ELMA

2009

DENZ KARAKURT

Sayfa |2

NEML AIKLAMA
OKUYUCULARDAN MUTLAKA STENEN TEK EY: BU E-KTABI EN AZ 5 BE- KYE (MMKNSE TM TANIDIKLARINA) MAL LE GNDERMELER VE KENDLERNN DE AYNI EY YAPMALARINI NERMELERDR. AYRICA, FORUMLARDA VE SOSYAL STELERDE PAYLAILABLR. SOSYAL YAYINLAR CNUS YAYINEV DAITIM Net Kitap

ELMA Deniz Karakurt

ISBN

Y OKUMALAR

978-605-5618-03-2

Roman
Anlat, Serven, Masal, yk, Derleme, Sylence, Halk Edebiyat, Szl Gelenek.

Trke
BRNC BASKI Austos, 2009 / TRKYE

15+
ONBE YA VE ZER OKUYUCULAR NDR. T.C. Kltr Bakanl, Yaymlar Genel Mdrl TARAFINDAN ONAYLANMITIR. L HALK KTPHANELERNE DAITILMITIR. Xasiork lmsz ykler Kulb yesidir. Google Kitap Projesine dhildir.

DENZ KARAKURT, 2009 CNUS YAYINLARI, 2009 Tm Haklar Sakldr.

www.elmakitap.com
elma@elmakitap.com

Kaynak gstermek kaydyla her tr alnt yaplabilir.

Deniz Karakurt

ELMA

Sayfa |3

Deniz KARAKURT

Deniz Karakurt

ELMA

indekiler listesinde yer alan ksmlar zerine tklayarak, ilgili sayfaya daha hzl ulalabilir.

Sayfa |4

indekiler
Yazar Hakk nda ................................................................................................... 5 Yapt Hakknda .................................................................................................... 5 GR ................................................................................................................. 7 KY EV ......................................................................................................... 9 I. BLM ......................................................................................................... 15 AKREP ........................................................................................................... 15 AA ............................................................................................................. 18 I. ................................................................................................................. 21 II. ............................................................................................................... 24 SARAY ........................................................................................................... 27 HAN ............................................................................................................... 31 DENEME ........................................................................................................ 35 1. ................................................................................................................ 36 Koruluk ....................................................................................................... 38 2. ................................................................................................................ 42 Kelebekler ................................................................................................... 45 ORMAN .......................................................................................................... 55 Balk .......................................................................................................... 63 YOLCULUK .................................................................................................... 66 D ............................................................................................................. 74 UURUM ........................................................................................................ 83 BAHE ........................................................................................................... 86 AT .................................................................................................................. 95 OBAN ........................................................................................................... 96 YEDGER BURCU ......................................................................................... 100 II. BLM ...................................................................................................... 106 RVAYET ..................................................................................................... 106 A. Tas .................................................................................................... 107 B. Yumurta ............................................................................................ 112 C. Da ................................................................................................... 115 D. Maara .............................................................................................. 117 E. Haner ............................................................................................... 123 F. Ej der ................................................................................................. 127 KO ............................................................................................................. 131 GEM ............................................................................................................ 139 EHR .......................................................................................................... 142 ALAN ........................................................................................................... 152 SU ................................................................................................................ 158 KU .............................................................................................................. 164 KONUK ........................................................................................................ 169 HAZIRLIK .................................................................................................... 176 DN ........................................................................................................ 181 GKTAI ..................................................................................................... 187 ELMA ........................................................................................................... 188 HLASA.......................................................................................................... 190 eviriler........................................................................................................... 195 Szlk .............................................................................................................. 196

Deniz Karakurt

ELMA

Sayfa |5

azar Hakknda

i olarak almak iin Trkiye'den gerek Almanya'ya yerlemi bir ailenin ilk ocuu olan Deniz KARAKURT, Bremen eyaletinin liman kenti Bremerhaven'de 1978 ylnda dnyaya geldi. Bu lkede kald sre zarfnda geleneksel aile ats altnda, ebeveyninin yan sra dedesi ve babaannesi ile birlikte yaad. Babasnn bir i kazas sonucu lm zerine ailesi ile birlikte Trkiyeye kesin dn yapt. Bundan sonra yaz tatillerinin byk bir ksmn Sivasn arkla ilesine bal Akakla bucanda geirdi. Burada ve zaman zaman gezdii evre kylerde krsal yaam ve halk edebiyatn yakndan tand. lk, orta ve lise renimini memleketi olan Sivasta tamamlad. Eskiehirde ald Maden Mhendislii eitimini ikinci ylnda brakarak Sivasa tekrar dnd. Cumhuriyet niversitesinde letme Blmn bitirdi. ki yla yakn bir sre Ktahyada Devlet Memurluu yaptktan sonra istifa etti. Askerlik grevini stanbulda tank olarak tamamlad. Hlen Sivas Cumhuriyet niversitesinde, Muhasebe dalnda retim Grevlisi olarak meslek yaamn srdrmekte olan yazar evlidir. Eskiden k gnlerinde ky topluluunun ortak mal olan ky odalarnda ocan etrafnda gnlerce, hatta haftalarca sren masals ykler anlatlrd. Bunlar teknolojinin henz gelimemi olduu dnemlerde dizi filmlerin, arkas yarnlarn yerini tutard. Ben ocukluk yllarmda bu szl anlatm geleneinin son rneklerine tank olma frsatn yakaladm. Deniz Karakurt / Pusula Gazetesi, Rportaj Alnts

apt Hakknda

Kitapta yer alan yk, yazarn dedesinden dinledii uzun bir masala ve Anadolu szl gelenek ierinde ky odalarnda dillendirilen anlatlara dayanmaktadr. Uzun yllar ky yaamnn ierisinde yer alm olan yazar, derin gzlem yeteneini romann ierisinde eriterek sunmaktadr. Kkleri tarih ncesine inen mitolojik eleri bnyesinde barndran ve ayn zamanda halk kltrne ait geni bir derleme nitelii de tamakta olan yapt, gereki bir servene dntrlm olan masal klasik bir roman tadnda ama akc bir biimde, yepyeni bir teknikle yazya dkmektedir. Yapt, Trk halk kltrne ait bir masaln gerekiletirilerek ve baka yklerle btnletirilerek romana evrilmesiyle oluturulmu, ayrca szl anlatm unsurlarndan da geni oranda yararlanlmtr. Bu arada masals atmosfer de korunmaya allmtr. zetle kitabn, sre ve konu olarak realize edilen bir masaldan yola klarak kurgulanm, anlatm ve teknik olarak halk edebiyatndan yararlanan ok katmanl bir roman olduu sylenebilir. Geleneksel bir halk yks, mthi bir serven. Grl grl akan bir rmak gibi duru, srkleyici ve doal. Szl anlatm geleneinden beslenen, kkleri tarihin derinliklerinde bir sylence... Kzlrmak Edebiyat ve Sanat Dergisi, Tantm Yazs Deniz Karakurt
ELMA

Sayfa |6

Elma: 1. Meyvesi iin yetitirilen aa tr. (Bil. Glgiller Familyas) 2. Ayn adl aacn kltr yaplan meyvesi. AIKLAMA: Yabnisi de bulunan elma, dnyada en ok dikimi ve retimi yaplan aatr. Trn tamam, yeryzne Orta Asya'dan yaylm olup Altay ve Kafkas kkenlidir. klim ve eit zellikleri gz nne alndnda yetime alan ok geni olan aacn ilk olarak K. Anadolu, G. Kafkaslar, GB. Rusya ve D. Kazakistan dolaylarnda retildii sanlmaktadr. Tm dnyada tarih boyunca aprazlamalar da dhil olmak zere 6100n zerinde farkl elma eidi retildii ve yetitirildii tahmin edilmektedir. Meyvesinin besin deeri ok yksektir. KKENBLM: Orta Asya Trkesinden hemen hemen tm lehe ve ivelere ayn kkten geerek kullanlan ad Trkiye Trkesinde, Alma > Elma dnmne uramtr. Kelimenin kkeninde; almak fiilinin ve meyvenin rengini simgesel olarak ifade eden "al" (krmz) sfatnn olduu bilinmektedir.

Byk Kltr Ansiklopedisi; Cilt: 8, Sayfa: 4126

Deniz Karakurt

ELMA

Sayfa |7

GR
Bu kitapta anlatlan yk, ocukluumda dedemden onlarca kez dinlediim, o yzden de en ince ayrntsna kadar belleime kaznm olan bir masala dayanmaktadr. Masaln orijinali, szl anlatm gelenei ierisinde toplumsal bellek araclyla yzlerce yldr nesilden nesile aktarlarak ve belki de gelierek ve genileyerek gnmze kadar ulamtr. lk dinlediimden bu yana geen zaman ierisinde zerinde dnerek vardm sonu ise masala konu olan ve tarihin derinliklerinde kaybolup giden, aslnda gerekten yaanm bir servenin halk kltr ve dili ierisinde simgesel anlatmlarla zenginleerek masals bir yapya ve grnme ulam olabileceidir. Zaten sylencelerin gerek olaylarn abartlmasyla olutuunu ne sren klasik bir kuram da mevcuttur ve bu dncemi ksmen de olsa desteklemektedir. Omurgay oluturan masal, olay ak rgsnn iine gmlm olarak ve mmkn olduunca aslna sadk kalnarak korunmutur, ancak masaldan yola karak ierisindeki geree ulalmaya allmtr. Yani geree olabildiince en yakn kurguya ulamay deneyerek bu omurgann zerine iskelet geirilmi, daha sonra ete kemie brndrlp sinirler ve damarlar rlmtr. Ayrca belirtilmesi gereken bir dier husus da; bu eserin ama, slup ve teknik olarak bir masal kitab veya derleme almas olmaddr. Ancak yine de doas gerei masals bir anlatma sahiptir ve ieriinde derleme nitelii tayabilecek zgn ksmlar da bulunmaktadr. Ksaca ifade etmek gerekirse; kltrmzde var olan bir masal, zne inilerek ve kltrel mirasla beslenerek gereki bir hle getirilmi fakat masals anlatmdan ok da uzaklalmamaya allmtr. Masaldaki unsurlarn pek ouna veya izlerine halk kltrmz ve Orta Asya toplumlarnn gelenekleri ierisinde rastlanmaktadr. Ancak bu masal dorudan bir derleme almas olmayp pek ok toplumsal, mitolojik ve edebi enin kaynatrlarak kullanld yeterince zgn, kendi iinde tutarl ve heyecan verici salam bir rntye ve kurguya sahip bir anlatdr. fade ettii kiisel deerle birlikte benim iin ayrca bir neme sahip olan bu masaln kklerinin ilk alara kadar uzandn tekrar belirtmekte fayda olduu dncesindeyim. Yeri gelmiken belirtmek gerekir ki, iinde yaadmz yzylda szl anlatm gelenei nceleri yava yava, daha sonralar ise zellikle radyo, televizyon ve internet gibi aralarn bu gelenein yerine gemesiyle birlikte daha hzl olarak kmeye balamtr. erdii ve koruduu edebi ve tarihsel birikimler de -derleme almalar sayesinde kurtarlabilmi olanlar dnda- yok olup gitmeye yz tutmulardr. te yandan z kltrmz ve dnsel birikimlerimiz kreselleen Dnyann dayatmacl ve yaylmaclnn basks altnda -tpk doalln ve doal yaamn bana gelen acmaszca yok edili srecinde olduu gibi- geri plana itilmekte ve kmeye terk edilmektedir. Bu durum gz nne alndnda, szl edebiyatmza ait bileenlerin ada bir yaklamla yeniden deerlendirilmeye alld bu yaptta denenmi olan eyin yalnzca kurmaca bir yk Deniz Karakurt

ELMA

Sayfa |8 anlatmaktan daha fazla eyler ifade edecei aktr. rnein lise ve niversite andaki genler, Bat eksenli yaklamlarn bir sonucu olarak; Avrupann mitolojik, tarihsel veya bilimkurgusal ahsiyetlerine bir biimde aina olduklar hlde, kendi sylencelerimizdeki kahramanlardan yalnzca birisinin adn bile bilmemektedirler ounlukla. Oysaki evrensel bir kltre ulaabilmek ancak ok ynl yaklamlarla mevcut olabilecektir, bunu baarabilmek iinde insann hereyden nce kendisini, doay ve iinde yaad toplumun deerlerini, onun kklerini doru anlayp tanmas gerekir. Dnsel ve edebi birikimimizin korunabilmesi, gelitirilebilmesi yalnzca derlemelerin ve halk anlatlarna dair toplama bilgilerin hatta ok deerli bilimsel almalarn raflara kaldrlmasyla mmkn deildir ve olamamaktadr da ne yazk ki. Bunu baarabilmenin asl yolu kltrel elerimizi yeniden ilemek ve deerlendirmektir. Deinilmesi gereken bir dier nokta da bu yaptn ada edebiyat atmz altnda pek fazla yer tutmayan, yeterince rn verilmeyen gerekst ve gerilim/korku trlerine kimi yerlerinde kk de olsa yol gsterecei umududur. Buradan hareketle ifade edilebilecek bir dier husus da eserin belli bir tre ve tek bir anlatm tekniine bal kalnmaya allmadan yazlm olduudur; yararlanlan kimi tekniklerin bireiminin bir masal atmosferi oluturmaya hizmet ettii iin kullanld kolayca anlalacaktr. Bu balamda, herbir blmn dierleriyle olan teknik hatta bazen mekanik ve kurgusal balarnn da altn izmek okuyucunun ilgisini ekecektir. zetle sylencesel doku rselenip zedelenmeden bir roman havasnda ve tadnda aktarlmas amalanm ve zaman zaman yepyeni yntemler denenmitir. Acmaszca tm dengeleri bozularak yok edilen doaya, nesilleri tketilen hayvan ve bitki trlerine, yitirilen doal yaama ve onlarla birlikte yok olan yerel kltrlere, geleneksel deerlere yaklm ve yknn iine ilenmi, btn dokusuna sindirilmi olan sessiz bir attr ayn zamanda bu kitap. Kitabn sonunda, masaln asl biimini merak eden okuyucular iin kouk eklindeki bir varyasyonu eklenmitir. Bu iir, beni krmayp halk edebiyatna uygun olarak yky 11li hece lsyle dizelere dken ve hlen arklann kylnde yaayan k Yasa tarafndan yazlmtr. Bu konuda emeini esirgemedii iin kendisine teekkr bir bor bilirim. Masal bana ocukluumda bkmadan, usanmadan, her istediimde tekrar tekrar anlatan dedemin teekkr zaten kitabn kendisidir. Sr- lisan eylediysek affola

Deniz KARAKURT Sivas, arkla 2008

NOT: Bu bir masal kitab deildir. ocuklara nerilmez. YAYINCI.

Deniz Karakurt

ELMA

Sayfa |9

KY EV
Btn ky bembeyaz bir rtye brnm, doa l gibi sessiz ve souk uyurken lapa lapa kar yayordu. Birka gnden beri sren, insann elini kesen, yzn yakan o ayaz ise yeniden balayan karla birlikte krlmt. hafta nce dalardan inen a kurt srleri gibi gelip ken sisle birlikte balayan ya, ilk seferinde aralksz tam drt gn srm, sonra da yine zaman zaman balayp kesilerek aralklarla devam etmiti. Ama ondan sonraki sekiz gn boyunca yle bir ayaz olmutu ki, kurdu kuu krp gemiti. O gnlerde darda bir gece kalan mutlaka lrd. Gelen haberlere gre Andul Geidinde den , kzakl at arabalaryla bile alamayan ve zaten kapanm olan yolu artk yaza kadar alamayacak bir hle sokmutu. Zemheri o ara btn arlyla kyn zerine km, insanlar evlerinden darya kmaya korkar olmulard zehir zemberek souktan dolay. te sabah balayan kar ya bu keskin havay yumuatm, souk dinmiti. Srtnda ve yanlarnda koyu lacivert alacalar olan beyaz kedi, grl grl yanan bir ocan yaknna yatm hrldanarak uyuyordu. Bacas, evin iinde bir knt eklinde yukarya doru uzanan ve alt ksmnda odann duvarna yaslanm geni bir adr andran ocak azn kpkrmz am, homurdanarak yiyecek bekleyen bir canavara benziyordu. Geceleri karanlkta, duvarlara yansyarak titreen krmz birer glgeye benzeyen klar insann iine tuhaf, anlalmaz bir huzur veren ve hayal gcn harekete geiren bu ocan yannda odunlar ylyd. Sol tarafnda toprak sval, kire badanal duvara dayal kararm bir sac vard, dier tarafta da bir elekle, kalbur aslyd yukarda yan yana. te yandaki duvarda ise bir atl tarafndan saraydan karlan kzn, krmz rengin younlukla kullanlarak resmedildii hal grnyordu. eriyi aydnlatan iki tane gaz lambasndan birisi duvardaki iri bir iviye madeni arkalndan aslm, dieri ise masada duruyordu. Yuvarlak yzl, topluca bir kadn masadaki lambann yan ksmnda bulunan ine gibi incecik kolun ucundaki yuvarlak pulu evirerek yanan fitili biraz daha darya kartt. Lambann st blmn oluturan alt ikin, st taraf daralarak uzayan narin cam fanustan kara bir is ykseldi ksa bir sre iin, sonra azalp kayboldu; kadn ayar fazla karmt, geri azaltt. Masann dier ucunda bir tutaman1 zerinde duran yal beyaz mumu alarak, ucunu gaz lambasnn laleye benzeyen iesinin zerine yaklatrp biraz bekledi, iplik titreerek alev ald. Sonra tekrar tutaman zerindeki kk iviye takp eline ald ve ieri odaya geti. Kap alnca ieriye rpertici bir souk dolup odadakilerin yzlerine vurdu. Frsat bulunca ieriye hcum etmek iin kale kapsnn nnde dman askeri gibi bekleyen bu souk, kadn kapy arkasndan kapatnca kesildi ve ierideki s tekrar dengesini bulmaya balad. Pencereden darya bakan ocuk, ay nda byl bir grnt sergileyerek yeryzn apak boyayan kar seyrediyordu. Dardan bazen ulumaya benzeyen kpek havlamalar duyuluyordu. Geen yl bu vakitler kye kurt indiinde btn gece havlamalar, hrltlar, bouma sesleri, bar arlar birbirine karm, o da sabaha kadar uyuyamamt; iinde
1

Tutamak: Tutacak, sap. Mumluk.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 10 kendisinin kurtlara kar mcdeleler verdii dler kurup durmutu. D kurmak onun en sevdii elencesiydi. Bazen de, biraz nce annesinin nn seviyesini ayarlad lambann nnde eliyle duvara glge drp deiik biimler olutururdu; kpek, kurt, tavan, kedi, kartal Doadan zihnine yansyan ne varsa onlar O bu imgeleri duvara drrken, iki yl nce len ninesi kzard kendisine; Glgeyle oynama, diyerek. Camdaki buunun ortasnda eliyle silerek at boluktan bakyordu darya; sonra kenarlardaki henz bembeyaz duran ksmlar dikkatini ekti, parmayla ekiller izmeye balad, oras yetmeyince yandaki dier cam kulland. Ara sra darya gz atyor sonra izmeye devam ediyordu; evler, dereler, dalar iziyordu. Darda btn doa kefene sarlm bir l gibi bembeyazd. lm artryordu kendisine bu beyazlk, bu korkun dinginlik ve souk. Dedesini sardklar kefen geldi aklna. Sonra da onun anlatt, karlarn altndan fkrp atlarn ayaklarna sarlan herbiri bilek kalnlndaki ylanlara dair bir meseli2 anmsad. Bu ylanlarn ortaya kyla birlikte kk bir askeri birliin koca bir orduyu yenii, beklemedikleri bir yardmn yetimesi vurgulanyordu ykde. Yllar sonra bu gnleri olduu gibi, o zamanlar da zlemle anacakt. ocuk perdenin altndan kafasn kartp ieriye dnerek; Ne zaman gelecekler baba? dedi. Ne diye acele ediyorsun ki? Birazdan gelirler ite, diye cevaplad babas da. Zayf yzl adam tabakasn karp kapandaki kk kskacn arkasndan ald, ard grnecek kadar ince kda ttn koyup sardktan sonra tahta bir azla yerletirip azna ald. Cebinden kard kibritle yakp derin bir nefes ekti, sonra tekrar darya verdi gri dumann. Ardndan cierlerini yakan, buhara benzeyen bu ac havay bir kez daha soludu. Geri biraz ok itiinin kendisi de farkndayd ama bu aralar bazen efkr basyordu. Hayatndaki herey olduu gibi srp gidiyordu ite, hibir deiiklik yoktu onlarca yldr. Yaantsnda hep byk bir deiimin olaca farkl bir gnn gelecei gibi beklenti vard iinde ama mr akp gidiyor, yle bir gn bir trl gelmiyordu. Annesi ieriye girerken, ocuk da kafasn tekrar perdenin altna sokarak dary izlemeye koyuldu. leride grnen kavaklktaki3 aalar beyaz sivri birer mzraa benziyorlard. Boz renkli bir baykuun uarak karanln iinde yitiini seyretti. Kavakln nnde, ocuklarn yaklak iki kula uzunluunda birer duvar eklinde rp, zerine su dkerek dondurup kurduklar kardan kk kaleler grnyordu. Aralarnda 25-30 adm mesafe bulunan bu kalelerin arkasndan gndzleri birbirlerini kartopu yamuruna tutuyorlar, bazen de kaleden ayrlp birbirlerine saldryorlard, kendisinin de bazen katld oyunda. Bu buzdan kaleler o gnden beri orada duruyorlard yklmadan. Eer koyduu yeri bulabilirse, yarn da arkadalaryla kzak kayacakt. Kzan nerede olduunu bir trl hatrlayamyordu, bakmadk yer de brakmamt ama nafile.

2 3

Mesel: Ders verici, retici kk hikye. Kavaklk: Kesim iin yetitirilen kavak aalarn bulunduu arazi.
ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 11 Bulamazsa belki de kaymaya gitmeyecekti, nk bakasnn kzan kullanmak, vermesini beklemek, verdiinde de gznn hep zerinde olduunu hissetmek can skc bir durumdu. leride bir karalt4 grd. Tekrar ieriye dnerek telala bard; Geliyorlar. ocuk olasn, dedi elindeki ypranm bir balk an onaran babas glmseyerek. An sanda solunda kk yaprak, ot ve dal paralar taklyd, adam bir yandan sigara iiyor bir yandan da onlar temizleyip oturduu divanda bir kenara biriktiriyordu. Bir iki tane ta ve artk iyice kurumu yenge baca bile kmt. Yazlar birka evi doyuracak balk ekerlerdi; gece a kurup, zerine bir lamba asarlard, a gelen balklar da aa taklrlard. Kars yzn ekitip ters ters bakarak; Sanki kendisi farkl birey, nereden kt kn ortasnda o a imdi? dedi. Yaza hazr olsun, ne olur yani urada bo bo oturacama ocuk kanepeden inerken ayn anda kap alnd. Annesi; Git kapya bak Altan, diye seslendi. ocuksa zaten oktan frlamt kapya doru. Ardndan kadn elindeki demlii ocan zerindeki zgara demirine yerletirdi dikkatlice. Ocan biraz ierisindeki bu zgarann zerinde bulunan gmdeki su kaynamt bile oktan. Arkadaki o buz gibi evlikten5 getirmi olduu bir elmay kze gmd, atein scakl yzne vuruyordu. Altan seviyordu elma kzlemesini. ocuk kapy atnda her yan bembeyaz olmu, kardan hibir yeri grnmeyen bir adam eliyle zerini silkelemeye balad. Tamamen temizlendiinde izmelerini karp ieriye girdi. Ayanda hafiften sararm kaln yn oraplar grnyordu. Kirli sakalnn arasndaki karlar eriyip aaya enesine oradan da boynundan inip koynuna szlmeye balad. Suyu souk souk hisseden adamn ii rperdi, hafife irkilerek titredi. Selamlatktan sonra ev sahibi; Buymusun6, ocan bana ge de sn biraz, dedi. Ardndan oluna dnerek; Oktay aabeyine bir pekir7 getir de kurulansn Altan, diye seslendi.

4 5

Karalt: Glge. nsan veya hayvan glgesi. Evlik: Kiler, depo. Evin ambar gibi kullanlan bir odas. 6 Buymak: mek, donmak. 7 Pekir: Havlu. El, yz havlusu.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 12 Yok yav, yle oturaym. Ayaz krlm, o kadar da souk deil, diyerek divana geip oturdu gelen adam. Ev sahibi de elindeki a toplayp divann altna itti ve biriktirdii dkntleri de gtrp ocaa att. Tahta bir fnn ierisinden marapayla su alp itikten sonra yerine gelip oturdu, konuuyla bireyler konumaya baladlar; civar kylerden birisinde yavuklusuyla kaan bir kzdan bahsediyorlard. Bu soukta nasl da canlar istemiti kamay?... Biraz sonra kap tekrar ald. Bu kez ieriye, bileinde iri taneli kehribar tesbih takl olan yalca birisi girdi. Hzarc Ulutu bu adam, kyn kndaki iliinde8 kereste iiyle urard. Yava yava herkes gelmeye balyordu. Kap defalarca alp kapanacakt bugn, kydeki ne kadar erkek varsa hemen hepsi bugn burada toplanacakt. Kadnn odun att ocan ii yalazland9. O da eline ocan nnde duran kara10 demirini alp kzleri ve yanmakta olan odunlar kartrp dzledi. Anasndan atasndan duyduklarna gre, gklerden bir kuzgun tarafndan insanlara armaan olarak indirilen ate evin ruhu, duman da soluuydu. O ruh kaybolunca ocak sner, ocak snnce de evin bereketi kaard. Sonunda da yklr giderdi. Kadn demiri saplayarak az nce gmd elmay karp biraz soumas iin kenara koydu. Az sonra Altana gzyle iaret ederek yanna ard ve abucak ocan yanna gelen oluna kzlenmi elmay verdi. Elmay itahla yemeye balayan Altansa artk sabrszlanyordu. Zaman ok ar geiyordu bugn. Oda dolmaya baladnda ieriye yanndaki damadyla birlikte bembeyaz sakall, yal ama din bir adam girince Altann gzleri lad. Ama adamn damadndan pek holanmyordu, baklarnda houna gitmeyen bireyler vard; zaten arkasndan da pek de iyi konumuyordu insanlar, kumar falan oynadn sylyorlard. Herkes ayaa kalkt, yal adam selam verdikten sonra; Hepinizin yerine ev sahibiyle el skaym, yoksa bu i sabaha kadar bitmez, dedi. Kocaman nasrl elleriyle tokalatktan sonra kendisine odann iki duvarn kaplayan divann kesini gsterdi ev sahibi, o da gsterilen yere geip oturdu. Yerletikten sonra ieriye ar ar gz gezdirip; Biraz daha bekleyelim de, gelecekler varsa dedi. Herkes kendi arasnda alak sesle bireyler konuuyordu, bu arada be kii daha geldi. Altan da gidip aksakall adama yakn bir yerdeki mindere oturdu. Hayranlkla yzne bakyordu; bunca hikyeyi aklnda en ince ayrntsna kadar nasl kafasnda tutabiliyordu, aryordu?

8 9

lik: Atlye. yaplan yer. Yalazlanmak: Alevlenmek. Atein parlamas. Alazlanmak da denir. 10 Kara: Atei kartrmakta kullanlan, ucu sivri demir ubuk.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 13 Gerekten o yataki bir insandan beklenmeyecek bir hafzaya sahipti; kuaklarn binlerce yllk birikimini tayor, sonraki nesillere aktaryordu. Babas yal adama dnerek; Birer bardak ay ielim de yle mi balarsn, Sargun Emmi? diye sordu. Olur, hatta aylar ierken birisi balama alsn da kulamz alsn biraz, dedi yal adam, duvarda asl duran algy koca elleriyle gstererek. Odadakilerden birisi kalkarak balamay usulca ve dikkat ederek duvardan alp yerine oturdu. Bir sre tny tutturmaya alarak ayar verdi; bir eliyle tellerin bal olduu kulaklar bkerken dier elindeki tezeneyle de tm dikkatini vererek tellere vuruyordu. erideki herkes de, o sesleri rahat alabilsin diye susmutu. Ayar tutturduuna kanaat getirdikten sonra almaya balad; nce bir sre yalnzca algyla girii yapan adam ardndan bir yandan da sylemeye koyuldu; Ellerinde kzl knalar, Sevdan yreimi yaralar. Gelir de geer bu illerden, Gkte al knal turnalar. Herkes su gibi akan bu namelere kulak veriyordu. O arada yeni gelenler oluyordu ve ierisi artk tklm tklmd. Birazdan kadn aylar dattktan sonra; Gerisini siz halledersiniz deil mi? diye kocasna sorduktan sonra d kapya ynelmiti ki; erde kavurga11 var, onu da getireyim de yle kaym, unutmuum, diyerek geri dnd. Kadnlar da yan komuda toplanmlard, oraya gidecekti. Kavurgay taslarla getirip konuklarn nlerine dattktan sonra srtna kalnca bir rt alarak darya kt, giymek iin daha fazlasna gerek duymamt, ne de olsa uradan urayd. O esnada kendi aralarnda konuan iki kiiye herkes kulak kabartarak, mziin sesinin arasndan neler sylediklerini anlamaya alyorlard. Sa elinin sere ve yzk parmaklar eksik olan bir adam dierine; Doruymu yani yle mi? Senin komuya konuk olup sonra da saksdan kan altnlar alp gtren o gmenler diye sordu. Doruymu sordum, diye yantlad teki. Nasl olmu? Tam olarak anlatsana unu, derken ayn bitiren Koca Sargun;

11

Kavurga: Budayn kavrularak, iine edene tohumu eklenmesiyle yaplan bir eit kuruyemi.
ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 14 imdi gelelim hikyemize, dedi. Nerde kalmtk? Herhalde uuruma iniyorlard diye konumaya balaynca, parmaklar eksik olan adam arkadana doru eilerek alak bir sesle; Neyse sonra anlatrm, dedi. teki de ban sallayarak onaylad kendisini. Sargun Emmi; Bunu anlatmas yaza kadar srer, diye ben size daha batan sylediydim. tekilere benzemiyor, baya uzun. Drt gndr anlatyorum daha bandayz, dedi. Sonra devam etti; Ama baladk bir kere, uzun muzun anlatacaz artk, o arada lmez yitmezsek. Ky halknn kn en byk elencesi buydu; akamlar genelde ky odasnda ya da msait olan birisinin evinde buluurlar ve bilenler hikyeler, masallar anlatrd. Bunlarn anlatlmas bazen gnlerce hatta haftalarca srerdi. nsanlar hi fire vermeden eksiksiz toplanrlar, aralksz her gn dinlemeye gelirlerdi. Herkes bir sonraki gn ne olacan sabrszlkla bekler, anlatlanlarn gerisini merak eder, neler olabilecei zerine fikirler yrtr, hatta birbirlerine sorarlard gn iinde. Bugn de Orhan evine armt herkesi; orada toplanp dinleyecek, arada aylarn iip sohbet edeceklerdi hep birlikte. Altansa anlatlanlar dinleyerek hayal dnyasnn snrlarn ykyor, kafasnn iindeki evreni geniletiyor, ierisinde olanaksz diye bireyin olmad diyarlara gidiyordu. Ik hzyla yolculuklar yapyordu grmedii lkelere ve zamanlara, sonsuz ovalara, ucu buca grnmeyen denizlere, okyanuslara Kaplar byk sevdalara, grkemli savamlara alyor; yenenlerle yenilenler, aldatlanlarla aldananlar oluyordu. Ama hep iyilik kazanyordu. Ve bu dstur kafasna ylesine kaznyordu ki, ileride gerek dnyayla yzlemek zorunda kaldnda byk sorunlar yaayacakt. Drstln her zaman galip gelemediini, hatta ou zaman yenilenin, kaybedenin o olduunu anladnda iinde inand, bytt bu dnyay defalarca ykp yeniden kurmak zorunda kalacakt, geree biraz daha yaklatrabilmek iin kendisini. Elbette ki o sreler ok sancl olacakt her seferinde. Kap tekrar alnd, Altan bir kere daha frlayp kapy at, bu kez gelen muhtard. zerinde ay postundan bir krk vard ve banda da tyl bir papak12 bulunuyordu. O da selam verip orada bulunan bir gen tarafndan kendisine braklan yere oturdu. Sonra da azndan kulana kadar derin bir yara izi olan ayn delikanl, muhtara ay doldurup verdi. Gen adam drt yl nce tarlann birisinin kysnda uyurken, yryp giden bir yaban domuzu ylg13 gibi keskin dileriyle azn kulana kadar bierek yrtp gemiti. Bu hayvann omurlar oynamaz olduu iin boynunu saa sola eviremez, dmdz giderken de nne ne gelirse kesip atard, ite bu delikanl da yaban domuzunun dilerinden kurtulamamt.

12 13

Papak: Kalpak benzeri tyl bir balk. Ylg: Ustura, jilet. lg de denilir.
ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 15 Ocan dibinde yatan kedi kalkp azn olabildii kadar aarken belini ukurlatrp ban ne eerek gerindi, sonra diliyle ayaklarn yalad, arada ayan yzne sryordu. Odann dibindeki bir anaktan iine ekmek doranm st iti, ekmeklere hi dokunmad bile. Sonra insanlarn ayaklarnn arasndan srtnerek dolanp, divann altna girip kayboldu, biraz sonra baka bir taraftan geri kt. Divana srayp orada oturanlardan birisinin kucana kt, belli ki adam tanyordu; o da kedinin ban ve enesinin altn karken hayvan mutluluunu belli eden ritmik hrltlar karyordu. Geceleri fosforlu iki akmakta gibi parlayan gzleri kapalyd u an, bir yandan da kuyruunu sallyordu. Binlerce yl nce atalar dadan inip, ambarlarda depolanan tahllara zarar veren sanlarn kkn kuruttuu iin insanlar tarafndan evlere yerletirilen bu hayvan da onlar gibi kendisini koruyabilmesini salayan penelerini kullanmad zamanlar ieriye ekiyordu. Gerektiinde kullanmaktan ekinmedii dileri ise tpk yabandaki akrabalarnnki gibi sipsivriydi ama u anda uysal, sakin ve huzurlu yatyordu bu scak ve gvenli kucakta. Birka yl sonra ev halk ky terk ettiinde daa kacak ve bir iki yl da orada yaayacakt. Yabni hayvanlar nasl evcilletirilebiliyorsa, evcil olanlar da mecbur kaldnda vahi yaama yeniden uyum salayabiliyorlard ve bu yetenek onun iinde de vard. Haydi bakalm balayalm, dedi Sargun Emmi. Kafasnda boz bir kasket olan bykl, yeil gzl adam ayaa kalkp balamay yeniden duvara ast, dnp yerine oturduktan sonra kasketini karp dizinin zerine koydu. Kimseden t kmyordu, tm dikkatlerini Koca Sarguna vermilerdi.

I. BLM

AKREP
Be alt yalarnda bir kz ocuu otlarn arasnda sevinle koturuyor, rengrenk ieklerin birbirlerine karan kokularndan sarho olmuasna bahar gneinin altnda kendi hayal dnyasn gerek dnyaya kartrarak oynuyordu. zerinde, tpk aralarnda kotuu iekler gibi rengrenk bir elbise vard, hayalleri nasl geree karyorsa ocuk da ylece ieklere karyordu. Tm ocuklarn becerebildii gibi, anlam olmayan szlerden oluan, o anda kendi besteledii, basit, uydurma arklar sylyordu. Arkadalar ise daha ileride kendi aralarnda oynuyorlard. Herhalde sekiz dokuz ocuk vard orada, kk kz ise yanlarndan gitgide uzaklamaya balamt. ocuklar bu alanda oynarlarken onlarn banda bekleyen iki bakc olurdu her zaman ama bakclardan birisi dn gece ayan sakatlam odasnda yatyordu. Bu nedenle bugn, mecburen dierine nazaran yaa daha gen olan bakc tek bana bulunuyordu. Bazen Deniz Karakurt
ELMA

S a y f a | 16 kendisini bktrp, ileden kartan bazen de syledikleri ve yaptklaryla kendisini gldren, imdi de karsnda krebe oynayan ocuklar pr dikkat izliyordu. Aniden duyduu bir sesle irkildi. Kafasn kaldrdnda hizmeti kzlardan birisini grd baucunda. Aln boncuk boncuk terlemi olan kz, bakcya hakann kendisini ardn syledi nefes nefese. Biraz nceki neesi bir anda kaybolup, gzlerinde endieli bir bak beliren kadn telalanarak sordu; Kt birey mi var acaba? Yok, dedi hizmeti kz alelacele; Seninle Aydann geen gn geirdii hastal hakknda konuacakm. Durumunu soracaktr herhalde. yi bri, ben de byle koarak geldiini grnce korktum. Yemekler yetimeyecek, mutfakta alacak birileri lazm, oraya gideceim. Herkes bir yerlerde olduu iin beni gnderdiler. Amma ok i var bugn. ri, kapkara gzleri olan gen hizmeti geldii gibi koarcasna ieriye dnd. O geerken kapda nbet bekleyen askerlerden birisi dayanamayarak esas duruunu bozup kzn arkasndan, yemenisinin14 iinden bile belli olan gzel, biimli vcuduna bakakald. Bakc kadn da ayn anda dnp ocuklara bakt, kendi hllerinde oynuyorlard. Hakan bekletecek hli yoktu ya, zaten kendi yerine ocuklara bakabilecek kimseyi de bulamazd u durumda. Ne olacak sanki? diye dnd ve o da alelacele sarayn kapsna yneldi. ki yannda, ellerinde mzraklar olan ve bellerinden geni azl palalar15 sarkan askerlerin nbet bekledii kemerli, oyma desenlerle ssl ok yksek bir ta kapdan ieriye girdi. lerideyse avluda bir at arabasyla, iindeki yk boaltan iki hamal grnyordu yalnzca. Koca koca ar tahta sandklar srtlarna sanki ileri bomuasna rahatlkla yklenip gtryorlard. Az sonra dinlenmek iin bir kenar tann zerine oturdu iki adam yan yana. Uzun sredir aralksz alyorlard ve biraz soluklanmalar gerekti. Aralarnda konumaya baladlar. Soluk boz renkli, yamal ve kirli elbiseleri olan bu adamlardan dar omuzlu, ince grnml olan dierine; Kolunda ar var, dedi telala; Sokmasn. Dieri sakince kovalad bu yaban arsn. Sonra da; Niye korkuyorsun? Koca adamsn dedi, glerek.

14 15

Yemeni: Yresel kadn giysisi. Pala: Geni azl, greceli olarak biraz daha ksa kl.
ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 17 Koca adam m var bunun? Seni hi sokmam herhalde? Yoo! Soktular kolumdan bir kere kkken dmden16. Beni gzmn etrafndan soktular, hem de drt be yerden birden. Gzlerim kapand, nm gremez oldum. O yzden ok korkarm. Ne zaman oldu bu, yaknlarda m? Yok, kkken Bir bahedeki kovanlar kurcalyorduk ubuklarla. ocukluk ite Yeterince dinlendikten sonra kalkp yeniden almaya koyuldular. Sandklar birbirlerinin srtlarna yerletiriyor, alp gtryorlard ieriye. Kk kz ieklerin arasna girdiinde, ilerideki ayrlkta bir delikten kafasn karm olan tuhaf bir hayvan dikkatini ekti. ark sylemeyi kesti, yavaa oraya doru yrmeye balad. Dnp arkadalarna doru bakt. Karsnda bilmedii, tanmad bir canl vard ve onlarn yanna geri dnmesi gerektiini dnyordu ama merakn da yenemiyordu. Ne tuhaf bireydi o hayvan, ylece kafasn karm etrafa baknyordu. nsann iinde doutan var olan ve bilinmeyene duyulan korkunun etkisiyle, yredeki kyllerin geleni17 diye bildikleri, toprak altnda tneller kazarak yaamn srdren ve aslnda zararsz olan bu hayvandan korkuyor ve ekiniyordu. Ama merak te taraftan yenemiyordu merakn. Duraklayarak, korkarak, ekinerek sessizce gidiyordu yanna doru. Birka adm atp bekliyordu. O yzden de aslnda ok hareketli ve dikkatli bir yapya sahip olan hayvan kendisini fark edemiyor, orada deliin aznda beklemeye devam ediyordu. Baya bir yaklamt ki, hayvan ocuu farketti ve hzla frlayp ilerdeki baka bir delie girdi. ocuk bu hareket karsnda bir an korkup srad. Sonra da etrafna baknd, hayvanck kaybolmutu. Elinde olmadan hzla yerinden frlad ve komaya balad, bir an nce gidip arkadalarna anlatmalyd bu tuhaf canly. O esnada bir akrep, artk st ksmlar sararp kurumaya balayan ve kendine zg bir kokusu olan otlarn arasnda birazdan neyle karlaacan kendisi de bilmeden ilerliyordu. Onu gren yemyeil bir kertenkele uzun kuyruunu sallayarak kap bir aa parasnn arkasna sakland, nk doutan gelen bir igdyle karsndaki bu canlnn neler yapabileceini ok iyi biliyordu. Akrebin rengi bembeyazd. St gibi bembeyaz... Bu tehlikeli hayvann boyu bir insan eli kadar rahat vard. Yemek iin avlad bcekleri smsk kavrayp brakmayan kskalar bann iki yanndan ne doru uzanyordu. Ucu ne bir engel gibi eik kuyruunu dimdik havaya kaldrmt, bu kendisini her tr tehlikeye kar korumaya hazr olan silahyd onun. Yeri geldiinde kendisine kar bile kullanmaktan ekinmedii bir silah Bu kuyruun ucunda ters bir kartal trnana benzeyen inesi bulunuyordu.

16 17

D: Halk aznda gs. Gs kafesi blgesi. Geleni (Gelei): Tarla faresine benzer, toprak altnda tnel kazarak yaayan bir hayvan.
ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 18 Akrebin yrmekte olduu seyrek imlerde ilerleyen baka bir canl aniden durdu. Neredeyse, bu tehlikeli hayvann zerine basp ezecekti farknda bile olmadan. Akrebin yan bandaki dikenler onu ezilmekten kurtard. yle olmasayd onlarca, yzlerce insann hayat belki bambaka biimlerde akp gitmeye devam edecekti, o yaamlarn hibirisinin zerinde ilerledii yollar birbirleriyle kesimeyecekti. Beyaz akrep bu canlnn ayann altnda kalmaktan tesadfen kurtulmutu ki, bunu kendisine kar yaplm bilinli bir saldr olarak alglad ve hzla arkasn dnd. Silahn kulland. Dikenlere basmamak iin ayan bir kar ileriye atan kz, ayana batan sivri baka bireyin acsyla lk atarak yere yld. nesini batran akrep daha kuyruunu geri ekemeden zerine den kzn arlnn altnda ezilerek can verdi.

AA
Hekimba gnlerdir, ikinci kattaki ierisi dzenli genie odasna kapanm alyor, darya nadiren kyordu. Srekli gne alan odada, zerinde herbiri kolayca bulunabilecek biimde ve belirli bir sisteme gre yerletirilmi aletlerin durduu, zel olarak tasarlanm ve titizlikle dzenlenmi bir masa hemen gze arpyordu. Btn bir duvar boydan boya kaplayan kitapln ise ii byk oranda tp kitaplaryla azna kadar doluydu. Targun burada sabahtan akama kadar urayordu. Daha nce byle bir durumla hi karlamamt, l gibi yatan ama yaayan bir ocuk duruyordu karsnda. Geceler boyu alm, ilalar yapmt ama bounayd; ie yaramyordu hibirisi. lk nceleri bu sorunu kiiselletirerek bir eit izzet-i nefis meselesi hline getirip, tek bana hallederek tm gururu yalnz kendi yaamak istedi iin iin. Ama bir sre sonra bakt ki olmayacak, nce yardmclaryla konutu, tartt. Bazen daha gen insanlar bilinmeyen, insann aklna gelmeyen, hatta aslnda ok basit olan zmler retebiliyordu. Ama olmad. Sonra lke iine ve evre memleketlere haber sald, kendisinden daha bilgili olduunu dnd hekimlere mektuplar yazarak are sordu; lkin bilen, anlayan kmad. Aydann nabz ve kalp atlar olabildiine dmt ve soluk al verii glkle anlalabiliyordu, rengi kl gibi atmt. Hekimba artk karamsarla kaplyor, zmden midini kesiyordu. Yamurlar yadran, rzgarlar estiren Yada Ta18 diye birey gerekten var m acaba? diye sordu kendi kendine. yle bir ta vardysa bile yzlerce, binlerce yldr gren duyan olmamt herhalde. Kuraklk olduunda veya yamurun yeterince yamad senelerde kyller, Yada Tann ellerine gemesi iin kim bilir neler yapmazlard imdi kendisi de ayn

18

Yada Ta (Cada Ta): By ta. Trk mitolojisinde yamur yadran sihirli ta.
ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 19 durumdayd. Bengisu19 gibi yaralar saaltan, ebedi yaam salayan, her derde deva bir iksir bulsayd bir yerlerden de u sorunu zseydi. Ya da alar nce Kalkamn20 arad lmszlk Otunu yle birey de olmadna gre, kzcaz sonsuza dek uyuyacak myd? O gn artk tm midini yitirmi bir vaziyette ylesine rastgele kitaplara bakyordu, tpla ilgili bireyler grmek bile istemiyordu bugn. Kafasn boaltacak megale bulmalyd; Birka tanesini kartraym da sonra karm, diye dnd. be tane hikye, bir iki tane de dini ierikli menkbe21 geti eline; hepsini okumutu kim bilir ka yl nce Tekrar kalkt, elindekileri rafa koydu. Arkasn dnp gidecekken gz eski, ypranm, rengi bozarm bir kitaba iliti; daha nce hi grmemiti galiba bunu, o yzden de ilgisini ekti. Uzanp eline alarak kartrmaya balad. Ktphanesinde byle bir yaptn bulunduunu bile hatrlamyordu. Tpla ilgili efsaneler ve sylentiler zerine yazlm olan kitapta koca kar ilalarna, belki de yeryznde hi var olmayan ya da ok zor bulunabilen bitkilere dair bir sr ey anlatlyordu. Tesadfen eline geen kitab, kafasn datmak iin kartryor, dikkatini eken resimlerin olduu sayfalara abuk abuk gz gezdiriyordu. Sayfann birisinde boylu boyunca uzanm yatan bir adam minyatr grdnde okumaya balad, koma hlindeki bir insann bu durumuna nasl are bulunabilecei aklanyordu. Alt tarafta ise bir aa resmedilmiti, meyvesinin nasl kurutulup toz hline getirilecei, hangi svlarla ne oranlarla kartrlaca bile aklanmt ayrntl olarak. Ama gel gr ki anlatlan aa ve meyvesi bir sylenceydi. Ylda tek bir elma veren bir aa... Olacak i deildi. Uyduruk bir hikyeydi besbelli; yle bir aa varsa bile neredeydi, hangi lkedeydi, nasl bulunurdu? Eline ald kitap sanki kendisiyle dalga geiyordu. Ama anlatlan sayrlk22, zm bulmaya alt durumun tpatp aynsyd. Ne dneceini bile armt, bu eski kitap kendisiyle oyun mu oynuyordu, grdklerini yanl m anlyordu yoksa aralarndaki balanty yanl m kuruyordu, zemiyordu bunlar. Ertesi gn Targun baheye indiinde saray grevlilerinden, askerlerden, hekimlerden oluan bir grubun imenlik alann iindeki bir kameriyede oturmu gevezelik yaptklarn grd. Onlar da kendisini farketmilerdi, mecburen gidecekti artk yanlarna; basit, baya, dzeysiz konumalara katlmak, dinlemek ve eleniyormu gibi yapmak zorunda kalacakt. Krmz kiremitlerden bir atyla rtl kameriyenin etraf, ierisinde iekler bulunan toprak sakslarla doluydu. Yanlarna varp selam verdiinde gen hekimlerden birisi hemen ayaa kalkarak yerini kendisine verdi. Gerekten de gereksiz konulardan konuuldu bir mddet, die dokunmayan konumalar iin malzemenin bol olduu bir yerdi buras. Derken tm herkesin sesinin kesilip, kimsenin edecek kelam bulamayarak bir boluk olutuu ve sessizliin biraz uzad esnada hekimba; Dn ok ilgin bireye rastladm kitabn birisinde, diye girdi sze.

19 20

Bengisu: Ab- Hayat. lmszlk ksiri. Kalkam: Glgam. lmszl arayan Smer mitolojisi kahraman. 21 Menkbe: Dinsel veya mistik ierikli, retici, ibret verici yk. 22 Sayrlk: Hastalk, dert.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 20 Hah, dedi uzun yzl bir albay; Eminim kainatn srlarn zmsndr. Targunun bile houna giden bu nkteye hep birlikte gltler. Sesler yeniden kesilince hekimba Targun devam etti, kitapta grd o sayfay anlatmaya balad. Herkes dikkatle onu dinliyor, o da dn okuduu o sayfay, grd resimleri btn ayrntlaryla anlatyordu evresindekilere. leride birka hizmetli bireyler tayor, onlarn biraz tesindeyse iki tane asker yularndan tutmu olduklar ikier tane at ortadaki byk alana doru gtryorlard. D kapnn aznda ise askerlerin nbet deiimleri vard, kk bir trenle gerekletiriyorlard bunu. Yaknlarndaysa saray bahvan glleri buduyor, ortama keskin bir gl kokusu yaylyordu. Banda kirli koyu mavi, kenarlksz bir apka olan bahvan elindeki ii brakarak yavaa dorulup dikkat kesildi, gzleri falta gibi almt. *** Akamzeri hekimba odasnda yalnz bana oturmu yine elindeki ktlar kartryordu; kafas o kitapta taklyd. Olanaksz birey olduu iin aklndan karmaya alyor ama tekrar dnp dolap yine ona varyordu. Pencereler ak olduu iin ieriye giren hafif bir esintiden dolay perde, duvarn bir ucundan teki ucuna dalgalanarak, u ksmlar yukar doru inip karak, bazen de darya doru kamaya alarak kmldayp duruyordu. Dardan vuran ay nn nnde dalgalanan perde k ve glge oyunlar oluturuyordu sanki. Gzleri bu doalama oyuna takld, biraz onu izledi. Perdenin zerindeki desenler bazen bir insan yzn, bazen bir deveyi, gh bir ejderhay, gh bir kuu andryordu. Sonra bir kaplumbaa grd, ardndan da bir yaban domuzu. ocukluunda da bylesi ekiller kard perdelerden ama hep rktc, korkun eyler olurdu grdkleri; devler, iskeletler, ller, canavarlar, cinler Yorgann altna saklanrd, perdenin arkasndan kp gelecek lmcl bir ruhun kendisini bomasndan veya iindeki yaam skp almasndan korkarak. O srada kap alnd; Gel, dedi Targun. Kap usulca ald. Gelen bahvand, tm gvdesini hafife ne eerek kafasn ieriye doru uzatr gibi oldu; Msaade var m? diye sordu ekinerek. Tabi ki, buyur gel Sungur efendi, diye yantlad hekimba. Baln iki eliyle nde tutan Bahvan ieri girdi. Targun yapayl belli olan bir kzgnlkla; Otur uraya, ne ekiniyorsun? diyerek bir iskemleyi gsterdi.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 21 Sungur, gsterilen iskemleye oturdu. Ar ve sakin hareket ediyordu, mizac byleydi saray bahvannn. Yllardr sarayn bahelerine bakard. Be alt tane de ii verilmiti kendisine, onlarla birlikte bahelerde, aalklarda titizlikle alrd. alrken de yanndakilerin burnundan getirir, ilerini iyi yapmadklar gerekesiyle barr arr, kzp azarlard nne geleni. O yzden onunla birlikte i yapan herkesin surat ask olurdu srekli. Ama alma saatleri dnda bu hlinin aksine sus pus olur, azndan laf zorla alnrd; kimseye ilimez, bulamaz hatta mmkn olduu kadar insanlardan uzakta kalmaya alrd. Hekim; Syle Sungur Efendi, bir rahatszln falan m var? Yoksa ocuklardan biri mi hastaland? diye konuya girdi. Yok, dedi dieri; Nasl syleyeceimi de bilmiyorum ama Belki de inanmayacaksnz, dedi utanarak. Kafas srekli ne eik duruyordu, diken stnde oturuyormuasna rahatsz olduu her hlinden belliydi. Kendisini sarayn iine pek ait hissetmezdi; onun yeri baheydi, aalarnn arasyd. Targun; Syle, niye inanmayaym, yllardr tanrm seni, dedi, konunun nereye varacan bilmeden. Sungur bu szlerden ald cesaretle kafasn kaldrp, bir nefes ald ve devam etti; Ben o aac grdm, dedi; sonra kafasn yeniden ne edi. Hangi aac? Bahvan tereddt iinde biraz suskun kalnn ardndan, kafasn yeniden hafife kaldrp, hekimin gzlerinin iine ok ksa bir bak att. Adam merakla kendisine bakyordu. Ban yeniden ne eip, utanr gibi bir tavrla; O elmann yetitii aac dedi. Hekimbann gzleri yuvalarndan frlayacakmasna ald.

