveten ktphaneler, yetikin eitim merkezleri, vatandalara ait kltr ve medya merkezleri ve bundan baka eitim ve retim kurulular ve vatandalara ait medya kurulular gibi balca yerel varlklarn da medya okuryazarlnn desteklenmesine aktif katklar yapabileceklerini dnmekte ve buna nem vermektedir (K-5). Avrupa Konseyi, ye Devletler arasnda bilginin, en iyi uygulamalarn ve eitim alannda pedagojik yntemlerin dzenli dei tokua gereksinim duyulduunun altn izmektedir (K-4). Fikir birlii ve ibirlii iin aadaki organlarn kurulmas (K-8),
o Avrupa Medya Okuryazarl Temsilcileri Federasyonu medya
okuryazarlnn geliimini destekleyen politikalar ve giriimleri gerekletirmede paydalar ile ye Devletler arasndaki iletiimi dzenlemek ve kolaylatrmak iin resmi kurumsal danma konseyi; o Avrupa Medya Okuryazarl Gzlemevi uygulama, medya okuryazarl dzeyleri, ynetmelikler ve uluslararas tartmalardan kan sorunlara ilikin raporlarn retilmesi iin bir izleme merkezi.
71
72
Medya kurulular
ile
ibirlii:
AB medya sektrnn tecrbelerini
nemsemekte ve medya okuryazarln gelitirme de medya kurularna nemli sorumluluklar atfetmektedir (K-1, K-2, K-6, K-7, K-8). Medya kurulularnn eitim sektr ile ibirlii ierisinde yksek kalitede eitim ve kltr programlar yaparak, izleyicilerin bak asn ve sorunlarn sunan programlar reterek ve zellikle ocuklara ve genlere ynelik medya okuryazarl ile ilgili yapmlar gelitirerek medya okuryazarlna katk salayabilecei dile getirilmitir (K-1, K-2, K7, K-8). Bunun dnda medya kurulularnn sivil katlm ve vatandalarn yetkilendirilmesini desteklemesine vurgu yaplm ve medyaya den ykmllkler ayrntl olarak aklanmtr (K-6, K-8). Bu alt tema ile ilgili rnek karar ifadeleri yledir: Avrupa leinde zellikle ocuklara ve genlere ynelik medya okuryazarl ile ilgili yapmlar (ve medya ierikleri) gelitirilmesi (K-2), Eitim sektryle alan medya kurulularnn grnrlnn yaylmas ve arttrlmas (K-2), Medya endstrisi, medya okuryazarl seviyelerini gelitirmeyi gerekli aralarla salamak iin ykmllklerini unlarla arttrmas (K-6): o Arama motorlarnn nasl altn ve onlarn nasl daha iyi kullanlacan da kapsayacak ekilde dijital dnyada bilgi ve yaratc ieriin nasl retildii, yayna hazrland ve datldna ilikin bilgi edinme kampanyalar dzenleyerek sistematik olarak herkesi bilgilendirerek; o Ticari iletiim amacyla kullanlan teknikler hakknda, zellikle rn yerletirme, evrimii reklam hakknda farkndalk arttrc kampanyalarn dzenlenmesiyle ve pazarlama ile ierik arasndaki snrlar daha iyi belirleyerek vatandalara ak ve kullanm kolay bilgi salayarak;
o Mevcut yasal hazrlklara tamamen sayg erevesinde uygun hale
getirilmi teklifler, zellikle interaktif reklam balamnda kiisel verilerini nasl ileyecekleri konusunda vatandalara bilgi salayarak, zellikle genleri hedefleyen bilgi paketleri oluturarak;
72
73
o Bu bakmdan telif hakknn roln kapsayacak ekilde yaratc ekonominin nasl alacana ilikin bilgilendirme gnleri dzenleyerek vatandalar aktif olarak bilgilendirerek. Sivil toplum kurulular ile ibirlii: AB medya okuryazarlnn gelitirilmesi iin STKlar ile ibirlii yaplmasn da gz nnde bulundurmaktadr (K-1, K-2, K-6, K8). Medya okuryazarl ve medya tketicileri dernekleri gibi sivil derneklerin ticari iletiimin eletirel analiziyle ilgili etkinlikler dzenlenmesi (K-2), Yetkili makamlar, medya endstrisi ve sivil toplum kurulular, medya hizmetlerinde ve ieriinde kaliteyi zendirmek iin medya okuryazarln desteklemelidir. Bu zellikle ergenler ve genler iin nemlidir (K-8). Uluslar aras ibirlii: AB medya okuryazarlna ynelik uygulamalarn ieride olduu kadar uluslar aras olarak da paylamn dikkate almaktadr (K-1, K-5, K-6, K-8). Bunun iin uluslar aras bir medya ofisinin kurulmas bile nerilmektedir (K-1, K-5).