I. Babam rgatt. Anam ld iin evmi, yermi yurtmu, hibir kaygs, derdi olmadan yaad; bende onunla birlikte gezdim, dolandm durdum. O nereye, ben oraya Ovalarda renberlik ederdi. Mevsimlik alrd, bu yaz bir ovada, teki yaz bir bakasnda, be ay bir kyde, birka ay tekinde Yerimiz yurdumuz belli olmadan ekmeimiz neredeyse biz de oraya gittik; insann nasibi olan ekmek ona gelmez, insan ekmeine gider nk. Tarla bahe ilerini Deniz Karakurt
ELMA

S a y f a | 22 de zaten ta o zamanlardan renmeye baladm, mrmz topran iinde geti. Bir de ite, yollarda Oradan oraya dola dur. Bizim yrede gezmediim, adm atmadm, ayak basmadm ky kalmad. Sabahtan akama kadar ne i bulursak alrdk babamla; ekin ekmek, pulluk srmek, trpan sallamak, aa dikmek, dal budamak Akamlar da ky odalarna gider, klar dinler, atmalar izlerdik. Dudaklarnn arasna iki ucu sivri ineleri koyup da azlarna batrmadan nasl kouklar sylediklerini bir trl anlayamazdm. Sonra da nerde bulursak orda yatardk; ya i sahibinin gsterdii yerde, ya da ky odalarnda, bazen de darda ak havada. O yaz, yine gittiimiz bir yerde, ky odasnda zaman ldryorduk. Ge vakit olduu iin birka kii kalmt bizimle birlikte oturan. Onlar da birazdan kalkacaklard. Herkesin ertesi gn ii gc vard elbette. O ara ieriye telala bir adam girdi; inizde yonca demesinden anlayan var m? diye seslendi. Babam; Ben anlarm, dedi. Koarak gelen adam; Bize yardm eder misin? Komunun ineine yonca demi, diye sordu. Etmeyecek ne var, hadi gidelim, dedi babam da. Karanlkta bazen koarak, bazen hzl admlarla yryerek bir evin altndaki ahra vardk. Ahrda, kapdan ve pencerelerden ieriye vuran aydan bakaca bir de mum yanyordu tarabann23 zerine konulmu. nein bir tanesi davul gibi imi yatyor, adamn birisi de boazna kap soluunu kesmesin diye eliyle hayvann dilini tutmu darya ekiyordu. Yeni biilen yonca tarlasnda yaylan inek yoncay fazla yiyip stne de suyu iince imi, yere ylp kalm. Babam, uzunca saylabilecek ince bir demir ubuk buldu. Bir eki istedi getirdiler. Darya kp demirin ucunu alelacele bir tan zerinde dverek sivriltti, ekici vurduka kvlcmlar salyordu etrafa tatan ve demirden. Tekrar ieriye girdi, inein karnn eliyle bir gzel yokladktan sonra uygun bir yerinden usul usul soktu bu sivri demir ubuu; hayvann karnndan bir hava boald, tss diye. ilik yava yava indi. ok gemeden dirilip, kt oturdu oraya l gibi yatan inek. Diyeceim odur ki, o zaman anladm; insan usuln bildikten sonra ok eyler becerir, nemli olan neyi nasl yapacan bilmektir. ld sandn bir canly bile diriltebilir. H

23

Taraba: Paravan. Tahta perde.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 23 gerekten lmse amenna O zaman diyecek lafmz yok, elden birey gelmez. Yaradann takdiridir. Ertesi gn kalktk, dtk yola, ekmeimiz neredeyse biz de oraya. Bozkrn iine fazla girmeden derelerin aylarn kenarndan yryorduk. Babam rahat adamd, yle acele etmezdi hibirey iin. Herey olacana varr, derdi. imenlerin, otlarn zerinde yatp dinlenerek, aalardan meyve toplayarak, kyllerden yiyecek bireyler alp karnmz doyurarak yolculuk ederdik her zaman. O yl meyve sebze ok boldu, millet babasnn hayrna veriyordu. ok bereketli bir yld. nsan srtst yatsa rzk yine gelir a kalmazd. Da ta iee kesmi, ekinler bire yedi, bire dokuz veriyordu. Hi unutmuyorum, drt kyden gelen drt yolun birletii bir kavak vard, orada durduk. tede st ste tek sra hlinde ylm bir sr ta grnyordu. Ha, bir de ksa boylu balbal24 dikiliydi bu kavan yannda. leride de bir orman grnyor, bize biraz uzak ama Dedim ya babam rahat adamd, yle zaman kaybederiz falan diye bir kaygs yoktu. Gel de ormandan biraz meyve toplayalm, dedi. tede, o yana giden bir yolak var, onu izleyince kendiliinden klyor ormann kysna. Neyse vardk girdik ormana, rl rl akan bir dere boyu yrdk. Ama ne orman, iinde gezindike anlyor insan. Bambaka bir lem var orada Aalardan meyve topluyoruz, yiyoruz falan. ocuuz ya seviniyoruz, hi grmediimiz bir dnya. Hem trl canlnn sesi var, hem de kendince bir skneti. Huzur veriyor insana. Sonunda bir yere vardk, ilerideki aklkta bir kaya paras grnyor, belli ki topran iine gml Babam elimden tuttu, Gel dedi. Kayann yanna vardk. zeri ptr ptr, taa da benziyor, biraz demire de. Elimi bu koca tan zerine koydu. Bak, dedi; Bu ta gkten dm. ardm, birey anlamadm. Kafam ge kaldrp baktm. Gkten ta nasl der? Gkte da, ta m var ki, oradan kopup dsn? Niye dsn hem? Ama soramadm nasl olur diye. Beni kolumdan ekip tekrar, Gel, dedi. Biraz daha yrdk, ok fazla deil, orada bir aa gsterdi bana; koca gvdeli birey. Aslnda iki aa ama sanki birbirine dolam, kaynam, sarlmlar gibi birbirlerine. Tek kkten kyorlar belki de bilmiyorum, sonra ayrlyorlar ama ayrlamadan geri birbirlerine kaynyorlar, yukarda tek bir gvde gibi oluyorlar yeniden. O koca koca iki gvde birbirine nasl sarlm, nasl bklm byle anlayamamtm o zamanlar ama meer daha incecik iki fidanken sarlp yle byrlermi, sonradan rendik. Bazen yanyana topraktan kan srgnler birbirlerine kaynarlar, tek aa gibi olurlar. stelik aaca istediin ekli verebilirsin yaken, yeter ki sebat et.
24

Balbal: Kk ta heykel. kon.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 24 Bu aata bir elma vardr, ifadr, dedi babam; Her derde devadr. Haa, korkmasam ly bile diriltir diyeceim. ardm, yine birey anlamadm. Nasl?... diye sordum. Babam da anlatt.

II. Ananla evlenmeden evvel Savranda bir kza tutulmuum. Savran bizim komu ky, biliyorsun. Hem de ne tutulma? Kara sevda Geceleri uyuyamyorum. Her frsatta ya gizlice, ya bireyi bahane edip Savrana gidiyorum, evlerinin evresinde dolanyorum. Dar kacak da greceim, gece yars niye kacaksa? Bir umut ite O kz da nereden grdm dersen. Bu kr olas rgatlk atamzdan dedemizden bizim boynumuza yapm. Bir harman vakti adam lazmm da parasyla almaya gitmitim, kza da harman yerinde rast geldim. Dven25 sryordu. O gn mrm boyunca unutmam, kaznm kafama. Yerde ekinler serili, bu bir ift kze bal dvene binmi dnyor, saplar hrdyor akmak talarnn altnda Ben yine bir gece bunlarn evinin evresinde dolanyorum, kz dar falan karsa greceim diye umuyorum. Kyde be evin iinde k yanyor, gerisi yatm uyumu besbelli. Her taraf ide kokuyor buram buram, ky ide aac dolu; o kadar ok ide olan baka bir ky grmedim ben hayatmda. Adamn iini ayor, yreine ferahlk veriyor o koku, sarho ediyor resmen. Gkte Orduyolu26 yle parlyor ki, zerinden yryp giden askerlerin ayak seslerini duyacaksn neredeyse, o derece yakn geliyor insana. Ben evrinip dolanrken ilerideki evlerden birisinin nne bir kan yanat, arkasnda bir adam yatyor, lm. Ya da l gibi be kii adam yklenip evin iine sokacaklard meraklandm, yardm etme bahanesiyle yanlarna kotum. Adam tadklar kaln aputun27 bir ucundan da ben tuttum, ieriye girdik. eride yal bir adam oturuyordu. Baklar bir tuhaf Uzun dmdz ak bir sakal var. Odann bir kesinde kopuz, yannda da bir davul duruyor. Duvarlarda hallar, kilimler asl. Halnn birisinin zerindeki resim o kadar gzeldi ki unutmam, su ien geyikler var. Yerlerde de bir sr kilim serili. Ha, upuzun kr salar olan bu yal adamn giysileri de bir acayip, renkli renkli. ly nne koyup geri ekildik. Bileini tuttu, gz kapaklarn aralayp bakt, elini kalbinin stne koyup bekledi. Kulan yatan adamn aznn stne yaklatrp dinledi. Ben l sanyorum, bugn de yemin edebilirim ki o adam lyd diye, beti benzi kire gibi bembeyazd nk. Yal adam ieriye bard; Bana su getirin hele, diye. erden kan kocakar, bir testi suyla atlak tahta bir tas getirdi. Adam tasa su koyup itikten sonra, eliyle kadna kovar gibi bir iaret yapt.
25 26

Dven: Altna akmaktalar aklm tahtadan harman aleti. zerine binilerek hayvanlara ektirilir. Orduyolu: Samanyolu. 27 aput: Kaln bez. Kaba kuma.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 25 Bu adam l deil, ama diri de deil, dedi karsnda duranlara. lmle dirim28 arasnda kalm. Herkes aval aval bakyor. Kimsenin birey anlad da yok, kimsede t da yok. Oradakilerden birisi; Albs29 arpm, dedi usulca. Bunu diyen sen misin? htiyar delirdi sanki, kplere bindi. Bar bar baryor deli gavat, gzne kan oturdu sinirinden. teki adam laf konutuuna konuacana piman oldu. Korkusundan sindi kald, boynunu bkt. Ka kere albs arpm birini grdn? diyerek kt en son. Bir o dediini hatrlyorum, dier sylediklerini korkumuzdan ne duyabildik ne anladk. Ben iimden diyorum ki; Albs falan bilmem ama asl bu herif arpacak bizi imdi. Bir grsen adam, korkmamak mmkn deil. Sonra sustu, sustuka sustu bu kez de. Arada irkilme tutuyor, stmal gibi titriyor. Biz ylece bekliyoruz, beklemekten atlayacaz neredeyse. Hem de korkuyoruz. Diyorum ya adam bir eit Ben albs da bilirim, oru30 da. Hepinizden iyi bilirim, dedi. Uzunca bir sre ylece bakt durdu. Neden ki sonra; Bunun derdi baka, diyerek yerde yatan adam srt st evirdi, elbisesini yrtt. Sayrnn31 srtndaki krmz bir bezeye benzeyen ilii eliyle gstererek; Bunu birey sokmu ya da srm. Ne olduunu bilmiyorum. Bcek, ylan Amma zehri bildiiniz zehir deil. aresi var. Yok deil ama zor. Herkes merakla bekliyordu ki, adam bir yeri anlatmaya, nasl gidileceini tarif etmeye balad. Konumas da bir deiik zaten, iir gibi uyakl32 Hayatmdaki en tuhaf gnlerden birisiydi. Sonra o yerin ilerisindeki gkten den boz ta, birbiriyle sarmam iki gvdeli bir aac falan tarif etti. Gideceksiniz oradaki, o aataki elmay getireceksiniz. Ama giden orada uyumayacak, uyank kalan da kellesinden korkmayacak. Yalnzca bekleyeceksiniz. Gndzn geceye kavutuu gecenin sabahn bekleyeceksiniz. Gnn ilk n yiyen elmay koparp alacaksnz. Bir tek meyve verir o aa, o da senede bir gnde alnr. Bu derdin devas o elmadr, bakaca da bir yolu yoktur, gibilerinden bireyler syledi.
28 29

Dirim: Hayat, can. Albs: Cad. Albastya neden olan kzl renkli kt varlk. Alkars. 30 or: Cin. 31 Sayr: Hasta. 32 Uyak: Kafiye. iirde hece uyumu.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 26 Dar ktmzda ilerinden biri; Bu muymu, bu derdin devas, nandnz m imdi? Kafadan atyor besbelli. Uydur gitsin, elbet biri inanr. Zaten akl banda bireye de benzemiyor ki deyyus, dedi. Bir sre tarttlar ama yine de meraklarn yenemeyip dtler yola. Ben de yenemedim tabi ki merakm, gece yars aralarnda dtm yollara. O adamlarla birlikte ite o ormana kadar gittim. Baktlar, incelediler gerisin geriye dndler. *** Elmay niye almadlar peki? dedim babama. Sen de amma dikkatsizsin, anlattk ya iinde. O elma senede bir gn, gecenin gndze kavutuu gn koparlr. Biz vardmzda o gn daha gelmemiti, diye kt bana. Gecenin gndze kavutuu vakit de gndnmdr, unutmayasn. Sonra ne oldu? diye sordum; Adam iyileti mi? Bilmiyorum, onlar kendi yoluna, ben kendi yoluma diye cevaplad. Hekimba Targun o gece sabaha kadar uyuyamad, byle bir ykye kim inanrd. Ama koca adam uyduracak deildi ya. Hem yalan sylemedii de belliydi, anlyordu bunu. Sungur deliydi doluydu ama drst bir adamd, hem ok gerekmedike de konumazd, bunca yldr en ufak bir yanln grmemiti kimse. Durup durup bunca eyi nasl ve niye uyduracakt ki? alrken biraz huysuzdu o kadar. Bahvann anlattklar doruymu, gerekmi gibisine geliyordu. stelik ne kard gidip o aac bulsalard, yle bir yer var myd yok muydu grselerdi. Kafasnda soru iareti kalmazd. Evet, bu nemliydi ite, kendisi gibi bir insan iin bireyin varlndan ya da yokluundan veya bir olayn gerekleip gereklememesinden daha nemli bir konu vard ki, o da acabalarn olup olmamasyd. Gemite yantsz brakt tm sorular bugn bir gvenin elbiseleri, bir kurtuun kitabn sayfalarn iten ie kemirip bitirdii gibi onun da beynini kemiriyordu. Denenmedii iin ortaya kan yen bir pimanlk daha istemiyordu Ertesi gn bekleyemedi, zerine elbiselerini giyindi abucak. Hakann odasna varp, kapdaki uan yanna yaklat. Gen adam can skntsndan ban nne emi, ellerini arkasna atm, sol ayan oynatarak yerde ekiller izer gibi kmldatyor ve onu izliyordu. yi geceler, dedi hekimba. Uak telala toparlanarak, asl durmas gereken vaziyeti aldktan sonra; Buyrun, dedi.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 27 Hakanla grmek istiyorum. Aslnda ge oldu ama biraz bekleyin de soraym.

SARAY
Hakan ykseke bir yerde bulunan ve ok da ssl olmayan tahtnda oturuyor, bir yannda baveziri ve vezirleri, teki yannda st rtbeli komutanlar, karsnda oullar ile sarayn hekimba ve dier hekimler ayakta bekliyorlard. Arkasndaki yaveri ise, eli belindeki hanerin zerinde, bir beklenmedik durum karsnda hakan korumak iin harekete gemek zere tetikteydi her zaman olduu zere. Tahtn iki yannda drder tane tu 33, drder tane de sancak diziliydi. Tam hakann arkasnda ise dierlerine nazaran daha byk bir tu ve sancak bulunuyor, toplam say herbirinde dokuz ediyordu. Tularn da dokuzar tane kolu vard ve her kolun ucundan dokuz kutlu hayvann kuyruu sallanyordu. Kk ok eskilere, tarih ncesine kadar giden bir devlet geleneiydi bu. Btnyle kesme tatan yaplm sarayn grkemli, yksek ve geni bir salonunda bulunuyorlard. Tavan kubbe biiminde ina edilmiti. Byk kubbenin etrafnda kk kubbeler, onun etrafnda ise daha kkleri vard. Salonun ortasndaki adrvann sesi hem ortama huzur salyor hem de dardan dinlenilme olaslna kar sesleri birbirine kartryordu. Tavanlarda devekuu yumurtalar gze arpyordu, bunlar rmcekleri uzak tuttuu iin a oluumuna engel olurlard. Duvarlar deerli hallarla kaplyd ve zerlerinde tarihe ve sylencelere dair olaylar resmedilmiti; bir tanesinde korkun bir gergedan ldren yiit grnyor, bir bakasndaysa o yiit bir gln ortasndaki aaca doru sandalla gidiyordu. Baka bir haldaysa, ierisinde yine ayn kahramann ve atlara binmi kadnlarn da yer ald byk bir sava sahnesi betimlenmiti. Sessizliin hkim olduu ortamda hakann yznden derin bir znt okunuyordu. Kapalyken dmdz duran az ve hafif bask burnu, soukkanl ve ciddi bir hava veriyordu yz ifadesine. u anda iindeki tm sesler susmu, derin bir sessizlik kmt. Bilincinin iindeki btn hareket ve orada dnen btn evren durmu karanlk, sonsuz bir boluk olumutu. Gzlerinin alamaktan kzarm olduu belliydi. Kimsenin azn bak amyordu. Sessizlii bozan hakan oldu; Gidip o elmay getirin bana, dedi. Ksa, kesin ve net bir emirdi bu ama yle olmas yalnzca buyurganlktan kaynaklanmyordu, biraz daha konusa neredeyse herkesin karsnda alayacakt. Onlarca ehir kuatm, ounu ele geirip lkesine balam, savatan savaa komu, lmn kol gezdii
33

Tu: Aaya doru kollar olan ve ularndan pskller sarkan hakanlk sembol.
ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 28 arpma alanlarda erleriyle birlikte yan yana vurumu, defalarca yaralanp lmlerden dnm, hibir seferinde bir damla bile yan gznden akt grlmemi bylesi bir insan imdi bu hlde grmek karsnda duran herkese deiik duygular yaatyordu. Hakann suskunluu devam ediyordu nk azn atnda, artk derin birer kuyuya benzeyen gzlerinden sel gibi ya boalacan bildiinden, konumaya balamadan nce onlar iine aktmaya urayordu. lkeleri dize getirip vergiye balam, memleketinde dirlii dzenlii bir biimde salam bu ihtiaml adam imdi kendi dirliini salayamyor, artk miadn doldurmu bir yldz gibi kendi iine kyordu. Hazr olduunu anlad ana kadar sren bir bekleyiin ardndan hakan konumasn srdrd; Bunu baarabilen olursa, bu dnyada elimden gelip de yapabileceim ne varsa dilesin benden. Sz veriyorum. Sonra ocuklarna dnd; Annenizin bana emaneti idi Daha fazla konuamad, elleri gibi dudaklar ve sesi de titriyordu nk. Orada bulunanlarn kimileri balar ne eik, kimileri dnceli, kimileri de ara sra birbirlerinin gzlerine ksa baklar atarak suskunluklarnn iinde beklemeyi srdrdler eitli nedenlerden tr. Aceleci davranmamak, tepki ekecek bireyler konumamak gerekirdi bylesi durumlarda. yi dnmek, dierlerinin dediklerini dinlemek, ok dnp az sylemek daima yarar salard. nce en byn balamas da bir gelenekti. Arkada, u an ak olan pencerelerden sarayn bahesi, avlusu, sonradan ykseltilmi olduu belli olan duvarlar ve daha da tede buraya gre biraz daha aada kalan ehir grnyordu. Dardan ku cvltlar doluyordu ieriye. Pencerenin nne buralarda bol yiyecek bulduklar iin gayet semiz olanlarndan bir sere kuu konmu, gagasyla kanatlarn kayordu. Bazen ban kaldrp etraf yokluyordu. Birazdan yanna bir tanesi daha kondu, o da en az dieri kadar besiliydi. Kular pencerenin nnden kalkp ilerideki kk topluluun arasna doru uarken salondakiler de darya kyorlard. Darda Turul eski arkada komutan Kayasn yanna yaklaarak; Seninle konualm bir ara, dedi. Olur, grelim, diye cevaplad dieri de. Onlar biraz tede bu ksack konumadan sonra ayr ayr yrmeye devam ederek koridorda uzaklarlarken bavezir de arkalarndan dnceli dnceli bakyordu kapnn

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 29 aznda. Yanna yaklaan tombul yzl, imanca bir grevlinin sesiyle uykudan uyanr gibi irkildi; Hallettim efendim, dedi adam. Tamam m? Ayday getiren hamallar buldunuz mu? Evet efendim, emrettiiniz gibi ikier kese altn verdik. Grevli yanndan uzaklarken, o da lm sessizliine gmlm ve hi bitmeyecekmi gibi grnmekte olan koridoru yrmeye balad, kafasnda bin bir dnce ar gibi uuuyordu. *** Turul Han acayip bir ruh hline brnmt son zamanlarda. Kafasnn iinde yle birdenbire olmayacan kendisinin de bildii anlamsz eyler kuruyordu. Zihninde oynanan bir oyunda kardei Uruk kendinden nce davranyor, baarl oluyordu, taht istiyor, babas da veriyordu. Bu kukuculua ve yreinin derinliklerine fsldayan vesveseye kaptrm kendisini, hrstan ii iini yiyip bitiriyordu. Dnd eyin samaln, gerekleebilme ihtimalinin zayfln biliyor ve kendisine bu ikenceyi yapmaktan vazgemeye karar veriyordu ama biraz sonra bu kurgunun bir ucundan tekrar tutup farknda olmadan iine ekiliyordu; iinde yayordu o hayalin, sanki gerekmiesine. Urukunsa btn olanlardan haberi bile yoktu belki de. Turul onun yapmay bile dnmedii eyleri yapacan sanyordu. Bunun ruhsal bir bozukluk olduunun ok iyi farkndayd ama engel olamyor, nne geemiyordu. Ama emin olduu tek birey vard. ster kuruntu, ister gerek olsun bu straba kesin olarak son vermenin sadece tek bir yolu vard; harekete gemek, hem de bir an nce. Kararn verdi, babasyla konuacakt. Kalbi arpyordu, yalnzca kafasndakileri aacak olmaktan deil, ayn zamanda babasyla arasndaki mesafeden dolay her zaman korkmutu ondan. Karsnda ulalmaz bir varlk gibi duruyordu. Bu, hem iktidardan korkma duygusu hem de babasnn ocukluklarndan beri kendileriyle aralarna ekmi olduu snrn doal bir sonucuydu. Yreinin derinliklerinde yenilmez bir korku yatyordu babasna kar. Ve ieriye girdiinde yine duyumsad bu korkuyu. Kapy yavaa kapattktan sonra ieriye doru dnd. Odada atafatl olmayan byk, ahap bir yatak, duvarn dibinde geni ve ssl bir masa, onun da yannda ayn renkte bir dolap vard. Duvarlardan birisindeyse yana yana diklemesine aslm, zeri talarla ssl iki kl gze arpyordu hemen. Yulu Han o duvarn nnde, kllarn biraz sandaki krmz kuma kapl bir koltukta oturuyordu. Yerlerde deerli hallar deliydi, ok uzak diyarlardan gelmi olanlar bile vard bu hallarn. Babas; Gel otur, dedi Turula.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 30 Turul masann yanndaki sandalyelerden birisini alp babasna yakn bir yere ama tam karna gelmeyecek, hafif aprazdan grecek biimde koyup oturdu. Etrafa gz gezdirdi; binlerce yldr olduu gibi ayn kalan, hi deimeyen zaman tesi bir mekn gibiydi buras. lenlenmi34, sonsuza kadar deimeden kalmaya mahkum edilmi bir yerdi sanki, tyleri rperdi. Zaman geiyor, insanlar deiiyor, onca aclar ekiliyor ama madde yerinde ylece deimeden duruyordu insana inat, ona nispet yaparcasna. Bu adaletsiz bireymi gibi geliyordu Turula. Babasn hi bu kadar perian grmemiti btn mr boyunca. Annesi ldnde de zlmt ama bu kadar yklmam, ksa bir srede kendisini toparlamt. Toprak kaybettii zamanlar olmu, savalarda ordular yenilmiti ama bu kadar uzun sreli bir kedere kapldna ilk defa tank oluyordu. Artk varln bile unuttuklar srgndeki vey aabeyleri, gelin olarak gittii lkede bulunan ve yllardr grmedikleri, baka bir anadan doma vey ablalar da dahil olmak zere babalarnn tm ocuklarna verdii sevgiyi toplasalar Aydaya gsterdii bu ilginin yars, hatta eyrei kadar bile etmezdi. Ne tuhaf bir sevgiydi? Altnda yatan gerekelerin tmn biliyordu. Evet, annesinin lm neden olmutu bu duruma. Ama yine de babas gibi bir adam bu kadar yktna bir trl akl sr erdiremiyordu. Anlalmaz bireydi bu. Bilmedii eyler de vard aslnda. lmlerin eiinden dnm olan babas, o zamanlarda bile hayatn anlamna dair bu kadar kafa yormam, kendisini bu kadar sorgulamamt. En byk olunu uzun yllar nce dman lkelerden birisine esir olarak verirken bile en ufak bir znt belirtisi gstermemiti. stelik olu gittiinden bu yana doal olarak ne o gelebilmi, ne de yanna varp ziyaret eden olmamt. Yllardr yzn gren yoktu, yalnzca senede bir iki kez haberi gelirdi, iyi olduuna dair. O lkeden bir kzla evlenip, ocuklar olmutu, sadece bu kadard bildikleri Hasm lkelerin gvence olarak tahtn varislerinden birisini bazen tek tarafl, bazen de karlkl olarak esir ehzade gndermeleri eski bir gelenekti. Bu ehzade oradaki sarayda gayet iyi bir biimde yllarca, hatta on yllarca arlanr, kendisine hrmet edilirdi. Bylece olas bir sava annda ehzadenin kellesinin gidebilecei endiesiyle kaan temkinli davranr, keyfi yere sava ilan etmekten kanrd. Veya dier lke isteklerini kar tarafa yaptrabilme gcne sahip olurdu. Mesela vergi vermekten kanabilir veya kendisine vergi verilmesini ya da miktarnn artrlmasn talep edebilirdi. Bazen de talihin, tarihte ender insanlarn bana gelebilecek bu tuhaf oyununu yaayan ehzade, lkedeki ynetim deiiklikleri sonrasnda ya serbest braklp lkesine gnderilir veya srf sava kartmak amacyla bir bahane bulunup idam edilirdi. ehzadeyi idam etmek yerine, dier lkede i karklk karmak amacyla bunu bir frsat olarak deerlendirmek de mmknd. Konumaya balayan Turul; Belki inanmayacaksn ama ben yine de syleyeceim. Geen gn yaptn toplantdan bu yana ben de dhil kimseden t kmadnn farkndaym. Ama kimse sulanamaz bu yzden, nk yle garip bir durum ki, hi kimse ne yapacan bilemiyor gerekten. Yine de bence
34

lenlenmek: Lnetlenmek.
ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 31 birilerinin harekete geip az ya da ok elinden geleni yapmas gerekiyor. Sonu alr veya almaz O yzden buradaym. Dediim gibi belki inanmayabilirsin bana ama seni yalnz brakmayacam sylemeye geldim buraya. Belki biraz daha rahat uyursun bu gece bylece, ok bitkin ve yorgun grnyorsun. Ksa bir sre bekleyip soluklandktan ve ayn zamanda babasnn yz ifadesini ve tepkisini izleyip anlamaya altktan sonra devam etti; Bu sorunu zmek benim boynumun borcu, en byk evladn benim. zellikle de kz kardeimi yle aresiz yatarken grmek ykyor beni. Ak konuacam. Aramzda yllardr bir soukluk olduunu, beni iyi bir evlat olarak grmediini biliyorum. Ama o odada yatan senin kznsa benim de kardeim. Elimden ne geliyorsa yapacam, emin olabilirsin. Yulu bylesine ak szll beklemiyordu olundan, nk btn mr boyunca yapmad bireyi yapyordu u anda.

HAN
Komutan Kayas ve Turul Han, bir hann st katnda oturmu yemek yiyip kmz35 iiyorlard. O gn akam nlerinde duran bu acayip sorunu etraflca konutular. Yaklak sekiz ay sonra gidip ormandaki bir aatan elmay alp geleceklerdi, hepsi buydu. Ama anlatlanlara gre, bireyden veya birinden korunmalar gerekiyordu o gn. Belki bir yrtc hayvan falan vard o civarda yaayan veya birisi oraya gelenleri korkutuyordu ya da ormandaki ortam buna kendiliinden sebebiyet veriyordu, nk oralar daima gizemli yerler olarak grnrd insanlara. Veya gidenlere korku salmak, ie gizemli bir hava katmak iin anlatlanlara eklenmi kk bir sylentiydi bu. yle birey yoktu bile belki de. nsanlarn huyudur, ilgin bir olay buldu mu nne sonuna hemen bireyler eklemeye, ierisine srad eyler katmaya balarlar. Bir sre sonra bakarsnz ki, ortada anlatlan bambaka birey var. in tuhaf taraf kendi uydurduklarna, dnp tekrar kendileri de inanr insanlar, yeter ki o konu bir kere dile dmeye grsn, abartldka abartlr. Byk olaslkla imdi de byle bir durum vard ortada. Dilden dile dolaan bu kk yk de ileride zaman getike kim bilir ne hllere brnecekti? nsanlarn eline elence olacakt, herkes yorumlar yapacakt ve sanlarn36 gerek olarak grmeye balayacaklard. Btnyle tatan rlerek yaplm hann, tavanlar kubbelerle kaplyd ve onlar stunlara gen eklindeki uzantlar balyordu. Hann st katnn ortas akt, yalnzca evredeki odalarn zerleri atlarla kapatlmt. Bu atlarn birletikleri yerlerin nlerinden aaya doru tatan yaplma, zenle ilenmi yamur oluklar iniyor, duvar dibindeki oyma bir

35 36

Kmz: At stnden yaplan hafif alkoll, eki bir iecek. Orta Asyada yaygn olarak tketilir. San: Zan, kanaat, fikir.
ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 32 arkta37 birleiyorlard. Masalarn arasnda yamaklar dolanyor, siparilere bakyorlard. Buralara gelen mterilerle ba edebilmek zorunluluundan dolay ve onlarla uraa uraa artk yeterince kabalap, azlar iyice bozulmu; sefih, mptezel, serseri mterilerle uramaktan artk tm insani ynleri yllar iinde trplene trplene kaybolmaya yz tutmutu. Artk olgunluk an gemek zere olan bir rakkase ortada bo alanda dans ediyor, ellerindeki zilleri ngrdatarak, vcudunu bir balk gibi kvryordu. Genliinde ok daha gzel ve bakmlyd, insanlarn akln bandan alrd. Bir zamanlar n ok uzaklara kadar yaylmt; adn bile duymad lkelerden, ehirlerden kendisini izlemeye gelenler olurdu. Ama yalanmaya balayp, gzellii kaybolmaya yz tutunca o nde snmeye balamt. Ama yine de bylesi bir yer iin haddinden fazla iyi olduu ok rahat sylenebilirdi. Bu izbe yeri doldurup taran eyin hann yol stndeki konumu olmasnn yan sra, ayn zamanda onun da varl olduu ok aka belliydi. ri gslerinin arasndan szlen ter gbeinden aaya akyor; kollarndaki bilezikleriyle ve ayandaki halhalyla kard sesler, elindeki zillerin ve kenarda alnan tefle bendirin38 sesine karyordu. Burnunda iri bir hzma bulunan ve yanaklarna abartl biimde allk srlm kadnn dudaklar da kpkrmzyd. Kulann birisinde iri bir halkayla, dierinde ise ince bir zincirin ucunda sarkan boncuktan oluan kpeler taklyd. Salar ise ince ince rlp ularna boncuklar geirilmiti. Kollar da dirseklerine kadar knalyd. Biimli vcudu mzie yle bir uyum salyordu ki, yapt hareketlerin kendisi ezgiye ve mzie dnyordu sanki. O anda, bu kyda kalm handa deil de, grkemli bir haremin adrvanlarla ssl, kadnlarn uzanarak dinlendii, ud alp elendii byk salonundaki bir havuzun iinde ayak bileklerine kadar gelen suyu etrafa sratarak raks ediyormuasna kendisinden gemiti. Erkeklerin gzlerinin zerinde olmasndan holanyor, bundan bir eit ehvet duyuyordu. Bedenini bu a gzlere sunmaktan haz alyordu. nsann iindeki zapt edilemeyen duygular devindirdiini39 bilerek yapyordu iini, erkeklerin pek ou az ak onu seyrediyorlard. Turul kadna, oradaki dier erkeklerden pek de farkl olmayan gzlerle bakarken arkadana; Ne bileyim, bir kaplan veya pars vardr o aata, dedi. Sessizce kadna ksa bir sre daha baktktan sonra srdrd; Baka ne olabilir ki, Kamos40 gelip insanlarn ruhlarn alacak deil ya? Bu szleri duyduunda Kayasn ii rperdi ama Turula belli etmedi. Bakalm yle bir aa var m ki? Hele gidip nce bir onu bulalm bence, diye yant verdi o da.

37 38

Ark: Kanal, suyolu. Bendir: Tefe benzer bir mzik aleti. Byk tef. 39 Devindirmek: Hareket ettirmek, harekete geirmek. 40 Kamos: Kbuslara sebep olan kt ruh. Karabasan.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 33 Tahtn varisi olan byk ehzade Turul Han iyi bir sava eitimi alm hrsl bir insand. Ya 35in zerindeydi ve henz evlenmemiti, kadnlara olan dknl de herkes tarafndan biliniyordu. Saray erknndan bir ktibin olu olan Kayasla genliklerinden beri arkadatlar ve o da sarayn iinde yetimiti, Turuldan iki ya bykt. Askerlie heves edip orduya katlm, savalardaki baarlar sonucunda komuta basamaklarn hzla ykselip bu gen yanda iyi bir konuma gelmiti. O da Turul Han gibi hrslyd, gz varabilecei yerlerin en st noktasndayd ve bunun olabildiince abuk gereklemesi de Turulun geleceine balyd. birlii yapmak bu eski arkadalarn her ikisinin de yararnayd. Srekli sarayda bulunmaktan sklm olduklarn, imdi bu izbe ortamda anlyorlard. Her insann iinde baya bir yn vardr ve uygun ortam bulduunda kendisini gstermekten geri kalmaz bu yn, az ya da ok. nsan iinde bulunduu ortamn rutinliini ve skcln bazen ondan uzaklat zaman anlyordu, gerilen bir yay gibi boalyordu ondan sonra. Srekli ve artan bir hrsla iinde bouup durduklar ve resmi ilikiler zerine kurulu o ortamdan uzaklamak, suyun altndan kp soluk almak gibi gelmiti ikisine de. Artk gizleyecek saklayacak bir yan kalmad iin herkes ok iyi biliyordu ki, Turul Han babasnn yerine bir an nce gemeyi arzuluyor, artk onun yalandn dnyor ve o tahta oturmak iin babasnn lmn beklemek istemiyordu. ekilsin kenara keyfine baksn, diyordu. Ayrca babas da genliinde, kendi kardeleriyle taht iin mcdele etmemi miydi? lke blnme noktasna gelmi, neredeyse i sava kacak olmutu. stelik kendi z aabeyini bodurtmutu. Neyse ki o karklk fazla uzamadan son bulmutu da, lke bir felakete srklenmekten kurtulmutu. Yani taht istiyor olmakta kendisi asndan hibir beis grmyordu Turul. teki taraf asndan baklrsa aslnda babas da, tahtn byk olunun hakk olduunu dnyor ama tahta geince ne yapacan da ad gibi biliyordu; etrafna bir serseri srs toplayacak, gnn gn edecek, har vurup harman savuracakt. Saraya lkedeki tm rakkaseleri, danszleri dolduracak, sefahat lemleri yaayacakt. Biraz abartyor olmakla birlikte olunu iyi tanyordu ve Turul eline frsat getiinde babasnn tahminlerini byk oranda tuttururdu. Yine de Turul artk iinden darya taacak kadar belirginleen bu arzusunun fazla ayyuka kmasn istemezdi, ne de olsa karsnda bir hakan vard. O yzden temkinli olmak, atee elini uzatmamak, doru zaman kollamak gerekirdi. Tarihlerinde evlat katili olan hakanlar da yok deildi, u anda kendisi iin uzak bir durum olarak grnse de, byk salonun ortasnda bir celladn ipiyle boulmak iten bile deildi. Ne kadar gzel, dedi iinden; damarmzdaki soylu kann dklmesi yasak, o yzden de kan dkmyorlar ama boduruyorlar. Ben ldkten sonra ha bomusun, ha kafam kestirmisin, ya da yal ilmee geirtmisin ne fark eder. Hatta yle birey olsa, klc tercih ederim, daha hzl ve kolay olur. Sonra irkildi, neler dnyordu

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 34 byle sama sapan; yine kendini kaptrm gidiyordu, stelik bu kez kendi lmne dairdi kafasnda kurduklar. Bir yudum arap ald nnde duran ayadan41. Hann alt katnda atlar iin kk ahr odalar vard. Bu odalarn ortasnda kalan aklkta duran, bir insan baca boyunda ve kalnlndaki yuvarlak kesme tan st ksmnn ift kartal ba eklinde oyulmasyla yaplm bir eme bulunuyordu. Kartallarn azndan iki yana doru akyordu sular. Altta ise akan suyla dolan yekpare tatan geni bir yalak vard, hayvanlar orada sulanyordu. Bir adam atna slk alarak su iiriyor, ahr blmelerinden birisinde ise yal bir han alan nndeki at tmar ediyordu elindeki kaayla42. Tamamen tatan yaplm hann iki yannda da merdivenler vard. Bir ara Kayas aaya ayakyoluna43 indi, bunu frsat bilen Turul hancya eliyle iaret edince adam koarak yanna geldi; Buyurun ehzadem, dedi. Turul adama ters ters bakarak; Az daha bar da herkes duysun, diye terslendi; u kadn gece odama gnder; ama kimse duymasn. dedikten sonra ekledi; Anladn m? Anladm beyim, diye cevaplad hanc. Biraz sonra Kayas dnnce konumalarna kaldklar yerden devam etti bu iki eski arkada. Turul biraz da arkadann keyfini karabilmek iin; Ne oldu, u Elden ii? dedi. Ne olacak? Bilmez gibi soruyorsun. Kz istemiyor, ailesi de bask yapmyor. Zorla olacak deil ya. Akndan gebersen de karndaki istemedi mi olmuyor ite. Sonra gidecek kendini bilmezin, densizin birisiyle evlenecek, piman olacak ama i iten geecek. Neyse skma cann, bulursun elbet birini. Koskoca komutansn. Birisini bulmak deil nemli olan. Ney yleyse? Doru insan bulmak... Oras senin bilecein bir i tabii, ben karamam. Biz asl konumuza dnelim.
41 42

Aya: Kadeh. Ayakl bardak. Kaa: At kama aleti. Byk tarak. 43 Ayakyolu: Tuvalet, hela.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 35 Dnelim bakalm. Sen benim sorumu yantla, ne var orada? Kayas biraz dndkten sonra cevaplad; Korku Turul bylesi mulk yantlardan holanmazd, biraz suskun kaldktan sonra skntl ve kzgn bir tavrla; Onu anladk da, neyin korkusu? Belki de insann kendine olan korkusu. Anlalan Kayas bugn byle bilmece gibi konumaya devam edecekti. Eldene takld kafas, belli, diye geirdi iinden Turul. Sonra aklna baka bir yorum geldi; Kendisi onun yarasna basmt, o da kendinin sinirlerini bozacak ekilde davranyordu. Oysa Kayas u anda ok daha telere gitmi, bambaka batklara dalyordu zihninin okyanusunda.

DENEME
Artk beklenen gn gelmiti. Turul Han ve Kayas gidip elmay getireceklerdi. Fakat geen bu sre ierisinde, dilden dile yaylarak saray sakinleri arasnda artk bir sylence hline dnm olan bahvann hikyesi binbir trl ekle brnmt. Herkes bir eyler ekliyor, abartyor, sonra da zerinde yorumlar yaplyordu. te yanda ise bu grevi baarmak iin Kayas, sarayn muhafz birlii iindeki en iyi askerlerden seerek oluturduu takm altryor, ii ansa brakmak istemiyordu. Bu askerleri de yanlarna alarak yola koyulacaklard yaknda. Turul heyecanlyd. Nasl olmasnd ki? Bir kere btn bu yaananlarda insan kendine eken bir gizem bulunuyordu. Sonra iin ucunda taht vard. stelik u anda pek nemsemiyorlard ama tehlikeli de olabilirdi bu yolculuk. Yani neyle karlaacaklarn hi bilmeden bir maceraya atlyorlar, risk alyorlard belki de. O yzden de daha nceden anlat ve zaten bir kahramanlk gsterisi yapmaya hevesli olduunu ok iyi bildii eski arkadan da yanna almaktan hi kanmamt. Kayasn varl askerlere ayr bir cesaret veriyordu ayrca. Tm hazrlklarn tamamlayp gndnmnde yani geceyle gndzn birbirine eit olduu o gecede mutlaka orada olacak ekilde yola kmalar gerekiyordu. Anlatlanlar doruysa, ge kalmamalar gerekiyordu. Aksi takdirde bir yl daha beklemek zorunda kalabilirlerdi. O takdirde bu denemeyi bir daha kendisi asla yapamazd. Buna izin verilmezdi yeniden.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 36 Gndnmnde, uzun bir hasretten sonra iki sevgilinin birletii gibi, k ve yaz mevsimlerinin birbirine kavutuu o gnde kesinlikle oraya varmalydlar.

1. Turul ve yanndakiler kayay bulduklarnda ileri kolaylamt, geri gkten dm bireye falan benzedii yoktu ama iaret o kaya parasyd. Ardndan aa... Birbirine sarlm iki gvdesi olan bu ihtiyar bulduklarnda Turul Hann az kulaklarna vard. Aacn gerekten ilgin bir grnm vard. Askerler de inceleyerek bakyorlard, mrleri boyunca byle birey grmemilerdi ve yllar sonra anlatacaklar anlarn arasna katlacakt buras da. Birbirlerine kavuunca tutkuyla sarlm iki sevgiliyi andryordu bu koca gvde; yllardr birbirini grmemi iki an hasretle, sevdayla, amanszca yanp, birbirlerini arayp sonra da bulduklarnda olduu gibi sarlmlard. Askerlerden birisi; Bence bunlar eskiden insanm, sonradan burada birbirlerine yle bir sarlmlar ki, ayaklar kke dnm topran ilerine uzam, balarndan da dallar kol atm her yana, dedi yanndaki arkadana. Sonrada eliyle aac iaret ederek; Aha bak, unlar da kollar, bir gvdeden tekine dal atm. Hatta u yumru da kadnn memesi, gryor musun? dedi. teki de ona hak vererek akn akn bakyordu. Bu konumalar arkalarndan duyup dinleyen Kayas, birka adm atp yaklaarak ellerini ikisinin de omuzlarna koydu. Askerler irkilerek hazrola gemeye altlar; Rahat olun, dedikten sonra glerek devam etti; Amma da yaktrdn olum ha. ok da iyi benzettin ama yine de sen bunlar dndmzde kimseye anlatma yoksa yeni rivayetler yaylmaya balar. Ama bu gzel benzetmenin sarayda kulaktan kulaa yaylmas sadece birka gn srecek, birbirine ormanda rlplak sarlan iki sevgilinin neden aaca dntne dair trl eitli akl almaz fikirler ortaya atlacakt. Sevien bu ifti yaknlardaki yatr44 arpm, Orman Is45 cezalandrm diye bir sr ey sylenecekti. Etrafta muhtelif yerlere nbetiler yerletirdiler ve hep birlikte beklemeye koyuldular, ellerindeki mealelerin karanlk ortam aydnlatyordu. Yaylan k, rzgrda sallanan dallarn glgelerini dryordu aalarn gvdelerine birer soyut varlk gibi.
44 45

Yatr: Evliya. Ermi mezar. Orman Is: Ormann sahibi olan koruyucu ruh. (Is: Sahip.)
ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 37 Zaman ok yava ilerliyor, bu arada ar bir uyku kyordu zerlerine, kar konulacak gibi deildi. Aralarnda sohbet ediyorlar, gerekli gereksiz bir sr konu hakknda konuuyorlard ama uyku da yava yava damarlarna girip dolamaya balyordu. Gz kapaklar arlarken esniyorlard bir yandan da, ama imdilik dilerini skyorlard. Gecenin ilerleyen vakitlerinde evreyi gezmek isteyen Kayas, eline mealelerden birisini alarak dierlerinden uzaklap aalarn arasna dald. Biraz dolatktan sonra geri dnerken gz mealenin ucundan sanki bireyler yalamak istercesine krmz, sar, mavi dillerini yukarya doru uzatan alevlere takld; odunun etrafna sarlm bez paralarndan fkryorlard sanki. Sradan bir ateti aslnda ve ylesine yanyordu ama o yrmeyi keserek gzlerini dikmi ylece bakyordu atee. zerine yerden ald kk bir p parasn yaklatrd, yanmaya balad o da. Bir elinde tuttuu mealenin stnde yalazlanan bu esrarengiz a dier elini yaklatrd sonra, ne olaca zaten belli olmasna ramen. Bir scaklk hissetti, biraz daha yaklatrnca can yand. Boncuk boncuk terlemeye balad ama elinin acsndan deil, hayatnda ilk kez anlann46 bu kadar derinlerine inerek dnyor olmaktan. Neydi bu, nasl bireydi? Orada bir scaklk vard, evresindeki havadan farkl bir grnt sergileyen renkli tuhaf cansz bireydi ate; elle tutulamyordu ama gzyle gryordu, k sayordu, yakyordu. O odunun zerinden niye kyordu? Yanyordu tamam ama yanmak ne demekti, niye yanyordu? Oradaki n ve snn z neydi? Gzlerini dikmi, bakakalmt. Ate neydi, orada havadan baka birey yoktu. Yoksa var myd? Dndke delirecek gibi oluyordu. Ne vard o alevin iinde? Hibirey yleyse o neydi? Sonra irkilerek etrafna bakt. Hzl admlarla yeniden dierlerinin yanna dnd. Askerler omuzlarna binen anlalmaz bir yorgunlukla ve gzlerindeki mahmurlukla kafalarn nlerine dryorlard. Turul da belli ki kafasnn iinde bireyler kuruyordu. Kayas iyi tanyordu arkadan, beyninin iinde u anda kim bilir neler hesaplayp kitaplyordu? O kafann iinde krk tilki dolanrd da, krknn da kuyruu birbirine demezdi. Komutan ayaa kalkarak, eliyle aalarn seyrek olduu bir yeri gstererek bard; Herkes uraya toplansn da, bakn size ne anlataym. Yoksa hepiniz uyuyacaksnz birazdan, gelin yle de uykunuz kasn. Kayasn gsterdii yerde oturup birbirlerine anlarn, balarndan geen ilgin servenleri anlattlar. lk nce komutan balamt anlatmaya, kkken grd iki bal bir taya dairdi syledikleri. akn akn dinlediler, kimilerinin inanmad veya inanmak istemedii yzlerinden okunuyordu. Sonra konukan erlerinden bazlar da heyecanla bireyler eyittiler47. lerinden bir askerin ormana dair anlatt ve gerek olduunu iddia ettii bir yk ise kanlarn dondurdu. Boynunu srekli ne doru uzatarak oturan bu er yle bir anlatmt ki; sanki oradaym, grm, yaananlar yakndan izlemi gibi heyecanla. yi bir anlatm yetenei vard ve srkleyici, akc bir biimde konuuyordu. Doutan gelen bir zellikti bu, yoksa eitim

46 47

Anlak: Zihin. Eyitmek: Anlatmak, konumak, sylemek. Aytmak da denir.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 38 grm birisi falan deildi. Dierleri artk korkudan ormann derinliklerine bakmaya ekiniyorlard, belki de bundan sonra ormanlara girerken hep rkeceklerdi.

Koruluk Klk, elindeki eski bakla evredeki allar kesip biriktiriyor, bir ipe balyor ve srkleyerek daha ileriye gidiyordu. Bu allar kk demetler hlinde balayp sprge yapacaklard. Bir balam48 da komusu Ulya Neneye verecekti. Yal, gsz bir kadnd ve evinde tek bana yayordu. Geri kalann ise satacakt. Bu sprge allarn iki yldr mevsimi geldiinde toplar, balar sonra da satard. te urada bir al daha gzne iliti. yi al vard bu yl. Sevinten yerinde duramyordu, en az drt gn daha gelirdi buralara. Akam hepsini ayracak saplarn yontacakt bu dikenli bitkilerin, sonra da keten iplerle balayacakt. Kaplarn nn temizlemekte bire birdi bu srsl allar. Kullanrken, kuruyup yapraklar dkldkten sonra daha kullanl oluyorlard. Avullarnda49 hemen herkeste bulunurdu bunlardan. te bu alk50 yapma ii, Klkn yazn en byk uran oluturuyordu nk para kazanyordu. O gn akama kadar al kesti. Sonra oturup antasndan kard kavuttan51 yedi. leride kendiliinden olumu bir gelincik tarlas vard, ii siyah beneklerle ssl al bir rtye benzeyen engin bir kilim gibiydi. Tarlann iine girerek komaya balad, narin ve nazik zars gelincik yapraklar koparak esintiyle birlikte havalanyorlard. Gelinciklerin aralarna yaylm olan karahindibalarn kmelerinden etrafa dalp uumaya balayan ve kapklarn tayan havl tyler de dnenerek dsel bir dnyann iine ekiyordu ocuu. Deli gibi koturup duruyordu tarlann ierisinde, sonra yorulup kendisini ieklerin arasna att. Tam tepesinin zerinde gkyznn oca tm dnyay styordu, bu ocak gitgide kzacakt bir iki ay ierisinde ve tm bu tarlalar yakp kavuracakt, sapsar kesilecekti buralar. Sonra u grnen kavak aalarnn o yumuack yn gibi pamuksu tyleri salacakt her yana. Biriktirir topak topak tepe gibi yar yakarlard o tyleri, birden parlayverip sonra snerdi. leride, ular topuzlu uzun krbalar gibi srkuyruklar bitmiti tarlann kysnda. Daha tedeki tozlu yolun yanndaysa bek bek dikenli kangallar52 iek amt. Biraz dinleneyim de hele, soyar yerim, dedi kendi kendine. Kangal ok severdi ama fazla yedi mi dokunurdu. Yan dnp ellerini bann altna ald, gzleri ar ar kapand. Uyuya kald. Gzlerini atnda hava oktan kararmt. Gz kapaklarn krptrarak etrafna baknd, nerede olduunu anlamaya alyordu. Bir dn ierisine mi uyanmt, anlayamyordu. Sonra anmsad, gelincik tarlasndayd. Ayaa kalkt, tarladan kp allarn buldu. Biraz ileride yerde
48 49

Balam: Demet, deste. Avul: Ky. 50 alk (alg): allardan yaplan sprge. 51 Kavut: tlm, eker katlm buday kavurmas. 52 Kangal: Mevsimi uygun olduunda soyulup yenebilen dikenli bir bitki.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 39 duran ba, karanlkta sapsar bir baklava tepsisine benzettii ayn yla birlikte parlyordu. Ama u an tam dolunay deildi, ince bir hilal kadar eksikti bir yanndan. Ba alp beline balad. allarn ucundaki ipi tutup bileine dolad ve srklemeye balad, dalarn arasndaki bir attan53 geip ardndaki koruluun ierisinde bir sre yrmesi gerekecekti. Ondan sonra da biraz ilerdeki tahta kpry geip toprak yolda ilerleyecekti. Baya uzundu yani gidecei mesafe. Babas merak edip oktan telaa dm olmalyd, gzel bir azar iitecekti, eer dayak yemezse ona krd. Telaa kapld, bir an nce eve varmalyd. Ama bu tela onun hayrna olmayacakt. Da beline yaklatnda soluk soluayd ama durmamas gerekiyordu, bir sel yatann iine inip oradan yryerek trmanmaya balad. Buras biraz daha alaktayd ve zaman kazanmas gerekiyordu. Beli ap bayrdan aaya inerken arkas zerine dt, biraz kayd; sonra ayan bir taa yaslayarak kendisini durdurdu ve yeniden ayaa kalkarak ama hzn frenleyip kesmeye de alarak aaya kadar indi arkasndan baya bir toz kaldrarak. inde kk akl talar bulunan hafif kumlu bir topra vard burasnn. Koruluun yanna geldiinde elindeki allar kurumu bir akan54 iine brakt; yarn gelip alacakt fakat u anda tez davranmas gerekiyordu. Aalarn arasna girip komaya balad. Can kana kadar kotu, kafasn bir nne eiyor, bir yukarya kaldryor ama durmadan kouyordu. Soluk solua durdu, ellerini dizlerine koyup, ban ne eip gzlerini kapad. Derin derin solumaya balad, cierleri yerinden sklecek gibiydi. Gzlerini atnda birden srtna bir soukluk yrd. Ayann altnda, her zaman kendisini takip ettii yolak55 yoktu. Yol kaybolmutu. Dorulup etrafna baknd, saa sola koturdu ama yolu bulamyordu. Kaybolmutu. Nasl olabilirdi byle birey? Srekli gelip gittii bir yerdi buras, anlayamyordu bir trl. Aalarn arasnda ldrm gibi koup duruyor; zihninin denetimi elinden kyor, doru dnme yeteneini yitiriyor, sknetini muhafaza edemiyordu. Sol elini yumruk yapp kolunu deli gibi titretmeye, sallamaya balad. Sallayp duruyordu ylece ara vermeden, ne yaptnn farknda bile deildi. Sonra durdu, alamaya balad, ne yapacan armt. Gidip bir aacn dibine bzlp oturdu, orada ylece bekledi ne kadar getiini bile farketmeden. Koruluun iinden gelen bir uultu duydu. Kafasn kaldrd, bir kadn ln andran ses yaklayordu; titremeye balad korkudan ne yapacan bilemez bir vaziyette. Akl artk farkl bir boyuta gemi orada yzyordu. Ellerini yere yaslam ve topra avuluyor, ayaklaryla da kendisini arkasndaki aaca doru itiyordu, sanki daha geriye kamak istiyormuasna. Aalarn arasnda birisi koturuyordu, saydam beyaz bir giysi bir grnp kayboluyordu. Az alm, kenarlarndan tkr szyordu ocuun. Kendisinin titreyerek tuhaf bir hrlt karan soluunun sesini duyuyor, tm vcudu kaslyordu. Rzgrla birlikte birey dolanyordu koruluun iinde ve o alyordu. Tuhaf bir alama sesi kendisininkine karmaya balyordu telerden iitilen. Birisi alyordu. Ses kimindi? Yapraklar hrdayan aalarn m, rzgrn m?
53 54

At: Geit. zerinden alan yama. Akak: Dere, rmak yata. Suyun akt yer. 55 Yolak: Patika. Yol izi.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 40 Yoksa yanklanp geriye dnen kendi sesi miydi bu? Gitgide yaklayordu, ama birden deil, kedinin fareyle oynad gibi uzaklap geri dnerek lgna eviriyordu ocuu. Yava yava Klkn bacaklar kaslyor, yumruklarn skyor, trnaklar avularna batyordu; souk bir ter boalyordu srtndan aaya doru. Birden ayaa kalkt arkasn dnp komaya balad. Aalarn arasnda btn reflekslerini kullanarak kouyordu, yarmalarda engellere arpmadan koturulan bir at gibi hibirisine arpmadan ilerliyordu ama bir yere kadar baarabilecekti bunu. Sonra bir aaca kafasn arparak geriye doru yld, gzlerinin n karard. Kafasnn ii uuldayarak dnyor, sarslyordu. Kendinden geecek gibi oldu ama baylmad yine de. Zonklayan bana elini att, scak bireye dedi; geri ekip baktnda, avucunda kan grd. Kendi kann. i gevedi, kollar boald, bacaklarnn ba zld, dizleri tutmaz oldu. Ama arkasndan yaklaan o varl yeniden hissettiinde kendisini zorlayarak ayaa kalkt. Fakat takati kesilmiti, birka adm atp baka bir aaca yasland. Hissediyordu, ama geriye dnmeye korkuyordu. Elleri gibi tm bedeni de gibi titreyerek yavaa dnd. Kollarn arkaya atarak aaca tutunmaya alt, o srada arkadan omzuna souk birey dedi. Aslnda bir aa dalyd bu ama yle olduunu o anda bilecek, anlayacak durumda deildi artk; neyin ne olduunu birbirinden ayrt edemiyordu. Yrei yerinden oynad, bu kez biraz ncekinin aksi istikamette komaya balad yeniden. Biraz sonra bir aaca yeniden yaslanm, yzn aacn souk ve sert kabuuna bastrm bekliyordu. Artk tm gc tkenmiti, aresizdi. Dizleri zerine kt. Arkasndaki lklar dnenerek yaklayordu ve biraz sonra souk bir soluk duyumsad srtnda ve ensesinde. Tam arkasnda soluyordu. Trnaklarn aacn o sert kabuuna geirdi. Geirdi. Can yanyordu ama o acy bile duymuyordu. O gece yarsna kadar bekleyip de ocuklarnn dnmediini gren ailesi birka komularn yataklarndan kaldrarak hep birlikte aramaya ktlar. Gidebilecei tm evleri, arkadalarnn ailelerini uyandryorlar, bakmadk yer brakmyorlard ama bir trl bulamyorlard. O gece ve ertesi gn hi uyumadan ikindi vaktine kadar al kestii yerleri aradlar, gidip geldii yollara bakndlar ama bir trl izine rastlayamadlar. En sonunda saklad allar akakta grd birisi, korulua kadar gelmiti anlalan. Artk bundan sonrasna bakacaklard, aalk araziyi btnyle taradlar. Batan sona Bir utan dier uca ocuu bulan kii bararak korulua dalm olan herkesi etrafna toplad, adam donakalmt, sadece baryordu gelmeleri iin durduu yerde. Yanna yaklarken olunu gren babas ylp kald. Barmak istedi ama azndan en ufak bir ses bile duyulmad, l iine gmlerek orada yiterken yreine ta gibi oturdu. Artk Dnya onun iin, kck bir ta paras gibi iinde durduu uzay boluu kadar bo bir yer olmutu. Zihni de o bolua gmlyor ve yok oluyordu.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 41 ocuk btn aac trmalam, trnaklarnn izi kmt aacn kapkara gvdesinin zerinde. zler derindi, yle ki o kara l kabuun zerinden altndaki yar canl ksma kadar iniyor, sapsar soymuklar grnyordu. Ve izler trnaklarnn arasndan akm olan kan lekeleriyle kaplyd. Dizlerinin zerine km olan zavall ocuun trnaklar hl aaca gemi bir vaziyetteydi ve ba nne dmt. Srtndan km olan ter bembeyaz lekeler oluturmutu giysisinin zerinde. Birisi cesaretini toplayp yaklaarak inceledikten sonra, geriye dnerek; lm. Varaca yer Uma56 olsun, dedi. *** Komutann bile iinin rperdii yznden okunuyordu, sanki damarlarndaki kan ekilmiti. Artk o gece sabaha kadar kimsenin uyuyamayacan dnd Kayas. Gerekten de bu sohbet beklediinden daha verimli olmutu. Herkes o rknn57 verdii gle aykmt58. Kayas askerlere bard; Hadi bakalm, bu korku size yeter. Uyumak yok. Turul yeniden evreye dalmaya balayan askerlere bakt. ehzadelere verilen sava eitimini ve askerlerin iinde, klada geirdii gnleri anmsad. yi bir eitim alm olmasna ramen o, hibir zaman bir asker gibi hissedememiti kendisini. Sonra ocukluunu dnd. Evet, o da bir zamanlar ocuktu. Tm dier ocuklar gibi savunmasz ve bakalarnn korumasna muhtat. imdi o gnleri hayal meyal hatrlyordu. ocukluk arkadalarndan, Kayas haricinde hibirisi evresinde veya yaknnda deildi u anda. Baz anlar canland gzlerinin nnde. Sarayn kuyusuna dt gn anmsad. Saatlerce orada kalmt. Kolu ve baca krlm, her taraf morarm, kafas yarlmt. Ne iin sarkmtysa o kuyuya? u an anmsamyordu bile. Belki de srf meraktand Kuyunun dibinde drt kartan fazla su kalmamt neyse ki, yoksa boulur giderdi. Ayrntlar biraz daha belirginleiyordu dndke. Kuyunun bana vardnda bir uultu duymu, rpermiti. Sanki ierden bir ses kendisini aryor, grnmez bir el onu tutup ieriye ekmek istiyormu gibi hissediyordu. Aaya bakmaya korkuyordu ama yine de yava yava ekiliyordu kuyuya. Sonra cesaretini toplayp kafasn uzatt, yzne bir serinlik vurdu. Bir ey yoktu, aadaki su kara kara ldyordu. Bir elini krn ucuna bal kovaya koymu, dieriyle de ta duvardan destek alyordu. Eliyle yasland tan yerinden kmasyla birlikte dengesini kaybedip, tm yk kra bindi. O kadar fazla arl tayamayan kilit demiri yuvasndan kurtulunca, o da kovayla birlikte kuyunun kenar duvarlarna arparak aaya yuvarland. Bard durdu ama duyan olmad, ta ki
56 57

Uma (Umak): Cennet. rk: Korku, endie, panik. 58 Aykmak: Aylmak, kendine gelmek.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 42 kuyudan su ekmeye o yal amarc kadn gelene kadar. Aada bir ocuk grnce korkudan lyordu neredeyse. Kuyu Isyd59 bu herhalde Kadn yle sanm, ortal ayaa kaldrmt. Btn bunlar dnp, sanki yeniden yayormuasna zaman iinde bir yolculua kan Turulun gzleri kapanyordu. ylesine gereki akp gidiyordu ki her ey gznn nnden, nerede ve hangi zamanda olduunu birbirine kartryordu artk. Kayas ise askerlerin o rktc ykden sonra uyuyamayacaklarna dair fikrinde yanlyordu. Gece yarsn biraz geerken hepsi uyuya kalmt bile. Uykunun huzuru tm benliklerini kaplam, hereyi bir kenara itip onun kollarna brakmalarn salamt kendilerini. Sabaha kar ortal sarsan o inanlmaz homurtu bile uyandramad hibirini.