mkn dhilinde AB ve UNESCO gibi dier uluslar aras kurulularla ibirlii ierisinde ibirlii ve iletiim andan sorumlu olan uluslar aras bir medya eitimi ofisi oluturulmas araclyla medya eitimi iin btncl bir Avrupa yaklam gelitirilmelidir (K-1).
Dier Avrupal Kurulularla ve Avrupa Konseyi, UNESCO ve Birlemi Milletler (BM) Medeniyetler ttifak gibi uluslar aras kurulularla ibirliini ve medya okuryazarl konusunda kamu zel sektr ortakln desteklemek (K-6). Politika temasnda ne kan egdmszlk engelinin burada da ifade edildii
grlmektedir. Buna ynelik birlik ii ibirliinin salanmas vurgulanmakta, zellikle de medya ile eitim kurumlarnn ibirliinin nemine dikkat ekilmektedir. UNESCO ve BM Medeniyetler ttifak gibi uluslar aras kurulularla ibirliinin de gereklilii zerinde durulmutur.
ETM Temasna likin Bulgu ve Yorumlar
73
74
erik analizi sonucunda ortaya kan temalardan biri de Eitim balkl temadr. Eitim temas referans says (60) dikkate alndnda %22 gibi bir deere sahiptir ve ayrca incelenen sekiz kaynan altsnda vurgulanmtr. Eitim temasna ilikin ierik analizi sonular aada verilmitir. Tablo-4: Eitim temasna ilikin veriler Alt Temalar retmen Eitimi lme ve Deerlendirme Yetikin Eitimi retim Programlar yi Uygulamalar retim Metodolojisi retim Materyalleri Toplam K 6 5 5 5 3 3 3 7 R 13 11 10 9 6 6 5 60
X 2.2 2.2 2 1.8 2 2 1.7 8.6
Tablo-4deki bilgiler ABnin medya okuryazarl konusunda eitim boyunu da dikkate aldn gstermektedir. Bu alt temalar srasyla aada sunulmutur. retmen Eitimi: AB yaam boyu renme erevesince medya okuryazarln hem temel retmen eitiminin hem de hizmet ii retmen eitiminin bir paras olarak deerlendirmektedir (K-1, K-4, K-5). Hazrlanacak ve gelitirilecek retmen eitimi programlar ve materyalleri, kurslar, tantm gnleri ve kiisel veriyi ilemeyle ilgili tehlikelere ynelik bilgi paketleri yoluyla retmenlerinin farkndalklarnn arttrlmas; iletiim alar ile retmenler arasndaki koordinasyonun salanmas ve retmenlerin medya okuryazarl yeterliklerinin deerlendirilmesi vurgulanmaktadr (K-1, K-2, K-4, K-5, K-6, K-8). Bu alt temaya ynelik rnek karar ifadeleri ise yledir: Kalifiye retmenler ve retim materyalleri medya eitiminin temel elemanlardr ve bu yzden hem temel retmen eitimi hem de srekli retmen eitimi daima dikkate alnmaldr (K-1). Avrupa Parlamentosu, konunun youn olarak retilmesine imkn vermek iin zorunlu medya eitimi modllerinin tm okul seviyelerinde retmen eitimi ile birletirilmesini tavsiye etmektedir(K-5).