2. Ayda srekli bir uyku hlinde odasnda yatyor ve hibir deiiklik olmuyor, ne lyor ne de diriliyordu; nabz, kalp atlar, solumas srekli tekdze bir hldeydi. En ufak bir deiiklik olmuyordu; gzleri srekli kapalyd. Kk, pembe dudaklar snm, kire gibi bembeyaz olmutu. Kapsnn nnde her zaman nbet bekleyen bir asker mutlaka oluyor, ieride nedimeler dnml olarak banda duruyorlard. eriye yalnz hekimbann ve yardmcsnn girmesine izin vard, bir de babasnn; dierleri izinsiz giremiyorlard. Babas zaman zaman gelip kzna bakyordu ve o vakit yrei paralanyordu, karsnn emanetine sahip kamad iin kendisini sulamadan edemiyordu. Bu vicdan azab ve sululuk duygusundan ilgin bir huzur elde etmeye bile balamt artk, gemi gnahlarnn kefaretini dedii inanc iinde giderek kk salyor, fkeyi kendine, z benliine ynlendirerek bilincinin derinliklerinde anlalmaz bir zevk alyordu. Uruk Hansa aabeyinin geen yl denedii eyi deneyecekti, bu gizemli meyveyi almaya gidecekti yaknda. Aabeyiyle, Kayasla ve adamlaryla dalga geiyordu; Bir blk asker uyumu ie bak, diyordu. Gerekten de Turul Han ve Kayas iin utan verici bir durumdu bu, ilk balarda durumu izah etmeye altlar fakat kimse inanmad, bahane uydurduklarn sanyorlard. O aacn evresinde inanlmaz, anlalmaz bir uyku ktn ne kendileri ne de adamlar kimseye anlatamad. En iyisi ortadan biraz kaybolmak, gzlerden rak kalmakt; Turul yle de yapt, dedikodular azalncaya kadar bir sreliine da evine avlanmaya gitti, birka ay ortalklarda grnmedi. Sizi de greceiz, diyordu kendi kendine, hatta evresindekilere bile kendinden emin bir biimde ayn szleri tekrarlamaktan ekinmiyordu. Ama iinde bir korku da yok deildi; eer Uruk Han baarl olursa mutlaka babasndan yerini talep ederdi utanmazca hem de hi beklemeden. O zaman taht elden giderdi.

59

Kuyu Is: Kuyunun sahibi, koruyucu ruhu. (Is: Sahip.)

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 43 Kayasn ise Turul gibi ortalardan kaybolma ans yoktu ve askerlerinin arasndaki saygnl, ulalmazl sarsntya uramt. Geceleri gzne uyku girmiyordu. Turula uyduu, bu ie bulat gne lnet okuyordu; keke braksayd da ne hli varsa grseydi kendi kendine. nsan iine kacak yzleri kalmamt. O kap gidip saklanmt bir yerlere, belki de ayartt bir kadnla birlikte gnn gn ediyordu. Baarszln semeresini ekmekse kendisine kalmt. *** Uruk Han ve yanndaki kk birlik bozkrda ilerlerken yalnzca bceklerin crltlar duyuluyordu, bir de atlarn nal sesleri. leride uuan mavi kelebek srs, zerinde gezindikleri peryavan60 ieklerinin mavisiyle kaynap kayboluyordu; o kadar oktular ki, sanki btn bir lkenin kelebekleri buraya toplanmt. Abisinin baarszlndan sonra yanna askerlere komuta edecek kimseyi bulamayacan sanrken hi tahmin etmedii birka tane hevesli kmt; iyi bir baar elde edip isimlerini duyuracaklard bu komutanlar. Kayasn baaramad bireyi gerekletirmi olmak kolay deildi. Atlar rahvan61 yryorlard, tm ayaklarn yere vurarak kardklar ahenkli ses kulaa ho bir mzik gibi geliyordu. Bozkrn ilerine girerek yollarn uzatmlard ama Yaz Erenin kurgann62 ziyaret edeceklerdi. Buras, yannda etraf talarla evrilmi bir su kayna olan bir mezard ve banda yerinden oynatlamaz byklkte ve arlkta bir taa titizlikle oyulmu bir yazt bulunuyordu. Mezarn zerine rlm olan kk bir odada, burada yatan byk savaya ait geni azl kara bir kl saklanyordu. Yan tarafta tahta bir sanduka63 vard ve sanldnn aksine ii botu, asl gmt bunun altndayd. eriye girenler klc alp birbirlerinin srtlarna srdler. Odann, etraf talarla evrili bir kesindeki zemin toprandan da parmaklaryla alp azlarna srdler. O gne kadar topran tadnn nasl olduunu hi bilmeyen bir asker, buruk tadndan dolay hafife yzn ekitti. Sonra dardaki kaynaktan getirilip bir toprak kpe doldurulmu olan sudan itiler. Yaz Erene dua edip yola koyulmadan nce kurgann yanndaki bir aacn duldalnda64 oturup dinlendiler. Aacn dallarna renkli bez paralar balanmt, her trden, her renkten kuma Yre halk bu kurgana ok nem verirdi, buraya gelip dilek diler, adaklar adard. Birisine ilenecekleri65 zaman; Yaz Erenin klc srtndan dolansn, derlerdi. enesinde ie bask bir gamzesi bulunan ve salar almaya balam olan Komutan Cengiz; Ala Handan66 bu yana gelmi gemi en kutlu alpm67 burada yatan.

60 61

Peryavan: Bir tr yabani ot. Rahvan: Atn sakin, sarsntsz yry. 62 Kurgan: Trbe, mezar. 63 Sanduka: Tahta mezar. ou zaman ii botur, semboliktir. 64 Dulda: Glge, serinlik. 65 lenmek: Beddua etmek. 66 Ala Han: Efsanelerde ad geen bir Trk hakan. 67 Alp: Cengaver, sava.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 44 yle. Bir silkinir, daz68 bal gen bir cengver olurmu, o zaman kimse deviremez, kimse yenemezmi onu, dedi Uruk. Dayanamayarak sze karan iri yapl bir asker; Kendiyle birlikte at da baka dona brnrm69, dedikten sonra izin almadan konutuunu fark ederek ban ne eip sustu. Uruk; O at iin zaten sudan km bir aygrm, diyorlar. Yaz Eren byk bir savayd, hem de srad gleri vard; bu gler kendisine bahedilmiti. Kurgann yaknnda bulunan bir tepenin zerindeki sert kayada, birbirinin simetrii olan ve yan yana duran iki dzgn ukur vard. Tam yuvarlak deildi bu ukurlar, ne doru biraz oval, arka taraflarndan basktlar. nana gre bunlar erenin atnn nal izleriydi. Bu ulu kii arkasndaki dmanla tek bana arparak geriye ekilirken Yazr Dalarndaki bir uurumun kysnda skm, atyla oradan atlayarak buraya dmt. te bu izler o soylu atn n ayann o esnada yere bastnda olumulard. Bir kar derinliindeydi bu iki ukurcuk ve gerektende at nallarn andryorlard. Etraf kolaan eden askerlerden biri koarak yanlarna gelip selam durdu. Nefes nefese kalmt. O derin derin soluyarak sze girmeye alrken komutan; Hele bir sakinle, ondan sonra konu. Tela etme, diye kzd. Nefesini toplayan asker; Komutanm ileride gke renkli kelebekler var. Hem de o kadar ok ki dedi. Uruk ve komutan birbirlerine baktlar aknlkla. Sze Uruk girdi bu kez; yi de ne var bu kadar heyecanlanacak? Kelebek ite Hi mi grmedin daha nce? dedi. Salar brknn70 yanlarndan darya taan asker, karsndakilerin yeterli bilgiye sahip olmadklarn fark ederek; Komutanm, bu kelebeklerin oka bulunduu yerlerde topran altndan bireyler kabiliyor. Ben bir iki kazda bulunmutum. stelik etrafta yavan da var.
68 69

Daz (Taz): Kel. Sasz. Kellik Trk mitolojisinde g ve zek simgesidir. Dona brnmek: Klk deitirmek, ekil deitirmek. Baka bir varla dnmek. Don deitirmek de denir. 70 Brk: Tyl apka.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 45 Komutan biraz daha sinirlenerek; Ne kazs? Ne oluyormu olum, doru drst anlatsana unu. Ne yavan, dedi.

Kelebekler71(*) Askerler zerlerinde ince sivri yapraklar, kk pembe ve mor aras renkli iekleri olan yavan otlarnn her yan kaplad bir alan kazyorlard bu yeil arazide. Yavanlar sadece bu yerde fkrmlard koca imenliin ierisinde. Geldiklerinde mavi kelebeklerin sarm olduunu grmlerdi yavanlarn her yann. Mavi bir dalga gibi inip kalkarak uuuyorlard iinde yzdkleri yeilli morlu denizde. Bu kelebeklerin yalnzca yavanotlaryla beslendiini herkes bilirdi bu evrede ama bu kadar ok olduklarna ilk kez rastlanyordu. Geri nedeni belliydi, yavanotlar arttka onlarnda saylar artyor, oaldka oalyorlard. Her yer mavi kelebeklere ve pembe iekli yavanotlarna kesiyor, lde patlayan vahalar gibi her yan saryorlard. Bu son bir hafta ierisinde kazdklar drdnc yerdi askerlerin. Otlarn arasna ilk kez girdiklerinde kelebeklerin bir ksm uuarak evreye dalmlard ama yine de bir ksm da kendilerini umursamadan otlara ve ieklere konup kalkmay srdryorlard. Kreklerin altnda kesilen otlarn kart koyu renkli toprak, kazlan geni alann yanna ylyor, saatler sren bir kazma ilemi artk sona doru yaklayordu. lk olarak uzun boylu, iri kemikli bir askerin sallad kazma bir kafatasna takld. Ardndan uzun ve ksa uyluk, kol ve bacak kemikleri, gs kafesleri, iskeletler kmaya balad. Bu kemikleri kazdklar yerin kenarnda biriktiriyorlar, kafataslarn ise ayr bir yere koyuyorlard. nk en son kafatasn da bulduklarnda tam olarak ka kiinin burada yattn anlayacaklard. ocuk yzl bir asker, kafataslarn akn akn inceliyor, zemedii duygularn ierisinde bouuyordu. kan kemiklerin zerlerindeki dzgn krk ve kesikler ayn eyi gsteriyordu kendisine; kimilerinin st ksm ilk darbeyle tamamen paralanmt, kimilerindeyse dzgn kl ve balta izleri gze arpyordu. nsanlar bu ukurun bana toplayp ellerini balayp sonra da kltan geirmilerdi muhtemelen. Buras bir toplu mezard. Ama toprak szn tutuyordu ve iindeki hibireyi gizli brakmyordu. Bu kelebekler sanki llere mavi bir at yakarak ve onlarn ruhlarna bir armaan olarak ortaya kyorlar ve bu mezarlarn yerlerini gsteriyorlard herkese. Tam 128 tane, dedi bir asker.

(*) Yazar bu ksmda, yakn tarih ierisindeki soykrmlara ve zellikle de Bosnada ortaya kan toplu mezarlara gnderme yapmaktadr. Bu mezarlarn bulunmasn da ayn ekilde mavi kelebekler salamtr. Editr.
71

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 46 Dierleri ellerindeki krekleri ve kazmalar brakarak yere kmeye balamlard oktan. Kimileri bacaklarn uzatyor, kimileri de ayaklarnn zerine meliyordu. lerideki, ilerinde ocuklara ait olduu belli olan kk kafataslarnn da bulunduu bu kemik ynna bakyorlard. Askerlerden bir tanesi yannda duran arkadana dnerek; Sen ilk kez mi kazyorsun? dedi. teki evet anlamnda ban sallad. Ben bundan evvel iki tane daha kazdm, birinden tam 75 tane tekinden 220 ksr tane kt, dedi ksa boylu, sar kvrck sal gen asker. Dertleri neymi peki, alp veremedikleri neymi yani? Alp veremeyecek ne olacak, yeryznn topa dar m gelecek, u engin ovay m paylaamayacaklar? Dert, yalnzca dmanlk Bakaca birey deil. Balarndaki gz dnm birka arplmn peine taklmlar, onlara inanmlar. Sonra da obalar, kafileleri basp yamalamlar. Eli silahsz zavalllara, acizlere nce gmlecekleri ukurlarn kazdrp sonra kltan geirmiler. Kana susamlar senin anlayacan. Kimse anlamasn, farkna varmasn diye rttkten sonra ellerinden geldiince gizlemiler bu ukurlar. Ortadan kaybolan obalar, kervanlar kulaktan kulaa yaylm ama ne onlar bulan olmu, ne de balarna ne geldiini bilen. Herkes bireyler uydurmu kafasndan. Ama ite bu kelebekler karm hereyi ortaya. nk topran ahdi vardr, iimde hibirey gizli kalmayacak, diye Kim anlam acaba bu kelebekleri? Mezarlar ilk olarak ileriki kylerden birisinde yal adamn birisi yavan otu skerken bulmu. Birka kemik grm. Sonra da bir kafatasna rastlaynca amlar kyller oray, atka kyormu kemikler. Acmasz zalimler yaptklar hibireyin ortaya kmayacan, duyulmayacan sanmlar ama bir biimde duyuluyor ite. alya bile fsldadn srlar rzgr duyup gtryor baka yerlere. Ondan sonra da nerede bir mavi kelebek srs varsa onun peine taklanlar bu mezarlar bulmular. nsanlar kaybolan yrk obalarnn srrn yava yava zmeye balayp nlemlerini sklatrnca, o insafszlarn yaptklar bu kyaclk ayyuka km. Bu kez aktan basmaya balamlar kyleri. lhan72 geen yl buraya byk bir alay gnderip, dirlii dzeni salam yeniden. Anladklar dilden konuup, bu kalkmay kanl bir biimde bastrp haklarndan gelmi, kltan geirmi bir ksmn. Haklarndan gelmi ama sulularn bazlar, balarna gelecei anlaynca karp gitmiler insanlarn arasna, ortadan kaybolmular. Bir sre sustular. Yavan niye skyormu ki o adam, yenir mi?
72

lhan: Hakanla bal bir ilin banda bulunan han. Gnmzde valiye edeer bir konumdadr.
ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 47 ifaldr yavan aslnda, toplar glgede kuruturlar. Krk eit hastala devadr derler, imdi de en akla gelmeyecek krk birinciye derman oldu galiba. *** Tamam, dedi Uruk; Saraya dnnce haber veririz, gelir bakarlar. Sonra komutana dnerek devam etti; Aman unutmayalm Ne olur ne olmaz, dedii doru kabilir. Onlar bylece konuurlarken yanlarna yaklaan ba al yamakl73, uzun boylu bir kadn farketmediler bile. Aalar, inein avuzunu74 buraya adadydm, buyurun iin, dediinde birden balarnda bitivermi olan iri dudakl bu kadna evrildi balar. Kadn, yeni douran ineinin ilk stn getirmiti bir bakracn iinde. Hafif kesik bir tad olan bu besleyici st ierlerken kadn; Avuz ien o yl hastalanmaz, dedi glmseyerek. Sonra yola koyuldular. Bu ziyaretleri fazladan yaklak bir gnlk yol gitmelerine mal olmutu. Ama nemli olaylardan nce ulular ziyaret etmek gerekti. yle elini kolunu sallayarak kalkt m bir ie onun arkas gelmezdi, mneviyat glendirmek lazmd. Arkalarnda braktklar bu kutlu yerin ilerine verdii huzurla, gnllerinde brakt ferahlkla yollarna devam ettiler. Askerlerden birisi dnp geriye bakt, orta yal bir kadn yanndaki ktrm oluyla birlikte kurgana gidiyordu. Atlarnn ban evirip bozkrdan darya saptlar. Ormana girdiklerinde hava kararyordu ama kurganda kaybettikleri zamana ramen bir gn de erken gelmilerdi, ertesi gn bekleyeceklerdi. Kutlu gmt75 zamanlarn bereketlendirmiti belki de. O gn elenerek geirdiler, askerlerden birisi kaval ald; elindeki basit, tahta algya hayat veriyor, hzn ve sevgiyi, cokuyu ve yalnzl aktyordu bu zerine delikler alm odunun ierisinden. Ormann ilerine dalga dalga yaylan bu sese kularn akmalar karyordu. Yaknlardaki kular duyduklar bu sesle birlikte couyorlard, ald bir trkye baka bir asker yank sesiyle elik etti bir ara; Giderim artk bu ellerden, Gnlm solar zlfn telinden, u gsm deler de geer, Ac sz, tatl yar dilinden. O geceyi dinlenerek, gzelce uyuyarak geirmek zere uzandlar.
73 74

Yamak: Barts. Avuz (Auz): lk st. Memeli hayvanlarn doumdan sonraki besin deeri yksek ilk st. 75 Gmt: Mezar, kabir.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 48 Uruk, aalarn arasndan gkyzn zar zor gryordu. Sk yapraklarn arasndan ancak tek bir yldz gzkmekteydi. Dnd, yldzlar ne kadar uzaktayd acaba kendilerinden? Gndzleri kayboluyorlard, niye yle olduuna dair pek ok ey anlatlrd. Yldzlar nerede duruyorlard? Gkte deniyordu. Peki ama gkten sonra ne vard? Hibirey Peki yleyse, hibirey ne demekti? Kafas karmt, kendisi byle eylere kafa yoran bir insan deildi. O basit bakard hayata, derinlemesine deil. Dnmekten vazgemeye zorlad kendini. Ama biraz sonra aklna bu konu tekrar takld. Hi ne demekti? Olmayan bir eydi. Olmayan bir eydi de, o olmayan eyi nasl bilebiliyorlard? Ona nasl isim verip; hi diyebiliyorlard. Eer yoksa, olmayan bir eyse, ad da olmamalyd. Olmayan bir eye ad verilebilir miydi? Hayatnda ilk kez bu kadar derin dncelere dalyordu. Afakanlar76 basmaya balad. Tekrar ayaa kalkp matarasn bulup su iti biraz. Sonra yatp, dnmemeye alt. Daha deiik gzel eylere younlatrd kafasn. Sonunda gzleri dald. Bir ara Uruk Han tuhaf bir rya grerek uyand. Ne kadar uratysa da tekrar uyku tutmad. O da elini yzn ykayp almak iin, rldayarak akan derenin kysna vard. Suyun iindeki talar deerli kuyumlar77 gibi parldyorlard ay nda. Sonra bireyi fark ederek irkildi, ama yine de emin olmak iin ban yukarya, gkyzne kaldrd. Karanlkta daha iyi grebilmek iin kendiliinden iyice irilemi olan gzbebekleri birer kara kuyu gibi duran gzlerinin iinde dolunayn yansmas gibi bembeyazdlar. Ban saa sola evirdi birey ararcasna. Ay domamt henz bugn. yleyse derenin iinden iplik iplik akarak gelen ve talarn zerinden yansyan bu k nerden kyordu? evresine baknrken derenin yukarlarndan, aalarn arasndan parlak bir k dalarak vurdu gzlerine. Yerdeki yapraklar hrdatarak o tarafa doru yrmeye balad, yaklatka k artyordu. Durdu, artk neredeyse burnunun dibindeydi bu st gibi apak aydnlk. nndeki iki aacn arasndan yaylan k gzlerini alyor, hibirey gremiyordu. teki tarafa gemekte duraksad ama merakn yenemiyordu. Getikten sonra orada olup bitenleri grnce artk geri dn olmayacan biliyordu. indeki his bunlar sayklyordu bir hasta gibi. Fakat merak Soluunu tutup admn att. Karsnda insan byleyen bir grnt duruyordu. Birer hayale benzeyen gm sal, plak peri kzlar derenin iinde, su tutarak doal bir glete dnm derin bir alanda yzp oynuyorlard. Etrafa kulaa bir mzik gibi dolan kahkahalar yaylp, aalarn kaln ve yosunlu gvdelerinde nlyorlard. Yanlarna yaklamaya balad, kzlarn ne tepki vereceklerini bilmiyordu ama kendisini yenemiyordu. O tarafa doru bir adamn yaklatn fark eden kzlar glmeye baladlar. lerinden bir tanesi tenindeki tylerden szlen sular bacaklarndan ve ayaklarndan akarak darya kt; Uruk a doru geliyordu. Yanna vardnda elinden tutarak suya doru ekitirmeye balad. Bu kzlar tarafndan byle kandrlp kaybolan insanlar olduunu ok duymutu ve u anda kendi bana da geliyordu ayn ey. Bile bile tuzaa dyordu.

76 77

Afakan: Youn sknt. Dnsel sknt. Hafakan da denir. Kuyum: Mcevher, deerli ta.
ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 49 Boazna kadar suya girdi, aya daha yere dememiti; bylesi kk bir derede bu kadar derin bir yer olmas pek olanakl deildi. Ama aslnda gerei biliyordu. Buras baka bir leme alan bir kap gibiydi. Kz onu, tuttuu ellerinden suyun derinliine doru ekmeye balad, bir trl kar koyamyordu. Kafasndaki tm sorular bir kenara brakarak nefesini tuttu ve suya gmld. Sonra balarn aaya doru evirerek dibe doru dalmaya baladlar, dsel bir derinlie doru iniyorlard. Soluu kesilecei zaman kz azn azna yaptrp gl gibi pembe renkli dudaklarnn arasndan kan kabarcklar yzeye doru titreerek ykselirken kendisine soluk veriyordu. Suyun ierisinde tm benliini bir uyku saryordu giderek artan bir etkiyle. Yukarya doru salnarak ykselen kaln sarmaklar gibi yosunlarn aralarndan getiler; fosforla yan bir balk srs zigzaglar izerek yanlarndan kayp gitti. Nihayet aada pencerelerinden suya klar vuran ihtiaml bir saray grdler. Su tabanna ulatklarnda binann yannda duran bir kuyuya doru ekti kz kendisini, bu sefer kuyunun iine doru daldlar. Dibine vardklarnda oradan saa doru giden bir geide girdiler ve geidin sonuna vardklarnda tekrar yukarya ktlar. Nihayet hava olan bir yere varmlard; derin derin soluyordu Uruk artk. Sarayn bir kesinden ieriye kmlard ama ierisi bombotu. Ne duvar, ne eya, ne st katlar, hibirey yoktu; sadece atyla tavan arasna uzanan bir merdiven vard, duvarlar ak mavi stne ilemeli inilerle kapl yapda. Uruk bu yorucu daltan sonra ok yorulmu ve uykusu gelmiti, kendisi sebebini anlayamyordu ama bu derinlik sarholuunun mahmurluuydu. Bir yerlere uzanp uyumak istiyor fakat etrafta yatabilecek hibirey grnmyordu. Peri kz birden yanndan koarak uzaklap merdivenlerden yukarya karak atdaki bir kapa ap, tavan arasna girip kayboldu. Kollar dikkatini ekti Urukun. Belirgin biimde germi78 olan damarlar kabarp imiti. Artk dayanacak durumda deildi, zerindeki slak elbiseleri soyunup bu koca bo binann bir kesine, souk zemine uzand. Bu ekilde bir insann uyuyabilmesi ok zordu ama kan basnc iinde bulunduu derinlikten tr kendisine yle bir oyun oynuyordu ki, gzlerini tutamayp biraz sonra da uykuya dald. Uyandnda afallayarak evreye baknd, nerede olduunu bilmiyordu. Kim bilir ne kadar zamandr uyumu kalmt burada. Alelacele elbiselerini giyindi ve kedeki delie kotu. Fakat vardnda orada delik falan olmadn grd, oysaki emindi yukarya buradan ktklarndan. Dier kelere kotu telala koca alanda. Yoktu, k kaybolmutu, ne yapacan bilemez bir hlde aakald. Sonra peri kznn kt merdivenler geldi aklna. Kenarlar parmaklksz krmz merdiveni karak atdaki kapa itti. Gcrdayarak alan kapaktan etrafa tozlar sald, yllardr
78

Germek (Gvermek): Mavilemek.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 50 hi almam gibiydi ama o peri kznn kapa ap ieriye girdiini gzleriyle ok iyi grmt. Kendisi de onun yapt gibi bu kapdan ieriye girdi. Bu karanlk yere, kullanlmayan her trl eya atlm, metal olanlar pas tutmu, her yerlerini tpk atnn tmn olduu gibi rmcek alar balamt. Eski teneke ya lambalar, demir kasnaklar, tabaklar, cam ieler Her yanda eski eyalar ylyd. Dnd dolat burada da hibir k bulamad. tede grd eski, arkalksz bir iskemleye oturdu. Kolunu dirseinden dizine dayayarak ban da elinin zerine yaslad. Ne yapacan armt, buradan nasl kacan bilmiyordu. Neler yapabileceine dair fikir yrtmeye balad, ancak dnrken tekrar uyuyakald. Gzlerini atnda iskemlede oturuyordu ve gsne ve srtna bir scaklk vuruyordu. Gzlerini etrafta gezdirdi. Ev ieriden alev alm yanyor; yanan at deliniyor, delikten ieriye sular szyordu. Gittike kzgn bir frna dnen bu odada daha fazla kalrsa at bana kecekti. kmezse ya dumandan boulacak ya da yanacak veyahut da byyerek alan deliklerden ieriye su dolacakt. Hzla kapaa kotu ve amaya alt ama bir trl baaramyordu, skm veya dardan kilitlenmiti zerine. Deliye dnyordu, uratka urayor ama kap almyordu. Kapy tekmelemeye balad bararak. Kendi bartsna uyand yatt yerde, kbus grmt. Etrafna baknd; sarayn bir kesinde buz gibi ta zeminde titreyerek rlplak yatyordu. Tyleri diken diken olan Uruk kalkp elbiselerini giyindi ve sarayn dibindeki kap yerine kullanlan delie kotu. Ya yine yerinde yoksa diye korkuyordu bir yandan da. Ama ukur oradayd, hzla inerek suyun iine dald ve ilerlemeye balad. leride geit sola dnyordu. Sanki aslnda buradan sola deil de yukarya dnmesi gerekiyormu gibi geldi kendisine, nk gelirlerken tam oradan aaya inmilerdi. imdi sola dnen bu eme79 de nerden kmt. Herhalde yanl hatrlyordu. Mecburen o yana dnp ilerlemeye balad, sonra baka bir yne dnd. Cierlerindeki hava azalmaya balyordu yava yava. Ardndan baka bir tarafa atallanan yol ayrmlaryla karlat, hangisini seeceini bilemeden birisine dald, sonra bir baka yol ayrm daha kt karsna Bu dolambacn iinde kaybolmutu, soluu da tkenmiti artk, kamyordu. Burada lecekti. Yreini bir korku kaplad, rpnmaya balad suyun iinde. Nefesi tkendi Sonra gzlerini at; ormandayd, bir aacn altnda yatyordu. Ayaklar ve kollar titriyordu, boulan birisinin rpnlar gibi Derin derin nefes alp, kretti. Sonra evreye baknd. pheleniyordu, acaba yine bir ryann ierisinde miydi? Ryasn dnd; rya iinde rya, onunda iinde baka bir rya gryordu, sonra ryasnda ryadan uyanp, sonra dierinden uyanyordu tekinin iinde. Yoksa bu da m bir ryayd? Anlamak istercesine etrafna baknd, o kadar da uzun boylu deildi artk. Herey gayet gerek grnyordu. Soluk alp verileri ve arpan kalbi yeniden dzene girdikten sonra uyumak zere uzandnda aalarn arasndan gkyzn grd.

79

Eme: Kavis, dneme.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 51 Ertesi gn uyandklarnda yol yorgunluunu atm, dinlemilerdi. Yanlarnda yeterince yiyecekleri vard; kahvaltlarn yaptlar sonra oyalanmaya koyuldular. Akama doru artk hazrlklarn tamamlayp neler yapmalar gerektiini konutular ve beklemeye koyuldular. Gn bir kere daha batyordu; k bahara kavuuyor, lm doa yeniden hayat buluyordu. Nevruz gn kylerde, ehirlerde halk ateler yakyor, zerlerinden atlyor, elenceler yaplyor, davullar alnyor, ksler80, kudmler81 vuruluyor olmalyd u esnalarda. Demirciler alanlara tadklar rslerin zerinde demirler dvyorlard, alar tesinden gelen binlerce yllk bir gelenei yaatmak iin. Dalar eriten gelmi gemi en byk demirci ustalarnn torunlar olarak gururlanyorlard. *** Uruk Han ve komutan saraya girerlerken insanlarn perdelerin arkasndan kendilerine baktklarndan yle emindiler ki, kafalarn yukarya kaldrp da gremedikleri gzlerle karlamak istemiyorlard. Yeni bir sessizlie gmld bu ta duvarlar. Artk sarayda aa, elma, gkta ve gidenlerin baarszlklarndan baka birey konuulmuyordu; neredeyse bir saplant hline dnm olan bu konuda yorumlar yaplyor, sylentiler retiliyordu. Herkes bireyleri grm, duymu, biliyormu gibi bakalarna aktaryor, zerine yeni eyler ekliyordu. Dedikodular, bo sylentiler yuvarlanarak byyen bir kartopu gibi a dnyor, nne ne gelirse iine katarak ilerliyordu. Hakan byk salonda oturmu, nndeki bardakta duran suyu seyrediyordu. Darmadan olmu bu adam aklnn ykntlar arasnda dolaan bir meczubu andryordu. Zihin denilen o muammann iinde gezinen bir divaneydi artk ve oras u anda llerden daha ssz, okyanuslardan daha alkantlyd. Yeryznn en korunakl, en klmaz hapishanesinin ikence odas ierisinde mahpus olmutu. Kendi zihninin Batur Hann geldiini farketmedi bile. Ksa sreli bir bekleyiin ardndan; Ata82, dedi Batur sessizce. Kafasn kaldrp oluna bo gzlerle bakt ylece. ki dipsiz, karanlk ukuru andryordu bu gzler artk. Ben de denemek istiyorum, dedi olu.

80 81

Ks: Dizde alnabilen ve dikey olarak duran bir eit davul. Kudm: Hayvan srtnda tanabilen, dikey olarak alnan ok byk davul. 82 Ata: Baba.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 52 Kastettii eyi bile anlamamt. Neyi? dedi. Gidip o elmay ben getireceim, diye yantlad. Derin bir sessizlik oldu. Oullarnn beceriksizliinden dolay deliye dnmek zere olan bu adam aslnda o anda patlayacakt ama yle yorgun hissediyordu ki kendisini fkelenecek hli bile yoktu; sinirli sinirli ve uzun uzun yzne bakt Baturun. Yulu Han eliyle kapy gstererek; Git aabeylerini ve Yalman ar, dedi alak bir sesle. Yarm saat sonra herkes yine hakann karsndayd, ne eik balaryla Turul ve Urukun yannda Batur bekliyordu. Bavezir de az sonra izin isteyerek ieriye girip toplantya katld. imdi aabeylerinin eline yzne bulatrd eyi deneyip bir kez de sen mi rezil olmak istiyorsun? dedi Yulu Han. Bu szlerin zerine salonda souk bir hava esti. Turul ve Uruk kafalarn kaldrp babalarna aknlkla baktlar, bylesi szleri hi beklemiyorlard. Aslnda eskiden olsa daha beteri de olurdu, daha kt szler iitirlerdi hatta kovulabilirlerdi belki. Ama u son dnemdeki ruh hliyle artk btnyle aciz bir izlenim brakan babalarnn bu cmleleri kuracan hi dnmemilerdi. Ben bu ii baaracama inanyorum, diye yantlad en kk olu. Turul itiraz etti; Bizim yapamadmz sen nasl baaracaksn? Siz nasl denediyseniz benim de deneme hakkm var, diye kar koydu Batur. Bu sert karla arp kalmt herkes, onun gibi kendi hlinde birisinden hi beklemedikleri szlerdi bunlar. Uruk; Biz tekrar hazrlanrz, gerekirse birlikte hareket ederiz. Bir yolunu mutlaka buluruz, dedi.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 53 Babas onlara hak veriyor, Bylesi kurnaz ve iini bilen iki adamn yapamadn Batur gibi biri nasl yapacak? diye dnyordu. Olunu yakndan tanyan herkes de byle dnrd iin asln sylemek gerekirse. Hakan; Bu konuyu sizin elinize yeniden brakp bir yl daha kaybetmeye niyetim yok, onu bir kere unutun. inizden herhangi birine bu ii tekrar berbat ettirerek kaybedecek tahammlm de sabrm da kalmad benim, diye fkeden titreyen sesini ykselterek bard. Ama Baturun inad tutmutu; Ben baaracama sz veriyorum, burada herkesin huzurunda and iiyorum, dedi. Bu szler azndan niye kmt, neye gvenerek byle bir sz vermiti kendisi de anlayamamt ama ok yaydan kmt bir kere. Babas bavezire dnp onun fikrini sordu. Onun konumalarndan Baturu destekler grnyor olduu anlalyordu ve gen ehzadenin en byk ans da bu olacakt. Hakan; Kararm sonra bildiririm, diyerek konuyu o gn iin kapatt. Ancak konu kapnn dndan balayarak alacak ve byyecekti. Bu mevzu artk karlkl bir gvde gsterisine dnyor, kimin dedii olacak sorunuyla birlikte bir tr siyasi ekime giriyordu iin iine. Fakat beklenilenin aksine Batur susup geri ekilmemiti, zaten yapsnda var olan bireydi bildiinde diretmek. Bavezir de dier iki kardei ocukluklarndan bu yana yeterince tand iin kiilik yaplarn, karakterlerini ok iyi biliyor, o yzden de kendilerinden hi holanmyordu. Aslnda tarafsz kalmas gerekirken, bu nefret yznden kendisini tutamayp taraf oluyordu. Tpk hakan gibi o da bu evladn hibirisini tahta lyk grmyordu ama bir tercih yapacak olsa, buna mecbur kalsa Baturu seerdi. Her ne kadar yeteneksiz olsa da, insanlar veya devleti ynetmekten hibirey anlamasa da en azndan drst ve pazarlksz bir kiilii vard. Ama dierleri Turul ar hrslyd, amacna ulamak iin hereyi mubah gren bir anlaya sahipti ve acmaszlk vard iinde. Uruksa sinsi ve karc birisiydi. Birka gn sonra herkes salona tekrar toplanp da Hakan kararn akladnda, Uruk daha fazla uzatmad; Gitmek istiyorsa gitsin, sonra beni bahane etmesin, dedi biraz sitemkr ve kmseyici bir tavrla. Turul armt ama bu adamdan herey beklenirdi. Satran oyununa dnen bu karlkl srtmeler ierisinde bu kez oyunbozan kendisi olmayacakt, o da kendisinden beklenmeyen bir hamle yapt;

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 54 Eer kz kardeimizin byle bir yl daha beklemesini kimse umursamyorsa gitsin de bir de onun boyunu grelim, dedi. Bir iki kez soluk alp verdikten sonra da ekledi daha hafif bir sesle; Boyunun lsn alsn bakalm. *** Batur saraydaki gln kysna gitmi ince yass talar suya frlatarak kaydryordu, talar be kez sektikten sonra suya gmlp kayboluyorlard. Gln durgun sular hafif bir rzgrla inceden dalgalanyordu. Az ilerisinde, kyda ters evrilmi bir kayk bulunuyor, kyya yakn kesimlerdeki amurun iini kartran kk kular grnyordu. Gece ay vurunca ok gzel bir grnts olurdu burasnn. Baz geceler glden bir peri kznn szlerek ktn grdn iddia eden yal bir seyis vard ahrda eskiden. Bir iki yl nce len yal adamn ciddi ciddi anlatt eylere bazen Baturun glesi gelirdi. Arkasnda bir ayak sesi duyarak dnd, gelen bavezirdi. Selamlatktan sonra bir sre suskun beklediler. htiyar vezir; O gn beni arttn, dedi. Biraz durakladktan sonra; Hem de ok, diye ekledi. Siz de beni arttnz. Niye? Bana destek vererek. Madem onlar denediyse senin de buna hakkn olduuna inanyorum. Ya da onlara da batan gvenilmeyecekti ki, bence doru olan buydu. Ama olan oldu bir kere. Hem bazen ummadn ta ba yarar, dedi Baturu kastederek. Batur kendisine atlan ta anlayarak tekrar gld; Birey daha var? Syle, ekinme. Ben oraya yalnz gitmeyi dnyorum. Neden peki? Bilmiyorum, dedikten sonra yerden bir ta daha alp frlatt Batur.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 55 Ta suyun stnde birka kez sektikten sonra kesilen hz bir sramaya daha yetemeyerek son seferde suya girdi. Gln ortalarnda balklar yzeye kp srayp tekrar dyorlard. Bavezir ksa bir sessizliin ardndan tekrar devam etti; Sekiz dokuz yalarnda ancak vardm. Bir gn annemle birlikte daymlara oturmaya gittik. Az sonra da yengemin komusu olan bir kadn daha geldi, mant iin hamur aacaklard galiba veya erite keseceklerdi? Kadnn bir olu vard benim yalarda, ad Orkundu. be ocuk daha katld bize, hep beraber oynamaya baladk. Sonra aklna nereden geldiyse Orkun incecik uzun dallar kopard aalardan, yapraklarn syrp hepimizin eline tututurdu birer tane. Ben ne yaparsam onu yapn, dedi. Biz de ona uyduk, bizden byk ya Bahe duvarna yakn bir yerde duran ar kovanlarnn yannda yere yzkoyun uzandk, elimizdeki ubuklar deliklerinden sokuturmaya baladk. erden sesler ykseliyordu uultu gibi. Arlar biz yle yaptka kzyormu meer Hem de tam oul verme zaman. Denir ya ar kovanna omak sokulmaz diye, biz sokuyoruz ite. Ben bir ara eve gidip ekmek almak iin yanlarndan uzaklatm. Demek ki ok ackmm. Eve vardm, yufka ekmein arasna tereya srdler, zerine biraz da eker ekip verdiler bana. Darya ktm, bir baktm bizimkiler kardan geliyorlar, yaklatka alama sesleri duyulmaya balad. Yanlarna kotum. Ne greyim? Bunlarn elleri yzleri davul gibi imi, arlar herbir yanlarn sokmu; kollarn, bacaklarn. Gerisin geriye eve doru seirttim, ieri girer girmez, Bizimkileri ar sokmu, diye mjdeyi verdim hemen. nce bir temiz sopa yediler, sonra da yourtlar srld ilerinin zerlerine. Yourda batrlp karlm gibi oldu bunlar. Ben baladm glmeye ama neem fazla uzun srmedi, azmn stne temiz bir amar yedim, Sanki sen iyi bireysin, diyen annemden. Her neyse Diyeceim u ki, ya ar kovanna omak sokmayacaksn, ya da yok eer ben yaparm diyorsan onun da seni sokacan bileceksin. kisi de sustu. Batur birka ta daha kaydrd.

ORMAN
Uzaktan gz alabildiine yaylm yemyeil bir hal gibi grnen ve aalar ge doru uzanan ormanda gne batmak zereydi. Yzlerce farkl aa trne kucak ap, koynunda barndran ormandaki aalarn dallar rlmesine birbirine karm, i ie gemi ve herbirinin glgeleri kaynamt. Derdini, umutlarn, zlemini ierisinde yaayan bceklerin ve kularn diliyle anlatmaya alan bu muazzam byklkteki varln iinden geen dere, dallarn arasndan szlp zerine dklen klar yanstarak altndan bir zincir gibi sapsar yanyor; baz yerlerde iindeki talar kora dnmesine kpkzl tutuuyordu. Gnein usuz bucaksz uzay boluundan Yeryzne gnderdii bereketten, yaam enerjisinden kendi payna den ksm Deniz Karakurt
ELMA

S a y f a | 56 souran bu ilkel ihtiamn ierisinde veyikler, tleenler, kumrular ve vgnlar83(*) evrensel bir koroya elik edercesine kendilerinden gemi akyorlard. Kaln gvdeli aalar yzyllardr oradaydlar, kim bilir ka kez Gnein batna tanklk etmi, ertesi gn yeniden douunu grmlerdi. Deredeki balklarn srtlar bak az gibi yanp snerken, yosunlar kz sa gibi belikler hlinde yemyeil dalgalanp duruyorlard. Kyya yakn kesimlerde amurun iini kartran kk kular grnyordu. tedeki bir aacn zerinde analarnn getirdii yiyecei yavrular uzanp aznn iinden alyorlard alelacele. Yeil renkli bir ylan kuyruuyla sarld bir daldan aaya doru sarkm etrafa baknrken, ekelezler84 daldan dala atlayarak oyun oynuyorlar, kimileri de palamut tayorlard yuvalarna. Yerde yapraklardan oluan bir rt bir yandan alt ksmlarda iten ie ryerek topraa karyor ve ormann loluundan kaynaklanan nemli ortama, kendine zg bir humus kokusu yayyordu. Baz yerlerde sarmaklar aalara sarlyor bazen da bir elbise gibi giydiriyorlard onlara kendilerini. Kimi yerlerde aalarn kkleri sanki bireyleri tutmak istercesine, kasl birer kol gibi topran dna kyor, sonra tekrar ieri girip derinlere doru inerek kayboluyorlard. Ormann derinliklerinde kular dnda tm mahlkat susmu ve sanki Gnein son klarn ilerine ekmekte ve sindirmekteydiler hep birlikte. Aalar, aldklar bugn iin son bir kez daha hep beraber bir bebek gibi emerlerken ve inanlmaz bir uyumla hep birlikte soluk alp verirlerken ormandan gkyzne doru ince bir nem tabakasna benzer temiz hava ykseliyordu. Derin bir huzur her yana tm arlyla km ve bir daha kalkmayacakm gibiydi. ine girildiinde bile anlalamayan ama duyumsanabilen, bir btnn paras olmann huzuruydu bu, btnn paras olarak anlam kazanmann Aalarn arasnda usulca dolaan esinti yapraklar o kadar hafif hrdatyordu ki, sesler sanki domadan geri lyor, arkasndan yeniden douyor, yeniden lyorlard ierisinde snrsz sayda hayvan trne barnaklk eden ormanda. Yaam yoluna devam ediyordu burada. Yaam Her yer, herey yaama kesmiti burada, lm bile yaam iin vard. Tm varlk yaama durmutu, zaman bile yaam gibi, yaam iin akyordu. Ar ar yryerek gelen, bir sava ormann allageldik sakinlerinin hemen dikkatini ekti; daha nce grmedikleri bu canlya kar tetikte, her an kamaya hazr hlde bekleyerek bakyorlard. Gen adam kendisini izleyen bu gzlerin farknda bile deildi. Belindeki klc, srtndaki yay ile heybetli bir grnm olan gen adam uzun boyluydu. Artk ufka gmlmekte olan Gnein son klar zrhndan yansrken aalarn ksmen seyreldii bir yerde durdu, sana soluna baknd, nerede olduunu anlamaya alan biri gibi aalara gz gezdirdi. Sonra tekrar yrmeye devam etti. leride aalarn, ormann baka hibir yerinde olmad kadar seyrelip azald bir aklkta durdu. Karsnda topraa gmlm ve bir at arabasndan daha byk bir kaya paras duruyordu. Grne gre toprak altndaki ksm ok daha byk olan kayaya yaklap dokundu, yzeyi souktu. ylece baknrken birey dikkatini ekti; kayann glgesi sanki
83 84

(*) Ku trleri. Editr. ekelez (kelez): Sincap.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 57 titriyor ve eilip krlyordu. Glge titrer miydi, krlp bklr myd? Belki bir k oyunuydu bu. Etraftaki dier glgelere bakt ama hibirisi titremiyordu, krlmyordu da. Olabilir miydi byle birey? Dnerek yrmeye devam etti. Uzun, dz salar omzundan bir kar kadar aaya inen adamn yznden gen saylabilecek bir yata olduu hemen anlalabilirdi. ok fazla gitmemiti ki, tekrar durdu, aalara yeniden baknd, gz ilerdeki bir aaca takld. Derin bir soluk aldktan sonra gzne kestirdii bir aacn altna oturdu. Ellerini bann ardnda birletirerek aaca yaslandnda artk her taraf oktan lo bir karanla brnmt. Srtndan aaya doru aprazlama asl, belinin yanna sarktlm duran ve trl trl motiflerle dokunmu olan antay kartp yere koydu. zerindeki ekillere bakp inceledi bir sre, bir geyii kovalayan avc betimleniyordu. Geyiin kocaman atallanan boynuzlar o kadar gzel ilenmiti ki antasn aarak iinden yiyecek bireyler ald, karnn doyurduktan sonra deriden yaplm matarasndan su iti. Vakit ilerledike artk gzleri arlamaya balyordu, sanki evredeki bir yerlerden veya bireylerden ortamda uyku yaylyordu ve insann iine ileyen bu uyuma istei dayanlacak gibi deildi. Defalarca kalkp dolat ama ayaktayken bile ba edemiyordu, uyku amansz bir dman gibi srekli ve aralksz saldryor ve emberi daraltyordu. Oysaki uyumamas gerekiyordu bu gece. Zamansa bir trl gemek bilmiyordu. Usul usul gezinirken birden durup belinden hanerini kard. Kolunu, dirsekten bir kar kadar aasndan keserek bir yara at. Karanlktan dolay kapkara grnen kan bileinden aa szlp yere akt damlayarak. Kesik yeterince derindi ve cann yakyordu ama artk bu sayede uykusu kamt. Bir mddet sonra kan phtlamaya balad, kendisi farknda olmasa da damarn o blgesinde mthi bir devinim85 yaanyordu o esnada, yklan bireyler yeniden onarlyordu. Bir sre sonra da kanama tamamen durdu. Ac azalmaya balad andan itibaren gzlerinden ieriye, sanki tm benliine dayanlmaz bir yorgunlukla birlikte uyku dolmaya balad yeniden. Ama artk ne yapacan biliyordu nk daha kolunu keserken karar vermiti; antasnn banda yere kerek biraz nce yedii patatesin zerine dkt tuzun artann ikiye blp ilk ksmn yarann zerine bastrd ve yakc bir ac hissetti. Yaraya bakt, can yanmt hem de uykusunu datacak kadar. Ayaa kalkarak aac inceledi, etrafnda dolat yeniden; Acaba doru mu geldim? diye dnyordu. evresine de baknd; anlatlan yere, verilen tarife uyuyordu herey. Bylesi bir aac kartrmak imknszd. Ne kadar olduunu kestiremedii bir sre ylece oturdu, sonra uyku bu kez daha youn bir biimde kendini gsterince tuzun ayrd dier ksmn da yaraya bastrd.