74
75
Yetkili makamlar medya okuryazarl konusunda eitimcilerin yetitirilmesi iin kaynaklar hizmete sunmal ve sonu olarak onlarn da medya yeterliklerinin deerlendirilmesine nayak olmaldrlar (K-8). lme ve Deerlendirme: 2006 ylnn sonunda ele alnan Halka Danma
almasnda Avrupa btnnde farkl medya okuryazarl uygulamalar ve dzeyleri olduunu gstermitir. Ayn zamanda medya okuryazarlnn llmesine ynelik hemfikir olunan lt ya da standartlarn olmad ve byle bir lt belirlemek iin geni lekli ve uzun sreli aratrmann acil bir ihtiya olduu fark edilmitir (K-6). Bu nedenle de renci ve retmenlerin medya okuryazarl seviyelerini llmesinde ortak lt ve gstergelerin bir an nce oluturulmasn nermitir (K-4, K-5, K-6, K-7). Komisyonun medya okuryazarl seviyelerinin llmesi iin lt ve gstergelerin gelitirilmesi amacyla daha ilave almalar gerekletirme niyetine nem vermektedir (K-4). Eitim otoriteleri rencilerin medya okuryazarl yeterliklerini lmedeerlendirmeyi uygulamaldrlar (K-8). Yetikin Eitimi: ABnin eitim temas altnda nem verdii konulardan biri de yetikin eitimidir. Bu konu da zellikle ebeveyn eitimi (K-4, K-5, K-6) ve yallarn eitimi (K-5, K-6, K-8) dikkat ekmektedir. Medya okuryazarl elde edilebilir medya hizmetlerinin nasl seileceini renerek evde balamas hasebiyle ebeveynler iin medya eitimine ynelik farkndalklarnn arttrlmas (K-5), Yallara ynelik medya eitiminin onlarn medyay kullanma ekillerini, yaadklar ortamlar ve deneyim alanlarn dikkate almas (K-5), ve meslek eitiminin de medya retimini (media training) ve medya eitimini (media education) iermesi (K-8). retim Programlar: Medya eitimi eitli Avrupa lkelerinde retim programnn paras olmasna ramen, uygulama noktasnda ve hatta geleneksel medyay ilgilendirdii kadaryla hl sorunlar bulunmaktadr. retim program, retim yaklam, hedeflerin/kazanmlarn takip edilmesi ve sonularn deerlendirilmesinde
75
76
medya eitiminin nasl bir yere sahip olaca konusunda belirsizlik devam etmektedir (K1). AB bu belirsizliklere karlk; medya okuryazarln retim programlaryla ilikilendirme (K-2, K-6, K-8), tm ya gruplar iin medya okuryazarl programlar hazrlama (K-1, K-5) ve bunlar ibirlii erevesinde gerekletirme (K-2) gibi neriler getirmitir. Bu alt temaya ilikin baz rnek ifadelere aada yer verilmitir:
Medya eitiminin hem spesifik hedefler olarak hem de ara disiplin olarak eitim programlaryla ilikilendirilmesinin tevik edilmesi (K-8).
ocuklar, ergenler ve yetikinler iin medya okuryazarl programlarnn hazrlanmas ve gelitirilmesi (K-1), retim programlar ile ilgili mevcut giriimlerin belirlenmesi, karlatrlmas ve reklmnn yaplmas (K-2), retim programlar ile ilgili Avrupa koordinasyonunun tevik edilmesi (K-2). yi Uygulamalar: AB, birlik ierisinde alanla ilgili uygulamalar analiz edebilmeyi, vurgulayabilmeyi ve yaygnlatrabilmeyi ve paydalar arasnda Avrupal iletiim alar oluturabilmeyi ve bunlar gelitirebilmeyi son derece nemli grmektedir (K-4, K-6, K-7). Bu alt temaya ilikin rnek ifadeler unlardr: Medya okuryazarlnn gelimesi iin iyi uygulamalarn belirlenmesi ve desteklenmesi (K-4, K-6), ye Devletler arasnda bilginin, en iyi uygulamalarn ve eitim alannda pedagojik yntemlerin