85

Devinim: Hareket, faaliyet.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 58 Vakit gece yarsn oktan gemi olmalyd. Bir yrek gibi atyordu zaman; daima ilerliyor, geriye dnmyordu. Ne demekti ki zaman? Ne anlalmaz, akl almaz, tuhaf bir kavramd: Zaman. Gremiyor, dokunamyordunuz ama lebiliyordunuz. Olabilir miydi byle birey? te karda bir ta paras duruyordu; eni boyu vard, arl vard. Eer elleyen, yerinden kmldatan olmazsa orada ylece dururdu belki yllarca. Peki ya zaman? Zaman o tan neresindeydi? Birbirlerine neyle bal, nasl bamlydlar? Nasl lerdiniz o tan zamanla ilikisini? Grmediiniz bireyi nasl lerdiniz? Zihni buraya taklm kamyordu. Gremediiniz bireyi nasl lerdiniz? Bir an delireceini sand. Zihnindeki sesi zorla susturdu. lerideki aacn zerine, aznda avlad hayvan tutan bir uu86 kondu. Bir sre ona bakt. Yine o elmay dnmeye balad, bildiimiz elmayd ite. Meyvelerin anas, atasyd. Kadnla erkein birbirine duyduu tensel sevginin simgesiydi, insann bana ne geldiyse ilk defa onun yznden gelmiti. Aksakall kocann elinden ald elmann kabuunu yiyen ksr kadn ikiz doururdu. Kzlelma87 iin ordulara ktalar amt. Gizemli bahelerden hep o alnm, zerine trkler yaklm, yavuklunun yana ona benzetilmiti. Altn Elma88 iin kadnlar birbirlerine dman olmulard. Dilden dile anlatlrd bunlar hep. Dnyada en ok tr olan aa oydu tahminine gre, en ok yetitirilen ve en ok yenen meyve de oydu belki. Anlatlanlardan, rendiklerinden, bildiklerinden bunlar karyordu Basit, her gn yediimiz, srekli hayatn iinde olan bir yiyecekti. Bylece kafasnn iinde dncelerle bouup dururken gelip oturduundan bu yana zamann hayli ilerlemi olduunu farketti. Gecenin hangi vaktinde olabileceine dair hibir fikri yoktu, zaman kavram yitmiti sanki. Bekledike can sklyor, zerine bir arlk kyor, gz kapaklar arlap kapanyordu. Neredeyse bu kez uykuya dalacakt elinde olmadan. Neredeyse Birden dikkat kesildi, ormana ait olmayan bir ses alnd kulana. Dinlemeye balad, ses giderek artyordu. Bir uultuydu bu duyduu; tuhaf, deiik bir uultu... Sanki kurban edilen develerin kard homurtuya benziyordu. Evet, aynen yleydi. Ama daha iddetli, kat be kat daha iddetli Birazdan yzne hafif bir esinti arpmaya balad ama rzgra benzemiyordu ve dalga dalga dalyordu. Aacn dibine kotuunda sesin yukardan geldiini anlad. Herey yukarda olup bitecekti. Ama aaca zerindeki bu zrhla trmanamazd, olabildiince abuk kard ve yere brakt. Eline klcn ald, yayn ve sadan89 omzuna takt. Hzla aaca trmanmaya balad. Kl elindeyken trmanmas zor oluyordu, nk ancak tek elini kullanabiliyordu. Homurtu artmaya devam ediyor, sesin iddeti ykseliyordu. Yzne vuran esinti de ayn ekilde artmay srdrmekteydi. Trmand aa ve evredeki dierleri sarslyor,
86 87

Uu: Bayku. Kzlelma: Trk mitolojisinde zaferi ve mutluluk lkesini sembolize eden dsel lke. 88 Altn Elma: Bat Anadolu ve Yunan mitolojilerinde gzelliin sembol. 89 Sadak: Okluk. Ok koyulan anta.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 59 dallar sallanyor, yapraklar dklyordu. Sallanrken bir alp bir kapanan dallarn arasndan kmldayan birey grd. Sonra bir kere daha grd ama trmanmay srdrd. Karsnda, dallarn arkasnda hareket eden birey vard. Ama henz anlayamyordu ne olduunu. Korkular somutlap, vcut bulup karsna kyordu galiba zihninin en derin dehlizlerinden. Zirveye ulatnda Gne douyordu. Kendisine sylenen zamanlama doruydu ve ok gemeden gzleri arad eye iliti. Elma oradayd. Basit, sradan bir elmayd. Byle dnrken tam o anda zerine deen ilk kla birlikte elmann renginin krmzya dndn grd. Bu bir k oyunu deildi, kesinlikle grmt. Elma gz ap kapayacak kadar ksa bir srede tamamyla kzarvermiti bir anda. Grmt. Ama meyveler ar ar olgunlap gerek renklerini yava yava uzunca bir zaman dilimi ierisinde bulurlard. Byle birden bire deil Yoksa beyni kendisine bir oyun mu oynuyordu bu gece? Bir ryann iinde gibiydi. Belki de yleydi. Uykusuzluun ve uykuya kar verilen uzun ve youn bir mcdelenin ardndan bana ate basyor, gzlerinin ii yanyordu. Dnyaya bir mercein ardndan bakyor gibiydi. Bu durum, grntler eilip bklyormu izlenimi brakyordu algsnda. Sonra kafasn karsndaki asl soruna evirdi. Homurtuyu ve esintiyi ve daha da tesi scak bir soluu yznde duyumsuyordu artk. Gerek olabilir miydi byle birey? Zihninin bir yanlsamas myd btn bu olanlar? Ne ii vard burada? Niye, ne amala geldiini bile unutmutu artk. Btn bunlar bir d m, yoksa geek miydi? kisi arasndaki snrn bulanklatn duyumsad. Bu dsel sszln iinde yalnzd. Homurtu tiz bir la dnt. *** lene doru Gne, atein iinde kzp atlamaya gelmi, akkorlam iri bir ta gibi evresine yayd syla her yan kavururken ormann kysnda birisi belirdi. Burada aalar iyice seyrelmiti, sada solda ufak tefek allklar gze arpyordu. Biraz ileride alaca renkli iri bir tavan koarken aniden durup uzun kulaklarn dikip evreyi dinledi, sonra tekrar srayarak geni yeil yapraklar olan bir bitkinin arasna girip kayboldu. tedeki bir dan yamacndaysa artk neredeyse bir adam boyuna varm olan otlar hrdayarak bir gln yzeyi gibi dalgalanyordu. Yemyeil bir gl gibi Masmavi gkyznn alt kesimlerinde birka bulut, kuman zerine dklm bir iki damla mrekkep lekesini andryordu. be tane srck olduka alaktan uarak gidiyorlard; kendi hllerinde, acelesi olmayan, cra yerlerde yryen birka yolcu gibiydiler. Aniden bir atmaca belirdi, hzlanarak kamaya alan kularn zerine doru szld. Nereden kt, nereden geldii belli bile olmadan, ilerinden bir tanesine trnaklarn geirerek aaya doru inie geti, birka tatan oluan yntnn zerine kondu. st ksmlarnda bir aakakann ritmik tkrtlarla kabuunda delik ap iindeki bcekleri yedii, kollarn sevgilisine doru uzatan biri gibi dallarn am, rzgrsz havada yapraklar kprtsz duran bir kayn aacnn dibinde toynaklaryla hafife yeri eeleyen kapkara bir at beklemekteydi. Srtnda ok salam ve sade bir koum takm vard. Kasl bacaklar, uzun taranm yeleleri, rlp balanm kuyruu, ssl bileklikleriyle bakml bir hayvan olduu her

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 60 hlinden belliydi. Bal deildi. zellikle serbest braklmt, yabni hayvanlara yem olabilirdi aksi takdirde. Ban hafife aaca srterek kand, sonra birey duymu olacak ki, tpk tavann biraz nce yapt gibi kulaklarn dikerek evreyi dinledi. Deiik pek ok ses geliyordu, ama ilerinden ok zayf da olsa bir tanesi dikkatini ekiyordu. Gen adam sol kolunun altnda, beline yakn bir yerde byk bir yara olduu hlde glkle yryerek gelirken, at da uzaktan sahibine doru yrmeye balad alkanlkla. Devrilmemek iin glkle yryen sava elindeki klc yere sryerek ancak getirebiliyordu, onu tutacak mecali bile kalmamt. ok kan kaybetmiti. Bir eliyle yaray tutarken, parmaklarnn arasndan ve avucunun altndan bedenine, bacaklarna doru smscak kan akyordu. Tm baca kan iindeydi, neredeyse ayak parmaklarndan yere inecekti artk; sol baca tmyle kzla boyanmt. Elbiseleri paralanm olduu iin belinden yukars plak kalm olan vcudunun deiik yerlerinde daha pek ok kesik, syrk ve yara gze arpyordu. Srtnda antas ve sada aslyd, yay ise grnrlerde yoktu. Atnn yanna vardnda klcn eerin yanna astktan sonra zorlanarak hayvann zerine bindi. Ba dnyor, gzlerinin n kararyordu, bozkr scaktan titriyor dalgalanyordu gzlerinde. Hava inanlmaz scakt, bir yandan da az kuruyordu. At ters giden bireyler olduunu anlayarak oktan kinemeye balamt, hayvann boynuna sarlmadan nce gznden yalar boand. Baaramamt. Szn tutamamt. *** At sarayn bahesinin kapsndan ieri girdiinde nbetiler bana koarlarken ilerinden birisi; Hemen bir hekim gnderin, Batur Han yaral, diye bard. Belinden akan kan vcudunu ve atn sol yann kpkrmz etmiti, kann zerine sinekler yordu. Hayvan toynaklarn yere srterek ban bir yukar bir aa atyor, kuyruunu sallyordu bir yandan da. ehzade ise baygnd. Sarayda byk bir kargaa yaand. Baturu birka kii dikkatle yukarya odasna tayp yatana yatrdlar. Odasnn duvarlarndaki tahtalara ve talara oyulmu resimlerde deiik manzaralar ve olaylar tasvir edilmiti; engin ovalarda koan atlar, vuruan kolar ve ky evleri, kanlar, tarlalarda alan insanlar Drt gn baygn yatt ama bahekim ar kan kayb dnda u an iin korkacak birey olmadn sylyordu, ucuz atlatm grnyordu. Aslnda keskin bir kl tarafndan alma benzeyen bu derin yara hafife alnacak birey deildi ama neyse ki i organlar zarar grmemiti. Ayn zamanda zehirli bir asit srlm olmalyd bu silahn azna nk yakm gibi grnyordu yarann evresini.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 61 Eceli yetmemi besbelli, yoksa bu kadar kan kaybna mutlaka lrd, dedi hekimba, hakana dnerek. Batur Han gzlerini atnda, tesadfen baucunda bulunan bir uaa; Yerini biliyorum, diyebildi ancak. Zorla yutkunduktan sonra; Kanak Dalarna doru gitti, grdm, dedi. Glkle ekledi; Elmay da ald. Son derece gsz ve zayf sesi duvarlarn ardndan geliyor gibiydi. Uak hzla odadan kt. Ayak sesleri koridorda dalga dalga snerek kayboldu. Sonra barmas sarayn pek ok yerinden yanklanarak duyuldu; Batur Han kendine geldi, abuk birileri ilgilensin. *** Batur bir iki hafta ierisinde ayaa kalkm, iki ay ierisinde de yaras neredeyse tamamen kapanmt. Gc kuvveti yeterince yerine gelmiti artk, hekimba yaralarnn tamamen saalmas90 iin kendisine yaknlardaki bir kaplcaya gitmesini nerdi. O da hem bedenen dinlenmek hem de saraydaki kouturmacal ortamdan uzaklaabilmek iin bu neriyi deerlendirmeye karar verdi. Her zamankinin aksine ortalkta kimseler grnmeyen saray ok dingin ve ssz bir gn geirecek gibiydi. Darya ktnda at hazrlanm kendisini bekliyordu yularndan tutan bir seyisle birlikte. Yolbars adamn elinden alp yryerek ana kapdan darya kt, biraz gittikten sonra eilip atn karnnn altndan dolanan kolan kayn eliyle yoklad. Ayan zengiye geirip, eyer kandan91 tutarak kendisini yukarya ekti. Bir sre ar ar yrttkten sonra trsa kaldrd, hayvan ne zamandr ahrdayd ve biraz bacaklarnn almasn istiyordu. Geri kendisi yatarken mutlaka ilgilenmilerdi ama byle zgrce komas farklyd. Bir ataktaki92 yol ayrmna geldiinde kendisine tarif edilen yne dnd. Byk bir harann yanna vardnda yavalad, ieride koturup duran ok gzel atlar kendilerini hemen belli ediyorlard. Salam itlerle evrili alann sa yannda byk bir ahr bulunuyordu. Atn itlere yaklatrp biraz izlemeye koyuldu, ak bir ksran yannda aln aktmal93 bir tay yaylyordu. Yolbarsa byle bir e bulmak gerek diye geirdi iinden. Ta bir kprden geip ilerideki maden yoluna sapt. Yeni biilmi ekin saplarnn balanarak oluturulduu ynlarn bulunduu tarlalarda, artk dvenlenip94 savrulmak zere
90 91

Saalmak: yilemek, tedavi olmak. Eyer ka: Eyerin zerindeki kntl ksm. 92 atak: Kavak. Yollarn birleme noktas. 93 Aktma: Beyaz leke. Beyazlk. 94 Dvenlemek: Ekinin budayn ayrmaya yarayan, alt akmakta deli tahtay hayvanlara ektirmek.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 62 hazrlanm byk tnazlar95 ykseliyordu. Yoluna devam edip tepelerin arasna girdi. Bklerek ilerleyen yolda hayvann hzn yeniden kesti. Bir mddet aheste gittikten sonra atndan inip yularn eline ald. Kel bir adam kafas gibi st ksm plak tepeyi dndklerinde terk edilmi bir ergene 96grd. Alm bir aza benzeyen dalanna97 yaklatnda, ocukluunda anlatlan, iinde Ulu98 Karanlkn uyuduu yeralt tapna geldi aklna. Bu lnet, oradan kp dnyaya yaylaca, her yan is gibi bir zifire bulayarak rtp, toz gibi ufalayaca gne hazrlanyordu. Topran altna gmlm tapnak bulunmay, birisinin yanllkla kapy amasn bekliyordu sadece. Maden ocann giriine yaklap ierideki zift gibi karanla bakt. Dalann azn ayakta tutan direklerden birisi krlarak, ne doru bir dirsek oluturmu ve zerinde otlarn yeerdii tavan o yandan hafife kmt. Giriin ierisinde, aaya doru dimdik inen bir bayr vard. imdi buralarda belki de haydutlar barnyordu geceleri. Bu eski ergeneyi geride brakarak yeniden yola koyuldu. Bcek sesleri ve ku cvltlar arasnda kaplcaya doru ilerliyordu. Az sonra, srtnda renkli bir heybe bulunan ve tpk kendisi gibi yularndan tuttuu doru99 atyla yolculuk yapan bir adama rast geldi. Soyluluu her hlinden belli olan hayvann arkasnda iki tane de katr balyd. Yan yana yaklatklarnda selamlatlar. Tccar olduunu tahmin ettii adam; Yadbal100(*) bu tarafta m? Doru mu gidiyorum, diye sordu. Doru gidiyorsun ama tepelerin arasndan anayola knca saa dneceksin, dedi Baturda. Daha da ileride yaylaya kan bir gmen oyma grd yolun solunda. Kadnlar, kzlar ingene kar kocann evresine toplanmlar ellerindeki bakr kaplar, kazanlar, helkeleri kalaylatyorlard. Azlar laf yapan kalayclar da de gen kzlara, kzlar gzleyen delikanllara satayorlar, etraflarndaki insanlar gldryorlard. Akama doru ermik101 uzaktan grnd. O srada nnden geen bir ars102 aniden Yolbars rktt, hayvan n ayaklarn yukarya doru itip, arka ayaklar zerinde aha kalkarken Batur Han yular elinden karp atn srtndan toprak zemine dt. Kafasn arpt, gzlerinin n karard.
95 96

Tnaz: Ekin yn. Ergene: Maden oca. 97 Dalan: Hol, antre. 98 Ulu: Ulu, yce. (Asya lehelerinde.) 99 Doru: Kzla alan kahverengi. Kestane rengi. 100 (*)Yadbal: Bir ehir ad. Asyadaki eski Trk ehirlerinin bir ksmnn ad bal (duvar, sur) ile biter. Editr. 101 ermik: Kaplca. 102 Ars: Gelincik veya benzeri yrtc bir hayvan.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 63 Balk Aadaki aalkta, baharlar dut yapraklar zerindeki yumurtalardan kan ve itahla taze yapraklar yiyerek ve drt be kez gmlek deitirerek byyp renkleri alan ve artk tyleri kaybolmu olan ipek bcekleri grnyordu. yice bydklerinde dudaklarndan iplik gibi yapkan bir sv kararak kendi vcutlarnn etrafn rp kozann iinde grnmez olan, bir ka hafta iinde ise kelebek hline geldikten sonra rd kozay paralayarak darya kan bu canllar btn aalar dalamlard103 sanki. ki tane gl ve besili konur104 atn ektii araba, artk yeterli olgunlua erierek yumurtalarn dut yapraklar zerine braktktan sonra bir ka gn iinde lecek olan ipek bceklerinin tm dallar sarm olduu aadaki dutlua gre daha yukarda kalan tozlu toprak yolda ilerliyordu. Arabann yannda ilerleyen atllardan ikisi kendi aralarnda konuuyorlard. Salarnn yanlar hafife krlam olan geni yzl, bykl olan dierine doru eilerek fslt gibi duyulan bir sesle; yi oldu, dedi. Zulmedersen, mazlumun hn alrsan olun byle srnr ite. Dieri biraz daha umursamaz bir tavrla ve tekine daha yksek ve anlalr bir sesle; Bana ne yav! dedi; Yerinde bir bakas olsa zaten oktan lmt. Araba dutluu da geride brakarak cra bir yerdeki boz tepeye doru yaklarken, ilk uan tm dikkatine ramen dierinin patavatszl sonucu konumann ieriini anlayan bir bakas, iinden bylesi bir durumun herkesin bana gelebileceini dnd. Ama delikanlnn hli gznn nne geldike irenme hissine kaplyordu. Geri vicdan kendisine tiksinmemesi gerektiini sylyordu ama bir trl baaramyordu. At arabas tepenin kysnda durdu, atlaryla elik eden yedi tane iyi giyimli adam aaya inip arka kapy atlar. Arabann srcs de oturduu yerden kalkarak yanlarna indi dierlerinin. erisinden tahta bir tayaca ekerek kardlar. Bir kii de arabann iinde olmak zere toplam dokuz kiiydiler. Hastann her yann artk bakanlarda irenti oluturacak derecede yara bere kaplam, elini yzn ve tm vcudunu alacalar105 taramt106. Czzama benziyordu hastalk ve yle bir boyuta varmt ki artk adam yerinden kalkmaya bile derman bulamyordu hatta neredeyse konuma yeteneini bile yitirmiti, boazndan ancak kesik hrltlar karabiliyordu glkle. Her tarafndan irinler, iltihaplar akan bedenini iri banlar sarmt.

103 104

Dalamak: Sarmak, kaplamak, rtmek. Konur: Kahverengi. 105 Alaca: Czzam. Deri hastal. 106 Taramak: Sarmak, kaplamak.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 64 Genci bu hlde ilk defa orada gren yal araba srcs, bu zavallnn sonunun bir an nce ve acsz bir biimde gelmesi iin dua etmeye balad iinden. Hekim de yanlarna yaklap bu biare delikanlya bakt, henz bir kurtulu midi olup olmadn dnyordu ama gerekten de artk kar bir yol yoktu, galiba Bey haklyd. stelik bu yaptklar i doru deildi belki de ama mecbur kalmt ite. Adamlar tayaca tepenin zerine karmaya baladlar. *** Yrenin beyi, olunun bu hlini grmeye artk dayanamyor, ektii aclarn vard boyutu grdke kahroluyordu. Bu illet niye kendisi gibi her belay hak eden zalim bir adamn bana gelmemiti de olu gibi ktlk, fesatlk nedir bilmez, yumuak huylu bir insan bulmutu. Ettiklerimi byle ekiyorum ama olan bir masuma oluyor, benim gnahmn bedelini o dyor, diye dnyor, bu da azabn katlanarak artryordu. Ne yaptlarsa umarn107 bulamamlar, hatta zavallnn aclarn bile azaltamamlard ve artk i en son bu raddeye gelmiti. Bey, nce hekime olunu zehirletmeyi dnd ama bunu kendi hekimi yapmazd, adam ok iyi tanyordu. Belki yapacak baka birini bulabilirdi ya da cellada bodurtabilirdi. Fakat byle bireyin duyulmasndan veya birilerinin anlamasndan korkuyordu. stelik buluncu108 da buna izin vermiyordu. Yine de birka kez gece gidip olunun kalbine haneri saplayarak bu ii kendisi gerekletirmeyi bile dnd. O takdirde evlat katili olacakt ve herkes kendisini yle anacakt dnya durduka.. Ama ocuunun durumu da artk yreini paralyor, aclarna bir son verilmesi gerektiini dnyordu. Sonunda beyin aklna bir yol geldi. Evet, o can kendisi vermemiti ve kendisi de alamazd o yzden. Hele de kendi olununkini O nedenle de kendisi almayacakt. Bir dan bana gnderip, oraya braktracakt. lm kendi elinden olmayacakt, kurdun kuun ya da aln elinden olacakt. Bylece biraz da olsa kendini kandrabilecek, avunacakt. Artk aclar dinecekti evladnn ama kendisi bu dnyada kalp ilesini doldurmaya balayacakt. Olunun boynuna gzyalar iinde sarlp af dilerken delikanlnn gzlerinde bir prlt, dudaklarnn kenarnda zoraki seilebilen bir tebessm krnts grd. Belli ki verdii bu karardan o da memnundu, byle lnetli bir mumya gibi yaamaktansa lmek evlayd. Hem tm gnah evladnn adna kendi ykleniyordu. Onun gidecei yer cennetti, inanyordu buna. Ama kendisi ***

107 108

Umar: are, deva. Bulun: Vicdan.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 65 Tepenin zerine vardklarnda artk ka yanda olduu, ne kadar gsterdii bile belli olmayan genci tahta tayacakla birlikte nlerindeki byk kayann dibine braktlar. lerinden bir iki tanesi zaman zaman geriye dnp bakarak indiler tepeden aaya. Delikanlnn gz ucuyla izleyebildii adamlar birazdan yittiler. Artk burada yapayalnzd ve gzlerini ge dikmi, acsz ve hzl bir lm iin Tanrya yakaryordu. Masmaviydi gkyz, tek bir bulut bile yoktu. Sonsuz bir okyanus gibiydi. Evvelde hibir varlk yaratlmadan nce var olan usuz bucaksz su belki de gkyznn kendisiydi. Henz iyilik ve ktlk bile yokken O su belki de hiliin simgesel anlatmyd, belki de hereyin Artk hava kararyordu, gkyznde yldzlar yava yava belirmeye balam ve dolunay kmt; serin bir rzgr esiyor, hava gitgide souyordu. K yaklayordu zaten. Sonra sesler duydu. Dinledi; bunlarn kurt sesi mi, yoksa kpek havlamas m olduunu ayrt edemiyordu. Herhalde kurttular, bu da banda baka ne olacakt. Hereye, bunca acya ramen iinde bir korku duydu, lm korkusuydu bu. Sesler yaklayordu. lm yaklayordu. Af diliyordu iinden. Sonra cann almaya gelen bu hayvanlardan yana evirdi kafasn. Oradalard, gzleri ldyordu alacakaranlkta, dikkatle baktnda bunlarn kurt olmadn anlad ama en az onlar kadar tehlikeli yaban kpekleriydiler. Dikkatini eken birey oldu; bu hayvanlarn da tm vcutlar yaralarla doluydu ve kanlar akyordu, kendisi gibi acnas bir hlleri vard. Belki bir boumadan kmlard, belki evcil kpeklerle veya kurtlarla dalamlard ama kesin olan uydu ki, paramparayd her yanlar. lerideki bir kayann dibinde durmu kendine doru bakyorlard, belki karnlar toktu, belki de yaral olduklarndan onu gzleri grmyordu. Ama sebebi ne olursa olsun, anlalan kendisine zarar vermeye pek niyetli grnmyorlard. Belki de herkesin irendii bu hastalk nedeniyle onlar bile kendisinden tiksinmilerdi. Aslnda evrede tanmadklar bir canlnn kokusunu aldklar iin tedirgin olan hayvanlar bir sre sonra kayann ardna girip gzden kayboldular ama sesleri oradan duyulmaya devam ediyordu. Uultularn sabaha kadar iitti. Sonra tan atarken yabni kpekler kayann ardndan ktklarnda grdklerine inanamad. Bir d grdn sand. Sapasalamdlar. Batan ayaa yeniden dnd. Hayr, yanlmyordu. O kpekler dn yaralydlar ama imdi gayet salkl grnyorlard. Acaba bunlar baka hayvanlar myd? yice dnd; btn gece gzne uyku girmemiti ve kafasn kmldatmadan o yne bakmt, fakat o tarafa gidip gelen baka kpekler grmemiti. Sonradan arkadan gelmi de olabilirlerdi elbette ama bu ok dk bir olaslkt, nk dier taraf btnyle kayalkt. Eer grdkleri doruysa orada olaand bireyler vard. Ve merak Bu hlde bile insan kkrtabiliyordu. Kararn verdi, hayatnn son mcdelesini gerekletirecekti. Tm aclarna, ektii btn straba ramen zorla srnmeye balad. Varlnn iinde bulunan tm gcn son defa toplamt ve inanla kuvvet buluyordu kendinde. Dura gide belki ikindiyi buldu kayann yanna varmas. O ksack mesafeyi kat etmek iin neredeyse bir gn uramt. Sonra kayann arkasna doru ekti kendisini elleriyle, kollaryla ve btn vcuduyla.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 66 Dndnde fokur fokur kaynayan bir balk grd. Bildii kara balkt. Kendisini, zerine sarl paavralarla birlikte bu bataklk amuruna benzeyen kaynar akkann ierisine braktnda hava oktan kararmt artk. Ertesi gn sabaha kadar orada durdu ve ondan sonraki gnn sabahna Tan yeri aarrken rlplak ve sapasalam olarak kaynayan amurun iinden kt tpk o yaban kpekleri gibi. *** Batur Han yerde yatarken yanna yaklaan ayak seslerini duydu. Gzlerini atnda baucunda, zerinde iki paral beyaz giysi bulunan gen ve yakkl bir adam dikiliyordu. Elini kendisine doru uzatt o da uzanan bu eli tuttuunda adam Baturu ekerek ayaa kaldrd. Sonra da ilerideki lcalar eliyle gstererek; Git; yun109 ykan, arn! dedi. *** Batur Han gzlerini atnda yerde srtst yatyordu ve her yan aryordu. Yolbars ise baucunda kendisini bekliyordu. Ar ar doruldu, kr ki, hibir yerinde krk yoktu. Aalarn tesindeki kaplcaya doru bakt. lerideki otlakta kk bir oban yalnzca danalardan ve balaklardan110 oluan yedi sekiz balk kk bir sry gdyordu. Havuzlarn biraz telerinde ise kk bir trbe gze arpyordu. O yne yrmeye balad. Srtndaki keeden yaplma kaln abayla hayvanlarn yaknlarnda yere oturmu olan obann yanna yaklatnda eliyle trbeyi gstererek; Kim yatyor burada? diye sordu. oban, glmseyen yzne duyduu bu sorudan sonra ciddi bir ifade vererek; Barak111 Ata, dedi; u ilerideki kayalarn dibinde de kpekleri yatar.

YOLCULUK
O gn byk salonda yine iddetli bir tartma yaand. Konumalar nce sakin bir biimde balad. Batur Han;
109 110

Yunmak: Ykanmak. Suyla temizlenmek. Balak: Manda yavrusu. Malak da denir. 111 Barak: Efsanevi bir kpek tr. (Barak Ata: zel ad, bu tre isnat edilmi.)

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 67 Peine deceim, denemekte yarar var. Hi olmazsa bu yl nlemimizi alabilirsek bir sonraki yl kurtarabiliriz, dedi. Bunun zerine hakan; Bunu yapmak istediine emin misin? Grdn bir kez lmden dndn, diye sordu oluna. Kararm yine kesin. Ellerinde baka bir seenek olmadndan yine bunun zerinde dnmek zorundaydlar. Konuma uzadka her kafadan deiik bir ses kmaya balad. Batur tek bana gitmek istediini, kendisine sadece yardm edilmesini, gerisini tek bana halledeceini sylyordu. Kardeinin bu kararlln gren Turul yine yanna bir blk asker alarak yola kabileceini, bu kez mutlaka baaracan iddia ediyordu. Vezire gre tek bana gitmek de anlamszd, ite Batur gidip lmn eiinden dnmt, bir dahaki sefere o kadar ansl olmayabilirdi. En dorusu bir keif kolu gndermekti. Ama Batur hi olmazsa bu keif birliinin iinde bulunma konusunda srarcyd. O ortaya knca aabeyleri durmuyor, kendileri de gitmek istiyorlard. Uzun mnakaalardan sonra, kardein birlikte yola kp gerekli aratrmay yapp geri dnmesi zerinde anlatlar. Ama gereksiz denemelere kalkmayacaklard, sadece bir zm yolu olup olmadn anlayacaklard. Gerekli hazrlklar tamamlandktan sonra yazn sonuna doru karde yola koyuldular. nce ehrin iinden getiler. Kadnlar kaplarn nnde bazen tek balarna, bazen bir iki komularyla birlikte oturuyorlard. Sokaklarda ocuklar oyunlar oynuyor, topa eviriyor, tahta emberleri yuvarlyorlard. Baka bir sokaktaysa saklamba oynayan ocuklar vard. ats dz, kerpi veya ahap evler arlktayd ehirde ve beyaz badanalyd byk bir ounluu, bu yzden de tekdze bir grnm sergiliyordu bakent. Bazen tatan yaplma, atl evlere de rastlamak mmknd ama bunlarda genelde zenginler oturuyordu. Evlerin arasna gerilmi ipe ykad amarlar seren bir kadnn yanndan getiler. Kadn slak elbiseleri nce rpp silkelerken etrafa su zerrecikleri dalyordu, sonra da boyuna gre biraz yksekte olan ipin zerine asyordu bunlar. ehri kp, ky blgelerdeki tarlalarn yanlarndan getiler, alan insanlar kendilerine selam veriyorlard. Bir keresinde, elindeki testiyi kaldrp gsteren bir adam grdler, durup kendilerine ikram ettii ayran itiler ve teekkr edip yollarna devam ettiler. ehir arkalarnda kalmt ve yava yava uzaklayorlard. Bozkra kyorlard, ileride kzl kuyruu olan bir tilki grdler, uzun sivri burnuyla bir tepenin dibindeki talarn arasndaki boluu kokluyordu, belli ki yiyebilecei bir hayvan sktrmt keye. Sonra kylerin yaknlarndan getiler, yollarda artk sararm olan ekinleri bien insanlara rastlyorlard. Bu rgatlar yan yana durmu drder beer kiilik ekipler hlinde ellerindeki

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 68 trpanlar uyumla egdml olarak sallyorlard ve kollarnn her gidi geliinde bir sra ekin yana yatyordu. Bazen buday veya tarlasna gre arpa yahut yulaf saplaryla birlikte ilerinde yuvalanm olan ylanlarn kafalar da kopuyordu, ara sra ku yumurtalarna rastlayp kenara biriktiriyorlard bunlar. Daha kk tarlalarda veya trpan kullanmann zor olduu ar eimli yerlerde oraklarla alanlara rastlanyordu. Uzun bir sre ilerledikten sonra tarlann birisinde birka kiinin yerde yatan baka gen bir renberin bana toplanm olduunu grdler, belli ki bir sorun vard. Adam hastalanm veya yaralanm olabilirdi. Yanlarna yaklatlar. Hayrdr aalar? dedi Turul. lerinden kara yaz, kuru bir delikanl; Trpan dedi beyim, diye yantlad. Karsndaki insanlarn nemli kiiler olduunu giyimlerinden kuamlarndan anlad iin saygl konumaya zen gsteren adam scan altnda almaktan terlemi ve yorulmutu besbelli. Kafasnda, kenarlar dantelli bir earb kvrarak alnna balamt. Turul Han; Neresini kesti ki peki? Hibir yerinde kan yok, diye devam etti. Kyl delikanl glmsedi; yle deil beyim, yani trpan yanl salladndan karn dmlenir gibi oluyor. Barsaklar belki de dedi, yreye zg bir azla e seslerinin bazlarn a gibi telaffuz ederek. Anladm, dedi Turul; Yardm edebileceimiz birey var m peki? leride kymz var, yolunuz o yanaysa bu arkada oraya brakn da evinde dinlensin size zahmet. Ya 13-14 gibi duran ocuu yedek atlardan birisine bindirip ilerideki kye brakmak zere yola koyuldular. Atn stndeki ocuk elini karnnn sa tarafna bastryor bir yandan da inliyordu, ac ekiyordu besbelli. Yz ekilden ekle giriyor, atn stnde bir o yana bir bu yana yalpalyordu. Kyn meydanna vardklarnda, oradaki bir itin zerine yaslanm ene alan birka kii kendilerini fark ederek hemen yanlarna kotular, arkadaki atn stnde oturan ocuu tanmlard. Byle kvranmasndan da durumu anlamlard zaten. Koarak gelen kyllerden birisi;

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 69 Trpan dedi deil mi Ese? diye sordu. Delikanl, yzndeki o ac ifadeyle ban evet anlamnda sallayarak yantlad, konumaya bile mecal vermiyordu duyduu sz. Sonra, konumalarnda i bilir bir ifade olan bu kyl atllara dnerek; Saolasnz aalar, eer msaadeniz olursa evine kadar da brakaym, sonra atnz ben geri getiririm, siz de bu arada ky odasnda dinleniverin zamannz varsa, dedi. Bu kez Uruk yantlad; Olur gtr. Bekleriz, ama pek zamanmz derken susup, Turulun gzlerine bakt. Bynden nce sze girmiti. Aabeyi yan gzle ona bakp yanan seirterek, nemli deil gibisinden bir iaret yapt ama nceliin de kendisinde olduunu anmsatrcasna onun fikrinin aksine bir cmle kurmaktan da geri kalmad; Gidip ky odasnda biraz dinlenelim, ok yorulduk. Ama nce atlar sulayalm u pnardan. Adam atn yularndan tutup ocuu gtrrken onlarda atlarndan inip pnara doru yrdler. Byk boz talardan rlerek yaplm bir eme duvarnn zerindeki yan yana iki tane oluktan bilek kalnl akan duru ve bu scakta bile insan tecek kadar souk olan sudan iip ellerini yzlerini ykadlar. Pnarn nndeki yalakta112 da hayvanlar suvarp113, yularlarndan tutarak kendilerine yol gsteren iki kiiyle birlikte ky odasna doru yola koyuldular. Salarndaki bir evin toprak damn lolayan114 yal bir adam kendilerine yksek sesle selam verdi, onlarda karlk verdiler. Tahta bir kprnn zerinden geerlerken aadaki derede byke talarn zerinde amarlarn tokalayarak115 ykayan kadnlar dikkatlerini ekti. Kadnlarn kollar ve bacaklar dirseklerine ve dizlerine kadar svalyd, kendilerine bakan erkekleri farkettikleri hlde hibir tepki vermeden ilerini yapmay srdrdler. amar ykayan bu kadnlarn yukarsnda, iri ta paralar dizilerek oluturulmu basit bir betten116 beslenen ark, bir sre rmaa kout ilerledikten sonra kvrlarak kyn iine doru dnyordu. Bambaka bir dnya gryorlard burada, herey saraydakinden o kadar farklyd ki Sarayn duvarlarnn dna ktnda yaad zihinsel sarsntnn etkisiyle eren117 bir uzak lke ehzadesinin yksn anmsad Uruk Han. Adam mr boyunca dar hi kmad
112 113

Yalak: Hayvanlarn su imesi iin yaplm, ounlukla tahtadan tekne. Krn. Suvarmak: Hayvanlar (ou zaman atlar) sulamak. 114 Lolamak: Lo denen silindir eklindeki byk ta ile damlarn veya yollarn topran pekitirmek. 115 Tokalamak: Toka ad verilen sapl, byk yass tahtalarla amar dvmek. 116 Bet: Kk baraj, su bendi. 117 Ermek: Olgunlamak. Dinsel ve/veya zihinsel olarak bir st mertebeye ulamak.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 70 iin grd bu yeni lem karsnda bir aacn altnda dnmeye balam ve orada erimiti, sonra da etrafna yandalar toplamt. Toprak yoldan biraz ierideki bir evin ahrndan darya, iki tarafna ikier uzun kulp aklm kk bir tahta sanda benzeyen ilkel bir arac kullanarak hayvan pislii ekip ilerideki bolua dken bir adam iliti bu kez de gzlerine. Kuruyan hayvan pislikleri tezek olup kn snmada kullanlacakt. Yanlarndaki kyllerden birisi byle bireyi ilk defa grdklerini anlad bu zengin beyzadelere adamn kulland arac eliyle iaret ederek; Gecgerenin118 ne ie yaradn onu kullanan bilir ancak, dedi glmseyerek. Adam tek olduu iin gecgerenin bir ucundaki kulplarndan tutmu, dier taraftaki kulplar yerde sryerek tama iini gerekletiriyordu; iki kii olsalar bir sedye gibi iki ucundan tutarak kullanacaklard. Bu tuhaf arala adamn dkt hayvan dks aslnda ahbun 119 olarak da kullanlabilirdi ama genelde tezek hline geldikten sonra paralara ayrlp st ste dizilerek kalaklar oluturulur; sonrada oradan alnarak yakt olarak kullanlrd. Yol kenarnda oynayan ocuklar, bu deiik grnml insanlar ayrmsaynca, merakl gzlerle izledikten sonra pelerine takldlar. Arkalarndan koturarak bu bakml hayvanlar ve sahiplerini takip ediyor bir yandan da ellerine geirdikleri dal paralarn kullanarak kllk oynuyorlard. Birazdan burada yaayan herkesin ortak mal olan ky odasna vardlar. eride bir ozan sanki kendinden gemiesine kopuz120 alyordu. Gzlerini kapatm, salar nne dklmt. O ahenk bir anda sarmalad hepsini; Pnar bana in de gel, Gzlerini srmele gel, Salarna kzl gller Takn da yrim yle gel. Ozan ayak seslerini duyunca gzlerini at, gelenleri grnce almay kesip ayaa kalkt; tokalap merhabalatlar. Yerdeki saman dolu, enli ve uzun minderlerin zerine oturup, srtlarn yine ileri samanla dolu kilim yastklara yasladlar. Ozan orta yal, salar seyrelmi birisiydi; yzndeki srekli glmseme ve huzur hli bakana mutluluk veriyordu. Konuurlarken adnn Turgay olduunu syleyen ozan, bu evrede ok tannan birisiydi. Serin odann duvarlarnda am kozalaklarndan yaplm ssler aslyd. Duvarn birisinde asl duran halnn zerinde ieriye girenlerin yzne bakyormuasna bir his uyandran yalnz bana bir ceylan betimlenmiti aalarn, imenlerin arasnda. Girenlerin ilgisini ektiini grnce orada bulunanlardan birisi;
118 119

Gecgere: Tahtadan yaplma, kulplu, tekerleksiz ilkel tama arac. Ahbun: Doal gbre. Tezek gbresi. 120 Kopuz: Balamann atas olan Asya algs. Asya lehelerinde Komus da denir.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 71 Bizim avulun121 kadnlar dokur bunlar, iplikleri kkboyalaryla kazanlarda kaynatarak boyar, sonra da evlerindeki tezghlarda bylesi hallar karrlar ortaya, dedi. Biraz sonra elinde tepsiyle bir adam geldi, zerinde bardaklar ve bir testi ayran vard. Tepsiyi yere koyup, bardaklara ayran doldurup konuklara ve odada bulunan kyllere datt, bir tasn ierisinde de obann dn karlktan karp getirmi olduu krllanm kar bulunuyordu ve tahta bir kakla ayranlarn zerine ekliyordu vermeden nce. Onlar ayranlarn ierlerken, ocuu atla evine gtren adam ieriye girip selam verdi. Sonra da; Atnz kapya baladm aalar, dedi. ocuk nasl? diye sordu, Turul yi beyim yataa yatrdk, anas tarhana orbas kaynatyor. Yarna kalmaz dzelir. Onlar otururlarken ieriye sakalsz byksz, uzun boylu, yal bir adam girdi. Kafasnda yaz gn bir kalpak vard, selamsz sabahsz geip oturdu bir keye. Odadaki yolcu da arm bakyorlard bu tuhaf adama. Kyller glmsemeye baladlar, anlalan adamn aklnda biraz noksanlk vard. Neden sonra odadaki yabanclar ayrmsayp elini yukarya kaldrarak, ho geldiniz gibi bir iaret yapt. Ayranlar datan ocuk; Bu da bizim Kse Aydardr, dedi. Naslsn Aydar Aka122? diye sordu Turul. yiyim saolun, sizler nereden gelip nereye gidersiniz? Bizde yle geziniyoruz ite. Yolumuz nereye giderse Gezmek, grmek iyidir; ibret alacak bireyler bulur insan. Odadakilerden birisi araya girerek; Kse Aydar da ok gezmi zamannda. Hem de sizin bile grp bilmediiniz, adn duymadnz diyarlar, dedi glerek. Nereleri gezdin Aydar Aka, dedi Turul. ok yerler gezdim, ok eyler grdm, dedikten sonra kafasndaki kalpa karp dizine koydu. Sonra devam etti;
121 122

Avul: Ky. Aka: Aa. (Amca anlamnda.)

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 72 Kadn savalarn123(*) yaad bir lkeye gittim. Bu kadnlar bir nehrin kysndaki yurtlarnda erkeksiz yayorlard. Senede bir ersiyorlard124 o da gebe kalmak, ocuk dourmak iin, soylar srsn diye. Doan ocuklar kz olursa alp kendileri gibi yetitiriyorlard; ok atmay, at binmeyi retiyorlard. Eer erkekse ya atalarna gnderir ya da ldrrlerdi. yle vuruurlard ki, deme yiitler karlarnda dize gelir. Sa memelerini daha ocukken kzgn demirle dalarlar ki, bymesin de iyi ok atabilsinler. Bir at binileri vardr, aha bu yiitler onlarn yannda kar gibi kalr. Erkekliinizden utanrsnz onlar grnce. Hele ilerinde biri vard ki Az nceki adam glerek; Aydar Aka Byk Denizin te tarafna da gitmi, dedi. Anlatsana Aydar Aka, dedi Batur akn ama ciddi bir ifadeyle. Ne vard Byk Denizin te yakasnda? Oraya nasl gittin? Batur, hi grmedii uzak uluslardan birinde gemilerle yolculuk eden kurnaz, esmer bir kahramannn125(**) yklerini hatrlad; lalas anlatrd kkken. Sonra bir tane daha vard yle denizlere alan, o yiit de altn bir postun126(***) ardnda komutu yllar yl. Dinledii servenlerde, her ikisinin de bandan sra d olaylar geer, tuhaf yaratklara rastlar, bilinmedik diyarlara varrlard. Ama bu adam hi de yle bir bahadra falan benzemiyordu. Biraz gereklikle balarn koparm gibi grnyordu ama yine de anlattklar hi de yalan gibi gelmiyordu Batura. Kse Aydar sanki tarih iinde bir yolculua kyormuasna dnd, gzleri ok uzaklara bakyor gibiydi. Anmsamaya alyordu sanki; Rastladm byk bir gemiye bindim, onunla getik o engin suyu. Aylarca sudan baka birey grmedik, belki de bir yl boyunca tam hatrlamyorum. Drt yanmz suydu, bakaca da birey yoktu. Gemi kadar balklar grdm Byk Denizde, o kadar byklerdi. Yelbeenlerden127 byktler, kafalarnn stnden bir su pskrtyorlard bir aa boyu yukarya kar. Geminin peine taklp izleyen sivri burunlu balklar grdm sonra. Ardndan indik karaya ierilere girdik. Orada adamlar grdk, kadnlar da erkekler gibi st ksmlar plak dolayor heriflerin arasnda. Oradan bir bakas lafa kart; Alkarsdr128 belki de grdklerin Sessizliin zerine, baka konuan olmaynca bu kez bu adam devam etti; Kkken, daymn baheye giderken bir aa vard; yarlm, oyuk gibi.
(*) Anadolunun Karadeniz blgesinde yaam efsanevi kadn savalar olan Amazonlar kastediliyor. Editr. Ersemek: Erkek istemek. 125 (**) Arap masal kahraman Sinbad. Editr. 126 (***) Yunan destan Odessadan ve oradaki altn posttan bahsediliyor. Editr. 127 Yelbeen: Dev. 128 Alkars: Kzl renkli kt varlk. Albastya neden olan yaratk.
123 124

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 73 ine bir adam sar. Yldrm dm de yle bu hle gelmi derlerdi. Dnda bir adam bilei kalnlnda odundan kabuu var, gerisi boalm sanki. Ama arka taraf daha kalnd, aac herhalde gvdesinin o kaln ksm tutuyordu; yoksa koca dall budakl aa, srf kabukla kavla129 ayakta durur mu? Yokuu karken tam derenin dibindeydi aa. Derenin ii de yass, yuvarlak aal130 talaryla dolu ocuklar korkutmak iin, bu aacn kovuundan alkars uzanp adam iine ekermi veya iine gireni brakmazm derlerdi kadnlar. Geerken korkardm, aacn ta o yksek yokutan aaya, suyun iine kadar inen kklerinden ieriye dereden szlerek giren al elbiseler giymi, gzlerine kan oturmu kzl sal bir kadnn uzun krmz trnakl, kanl elleriyle beni ieri ekeceini, orada kaybolup gideceimi dnrdm. Gebe kadnlarn ocuklarn drtrm yahut da lousa kadnlara musallat olup en sonunda lmesine sebep olurmu derdi kimileri de. Yine sustular bir sre. Sonra; Peki adamlar neye benziyordu? dedi ayn adam, Aydara bakarak. Sen neye benziyorsun? dedi Aydar sinirli sinirli. Neye benzeyecek? Adama benziyordu. ekik gzllerdi, tpk bildiimiz u komu budunlarn131 adamlar gibi. Amma boylar yle ksa deildi, uzundu. Renkleri de sar deil, tun gibiydi. Ben de galiba komu lkelerden bir askerin gemisiyle gitmitim oraya, be alt ay kaldk o memlekette. Sonra geri dndk. Yine aylarca denizde kaldk, hem de bu kez daha uzun srd yolculuumuz. Birka ay boyunca gkyznde hi grmediim yldzlar grdm o gne kadar. nce gkyz baka bir gkyzyd, tmyle farklyd; Demirkazk132 yoktu mesela. Sonra yeniden deiti gk, eski hlini geri ald. Amma uydurdun, dedi az nceki soruyu soran adam. imdi sen Byk Denizin te yakasn grdn yle mi? Byk Denizin tesi diye bir yer var yani? Var tabi. Gitmediysem, dediim yerleri grmediysem alt yl boyunca nerelerdeydim. Grdnz m beni buralarda? dedi dieri. Dahas da var ama senin gibi kaln kafallar anlamazlar ki, yoksa bu adamlarn sivri tapnaklarn ve oralara resimlerini kazyp taptklar insan klndaki ylanlar bile anlatrdm. Kamlar133 onlar iin insan bile kurban ediyorlar. Adam yutacak byklkte ylanlar var; boarak yutuyorlar, sonra uyuyorlar aylarca. Yldrmlar da bir frtna kuunun kardna inanyor baz boylar. Koca bir ku, Anka gibi Ama o yldrm sayor. Onu da m grdn?

129 130

Kav: Kurumu aa kabuu. aal: Oval, yass, irice ta. 131 Budun: Kabile, kavim. 132 Demirkazk: Kutupyldz. 133 Kam: aman. lkel topluluklarda byc din adam.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 74 Onu grdm, dedim mi? Ona inanyorlar dedim. Sen Anka Kuunu grdn m hi? Ama sen gemi kadar balklar grdysen, Anka kadar kular da grmndr. O balklar grdm. Ama grmediim bireye yalan syleyecek deilim. Konumalar sessizce ve glmseyerek dinleyen ozan odadakilerden msaade isteyip kalkt. Yolculara esenlik diledi. O gittikten Aydar kendini tutamad; imdi bu ozann yr134 sylerken kular susturduuna hepiniz inanyorsunuz deil mi? Belki de dorudur. Bilemem. Yalan da diyemem. Gel gr ki, bize gelince hepiniz krk lafa geiyorsunuz. Ardndan da elini umursamaz bir tavrla sallad. Bunun zerine; O baka, dedi kyllerden biri. Kesik kesik ksrdkten sonra ekledi; Kendi gzyle grenler var.

D Turgay ocukluunda babasnn eline tututurduu kopuzu almay kendi kendine renmi, gelitirmi; duyduu tm trkleri, komalar135 alar olmutu. Doutan gelen bir kabiliyeti, duyduu her ezgiyi kopuzuyla yeniden dillendirebilen bir mzik kula vard. Gnlnn derinliklerinden, yeraltndan yukarya doru fkran bir su gibi kyordu tm yetenei. Bo kald m alyordu eline algy; her defasnda yeni bir aama kaydediyor, her seferinde yepyeni birey reniyordu kendi aldn dinleyerek. O gn akamzeri divann stndeki kilimleri, rtleri toplad. Sa bata duran ivisiz tahtalar kaldrd. Bunlarn altndaki tatan yaplm calkta136 ykanacakt. Divann zerine bir kazanla scak su, bir kazan da souk su getirip koydu. Odann kapsn kilitleyip soyundu, cala kt, gzelce yunup ykand. eriyi youn bir buhar kaplam, duvardaki ayna buulanmt. Aynalardan korkard hep, ii rperdi yine. lemeli bir havluyla kurulandktan sonra hereyi eski hline getirip ieriye geti. Anas nne halad hingeli137 getirdi. Hamur ii de olsa yannda mutlaka ekmek yer, yoksa karnn doymu hissetmezdi. Ekmek yok mu ana? diye tandr damna doru bard.

134 135

Yr: ark.Baz lehelerdeIr denir. Koma: Saz eliinde sylenen halk iiri. Genelde drtlkler halindedir. 136 Calk: Banyo. Oda iinde bulunan, zeri kapatlabilen ykanma yeri. 137 Hingel (Hngel): Hamurdan yaplma yiyecek. Bir tr mant.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 75 Kadn yeni slad138 yufka ekmeklerden getirdi. be aylk yufka ekmeini mutfak yerine de kullandklar o odadaki tandrda ayakl sacn zerinde piirir, st ste yard anas. Sonra zerini bir yaygyla rter, gerektike birer ikier karp zerine eliyle su serper yumuatrd, o ekilde yerlerdi ekmei. Bazen yiyecek birey bulamad m, yufkann arasna tereya srp zerine eker ekerdi. ok houna gider, deiik bir lezzeti olurdu. Bazen de, bir adam boyu olan bu tandrn i kenarlarna yaptrarak daha kaln ekmekler piirirdi kadnlar. Bunlar dnrken, geen yl zn139 te yannda bulunan evlerin bitiiindeki damda tandrn iine dp yanarak len ocuu anmsad, lokmas boazna dmlendi. Ac bir lmd. ocuun anas tam drt gn at yakmt ardndan, feryatlar be ev teden duyuluyordu. Bir keresinde de bir kedinin gzlerinin nnde dtne tank olmutu o harl atee, o lklar da btn mr boyunca unutamayacakt; tandr sndkten sonra kapkara bir iskelet karmt kadnlar. Akama kadar kzlerin ardnda saban srd iin iyice yorulmu, boz kz de bugn kendisini baya bir uratrmt. Zaten geen yl da baka bir tosunla vurumaya kalkm, boynuzunu yarsndan krdrtmt huysuz hayvan, iyi bir atrt duymutu o zaman. nsan gibi hayvann da deiik huylular oluyordu; sakini, sinirlisi, aksisi, delisi Bir dahaki sefere Coruk Camz gtrrm, diye geirdi iinden. Maallah vard o hayvann, gvdesine ya srd m m m lard. Yarn da tapan140 atp, dzeltmeyi dnyordu tarlay. Yemeini yer yemez erkenden yataa girdi, yatar yatmaz da hemen uyudu. Uykunun derinliklerine dalp, bedeni dinlendikten sonra bilinci yeniden yzeye doru yaklayor, artk zihnin dinlenecei aamaya giriyordu. Her gn onlarca rya grrd insan ama ou zaman byk ksmn hatrlamazd. Bilin bylece o gn bitirir, o sayfay kapatrd bu ryalarla, ertesi gn de bir yenisini aard. Ryasnda kadeh bade141 duruyordu karsndaki sra142 bir masann zerinde. Badelerin yanna sessizce varyordu. Her yer yle sessiz ve sszd ki, korkuyordu. Mekn yoktu ryada, nerede olduu belli deildi. Sonra badelere elini uzatt. lkini ierken; Yaradan akna! dedi, bir yudumda bitirdi. Yrei ate misali yand, kor oldu. kinci de;

138 139

Islamak: Islatmak. Su serpmek. z: Irmak, dere, akarsu. (Kimi ivelerde; z.) 140 Tapan: Tarlay dzlemeye yarayan tahta alet, kaln tomruk. 141 Bade: ki. Divan edebiyat ve tasavvuf edebiyatnda kutsal iki. 142 Sra: Cam. Camdan yaplm nesne. (Sr: Cam)

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 76 Yalva143 akna! dedi, iki yudumda iti. Zihninde bir rzgr esti, bilinmedik diyarlara ulat. nc seferde; Yar akna! diyerek yudumda dikti kafasna. Gnl su gibi duruldu, engin denizler gibi dalgaland. Karsnda bir kz grnd. Adn syleyip bir kopuz uzatt, kendisini bulmasn istedi; o da uzanp saz ald yar elinden. Turgayn azndan kpkler gelmeye, burnundan kan boalmaya balad o anda dnde. Ter iinde uyandnda aznn her taraf kpk kpk olmu, burnu kanyordu tpk ryasndaki gibi; stmaya tutulmuasna tir tir titriyordu ayn zamanda. Korkuyordu. Duvarda asl kopuzunu grd. Gidip azn burnunu ykadktan sonra dnd, algy eline alp sundurmaya144 kt; almaya balad. Bu kez kendi iinden geleni alyordu, bakalarnn yaktklarn deil; o anda besteliyor, annda doalama sylyordu. Giderim iekler derdiin dalardan, Mor salkml ala zml balardan, Yanarm yurduma rak diyarlardan; Korkarm gremem deyi nazl yri. lene doru komular bana birikmi, salarn gzlerinin nne dkerek kendinden gemi gibi alan, yllardr tandklar bu genci afallam bir vaziyette izliyorlard. Yatsya kadar yemeden imeden, konumadan ald. alarken cezbeye geliyordu, cezbede sanki kendinden geip baka bir leme eriiyordu. Yatmadan nce bir bardak su iti sadece. Ertesi gn de anasnn elini pp, helallik alp yollara dt; aramaya balad kendisini bulmasn isteyen yrini. Divane gibi dolanarak drt yl arad dne giren kz. Bir keresinde konuk olduu bir evde kendisi alp sylerken, kafeste duran kularn sustuunu ne sren ev sahibi, ertesi gn komularna da izlettirdi bu olay. Belki bir tesadft ama susuyordu hayvanlar. Geri Turgay kendisine soranlara; yle sama ey olmaz, diyerek kestirip atyordu. Lkin o gnden sonra kular bile susturup dinlettii sylentisi etrafa yaylmt bir kere. Kendisinden nce ad gidiyordu baz yerlere.

143 144

Yalva: Peygamber, resul. [Tasavvuf edebiyatnda bazen Pir akna, diye getii de olur. Editr.] Sundurma: Balkon, teras.
ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 77 Drdnc yln ortalarnda bir ger obasnda buldu arad sevgiliyi, ite sonunda grmt. Ryasndaki kzn aynsyd. Birka gen kz bir su kaynann banda amar ykyorlard, o da aralarndayd. Yaknlarnda bir yere oturdu, ald kopuzunu eline; dkt gnlnden geeni. Yreindeki ses, telin zerinden geerek nameye dnp oluk oluk akyordu. Titreen tel kpr oluyordu hislerine. Kzlar ellerindeki ii brakp bu yank sesli an yanna yaklatlar, hayran hayran dinlediler. yle gzel alyordu ki, gnlleri kanat takp birer ku oldular, bilmedikleri diyarlara szldler. Biraz daha aldktan sonra sustu. Kzlar tekrar ilerinin bana dneceklerken dnde grd kzn gzlerine bakarak; Bana bir tas su verir misin? dedi. Kz sinirlenmi gibi yaparak; Grmyor musun, gze145 orada? Git kendin i, dedi. Eer bir tas suyu esirgiyorsan, le dp susuzluktan yanp kavrulsam da bir daha senden su istemem, dedi. Bir daha nerede greceksin de, nerede isteyeceksin benden suyu? Eer sen bana bir tas su verirsen, ben de sana sylerim nerede ne zaman yeniden su isteyeceimi. Dier kzlar merakla izliyorlard bu ilgin konumay. Yanmda tas yok, dedi. Gidip getirsen olmaz m? Ne imdi, buradan adra gideceim, tas getirip sana su vereceim yle mi? te su orada git i, deyip arkasn dnd sinirle. Gidip arkadalaryla amarn ykadktan sonra adra dnerken, gz ucuyla orada oturmu bekleyen deli ozana bakyordu. adra dnp amarlar astktan sonra yerine oturdu, geri kalkt, tekrar oturdu, bir daha kalkt, dayanamad. Sana soluna bakt, anas ortalarda gzkmyordu. Kap kacan iinden rastgele eline geirdii tahta bir tas alp darya kt. Koarak kaynan bana vard, ozan orada oturmaya devam ediyordu hl. Geleceini biliyormuasna orada ylece kendisini bekliyordu sanki. Doldurduu tas getirirken kenarndaki atlaktan suyun aktn grd, aceleyle farketmemiti. Ozan suyu itikten sonra;
145

Gze: Kaynak. Suyun kt yer.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 78 Saolasn, dedi. Ee, dedi kz; Syle bakalm imdi. Neyi? Benden bir daha ne zaman su isteyeceini Belki her gn O nasl olacak? Adn sylersen sylerim. Kz adn syledi, ryasnda kendisine sylenenin aynyd. Sen benim karm olacaksn, dedi Turgay. Kz afallayp kald. Turgay kendisine olan biteni anlattktan sonra; Eer yalanm varsa, buradan kalkmak da, o knal ellerinden bir daha su imek de bana nasip olmasn, dedi. *** Bu ilgin yky ve o tuhaf, yal adamn anlatt eyleri dnerek ktlar darya. Atlarna binip yola koyuldular yeniden; hayvanlar da dinlenmilerdi bu arada, onlar iinde iyi olmutu. Kyller nlerine yeil otlar koyup, helkelerle su vermilerdi. Tozlu ve ucu buca gelmez yollarda atl ilerliyordu. Kanak Dalarna doru yaklayorlard her geen an biraz daha. Yaklatka kasvetli bir hava ortama hkim olmaya balamt. Srekli rzgr esiyordu ve souktu, Gnein nnden bulut eksik olmayan gkyz ise srekli kapalyd. Bir koruluun kysnda geyik srsne rastladlar; iri kocaman atall boynuzlar olan erkekler, dallar yalnzca zarif bir biimde ikiye ayrlan diiler, boynuzlar daha yeni kmaya balam olan veya hi bulunmayan yavrular vard aralarnda. Belli ki bu besili geyikler otlamaya kmlard. Ara sra kafalarn kaldrp evreye gz gezdirip, sesleri dinliyorlar, sonra yeniden yaylmaya devam ediyorlard. Yolcular uzun sredir atlar, Uruk srtndan yayn karp, eerin yannda asl duran sadandan bir ok ekip ald. Ve oku yayla birlikte gerdi. Tek gzn kapatt ama mesafe uzundu, bir eliyle arkadaki yedek at zdkten sonra yayn yeniden gerdi ve mahmuzlarn hafife dokundurdu atnn karnna. Hayvan koarak srye yaklarken, az sonra geyiklerde yaklaan tehlikeyi fark edip kamaya baladlar ama ara yeterince kapanmt. Oku yaydan sald. Ses karmas iin zellikle delik alm olan ok slk

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 79 alarak uup, boynuzunun atallar ok da byk olmayan bir geyiin brne146 sapland. Bu ok balar sava alanlarnda dmann moralini bozmas iin hedefe giderken slk alacak biimde imal edilirlerdi. Kaln bir lk sesi karan hayvan acyla havaya srayarak yere dt, lmcl bir noktaya isabet ettirmiti oku Uruk; bu gerekten hner gerektiren bir att. Yanna vardnda hayvan hl debeleniyordu. Belindeki ba karp boazn keserek acsn sona erdirdi. evredeki aalardan kestikleri kurumu dallarla ate yakp, yemeklerini hazrladlar. Kmzla birlikte et yiyip karnlarn doyurdular. Gkyzndeki bulutlarn ekli bir deve srsn andryordu; en nde iri hrgleriyle buralar148 grnyordu, diilerin yannda ise torumlar149.
147

Kanak Dalarnn eteklerine vardklarnda insan etkileyen bir grntyle karlatlar. Dalar sanki ge ykseliyordu; aylar srerdi oraya trmanmak, st ksmlar bembeyaz karla kaplyd. Kayalar sanki i ie geiyor tekrar ayrlyor, kntlar oluturuyor, aralarndan daha bykleri yukarya doru uzanmaya devam ediyordu. Ve dalk alan alabildiine uzuyor, yaylyordu, grkemli bir kaleyi andryordu bu sradalar. Kimselerin bir trl rastlayamad cadlarn veya ulu bilgelerin yaad yerler buralar olmalyd. Byk Deniz vard bu dalarn ardnda. Ky odasnda rastladklar adam hatrlad Batur, o adamn savladnn150 aksine Byk Deniz geilemezmi derlerdi. O kadar enginmi yle anlatlrd. Verev151 bir da yamacndaki yeil otlar yiyen bir elik152 belli belirsiz seilebiliyordu, bir insann ylesi sarp bir yzeyde byle rahat hareket edebilmesi mmkn deildi ama o hayvan iin sradan bir durumdu. Eliin evresinde grnen byk kaya paralar belki de bir depremden sonra yuvarlanarak taklp kalmlard oralara. Yark yark grnen dikey oyuntular ise sel akaklaryd, yamurlar baladnda oralardan boalar gibi brerek inen seller aalarda birleerek rmaklara karyorlard. Bazen bir rmak normaldeki su yksekliinin drt katna ulaabiliyordu o zamanlar. Biraz sonra gk grlemeye imekler akmaya, dan doruklarna mavi yldrmlar dmeye, arkasndan da inci gibi parlak ve dzgn biimli, bldrcn yumurtas kadar iri tolu153 taneleri dklmeye balad. Atlarla birlikte kaacak, snacak bir yer bulamadan deli gibi saa sola koturup durdular bu geni ve ak alann ortasnda. Sonra Uruk, hayvanlarn birisinin arkasndaki adr kard da balarnn zerine tutarak bir para da olsa korunmay baardlar bu ta gibi tolulardan. Ama atlar iin yapacak birey yoktu, glkle zapt edebiliyorlard canlar yanan hayvanlar. liklerine ileyen bir souk km n de titretirken, ya balad gibi birden kesildi. Yerlerdeki kocaman tolu taneleri yava yava eriyerek kaybolmaya baladlar.
146 147

Br: Karn, gs. Gsn yan taraf. Kmz: Ksrak stnden yaplan, hafif alkoll, ekimsi doyurucu iecek. 148 Bura: Erkek deve. 149 Torum: Deve yavrusu. 150 Savlamak: ddia etmek, ne srmek. (Sav: ddia, tez.) 151 Verev: Dik, eimli yer. Halk aznda Verep de denir. 152 Elik: Dakeisi. 153 Tolu: Dolu. (Halk az ve Asya ivelerinde.)