analizi ve paylalmas (K-4). retim Metodolojisi: AB medya okuryazarlnn pek ok boyutunda olduu gibi retim yaklam konusunda da bir belirsizliin varlndan ve bu belirsizliin giderilmesi gerektiinden sz etmektedir (K-1). Bu noktada tm ya gruplar kapsam dhiline alnmakta (K-5) ve medya retimine ve zellikle de genlerin rnlerine nem verilmektedir (K-2). Aada eitli tavsiye kararlarna yer verilmitir: Avrupa Parlamentosu, medya eitiminin mmkn olabildiince pratik almaya ynelmesi gerektiini ve ekonomik, politik, edebi/yaznsal, toplumsal, sanatsal ve BT (Bilgi Teknolojileri) ile ilgili konularla ilikilendirilmesini tavsiye etmekte ve bir sonraki yntemin spesifik bir konunun (Medya Eitimi gibi) oluturulmasna
76
77
ve okul projeleri dnda birletirilecek bir disiplinler aras yaklama bal olmas gerektiini nermektedir (K-5). Medya eitimi etkinliklerinin tm vatandalar, yani ocuklar, genleri, yetikinleri, yallar ve engelli insanlar kuatmas (K-5), Avrupa apnda ocuklar ve genler tarafndan yaplan rnlerin (medya okuryazarl sonular ile ilgili bir deerlendirmeyi de kapsayacak ekilde) tannmas, dllendirilmesi ve desteklenmesi (K-2), retim Materyalleri: ncelenen tavsiye kararlarnda medya okuryazarlna ynelik eitli retim materyallerinden de sz edilmitir (K-2, K-4). AB retim materyallerini kalifiye retmen ile birlikte medya eitiminin temel elemanlarndan biri olarak grmektedir (K-1). Aada bunlarla ilgili rnek ifadelere yer verilmitir: Medya okuryazarlnda uzmanlaacak kaynak merkezlerine ynelik iletiim a ve ibirliinin salanmas ve kullanclarn haberdar edilmesi (K-2), Medya Okuryazarln gelitirmenin bir yolu olarak IP zerinden televizyon ve radyo, elektronik yaynlar ieren eitim ortamlarnn ierisinde klavuzlar, dersler, danma sistemleri ve bunlarn sonular gibi bir ynlendirme sisteminin yer alaca ekilde oluturulmas, okullarn buna katlmasna yardmc olunmas ve ortam oluturulmas iin medya endstrisi ile eitim merkezleri arasnda eitli platformlarn kurulmas (K-2), Avrupa Parlamentosu, okul ara gerelerinin aslnda tm okul ocuklarna bilgisayarlara, nternete ve zorunlu eitime eriebilme imkn vermek iin gelitirmesi gerektiini dile getirmektedir (K-5). Eitim temasna genel olarak bakldnda retmen eitiminin zerinde nemle durulduu grlmektedir. ocuk ve genlerin eitimine ynelik ise medya okuryazarlnn hem retim programlaryla ilikilendirilmesinden hem de her ya grubu ayr retim programlarnn hazrlanmasndan sz edilmektedir. Yetikin eitiminde de zellikle ebeveyn eitiminin ve yallarn eitiminin zerinde durulmaktadr. retim yaklam konusunda medya retimi ve zellikle de rencilerin rnleri vurgulanmakta ve iyi uygulama ve materyallerin birlik iinde paylam ve yaygnlamas arzu edilmektedir.
77
78
KURAMSAL TEMELLER Temasna likin Bulgu ve Yorumlar erik analizi sonucunda ortaya kan temalardan biri de Eitim balkl temadr. Eitim temas referans says (41) dikkate alndnda yaklak %15 gibi bir deere sahiptir ve ayrca incelenen sekiz kaynan beinde vurgulanmtr. Kuramsal Temeller temasna ilikin ierik analizi sonular Tablo-5de verilmitir. Tablo-5: Kuramsal temeller temasna ilikin veriler Alt Temalar Ama ve Gerekeler Tanm Toplam K 5 4 5 R 37 4 41
X 7.4 1 8.2