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 80 Dan eteklerinde yaklak bir gn boyunca dolanp durdular, herhangi bir iz, sonu karabilecekleri bir iaret aryorlard. Buraya kadar gelmilerdi ama btnyle bir bilinmezliin karsndaydlar. Gne batmak zereydi. Bulutlar, kazanlarn iinde sarya boyanan ynler gibi renk deitiriyordu. leride Kanak Dalarnn yamalarnn dibinde, darya doru uzanan bir kaya kitlesinin arasndan dev bir ylan gibi kp srnerek ilerleyen bir uurum yeryzn derinlemesine onmaz bir yara gibi kesiyor ve yukarya uzanp almaz setler kuran dalarla yarrcasna aaya doru yeni bir engel daha oluturuyordu. Buralar insann aamayaca her trl engellerle donatlm bir blgeydi adeta. Uuruma yaklap saknarak kenarna vardlar. Dibi grnmyordu ve zifiri bir karanlk vard aalarda, demek ki n ulaamayaca kadar derindi. Birka tane ta attlar, sonra daha byk kaya paralar... Ama en ufak bir ses bile geri dnmyordu. Bir meale hazrlayp yaktlar. yice tututuktan sonra mealeyi uurumdan aa braktlar, pr dikkat izliyorlard. Uruk Han; Umarm snmez, dedi. Mealenin kldke klyordu ama bu snd iin deildi, dmeye devam ediyordu; kck bir nokta gibi kald k, sonra kayboldu. Aadan tuhaf bir esinti yzlerine vuruyordu. Sanki yeraltna, Abra ve Yutpann154 yaad karanlk denize kadar iniyordu bu dipsiz ukur. Bir sre rpererek baktktan sonra biraz uaklap yere oturdular ve dncelere daldlar tekrar. Galiba bu kadar yolu bouna gelmilerdi ve hibir sonu elde edemeden geri dnmek zorunda kalacaklard; hlbuki o kadar atlar gemi, yol tepmilerdi. Oturduklar yerden, kenarnda st alar bulunan sazlk bir gl grnyordu. Kenarlarndaki uzun bacakl, sivri gagal balkl kular kafalarn suyun iine sokup sallayarak kartryorlard bitkilerin aralarn ve amurlu taban; ara sra balarn kaldrp yukarya doru dikerek, yakaladklar balklar yutuyorlard. Biraz ieride sazlarn ve kamlarn azald bir blgede yaban kazlar yzyorlar bazen suya dalp yeniden kyorlard, belli ki onlar da avlanyorlard. Bal bol olmalyd bu suyun. Gln baka bir kesinde kambur srtn eerek su ien bir srtlan etraf sinsice izliyor, faydalanabilecei herhangi bir durumun olup olmadna bakyordu. Bu civarda akallara da rastlanrd sklkla; ellerine geirdikleri her trl hayvan yiyen kpee benzeyen, sivri kulakl, kr renkli bu acmasz canllarn birka gn nce yakalayarak yedikleri bir ceylann kemikleri az ilerilerinde yava yava evreye dalmaya balamt bile. Bir ara uurumun ierisinden kan bir ku srsne takld Urukun gzleri. Gvercindi bunlar; ykselip taklalar atyorlar, grtlaklarndan kendilerine zg bouk sesler karak tyorlard. Bir erkek, diinin evresinde dnerek ona kur yapyordu. Birka tanesi yeniden karanlktan ieriye girerek kayboldu, dierleri havada yaptklar oyunlarna devam ediyorlard.

154

Abra ve Yutpa: Yeraltnda yaayan ve ejdere benzeyen devasa iki ylan.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 81 Urukun dikkatini birey ekti kularda, gzlerini kst. yice inceledi tm dikkatini vererek. Doal olmayan bireyler vard bu kularda, evet. Eliyle hayvanlar iaret ederek; Bunlarn bacaklarnda birey parlyor, dedi; Sanki bilezik gibi ki kardeinin de ilgisi kulara yneldi bu kez, hayvanlarn kimilerinin bileklerinde geni paalar vard. Ama gerekten de hepsinin birer bileklerinde kk halkalar parlyordu, dierleri botu. Batur evreye baknd. Ne bir oba, ne bir adr, hibir yerleim yeri grnmyordu yaknlarda; en yakn ky geeli bir buuk hafta olmutu. ki tane ku uurumun iinden karak dierlerinin arasna katld. Birazdan bazlar yere inip gagalaryla topra eelemeye baladlar. Bulduklar yiyecekleri, belki de bir bitkiden dklm tohum tanelerini topluyorlard. Dleri155 akl gkl gvercinler havada deiik figrler oluturarak oyunlar oynuyorlard. Zaman zaman erenlerin klna brnerek diyarlar atklar sylenen ve yalvalara156 yardm eden bu sevimli kular binlerce yldan beri insann dostuydular. Derler ki; Tanr lgen insanoluna yoldan ktklar iin kzm ve cezalandrmaya karar klmt. Ama nce Namaya157 haber salarak, evresindeki iyi insanlarla birlikte onun kurtulmasn istediini bildirdi ve bunun iin bir gemi yapmasn buyurdu. Nama da bu ii oluna brakt; onlar da gemiyi bir dan zerinde ina etmeye koyuldular. Tamamladktan sonra da bakmas iin atalarn yanlarna ardlar. Daa gelip geminin bitirildiini gren Nama, herbiri seksener kula olan sekiz halatla kelerinden yaz yere balamalarn istedi gemiyi. Sonra ailesini, iyi insanlar ve her hayvandan birer ifti alarak gemiye bindi. Yeryzn sis bast, her yan korkun bir karanlk bodu. Tanr lgenin158 emriyle, 13 byk rzgrn birbirine kavutuu yerde bulunan frtna tanrs Zada Han159 verilen buyrua uyarak bulutlar srd getirdi, gn kapaklar ald, saanaklar boald. 17 rman birletii yerde oturan su tanrs Yayk Han160 kaynaklardan, rmaklardan sular fkrmasn salad kara topraa; 19 denizin birletii yerde yaayan okyanus tanrs Talay Han161 denizleri ykseltti. Yedi gn srd tufan. Yedinci gnn sonunda sular artk seksen kula ykselmiti ve balar geriliyor, gemi atrdyordu. Yamurlar yamaya devam edince halatlar koptu, gemi srklenerek yzmeye balad; bylece de tam yedi gn yzdler. En sonunda Nama oluna, pencereyi ap darya bakmasn syledi. O da atasna hereyin sulara gml olduunu, yalnzca dalarn doruklarnn grndn bildirdi. Aradan biraz zaman geip ikinci kez Nama kendisi de baknca gkyznden ve sulardan baka birey gremedi. Sonra sular ekilmeye, denizler alalmaya balad, gemi grltyle bir daa oturdu. lk nce bir kuzgunu pencereden serbest braktlar, geri dnmedi; ikinci gn alakargay darya gnderdiler, gelmeyince nc gn saksaan saldlar fakat o da geri gelmeyecekti. Drdnc gnn akamnda gvercini
155 156

D: Gs. Yalva: Peygamber, resul. 157 Nama: Orta Asya Trk mitolojisinde, Hz. Nuh Peygamber (veya benzer nitelikler tayan kutsal bir kii). 158 lgen Han: Byk ve Ba Tanr. Yaratc G. Dier tanrlara gre mutlak stnl vardr. 159 Zada Han (Yada Han): Rzgar ve frtna tanrs. 160 Yayk Han (Cayk Han): Irmak ve su tanrs. 161 Talay Han (Dalay Han): Deniz ve okyanus tanrs.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 82 uurdular pencereden; hava kararmadan aznda bir zeytin dalyla gemiye girince, Nama bu kuu kutlu klmas iin Tanrya yakard. O gnden sonra gvercinler insanlarn evlerine girdi, ulak olarak haberlerini gtrd getirdi. Kuzgunun ve alakargayla saksaann ne yaptklarn sorduunda; birinin lm hayvanlarn lelerini yediini, dierinin saa sola birikmi pleri kartrdn tekinin de su yzne kan mallar aldn rendi gvercinden Nama. O ne kargta162 bulunarak, gvercine ise alkyarak163, o anda ne yapyorlarsa Dnya durduka ayn eyi yapmalarn diledi; kuzgunlar le yemeye, alakargalar p kartrmaya ve saksaanlar da hrszla mahkm edildiler. Gvercin ise insanlara habercilik yapmaya, evlerde yaamaya hak kazanmt. O yzden o gnden beri de yle yapar dururlard. Turul ayaa kalkp, yedek atlarn birinin zerindeki denklerin iinden antasn bulup, iinden biraz ekmek karp elinde ufalad sonra kulara doru att. Hayvanlar kendilerine doru savrulan ekmeklerden rkerek, kanatlarn aklatarak rpp, yaklak birer adam boyu ykseldikten sonra tekrar kondular yaknlarda bir yerlere. Sonra ekmeklere ya yryerek, ya da birka kanat rpyla srayp sekerek, yaklap yemeye baladlar. Turul biraz daha yakna att ekmekleri yeniden, bu kez rkmeden yaklatlar. Hzl hzl toplamaya baladlar ekmek ufaklarn, gurultuya benzeyen kesintili sesler kartarak. Bu hayvanlar kesinlikle evcildi. Artk daha iyi seilebiliyorlard. Yuvarlak kafalarn kanatlarnn altna sokarak bitlerini pirelerini ayklyor ya da boyunlarn evirerek gagalaryla srtlarn kayor sonra yeniden yemeye devam ediyorlard kimileri. Artk emindiler, bu kularn bileklerinde gm halkalar taklyd. Kardeler birbirlerine baktlar, nn de kafasnda bireyler vard. Aada bireyler var, dedi Uruk. Bunu sylerken ii souk souk rpermiti. Sustular, t kmyordu. u durumda ne yapacaklarna karar vermeleri gerekiyordu. Sarayda kendilerine birey bulurlarsa geri dnmeleri sylenmiti ama henz birey de bulmu saylmazlard. Bileklerinde gm halkalar takl gvercinlerden baka birey yoktu ortada. Brakn gerisini, bacaklar halkal gvercinlerin burada ne aradklarn bile bilmiyorlard. Hem sonra o karanlk uurumun iine nereye giriyorlard? Sessizlii bozan Batur oldu; Ben aaya inip bakacam. Turul, kardeinin suratna bo bo bakt. Nasl ineceksin? dedi. Yanmzda urgan var. Ne kadar derin olduunu grmyor musun? Bizdeki urgan yeter mi sanyorsun oraya inmeye?
162 163

Karg: Beddua. (Kargmak: Beddua etmek, fiilinden.) Alkmak: Hayr dua etmek.
ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 83 Yettii kadar inerim, olmad geri ekersiniz. Ne kaybederiz ki? Aslnda kardeinin bu son sz aklna yatmt Turulun da ama hemen ark etmi olmamak iin kar kt. pi salam balayp, sk tuttuktan ve denetimi yitirmedikten sonra ok da tehlikeli bireymi gibi grnmyordu. Eer Uruk sze karmasayd, biraz daha geveyip izin verecekti kardeine. Aklna den hereyi yapamazsn, dedi Uruk sinirlenerek. Batur da, inatlaarak; Yaparm, dedi tek kelimeyle. Bu szn zerine uzun bir tartmaya tututular. Tartma byyor, kendilerine engel olamyorlard, azlarna geleni sayp dktler de. Birbirlerine kargyor164, ii svmeye kadar vardryorlard. Neredeyse yumruklu tekmeli bir dve girieceklerdi. Neyse ki Turulun iindeki merak da kavgann iddeti gibi giderek artyordu ve iindeki bu arzuyu yenemeyerek kardeinin aaya inme fikrini onad en sonunda. Fakat bir artla; nce kendisi sarktlacakt. Tuhaf drtkleyici bir cesaret duyuyordu iinde. Biraz inceleyecek ve eer birey gremezse kardeinin de kendisinin gzden kard bireyler olup olmadna bakmas iin inmesine izin verecekti.

UURUM
Turul beline baladklar iple karanln ierisinde aaya doru iniyordu kntlara tutunarak, gediklere ayan basarak. ndike iniyordu ama hibireye rastlamyordu. nmekle bitmiyordu bu kara uurum. Bir ara ortam scaklamaya balad, o indike artt scaklk. yle snmt ki, uurumun yan duvarlarn oluturan kayalardan alev pskryordu sanki, elini talara dediremiyor, dokunduka yanyordu. nsann srtna yapyordu scak, cehenneme iniyordu galiba. Artk dayanlmaz bir hl alan bu durumda daha fazla devam edemeyecekti, ipi sallayarak iaret verirken, bir yandan da kendisini yukarya ekmeleri iin barmaya balad. Nefesi kesiliyor, lecekmi gibi oluyordu. Yukarya ulatnda; Yerin frn yanyor galiba burada, dedi. Batur aabeyinin kendisine gelmesini beklerken, tede Urukun titremekte olduunu farketti. Islakl iine geen tolunun etkisi birden ba gstermeye balam; yarnlarn165, krek kemiklerinin arasn donduran bir meyle birlikte titremeye tutulmutu. Islak kedi gibi

164 165

Kargmak: Beddua etmek. Yarn: Srt. Krek kemii blgesi.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 84 bzlyor, dileri hafiften birbirlerine arpyordu. Kk kardei atlarn birisinden ald battaniyeyi zerine sarmak iin yanna yaklatnda Uruk; Gerek yok, aaya inme sras bende, diyerek ayaa kalkt. Onun bu hareketinin zerine bu kez de Turul ayaa kalkarak; Ne dediimi duymadn galiba? Oras cayr cayr yanyor, dedi barrcasna kzgn bir ses tonuyla; stelik bu hlde Sen kafay bozmusun galiba. Bunun zerine yeniden tartmaya baladlar ama Uruk dediim dedik, diyordu. nad tutmutu ve laf anlamyordu. En sonunda onun da isteini yerine getirmek zorunda kaldlar fakat o daha aabeyi kadar bile inemeden ipi sallayp ekitirmeye balad, hem de ayn anda kendisini yukarya ekmeleri iin baryordu. kan rzgr kendi souuyla birlikte, Urukun elbiselerinin slaklnn etkisini artrarak gen adamn vcuduna arpyor, iliklerine iliyordu. Uruku geri ektiklerinde zangr zangr titriyordu. Batur elini alnna aabeyinin alnna koyarak kontrol etti, ateler iinde yanyordu. Giysilerinin st tarafn karmasna yardm ettikten sonra, biraz nce atn stnden ald battaniyeyi tekrar zerine sard. Onun yardm olmadan Baturun inmesi mmkn deildi. ylece beklemeye koyuldular. Bir iki saat sonra, Urukun bu sefer de uyumluluu tutarak; Ben o kadar da kt deilim. Gcm yerinde, yardm edelim de insin sorumluluk bizde kalmasn. Zaten nereye kadar inebilecei belli, orada kavrulsun da anlasn, dedi titreyen bir sesle. Sanki sesi bile yordu. Birazdan beline balad iple birlikte uurumun kysna varan Batur Han; Yansam da donsam da, lsem de kalsam da, alasam da yalvarsam da sarktacaksnz, dedi, kesin ve inat bir tavrla. pin uzanabildii yere kadar inecekti. Sonras Sonrasn oraya vardnda dnrd. Yanlarnda getirdikleri ne kadar urgan varsa birbirine zaten eklemilerdi. Dm yerlerini tekrar kontrol ettikten sonra Batur ipin bir ucunu beline balad, sonra uurumun azna varp aaya bakt. Kendisini yutmaya hazr bir canavar gibiydi, o da canavarn azna kendi isteiyle giriyordu. Uruk da ayaa kalkarak aabeyiyle birlikte ipin ucundan tuttu, yaknlarda herhangi bir aa veya kaya gibi urgan balayabilecekleri bir nesne olmad iin ok sk kavramak zorundaydlar. Ellerinden bir kez karrlarsa baka bir anslar olmayabilirdi; o yzden de atlardan birisinin eyer kann zerine ipin ucunu doladktan sonra dmlyorlard. Batur, kendisini nerelere gtreceini bilmedii bu karanln iine dalarak kayboldu.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 85 Bir sre sonra aabeyinin dedii gibi her yer snmaya balad. Scaklk arttka artyor ve de gerekten de dayanlmazlayordu. nce azn smsk yumup dudaklarn birbirine bastrd, sonra dileriyle dudaklarn srd. Ancak bir yerde artk kendisini tutamayarak bard fakat aabeyleri ya kendisini duymuyor, anlamyorlar ya da inerken stne basarak tembihledii zere isteini yerine getiriyorlar ve sarktmaya devam ediyorlard. O ise yanyor, artk Turulun hakl olduunu dnyor, aabeyini dinlemediine piman oluyordu. Gvercinler buray nasl geiyorlar acaba? diye dnd iinden ama onlarn kanatlar vard, kendileri gibi duvarlara srtnerek inmiyorlard. Sonra s dmeye balad. Ara sra bir yere tutunup dinleniyordu. Hava da gittike arlamaya balamt, nefes almakta glk ekiyordu. nmekle bitmiyordu bu kr ukur. Birden durdu, ip daha aaya inmiyordu; belli ki ulaabildii son snra varmt, orada ylece kalakald. yi ama nereye gidiyordu o daha evvel grdkleri kular? Karanlkta hibirey gremiyordu ki Yukarlarda birka kanat rpmas ve kularn veyiini166 duymutu ama sonra yitip gitmiti o sesler de. Kararszlk iinde bocalayp duruyor, ne yapmas gerektiini bilemiyordu. Kardeleri kendisini yukarya ekebilirdi ama o takdirde hibir sonu elde edemeden geri dnmek zorunda kalrlard. Soluklandktan sonra kendi kendine; Gcmn yettii yere kadar, dedi. Sonra belindeki ipi zd, artk yeryzyle hibir balants olmadan iniyordu. nmeye baladka ierisi soudu. meye balamt imdide, buz gibi souk bir hava aknts uurumun oluturduu derin kanaln ierisinden akarak vcuduna arpyordu. liklerine kadar yor, titriyordu, byle giderse burada buyacakt167. Mesafe de o indike uzuyordu sanki, hibir yere varamyordu. Bir yerde durdu, artk bir tercih yapacakt; ya daha aaya inecek ya da tekrar yukarya dnecekti. Bu karanln dibine ne kadar bir srede ineceini, hatta inip inemeyeceini, baarsa bile neyle karlaacan bilmiyordu. Burada bana birey gelse yaplabilecek hibirey yoktu, yardmna kimse gelemezdi, yapayalnzd. stelik artk gc tkenmiti, terliyordu. Elleri de yaralanm, kan iinde kalmt. Deli gibi trmanmaya balad yukarya, yapabilecei bu kadard ite, vazgeip geri dnyordu. Gc ve yetenei ancak bu kadarna yetmiti ama ipe ulamaya yetebilecek miydi bilmiyordu. Souktan tm vcudunu kmldatmakta glk ekiyordu; el ve ayak parmaklaryla, dudaklar, burnu ve kulaklar uyumaya balamt bile oktan. Orada biraz daha kalsayd kendisi iin ok tehlikeli olacakt. pi tuttuunda baarabildiine kendisi de ard. Urgan beline balad, birka kez sallad. Az sonra kendisini yukarya ekmeye baladlar; o da yine tutunarak, kntlara basarak yukardakilerin ykn hafifletmeye alyordu. Sonra birden sa tarafnda belli belirsiz bir k grd sanki. Gzlerinin ve beyninin bir oyunu muydu bu ona? D gryordu herhalde. Farknda bile olmadan urgan yeniden sallad, bir iki arn ykseldikten sonra, durdu. kntlardan destek alarak a doru yaklat, az nce aaya doru inerken fark edememiti demek ki. Uurumun yzeyinden ieriye giren bir tnel vard. Tutunarak tnelin giriine ekti kendisini, yzne temiz bir hava vurdu. Artk daha rahat nefes alyordu. Ve k lerde gl bir k vard. Srnerek ilerlemeye balad. Uzun bir sre srnd, yaklatka k ve temiz hava artyordu. Tnelin sonuna vardnda aknlktan kk dilini yutacakt neredeyse, yzst uzanarak ve hayranlkla ieriyi izleyerek bir sre dinlendi;
166 167

vemek: Karndan ses karmak. Buymak: Donmak.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 86 karsnda muhteem bir grnt vard. Sonra arkasn dnerek aaya sarkt, yzeye tutunarak inmeye balad. Ara ara aaya bakp ykseklii kontrol ediyordu, kendisini sakatlamayacak kadar azaldn dnd bir ykseklikten, vcudunu hafife geriye iterek atlad. nce ayaklar yere dedi, sonra dengesini yitirerek kalalarnn zerine dt.

BAHE
Adn, asla sylenmeyecek, Gizemli bir ezgi, Bir sr, kimseler bilmeyecek, Dilimde kilitli. Hibir zaman gidilmeyecek, Ve grlmeyecek, Sylencesel bir gl bahesi. Olabildiince geni, akl almaz byklkte ve gzellikte sylencesel bir gl bahesi idi buras, tpk airin szlerindeki gibi. Bahede uzun bir sre akn akn dolat. Kendisini cennette sand; tm yorgunluu kayboluyor, iine bir enerji doluyordu. tedeki bir bulaktan168 duru bir su akyordu, yanna varp kana kana iti. Ban suyun altna soktu, dirseklerine kadar kollarn ykad. evresine baknd. Her tarafta kzl, ak, gke169 gller am, baheyi rengrenk boyamlard sanki. Lalelerden oluan tarhlar170 izgiler hlinde alabildiine uzuyordu. Aalara peneleriyle yava yava trmanan, o gne kadar hi grmedii ksa boylu, ayya benzeyen bir hayvan dikkatini ekti. Bir sre onu izledi; ne kadar sakindi, dnyada hibir derdi tasas yokmu gibi. Baka bir tarafta renkli, ikin gagas kafasyla orantsz bir biimde byk olan bir ku grd, o da bir daln zerine tnemi evreyi izliyordu. Aalarn zerinde her renkten papaanlar uzun kuyruklarn sallayarak ya eleriyle ya da tek balarna bekleiyorlard. Dzenli ve bakml bir yerdi, insan eliyle yaplm olduu belliydi. emeden akan su, aalarn ve ieklerin arasnda dolaarak, ilerideki bir ukurda kaybolup gidiyordu. Deiik bitkiler, kk byk iekler her tarafa yaylmt. Bir yerde kck aalar dikkatini ekti, gerek birer aatlar ama boylar ok ksayd. Bir iki kar boyunda olanlar, bir arna yaklaanlar vard, en by bel hizasn gemezdi. Buraya nereden, nasl ve niye geldiini ksa bir sreliine de olsa unutmutu. Maarann duvarlarna trmanan geni yaprakl asmalardan, iri, yeil ve kara zmler sarkyordu salkm salkm, ileride uzun sar muzlar hevenkler hlinde bymlerdi aalarn zerinde, incir aalar ok kollu gvdelerini yayarak meyvelerini sarktyorlard. Rengrenk kular akrken, ieklerden ve gllerden inanlmaz keskin kokular yaylyordu her yana. Yine ayn airin dizeleri geldi aklna;

168 169

Bulak: Pnar, eme. Gke (Ge): Mavi. 170 Tarh: Bitkilerin art arda, dizi halinde ekildii toprak blm.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 87 Zaman susmu, yalnzca duyuluyordu, Ahenkli yrek atlar evrenin. Keskin bir gl kokusu fkryordu, Kesilmi atardamarndan gecenin. erisi nasl aydnlanyor? diye dnd kendi kendine, tamamen kapal bir mekn gibi gzkyordu buras. Geldii tnelden zaten k girmesi mmkn deildi. Yukarlara, ok yksekteki kayalk tavana bakt gayr ihtiyari. Birer su oluu byklndeki kk deliklerden k szlyordu ieriye. Sadece k. Ne kadar yukarya kadar kyordu bu k oluklar bilemezdi, belki de arkadaki dalarn yksek bir blgesine kadar. Ik oluklardan doluyordu buraya; bu maara da iine ekiyor, souruyordu171 , orak topran suyu emdii gibi. evrede trl trl baka meyve aalar grnyordu. Ve o gne kadar hi grmedii, bilmedii daha pek ok eit aa, hepsi yan yanayd ve akl sr ermez bir ekilde bu ayn iklimin iinde birlikte byyebiliyorlard. Belki de ortam artlar srekli ayn kald, hi deimedii iin mmkn olabiliyordu bu. Tomurcuklanm, iee durmu aalar meyve vermi olanlarla yan yana, onlar da yemileri olgunlam dierleriyle kucak kucaayd. Kim bilir ne kadar emek verilmi olmalyd burasn bu hle getirebilmek iin. te darda grdkleri gvercinler de buradan, az nce gelmi olduu tnele geiyorlar oradan da darya kyorlard. Ak zerine gk renkli bu kularn birka tanesi ileride, bahenin ortalarndaki byke bir zeytin aacnn dallarna kondular. Bu grkemli sivri yaprakl aacn dallarn zeytinler taramt172. Neden sonra bu byk bahenin baka bir kesinde k grdnde burada bulunu amacn anmsad. Eer o kapy grmese sanki sonsuza dek burada kalacakmasna kendisinden gemiti. Kendi kendine kzd, gezmeye gelmemiti. O tarafa ynelerek bir sre yrdkten sonra darya kt; uzun bir koridoru geti, duvarlara sal sollu mealeler dizilmiti belirli aralklarla. Kaya yontularak dzletirilip bir duvar grnm verilmi, zerlerine eitli hayvan figrleri kaznmt. Bir tanesinde koca bir kze elindeki mzrakla saldran bir sava betimleniyordu. Bu resimler sanki yzlerce yldr buradaym gibi eskiydiler. Bir baka resimde ise ba iri, kocaman gvdesinin n arkaya doru daralan, ince belli ak bir kpek izilmiti. Koridorun sonuna vardnda ssl ta kemerli bir kapdan geti. Karsnda inanlmaz byklkte, geni ve yksek tavanl bir salon buldu. Bombotu buras, sadece iki yanda srayla dizilmi kaplar vard. Onlarca, yzlerce kap Kaplarn nnde pars, kaplan ve kurt heykelleri grnyordu. Yukarya doru bir baca gibi kan ve ok hafif eimi olan dimdik ve geni bir boluk grd yksek tavanda; oradan ieriye kvlcmlar saarak, erareler oluturarak dolan bembeyaz k insann gzn kamatryordu. Bu koca salon stunsuz, direksiz kmeden nasl duruyordu byle, akl almaz bireydi, adrlar bile direksiz ayakta duramyordu. Belli ki buras da dan altna gml devasa bir maarayd. Ama burada

171 172

Sourmak: Emmek, zmsemek. Taramak: Sarmak, kaplamak anlamnda.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 88 kimler yaamt veya hl yaayan var myd acaba? Bylesine byk bir yerde herhalde tek gzl yalmavuzlar173 yaard, onlarn evi olabilirdi buras ancak. Sonra kaplara yneldi, herbirinin anahtar yannda aslyd. Belli ki buralara kimsenin gelemeyeceinden emindi ki bu gizemli meknn sahibi, o yzden rahat davranmt. Kaplarn st pervazlarna tutunmu kartal ve doan heykelleri balarn aaya doru uzatyorlard sivri gagalaryla, sanki ieriye girmek isteyenleri tehdit ederek uyarrcasna; bylesi bireye yeltenenlerin balarn delerek, beyinlerini yiyecekmi gibiydiler ve gzlerinde rktc, kzgn ifadeler vard gerek gibi duran bu ku heykellerinin. Rastgele bir kapya yaklat, anahtar duvardan alp kilide soktu ve evirdi, karsna ne kacan bilmiyordu. Kapy yava yava iterek aralarken bir eli klcndayd. Sonuna kadar at, ierisi dzensizce ylm kitaplarla doluydu azna kadar. Kurtlar tarafndan kemirilmi, ypranm, dalm, sararp bozarm kitaplar, toz iindeydi; bir kitap mezarl gibiydi buras. Bir sonraki kapy atnda yine kitaplarla karlat, onlar da ayn ekilde doldurulup kaderlerine terk edilmilerdi. eride youn biimde kflenmi, eskimi kt kokusu vard bu odada; ilk girdii odalarda bu kadar keskin deildi koku. Belli ki dierlerine nazaran bunlar ok daha eskiden beri buradaydlar. Kim, neden doldurmutu bunlar bu odalara akl alr gibi deildi, ok rahatlkla byk bir ktphane oluturabilecek kadar yapt vard. Daha sonraki kapnn ardndan altndan, gmten, deerli talardan yaplma eyalar kt; bardaklar, tepsiler, tabaklar, heykelcikler, ssler Bunlar da tpk kitaplar gibi dzensizce, sanki ylarak doldurulmulard ieriye. Alan kaplarn arkasnda mcevherler, kymetli bezekler174, inciler, elmaslar bulunuyordu. Kimi odalar mcevheratla, kimileri kitaplarla doluydu, baka hibirey yok gibiydi burada. Nereden, nasl bulunup kim tarafndan doldurulmulard buralara, anlalacak ey deildi. Ama neydi? ki yanda diziler hlinde kaplar vard, bunlarn tamamn amak uzun srecekti, o yzden sonlara yakn bir yerde grnen koridora yneldi, o ksm da gzden geirdi; mutfak, bir iki tane yatak odas, ayakyolu, banyo ve yiyecek dolu ambarlar vard. Odalardan birisi byk ve atafatlyd tpk varsl bir tccarn veya nfuzlu bir beyinki gibi. Ambarlara yakn bir yerde bulunan bir oda ise ok daha basit grnmlyd; bir yatak, bir masa, sandalye ve tahta bir dolap Demek ki burada yaayanlar vard. Eli gayri ihtiyari belindeki hanere uzand sanki bir tehlike belirmi gibi, nk eer yleyse o insanlarn gvenilirliinden emin olamazd, hele de byle bir yerde. Dier odalarsa henz botu. Tekrar salona dnerek, kaplar ap odalar kontrol etmeye balad yeniden. Karlat manzara ve bulduu eyler hep aynyd. Odann birisinin anahtarn yanndaki ividen alarak kapsn at bir kez daha; yine deerli eyalarla veya rmeye terk edilmi kitaplarla karlaacan dnyordu. Kapy itti Nefesi kesildi, eli aya titredi.

173 174

Yalmavuz: Dev. Calmavus da denir. Bezek: Ss. Ss eyas.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 89 Orada zaman arknn dn durdu, mekn eriyip kayboldu. Kim olduunu unuttu, yeni bir kimlie ulat. Akl denen o badan kurtuldu. Karsnda gzel mi gzel bir kz duruyordu. Gzel miydi gerekten? Yoksa kendisine mi yle grnyordu? Kim bilir? Yannda, kap aldnda birbirlerine korkuyla sokulan iki nedimesi ile oturmu gergef iliyordu. Gen kz da titredi, elindeki gergef yere dt. Onun aknl, karsndaki bu delikanldan kat kat fazlayd. Batur ieriye doru birka adm girerken o da oturduu sandalyeden kalkp gerisin geri gitmeye balyordu, ayaklar korkuyla ekiyordu kendisini odann arka tarafna doru farknda olmadan. Sanki hayat boyunca hi insan grmemi gibi ya da korkun bir varla rastlamasna geri geri gidiyordu ayaklar. erideki kzlar sebebini zemedii bir korku duymulard kendisine kar. Durumu farkeden gren Batur durdu, etrafa gz gezdirdikten sonra, ndeki kza; Kimsin? diye sordu kza. 22-23 yalarnda ancak olan kz afallam bakyordu. Onun bu durumunu gren Baturda ard; anlam veremiyordu, belki de kendisini bir dman sanmt. Gelmesinden endie ettii bir dman Bireyler syleme gerei duyarak; Korkma, dedi; Benden sana zarar gelmez. Bakt ki kz hl susuyor, birka adm atarak yanna biraz daha yaklat. kisi de karsndakini kollayan birer sava gibi, birbirlerinin hareketlerini ve davranlarn gzleyerek temkinli davranyordu. Batur avn rktmek istemeyen bir avc gibi bu ceylana yaklayordu. Yukarya doru kalkk burnu, hafif kk enesi, dalm zlfleri, kapkara kalar ve pembe dudaklaryla bylemi gibi ekiyordu delikanly kendisine doru kz; dal gibi uzun ince boyu, kuu gibi ak ve uzun boynu ve dzgn vcudu akln bandan alyordu Baturun. Gen kz ylece bakyordu sadece, korkmutu ama ilk aknl atlattktan sonra soukkanlln yeterli dzeyde korumay baarabiliyordu arkasna saklanmaya alan kzlarn aksine. Karsnda bir delikanl duruyordu. Erkek denilen insan cinsini bir tek ocukluundan hatrlyordu, bir de odalarna yemek getiren o yal adamdan. Bir de ryalarndan Ama bu farklyd, ite karsnda kanyla canyla duruyordu; bir iki adm tesindeydi, elini uzatsa dokunabilirdi. Yllardr bu odada bastrlm olan, ket vurmak zorunda kald tm duygular ve drtler bir anda ve hep birlikte devinmeye balyordu. Batur Han; Adn ne? diye sordu bu kez. Kz duraklayarak bekledikten sonra, artk kendisine de yabanc gelen bir sesle;

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 90 Sevcen, dedi titreyen bir sesle. Evet, karsnda hemcinsi olmayan birisi duruyordu. Tm vcudunu bir scaklk kaplad, dalga dalga tm bedenine yayld. Yzne kan yrd, gl gibi kpkrmz kesildi yanaklar. Ruhu deniz gibi dalgalanyordu. Gzlerinden birbirlerinin ruhlarna aktlar. Orada kaldlar, zamann gelmi ve gelecek tm lahzalar o an oldu; mekn kayboldu, her yer bolua bouldu. Ak oduyla yandlar, o anda, o ortamda birbirlerine tutsak oldular. Yokoldular, yeniden dodular. Hayat aka kesti, ak yaamn kendisi oldu. Korku sevgiye, sevgi korkuya dnd. Anladlar yanmann ne demek olduunu; yandlar, kl oldular, kendi kllerinden yeniden dodular. Birbirlerinde kayboldular. Ak anladlar. O, karanlkta yolunuzu gsteren kt, yolunu yitirmi dnyada nnz grmenizi salayan klavuzdu. nsan insan yapan eydi ak. nce zgr kalmak, sonra kendi istenciyle tutsak olmakt. Kaybettiinizde, insanlnz da kaybettiiniz kavram Varln baka bir varlkta eritmek; tek beden, tek yrek olmakt. Ak insan insan klan eydi, tutunacak dald. Peine dlecek, aranacak, uruna mcdele edilecek kutsal bir davayd. Batur Han kzn yanna vard, o da artk kamyor ylece bekliyordu. Delikanl gen kzn elini tuttu, elleri kaynat, tek el oldu; alev alev yanan iki el birbirine kenetlendi. Kalp dile geliyor, bilin aracsz koyuyordu kendisini ortaya. Anlyorlard, bu ann zaten hep var olduunu; bu an iin yaratldklarn. Birbirleriyle karlaacaklarn zaten bildiklerini anlyorlard, bu an evvelde zaten yaadklarn anmsyorlard. Bu an, her and. Kaplar alyordu, evrene karyorlard. Eriyip kayboluyordu varlklar daha byk bir varln iinde. Av avcya dnyor, av avlanmaktan memnun oluyordu. Gzel bir dten sonra zorla yataktan kalkan birisi gibi Batur Han kendisini zorlayarak; Benimle gelecek misin? diye sordu. Kz utanarak, evet anlamnda ban sallad. Sonra ekledi; Artk yollarmz birleti. Artk yollar birlemi, yazglar kesimiti. Ama kz korkuyordu, darda hatrlamad, bilmedii bir dnya kendisini bekliyordu; koparld, kendisinin olmayan, iinde yaamad, yaad ksmlar ise bir d zamanna dnm olan dnya nsan alt eyleri, alt yerleri brakmakta glk yaar, nk o durum sonsuza dek devam edecekmi gibi bir oyun oynar bilinci kendisine. imdi o da bu hislerle ne yapacan bilemiyordu. Belki de biliyordu, fakat inanamyordu.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 91 nce buradan kalm, sonra anlatrsnz burada neler olup bittiini dedi Batur. Alacak bireyiniz varsa abucak aln, diye devam etti. Gen kz sadece burada kald sre boyunca nak nak iledii ve artk odann yarsn doldurmu olan gergeflerden bazlarn, setii en iyilerini ald. Daha da baka birey yoktu almak istedii. Odadan darya ktlar, ayrlrlarken kz bir an duraksad. Batur kzn gzlerinin iine bakt, onu anlyordu; kolundan tutup usulca ekerken; Gel, korkma, dedi alak bir sesle. Byk salon tm sszlyla karlarndayd, gen kz bunca zamandr buraya bile ilk kez kyordu. Kafasnda bir hayal belirdi, buraya yllar nce geldii gn hatrlad. Titriyordu. Nedimeler de birbirlerinin kollarna girmiler, vahi hayvanlarn karsna braklan korumasz avlar gibiydiler. Ya da yle davranyorlard farknda olmadan. Sanki bir saldrya urayacaklarmasna tedirgindiler, nlerindeki hanmlarnn arkasna snarak ilerliyorlard. O srada bir brme sesi duyuldu, tpk boazlanan develerin kardklar homurtuya benziyordu ve Batur bu sesi tanyordu. Kzlar onun arkasna saklanmaya alyorlard. O ise sesin nereden geldiini anlamaya urayordu saa sola baknarak. Odadaki k azalmt ve ieriye kmldayan glgeler vuruyordu, tpk bir ocuun mum nn karsnda eliyle oluturup duvara yanstt ekiller gibi. Homurtu artarken anlad; ses yukardan, tavandaki bacaya benzeyen uzun boluktan geliyordu. Ve yaklayordu. Kzlara tekrar odalarna girmelerini ve ne olursa olsun, kendisi onlar arana kadar darya kmamalarn syledi. Onlar da tereddt iinde ama mecburen denileni yaptlar. Biraz nce korkarak ktklar odaya geri dnmek istemiyorlard artk, geriye dnmek deil ileriye gitmek istiyorlard. O anda gerekten iliklerine kadar anladlar ki, o oda artk onlara ait deildi, kendileri de oraya ait deildiler. mrlerinin geri kalann geirecekleri yer buras deildi. Kzlar kapy kapatrken, Batur da klcn ekiyordu. *** Kap gcrdad. Nedimeler istem d olarak Sevcenin arkasna saklandlar ama kap tamamen aldnda derin bir rahatlama duyarak, tuttuklar nefesi braktlar. Karlarndaki Baturdu; zeri kana bulanmt ve sol kolunda bir yara grnyordu, elindeki klc da kpkrmzyd. Neredeyse iki saat kadar sren mcdele bitmiti en sonunda. Kzlar o sre boyunca dardan, yreklerini azlarna getiren, kulaklar sar edercesine gl brtler, barlar duymulard. Ama nihayet bitmiti. Sevcen hemen sevgilisinin yanna kotu; Yaral msn? dedi; Bireyin var m?

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 92

nemli birey yok, merak etme, diye cevaplad. Orada ne oldu? ktnzda grrsnz ama endie etmeyin, artk herey yolunda. Kzlar odadan bir kez daha kyorlard hep birlikte ama bu kez korkarak deil. Ancak grdkleri manzara karsnda tyleri diken diken olacakt. rkildiler, yerler kan glne dnmt ve yzlerine tabandan bir scaklk vuruyordu buu gibi. Kann buusuydu bu. Birbirlerine sokularak geri ekildiler. Heykellerle ssl bu geni salona bugn son kez bakyorlard ve bir daha da asla grmeyeceklerdi. Buradan kacaklard ama Baturun kafasnda bir soru daha vard. Salonun dier ucundaki byk kapal kap Dierlerinden daha byk olan ve nnde iki tane kocaman arslan heykeli bulunan kap Bu soruyu da akla kavuturmadan gidemezdi, onu da ap ieride ne olduunu grmesi gerekiyordu. Yerlerde artk phtlamaya balam ve kzl bir ate gibi her yan kaplayan kan midelerini bulandryordu kzlarn. Batur onlara dnerek; Siz burada bekleyin, dedikten sonra kapya doru yrd. O kapya doru giderken kzlar da geri geri ekilerek duvara yaslandlar. Batur kapya vard ama bu kez anahtar duvarda yoktu. Kap sert mee aacndan btnyle ilemeli ve yekpareydi. Eliyle kulpunu tutup amaya alt ama kilitliydi, saa sola baknd ama hibirey gremedi. Kapnn zerinde kurt ba eklinde iri bir tokmak vard. Onu vurdu, sanki kap kendiliinden alacakm veya ieriden birisi aacakm gibi anlalmaz bir hisle. Elinde olmadan yapmt bunu, elbette ki ald falan yoktu. O srada bir barma sesi duydu arkasndan; Burada! Bu nedimelerden birisiydi ve eliyle yerdeki kesik ba gsteriyordu. Koarak yanna geldi, gerekten de boynunda sallanan zincirin ucunda bir anahtar aslyd, anahtar ekip kararak ald ve odaya yneldi. Anahtar kilide sokup evirdi, kapy at. Bembeyaz boyanm olan oda bombotu. Yan tarafta bir masa vard, baka da hibirey yoktu. yice gz gezdirdi ama birey bulamad. Oysa Elmann burada olabileceini sanmt. Odadan karak tekrar kzlarn yanna vard, birlikte salondan darya yneldiler. Koridoru geip o ryalardan km gibi grnen baheye geldiklerinde, kz da artk nlerinde

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 93 yepyeni bir hayatn kendilerini beklediini anlamlard. Herey geride kalacakt, en azndan o boucu oda bundan sonra yoktu artk, imdi cennetten bir kede duruyor gibiydiler. Onca yl durduklar o oda ne kadarda yaknd buraya; burunlarnn dibindeydi ama yllarca orada kapal kalm, yanbalarndaki u glistan dahi grememilerdi. Pnarn bana vardklarnda Batur kollarndaki ve yzndeki kan ykad, elleriyle ovalayarak temizledi. Klcn da suya tutarak zerindeki kan tazyikli suyun altnda aktt. Kzlar da ayn ekilde ellerini ve yzlerini ykadktan sonra kana kana su itiler, tm bu grdklerine inanamyorlard. Batur Han ok yorgundu ve dinlenmek istiyordu ama teki taraftan burada daha fazla kalp riske girmek de istemiyordu; ne olaca, balarna baka ne gelecei belli deildi ieride kaldklar srece. Ancak kzlar byle hayran hayran dolanrken ekip koparmak da istemiyordu bu mutluluktan. Onlarsa ieklere bir ar gibi konuyorlar, birinden dierine uuyorlard, meyveleri koparp yiyorlard itahla. Kendisi de bir aacn altna oturup onlar seyrederek yorgunluk att glmseyerek bakt bu manzara karsnda, burada zamann nasl getiini anlamyordu insan. Artk gitme vakti geldiini dnerek kzlara seslenip yanna ard. Baheden kp tnele trmand ve srnerek ilerleyip sonuna vardnda yukardan sarkan ipin ucundan yeteri miktarda keserek ald. Geri dnp baheye sarktt, bylece kzlarn yukarya kabilmelerini salad. Batur nce nedimelerden akr gzl olann balayp yukarya gnderdi, kz yava yava gzden yitti. p geri geldikten sonra da dier nedimeyi balad, bu dierine gre ok daha korkaklamt yllarca ieride kapal kalmaktan, kzcaz yukarya karken aaya deceinden kayglanarak baryordu. Ardndan ip yeniden grnd bir sre sonra. Sra Sevcene gelmiti. Kz; nce sen k, dedi. Delirdin mi sen? Seni burada brakp niye yukarya kaym, diye karlk verdi Batur aknlk iinde. Kz bir sre suskun bekledikten sonra; Sen dediimi yap; diye cevap verdi. Seni burada brakp yukarya kamam, olmaz yle ey, dedi sevgilisi. nce sen kmazsan yukardakiler seni burada brakp kaarlar,

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 94 Niye braksnlar? Beni burada brakacaklar ne dmanlklar var? Ha nce ha sonra, brakacak olsalar imdi de brakrlar. Kz daha baka birey diyemedi, ama nedeni biliyordu. Neden kendisiydi, gzelliiydi. Batur ipin ucunu kzn beline balad. O srada Sevcen aklna birey gelmiesine elini salarnn arasna att. Kulann zerindeki bir tutam lo kta ksarak bakt gzlerinin nne yaklatrd, sonra aradn bularak sandan bir tel kopard, ardndan da rastgele bir tane daha kopard; Bunca yldr o odada anladm birey var ki, o da geen bunca zamann, bunca yalnzln samdaki tek bir teli aartmaya ancak gcnn yettiidir. Baka bir ak tel gremedim ben samda. Geirdiim tm o karanlk yllar, bu telde aartp senin ellerine brakyorum, bunca yl senin avularna koyuyorum. Dieriyse kapkara duran salarmn sadece bir teki mrmn bundan sonrasn da sana armaan ediyorum. Hepsini seninle aartmak istiyorum. Darda kalrsan bu iki tele bak, beni anmsa. Karna ak ve kara hep kacak bunu unutma, neyin ak neyin kara olduunu doru anla. nce onu anla, sonra doru karar ver. Kendini arma, mitsizlie asla kaplma, doru bildiin yolda yr. Ama her zaman ak olana tutun, dedi. Sonra bir boha hline getirip balam olduu gergef ilemelerinin ierisinden birisini kard, nakl bir mendilin iine sa tellerini koyup sevgilisine verdi. Boynuna sarld, gzlerinden tek damla ya dt; inci tanesi gibi, iri tek damla ya. Batur Han pek de birey anlayamamt ama; Peki, diyerek ald bu iki telin bulunduu mendili. Sonra ipi bir ka kez ekitirerek sallad. Tekrar sarld sevgilisine, o yukarya doru ekilirken yeni kavutuu bu scak kollardan ayrlmak istemiyordu ama mecburdu. Kz yava yava gzden kayboldu, arkasndan hasret ve zlemle bakt sanki aradan onca yl gemiesine. Delikanl bir sre bekledi fakat ip geri gelmiyordu. Belki bireylerle urayorlardr diye dnd veya iplerin dm yerlerini falan kontrol ediyorlard. Sonra ipin ucu grnd. Geliyordu p geliyordu, fakat sanki yayndan boalm zemberek gibiydi. Anlad; evet, ip aaya dyordu. Elini uzatp tutmaya alt ama baaramad, nk mesafe ok akt. Aadaki bolua bakakald. Urganla birlikte aaya yuvarlanan bir ta gznn nnden ap gitti, sanki bir gkta gibi. Btn mr boyunca gznn nnden bireyler ap gitmiti o ta gibi, kendisi de aynen imdi olduu gibi hep seyretmekle yetinmiti.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 95

AT
Turul ve Uruk hzl hzl urgan ekiyorlard ama artk takatleri tkenmiti; arada durup soluklanyorlard. Sonra yeniden ekmekle bitmiyordu. Nihayet nc gen kz da grndnde Turul Han elindeki ipi braktnn farknda bile olmad. Tm arln kendi zerine kalmasyla Uruk, dizleri ve dirseklerinin zerine yere dt; neyse ki ipi elinden karmad. Turul! diye bard. Normalde byne adyla hitap etmezdi ama bu kez can havliyle azndan yle kmt. Aabeyi kardeinin barmasn duyar duymaz toparland ve hemen eilip urgan tuttu. O ipi elinden karnca kz bir adam boyu aaya kaymt; ekerek kardlar yeniden. Turul Hann akl bandan gitmi, kza byye tutulmu bir adamn bakt gibi bakyordu. Ama karsnda incecik, uzun bir servi dal gibi duran bu kz biliyordu ki kendisine bir av gibi bakan bu ehzade iindeki z grmyordu. O konuyla hi ilgilenmiyordu, yalnzca tensel gzelliine, cinsel ekiciliine bakyordu. Yukarya kma sras Baturdayd. Uruk kardeini de ekmek iin ipi aaya salarken, Turulun o srada artk nne geemedii bir drtye teslim olduunu bilmiyordu. Kafas ve gzleri alev alev yanan Turul hzl admlarla dier kardeinin yanna varrken eilip yerden irice bir ta ald eline. Dorulup birka adm daha atarak Urukun yanna vard. Uuruma doru urgan sallayan kardeini hzla yana iterek devirdi. Ne olduunu anlayamadan dorularak oturan kardeinin akn baklar arasnda ipin ucunu atn srtndaki eyerin kandan zerek taa balad, sonra da fkeyle karanln iine frlatt. Yerde oturarak kendisine bakan Uruka ve ileride korku iinde bekleen kzlara srayla kafasn evirirken; Sesini kartan lmlerden lm beensin, diye bard. Turul u an kudurmu bir hayvana benziyordu. Gen kzn yreine bir ate bast, delirecek gibi oldu. Byle olacan biliyordu, uyarmt. Uyard hlde kendisini dinlememiti sevgilisi. Ne olurdu ki, kendisi arkadan gelseydi sanki? Biraz bekleyip bir ipi beline balayamayacak kadar aciz miydi? Kz bunca yldr sabretmiti, yine sabredecekti. Ama bu tekinden ok daha ac bir sabr olacakt, yeni aclar bazen tekileri aratrd. Yllardr oradan kmay dlemiti, neler verirdi kabilmek iin. Ama imdi elinde olsa geri dnecekti aaya. O yannda olduktan sonra bin yl daha kalrd, yeter ki yannda olsayd. Uruktan hi ses kmyor, hatta durumdan memnun grnyordu. Ne de olsa suu ileyen kendisi deildi, sorumluluk aabeyine aitti ve ortaya kmas hlinde niye sustuu sorulursa bahanesi hazrd; lmle tehdit edilmiti. Tm hazrlklarn tamamladlar, Baturun atna Uruk binecekti fakat aksi hayvan kendisini zerine almamakta direniyordu. Glkle binmeyi baardndaysa at kendisini zerinden att. Her taraf ar iinde yerden kalkan Uruk bunun zerine krbala giriti hayvana.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 96 Yedee alp gidelim bari de hava kararmadan yola km olalm. Buradan bir an nce uzaklaalm, dedi Turul. Sesi ok telerden geliyordu. Bunu derken elinde olmadan uuruma doru dnp bakmt. Ne yapt ne ettilerse Baturun atn kendileriyle birlikte gtrmeyi baaramadlar, hayvan inatlatka inatlayor, krba falan da kar etmiyordu. Baka bir atn arkasna balyorlard ama yle glyd ki bu kez ndeki hayvan da ilerleyemiyordu. En sonunda Uruk; Brak u inat hayvan da burada kurda kua yem olsun, diyerek sald. Ama nce zerindeki koumlar karp yedek atlardan birinin srtna balad. *** Batur Han, anlayacan anlamt, sevgilisi hakl kmt ve stelik dnyay greli yarm gn bile olmam bir kz o dnyay kendisinden daha iyi tanmt. Ve o dnya u an bana yklmt, tanyamad, anlayamad bu yerkre ise stndeki gkkubbeyle birlikte zerine kt tm arlyla. Bu ukurun dibinde kald, belki de lecei iin deil Birincisi sevgilisini bulduu anda kaybetmekten, ikincisi de aabeylerinin kendisine byle bireyi yapabilmi olmalarndan dolay. Artk yenilmilii tm hcrelerinde hissediyordu. Yaad mr kadar bir mr daha yalanmt. fkeden deliye dnyordu, nasl yapabilirlerdi bunu kendisine? Nasl olabilirdi byle birey? Anlayamyordu. Onlar kardeleriydi Ama artk deillerdi. Tanmad yabanclardan hibir farklar kalmamt artk. Bandan aaya kaynar sular dklyordu sanki. Tnelin azndan aaya, uurumun dipsiz karanlna bakt. Hayat u an kendisine bu kuyu kadar dipsiz, karanlk ve anlamsz grnyordu.

OBAN
Irman iine doru uzanm aacn kklerinden birisinin altnda bulunan, az al rp ve bitkilerle rtl kovuktan iri bir balk kt. Tedirgin ve dikkatliydi; sudaki en ufak bir dalgalanmay, titreimi tehlike olarak alglamaya hazrd. Ancak karnn da doyurmas gerekiyordu. Usul usul, nazl bir kz edasyla salnarak ilerledi, vcudu salnmlarla iinde var olduu bu mucizev svy geriye iterken solungalaryla ald suyu azndan tekrar darya veriyordu. ri parlak pullar, gkyznden huzmeler hlinde suya vuran kla birlikte parlayp snmekteydi. Karsna kan birka ufak bitki paracn azna alp yoklayarak yedi. leride, suyun yzeyine yakn bir yerde duran su bcei gzne arpmt. Yzgelerinin bir iki hareketiyle ynn yukarya evirdi, suyun yzeyi puslu bir sr175 gibi gzkyordu. Hzland. Av kendisini fark edip kamadan tek seferde yakalamas gerekiyordu. Daha hzland. Karsndaki
175

Sr: Cam.
ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 97 avna odaklanm yalnzca onu gryordu artk, yeille mavi arasnda bir rengi vard bcein. Bu kk cezbedici yeme doru hzla yaklayordu. Yaklat Kk bir kabarck olutu. Yakalamasyla birlikte tekrar aaya evirdi ynn. Yzey her zaman tehlikeliydi, daha tesine getiinde yaam alan son bulan o izgiye yaklamann sonu kt olabilirdi, o izgiden ne kadar uzak olursa o kadar gvendeydi. Bunu bilecek kadar tecrbeliydi artk. Hayatta kalabilmek iin srekli evresini kollamas, dikkatli olmas ve en ufak bir tehlike sezdiinde kamas gerekiyordu. nce borular gibi kollar olan, rmak tabanna tutunmu bir su bitkisinin arasna girdi. Bcei oktan yemiti. Birden bire ucu sivriltilmi bir aa dal baln vcudunu delip geti. Suda bir dalgalanma meydana gelirken evrede kk srler hlinde gezinen balk yavrular hep birlikte uyum iinde bir o yana bir bu yana sratli dnler yaparak katlar. Hayvan rpnrken evresini kzl bir renge boyuyordu, iinde gizlenmeye alt bitki de sallanp duruyor, yaylan kzllk suyun iinde eriyip, akntya karp kayboluyordu. Balk azn hzl hzl ap kapatmaya balad, gzleri artk donuk donuk bakyor, yzgeleri ve kuyruu sallanyordu. Sonra sudaki bu ksa sreli ani karmaann ardndan herey eski hline, olaan akna dnmeye balad; doada yas tutma kavramna pek nadir rastlanrd nk. leride talarn ve kumun arasnda bir yenge ilerliyordu paytak paytak, bu ekilde giderken tabandaki amuru kaldryor ve etrafndaki suyu bulandryordu. Kimi talarn zerini kaplam olan yosunlar yumuack hayvan tyleri gibi yalpalanyor, baz sucul otlar rzgrda dalgalanan ayrlar gibi akntnn etkisiyle yatp kalkyorlard. Yayd sr srsn ileride kendi hlinde otlamaya brakp, bacaklarn dizkapaklarnn zerine kadar svayarak rman iine girmi olan oban elindeki aa daln sudan kard, ucunda bir balk rpnyordu. Denei ektii su bitkisinin arasndan suya bir kzllk karyordu. Daha tede suyun kysnda, otlakla rman arasndaki koyu renk topran zerinde obann arklar, heybesi ve denei duruyordu. Birka adm tesinde de irice bir tan zerinde iki tane balk vard. Bu tuttuu sonuncu ile birlikte artk karnn ok rahat doyururdu. Yznde bireyler baarm olmann mutluluu vard ve glmsyordu. Birazdan ate yakacak, odunlarn kora dnmesini bekleyecekti. tane kk dal parasnn ularn sivriltip balklar bunlara geirdi. Byk beyaz kpei ise u an yere uzanm kendini seyrediyordu sakin sakin. Hayvann kulaklar, kurtlarla bouurken kaptrmasn ve daha iyi iitsin diye kesikti. Ama yavruyken yaplan bu ilem galiba pek bilmeyen birisi tarafndan gerekletirilmi olmayd ki, biraz fazla karlmt. Yine herhangi bir bouma annda boazndan yakalanmasn diye angal176 ad verilen, dikenli kntlar olan bir metal geirilmiti boazna. Dilerini boazna geirmeye altnda kurdun azna batarak, kpein boulmasn engellerdi bu dikenli tasma. Heybesini ap iinden, leyin azndan arta kalanlar kard. Zayfa, orta boylu ve esmer teni gneten yand iin iyice siyaha alan oban on beinde ya var ya yoktu. ocukluundan beri bu ii yapyordu; hayvanlar sabah gnn ilk saatlerinde kyden toplayp

176

angal: engelli tasma. (engel kelimesinden.)