Tablo-5deki bilgiler ABnin medya okuryazarlnn kuramsal temellerini de nemsediini gstermektedir. zellikle de medya eitimini amalar konusunda dikkate deer vurgulamalar yapt grlmektedir. Ama ve Gerekeler: AB medya okuryazarl eitimini bir mutlak yaplmas gereken bir eitim abas olarak nitelendirmektedir. Bunun gerekelerini de yle ifade etmitir:
Aktif Vatandalk ve Politik Farkndalk (K-1, K-5, K-6, K-7): Medya eitiminin insanlara aktif bir vatanda olarak davranlarn ve hem haklar hem de sorumluluklarna ilikin farkndalklarn glendirmeye yardmc olan politik eitimin nemli bir paras olmas (K-5),
Medya oulculuu ve Bamszl (K-1, K-4, K-5, K-6): Kreselleme ve medya yaknsamasnn (media convergence) bir sonucu olarak bilgi art, yeni medya zerindeki tek dil ve tek kltrn ak hkimiyetinin neden olduu tektipletirme ve artan ticariletirme gibi endielerin ortaya kmas (K-1),
Ara ve teknolojilerin farkl nedenlerle retilmi olsalar bile, birbirleriyle etkileimleri sonucu bir arada farkl amalar iin kullanlmasn tanmlayan kavram. Bir cep telefonunun, retim amac olan ses iletimiyle snrl kalmadan, yazl mesaj gndermek, nternet sayfas grntlemek ve fotoraf (hatta video) ekmek iin de kullanlabilmesini tanmlayan, aklayan kavram (http://loker.radiobrecht.org, 22.09.2011)
78
79
Dijital Blnme (K-1, K-5, K-6): Medya vastasyla iletiime geemeyenler ya da medya ieriine eletirel olarak ulamas olanaksz olanlar iin yeni bir toplumsal dlama biiminin de, ciddi bir risk oluturmas (K-1),
Yeni Kitle letiim Aralar (K-5, K-6, K-7): Yeni kitle iletiim aralar yeniliki teknolojiler sayesinde yaamn tm alanlarnn iine iledii ve bu yeni medyalarn kullanclardan daha aktif rol almalarn istedii iin (K-5),
Kuak atmas (K-1, K-5): ocuklarn ve genlerin tersine birok yetikinin modern iletiimin meydana getirdii ikna edici deiimle baa kmay gittike daha zor bulmas (K-1),
Snrsz Bilgi (K-1, K-4): Devasa miktardaki bilgiye uyum salamak gitgide daha da zorlamas (K-1), Reklmclk (K-5, K-6): Reklmcln gnmz medyasnn temin ettii hizmetlerin nemli paras olmas ve medya okuryazarlnn reklamclkta kullanlan aralar ve uygulamalar deerlendirmek iin lt salamaya yardmc olmas (K-5),
Medya Gereklii: Medya kltrnn egemen olduu bir dnyada gerek ve kurgu arasndaki snrlar sk sk bulandrlmas (K-1), Ktye Kullanma: Medyann kt amalar iin kullanlmas (rnein ou zaman toplumda iddetin artmas ile televizyon, nternet ya da bilgisayar oyunlarnca iletilen iddet ierikli grntler arasnda gl bir ba olduunun ileri srlmesi) (K-1)
Veri Gvenlii: Kiisel veri gvenliine ynelik tehditler giderek daha ok sinsi ve eitli olduu hasebiyle bilinsiz kullanclar iin byk bir risk olmas (K-5), Telif ve Fikri Mlkiyet Hakk: Medya eitiminin kiisel veri gvenlii ve kiisel veriler zerinde zerklik hakk konusunda olduu gibi zellikle nternette medya kullanmnn telif hakk boyutlarna ve fikri mlkiyet haklarna sayg duyma konusunda katklar salamas (K-5),
Grsel-iitsel Miras ve Kltrel Kimlik: Medya okuryazarlnn Avrupaya zg grsel-iitsel miras ve kltrel kimliklere ynelik farkndaln arttrlmasnda, grsel-iitsel miras ve Avrupadaki en son kltrel almalara ilikin bilgi ve ilginin oaltlmasnda nemli bir rol oynamas (K-6).