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 98 araziye karyor, akamzeri de gnbatmnda yeniden kye sokuyordu. Biraz sonra da kalkp kye doru yola koyulacakt yine her zamanki gibi. Sry nne katp ynn kye doru evirmeden nce dan zerindeki karla kp yanndaki mein177 torbaya kar doldurmak istiyordu, yolda giderken yiyecekti. Kpeinin ban okad; Srye gz kulak ol. Dalmasnlar, yoksa bir temiz sopa ekerim haberin ola, dedi glerek. Geri dveceinden falan sylemiyordu bunu. imdiye dek Setile sadece bir kere vurmutu, o da bundan yl nce, apansz kar bastran o k gn kurda bir koyunu kaptrdklarndayd. Geri hata kendindeydi ama onun da suu yok deildi hani. Olan oldu, diye geirdi iinden. Bunlar dnrken oktan dan yarsna kadar trmanmt bile. Bir alnn kaln gvdesine tutunarak dinlendi. Arkasna dnerek aaya bakt. Yukarya ktka herey klyor, sesleri duyulmaz olduu iin birer grntden ibaret hle dnyorlard. Sanki baka birer varlklarm gibi Ba dner gibi oldu, ynn hemen alya doru evirdi yeniden. Salam grnen allar kavrayarak, iri talardan destek alarak trmanmaya devam edip yukarya ulat. Dan zerindeki kayalarn arasnda bulunan kuytu bir keye yaklat. Burada bir adam boyu yksekliindeki doal bir ukurun zerini rten kaba tahta kapa kenara ekti ve iine doru eilip mein torbay karla doldurdu. Bu ta kuyunun iindeki kar, zerinden bir diz boyu kadar eksilmiti nk evre kylerin obanlar da kmaya enmedikleri zamanlar gelip buradan kar alrlard. Kapa kapatt. Az ilerideki daha ykseke bir kaya parasnn zerine trmand. Kaya gneten smscak yanm, kzgn bir saca dnm olduundan karken elleri yand. Her yne doru, ufka kadar Dnyann grnen bu paras gzlerinin nndeydi. Aada bir ylan gibi kvrlarak ilerleyen rmak her yl yamur mevsimlerinde yava yava, ya da sellerle birlikte gzle grlr biimde akan deitirirdi toprak yumuak olduu iin. Daha ilerideyse rmaa kavuan derenin aalk bir alana yakn kesiminde kunduzlarn, kestikleri odunlardan ina ettikleri kk bir bent gze arpyordu. Suyun derinleip akntnn azald bir kesiminde ykanan mandalar sudan karmaya alan baka bir oban ise glkle seebiliyordu. O da, boynuzlar ay gibi kvrk hayvanlardan oluan srsn yava yava topluyordu. Daha ileriye, ormana doru bakt. Uzakta, ok uzakta, gkle yerin birbirinin iinde eridii o izgiye yakn bir yerlerde ormann balangc grlyordu. Yemyeil bir alan balyordu oradan sonra ve sanki Dnyann ucuna kadar ilerliyordu. Ormandan ileride baka birey yokmu gibi geliyordu obana. Alabildiine uzanan bu aa denizi ileride glkle grlebilen Kanak Dalarna kadar ulayor ve seyrelerek daa doru trmanyordu. Fakat ormann bu abas, dan gittike belirginleen dikliine yenik dyordu; yle ki dalar bir noktadan sonra zerindeki topraktan bile syrlp, yukarya doru uzanan sarp kayalklara dnyordu. rpertici
177

Mein: Kaba deri.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 99 bir grnmleri vard kayalklarn, sanki g yrtacakm gibi keskindiler; eski alarda talardan yaplan baklarn azlarna benziyorlard. zerindeki kartal yuvalarn o gne kadar hibir insan gz grmemiti, dnerek uan kartallar ise ancak birer nokta hlinde seebilmek zar zor mmkn olurdu. Bir hayal dnyasna ait gibi grnen bu dalarn st ksmlar srekli sisliydi ve kimi yerlerde bulutlarn arasnda kaybolan zirveleri vard. Dan aa kesimleri yrtc hayvanlara; parslara, kurtlara ev sahiplii yapyordu, daha yukarlarda ise eliklere178, karacalara, da koyunlaryla keilerine. Zirveye yakn yerlerde ise lanlar179, doanlar, atmacalar hkmranlklarn sryorlard.

(I. BLMN SONU)

LTFEN, BU E-KTABI TM TANIDIKLARINIZA HEDYE EDN!

178 179

Elik: Da keisi. Lan (Lain): Atmacaya benzer yrtc bir ku. ahin.
ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 100

YEDGER BURCU
Sargun Emmi oturduu sedirin zerinde bacan bir dierinin altna katlayarak toparland, evresindekilere bir gz att. Bugn ky odasndaydlar ve civar kylerden iki korucu da konuklaryd; adamlar yle yorgundular ki oturduklar yerde uyuyorlard. Arada bir nlerine den kafalarn tekrar kaldryorlard. Odadaki kyllerden birisi tarlasna musallat olan bir kstebekten yaknyordu. Topran altndan at tnellerden ilerleyip bitkileri kemirip bitiriyor, kurutuyordu ama kendisi birey yapamyordu bu kr hayvana kar. Odann ortasnda duran bakr mangaln zerindeki bir cezvede kahve piiyordu, mangaln sivri tepeli kapaysa yerde yannda duruyordu. Kahveyi piiren ocuk; Bu kahve yalnz Sargun Emmiye ki fincan daha kar belki, isteyene veririm. Ama ondan gayr yok, dedi. Biraz sonra Koca Sargun kahvesini yudumladktan sonra; sterseniz bugn bir deiiklik olsun, farkl birey anlataym sizlere, dedi. *** ki karde karda grnen ssl adrlara hayranlkla bakarak oraya doru yrrlerken varsl obann ierisinden yanan atelerin dumanlar ykseliyordu. Saa sola gidip gelen, alan insanlar, i gren kadnlar, oynayan ocuklar grnyordu. adrlar ok geni bir alana yaylmt. Yaknlarda, balarndaki srtmalarn180 gtt bir bykba hayvan srsnden sesler duyuluyordu ara sra. Kardeler adrlarn arasndan geerek en bynn olduu tarafa evirdiler ynlerini. Yan yana yrrlerken de evreyi dikkatle inceliyorlard. adrn nne vardklarnda giriin zerinden ne doru uzanan sayvann181 altnda oturan oba beyini grdler, yerdeki saman dolu kilim yastklarn zerinde bada kurmutu. Yannda, bellerindeki hanerleri ldayan birka adam kendisini bekliyorlard. Giyimleri kuamlar yerlerinde bu iki gen esenlik dileyip beyle grmek istediklerini sylediklerinde yanndaki adamlar tarafndan buyur edilip ieriye alndlar. Bey de sayvandaki yerinden kalkp onlarla birlikte adrn iine girdi. Sze gler yzl bey balad; Deyin hele aalar ne grmek istersiniz? dedikten sonra yanndaki adamlardan birisine dnerek; Syleyin de ayran getirsinler, diye devam etti.

180 181

Srtma: oban. Sr oban. Sayvan: Tente, glgelik.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 101 Ask suratl denecek kadar ok ciddi duran gen darya karak sa tarafa dnp arkaya doland, adrn dndan ayak sesleri duyuluyordu. Ortasnda, zerine hayvan figrleri ilenmi bir direk bulunan adrn ierisine renkli ve bakml182 ekillerle dokunmu kilimler serilmiti. erideki bir buhurdanlktan kaynayan ttsnn kokusu insann cierlerine kadar iliyordu. Sze, grenee uygun olarak byk karde girdi; Bize at lazm; iyisinden iki aygrla, birka tane de ksrak. Siz de at bulunabileceini dnerek geldik buraya. Biz de at ok, satarz elbet, dedi bey. Yalnz, bugn atlar grr beeniriz, yarnda size altn m isterseniz, aka m istersiniz bedelini getiririz, hayvanlar da alr gideriz. Malum, zerimizde o kadar paray tayamyoruz. Hay hay, size nasl uygun derse Ama en fazla drt gn daha buralardayz, sonra obay toplayp, adrlarmz skp yola kacaz. Yok biz o kadar uzatmayz, hemen yarn hallederiz. Ksa bir sessizlik oldu. O arada kk kardei bynn gzne bakt; o da tamam, der gibisinden ban salladktan sonra; Bize msaade, kalkalm artk, dedi. Msaade sizin ama ayranlarnz iin de yle kalkarsnz, byle kuru kuruya arlamak olmaz konuu. Kardeler birbirlerine bakp olur, der gibisinden balarn sallayarak onayladlar. Biraz daha bekledikten sonra ieriye iki kz girdi. Birisinin elinde testi vard, dieri ise tepsiyle bardaklar getirmiti. Kzlar ieriye girerken kafasn hafife kaldrp bakan aabey arplma dnd. Ama ban yeniden beyden tarafa evirdi. Elinde testi olan kz bardaklara ayran doldurdu, dieri ise konuklara uzatt. Ayran almak iin kafasn kaldrdnda kk kardei de beyninden vurulmutu. Birbirinin tpatp ayns iki kz karlarndayd ve gzlerine dnyann hatta gelmi gemi alarnn en gzel kzlar orada duruyormu gibi geliyordu ikisine de. Analar arka adrdaki hizmetileri su getirmeye yollam olduundan gnderecek kimseyi bulamam, o yzden de yapt ayran kzlarnn eline tututurup adra salmt ikisini de. Bugn obada yle ok i vard ki, kimse hibireye yetiemiyordu. Kzlar birbirlerine yle ok benziyorlard ki, aknlklar yzlerine vurmutu kardelerin. Durumu anlayan bey yine glmseyerek;
182

Bakml: Simetrik. Birbirine bakan.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 102 Niye bu kadar ardnz, ikizler ite, dedi. Kzlarm diye ekledi. ki karde de testinin dibini bulana kadar kzlara ayran doldurtup itiler. kizler de birbirlerine bakp glmsyorlar, arada srada babalarn kontrol ediyorlard gzlerinin ucuyla. Delikanllar arada kzlara bakyorlard. Ama artk oturma bahaneleri olan ayrann sonuna geldiklerinde mecburen izin isteyip kalktlar. Yarn geleceklerini syleyerek ayrlyorlard ki, bey; Ee, atlar grecektiniz hani, dedi. At falan dnecek hlleri kalmamt, kafalarnn ii boalmt sanki. Beyin yanlarna takt bir adamla birlikte giderek, etraf ereti183 itlerle evrilmi olan bir alann iindeki atlara baktlar. Geri dnerlerken byk karde, bulaklar ykadktan sonra dnmekte olan kzlarn ellerindeki testiyle bardaklar mutfak adrna braktktan sonra girdikleri kendi adrlarn grd. Yanlarndaki genle esenletikten sonra obadan ayrldlar. Kardeler yola ktklarnda ikisi de kendi ilerinde yine kendileriyle konuarak, yrdklerinin bile farknda olmayarak ilerliyorlard; ayaklar yryordu ama kafalar baka bir yerde duruyordu. k olmulard. Hangisi hangisine ak olmutu, birini dierinden nasl ayrt edebilirlerdi. Dardan bakan birisi anlayamazd, nk iki kz birbirinin tpatp aynsyd. Ama k olan gnl maukunu buluyordu, mknats gibi etkisine kaplp ekilerek ulayordu ona. Suskunluu bozan kk karde oldu; Atlar ne olacak? alacak myz? Aabeyi uzun bir sre suskun kalarak, baya bir dndkten sonra konutu ama verdii yant sorulmam olan baka bir soruya aitti; Ben o kz karacam. Hangisini? dedi kardei telala, yoksa kendisininkine mi gz koymutu aabeyi diye korkuyordu. Ne bileyim hangisini?... Biraz sustuktan sonra devam etti; Elinde testi olan Aabeyine belli etmeden, iinden derin bir oh eken kardei; O zaman be de tekini karrm, dedi. Yine suskunluk denizine dalarak bir mddet daha gittiler. Byk olan; Sen de az deilsin, dedi glmseyerek.

183

Ereti: Geici. Srekli olmayan.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 103 Glmsemiti ama kafasnn iinde bin trl soru uuuyordu u an. Kendisinden ok da farkl bir durumda olmayan kardei de ayn ekilde, biraz da zoraki glmsedikten sonra; Baaramazsak?... dedi; Acaba istesek vermezler mi? Doru diyorsun, verirler. Gidince de deriz ki; Biz bu yrenin en nl at hrszlaryz. Kardei boynunu drp ban nne edi, hrszlndan mr boyunca ilk kez utan duyuyordu; daha nce hi sorgulamamt bile yapt eyi. Aabeyi biraz nce sorduu sorunun yantn gecikmeli olarak verdi; alacaz tabi atlar () Onlar alarken kzlar da karrz. Herey olacana varr. Ya kzlarn bizde gnl yoksa Gnlsz olmaz. Niye olmasn? Sanki babalarnn kendilerini verecei baka adamlara gnlleriyle varacaklar. Hem grmedin mi, bize nasl baktklarn? Akamzeri dier kardeleriyle birlikte yola bakan tepenin ardndaki kk bir inin giriinde oturmu planlarn yapyorlard. Bu kovukta kendilerini bekleyen teki kardeleriyle birlikte toplam yedi kiiydiler. Obaya, beyin yanna gidenlerin birisi en kn bir byyd, dieri de onun iki by. Tartmalardan sonra varabildikleri tek nokta, anlaabildikleri tek husus uydu; atlarn ve kzlarn yerini biliyorlard ve gzleri kararm iki k kzlar karrken dierleri de atlar alacakt. Nasl yaklaacak, nbetileri nasl atlatacak, nasl kaacaklard hibir fikirleri yoktu. O gece yedi karde sessizce obann ierisine szldler, artk uzmanlk alanlar hline gelmi olan bu ii yllardr yapmann verdii rahatlkla hareket ediyorlard. Tm nbetilerin yerlerini tespit ederek, ayn anda ve grnmeden davranyorlard. adrlarn arasndan t karmadan bir glge gibi kayyor, en ufak bir kprtda, herhangi bir km 184 verecek belirtide karanlklarn iine girerek kayboluyorlard. Biraz sonra kardelerden bei atlarn olduu tarafa giderlerken dier ikisi de kzlarn adrna vardlar. evreyi kollayarak adrn arka tabannn kuman kaldrp ieri girdiler. Herhangi bir phe uyandrmamas iin giriteki kap yerine kullanlan kaln bezi hi zorlamamlard. En iyisi arka taraft. eride yalnzca kzlar vard ve bu ilerini daha da kolaylatracakt. kizlerden hangisinin kendi mstakbel yavuklusu olacan bir bakta anlamlard ikisi de hi kartrmadan. Birlikte kzlarn balarnda melmi bir vaziyetteyken ellerini ayn anda ikizlerin azlarna kapayarak, ikisini de uyandrdlar. Azlar kapalyken belki de kbus grdklerini ya da karabasan ktn sanan iki gen kz da barmaya alyor ama baaramyorlar, bir yandan da debeleniyorlard. Delikanllar parmaklarn dudaklarna gtrerek susmalarn iaret ediyorlard.
184

Km: Kuku, phe.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 104 En sonunda bunlarn sabahki genler olduunu anlayarak, debelenmekten vazgetiler. Belli ki onlarn da gnl vard. Delikanllar, elerini korkarak ve yava yava azlarndan ektiler. Sze kk karde girdi hemen; Eer gnlnz varsa bizimle gelin yoksa kusurumuza bakmayn ama sesinizi de karmayn, dedi; abuk abuk ve telala. Aslnda gnlllk ksmn ok da umursamayan aabeyi aknlkla bakt yzne ama hi sesini karmad yine de. Zaten kzlar gnlsz olsalar imdiye kadar oktan zlgt basm olurlard. Kzlarn ikisi de olur anlamnda kafalarn salladlar, bu kadar kolayd ite. Byk karde; Biz darda bekliyoruz, abucak hazrlann ama en ufak bir ses bile karmayn, dedi. Sonra ikisi de darya karak beklemeye baladlar, biraz sonra ikizler hazrlanm olarak yanlarndaydlar. Yavuklularnn ellerinden tutarak karanln iinde ylan gibi aktlar. Geri acemi olan kzlar biraz hzlarn kesiyor ve sessiz olmay ok iyi beceremiyorlard ama yine de delikanllara ayak uyduruyorlard bir biimde. Aalar185, atlarn banda keik bekleyen iki adam enselerine sert bir denekle vurarak bayltm; ellerini, ayaklarn ve azlarn balayarak etkisiz hle getirmilerdi. Yllarn tecrbesi vard ne de olsa. Atlarn zerlerine binmi kendilerini bekliyorlard. lerinden bir tanesi, yanlarnda kzlarla gelen kardelerine; abuk olun! Atlara binin hemen, dedi fsldarcasna. Atlar aralarndaki yabanclardan dolay tedirgin olmaya balamlard ve huysuzlanyorlard. ki karde terkilerine186 sevgililerini de alarak birer ata bindiler. Hayvanlarda eyer olmad iin kaba etleri biraz aryacakt ama yapacak birey yoktu. imdiye kadar herey yolunda gitmiti, ama iin zor ksm daha yeni balyordu. Kardelerden birisi itleri ap atlar, eliyle yarnlarna187 vurarak harekete geirip darya karmaya balad. Herbiriyle grlt olmasn diye tek tek urayordu, hepsi bittikten sonra kendiside atlanacakt. Btn atlar darya ktktan sonra, arkalarndan onlarda ktlar. Sonra hayvanlar srmeye baladlar. Yava ilerliyorlard ki, olabildiince kimseye farkettirmeden uzaklaabilsinler. Ama bir mddet gittikten sonra bir bart duyuldu. Bu, obada bir eit kolluk grevi yaparak devriye atan bir nbetinin sesiydi. Arkalarndan gitgide ykselen sesler arasnda bile hl onu duyabiliyorlard; Ylky188 karyorlar, diye baryordu.

185 186

Aa: Aabey anlamnda. Terki: Eyerin arka taraf. 187 Yarn: Krek kemii, omuz arkas. 188 Ylk: At srs.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 105 Kardeler oktan hayvanlar drtnala kaldrarak srmeye balamlard, gecenin karanln at kinemeleri yaryordu. Pelerine demesinler diye geride hayvan brakmamlard. Ama yrklerin bazlar hayvanlarn bir ksmn tedbir iin blp baka bir yere gtrrlerdi. Bu olasl kendileri de biliyor ve yle olmamasn umuyorlard. Ama yanlyorlard. Biraz sonra pelerine dm olan 20 kadar atl kendilerini kovalyordu. nlerindeki sry de datmadan srmeye alarak aalk bir alann yanndan, sonra kk bir dereden getiler. Arkalarndaki sesler ok hzl olmasa da yaklayor, yava yava ara kapanyordu. Bu arada srnn yanlarndan kaarak gecenin karanlnda kaybolan birka hayvan oldu ama onlar nemsemiyorlard artk. nemli olan ilk nce pelerindeki adamlarn ellerinden sa salim kurtulabilmek, ancak bundan sonra mmknse olabildii kadar fazla at hrszlayabilmekti189. Tepelerin arasndan yukarya doru kan bir yol grdler ve arkalarndakileri saptabilmek190 iin o yana yneldiler fakat kendilerini takip eden biniciler tahmin ettiklerinden daha fazla yaklamlar ve girdikleri yolu da grmlerdi. Karanlkta tozu dumana katarak gidiyorlard. Yol gittike dikleiyor, keskin dolamalar191 hzlarn kesiyor, tepeler dalk bir alana dnyordu. Onlar da ktka kyorlard. Uzaktan, obada gecenin karanln aydnlatmak iin yaklm olan ateler grnyordu. Yol bittikten sonra talk saylabilecek bir alana girdiklerinde hzlar iyice kesilmiti artk ve biraz daha ilerledikten sonra yrede kutlu saylan ulu bir dan zerindeki yksek bir dzlkte durdular. Yol bitmiti, sarp bir uurum nlerinde duruyordu. Kaacak bir yerleri kalmamt artk. Serin bir rzgr esiyordu. ok gemeden kendilerini takip eden atllarla bu da banda kar karyaydlar. Kllar ekildi ama oba atllarnn ba, iki hrszn arkasnda duran bey kzlarn grnce ard. Elbette ki bilmiyordu bu haydutlarla katklarn ve hi de zorla olmua benzemiyordu, yine de onlarn salimen obaya dnmeleri gerekti. O yzden de; Kzlar brakn, diye bard. Adam haklyd, bir vurumann ortasnda kalmamalar gerekiyordu. Hem onlar arkalarndayken rahat da dvemezlerdi. Kadnlar, kzlar koz olarak kullanmak da yakmazd zaten kendilerine, her ne kadar hrsz olsalar da. Kzlar ikna ederek orada bekleen srdeki atlardan ikisine bindirdiler. Kzlar kenara ekildikten sonra artk gece kana bulanacakt. Kanlmaz bireydi bu. Ama o anda olanlar oldu. Atlar huysuzlanmaya, tedirginlikle kmldanmaya ve kinemeye baladlar. nce gkyznde bir parlaklk grdler, sonra bir uultu duyuldu. Giderek artyordu k da, ses de.
189 190

Hrszlamak: Halk aznda almak. Saptmak: Kurtulmak. Farkl bir tarafa ynlendirerek kamak. 191 Dolama: Dnerek kan yol.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 106 Hepsi de aakalm baknyorlard. Gkten zerlerine birey yaklayor, giderek byyordu. Daha dorusu yaklatka byyormu gibi gzkyor ve alev alev yanyordu; kpkrmzyd. Ortalk gn gibi aarp aydnland. Bir alev topuna benziyordu. O derece yaklamt ki, artk gzlerini alyor, bakamyorlar, elleriyle kollaryla gzlerini kapatyorlard. Atlar saa sola kamaya alyorlard rknt iinde. Uultu kulaklar sar edecek seviyeye ulamt artk. Ardndan bir arpma sesi duydular yaknlarnda, altlarndaki toprak rplan bir hal gibi sarslp dalgalanrken, herbiri o uurumun kysndan bolua doru savruldular. Sylenenlere gre, ge savrulan bu insanlarn ve atlarn hibirisi bir daha yere dmedi. Gen kzlar, baz halklarn gzlerinin gcn snamak iin baktklar bir ikizyldza192 dntler ve yedi karde de Yediger193 burcunu oluturdu. Karlan ylkysa olpana194 snarak onun srsn meydana getirdi. Yedi kardei kovalayan atllar da yldzlara dnverip her yana dalarak onlar aramaya baladlar ve sonsuza dek orada kaldlar. te bu yzden yedi aygrl haydut alplar, hrszlarn ve yamaclarn koruyucudurlar ve hrszla ve urulua195 kanlar da onlarla ynlerini bulurlar.

II. BLM

RVAYET
Anlatlanlar azdan aza aktarld, dilden dile dolat. Sylenenler bazen eksildi, unutuldu. Bazen de zerine eklemeler yapld. Boluklar kimileri tarafndan d gcyle dolduruldu, kimileri de akln kullanp yorumlad. Bazlar anlatlan baka eyleri ulad, bazlar da gereksiz grd yerleri karp att. Birisi yorulduu iin ksaltt, tekisi sslemek iin bireyler katt. Dieri de elinden geldiince duyduu gibi anlatt. Yalan diyenler de oldu, iindeki gerei arayanlar da. D geree kart. Zaman geti, gerek de dnt. Hepsi bir yalan oldu. Kim dedi, kim syledi unutuldu. Anlatann ne nemi var, anlatlana bakmak gerek. Bazen de anlatlan bir kenara koyup, anlatana kulak vermeli. Kimi anlatr, kimi dinletir. ylesi vardr iittiini dile getirir, dinlemekle bklmaz. Bazs da vardr ki, kendi yreinin sesidir. Dedikleri szden tedir. Kim kime syledi, hangisi hangisinden duydu. Biri birine anlatt, teki dierine. Kimden duyduun deil ne duyduun nemlidir. ittiin deil, anlattn senindir.

192 193

kizyldz: Birbirinin etrafnda dnen iki yldz. ounlukla tek bir yldz gibi grnr. Yediger: Byk Ay takmyldz. 194 olpan: Vens gezegeni. 195 Uru: Soygun. Haramilik, yolkesicilik.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 107 A. Tas Geni bir salonun ortasnda yar plak rakkaseler dans ederken, kasnaklara gerilmi derilerden yaylarak her yan dolduran sesler ve birbirine arpan metal ngrtlar ortama ehvet yayyor; tefler ve ziller alnyordu. Sratle ve dnerek oynayan kadnlar herkesin yreklerini ayaa kaldryordu. Kvrml, gen bedenleri salnarak, kvranarak, balarn geriye atarak ve ritimle tm uzuvlaryla birlikte deviniyor, ortamdaki i yakc, ksnl196 gerilimi dorua ulatryorlard. Kalalar saa sola giderken gbekleri daireler iziyor, gsleri ise ileri geri oynuyordu. Btn bu, insann kann kaynatan hareketler birbirleriyle mthi bir uyumla i ie geerek sergileniyordu. zleyenlerinse akllar balarndan kp bambaka yerlere gidiyorlard. Tm salon tutumu yanyordu sanki. Masalara yerletirilmi olan beyaz, krmz, pembe ve ala renkli zambaklarn geriye doru kvrlan ince yapraklarnn ortasndan yaylan kokular, oynayan rakkaselerin ter kokularna ve masalardaki ikilerin kokularna kararak her yana dalyordu. Bor197 ve arak198 su gibi akyor, esriyen199 adamlar oturduklar masann bandan, yeil krkl dalardan inmie benzeyen bu ahular seyrederken kendilerinden geiyorlard. Oturanlarn herbiri nemli birer boyun hanyd. Sk sk byle toplanyorlar ve byk amdanlarn aydnlatt salonlarda, onlar aratmayacak byklkteki adrlarda, otalarda200 sefahat lemlerine dalyorlard. Gnlerini gn ediyor, zevk iinde yzyorlard. Balarnda bulunan Salar Hana ballklarn bildirip onun uyruu olmulard geride kalan yllar ierisinde. yle yapmasalard zaten balarna gelecekleri dnmek bile istemezlerdi. ki gn iinde yurtlar balarna yklr, ala adrlar, gk otalar zerlerine gerdi. Salar Han glyd, kafa tutmak yarar salamazd; en iyisi ona katlmak, onunla birlik olmak, elenip, cokun geceler iinde boulmakt. Rakkaselerin ayaklarnn altna serilmi gl yapraklar etrafa dalyor, krmz bir hal gibi her yan kaplyordu. Gece biraz daha ilerledikten sonra bu hanlarn hepsi ortada rakseden bu sln gibi kadnlar ya da dmanlarnn lkelerinden ele geirdikleri kollar knal erden201 kzlar, halayklar202, karavalar203 alp odalarna ekileceklerdi. En az ayda bir toplanp bu topraklarn o gne kadar grmedii elenceler tertipliyorlard; agzllkleri doymak bilmiyor, bileylenmi nefisleri bir trl krelmiyordu. Bu elenceler ne zamana dek srecekti kim bilir? Orada bulunan herkes sonsuza kadar devam edeceini sanyordu belki de. Ancak bazen beklenmedik eyler olur hayatta, basit ama etkileyici olaylar. Ne zaman nerede karnza nasl kacan

196 197

Ksnl: ehvetli. Bor: arap. 198 Arak: Rak. 199 Esrimek: Sarho olmak. 200 Ota: Byk adr. 201 Erden: El dememi, bakire. 202 Halayk: Cariye. Kadn kle. 203 Karava: Odalk, cariye.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 108 bilemezsiniz, tm gidiat bir anda tersine eviriverir. O gece de yle olacakt, olaylarn ak beklenmeyen bir biimde deiecekti. Srtnda kaln yn kumatan eskimi bir atk sarl, yal, ak sal bir kadn kapdaki nbetilerden birisine yaklat. Beli hafife bklm, gzleri ukurlarnn iine kamt ve altlar kr kr olup kararmt. Dierine gre daha uzun boylu olan nbetiye bakarak; zin verin de bir tas orba ieyim alkta204, dedi. And olsun olum, iki gndr azma scak birey demedi, boazmdan da sokum205 gemedi. Sonra yz gibi krm olan ellerinde tuttuu eski atlak tahta bir tas gstererek; Yahut da u tasma biriniz yiyecek bir a doldurun da verin, ieriye sokmasanz bile, dedi. Giysisinin ksa gelen kollarndan incecik bilekleri grnyordu. Syledikleri gerekten de doruydu; iki gndr yalnzca su girmiti midesine, yiyecek bir lokma ekmei bile bulamamt. ehirdeki tek gzl evinden buraya yryerek gelmiti. Alktan dolay soukta iki belki misli daha fazla yordu. Her yer apakt, uul uul bir rzgr esip karlar kaldrarak tipiye dnyor, havada kar evrintileri oluuyordu. Kapdaki nbeti askerler birbirlerine baktlar. Yal, aciz bir kadnd. Bu kadar ackmasa, bu kadar muhta olmasa buralara kadar gelir miydi? Tm ehir, tm yre bunlardan kaynyordu, tm hanlklar bylesi insanlarla doluydu. Askerlerden birisi; Brakalm gesin. eridekiler har vurup harman savururken, millet darda acndan geberiyor; anas alyor, dedi sessizce. Tamam, ge ana, dedi dieri de. Ardndan ieriye doru dnerek eliyle bir yeri gsterip; u tarafa doru gideceksin, oradan da aaya in. Sonra birine sor al gsterir sana. Ama sakn dediimden dar kma, saa sola saparsan bamza i aarsn. Ondan sonra aykla pirincin tan, canmza okurlar sanki ok mhim bireymi gibi. Kimselere grnmeden istediini ye k. Olur ya, yine de birine falan rastlarsan da; temizlikiyim, dersin. in gcn rast gelsin, tuttuun altn olsun, diyerek ieriye girdi yal kadn. Arkalarndan ettii dualarn, alkmalarn206 sesi duyuluyordu yava yava, titreke yryen kadnn. Denileni yapp mutfa buldu, oradaki bir hizmeti kza durumu anlatt.
204 205

Alk: Mutfak. Sokum: Lokma anlamnda. 206 Alkmak: Hayr dua etmek, vmek.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 109 Birazdan nne orbas da, daha baka istemedii eit eit yemekler de konmutu. Giderken de bir bohann iine istedii kadar yiyecek vereceklerini sylemilerdi mutfaktaki alar ve hizmetiler. Kr istemiti bir gz, Allah vermiti iki gz. Karnn doyurdu gzelce. Sonra kendisi iin hazrlanan bohay ve krk tahta tasn eline alp, kalkarak ar aksak admlarla yine darya kt. Ama bu kez dmdz gidecei yerde saa sapt yanllkla. Yalln da etkisiyle yolunu temelli kaybedip, birka yanl yere daha dnd ve alnyazs bu yanda da kendisini ynlendirerek bir seim yapmak mecburiyetiyle ba baa brakt onu. Karsnda cmb hlinde akp giden salondaki hayat, ar kalalarn sallayarak o hayattan daha hzl oynayan rakkaseleri grd. Damarlarndaki kan ekildi, beynine yrd. Darda lmeye yz tutmu fukaralar mirin iti gibi titrerken207(*) souktan, onlar burada lem yapyorlard. Oysa sanyorlard ki, kendilerini, zavall halk dnen yneticileri var ama onlar buralarda neler ediyorlard. Geri bilenler zaten biliyorlard olup biteni, dnen dolaplar ama onun gibi garibanlar ihtimal vermezlerdi byle bireye. Tercihini yapacakt; ya kp gidecekti buradan, elimden ne gelir diyerek. Ya da tepkisini koyacakt. Belki bu yandan sonra zindanlara atlacakt ya da kellesinden olacakt ama almn almt bu Dnyadan, greceini grmt; yitirecei birey de yoktu. Bu yandan sonra bakaldracakt. Bunca sene kimseye sesini karmamt ne ocukluunda anasna atasna, ne genliinde kocasna, ne kaynanasna kaynatasna. Ama imdi yapacakt. Kararn verdi. Salona dald, yrmeye balad. Titreyen ba dimdikti, kendisine aval aval bakarak dans etmeye devam eden rakkaselerin yanndan geti. Mzik devam ediyordu. Az sonra masadakiler de farkettiler kadn, kendilerine doru yaklaan bu ak sal ihtiyar izliyorlard. Kadn masann ortasnda oturan ve hepsinin ba olduunu tahmin ettii hana doru yrd, gz gze geldiler. Birbirlerinin gzbebeklerinin derinliklerine bakarak oradan ruhlarn gryorlard sanki. Masaya vardktan sonra ne doru uzanarak elindeki atlak tahta tas adamn nne serte brakt. Sonra da tek kelime etmeden arkasn dnp yavaa yryerek oray terk etti. Kadn yakalamak zere harekete gemeye hazrlanan askerleri eliyle iaret ederek durdurdu Salar Han. Tahta anaa bakyordu. aret ederek mzii susturduunda rakkaseler de oynamay kestiler. Hayatnn ilk isyann gerekletiren bir kadndan hayatnn ilk ibretini alyordu. erideki ltl devinim birden sona erdi ama artk onun zihninde bireyler kmldanp harekete gemeye balyordu. Smscak kaynayan ortam buz kesmiti. Salar Han da ate basan vcudundan buz gibi terler aktyordu. Ayaa kalkt; algclarla, danszlere iaret ederek dar kmalarn istedi. Mzisyenler abuk abuk ellerindeki, kucaklarndaki mzik aletlerini toplayp kollarnn altna koyarak, srtlarna asarak ayaa kalkar, rakkaseler kapya doru yrrken birden aklna birey gelmiesine; Durun! diye bard Han. Hepsi kendine doru dndkten sonra;

207

(*) mirin (veya Emirin) iti gibi titremek: Fukaralktan ve aresizlikten soukta kalp mek.
ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 110 Herkes buraya gelsin ve olanlara tank olsun, dedi. Burada kim varsa gelsin. nsanlar masann bana toplanyorlard. Herkes toplansn, gelmeyen kimse kalmasn. Bu konakta kim varsa arn gelsin, dedi. Ayrm yaplmadan tm herkes gelecek. Yarm saat iinde kim var kim yok salonu doldurmutu, herkes merakla ve sabrszlkla ne olacan, hann ne yapacan bekliyordu. Salar Han ayaktayd ve dierleri de ona olan sayglar gerei iki yannda ayakta duruyorlard. Nihayet Han; Tm malm mlkm, bunca yldr ydm servetimi yarn halkm yama edecek, herkese duyurula, dedi. Eski bir gelenei uyguluyor, yeniden yaama geiriyordu. Hanlar, beyler neleri var neleri yok lenlerde, toylarda208 yama ettirirlerdi eski alarda. Bu uygulama onlar yoksul brakmaz, aksine daha etkili bir konuma ykseltirdi. Daha sonraki devirlerde ise tm varln datmak yerine; da gibi et, tepe gibi ekmek ydrrlar, gl gibi kmz209 dktrrlerdi. nsanlar da bu 90 atla 900 srn ve 9000 koyunun eti ile 90 havuz kmz yama eder, elenir yer ierlerdi. Ksa bir suskunluktan sonra; Bir daha sylyorum, duymayan kalmasn! Yarn rtkanlar kartlsn, davullar vurulsun herkese haber salnsn; tm varlm yarn halkm yama edecek, dedi. Devletin mallar dndaki hereyim talan edilecek. Kimseden t kmyordu. Herkes aknlk iindeydi. Kulaklarna inanamyorlar, duyduklarnn gerek olup olmadn sorguluyorlard. Acaba han ok mu sarho olmutu, delirmi miydi, ne dediini bilmiyor muydu, bylenmi miydi o yal kadn tarafndan? Ama ne olursa olsun ertesi gn kalktnda bunca insann karsnda verdii sz tutmamazlk edemezdi. yle olursa tm itibarn yitirir, kimsenin yzne, hele de dier hanlarnkine bakacak hli kalmazd. nsan iine kamazd o takdirde. stelik gayet de normal grnyordu u anda, ldrm ya da esrimi gibi bir hli yoktu. Ama daha bitmemiti, yannda g srasna gre kendisine en yakndan uzaa doru dizilmi hanlara, beylere dnerek gzlerinin iine bakt. lk nce Our Hana evrilmiti baklar doal olarak, ilerinde en saygn ve gl olan oydu. Daima sinirli bir grnm sergileyen ama bu grnn aksine ok soukkanl bir insan olan Our Han da kendisinden istenileni anlayarak; Ben de tm malm yamalattryorum, dedi ksa ve z olarak. Sz onun azndan bir kere kard. Bir daha da geriye dnmezdi.
208 209

Toy: enlik. Kmz: At stnden yaplan ekimsi, alkoll bir iki.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 111 Arkasndan dier yanndaki Mergen Hana evirdi yzn, ksa boylu neeli birisi olan bu han da ayn eyi yapmakta tereddt etmedi. Geri o eline frsat gese sz falan dinlemez geri dnerdi ama gcn karsnda boyun emek gerektiine inanrd. Sonra dierleri de srayla ayn taahhtte bulundular. Kimileri ballklarnn snand bu olayn gerekliinden kukulanyor, ou da tamamen korkudan itiraz etmeden uyuyordu dierlerine. Sra, ok da belli olmayan hafif kemerli sivri bir burnu, kaln, kara kalar olan bir hana geldi. Ayuk Hand bu. Ses soluk duyulmuyordu. Herkes bekliyor, onun yzne bakyordu ama tatan ses kyor ondan kmyordu. Salar Han biraz bekledikten sonra gzn bir sonraki kiiye evirdi. Ondan sonrakiler de ayn szlerin benzerlerini yinelediler, hepsi de mallarn mlklerini yama ettireceklerdi. En sonunda Salar Han, yeniden Ayuk Hana dnerek; Sen ne dersin Ayuk Han? Sesin soluun kmaz, yoksa benim szm iner misin? dedi. Ayuk Han susmu, yant vermiyordu, azn bak amyordu. Ban hi kaldrmadan gzlerini masann zerindeki bir yere sabitlemi ylece bakyordu. Salar Han sesini ykseltti bu kez, bir kaplan gibi kkryordu sanki. Konu, ne diyeceksen onu de, diye bard. Ayuk Han ban kaldrp, Salar Hann gzlerinin iine bakarak; inerim, dedi. Senin szn de inerim, mezardan atam ksa onun szn de inerim. Ben malm kimseye vermem. Byle birey istemeye hakkn da yok, bunun trede yeri de yok. Siz hepiniz ne dediinizi bile bilmiyorsunuz, kafay bozmusunuz. Gzleri akamdan beri itii ikinin ve tm bu olan bitenin etkisiyle kan anana dnmt. Azndan, younlam alkoln kokusunun da kart zehir gibi bir hava pskryordu darya konutuklaryla birlikte. Btn bu olup bitenlere inanamyor, inanmak istemiyordu. Oradan yal bir moruk kagelmi ve hereyi berbat edip arkasna bile bakmadan kp gitmiti. Verir misin, vermez misin grrz, diye karlad bu szleri Salar Han. Trede yeri yokmu yle mi? Peki btn bu yaptklarmz uygun mu treye? diyerek eliyle salonu gsterdi. Sonra ayn hiddetle devam etti; Tm malna mlkne el koyuyorum, halka datyorum. Hanln da alyorum elinden, seni de bu lkeden sryorum. O esnada zerine bast yumuak karlar gcrdata gcrdata ilerleyen yal kadn evine gidiyordu, yapt davrann nelere yol atn bilmeden. Dayak yemediine, dvlerek, svlerek kovulup darya atlmadna ya da zindana tklmadna krederek yryordu.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 112 Ancak yarn rtkanlardan, hann tm maln yamalatacan duyduunda anlayacakt yapt eyin etkilerini.

B. Yumurta O sabah Kozan Aka ve kars erkenden kalkm, yola koyulmulard. Kars Harva, eee binmi kendisi ise ne gemi kyn yaknndaki tarlaya almaya gidiyorlard. Yllardr bahar gelince byle derlerdi yollara. Gndz alrlar, le sca bastrnca Kozan Akann orada ina ettii alan210 glgesinde dinlenirler, yemeklerini yerlerdi. Akam eer mevsimi gelmise nce topladklar rnlerini eee ykler sonra da derlerdi yola, tekrar evlerine dnmek zere. Kyle tarlann aras ok uzak deildi zaten. u an evde birbirlerinden baka kimseleri yoktu. ki kzlar gelin olmu, biri kyn iinde kalm dieri baka bir kye gitmiti. te, her zamanki gibi byle tarlaya almaya gidip, akam edip geri evlerine dneceklerdi o gn de. Aslnda onlar iin yine sradan bir gn olarak devam edecekti. Hayatn dokusu rlr i ie geer, ayrlr yeniden birleir, sonsuz seenek arasndan o veya bu seenein niye gerekletiini anlayamazsnz. Anlamaya alrsanz iin iinden kamazsanz, nk rgnn ipliinin nerede balayp nerede dmlendiini, hangi dmn dierine hangi yoldan ulatn zmek insan idrakinin snrlar dna taar. Aslnda tm dmler birbiriyle bir biimde balantldr, neyin hangi sonucu douracan asla bilemezsiniz. leriden, bozkr ynnden uzunca boylu, salar kulak hizasna kadar inen, 45-50 yalarnda bir adam grnd. Yznde tuhaf bir ifade vard, bakann garip bir endie duymasna sebebiyet veriyordu bu ehre. Biraz uzunca ve ok da belli olmayan kemerli hafif sivri bir burnu; kaln, kara kalar vard ve gzleri yzne gre kk saylrd. Zayf denebilecek bir vcut yapsna sahip adam uzun, siyah, deri izmeler giyinmiti ve giyiminden kuamndan varlkl birisine benziyordu. Belindeki ipek kuan iine sokulmu hanerin grnebilen st ksmndan elmas kakmal olduu anlalyordu. Gzlerinde anlam verilemeyen bir nefret okunuyordu sanki, yle ki bu fke iine smyor, o kk gzlerinden darya tayor gibiydi. Dudaklarn smsk birbirine bastrarak yumuyordu. Birbirlerine doru yaklatlar. Yolcu, Kozan Akann yanna gelip selam verdikten sonra konumaya baladlar. Yabanc adam; Bu yolak211 nereye kar day? diye sordu.

210 211

Alak: Kameriye tarz yar ak, st rtl kulbe. (Ala-ak kknden.) Yolak: Patika. Toprak yol.
ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 113 Konutuu az buralardakinden biraz farklyd, belli ki baka bir yreden veya baka bir lkeden geliyordu. leride Savran ky var, onun yaknndan geer. Sonra da Balak Irmann kysna iner. Oradan da su boyunca ilerler, diye yantlad Kozan Aka. Saolasn day, iin rastgelsin. Bu ksa konumadan sonra tuhaf yolcu ardna bile bakmadan yoluna yryp gidecekken, Yal Kozan, aslnda adama ii hi de snmad hlde eliyle biraz tedeki, dallar yerlere kadar deen birka st aacn gstererek; Bizim tarla aha urackta, yz adm ya var ya yok. Aln, susuzluun varsa yahut yorgunsan konuumuz ol. Bunlar sylerken aslnda iinden de; nallah kabul etmez, diyordu ama yolcuya teklif etmeden de olmazd. stelik adam yorgun grnyordu ve kendi ii snmad diye ille de yoldan kmn, aztmn teki olacak deildi ya. Yine de bir yandan da anlam veremedii bir rahatszlk duyuyordu bu yolcuyla ilgili. Adam biraz duraksadktan sonra; Olur day, bir souk suyunuzu veya ayrannz ierim, dedi. Gerekten de, Kozan Akann da tahmin ettii zere, ok yorgundu ve en azndan oturma teklifi bile kulana bir bebee sylenen gzel bir ninni gibi geliyordu. Biraz dinlenip kalkar, yoluna devam ederdi, ge kalaca bir yer yoktu ne de olsa. Biraz sonra tarladaki alan altnda oturmular, Harva Nene de souk suyla erbet hazrlyordu. Stlerin krba gibi dallar, rzgrda salnyor, ileride bir geleni212 topraktan kafasn karm bakyordu. Az tesinde gezinen evsiz bir kpei fark eden hayvan hzla frlayp ilerdeki baka bir delie girdi. Yolcunun gzne alan gneye bakan tarafnda, kurumu aa dallarnn arasna gnei kessin diye sktrld belli olan yumurta kabuu parasna benzer birey iliti. Sadece bir parayd ve tpk ekmek sac gibi eimliydi, neredeyse o boylarda da vard. Kafasnda tasarladna gre eer bu bir yumurtaysa, deve kuununki bile yle bir yumurtann yannda karpuza nazaran portakal gibi kalrd. Beyaz renkli, zeri gzenekli, kirecimsi sert bir tabakayd bu grd. Yumurta kabuuydu ite, baka ne olabilirdi? Merakn yenemeyip eliyle iaret ederek;

212

Geleni (Gelei): Tarla faresi veya benzeri bir hayvan.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 114 Merakm ho grrsen, bu nedir day? dedi. Konuk gayet saygl, terbiyeli konuuyordu. Bu yolcudan niye huzursuzluk duyduuna bir anlam veremiyordu yal adam. Kafas srekli bir yerlere dalp gidiyormu gibiydi yolcunun ama o grd kabuk ilgisini ekmiti. Yumurta kabuu, dedi hafife glmseyerek Kozan Aka. Ben de benzettim ama bireyi anlayamadm, byle bir para ancak yerden u ykseklikte bir yumurtadan krlp kopmu olabilir, diyerek oturduu sedirin zerindeyken neredeyse kafa hizasna gelen bir ykseklii gsterdi eliyle. Doru, dedi Kozan Aka; Herhalde o kadar vard. yi de o kadar yumurta Ne yumurtasyd ki? Filler yumurtluyor olsa fil yumurtasdr, derdim. Kozan Aka glmseyerek biraz durakladktan sonra, yzne ciddi bir ifade taknp; Ejder yumurtas, dedi. Adam hayret iinde kalarak; Ejder mi? diye sordu. Kime sylesem, bana kafay oynatmm ya da yalancymm muamelesi yapyor, dedi yal adam, son derece ciddi ve biraz da kzgn bir ses tonuyla. Aslnda konuk da kendisiyle dalga geildiini dnmt. Matrak birisine benzeyen ve alaanda oturduklar bu tarlann sahibi kendisine bir aka yapyormu gibisine gelmiti fakat adamdaki bu ciddiyeti grnce belki de ayp olmasn diye dnerek; Niye yalan syleyesin, koskoca yal bal adamsn. Akln da yerli yerinde grdm kadaryla, diye yantlad. Bunun zerine, ciddiye alnd iin gururu okanan Kozan; Anlataym m, dinler misin? dedi. Anlat day, dinlerim. Merak ettim u ejderin yksn.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 115 C. Da Yal adamn syledikleridir. Byk ktlktan hemen nceydi, ikinci kzm yeni domutu. Ktlk bastrnca permeperian olduk hepimiz, o zamanlar yiyecek bir lokma ekmek bulan artk daha birey istemiyor, istemeye hakk olmadn dnyordu. ocuklar alktan bas bas baryorlard evde. Kadncaz ocuu emzirecek ama afedersin st yok. nk kendi de a. nsanlar arklarn piirip yiyorlard. Sanki btn cihan a. Alkla terbiye olmak byk snamalardan biridir. tekiler de zaten; yalnzlkla, sayrlkla213, korkuyla terbiyle olmaktr. yle bana msn diyen her babayiit kalkamaz bunlarn altndan. Benim asl mesleim marangozluktur. Bakma buralarda tarlada tumpta altmza, vnmek gibi olmasn fena da deildir iiliim hani. Dedim ya, ktlktan nceydi. Bir gn bir adam geldi ben arkadaki iliimde alyorum, kusuruma bakma, methimi duymu. Benden bir tahta yontu214 istedi. Maymun biiminde olacak dedi, kuyruuyla birlikte tek aatan olacak dedi, gerek bir maymunun boyunda olacak, dedi. Dedi de dedi Ben yle bakyorum adama; Yapabilir misin? diye sordu. Yaparm, dedim. Ama biraz zaman alacan da syledim. On tane altn brakt. Meer komu lkelerden birinin hakan sarayna trl eitli hayvan bedizleri215 toplarm. Bu gelen de onun adamym. Yanmdan ayrlmadan nce syledi. Ne gerekiyorsa yap, bitirince 20 tane daha veririm, dedi. Olur dedik bizde. O kadar altn ben bir daha nerede kazanrm. Yiyecek iecek aldm, eve braktm yeterince erzak. ktm yola. Ormanda da gzel aalar, meeler var ama iyi prnal meesi Kanak Dalarnn eteklerinde vardr. Bir katrm vard o vakitler; yiyeceimi, aletlerimi ykledim hayvana. Adam o kadar altn sayacak, kazanacamz lokmay hak edelim istedik. yi bir aa bulaym, ortaya gzel birey ksn, dedim. Bizim hanm; Delirdin mi sen, nereye gidiyorsun, bir aa iin Kanak Dalarna gidilir mi? dediyse de dinlemedim. Delilik a ite... Dtm yollara, vardm Kanak Dalarnn yamalarna. Dalarn arasndan dereler akyor, aadaki kapuzda216 birleip bir rmaa dnyor. am aalar mis
213 214

Sayrlk: Hastalk. Yontu: Heykel. 215 Bediz: Heykel. Suret. 216 Kapuz: Vadi.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 116 gibi kokuyor. Aalar inceliyorum, hangisi ie yarar diye bakyorum. En iyisini bulaym istiyordum. O ara nasl oldu, nereden grdysem ileride bir geyik gzme alnd. Ama ne geyik... Boynuzlar atal atal; bir adam kollarn iki yana asa, o kadar rahat var. Aha u tesbihden daha koyu bir rengi olan tyleri parlyordu, aklm bamdan gitti sanki. Dtm peine yukarlara doru kyorum, o kyor ben de onun pei sra. Bazen kaybettim sanyorum sonra yeniden gryorum. Dnyor bana, gzlerimin iine bakyor. Aac falan unuttum, elimde yay geyik kovalyorum. Atsam belki de vuramam, avc deilim ki ben. Yay, oku, klc yanma belki gerekir de kendimi korumak iin kullanmak zorunda kalrsam diye almm zaten. Yoksa ben ne anlarm ok atmaktan. Ama hayvan yle gzel ki, ekiyor seni peine. Baya bir kmm daa farknda olmadan, ktm yer de Kanak Dalar ha! Giden gelmez derler, insann iini bir karalt kaplar oralarda. Sonra aklm bama geldi. Baktm bu iin n sonu yok, vazgetim geyikten. Kovala kovala nereye kadar? Braktk geyiin peini brakmaya ama bir de baktk ki oktan kaybolmuuz. Dolanp duruyorum, sanki dan iine girmiim. Kayalarn, koyaklarn arasnda yol aryorum, bulamyorum. Geceyi orada geirmek zorunda kaldm. Hayatmda bir o gn korktuumu bilirim lykyla. Hele bir de gece uyandm ki. O daha beter Dn ssz bir dan bandasn, yerini yurdunu bilen yok, bana birey gelse. Dalmm sonra yeniden, sabah erkenden de uyanmm. Aalara doru ineyim de elbet bir kacak yer bulurum, dedim kendi kendime. Biraz ilerlemitim ki, yukardaki kayalklarn zerinde az nce senin gsterdiin byklkte bir ta grdm. Yumurtaya benziyor tpk. Merakm yenemedim, trmandm kayaya. Yanna vardmda anladm ki, ta falan deil, gerekten yumurta Hem de tam sekiz tane. Onlar incelerken bir baktm ileride bir maara var. Girdim ieriye. Buz gibiydi hem de karanlkt. yice bakndm etrafa, ite ileride drt tane daha var, daha tede yedi tane Ama onlarn arasnda bir tanesi gzme arpt. Yerlerdeki ta ynlarnn, kemiklerin zerinden atlayarak oraya vardm. Bir yumurta atlam, yavru iinden kafasn karm ama o vaziyette lm, ylece kurumu kalm orada. nce o yumurtay tmyle krdm, grdm ki bu bir ejder yavrusu; kertenkeleye benziyor biraz ama kanatlar da var. Bir baka daha krdm, onun iinden de yine bir l yavru kt. Yumurtalarn iindeki herey kurumu. Daha ileriye yrdm, maara aaya doru inmeye balyor. Kar dolu ierisi, daha da tesi tamamen buz. Karlarn iinden ba ksmlar grnen, bana yakn olan birka yumurta daha grdm. Artk zerine bastka tr tr ezilen karlarn zerinde yrdm. Yumurtalarn yanna vardm, salladm hepsinden ses geliyor, belli ki bunlarn iinde yavru falan da yok. Herhalde bunlar donmular da geri zlmler, orasn bilemiyorum artk. Yani o yzden yle sapasalam kalmlar. Hi olmazsa birka tanesini eve gtreyim dedim. Ancak iki tanesini yklenebildi bizim katr. Salamca baladm ikisini de, usul usul dtk yeniden yola. Buldum bir yolunu ktm. O dalar tehlikelidir. Altan Hann217 yaad Altn Da gibi gzel ama bir o kadar da zorludur. O yzden fazla durmamak gerekir oralarda. Ben de bir an nce uzaklamaya baktm. Daha dorusu bizim katr yolu buldu kard kendini de, beni de oradan. Sonra da aacm bulup kestim, onu da ykledim hayvana. Ardndan da dndk evimize.
217

Altan Han: Bir mitoloji kahraman. Altn Dan koruyucusudur.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 117 Getirdim yumurtalar ama kimse inanmad bunlarn ejder yumurtas olduuna. Btn kyl geliyordu bu koca yumurtalar grmeye. Tam iki gn boyunca evimiz doldu tat grmeye gelenlerle. Fakat ou kimseyi sylediime inandramadm. Grdm gzmle, kurumu yavruyu, diyorum, kafadan atyorum sanyorlar. Ku yumurtasym Sanki bu kadar byk ku yumurtasn daha nce grmler gibi. Her yer bunlardan doluydu. Gnlediler218 beni, kendilerinin gremeyip de benim grm olmam kskandlar. Bizim kyl byledir, gncdr219. *** Yumurtalara ne oldu sonra peki? Krldlar demeyesin Kozan Aka glmsedi. Byk ktlkta yedik. Ne yani imdi siz, ejder yumurtalarn yediniz mi? Yiyecek birey yoktu baka Bizim kz hi hastalanmaz, belki de ondandr. Adam dnd, daha nceleri de soyu tkenen azman gibi fillere dair bireyler duymutu. Souk bir yrede yaayan bir boyun o hayvanlarla ilgili efsanelerini yal bir bahdan220 dinlemiti. Mamut221 denilen bu dev gibi fillerden birisini buzlarn altnda nasl bulduklarn da anlatmt kendisine. Kar gibi bembeyaz dileri birer tomruk kadarm, hl avullarnda222 saklyorlarm. Dediine gre, Erlik Han223 yeraltna ekerek tutsak ald bu hayvanlarn yeryzndeki varlklarna son vermiti. O yzden mamutlar eer yeryzne kmaya kalkrlarsa ceza olarak derhl buz tutarlarm. Yolcu derin dncelere dalp gitmiti. Sessizlii bozan yine Kozan Aka oldu; O adam da sonra gelip maymunu almad. Yontu hl evdedir.

D. Maara am kokularnn her taraf kaplad bir vadide yryen adam etrafna baknyordu. Aalar, kayalarn arasnda bulduklar toprak paralarnda bile bym, talar yararak kk
218 219

Gnlemek: Hasetlenmek, kskanmak. Gnc: Haset, kskan. 220 Bah: Ozan, aman. Baz Asya lehelerinde Baks da denir. 221 Mamut: Nesli tkenmi ve fillerin atas olan hayvan. 222 Avul: Ky. 223 Erlik Han (Yerlik Han): Yeralt tanrs, ktlk tanrs, eytan.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 118 salmlard. Byk bir rmak vadinin ortasndan grldeyerek, aldayarak akyor sonra da ileride yksek bir alayana dnerek aaya dklyor ve gm bir pelerin gibi salnyordu. Etrafta sk sk toygarlara224 ve ulluklara rastlanyordu, ileride bir keklik srs bitkilerin youn olarak tohum dkt bir yeri bulup oraya konmutu. Daha tedeki iri kknar aacn bir tourtka225 sivri gagasyla deliyordu hzl hzl. Ykseklere ktka bitki rts deiiyor, aalar azalyor, ksalap bodurlayorlard; allklar ise artk youn biimde kendilerini belli etmeye balyor, egemenliklerini ortaya koyuyorlard. Bu arada scaklk da yava yava dmeye balarken serin bir hava etkisini gsteriyor, rzgr esiyordu. Adamn yannda yryen kulann226 yarnlarnda iki tulum yiyecekle, bir tulum su yklyd. zerindeyse tulumlarn ortasnda, posttan yaplma bir antann ierisinde aletlerle eyalar bulunuyordu. Bu zayf adamn belli ki arad bir ey vard, srekli saa sola baknarak kayalarn arasna girip kyor, kuytuluklar inceliyordu. Bazen durup dinleniyor, yiyecek bir eyler attryordu. Geceleri en ufak bir korku duymuyordu. Yarasalar nasl gece iin yaratlmsa o da geceyi ayn gzle gryor, karanl iine dolduruyordu. Yrtc hayvanlarn kendisine zarar verebilmelerinden dahi ekinmiyordu. nk onun kafas baka bireye kilitlenmiti. Tasarlad intikam en ince ayrntsna kadar kafasnda hesaplyor ve gelecei sanki imdiden zihninin iinde yayor, ona can veriyor, hatta sabrszlanyordu. Tarlasnda oturup dinlendii yal adamn kendisine anlatt tepeyi drdnc gnn sonunda buldu. Birebir aynsyd onun anlatt yerin, adam doru sylemiti. Biraz sonra da yumurtalar grd; ou bozulmu, krlmt. Kimilerinin iinde yavrular olumaya balam ama bilinmeyen bir nedenden tr kamadan lmlerdi. ok eski alardan, tarih ncesinden kalm gibiydiler sanki. O yzden bir ksm talamt. Yalnz gerekten de bazlarn salladnda iinden bir sv sesi duyuluyordu. Srayla seslerini dinledi. lerinde en kts olduunu dnd bir tanesini krd; bozuk, pis kokulu bir sv akt. Baka bir tanesini daha krd, o da bozuktu. Ama yal adam ktlkta bunlardan iki tanesini yediklerini iddia etmiti. Bu hlleriyle ldrrd bunlar adam, aza bile srlmezdi. Adam hastalandklarn falan sylemedii gibi, kznn srf bu yzden ok salkl olduunu bile dnyordu. yleyse ihtiyarn ve ailesinin yedii yumurtalar salamd. Zaten o yumurtalar kar dolu bir maaradan aldn anlatmt. Bu kez bulunduu yerden kmldamadan maaray aramaya balad gzleriyle; aralarnda durduu kayalardaki ykseltilerin her yanna baknd. Sonunda buldu. Fazla deil hemen biraz yukarsnda, kardayd o koca in. ine girdiinde gerekten de yerde yumurtalar olduunu grd, tabanda da Kozan Akann syledii gibi ta ynlar ve hayvan kemikleri bulunuyordu. Acaba hangi hayvanlara aitti bu kemikler? u
224 225

Toygar: Tarlakuu. Tourtka: Aakakan. 226 Kulan: Yaban eei. Evcilletirilebilen bir hayvandr.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 119 anda bu civarlarda yaayan da hayvanlarna m, yoksa bu yumurtalar brakan canllara m, ya da bilmedii baka bir tre mi? lerledi, her yer karanlk ve souktu. Bir dahaki sefere ieriye girerken meale almak lazm, diye dnd. Sonra yumurtalar grd karlarn arasnda yeniden. Yine sallayarak dinledi. Bu kez gelen ses biraz daha farklyd; daha youn, daha koyu bir svdan kyor gibiydi. Bir tanesini krd. Evet, bu bozuk deildi. Bedeninde dolaan kann ak hzland, kollarndaki damarlar iti. Kan basnc artyor, heyecanndan yerinde duramyordu. Ama artk hava kararm olduu iin nn bile gremiyordu, darya kt. Aalardan kuru dallar toplayp, krarak ate yakt ve gzlerini yalmlara dikerek oturdu. Sonra da yatp uyudu. Uykuya dalmadan nce dnd. Bu yumurtalar belki de binlerce yldr buradaydlar; karn, buzun iinde gml olarak korunmular sonra bir biimde buzlar eriyince ortaya kmlard. Ejderler efsanelerde, masallarda hep anlatlrd, bu kadar ok ey sylenmiti haklarnda ama yeryznde ejder diye bir canly gren yoktu. yleyse niye o kadar sk bahsediliyordu onlardan insanln ortak hafzasnda? Hemen her toplumun anlatlarnda rastlanyordu bu yaratklara. Demek ki alar nce bu hayvanlar yaamlar ve sonra soylar tkenmiti tpk mamutlar gibi. te bulmutu yumurtalarn, kim bilir yzyllar sonra belki yine birileri daha onlarn kemiklerini bulacaklard dnyann deiik yerlerinde. Bylesine gl bir yaratn soyu tkenir mi? dedi kendi kendine. Niye tkenecekti ki? nsanolunun gc bunu baarabilmeye yetmezdi. Bunlar yiyip, kklerini kurutabilecek gte baka canllar m vard ki? yle olsayd onlar yayor olurdu, u an o byklkte bir canl tr de yoktu ortada. Sylediklerinin ounda haklyd ama yanld bir ka nokta olabileceini dnd. Hereyden nce, doadaki en vahi canavar bile insanolu yannda masum kalrd. Belki de bu canllar yeryznden silen insan ya da baka bir canl tr de deildi. Ne olduu tam olarak bilinemeyen baka doal bir sebepten tr yokolup gitmi olabilirlerdi. Kran m girmiti yoksa? Hastalanr myd ki bu yaratklar? Ertesi gn erkenden kalkarak birka tane meale hazrlad ve maaraya girdi. Yannda bulunan kulann semerinde krek, kazma, balta gibi iine yarayabilecei eyleri getirmeyi akl etmiti. Yaknlardaki bir pelit aacndan dzgn bir dal keserek yontup ucunu sivriltti, demir gibi salam olurdu bu aalar. Maaraya girerek uygun grd yerlere mealeleri yerletirip, elindeki ubukla karlarn iini yoklayarak ilerledi. Hem yumurta varsa onlara zarar vermek istemiyordu, hem de bu inin ukurluk olan arka ksmnn ne kadar derine indiini bilmiyordu. Bir kerse ne kadar aaya deceini de tahmin edemezdi dolaysyla. lerleyince karn tavana doru ykseldiini ve donduunu, buza dndn grd. Bu taraf insann iliklerine ileyecek kadar souktu. Bu kuytu maara kar ve buzu koruyordu, belki yzlerce ya da binlerce yl boyunca da yle olmutu. Donmu kar ve buzu kazmaya balad, salam yumurtalar bulmalyd. Akama kadar alt, sabrla emeye devam diyordu. Elindeki denei kullanarak nce karn iini yokluyor sonra iini srdryordu. Hava kararrken drt tane yumurta karmt. Yerde yine karlarn

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 120 iinde bir ukur kazd ve oraya koyup zerlerini rterek gmd. Ne yapacana tam olarak karar vermeden nce, darya karp yumurtalar bozmak istemiyordu. O gece ve ertesi gn boyunca dnd, yine de bir zm yolu retemedi. Ama daha ertesi gn, hatrlad bir olay kafasnda bir k yakt. Kylnn birisi eer says ok deilse hindi yumurtalarn da tavuklarn altna koyup yle kulukaya yatryordu hayvanlar. Bylece kulukaya yatan hayvan saysndan tasarruf etmi oluyordu. Hatta tavuklar analar sanp pelerinden dolaan hindi civcivleri gstermiti kendisine. Birden durdu. Evet, bu iin yolu buydu Ama bu yumurtalarn zerine kulukaya yatacak byklkte kuu nereden bulacakt? Aklna doal olarak devekular geldi. Yeterince derin bir ukur kazp, etrafn s kaybetmeyecek ekilde kil ve samanla doldurabilir sonra herbirinin zerine birka tane devekuunu kulukaya yatrabilirdi. Ama bir sorun vard; onlar buraya getiremezdi, yumurtalar gtrmeye kalksa clk olup bozulabilirlerdi. Dnyordu, acele etmeyecek sabredecekti. zmn retip plann uygulamaya koyacakt. Bir ay sonra yannda devekuu yavrularyla maarann nne tekrar geldi. Kendisine orada barnacak bir yer ina etti, kular da etrafn evirdii bir yere koydu. nce onlar bytecekti. Dayankl canllard bu uamayan kular, hemen her iklime uyum salyorlard. *** inde bulunduu yer Kanak Dalarnn altna doru uzanan o byk maarayd. Devekularn yetitirebilecei bir yer ararken tesadf eseri kefetmiti buray. Yzyllar nce buralarda yaayanlar olmutu belli ki; duvarlar dzgnce yontulmu, biimlendirilmi, hatta odalara basit kaplar bile taklmt. O yzden ii kolayd ama yine de tek bana almas ok yorucu ve zaman alc oluyordu. Fakat dier taraftan da bylesi bir megale oyalanmasn salyor, skntdan bunalmasn engelliyordu. Bir yandan da ieriyi dzenliyor, burasn bir ev hatta saray hline getirmeye alyordu. nnde zaman oktu ne de olsa, artk saplantl bir biimde hem yavruyu yetitiriyor hem de yeni malikhnesini dzenliyordu. Eski konandan getirdii, kendisine sk skya bal, akl kt yal ua Kalvay da buraya bir daha ayrlmamak zere yerletirdi. Ara sra dan eteklerinde dolanyor, evreyi renmeye alyordu. Tuhaf bir huzursuzluk vard bu yrede, sanki insanlarn yaklamasn engelleyen mnevi bir kalkan gibi itiyordu herkesi. Baka bir boyuta alan kap gibi bir izlenim brakyordu zihninde. Belki de yleydi, insann kendi zihninde baka bir lemde yol almasna sebebiyet veriyordu, gemiin karanlk blgelerine indirip orada brakyordu bir bana. Yine bir gn kayalarn arasnda, kk bir ayn kysnda gezinirken karda iki tepenin arasna skp kalm viran bir ev grd, terk edilmi gibiydi. Merak uyanp depremeye balad, igdsel bir biimde ekiliyordu oraya doru.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 121 Evin nne vard, aralk duran kapy yavaa ittiinde gcrdayarak sanki yerinden sklecekmiesine sallanarak ald. eride yer yer beyazlam kzl salar olan, olduka yal bir kocakar, zerinde hibir minder veya rt bulunmayan bir sedirde oturuyordu. Ortam ok pis kokuyordu, sanki bir le vard odada. Adam grnce kadnn yz glmsedi, gz gze geldiklerinde Ayuk Han iinde bir rperti duydu. Kadn eliyle iaret ederek kendisini yanna ardnda Ayuk Han ekinerek ilerledi. Yanna yaklatnda, kadn bir baykuunkine benzeyen uultulu bir sesle; Seni bekliyordum, dedi. Ayuk armt. Daha nce hi grmediinden emindi bu kadn ama yine de sanki bir yerlerden tanyormu gibiydi. Baka bir lemde karlamlarcasna anlalmaz bir hisse kaplyordu. ylesine gerekti ki bu duygu, tm benliini kuatyordu. Varl sarslarak titriyor ve mthi bir tedirginlik duyuyordu ama yine de tm cesaretini toplayarak; Ben seni tanmyorum, nasl bekleyeceksin ki beni? dedi. Ryamda grdm geleceini, diye yantlad kadn. Belki yalan sylyordu ama bazen insanlar anlayamadklar bilinst durumlarla kar karya kalrlard. yle bir durumun ierisinde de olabilirdi u anda, bilemezdi. Fakat emin olduu birey varsa, o da bu kadna gvenilemeyeceiydi. Zaten ussal yetilerini iyice yitirmie benziyordu. inde bulunduu bu yer de durumunu alenen ortaya koymuyor muydu? Hava yeterince scak olmasna karn odann bir kesinde soba yanyordu. Karsndaki adamn sobaya bakakaldn gren kadn elini azna gtrp, susmasn isteyen bir iaret yaparak; Od Is227 burada, dedi fsldayarak. Anlamadm, kim burada? Od Is dedi. Onun yata yal kurum ve kara istir; soluu dumandr, a kuru odundur. Kz yast, kl yorgandr. Od Isn sakn kzdrma. Atein koruyucu ruhundan bahsediyordu, anlamt. Kadn yanna gelmesini eliyle iaret etti. O da yrmeye balad, sanki arkasndan gizli bir el kendisini ona doru itiyordu. Yal kadna doru ekilip gidiyordu elinde olmadan. Aslnda buradan kamak istiyordu, lkin ruhunun derinliklerinden hatta daha da telerinden gelen bir drt ile ona doru yryordu. Kocakarnn yanna oturdu. Derdini syle aresini bulaym, dedi kadn.
227

Od Is: Atein sahibi, koruyucusu olan ruh. (Od: Ate, Is: Sahip.)
ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 122 Bir derdim olduunu nereden biliyorsun? Yeni bir soru mu istiyorsun, yoksa cevap m? Ayuk Han biraz bekledikten sonra, itirafa karar vermi bir sulu gibi; Ejder, dedi; Alt ay uyuyarak geiriyor, btn tasarlarm alt st ediyor bu durum. Onun aresi kolay dedi kadn; Ama hereyin bir karl vardr, diye ekledi srtarak. Ayuk Han, kadnn kastettiinin aklna gelen ey olduunu dnerek irendi ama merakn da yenemiyordu. Kendisini kandrdn dnyordu, yine de bir taraftan da inanas geliyordu. Her insann ara sra yaad bu elikiyi daha derinden duyumsuyordu. Eer renirse kadn atlatabileceini tasarlayarak, Nedir? diye sordu. Benim borcum alnmadan denir. Ayuk Hann tyleri ayaa kalkt, diken diken oldu tm vcudunda. Ne yapacan bilemeden kvranp duruyordu, dnmesi bile tiksinti vericiydi. Bu elikili ruh hlinin iinde kendisiyle boutu bir sre. Neden sonra; Doru sylediini ne bileyim, ya beni aldatyorsan, dedi. Kadn, adama doru eilerek bir bilge edasyla; Bilemezsin, dedi. Baz eyleri ne yaparsan yap bilemezsin. Sadece yle olduunu umarsn, yle olduuna inanrsn, denersin. Sonularna yaayarak katlanrsn. Herey olacana varr. Ayuk Han ac iinde anlamt, kvrlarak dans eden uh kadnlarla geirdii ehvetli gecelerin bedelini deyecekti. Ertesi sabah tahta sedirin zerinde uyandnda hayatnda ilk kez kendisinden tiksiniyordu. Az sonra kadn yatan iinde dorularak Ayuk Hann gzlerinin iine bakt. Kesik kesik nefes alp veriyordu. Kafasn ne doru uzatarak biraz daha yaklat ve fsldarcasna alak bir sesle; Aac bul! dedi. Emrediyormu gibi konuuyordu. Ayuk Han anlamamt elbette ki.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 123 Hangi aac? diye sordu. Birbirine sarlm iki aac Haneri de o aacn altna gmdm. Nerede o aa? Bulunca ne olacak? Kadn birdenbire deliye dnmesine geriye doru ekilerek bard; Sen ne laf anlamaz adamsn. Hibirey bilmez misin sen? Karsndaki adam akn akn kendisine bakyordu. Neyden bahsettiini bile anlayamamt nk. Kocakar hrltlarla bir sre soluduktan sonra; Dinle yleyse, dedi.

E. Haner Yal kadnn anlattdr. Olcay uykusundan srayarak kalkt gece yars. Gemi yine bir yabni hayvan gibi zerine atlamaya hazrlanyor, o da kurt srs karsndaki silahsz bir oban misali ne yapacan bilemeden umarszca bekliyordu. Dar denilebilecek odasnn ierisine tm eyalar dzenli olarak yerletirilmiti. Sada bir masa ve onun zerinde ilerin saplanm olduu, henz tamamlanmam krmz renkli bir rg ii ile yannda ipleri duruyordu. Masann iki adm ilerisindeyse yerden tavana kadar uzanan yksek bir dolap gze arpyordu. Olcayn gzleriyse karda duran bu dolabn kapaklarna taklp kalmt. Bir eyi incelercesine o kapaklarn zerinde bir ayrntya aklm gibi bakyordu. Kocas da uyanarak yatan kenarnda doruldu. Ban nne eerek yere dikti gzlerini. Bu baklarn taban tahtalarndaki herhangi bir nesneye taklp kalm olduu sanlabilirdi, orada gezinen ya da bekleyen bir bcee saplantl bir korkuyla bakan birisi gibiydi o anda. Oysa zihninin gittii yerlerin uzaklndan kaynaklanyordu o baklarn bir eyleri delip gemek ister gibi sabitlenmi olmas. Kadnsa yatan iinde ince geceliiyle dorulmu ve ne yapacan bilemez bir durumda ylece bekliyordu. Odann kesindeki kk ayan228 zerinde duran bir vazoya bulunan, tepesi toplu baaklara benzeyen, mor renkli lavanta ieklerinin kokusu ieriye burcuyarak yaylyordu. Duvarda, bir ormanda saz alp elenen insanlarn resmedildii byke bir hal aslyd. O odada ylece suskun bekleiyorlard ikisi de. Adam;
228

ayak: Sehpa. tane aya olan kk masa.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 124 Yanna yattmda srtn dnsen, hatta yanmda yatmasan bu yaptndan daha drst davranm olursun bana, dedi. Sesi titriyor, alamamak iin kendini zor tutuyordu. Karsndaki sandalyenin zerinde elbiseleri vard, ylece rastgele atlmlard. Eskiden olsa dzgnce katlayarak, tertipli bir biimde yerletirirdi oraya ya da bir yerlere asard. Ama artk hi umurunda bile deildi, iinde kaybettii pek ok eyle birlikte tm hayat da alt st olmu, nem verdii ilkeleri ve kurallar da anlamszlamt gznde. Dnyay yaksalar umurunda olmazd u anda. Yitirdii ey ise yreindekilerden ok daha fazlasyd, kendisine olan saygsyd. Aldatlmlk, bir kenara itilmilik hissi zirveye ulayordu. Ne yapyorum ki? dedi yanann zerinde iri siyah bir ben olan kadn, yatan iinde ellerini hafife geriye atarak. Srtnn orta yerine kadar inen upuzun kahverengi salarnn bir ksm da boynunun nnden gsne dklyor, artk olgunluk yalarna yaklaan bu kadnn yz mum nda, rzgrda titreen kzl bir iein yapraklarn andryordu. Artk beni kocan olarak grmediinin farkndaym, dedi adam. Ksa bir suskunluun ardndan bu kez; Beni kocan olarak gryor musun, grmyor musun Olcay? diye sordu. tah uzun zamandr kesik olduu iin yemek bile yemeyen ve yanaklar iine km, acnas bir grnm sergileyen adamn kafasnda tereddt uyandracak suskun bir bekleyiin ardndan Olcay; Sen benim kocamsn, dedi. Bu kez adam hiddete kaplarak; Ben sana kocan mym, deil miyim diye sormuyorum. Beni kocan olarak gryor musun, grmyor musun? dedi. Biraz bekledikten sonra sesini alaltarak; Ama cevap belli, diye ekledi. Neymi belli olan Boran?

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 125 Adamdan bu soruya yant gelmeyince, kadn beline kadar rtl olan, krmz iek desenli ince yorgan bir kenara iterek yataktan kp; Neymi belli olan? Diye sesini ykseltti. Sonra da kendisini tutamayarak barmaya balad; Sen o acayip bitkilerin, otlarn peinde diyar diyar dolanrken kocam olduun hi aklna geldi mi? Ben otacym229, mesleim bu. Ekmeimizi bu iten yiyoruz, diye cevaplad Boran fsldarcasna. Kadn, zerine basldnda hafife ie kerek gcrdayan taban tahtalarnn zerinde, yatan etrafndan dolanp adamn karsna geerek; Kafay imdi de bir aaca takmsn. Var olduu bile belli deil. Aslnda besbelli Yok ite yle bir ey. Uyduruk sylentilerdeki, ordan burdan duyduun efsanelerindeki hayallerin peindesin. Bulmama az kald, dedi Boran yine alak bir sesle. Geen gn syledim ya, yerini rendim. Hatta sana tarif bile ettim. Sylencelerdeki devasa srngenleri k uykusundan ayltabildii syleniyor. Kimbilir ne hastalklara are olacak. Yine sustular. Sessizlii bozan adam oldu. Hem imdi bunlarla ne alakas var konunun? O olmazsa baka bir ey kar. Benim iim bu. Gezmek, dolanmak bu meslein bir paras Bitkiler bulmak zorundaym, ila yapabilmek iin. Kadnn bu kez tmden gz dnd; Otu falan brak da sen neyi duymak istiyorsan adam gibi onu sor, dedi Olcay. Adamn vcudunu bir ate bast. Aslnda ii yanarken, bedeninin d ksm ise yordu. Gerekle yzleecekti artk. Bu kanlmazd. Bunun eninde sonunda olacan nceden beri zaten biliyordu. Ama hep kanyor, erteliyordu. Birka kez soluk alp verdi. Ba dnyordu. Beni aldattn m hi? dedi. Olcay;

229

Otac: Eczac. ifal bitkilerden ila yapan kii. (Ota: la, bitkisel ila.)
ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 126 Madem o kadar istiyorsan syleyeyim, dedikten sonra konumay srdrmekte tereddt edercesine sustu. Ama artk lafn vadesi yetmiti; Ben seni hibir zaman kocam olarak grmedim. dedi aalar gibi bir ses tonuyla, bunu sylerken yznde irenir gibi bir ifade belirmiti. Adamn gzleri yuvalarndan oynad, dudann kenar seirmeye balad. enesini bir kenara doru kaydrarak kurumu dudaklarn birbirine bastryordu. Ama Olcayn susaca yoktu artk, baryordu; Seni kocam olarak grebildim mi sanyorsun? Kendini bir halt sandn, beni zorla aldn. Yerinde yatmayasca anamla babam da verdiler beni. Yok dediysem de dinlemediler, anlamadlar. Sen de anlamadn. Biraz sustuktan sonra konumay, daha dorusu barmay srdrd. Aldattm, dedi. Hem de defalarca Seni mi bekleyecektim? Sen orda burda gezerken Boran artk bo gzlerle bakyordu dnyaya. Biimli kaln beyaz bacaklar geceliinin altndan grnen ve yaa kendisinden olduka kk olan kars soluk soluayd, bir o tarafa bir bu tarafa gidip geliyordu. Akln kaybetmi gibiydi. Yllardr iinde biriken fke ve hn, betini230 paralayan su gibi denetimden kyordu artk. Odada artk yalnzca lavanta ieklerinin kokular vard. kisi de u anda gemiin farkl bir annda hapsolup kalmtlar. Ama Olcay devam edecek, iindeki tm kini kusacakt. Belki burada kesseydi, belki daha ileriye gitmeseydi Eliyle yata gstererek; u yatan iinde hibir kere mutlu edebildiini sanyor musun beni? Sen benim gzmde hibir zaman erkek deildin, sonradan da olamadn. Hem de bu yatakta yattm onunla bununla. stelik cmle lem biliyor bunu. Bir sen bilmiyordun. Sonunda kim sylemise veya nereden anlamsan sen de renmisin. ok iyi olmu. ylece donakaldlar, zaman orada durdu. Sesler kesildi. Tm dnya, tm evren sustu, mekn yok oldu. Orada, o boucu odada bir mh gibi aklp kalm kmldayamyorlard. Killi, yapkan, koyu bir amura saplanm gibiydi ayaklar. Oday terk eden kadn oldu. eriye geip oturdu, saatlerce bekledi ssl eyalarla dolu uzun salonda. Ne yapacan hi bilemiyordu. Artk eteindeki talar dkm, ok yaydan kmt, yllarca sustuktan sonra konumutu. Belki de hi sevmedii bu adamdan kurtulacakt. Ama belki de ok uzun zaman nce yaplmas gereken bu konuma en olmadk zamanda gereklemiti, farkndayd bu durumun. Aslnda o adam umursad falan da yoktu. Koca bir hayat kaybetmiti onun yznden. Kendisine bu dnyada tek kereliine bahedilmi olan o en
230

Bet: Baraj, su bendi.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 127 kymetli eyi, yaamn mahvetmiti. Uzunca bir sre bunlar dnerek oturdu. En sonunda ayaa kalkt, salarn elleriyle arkada toplayp tekrar sald. Odaya yneldi. eri girdi. Boran kalbine saplad kulpu ve kabzas gm kakmal bir hanerle yatan zerine srtst devrilmi, gsnden ve azndan akan kan yata krmzya boyamt. Can ekimekte olan kocas boazndan kan hrltlarla son soluklarn alp veriyordu bu dnyadaki. Dizkapana sert bir cisimle vurulan birisinin verdii refleksle olduu gibi atyordu bacann teki. Olcay yerinden kmldayamyor, yalnzca o baca gryor ve o hrlty duyuyordu. Bundan sonra yllar boyunca yataa her girdiinde de o hrlty duyacakt. Ksa bir sre sonra adamn bacandaki bu ritmik tepke kesildi. Hrlt susmutu. Kendisine yllarca zindan olan bu yatan grnts artk, o zindann iindeki bir hcreye dnecek ve mrn bir ur gibi kaplarken iten ie tketecekti. Olduu yere kt. Ne kadar getiini anlayamad bir sre sonra kalkp, yava yava rengi solan ve lm katlna brnmekte olan cesedin bana glkle varabildi. Elini uzatp yzne dokunabildi ancak. Buz gibi souktu, hzla geri ekti elini tyleri diken diken dolarak. Birden l uzanp kolunu tutacakm gibi geldi o buz gibi elleriyle. Ama u hlde bile hibir acma duyamyordu yerde yatan adama. Ne yapacan bilemez bir hlde koarak odadan kt. Ama o gnden sonra geceleri yataa girip gzlerini kapattnda bilin denen lnet, bir hayalet gibi karanlklarn arasndan kp zerine gelecekti. *** Kocakar, Ayuk Hana Kanak Dalarnn eteklerinden balayarak uzanan usuz bucaksz ormann iinde bulunan gkten dm bir tan yaknndaki aata yetien elmay anlattktan sonra; Gidip onu alacaksn ama ylda bir gnn var alabilecein, dedi.

F. Ejder Ayuk Han karsnda duran ve artk yeterince byyp gelimi olan erikin ejdere et veriyordu. Hayvan kendisine altrp her dediini yapacak ekilde eitmiti. Ancak yine de zaman zaman vahileen bu canavarla daha uraaca vard. Derisinin zeri zrh gibi pullarla kapl srtnda iri dikenleri olan ejderin uzun kafasndaki enesinde gl, keskin dileri bulunuyordu. Elinde, ucu atete bekletilerek kor gibi krmzya dnm, uzun, kzgn bir demir vard. Kklnden beri szn dinlemediinde bununla terbiye ediyordu hayvan ve canavar yle artlanmt ki, artk kendisini bir lokmada yutabilecek byklkte olduu hlde o demiri tanyor ve ekiniyordu. Adam, buzul alarndan gelme bu canlnn bedenindeki ok nadir rastlanan zayf noktalarn yle iyi biliyordu ki, srekli oralarda kullanyordu bu kzgn demiri.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 128 Bu arada her yere bir sylenti yaylyordu. Korku dolu, insanlarn kann donduran, i karartan bir sylenti. Kyler yklyor, kadnlar karlyor, ocuklar bile ldrlyordu. Tm yre bu deheti yayor, insanlar balarna hangi gece ne geleceini bilmeden korkuyla giriyorlard yataklarna. lenli hikyenin girdii yere ardndan da lm giriyordu, anlatlanlarn duyulduu yerler iflah olmuyordu. Gece gelen bir brt, yklacak olan yerin zerinde duyuluyordu nce. Sonra o karabasan tm kyn zerine kyordu. liklere ileyen bir esinti, kasabalarn tozunu topran, otunu pn havaya kaldryordu. Sonra onu gryorlar, duyumsuyorlard insanlar; parlayan kzl gzler, scak bir nefes Anlatlanlara gre bir ejder kyn iine iniyor, insanlar paralyor sakat brakyordu. Yal, parlak ve zrh gibi derisi karanln iinde ay yla akp snerken, ylg231 gibi keskin peneleri ucundan yakc ve aulu232 bir ekit233 aktarak nne kan hibireye acmyordu. lm sayordu bulunduu yere. Kimilerini kararak, lklar atan bu zavalllar havada paralyordu. Kk ocuklar, yallar, aksakalllar, aksallar, gebe kadnlar bile ayrt etmiyordu. Ertesi sabah geriye ac ve feryat iinde kvranan harap olmu kyler kalyordu. Bu ac lmleri grenler akl salklarn yitirecek duruma geliyor, korkarak kendilerini evlere kapatyorlard. Ama oralarn da gvenli olmadn anlayanlar kendilerine gidecek baka bir yurt aramaya alyorlard. Salar Han bu canavarla nasl ba edeceini bilemiyordu. Aslnda olayn gerekliinden bile emin deildi; bylesi eyler kocam, karm234 yallarn anlatt yklerde yer alrd. Geri artk kendisinin de nerede, nasl bir dnyada yaadn bilemiyordu. Bazen hiddete kaplyordu ama bu hiddeti yneltebilecei, yeri yurdu belli olan veya zerine gelen somut bir dman bulamyordu. Nereden ne zaman kmt bu yaratk, niye kendi lkesine musallat olmutu? Anlayamyordu. Karanlk alarn iinden kan bu canavara kar ellerinden ne gelebilirdi, hi bilmiyordu. Zavall halk bir zamanlar kendisinden ektii gibi imdi de onun elinden mi ekecekti? Hepsinden nemlisi bu sorunu nasl zeceklerdi? Yoksa lkede yklmayan ky, oba kalmayacakt. Geenlerde yaylaya kan gebeler saldrya uramt. Byle giderse insanlar baka lkelere de kamaya balayacaklard, bu vatann da zerinde yaayan kalmayacakt. Ejderin bir sre sonra ehirlere saldrdna dair haberler duyulmaya balad. Ok ilemeyen, mzrak kr etmeyen yaratn karsnda askeri gler hibir ie yaramyor, aresiz kalyorlard. lkenin her tarafna fermanlar gnderilerek, insanlarn sakin olmalar, bu soruna en ksa zamanda bir zm bulunmak zere olduu bildiriliyordu ama nasl olacan o fermanlar yazdrp gnderen de, maiyeti de, evresindekiler de bilmiyordu. Rivayetler oaldka korku, sorunun kendisinden daha tehlikeli bir hle geliyordu.

231 232

Ylg: Jilet, ustura. Au: Zehir. 233 Ekit: Asit. 234 Karmak: htiyarlamak, yalanmak.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 129 Sra bakentteydi O gece ehirde byk bir kargaa yaanyor, pusat235 ilemeyen bu yarata kar kullanlan mancnklar da bir sonu vermiyordu. Gkyznde o kadar kvrak bir biimde uuyordu ki, mancnklarla savrulan talardan kurtuluyor, frlatlan kaya paralar gidip evlerin atlarna, sokaklara dyordu. Halk rk236 iinde saa sola kouuyor; canavarsa evlere, insanlara ve saraya saldryordu. Son derece sistemli ve bilinli olarak yapyordu btn bunlar, sanki birisi tarafndan ynlendiriliyordu. ehir, uykusuz ve vahet iinde bir gece geirdikten sonra, bu akl almaz olay tan yeri aarmaya balarken sona erdi. nsanlar korkudan ne yapacaklarn bilemez bir hldeydiler ve stelik geri dnerse diye de endieleniyorlard ve bu konudaki kayglar yersiz de deildi. Ejderha ertesi gn yeniden gelecekti. Saldr tam drt gece st ste devam etti. Son gn artk karanln ierisinde tm dayanma ve direnme gcn yitirmi olan sarayn atsna konduunda, tm askeri g onun zerine yklenir ve btn dikkatler ona ynelirken ejderin srtndan inerek atda at gedikten ieriye giren asker kyafetindeki bir adam kimsenin farketmesi mmkn deildi. Adam avucunun ii gibi bildii sarayn koridorlarnda ilerlerken ieride byk bir tela ve korku yaanyordu. Herkes bir taraflara kouturuyor, birilerine buyruklar veriyor, kimse ne yapacan bilemiyordu. Her yanda iinden klmaz bir kargaa vard. Koridorda yryen bu uzun yzl adama koarak kamaya alan orta yal bir uak rastladnda; Ayuk Hana ne kadar da benziyor bu leker237, diye geirdi iinden. Ama u anda kendi cannn derdine dmt ve bunu dnecek hlde deildi, zerinde bile durmadan unutup komaya devam etti, ileride grnen bir kalabaln iine kararak kayboldu. Ayuk Han bir alt kata inerek koridorun balarnda saylabilecek bir odaya yaklat, kapy vurup cevap bile beklemeden ieriye dald telal ve heyecanl bir grnmle. Sarn dad ve sesleri duymamas iin kulan kapatt kk kz birbirlerine sarlm yatakta bekliyorlard ylece. eriye giren askere aknlkla ve korku dolu gzlerle bakakald kadn; her an ne olacan bilmedii iin en ufak bireyden tedirgin oluyor, en kk bir grltde iinde bulunduklar yapnn balarna keceini sanyordu. Asker; Salar Hann buyruu var, benimle geleceksiniz sizi gvenli bir yere gtreceim dedi. Sonra srdrd; Yeraltndaki snak hazr olacak birazdan. in ilgin taraf, Ayuk Hann ok iyi bildii o sna kullanmay hi kimse akl edemiyordu bile bu hengmenin iinde, oysaki yeterince gvenli ve bylesi durumlar iin dnlp tasarlanm bir yerdi oras. Ama olaand durumlarda insanlarn eli ayana dolar, kimse ne yapacan bilemez, normalde tasarlanan herey unutulur, uar gider insann kafasndan. te imdi hi kimse de orasn dnemiyordu bile.

235 236

Pusat: Silah. rk: Panik 237 Leker: Asker.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 130 Dad hemen kalkarak syleneni yapt; o anda karsndaki insann kim olduunu sormak, sorgulamak aklnn ucuna bile gelmemiti. Bu ortamda nasl gelebilirdi ki? Yerinde kim olsa o durumda, onun gibi derdi bu tuzaa. Gen dad kucanda tayamad iin, 12-13 yalarnda grnen kz yere indirip elinden tutarak koturmaya balad. Biraz ilerledikten sonra ocuu bu kez asker kucana ald, gen dad adamn bunu hzl davranabilmek iin yaptn sanyordu. Oysaki onun niyeti ok farklyd. Merdivenin bana geldiklerinde Ayuk Han, dadya; Aaya ineceiz, dedi ksa ve net olarak. Onun bu sz zerine merdivenlerden aaya inmek zere ilk admn atan gen kadnn srtna bir tekme atarak aaya yuvarlad. Dad, uzun ve yksek merdivenlerden lklar atarak aaya dp kolu ve baca krlm olarak dibe vardnda kafasn merdivenlerin sonundaki duvara arparak bayld. Ayuk Hansa yukarya kvrlan merdivenlere ynelirken alayan kzn azn kapatyordu. Koar admlarla merdiveni kt. atya vardnda kzn ellerini ve ayaklarn balayarak, ilk indiinde oraya brakm olduu kldan yaplma byk bir uvaln iine koyup azn da bir iple sarp skca dmledikten sonra ejderin srtna bindi ve bu vahi hayvan kanatlarn rparak havaland. Durumun henz hi kimse farknda deildi ama ertesi gn kolu yerinden, bir yerinden de baca krlm olan dad olan biteni anlattnda Salar Hann iine kor gibi ate decekti. Tarif edilen kii oydu. Salar Hann bilincinin iindeki btn hareket ve orada dnen btn evren durmu karanlk, sonsuz bir bolua dnmt. Ayuk Han Kanak Dalarna ulatnda, dan zirvelerinden birisinin yaknlarndaki bacaya benzer, derin aklktan ieriye girerek byk bir salonun ortasna kondu ejder. Ayuk uval aarak kard kz oradaki odalardan birisine kapatt. Birka gn iinde evre kylerden getirdii iki kz da yalnz kalmamas iin Sevcenin yanna koyacakt. Yllardr emek vererek hazrlad ve gizli bir saraya dntrd bu maaray kimsenin bulabilmesine olanak yoktu. Kzlarn yiyeceklerinin temini ve bakmlaryla ua Kalvay grevlendirdi. Yalnzca o girip kyordu odaya, kendisi bile grmyordu. Kzlarn daryla irtibatn salayan bu yal ve keisakall, zihinsel yetileri eksik uak onlara oyalanabilmeleri iin ince renkli iplikler, gergef kasna ve ineler getirdi. Sevceni dierlerinden ayr tutmas ve bir Han kz olduunu bilmesi sk skya tembihlenmiti kendisine, o da ne sylenirse harfiyen uyuyordu denilenlere. *** Salar Han deliye dnm ne yapacan bilemez bir vaziyetteydi ve kelimenin tam anlamyla yklmt. Kznn bana ne geldiini veya geleceini bilemiyor, aklna trl dnceler

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 131 yor ve ldrtyordu kendisini. Dadnn verdii tanmdan bu adamn Ayuk Han olduunu anlamt ama ahlaksz, namussuz adamdan en ufak bir haber gelmiyor, t kmyordu. O da zaten bunu bilerek ve bilinli olarak yapyordu. Yakndan tand Salar Hana kafay bozdurtacak en iyi yntem buydu. Bilinmezlik... O biey yapmayacakt. Salar Han kendi kafasnda kuracakt, kurduka da batacakt, bunu ok iyi biliyordu. Ayuk Han saldrlarna ara vermeden devam etti. Kyleri, obalar, ehirleri, kervanlar datyor, talan ediyordu. Ele geirdii ganimetleri, kaln kaylarla ejderhann srtna balad o koca sandklara ykleyip maaraya getirip yyor, odalara dolduruyordu. Biraz daha sabretmesi gerektiini dnyordu. Ondan sonra Salar Hana son darbeyi vuracakt. Az kalmt Ama nedendir bir sre sonra ejderhann saldrlar da, tpk alar nce yeryzne arpan devasa bir gktann meydana getirdii ykm nedeniyle Yeryznden silinen atalarnn izleri gibi kayboldu. nsanlar arasnda dolaan korkun sylentiler de giderek etkisini yitirmeye balad.

KO
Batur Han geriye, gl bahesine dndnde temiz hava ve iek kokular fkesini biraz yattrd. Bir aacn altna uzanarak uyudu, ok yorulmutu ve beynini dnmekten uzak tutmak istiyordu. Uyandktan sonra bahedeki aalardan kopard meyveleri yedi. evreyi gezdi biraz. Dndke, hatrladka deliye dnyordu; sonra kendisini sakinletirmeye alyor, az da olsa baaryordu. Ardndan yeniden kyordu zerine o altndan kalklamaz fke ve aldatlmlk duygusu. Tneli ve o ho kokular salan baheyi brakp salona dnd. Eer burada yaayan biri veya birileri varsa ve bu kzlar besleyip, bir biimde buray bu hle getirip dzenlemise, buraya bireyler getirip gtryorsa bir giri ve k yolu mutlaka olmalyd. Her yan gzden geirdi, yukarya doru giden o bacadan baka birey grnmyordu, oraya trmanmaksa imknszd. Gz yine kardaki byk odaya iliti ve oraya yneldi, varp ieriye girdi. Beyaz bo bir oda ve bir masa Baka hibirey yoktu. Tam kacakt ki, o srada masann altnda bulunan, yerdeki iki izgiyi grd; duvarn kesinde tabanda bir dikdrtgen oluturuyordu bu izgiler. Masay ekti, melerek incelemeye balad; yerde kesik bir ta paras vard. Belindeki haneri karp aradaki izgi gibi grnen ince bolua sokmaya alarak ta oynatmay denedi. Boluk ok inceydi ama zorlayarak uranca haneri sokup tan ucunu kaldrmay baard. Kenara ekerek aaya bakt, kayaya oyularak yaplm ilkel bir merdiven grnyordu. Gidip salondan bir meale daha almak iin arkasn dnmt ki, yal bir adamla burun buruna geldi. Ucu ta kaldrmaya alrken ypranm olan elindeki haneri adamn grtlana dayad ani bir hareketle. Az ak, gzleri yuvalarnn iinde oynayarak korkuyla kendisine bakan adam, sesi titreyerek; Ben sana birey etmedim ki beyim, dedi. Deniz Karakurt
ELMA

S a y f a | 132 Batur bir sre yle kaldktan sonra adamn zararsz birisi olduuna kanaat getirerek elindeki haneri yava yava indirerek ama temkinle beline soktu. Sonra da adama; Baheye gidelim de oturup konualm, anlat bakalm bana burada olup bitenleri, dedi. nsann iine huzur veren baheye vardklarnda bodur bir aacn dibine ktler. Batur srtn aaca yaslayp ayaklarn uzatrken adam da karsna meldi. Yal adamda tuhaf bireyler vard, frl frl dnyormu hissi veren kk gzlerini dikmi srekli Baturun gzlerine bakyordu; bu durum rahatsz ediyordu gen adam ama yine de herhangi bir tepki vermedi. Dnme yetilerinde bir eksiklik oluunu anlamaya balad bu adamda bir saflk seziyordu ayn zamanda. Bacana koyu kahverengi bir akr238 geirmi, srtna da kollar kesilmi boz bir gmlek giyinmiti. Ayaklarnda her hangi birey yoktu, yalnayak dolayordu anlalan. Anlat bakalm day, dedi Batur. Ne anlataym evlat? diye yantlad. Adn ne, nce onu syle. Kalva. Peki, Kalva day imdi de hele bana; burada ne aryorsun, nasl geldin, nasl girip kyorsun buraya? Ben odadaki kzlara bakyorum, Bey yle grev verdi bana. Ama kzlarda gitmiler. Geldiimde bulamadm, her yer kan olmu stelik. Bey dnnce ocam batrr artk, ldrse yeridir. Sonra bireyler hatrlamaya alyor gibi derin derin dnd. Ardndan devam etti; Geri o da ka zamandr yok ortada. Gelmiyor niyeyse? Sen buraya nasl gelip gidiyorsun? Gelip gitmiyorum ki, burada kalyorum. Batur biraz sessiz kaldktan sonra yine sordu; Ne zamandr kalyorsun? Adam yine uzun uzun dndkten sonra cevaplad;
238

akr: alvar. Geni pantolon.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 133 Hatrlamyorum. Yine kendisini biraz zorlayarak dnd, sonra; Hi hatrlamyorum, ok uzun zaman oldu galiba. O kzlar kckt o vakitler. Peki, ben geldiimde neredeydin? Onca grlty duymadn m? Bostandaydm, sebzelere su veriyordum. Bostan, nerede peki? Buradan baka bir bahe mi var? Gel de gstereyim, dedi adam. Kalktlar, adam nde Batur arkada yryorlard. Bahenin arka duvarlarndan birisine kadar bir sre gittiler. Kedeki byk bir aacn arkasndaki kaya kntlarnn arasnda, karanlk kuytulua doru ilerleyince yukarya doru sanki hi bitmeyecekmi gibi uzanp giden bir merdiven grnd. Aslnda zellikle gizlenmi deildi ama glgeler ve kayalar grsel bir alg yanlsamas oluturuyor ve geidin giriini seebilmek ok zor bir hle geliyordu. Buray bilmeyen birisinin bulabilmesi imknszd. Merdivenleri kp darya ulatlar. Kayalarn arasnda her trl yiyecein yetitii, ileride kkba hayvanlarn otlad geni bir aland buras ama her taraf almaz kayalarla evriliydi. Yukarda gkyz masmavi grnyordu fakat kayalar o kadar yksekti ki, amak iin aylarca uralsa yine de baarmak mmkn olmayabilirdi; stelik o kadar diklerdi ki, trmanmak da pek olas deildi. Dnmlerce bykl olan arazinin ancak tertipli, bakml grnen kk bir ksm ekilmi, geri kalan hayvanlara braklmt. Kafasnn iinde yava yava talar yerine oturuyordu; bu adam yllardr burada tek bana ekip evirdii bu arazilerde yetitirdii sebzelerle, besleyip bytt hayvanlarla hem kendisinin hem de kzlarn yiyeceini, ieceini temin ediyordu. Batur bir kere daha baheye dnd yanndaki yal adamla birlikte, yeniden imlere oturdular. Biraz sonra Kalva kalkp yakndaki bir aac yanna giderek rgalad239, yere den bir meyveyi alp geri dnd. Cebinden bir ak kararak bu uzun, ucu dar, zerinde yeil sivri yapraklar olan meyveyi kesip soydu. Dilimleyerek kendisine uzatt meyveyi yediler birlikte. Bitirmek zereydiler ki, Baturun aklna odann iinde bulduu o merdivenli kuyu geldi. Kalvaya; O odadaki kuyu nereye iniyor? diye sordu. Hangi kuyu? Hani seninle karlatmz oda yok mu?
239

Irgalamak: Sallamak, sarsmak.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 134 Ha, ora m? Bey bir iki kere indiydi. Besbelli ie yarar bir yer deil ki, kapattrd zerini bana, dedi Kalva. Batur kararn vermiti oraya inecek, bir de oray aratracakt. Beyin nerede peki imdi, diye sordu Batur? Uzun zamandr yok ortada, gelmiyor artk nedense. Ne kadar zamandr yok? Adam yine uzun uzun dnd, sanki kafasnda nemli bir hesap yapyormu gibi. Belki iki belki yl. () Ama en az iki Anlalan buralar kurup bir gizli snak gibi ina eden, o kzlar oraya kapatan adamn bana darda bireyler gelmiti, belki de lmt. Biraz sonra odaya tekrar girerlerken Batur, Kalvaya; Beyinin ad neydi peki? diye sordu. Kalva kafasn kaldrp, karsndaki gencin gzlerinin iine derin derin bakarak yantlad; Ayuk Han. *** knt ve oyuklardan oluan bu son ilkel basamaklar da indikten sonra, ileriye doru yrmeye balad gen adam. Elinde etrafa kmldaan klar saan, titreyerek yanan bir meale vard. Biraz sonra geni bir maarann iinde buldu kendisini, bu dalarn alt maaralarla rlmt sanki. Taban toprakt ve her yer nemden kflenmi gibi kokuyordu. Buradan bir k bulabilirim belki de, diye dnyordu. Maara, daha baka i maaralara alyor ve her yne giden yollar grnyordu; bu girift yeralt dolambac kim bilir nerelere kadar uzanyordu. Bir kayann zerine oturup, ilerideki grl grl akan yeralt rmana bakt. Gitse, nereye kadar gidecekti? Geldii yolu geri dnp, yukarya baheye tekrar kabilirdi ama sonra ne olacakt? Bir sre daha ylece oturup bekledi. Neden sonra aklna teller geldi. antasndan kard, iki tane sa teliydi. Eline ald ve bakt, titrek ve gsz n iinde doru drst gremiyordu bile. Ak ve kara iki sa teli Ak ve kara Gndzn ve gecenin rengi, iyiliin ve ktln simgeleri Salar yeniden mendilin iine koyacakt ki, zerindeki naklar cezbetti dikkatini bu kez de. Bu da sevgilisinin elinden

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 135 kmt; bunlar o ilemiti gke renkli keten bir kumaa. Yine gke renkli ama daha koyu kelebekler vard zerinde. Alamakl oldu o an. Sonra telleri iine koyup, katlayp antasna yerletirdi. Kalkp gezinmeye balad yeniden, arkadaki dier maaralara geip oralara bakt. Daha aaya inen baka bir maara vard geride. Burada sarktlar vard tavandan aaya doru inen ve zerinden sular szlerek damlyordu, damlayan sular tabanda kk birikintiler oluturarak eimli zeminden akp gidiyorlard. Kim bilir ka yz yldr zerine damladklar bu granit zeminde bile ukurcuklar oluturmulard. erisi nemli ve souktu. Geriye dnp maarann giriine tekrar vard, yaklarken kulana yinelenip duran tok bir ses arpt. Dinledi, sanki birbirine arpan iki nesnenin sesiydi bu. Gmbrdeyen davullar andryordu. Nereden geldiini anlamaya alt. Bulunduu yere alan ve yukarya doru kan bir maara giriinden geliyordu sesler. O yana doru yrd. Grd manzara, lalasndan dinledii anlatlardaki canllar andryordu. ki tane ko vuruuyorlard. O kadar iriydiler ki, bir boa kadar vardlar; biri apak, dieri kapkara. Boynuzlar geriye doru kvrkt ikisinin de ve bir insan kolu kalnlnda rahat vardlar. Herhalde dalarn eteklerinde yaayan arkarlarn240 kolaryd bunlar. Ama buraya nasl geldiklerini anlayamamt. Aslnda birer kokara241 benziyorlard. ehirlerde dv iin yetitirilip enliklerde, lenlerde, toylarda242 dvtrlen besili kolar olurdu, onlar gibiydiler tpk. yle vuruuyorlard ki, kan gmbrt byk kslerden kan ses gibi ok telerden rahatlkla duyulabilirdi, zaten kendisi de bu sesi duyarak gelmiti Her toslatklarnda kafataslar atrdyordu sanki. Kvrm kvrm ynleri upuzundu. Burunlarndan kan solukla birlikte youmu243 alev fkryor gibi geliyordu Batura. Ve her arpmadan sonra brerek geri ekiliyor ve birazdan tekrar ileri atlyorlard. Yass ve tyl kafalar birbirine deerken kvlcmlar salacak, yldrmlar akacak zannediyordu. Arasra boynuzlar birbirine taklyor, karabilmek iin urayorlard kafalarn saa sola evirerek. Brtleri gk grltsn andryordu, gzleri kpkrmz kesilmiti. Bu arada bireyi farketti; meale snmek zereydi, birazdan bu karanln ierisine gmlp kalacakt. Ik titremeye balad, titredi Tit-re-di Ve karanln iinde kald. Gzleri karanla alyordu yava yava. Hayatnda byle ilgin bir mcdeleyi ilk kez gryordu. evrede kendisi iin mcdele edilecek bir sr veya bir dii falan da yoktu. Liderlik iin veya o diiye e olabilmek iin savatklarn gsterebilecek hibir belirti gzkmyordu. Belki de saatler boyu vuruarak farknda olmadan buralara kadar inmilerdi. Byle dnrken aklna bir fikir geldi, bu hayvanlar izleyerek buradan kabilirdi. Bunlar buraya geldilerse, kabilirlerdi de. Hayvanlarn igdsel bir yol ve yn bulma yetenekleri olurdu, o igdye gvenebilirdi. Ama nce bu kavgann sona ermesi gerekiyordu fakat hi de bitecee benzemiyordu. Ayrlp birbirlerin etrafnda dnyorlar, soluklanyorlar tekrar ileri atlyorlard. Maarann ierisinde koturarak dolanp yeniden kavgaya tutuuyorlard. Koarlarken kayalk
240 241

Arkar: Da koyunu. Kokar: Dv kou. 242 Toy: Merasim, len. 243 Youmak: Younlamak. Koyulamak.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 136 zeminden evreye talar sratyor, sert toynaklar ve trnaklaryla kvlcmlar sayorlard ama ayrlmaya hi de niyetli grnmyorlard. Aralarndaki amansz mcdele tarihin derinliklerinden kopup gelen ve bilinaltnda yansyan ilkel bir lmcl kavgann davurumuna benziyordu. Bazen kendisine doru yaklayorlard hi umursamadan, etrafnda dnyorlar ve durup yeniden tokuuyorlard, o esnada imek akar gibi bir ses duyuluyordu. Bir sre daha izledi belki bkarlar diye ama bounayd, bunlar ayrmann bir yolunu bulmalyd, kendi zmn kendisi retmeliydi. nce yerde bulduu talardan frlatt zerlerine ama ie yaramad, hayvanlar biraz uzaklap yeniden devam ettiler. Sonra kalnca bir denek arad, bulamad. Aklna meale geldi. Getirdii snm mealeyi alarak yanlarna yaklap ayrmay denedi fakat kzgn hayvanlardan bir tanesi kendi zerine yrynce kamak zorunda kald. Kenara ekilip yeniden izlemeye koyuldu. Bir yolunu bulmalyd. Bu nasl bir dmanlkt anlayamyordu, birbirlerine ldresiye saldracak kadar neden bu kadar byk bir fke duyuyorlard anlamyordu. Sonsuza dek srecek bir kavgay andryordu izledii; iyiliin ve ktln kavgasn ocukluunda grd bir parmen tomarna izilmi o ekli anmsad, birbirine sarlm iki balk tam bir yuvarlak oluturuyordu244(*). Biri ak dieri karayd; kara olann gz ak, ak olann gz karayd. Sonralar renmiti ki, onlar balk deil bir btnn birbirinin tpatp ayns ama kart olan iki parasyd ve gz sand eyler de paralarn iindeki ztlk ekirdekleriydi. Hereyin iinde en az dzeyde de olsa zddndan bir para bulunaca anlamna geliyordu bu. yilii harekete geiren ey iinde ktle kar duyduu fkeydi ve ok gariptir ki, fke de ktln bir parasyd. Ktl harekete geiren ey ise aslnda iyilie duyduu ama aklayamad hayranlyd ve bu gizli tevazu iyiliin bir parasyd. Evrende hereyin kart bulunurdu. imdi bu iki ezeli dman, karsnda vcut bulmu, ete kemie brnm ve arpyorlard. inde bulunduu u eliik durumda yle deil miydi? Ruhunda ak ve fke yan yana durmuyor muydu u an iin? Yere brakt denei alarak kolarn zerlerine doru kotu ve vurmaya balad srtlarna. Artk fkeden kudurmu olan hayvanlarn ikisi birden boynuzlarn kendisine kar kullanmakta gecikmediler. Vurarak yere drdkleri, araya giren bu yeni dmana kar ayaklaryla ve engel gibi boynuzlaryla saldrya getiler. Birka darbe alan Batur Han, byle giderse kendisini ldreceklerini anlayarak ayaklaryla kar koymaya alyordu. Artk hangisi hangi hayvan onu da anlayamyordu, bir o vuruyordu bir dieri. Bireyler yapmazsa ii burada bitecekti, bir anlk kzgnl bana i amak zereydi. Can havliyle kolardan birisini boynuzundan yakalad ama yakalad gibi de maarann kar duvarna savrulup arpt, yere nasl dtn anlamad bile. zerinden bir boa gemi gibi aryordu her yan. Kolarn yeniden zerine yrdn grp kendisini g bela toparlamaya alarak dizlerinin zerine doruldu, yine ayn tepkeyle245 kararan gzlerini kapatarak zerine gelen
244 245

(*) Uzakdou, zellikle de in felsefesindeki Yin-Yang sembol. Editr. Tepke: Refleks.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 137 kolardan birisinin boynuzlarndan tekrar yakalad. Ama bu sefer ok sk tutmutu, brakmad. Bir ara gzlerini aralad, kara olann srtndayd. Ald sarsntnn etkisiyle midesi bulanyordu, gzlerini yeniden yumdu, tekrar atnda her yer gznn nnden kaymaya balad. Hayvan kouyordu, hem de lgn gibi. Hzlar gittike artyor, yerden kvlcmlar kyor, her yer sarslyordu. Hzdan ii karyordu. Grntler bir izgiye dnm akyordu, ya da kendisine yle grnyordu. Baylacak gibi oluyordu ama kendisini tutmas gerektiinin ok iyi farkndayd. Bu hzda koun boynuzlarn brakrsa bir yerleri mutlaka krlrd. Sonra hzlar azalmaya balad. Azald Koun duracan anlayarak boynuzlarn brakmaya niyetlenen Batur zaten ellerini gevetmiti ki hayvan silkinerek srtndaki adam var gcyle frlatt kafasn sallayarak. Ko derin derin soluduktan sonra yoluna devam edip gitti ayn hzla. Batur Hansa souk suyun iine gmlrken, suyun etkisiyle biraz ald birka kez batp ktktan sonra. Ama akntya kar koyacak gc yoktu, yeralt rma kendisini alm gtryordu ve batp karken glkle nefes alyordu. Son bir umutla kyya uzanmaya alt ama baaramad, geriden hayvanlarn gk grltsn andran brtleri ve tokuma sesleri yeniden kulana alnmaya balamt, sesler rman grltsne karyor ve gitgide uzaklayordu. Birazdan karanlk bir dehlizin iindeydi, o mthi akntyla srklenen Batur Han artk sonunun geldiini dnyordu. Buraya kadarm, diyordu kendi kendine. Ama kafasn suyun zerinde tutmaya alyor, zifiri bir karanln iinde aresizce ilerliyordu. Akntya kaplm bir dal parasndan fark yoktu u anda. Sonra eimin artarak yatan dikletiini hissetti, mthi bir hza ulamt rmak. Neyse ki suyun zerinde yeterince boluk vard da nefes alabiliyordu. Sonra yeniden eim azalarak hzlar biraz kesildi. Ama karanlk ok korkuntu. Galiba gnahkrlndan tr yerin yedi kat altna ekiliyordu, hesap verecekti orada. Acaba o kadar sulu muyum? diye dnd. Bu rman sonu yeraltndaki okyanusta bitecekti belki de, sonra orada bedel deyecekti. Ne sular ilediini hatrlamaya alt. Ta dehlizin iinde yanklanarak artan suyun uultusu kulaklarn sar edecekti neredeyse. Bir nceki sonbaharda yayn bal avlamaya gittiklerinde gn kapaklar almasna balayan yamurun ardndan, boa gibi brerek gelen bir sel grmt, onu anmsatt bu ses kendisine. Su bir iki saat ierisinde drt katna km, rman st rnda gelirken zerinden getikleri bir ta kpry bile yutmutu. Yukar kylerden ald kazanlar, hamur tahtalarn, mlekleri, giysileri kar konulmaz bir hzla srklyordu. Irmak kysnda bu eyalar ykayan kadnlar seli grdklerinde brakp kayorlard canlarn kurtarmak iin, nlerinde baka ne varsa hepsini unutuyorlard. imdi de kendisinin o eyalardan bir fark yoktu, suya kaplm gidiyordu. Birka kere bu usuz tnelin yan duvarlarna arpt. Kolu baca izilmi, berelenmiti ama suyun soukluundan u an hibirey duyumsayamyordu; elleri ve ayak parmaklar uyumutu. zerindeki boluk kayboldu, hava bitti. Soluunu tuttu. Tuttu. Cierleri patlayacak gibi oldu. Artk leceini anlamt. Ardndan belli belirsiz bir k grd. Ik bir mercein ardndan szlerek dalyor, oalyor gibi grnyordu suyun altndan. nce bunu bir d sand; a yaklatka gzleri kamayor, grd k huzmesinin kenarlarnda saydam kelebekler gibi

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 138 uuan zerrecikler dalarak kayalarda sekip yansyordu. Bilinmeyen bir boyuta alan bir kap gibi grnyordu gzne bu yansmalar. Ik arttka artt. Sonra darya kt. Su yerin altndan fkran bir kaynak gibi kayalarn altndan yukarya ykselirken kendisi de yukarya itilmiti. Ama rmak o kadar geniti ki kyya kabilme imkn bulamadan gidiyordu. Kyya yzmeye alyor fakat tam yaklat anda bir aknt, bir evrinti kendisini alp ieriye ekiyordu yeniden; batp kyordu. Baz yerlerde iddetlenen bu su akm savuruyordu ileriye doru kendisini. Bazen de kk avlanlardan246 aaya doru iniyordu. Ama dahas vard. nndeki yaklak bir kavak aac yksekliindeki alayann sesini duyduunda kyya ulamaya alt ama nafile, uuldayarak ve homurtular kararak yerekimine uyup aaya doru dklen suyun kollar arasnda dmeye balad. Dmeden hemen nce su damlacklarndan yansyan bir alkm247 grd, yedi rengini de ayrmsad. Aadaki, bu muhteem gcn oyduu ve suyun burga gibi evrinerek yakalad hereyi yutmaya alt obruun248 iine doru ekildikten sonra kendisini yukarya doru itecek gc buldu ayaklaryla. Kpk kpk kaynayan suyun stne ktnda tm gc tkenmiti, son bir umutla daha aba gsterdi ama artk dibe doru batp yiteceini anlamt. Tam o sra da birka kulalk bir mesafede yanndan gemekte olan bir ktk grd ve btn gcn bir kez daha toplayp ona ulamay baard, smsk sarld. ylece ne kadar gitti bilinmez Burada rmak denize kavuuyordu ve aknt tomrukla birlikte ona sarlm olan adam da denizin ilerine kadar srklyordu. Ama artk mcdele edecek gc kalmamt, tm vcudu titriyordu. Hava kararyordu, gk adrnn zerinde kk delikleri andran klar belirmeye balamt. Kafasn kaldrp lkere bakt. Alt yldz olan bu takmyldza bakarken, umutlar da onlar kadar uzak grnyordu kendisine. nana gre lkerin249 alt yldz, gn alt deliiydi ve oradan gelen souk hava dnyann iklimini scak hava dolduunda yaza dnderirdi, tam tersi olduunda ise ka. Bu kez lecekti. Bu ssz denizin ortasnda lecekti. yle uzaklamt ki kydan, en ufak bir kara paras bile grnmyordu. Cesedini balklar ve daha bilmedii bir sr deniz hayvan yiyecekti, bana ne geldiini dahi kimse bilmeyecekti. Mezar bile olmayacak, engin sulara karacakt. Gnderdii dalgalara duyduklar hayranlk ve korku nedeniyle atalarnn bu engin suyu ynettiine inanarak sunular sunduu Talay Hann250 yaad usuz bucaksz denizde boulacakt. Artk sonu gelmiti. Sonra gzleri karard ve karanlk diyara doru yola kt.