79
80
UNESCO: Medya okuryazarlnn kati surette nemli olduunun UNESCO tarafndan rnein Grunwald Medya Eitimi Bildirisinde (1982) ve medya eitimine ilikin 12 tavsiye kararnn alnd Paris Gndeminde (2007) vurgulanmas (K-5). AB sz konusu sorunlar ve ihtiyalara ynelik medyann aktif, eletirel ve seici
kullanmn destekleyen eitimle ilgili daha sonuca gtrc ve radikal nlemlerin alnmasna acil ihtiya duyulduunu ifade etmekte (K-1) ve medya okuryazarl eitimini de alnacak nlemlerin bana koymaktadr. Tanmlar: Kuramsal Temeller temas ierisinde medya okuryazarl tanmlarnn yer ald tanm balkl alt tema da yer almaktadr. Yaplan tanmlar arasnda en detayl olan aada sunulmutur: Medya eitimi, akl banda yani mevcut bilgiler temelinde kendi kararlarn verme yeteneine sahip vatandalar yetitirmek iin medyaya kar eletirel ve seici bir tutum olarak anlalan medya yeterliini gelitirmeyi amalayan retim uygulamalar olarak tanmlanabilmektedir. Bu yeterlik vatandalara gerekli bilgiye ulama, bu bilgiyi analiz etme ve arkasnda yatan ekonomik, politik, toplumsal ve kltrel karlar saptayabilme imkn verir. Medya eitimi bireylere mesajlar yorumlamay ve retmeyi, iletiime gemek iin en uygun medyay semeyi ve en sonunda da medya sunumu ve rn konusunda daha fazla sz sahibi olmay retmektedir (K-1). Bu tanm dikkatle incelendiinde 1992de Aspen Enstits tarafndan Birleik Devletlerde yaplan medya okuryazarl konferansnda ortaya konulan ve daha sonra medya okuryazarl alannda yaygn kabul gren Medya Okuryazarl: eitli biimlerde mesajlara ulama, analiz etme, deerlendirme ve iletme yeteneidir (Aufderheide, 1993) eklindeki medya okuryazarl tanm ile rtt grlecektir.
ARATIRMA Temasna likin Bulgu ve Yorumlar
80
81
erik analizi sonucunda ortaya kan temalardan sonuncusu ise Aratrma balkl temadr. Aratrma temasna ilikin ierik analizi sonular Tablo-6de verilmitir. Tablo-6: Aratrma temasna ilikin veriler Alt Temalar Aratrma Toplam K 6 6 R 12 12
X 2 2
Aratrma temas referans says (8) dikkate alndnda yaklak %3 gibi olduka dk bir deere sahip olmakla birlikte vurgulanan kaynak saysna bakldnda %75 gibi yksek bir deere sahiptir. Bu veriler ABnin medya okuryazarl alannda aratrma yapmay alt izili olmamakla birlikte srekli vurguladn gstermektedir. Bu kaynaklardan beinde medya okuryazarlnn farkl bak alar ve boyutlaryla ilgili Avrupa dzeyinde sistematik aratrmalar ve dzenli gzlemleri desteklemek ve bunlar raporlatrmaktan (K-2,K-3, K-4, K-5, K-6 ve K-8) sz edilmektedir. Bu konuda zellikle ilgili tm taraflarn, ye lkelerin sistematik ve egdml bir ekilde almas ngrlm ve bunlar salamak iin de atlacak admlar yle ifade edilmitir: Avrupa dzeyinde egdm salayabilecek kalc aratrma merkezleri ve gzlemevleri kurulmasnn tevik edilmesi (K-2), Aratrmay destekleme, egdm salama ve baaryla sonulandrma grevinin stlenecek ve yksek kalitede aratrma ve giriimlerin tercme edilmesini ve yaynlanmasn salayacak bir Avrupa Medya Okuryazarl Merkezleri iletiim ann oluturulmas (K-2), Farkl lkelerdeki birtakm kurumlar karlatrabilir sonular retmek iin benzer yntemler ve aratrma sorular kullanmaya tevik edecek bir aratrma erevesinin gelitirilmesi (K-2). Bu vurgulamalar ABnin dier pek ok konuda olduu gibi aratrma konusunda da birlikte hareket etmeyi ve bylece ortak bir btne ulamay hedeflediini ortaya koymaktadr (K-2, K-4, K-8). Bunun dnda ABnin aratrma konusunda vurgulad dier hususlar unlardr:
81
82
Avrupa dzeyinde aratrma programlar ve projeleri gelitirmenin tevik edilmesi (K-2), Bu aratrmalarn medya ve bilgi iletiim sektrne odaklanmas (K-4), Yetkili makamlarn medya okuryazarl zerine daha sistematik ve serbeste eriilebilir aratrmalar yapmas (K-8), Yetkili makamlarn ulusal eitim sistemleri ve bunun etkililii hakknda almalar ve aratrmalar gelitirmeyi tevik etmesi (K-8), Medya okuryazarl alannda yaplan aratrmalarn yeni teknolojilerin kullanm ile birletirilmesi (K-8). Tm bu vurgulamalardan hareketle ABnin medya okuryazarl aratrmalar konusunda birlik ierisinde sistematik bir yapnn ve egdmn salanmasn nemsedii ve bu ynde admlar att ileri srlebilir. SONU ABnin temelinde Ortak Bir Avrupa Vatandal Oluturma gayesi yatmaktadr. Medya okuryazarl da bu amaca ulamaya hizmet edecek aralardan biri olarak grlmektedir. zellikle 2006 sonrasnda youn olarak ortaya konulan tavsiye kararlar ABnin medya okuryazarl eitimini planl bir dzlemde gelitirmeye altn gstermekte ve gelecee ynelik atlacak admlar konusunda nemli ipular vermektedir. Birlik ncelikle medya okuryazarl alanndaki engelleri ortaya koyarak yola kmtr. Buna gre zellikle ortak vizyonun olmamas, ulusal, blgesel ve yerel giriimlerin Avrupaya zg grnmemesi, Avrupaya zg iletiim alarnn eksiklii, paydalar arasndaki egdmszlk ile uygulamada ve seviyelerde farkllklar en nemli engeller olarak grlmtr. Sz konusu engellerin alabilmesi iin medya okuryazarl alannda da bir Avrupa Birliktelii oluturmak esas alnmtr. Bunun iin e-dzenleme ve zdzenleme gibi ortak dzenleyici giriimlerle ve Avrupa Medya Okuryazarl Temsilcileri Federasyonu ad altnda gerekletirilecek bir kurumsallama ile ortak bir medya okuryazarl politikas oluturulabilecei ileri srlmtr. Bata medya ve
82
83
eitim kurulular arasnda olmak zere birlik iinde ibirlii vurgulanm ve uluslar aras ibirlii iin de ak kap braklmtr. Eitim konusunda retmen eitimi ve retim materyallerine ayr bir deer veren AB medya okuryazarlnn nasl retilecei konusunda da nemli noktalara deinmektedir. Ayr ders programlarmdan sz etmekle birlikte daha ok medya okuryazarlnn hali hazrdaki retim programlaryla ilikilendirilmesini vurgulamakta ve medya retimini, zellikle de genlerin medya rnlerinin nemli olduunu ileri srmektedir. Gerek retmen ve rencilerin medya okuryazarl seviyelerini llmesinde ortak lt ve gstergelerin oluturulmas istei gerekse konuyla ilgili iyi uygulamalarn ve materyallerin birlik ierisinde paylam ve yaygnlamas arzusu, Birliin eitim bal altnda Avrupa Birlikteliini nemsedii gstermektedir. Kuramsal olarak korumacdan ok yetkilendirici bir medya okuryazarlndan sz eden Birlik, medya okuryazarln yeni teknolojilerin ortaya kard medya oulculuu, dijital blnmlk, snrsz bilgi, medya gerekilii, ktye kullanma, veri gvenlii ve telif hakk gibi sorunlarn zmlerinden bir olarak grmektedir. Medya okuryazarl alannda sistemli ve daha dzenli aratrmalarn yaplmasn ngren AB bu konuda da birlikteliin salanmas iin Avrupa Medya Okuryazarl Merkezleri letiim Ann oluturulmasn tavsiye etmektedir. zetle AB medya okuryazarln st balk olarak Avrupa Vatandalnn bir arac, alt balk olarak da yeni teknolojilerin ortaya kard sorunlarn bir zm olarak grmektedir. Bu dorultuda da birlik iinde ortak bir medya okuryazarl vizyonunun oluturulmas ve bu vizyonun konuyu ilgilendiren medyadan eitim alanna kadar pek ok farkl alana gerekli uygulamalarla yanstlmas ngrlmektedir. MAKALENN BLMDEK KONUMU Eitim Bilimleri / lkretim / Medya Okuryazarl Eitimi
83
84
NOT: Disiplinler aras bir alan alarak kabul gren medya okuryazarl eitimi daha ok dil, salk, sosyal bilgiler ve teknoloji gibi derslerle ilikilendirilerek retilmektedir. MAKALENN BLMDEK ZGNL Bu makalede, Medya Okuryazarl Eitimi konusunda ABnin durumu ve vizyonu konusunda uygulanan yntem ve ileri srlen zmler konusunda bilinen bilgileri pekitirilerek disipline edilmitir. Bu bilgilere dayal olarak Trkiye ve benzeri lkelerde Medya Okuryazarl Eitimi konusunda yeni zm modellerinin ortaya konulmasna katk salayaca dnlmektedir. KAYNAKLAR Aufderheide, P. (1993). Media Literacy: A Report of The National Leadership Conference on Media Literacy. Washington, DC, Aspen Institute. Bilgin, N. (2000). erik Analizi, zmir: Ege niversitesi Edebiyat Fakltesi Yaynlar. EU (2000). Recommendation 1466; Media Education. Web: http://assembly.coe.int//main.asp? link=http://assembly.coe.int/documents/adoptedtext/ta00/erec1466.htm#1 23.08.2010 tarihinde alnmtr. EU (2006). Recommendation Rec(2006)12 of the Committee of Ministers to member states on empowering children in the new information and communications environment. Web: https://wcd.coe.int/wcd/ViewDoc.jsp?id=1041181 23.08.2010 tarihinde alnmtr. EU (2007a). Report On The Results Of The Public Consultation On Media Literacy. http://ec.europa.eu/avpolicy/media_literacy/docs/report_on_ml_2007.pdf, 10.02.2009 tarihinde alnmtr. EU (2007b). Study on the Current Trends and Approaches to Media Literacy in Europe: Executive tarihinde alnmtr. Summary. Web: 10.02.2009 http://ec.europa.eu/avpolicy/media_literacy/studies/index_en.htm
84
85
EU (2007c). Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic And Social Committee and the Committee of the Regions; A European approach to media literacy in the digital environment. Web: http://ec.europa.eu/research/sciencesociety/document_library/pdf_06/communication-022007_en.pdf tarihinde alnmtr. EU (2008a). Council Conclusions on European approach to media literacy in the digital environment. EYC.pdf
http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/educ/111504.pdf
10.02.2009
Web:
http://www.eu2008.si/si/News_and_Documents/Council_Conclusions/May/0521_
07.12.2010 tarihinde alnmtr. EU (2008b). European Parliament resolution of 16 December 2008 on media literacy in a digital world. Web: http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do? pubRef=-//EP//TEXT+TA+P6-TA-2008-0598+0+DOC+XML+V0//EN 23.08.2010 tarihinde alnmtr. EU (2009a). Audiovisual and Media Policies: Media Literacy (2009). Web: http://ec.europa.eu/avpolicy/media_literacy/index_en.htm 10.02.2009 tarihinde alnmtr. EU (2009b). Commission Recommendation on media literacy in the digital environment for a more competitive audiovisual and content industry and an inclusive knowledge society. Web: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do? uri=OJ:L:2009:227:0009:0012:EN:PDF 23.08.2010 tarihinde alnmtr. EU (2009c). Study Assessment Criteria for Media Literacy Levels. Web: http://ec.europa.eu/culture/media/literacy/docs/studies/eavi_study_assess_crit_me dia_lit_levels_europe_finrep.pdf 07.12.2011 tarihinde alnmtr. EU (2009d). Council Conclusions on media literacy in the digital environment. Web: http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/educ/111504. pdf 07.12.2010 tarihinde alnmtr. Karasar, N. (2002). Bilimsel Aratrma Yntemi (11. Bask). Ankara: Nobel Yaynlar.
85

Ebiomedyyuefd 31082011 y

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ebiomedyyuefd 31082011 y

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Yznc Yl niversitesi, Eitim Fakltesi Dergisi. Aralk 2011, Cilt:VIII, Say:I, 5886 http://efdergi.yyu.edu.

TAVSYE KARARLARI EREVESNDE AVRUPA BRLNN MEDYA OKURYAZARLII ETM VZYONU

13.6 7 8.6 8.2 2 34.8

X 1.7 1.7 2.6 1.6 1.3 3.2 2.8 2.6 13.6

AB medya sektrnn tecrbelerini

ETM Temasna likin Bulgu ve Yorumlar

ARATIRMA Temasna likin Bulgu ve Yorumlar

You might also like