246 247

avlan: elale. Kk alayan. Alkm: Gkkua. 248 Obruk: Suyun oyduu ukur ve bu ukurdaki girdap. 249 lker: Bir takmyldz. 250 Talay Han: Okyanus Tanrs.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 139

GEM
Gzlerini atnda, kllar vcuduna batan bir battaniyenin altnda, gcrdayan tahta yatakta yatyordu. Koyu krmz sakallar ve ayn renkte uzun salar olan iri yar bir adamsa karsnda srtarak kendisine bakyordu. Sanki bir beiin iindeymi gibi sallanyordu her taraf. erisi tuz kokuyordu. Btnyle ahap olan odann yapld tahtalarn herbirinin ularnda ve ortalarnda akl olan iri ivi balar grnyor, duvarda asl byk bir balk yzgeci hemen gze arpyordu. Tyl, iri sarman bir kedi ise yatan zerinde ayakucunda dolanyordu. Yatan yannda, yerde su dolu demir bir anan ierisinde bez paralar grnyordu, belli ki bunlarla ateini drmeye almlard. Az sonra tahta duvarl odann stndeki bir deliin azndan, aaya uzanan merdivenlerden inerek ieriye kirli siyah dz sakallar olan baka bir adam daha girdi. Bann ortas tamamen alm, dazlak ksm gneten simsiyah yanm olan bu yeni gelenle dieri hi bilmedii, duymad bir dilde bireyler konutular aralarnda. Elini kolunu sallayan siyah sal olan ara sra glyordu. Bir iki kez dnp kendisine baktlar. Baturunsa tm vcudu hl titriyor ve ateler iinde yanyordu. Biraz sonra siyah sakall adam tekrar yukarya kt. Ksa bir sre ancak gemiti ki, ayn adam elinde bir tas orbayla geri dnd. Yataktaki hastann ellerini kollarn kprdatacak bile hli olmad iin tahta bir kakla veriyordu azna. erisinde balk etleri olan orbay glkle yutabiliyordu. O orbay yerken oday, ierisinde koyu bir ya bulunan, kaln bir ipliin is yayarak yand cam lamba aydnlatyordu. Birka gn ierisinde yava yava toparlanp yukarya ktnda tahmininin doru olduunu anlad, iinde bulunduu yer bir gemiydi. Artk gverteye kyor ve nemli havay cierlerine dolduruyordu, vcudu ise tuzdan yap yap oluyordu. Dillerini bile anlamad ve ou kzl, sar sal olan bu adamlarn yannda nereye dahi gittiini bilmeden yol alyordu iinde bulunduu gemiyle birlikte. inin srekli sklmasna neden olan hava bouk ve kapalyd ounlukla ve bir trl almak bilmiyordu. Gemideki tayfalarla el kol iaretleriyle anlaarak en azndan temel gereksinimlerini karlayabiliyordu ve birbirlerinin isimlerini de reniyorlard yava yava. lk gn, yatann banda grd adamn kaptan yardmcs ve ayn zamanda hekim olduunu rendi. Kaptan da tpk yardmcs gibi uzun, kzl salyd. direi olan bu byk ara, tam olarak zemiyordu ama galiba yolunu kaybetmi bir balk gemisiydi. Ancak bu kadar byk bir balk gemisine de hayatnda hi rastlamamt. Daha dorusu bu kadar byk bir gemiyi ilk kez gryordu. Bir sre sonra sal dzelerek dierleriyle birlikte almaya balad, tamamen kendi isteiyle. Geri belki de bir sre sonra gemidekiler isteyeceklerdi almasn ama o buna gerek kalmadan ortama uydu. Bu durum bir yandan tayfalarla olan arkadaln salamlatrp onlarla kaynamasn salyor bir yandan da bo oturduunda bir ar srs gibi bana en dncelerin oluumunu engelliyordu, can skntsna kaplmyordu bylece. Yava yava bu insanlarn dillerindeki baz kelimeleri renmeye, szel iletiim kurabilmeye de balad. Zaman getike bu gemicilerin aslnda yeni topraklar arayan kifler olduunu anlyordu.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 140 Rzgrlarn gcyle ien yelkenler gemiye srekli hareket salyordu. Bazen geminin nne kp Rzgr Tanrsna dua eden gemiciler ona kranlarn bildiriyorlard. Tpk Zada Hana251 yakaran kendi lkesindeki baz balk amanlarnn yapt gibi. Batur Han, eer kendisini arkada bekleyen birisi olmasayd herhalde bu gemide kalarak hayatnn geri kalann denizlerde geireceini, bir daha geriye dnmek istemeyeceini dnyordu. Aklndaki kan bu yndeydi nk sevdii kzdan baka kimse kalmamt kendisi iin. Kardeleri bile kendisini lme terk etmilerdi, tpk kuyuya atlp sonradan oradan geen bir argn252 bulduu yalva253 gibi. Karde ldrme de zaten yeryznn ilk kyacl254 deil miydi? Ama yapmas gereken eyler vard ve burada kalamazd. Havann ak olduu, Gnein parlak yzn gsterdii ender gnlerde denize girip yzyorlard hep birlikte. Suyun iinde srler hlinde rengrenk balklar, yar saydam denizanalar dolanyorlar, iri sivri kl gibi burunlar olan insandan daha byk balklar srayarak eleniyorlard. Bir seferinde de tpk o ky odasndaki adamn anlatt gibi byk balklara rastladlar, hem de yedi sekiz tanesine birden. Kafalarnn zerinden bir aa boyu ykselen sular pskrtyorlard gerekten de, u an iinde bulunduklar gemiden ok daha byktler. Eski alarda yaam olan savacy255 da herhalde bylesi byk bir balk yutmu olmalyd. Ara sra yetenekli tayfalar bellerine deri krbalar256 balayarak dalyorlard. Su altndaki dalarn yzeye yaklat yerlerde slklar buluyor, buralarda denizin tuzlu suyunun iinde tabandan kaynayarak kan tatl su kaynaklarn bulup bu tulumlara doldurarak taze souk su karyorlard yukarya. Baturda henz yeterince acemi olmasna karn balk tutmay, a atmay, toplamay reniyordu gnden gne. Emek vermenin, almann mutluluunu duyuyordu hayatnda ilk kez, aln teri dkyor ve gece yataa yorgun girip abucak uykuya dalyordu. O gece, hissettii sarsntyla birlikte yrei skarak uyand. Nerede olduunu anlamaya alt, tahta bir odann ierisindeydi. Gemi suya dm bir ceviz kabuu gibi sallanyordu, bulunduu yeri anmsamas da fazla srmedi bu yzden. Dardan barmalar duyulurken yataktan kalkp zerini giyindi ivedilikle, bir aksilik olduu belliydi. Yukarya kt. Karanln iinde kuduz bir yak257 boas gibi zerlerine gelen dev dalgalar grd, onlarn srtlarnda bir inip bir kyorlard. Gerekten ok iddetli bir frtnayd; dalgalarn st ksmlar bazen gemiyi yalyor, bazen de kendilerini yutup yeniden brakyordu. Geminin atrdadn

251 252

Zada Han: Rzgr Tanrs. Arg: Kervan. 253 Yalva: Peygamber. [Hz. Yusuf kastediliyor. Editr.] 254 Kyaclk: Cinayet. Kya da denir. [Habil ve Kabil kssas kastediliyor. Editr.] 255 Savac: Peygamber, nebi. [Burada Hz. Yunus kastediliyor. Editr.] 256 Krba: Deri matara. Su tulumu. 257 Yak: Asya sr.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 141 duyuyordu. Namann258 gemisinin daa oturduu gibi bunun da bir slkta karaya oturmas iin dua ediyordu iinden. Bu ulu suya batp kyorlard, neyse ki kaptan frtnann kopacan ufukta biriken kara bulutlar grdnde anlayarak direkleri skp gtrmesin diye yelkenleri toplattrmt hemen, yle olmasa imdiye belki de oktan ileri bitmiti. Kaptan u anda da dmene gemi gemiyi abramaya259 alyordu ama su yola gelmiyordu. Sabaha kadar bouup durdular; gkyznn fkesi dinip rzgrn iddeti azalrken, adamlardan birisini alarak geri ekilmi olan deniz de duruluyordu. Ertesi gn tm kemikleri krlm gibi yattlar hep birlikte, souu yiyip terek hastalananlar olmutu. nce bir yamur iselerken deniz oktan st dkm kediye dnm, sakin sakin uyuyordu; dn geceki kzgnlnn yerini merhametli bir sknet almt. leride geni imenlik alanlar gibi yosun tarlalar grnyor, yemyeil uzuyorlard ufkun iki yanna doru. Geminin hasarlarn giderip, darmadan olmu tm malzemeleri de topladktan sonra denizin engin barna kavumu olan arkadalar iin salar260 verdiler. Bu olaydan birka gn sonra kpetede oturan kaptan aadaki tayfalardan birisine bararak eliyle ufku gsterdi, o da pruva direine trmanarak elini alnna kalarnn zerine koyup kaptann gsterdii yne doru bakt. Sonra arkaya doru dnerek bard. Bireyler oluyordu, gemide bir hareketlilik ba gstermiti. Bir sre sonra anlad, artk karay bulmulard. Dibi grnen, cam gibi berrak suda ilerleyerek koya giriyordu gemi, ancak kyya ok fazla yanamadan ve ileride belirginleen yaknlardaki balk kyne pek de grnmeyeceklerini tahmin ettikleri bir yerde durdular. Kaptan geminin kydakiler tarafndan fark edilmesini istemedii iin yeterince uzakta duruyorlard. Sebebini anlayabiliyordu; bu bir korsan veya sava gemisi deildi ve kendileri iin tehlike olasl bulunan bilip tanmadklar, zerinde insan yaayan tm yerlerden uzak durmaya alyorlard. Anlayabildii kadaryla da daha nce bir yerde ok masum grnen yerlilerin mzrakl saldrlarna uramlard, o yzden de temkinli davranyorlard. Onlarn arad el dememi topraklard, bundan sonra kyy uzaktan izleyecekler ve yollarna o ekilde devam edeceklerdi ama nce sandalla kyya yaklap, tedarik edebilecekleri bireyler varsa alp gemiye dneceklerdi. Bir saldr ihtimaline kar da sandalda iki kii bekleyecek, ylesi bir durumda kreklere aslp hzla uzaklaacaklar ve kap geri dneceklerdi. Aylardr birlikte yolculuk yapt, dillerini bile bilmedii ama ayn sofray, ayn ekmei paylat, ayn tabaktan yemek yedii bu yabanc insanlardan ayrlrken bylesine zorlanacan hi dnmemiti. Hepsiyle tek tek sarlarak vedalap geminin yannda, iinde kendisini kiinin bekledii yayvan sandala, sallanm olan bir halattan kayarak indi. Sandaldakiler krekleri
258 259

Nama: Hz. Nuh. Abramak: dare etmek, dmen kullanmak. 260 Sa: Cansz kurban. Nesnelerin veya yiyecek ieceklerin doaya armaan edilmesi, sunulmas.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 142 ekmeye baladlar, gemi yava yava arkalarnda kalarak uzaklayordu. Kreklere bu kiiden ikisi dnml olarak geip, dierini dinlendirirlerken suyu yararak karaya doru hzla yaklayorlard. Sonra alacakaranln iinde sandaln ucu, koyu sar kumlara dedi. Yanndaki arkadayla birlikte kye doru ilerlemeye baladlar, kk ahap evler gze arpyordu her tarafta ama etrafta kimsecikler grnmyordu. Kyn iine girdiklerinde bu sszln nedenini anladlar. Buras terk edilmiti. Evlerin kaplar sonuna kadar akt; bir tanesinin iine girdiler, bombotu. Kede duran bir sedirin tek aya krlm ve kmt, duvarlar da yer yer mavi kabarcklarla kaplyd, kflenmiti her yan. Darya ktlar, evlerin arasnda gezinmeye baladlar. n cin top oynuyordu, kimsecikler yoktu. Bir iki evin iine daha baktlar, ilk girdiklerinden pek de farkl bir durumda gzkmyorlard onlar da. Bir dierinin ak d kapsnn zerinde a aslyd, ylece braklp gidilmiti. Uzun bacas olan, odaya doru kk bir ocak grnyordu ieride. Belki de bir zamanlar grl grl yanan bu ocak imdi susmu, yas tutar gibi hznl grnd gzne. Ocan yanndaki duvarlardan birisinde yan yana elek ve kalbur aslyd, dier yanndaysa byk bir su kp gze arpyordu. Bir baka kapnn nndeyse devrilmi ve rmeye yz tutmu byk bir masa duruyordu. Bu beklenmedik bir durumdu. Burada insanlarn bulunduunu zannederek inmiti gemiden. Birbirlerinin yzlerine baktlar yol arkadayla. Bir karar vermesi gerekiyordu. Ya sandalla tekrar gemiye dnecekti, o takdirde kyy izleyen gemiyle yeni bir yerleim yeri bulma ihtimalleri vard. Ya da buradan yoluna tek bana devam edip ierilere girecekti. Gemiyle baka bir yere daha ulaabilirdi ancak bu bir ihtimaldi ve gereklemeyedebilirdi. u an hi olmazsa, terk edilmi de olsa bir yerleim alanna, insan izine rastlamt. Ayrca gemiyle yeniden ak denizlere srklenme ihtimalleri vard, doann insana oynayaca oyunlar belli olmazd. Batur Han iin sularda daha fazla gitmenin bir anlam yoktu, en azndan karaya ayak basmken nerede olduunu renmeli ve lkesine dnmeye almalyd. Arkadayla sarldktan sonra kyya kadar yrd, sandaldaki iki kiiyle de tekrar vedalanca tayfalar krekleri ekmeye baladlar. Arkalarndan bir sre izledi, onlar gitgide uzaklarken grnt de klp bir hayale dnyordu tpk llerdeki lgmlar261 gibi. O da arkasn dnerek kye doru yrd yeniden. Evlerin arasna tekrar ulatnda geriye dnp arkadalarnn bulunduu gemiye doru bakt, uzakta kck bir nokta gibiydi artk. u andan itibaren yaplabilecek birey yoktu, yapayalnzd burada.

EHR
Her taraf tuz kokuyordu. Dalgalar kpk kpk kyya vuruyor, ieriye uzanmaya alp tekrar geriye ekiliyorlard, giderken de kum tanelerini denize doru srklyorlard. ok telerde kayalara arparak atlayan dalgalar dalarak sular salyordu etrafa. Ta buralardan
261

Ilgm: Serap. Yanlsama.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 143 bile grlebiliyordu bu mcdele; su karann iine girmek istiyor, ileriye doru atlyordu tpk vuruan kolar gibi ama o da buna izin vermiyor engel oluyordu. Ne yapmalyd, ne yana gitmeliydi? Hibir fikri yoktu bu konuda; ylece kalakalmt burada, hi bilmedii bir yerde. Koca Dnyaya samam, yedi gkle dokuz yerin arasnda skp kalmt. Terkedilmi kyn arkasnda dmdz bir tundra262 uzanyordu. Bu dzlk bir bozkr andryordu ama bildiklerinden biraz farklyd. Bodur allklar, ot kmeleri, kk basit ieklere benzeyen mantar bekleri, sar ve turuncu likenler263 grnyordu her tarafta. Koyu yeil yosunlar gze arpyordu talarn zerinde. Az yaprakl, ksa, srsl bitkiler bulunuyordu evrede yalnzca. Kat toprak yaam tkenmekte olan, lme hazrlanan, can ekien bir varl andryordu, ierisine bir kasvet ilemiti sanki. Yapabilecei birey yoktu, o yne doru yrmekten baka. O da yle yapp yola koyuldu. Saatlerce yrd. Burada, bu ssz tundradan baka birey yok gibiydi. Her yer anlalmaz bir biimde nemli bir kurakla boulmutu sanki. Yaknlarda deniz vard ama hi tatl su grnmyordu. Toprakta da ayn ekilde belirgin fakat alagelmiin dnda bir oraklk gze arpyordu. Adn koyamyordu lkin nemli, kat bir oraklkt bu; belli ki aylardan beri yamur dmyordu, yine de havann nemi yerdeki bu otsu canllar besliyordu. Bu arada birey daha dikkatini ekiyordu; hava hl alacakaranlkt. ndiinden bu yana sanki hibir deiiklik olmam gibiydi. ini bir huzursuzluk kaplyordu. Oldu bitti sevmezdi bouk, kapal havalar. Susamaya da balamt ancak etrafta ne bir su kayna, ne bir akar gremiyordu. Nihayet ok da fazla kullanlmadn tahmin ettii bir yol grd. Ama en azndan bir yoldu, onu izleyecekti. Gkyznde bir deiiklik olmad iin ne kadar sredir yol aldn da kestiremiyordu. Gne ne douyor ne batyordu bunca zaman gemesine karn, ortam tan vaktinden hemen ncesi gibi lo bir karanla gmlyd. Yol dmdz uzanyor, ufka kadar eriiyordu. Hi bitmeyecekmi gibi grnen bir yol Yava yava susuzluu artyordu. Gemiden inerken bir yerleim yerine gireceini dnerek yanna ne yiyecek ne de su almamt. Arkadalar geri dnerken de, ne kendisinin ne de onlarn aklna gelmemiti yanna azk almas gerektii. Hava srekli alacakaranlkt ve insan iten ie deliye dnderiyordu, srekli nasl yaanrd byle? Hi mi gn domuyor acaba? diye dnd. Gne domaz, ay kmaz bir lkeydi buras galiba. Tedirginlik ve huzursuzluk kaplyordu insann yreini. Doadaki bu kasvet insann iine yansyp bunalml bir ruh hli oluturuyordu. O da derin bir mitsizlik duygusuna dnyordu. En sonunda ileriden evler grnmeye balamt tek tk. Bir kenarda oturup dinlendikten sonra yeniden kalkp yola devam etti. ehrin iine girildiinde baya kalabalk bir yer olduunu hemen anlalyordu. Her tarafta insanlar yan yana oturmular, ayakta bir araya gelmiler,
262 263

Tundra: Kk allar ve kara yosunlar bulunan dzlk arazi. Liken: Yosun ve mantarn ortak yaamyla ortaya kan bir bitki tr.
ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 144 bireyler konuuyorlar, ene alyorlard. Aylardan sonra ilk kez kalabaln iine giriyordu; ilgin bir duyguydu, mrnde ilk kez kalabalk gryor gibiydi sanki. evreye baknarak gezindi, ehrin iine doru ilerleyip, merkezine doru yol aldka dkknlar belirmeye, glgelikler altndaki satclar gzne arpmaya balad. Ancak birey dikkatini ekiyordu; herkeste bir tedirginlik, bir karamsarlk seziliyordu, kimsenin yz glmyordu. Byle k yz grmez bir yerde baka nasl olabilirler ki, diye geirdi iinden. Ne olursa olsun yine de hi mi bir insann yz glmezdi? Hi mi kimse tebessm etmezdi? Herkesin surat askt, ifadesiz, bombo bakyorlard. Kendisi de iyice geriliyordu artk, kopmayan, srekli ayn tekdzelikle ilerleyen bir kbusun iinde gibiydi; dozu artp ya da azalmayan bir ikenceye benziyordu bu. Bir han bulmay dnd kalabilecei ama cebinde paras da, verebilecei hibireyi de yoktu. Yeniden ne yapacan bilemez bir hlde kenar mahallelere doru yneldi. Gnn hangi vaktinde olduunu bilememek, zaman ve hayat tekdzeletirip baka trl bir zihinsel kargaaya daha yol ayordu. Ne kadar bir sre getiini bilmeden a ve susuz dolanp durdu. Uykusu iyice bastrdnda talk bir alann ilerisindeki kerpi konutlara yneldi, dierlerine gre biraz daha darda kalan bir evi gzne kestirdi. Evin yanna vardnda ksa bir kararszlktan sonra yumruk yapt eliyle kapy hafife dd ama aan olmad, ieride kimse yoktu. Birka kere daha vurup bekledi, aan olmuyordu. Ama o srada; Evde yoklar, oullarnn yanna gittiler Gksaguna264(*), diye bir ses iitti yan tarafndan. Biraz tedeki alak daml bir evin kapsna km orta yal, alnnn yannda kk dvmesi olan bir kadnd bu. Kendisini evin kapsn alarken grmt. Yaknlar msn? Ben seni daha nce grmedim de diye devam etti elmack kemikleri kk, kalkk burunlu kadn. Sesini duyurabilmek iin barr gibi konuuyordu. Kadnn ivesinde farkllk vard ama yine de anlayabiliyordu. Delikanl yanna doru yrd, akl talar dklm ksa bir yolu geip yaklat gle yzl bir kadna. Merhaba ana, dedi. Esenlik olsun oul, kimsin sen tanyamadm, yanl anlama. Nerden tanyacaksn ana, ben o evde oturanlarn akrabas falan deilim. Tandklar birisi de deilim. ylesine rastgele aldm o kapy, yabanc bir yolcuyum. Artk alktan gzmn n karard, bir iki lokma da olsa ekmek isteyecektim.

264

(*) Gksagun: Bir kasaba ad. Editr.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 145 Kadn akn akn bakt. Ge ieriye hele, dedi. eriye girdiler, bir ocuk yerde pancar kknden yapt iki koca tekerden oluan bir oyunca sryordu. Temiz, kk bir odayd. Kadn ocua; Barkan git de atan ar arkadan, dedi. Adnn Barkan olduunu rendii ocuk frlayp kt darya. Kocam arkada mleklik har karyor. amur yapar, sonra ocaklar, urar durur ite. Yllardr mlekilik yapar, dedi. Sonra devam etti konukan kadn; Ekenekteki265 kklerden skp haladydm. Bu dnemde kendigelen266 olur ancak. Geri onlarn tad da daha iyidir dierlerinden. Birazdan alrm ocaktan. Kadn yere serdii bir yaygnn zerine kurduu sofraya konuunu buyur edip nne scak pancar yemeinden koydu, biraz da yourt verdi. Batur yemee katt yourdun kakta kalan ksmn azyla syrdktan sonra, bir kak daha ald. Yourdun tad o gne kadar yediklerine hi benzemiyordu, deiikti. Batur Merak edip sordu; Ne yourdu bu? Daha nce bylesini hi yememitim. Geyik267(*) yourdu, dedi; Bizim evredeki gebelerden alr kocam. Geyii nasl sayorlar peki? Baya. Koyunu, inei nasl saarsan yle Yani nasl yakalyorlar geyikleri? Kadn delikanlnn ne demek istediini anlamt; Ha, sen geyikleri yabanda sanyorsun. Bunlar evcil, dedi glmseyerek. Batur baya armt. O yemeine balarken ieriye yuvarlak yzl, kr sal, burnunun kenarnda et beni olan, hafif imanca bir adam girdi; kadnn kocasyd. Esenlik verip o da sofraya oturdu. Kadn yulaftan yaplm deiik bir rek kard, getirip sofraya koydu. Kocas

265 266

Ekenek: Tarla. Kendigelen: Kendiliinden veya nceki yl tarlada kalan kklerden byyen bitki. 267 (*) Kuzeyde yaayan Trk boylarnda ve baka uluslarn baz gebe kabilelerinde, Ren geyiinden gnmzde dahi evcil hayvan olarak yararlanlmaktadr. Editr.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 146 blerek herkesin nne bir para brakt. Bu alageldiklerinin dnda grnen konuk, itahla yedi yemei. Az sonra kadn kalkp ocaa vard; Yourt a da kaynam, biraz scak ama olsun, dedi. Ortaya byk bir sahanla koyduklar a yemeye giritiler hep birlikte, kadnn kocas da arkada almaktan yorulup ackmt besbelli. Batur kendisine gkten gnderilmiesine deerli grnen bu sofraya baknarak gz gezdirdi bir ara. Ablak yzl ev sahibi durumu farkederek; Bireye mi baktn? diye sordu. Su var myd? dedi Batur. Kadn ayaa kalkp odann dibindeki bir kpn zerinde bulunan rty kaldrp kapan at, bir marapayla ald suyu getirip verdi konuuna. Batur bir yudumda dikti kafasna. Suya kanamamt ama yeniden de istemeye utand. Durumu anlayan kadn; Bir daha vereyim mi? dedi. Batur olur gibisinden ban sallarken arm bir hlde dnyordu; bylesi konuksever insanlar kendisinden suyu esirgeyecek, kskanacak deillerdi. Fakat suyu niye byle marapayla azar azar veriyorlard? Allahn suyuydu ite. Kadnn getirdii suyu farknda olmadan tekrar iti bunlar dnrken. Susuzluu biraz olsun kesilmiti. Elindeki marapay dalgn dalgn sofraya brakt. Artk merakn yenemeyerek; Yanl anlamazsanz size birey soracam, dedi. Ev sahibi de; Buyur sor tabi, niye yanl anlayalm, diye karlk verince Batur; Konukseverliinize diyecek laf yok. Siz olmasanz belki de acmdan lecektim. Ama sofraya su getirmemitiniz, belki unutmu olabilirsiniz diye dndm ama istediimde bile bardakla verdiniz. Onu da getim, gelirken yolda da su iecek bir tane yer bulamadm. Bu civarda su bulmakla ilgili bir sorun mu var? diye sordu. Kadn ve kocas birbirlerine arm gibi baktlar. Bu kez de adam merakn yenemeyerek; Sen nereden geliyorsun? diye sordu. Senin gibi deiik konuan birisine daha nce hi denk gelmemitim. Sofraya oturduumdan beri soraym diyorum ama ayp olur diye ekiniyorum. Madem laf ald Kusuruma bakmayasn.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 147 Hi yabanc gelmez mi sizin buralara? Gelir ama geldikleri yerlerin tmn de bilirim ben. Bir iki ehirle, birka kasaba Oralarda byle konuan birilerini grmedim. Artk karlkl olarak aknlklar had safhaya ulayordu, geri delikanl yava yava anlyordu. Emin olmak iin devam etti; Anlamadm ey, bunlarn suyla ne ilgisi var? Sonra devam etti; Bu konuya nerden geldik onu anlamadm. Suyumuz az. Ama bunu sormana ardm. Herkes bizim suyumuzun az olduunu bilir. Dnd doru gibi grnyordu. Bu insanlar burada Dnyadan yaltlm, soyutlanm bir hayat sryorlard ve kendisi gibi farkl bir dil konuan bir insanla karlanca armlard nk bildikleri dnyann dnda bir yerlerde baka uygarlklar var olduu anlamna geliyordu bu. Ev sahibinin de dedii gibi belki birka ehir, be on tane kasaba ve kyler Hepsi bu kadard ite. Bu insanlar iin daha tesi yoktu. Batur bir yandan da dnd gibi bylesine kapal bir toplumun olup olamayacan dnerek aryor ve bu grnn doruluundan emin olamyordu. Bunca yorgunluun arasnda zihni beklenmedik karsamalar yapyor, artc sonulara ve olaslklara ulayordu. Ya kendileri de bu insanlardan ok da farkl deillerdiyse alar sonra kim bilir insanolu da btnn iinde kck bir para ancak olabildiini anlayacak ve aracakt byle bir duruma. Batur artk susmay yeledi nk konuacak, bireyler anlatacak evki ve gc kendinde bulamyordu. Hem zihnen hem de bedenen yorgundu. Ama evdekiler meraklarn yenemiyorlard ve onlarn adna evin reisi yine devam etti. Peki, ama sen nereden geldin? ndiimde terk edilmi bir balk ky vard. Neyden indiinde? Gemiden. Bizim bildiimiz en byk gemiyle buradan kar ve ancak yine buraya dnersin. Germiye nereden bindin peki? Batur, adamn bu szlerinin zerine emin olmutu, varsaym doruydu. Yce dalarn arasnda skp kalan atalar gibi bu insanlarda burada bir yerlerde skp kalmlard. Belki de

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 148 gzlerden rak bir adayd buras, belki yerin altnda devasa bir maarayd kimsenin bilmedii Ayrntlar elbette ki tam bulamyor, zemiyordu ama iin zn anlamt. Anlatacam eylere inanmayabilirsiniz, yalanc veya deli olduumu da sanabilirsiniz, o yzden belki daha sonra yeniden karlarsak anlatrm, dedi. Ev sahibi bir sre sustuktan sonra; Olur, sonra anlat. Belki imdi yorgunsun fakat seni dinlemeden bir yere brakmam, konuumsun benim, dedi. Bende bir ay sonra anlatrm o zaman, dedi Batur glerek. zn268 saolsun, istediin kadar kal. Konuun klfeti bir tas orbadr, o da bir kepe sudur. Saolun ama ok kalmaya niyetim yok. Hele bir dinlen bakalm. Bu arada bir ad koyduracak i baaramadn m? Batur soruyu anlayamayarak adamn yzne bakakalnca ev sahibi durumu anlayarak; Adn soruyorum, yoksa adsz msn? dedi. Batur imdi anlamt. Bu gelenei hatrlyordu, eski alarda ocuklar bir kahramanlk yaparlard, sonra da bir ozan veya saygdeer bir kii gelerek ocua gsterdii yiitlie gre bir ad koyard. Ondan nce ya adsz olurlard veya geici bir ad taklrd. Yok, dedi Batur Han; Benim ileride yapabileceimi dndkleri ilere gre vermiler adm. Syledii szdeki nkteyi biraz ge anlayan kar koca gldler. Biraz sustuktan sonra; Adm Batur, dedi. Ev sahibi de; Benimki de Tokar, dedi. Karmn ad Narman, olumunki de Barkan.

268

z: Can.
ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 149 Kendisine bir yer yata atlar. Hava srekli alacakaranlk olduu iin ne zaman yatacan ev sahipleri syleyene kadar tahmin edemedi. Yataa girip, geyik ynnden srnm269 yorgan zerine ekerek yine dnceler arasnda dalp gitti. Ertesi sabah bir grltyle uyand. Narman evin dalannda270; Gz kr olasca, diye baryordu. abucak elbiselerini giyinip dalana kt. Ne olduunu grdnde anlad, evin kedisi bir san yakalam onu da ieriye getirmiti ancak san canlyd ve bir brakyor bir yakalyordu bu ince uzun kuyruklu kk hayvan, oyun oynuyordu onunla. Kadnda elindeki yazn yn rpt uzun, boumlu, dzgn bir ubukla hem kediye hem de sana vurmaya alyordu. Baturu bir glme tuttu. Narman ona dnerek; Glme! dedi. Kendi oluna syler gibi davranmt bunu sylerken. Kadnn bu tavr onu daha ok gldrd. Tokar arka tarafta mlek amurunu hamur gibi youruyordu bir dnen bir tablann zerinde. Alttan ayayla iterek evirdii bir dzenei vard. amur hayatn zyd, insann mayasyd, o da bylesine nemli bir maddeyi elleriyle biimlendiriyordu. Her tarafta ya henz amur hlinde, ya gnete kurumaya braklm veya frndan yeni km yahut da srlanm toprak mlekler ve testiler gze arpyordu. En son aamada ise Tokar bu mlekleri evde kkboyalaryla, ivitle nak nak ileyip bezemelerini yapyordu. Sonra da oluyla pazarda satyorlard belirli aralklarla. Bir sre bu huzur verici ii izledikten sonra Batur ev sahiplerinden izin isteyerek ehir meydanna arya indi, kalabaln arasna kart. Geen gn karlat manzara yine aynen devam ediyordu; herkeste bir korku, hatta fke, ylgnlk ve tedirginlik vard. Yzlerinden kitap gibi okunuyordu bu. Akama denk gelen bir vakitte eve dndnde hep birlikte yemeklerini yedikten sonra otururlarken Narman nlerine armut turusu getirdi. Baturun o kadar houna gitmiti ki yemeye doyamyordu. Tokar; Konuumdan turuyu esirgediimi sanma ama onu ok yemezsen iyi edersin, dedi. Niye? dedikten sonra da azna bir turu daha att Batur.
269 270

Srmak: Yn zerine bez geirip, toplanmamas iin her yerini sra sra dikmek. Yorgan yapmak. Dalan: Antre, hol.
ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 150 Esritir271 adam da o yzden. Peki, bu sonuncu olsun o zaman, diyerek bir taneyi daha ald azna. Ne katyorsunuz yaparken bunun iine? Birey katld yok; armut ve su, o kadar. Hepsi o, yle mi? dedi Batur ararak. Evet, iki ay iinde yumuack olur. Ama armut iyi olacak. Bizim arkadaki Byk Armut var ya, ite onun stne daha iyi turusu yaplann grmedim. u arkadaki koca aa m? Onun turusu mu bu? Evet, ondan topladmz armutlarla yaptk. ok iyidir yemii, bizim burada aa zor bulunur, hele de ylesi. Biraz sustuktan sonra Tokar devam etti; Dedem, kendi dedesinin dikmi olduunu sylerdi o aac. Baya da yalym Benim kklmde bile bu kadar vard dallaryla budaklaryla neredeyse. Biraz sustuktan sonra konumaya devam ettiler Tokara; Sizin burada yzler hi glmez mi? Hep somurtur mu herkes byle? diyerek asl merak ettii konuya girdi Batur. Baz zamanlar kimsede glecek istek kalmaz. Niye, herkesin bana hep birlikte mi gelir dert sknt birikip de? Olur mu yle ey? yle de denebilir? Mmkn m bu? Anlatsana, merak ettim imdi, dedi Batur. Elinde olmadan morali bozulmu olan Tokar;

271

Esritmek: Sarho etmek.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 151 nce sen, dedi kendini zorlayp glmseyerek. Batur derin bir i ektikten sonra balad. Nereden balayacan da bilemiyordu ama nce buraya nasl geldiini anlatt, sonra yaad lkeyi, bandan geenleri Barkan bir masal gibi dinliyordu bu anlatlanlar, geri annesiyle babasnn da ondan bir fark yoktu ya. Birka saat boyunca anlatt durdu Batur. Bitirdiinde; Ben hakkm savdm, sra sende, dedi Tokara. O da, biraz nceki heyecan eriyip kaybolarak yantlad soruyu; Yazlar arka bahedeki o byk armut aacnn altndaki sekide 272 uyuyan dedemin yannda yatardm baz vakitler. O zamanlar herhalde Barkandan daha kktm. Geceleri ya izin alarak, ya da gizlice kaarak bu yal ve huysuz adamn yanna gider, ince yorgann altna girer, sarlp uyurdum. O aacn altndan gkyz ne kadar da gzel grnrd o zamanlar. Bu armut aac gzmde kk yerin derinliklerine, dallar gklere kadar uzanan, gkle yeri birbirine balayan hayat aac Ulu Kayn273 gibiydi. Dedem anlatmt, Umay274 oradan inip yeryzndeki ocuklara mutluluk datyordu. Gklerdeki st glnden yanndaki mein krbalar275 dolduruyor, sonra da anasnn karnndan doaca vakti gelmi olan btn bebeklerin azna bir damla damlatyordu bu stten. Ondan sonra stn tadn alan bebekler kmak ve st imek iin hareketleniyorlard. Umay ben uyanmadan nce de aacn arkasndan dolanp ge doru trmanmaya balard. yle sanrdm. Her sabah uyandnda dedem oktan kalkm olurdu, ileride bireylerle uratn grrdm. Kalkp doruca onun yanna koardm. Umay grp grmediini sorardm bazen kendisine. O da; Umay Ana aaca kmadan nce seni pt, derdi bana. Bir sabah uyandmda dedem hl yanmda yatyordu. Drtkledim, uyandrmaya altm fakat kalkmyordu. Defalarca kalkmasn syledim ama bouna. Sonra yataktan kp ieriye kotum. Bana insanlar yld. Sonra bana dedemin ldn sylediler. Bir daha gelmeyecek, dediler. O gnden sonra mrm boyunca lmden korktum. Ama imdi lmden kendim iin korkmuyorum. Kendi evladm dnyorum. Batur adamn yzne bo gzlerle bakt. ocuun bir derdi, bir sayrl m var acaba? diye dnd ama soramad. Tokar iini ekti ve sesi titreyerek devam etti; Bizim burada su bulabildiimiz tek bir rmamz vardr. O rmak bizim tm varmz youmuzdur. Grdn ite, su en deerli eydir burada, tek damlas altn deerindedir. Ama o her yl suyun nn keser ve bir kurban almadan brakmaz. Kurbanlar gen erkek ve kzlar arasndan her yl kura ile seeriz. lle de gen olacak. Ne ocaklar batt bu yzden. Adam biraz duraklad, sonra;
272 273

Seki: Alak divan. Tahta kanepe. Ulu Kayn: Yerle g birbirine balayan yaam aac. AsyadaBay Terek de denir. 274 Umay: Ana tanra. 275 Krba: Matara, suluk.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 152 imdi o gn yine yaklayor, bakalm kime kacak, dedikten sonra yine susup ban nne edi; Hele imdilik ufak. Ama belki bir gn benim oluma da kacak, bilemeyiz ki Batur, merakn yenemeyerek sordu; O kim?

ALAN
ehrin meydannda mthi bir kalabalk toplanmt. Karda grkemli bir saray hemen gze arpyordu. Kimseden t kmyor, tm topluluk derin bir sessizlik okyanusunun iinde bouluyordu; yazgsna boyun emi olan bu kitle artk tm midini kesmi durumdayd. zerine uzun bir elbise giymi olan paspal grnml gen, arasna kart bu kalabaln iinde orta yal bir kadna yaklaarak neler olup bittiini sordu. Kadn yantlad; Kura ekildi, dedikten sonra duraklad; Kaann kzna kt. Delikanl ald bu haber zerine iinin biraz daha zor olacan dnerek sarayn kapsna doru yrmeye balad. Halk, saray evreleyen duvarlarn etrafna ylmt. Btn ehir buradayd sanki ama kimsede herhangi bir taknlk belirtisi grnmyor, herkes ne olacan bekliyordu yalnzca. Birazdan bitkinlii o uzaklktan bile belli olan kaan, sarayn sundurmasnda276 belirdi. Yere eilmi balar yukarya kalkt, tm dikkatler o yne evrildi, btn fsltlar kesildi. Yllardr ak duran bir yaradan akan kann iinde boulmak sras artk kaana gelmiti ve ne yapaca merakla bekleniyordu. Snava girme sras ondayd. Az sonra kaan konumaya balad; Kararm udur; herkesin olu kz herkese nasl deerliyse benim kzm da bana deerlidir. Ve bunca yldr herkes en sevdiklerinden, en deer verdii varlklardan zveri gsterip ocuklarn gndermitir. Madem imdi sra bana gelmitir, bu benim yazgmdr ve ben de ayn zveriyi gstereceim. Herkes nasl davranmsa ben de yle davranacam. Szlerinin sonuna doru sesi titremeye ve alalmaya balamt, bireyler sanki boazna dmleniyordu. Herkes acyarak bakyordu karlarnda duran bu insana nk u anda. Hele de u sylediklerinden sonra ona bir kaan gibi deil de hereyden nce yalnzca bir insan olarak sonra da evladn kaybetmek zere olan bir baba olarak gryorlard. Geri tam tersi bir durum yaansayd, rnein kaan soyuna el srlemeyeceini ileri srerek kznn yerine baka birisinin gnderilmesini isteseydi acaba nasl bir tepki verilirdi aktan veya gizli olarak, bu
276

Sundurma: Balkon, teras.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 153 bilinemezdi elbette ama u andaki durum buydu. Kaan adaletini tereddtsz ve pheye yer brakmayacak biimde ortaya koymutu. Tm alanda bir uultu ykseldi, bir dalgalanma yaand. O sessiz okyanus bir frtna km gibi comaya balad. Herkes kaanlarna alkma dolu vgler yadryor, sarayn duvarlarnn talarndan yanklanan cmleler dnerek kulaklarna geri geliyordu. Yneticileri adaletini kantlam ve halknn gznde biraz daha bymt, bu kesindi ancak sundurmadan ieriye giren bu babann artk tm midi de tkenmiti. Batur Han kalabal yava yava yararak ve sabrla ilerleyerek duvarlardan birisine yaklat. Kaandaki bu adaletli yaklam kendisini de ok etkilemiti, byle bir yneticiyi her zaman bulabilmek pek mmkn olmazd. Duvarn arkasndan askerlerin boyunlarndan st ksm grnebiliyordu ancak. lerinden birisine doru yaklat. Naslsn eri277 karda? dedi Saolasn, herkes naslsa biz de yleyiz ite, diye yantlad. Senden birey istesem De bakalm. Ama aka278 isteyeceksen, benden kmaz batan syleyeyim. Yok aka deil, daha kolay birey; beni kaanla grtrr msn, diyecektim. Asker gld bu karsndaki paspal klkl yar perian adama. Cevap bile vermedi. Batur; Ee, yant da m vermeyeceksin soruma? dedi. Git iine kardeim. u kalabal gryor musun bak? diyerek kafasyla iaret etti. Sonra srdrd; Ellerinde olsa u an buradakilerin hepsi kaanla grmek ister. Ama yine hepsi de bilir ki yle cann istedii zaman kaann yanna klmaz. u gnde lafa tutma beni. Ben sizi bu durumdan kurtarabilirim, diyerek steledi karsndaki bu sefil, yoksul grnml gen. Hangi durumdan? Bugn bu kalabalk ne diye topland? dedikten sonra biraz sustu. Ondan diye ekledi.

277 278

eri: Asker. Aka: Para.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 154 Asker arp kalmt; Kim sen mi? dedi glerek; Deli misin, bela msn arkada sen? Batur byle bir sonuca ulaamayacan anlamt, o anda aklna bir fikir geldi. Eliyle, bir paavraya sarp zerindeki uzun giysinin altna saklad, lkesinin en iyi demircilerinin dvd gz alc klcn at; Bak, dedi askere. Asker karsndaki bu klksz adamn beline doru bakarken gzleri falta gibi ald. Batur; Bu kl byldr, dediimi yap, diye emretti tok bir sesle. Elma gibi kk yanaklar olan, krmz yzl asker ne yapacan arp kalmt. Batur bu frsat deerlendirmekte tereddt etmeyerek yineledi, karsnda kafas karm biri vard artk ve ylesi insanlarn zlmesi ve teslim olmas ok daha kolay olurdu. Sert bir ifadeyle emrederek; Dediimi yap! diye sesini ykseltti. Bunu yle sylemiti ki, tanrsal bir g tarafndan kendilerini kurtarmaya gnderilen birisi olduuna, gren ve duyan herkes inanrd; hatta kendisi bile. Klcn gzellii ve meczup grnml adamn bu tavr karsnda eri korkarak irkildi, kafas allak bullak bir hlde hemen ieriye kotu. Kalabalk arka taraflardan yava yava zlmeye balyordu, geen senelerde olduu zere yine evlerine dnp bekleyeceklerdi suyun birka gn iinde almasn. Birazdan baka bir asker koarak gelip kendisini ieriye alacan syleyince o da kalabal yararak, insanlar iteleyerek d kapya doru yanat. Askerler zerinde simgesel ay figrleri bulunan byk, kanatl demir kapy ap kendisinin ieriye girmesine izin verdiler. Sarayn heykellerle ssl avlusundan, yannda yrrken kendisine ekinerek ve biraz da inceleyerek bakan iki askerle birlikte geerek asl yapya girdiler. Batur Han mtevaz bir sarayn iinde geni bir koridordan yryerek kaann huzuruna kt. Yuvarlak bir salondu buras, birbirine simetrik drt stun ortada byk bir bo alan brakacak ekilde yerden tavana kadar ykseliyordu ancak stunlar tavana dorudan birlemiyor, aralarnda yuvarlak, kendilerine nazaran kk denebilecek kreler bulunuyordu. En kalabalk gnlerinden birini yaayan salonda herkes bir sre bu beklenmedik konuu szdkten sonra kaan sze girdi; Askere sylediin ey doru mu? dedi.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 155 Bu size ve alnyazmza bal, diye yantlad karlarnda duran yoksul gen. Sonra devam ederek; Benim dediklerimi aynen yaparsanz kurtulma olaslnz yksek, dedi. zerinde krmz bir kaftan bulunan vezir kaana dnerek baknca o da; Syle, diyerek eliyle iaret etti vezirine. Vezir de Batura dnerek; Cesur birisi olduun belli ama srf cesaret hibireyi zmeye yetmez. Eer baarsz olursan sen zaten lrsn ama btn yl boyunca susuzluktan tm halk da krlr geer. lkenin sonu demektir bu da. Dediklerimi dnp, olayn ciddiyetini kavrayabiliyor musun bilmem, dedi. Bunun zerine Batur Han; Hem de ok iyi anlyorum, o yzden de karar bana deil size aittir. Ben anlatacam anlataym, diyeceimi diyeyim. Sonra kararnz kendiniz verin, dedi. Kaan tekrar vezire dnp, kafasyla fikrini soran bir iaret verdiinde, ihtiyar adam; Dinlemekten zarar kmaz, syleyeceklerini sylesin bence, diyerek grn bildirdi. Bunun zerine kaan; Anlat, dedi. Batur Han da bu ii nasl baarabileceini, kafasndaki tasary aklad. Yzlerindeki ifadelerden anladna gre herkese makul grnyordu syledikleri. nsanlarn dncelere dald, birbirlerine bakt, yz ifadelerinin kullanlarak ancak muhatabnn anlayabilecei, glkle sezilebilen iaretlerin verilip alnd uzun saylabilecek bir sessizliin ardndan kaan; Peki ama karlnda ne istiyorsun? dedi Siz ne verebilirsiniz? Hazine, arazi, srlerle hayvan, ne istersen Hatta Hatta?... Hatta kzm verir, seni damadm yaparm. Zaten erkek ocuum yok. Benden sonra lkenin bana geersin.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 156 Batur Han az tedeki masann kenarnda bitkin bir hlde oturan kaann kzna dnd, gerekten ok gzel ve almlyd. O srada kendi aklna sevgilisi geldii iin glmsedi elinde olmadan. Peki siz? Benimle evlenmeyi kabul edecek misiniz? diye sordu glmsemesini srdrerek. Kz zerindeki tm kknl bir anda kenara brakarak, ani bir kla ve ykseke bir sesle; Asla! diye yantlad. Sonra ban nne edi yaptndan biraz da utanm olarak. Bir sessizliin ardndan tm cesaretini toplayp; Benim gnlm bir bakasna aittir ve halkma bir iyilik yapacaksam bunu canmla yerine getirmeyi yelerim, dedi. Ne de olsa yaknda lecekti ve artk kaybedecek hibireyi kalmamt, o yzden sylemekten korkaca hibireyi de olamazd. Herkes susmutu. Kaan da aknlk iindeydi nk byle bir durumdan haberi yoktu. Koskoca lkede neler olup bittiini atlar279 sayesinde reniyordu ama saraydaki, yan bandaki kznn sevgilisinden haberi bile yoktu. Ne tuhaf bir elikiydi. Yazgs kendisiyle dalga geiyordu sanki. Kznn gzlerinin iine akn akn bakakald, u durumda ne diyebilirdi ki. Nasl bir amazd bu? Kz durumu anlayarak devam etti. Saray yazmannzn olu dedi utanarak. Byle bir durumda utanmay nasl becerebilirdi bir insan; u anda hazrlanyor ve kendisi lmeden beni kimsenin alamayacan sylyor, diye devam etti. Vezir hemen ne karak kaandan izin istedi ve birka askere emir verdi; Gidin durdurun unu, bir dncesizlik yapmasn, diye bard. Gen begmn280 sevgilisinin kim olduunu sylemesinin asl sebebi de buydu zaten, onun kurtulmasn salamak istemiti. Askerler ok gibi yerlerinden frladlar.

279 280

at: Casus. Begm: Prenses.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 157 Batur Han, kaana dnd; u durumda sizden baka bir istekte bulunmak durumundaym ama kznz da mutlaka sevdii adamla evlendirin. Sizin burada sadakat gerekten deerli birey grdm kadaryla, dedi. Bunu sylerken aabeylerinin yaptklar aklna gelmiti. Kaan; Gcmn yettii ne istersen, dedi. Su, diye yantlad gen adam. Kimse birey anlamad, orada bulunan herkes birbirine bakt. Aslnda basit bir szckt ama insan bazen basit eylerle karlatnda, o kadar basit olamayacan dnp karmaklatrmaya alrd. Vezir sze girerek; Ne istediini tekrar syler misin? diyerek siyasi bir teyit yolu denedi bu anlamadklar istek karsnda. Su, dedi tekrar; Su istiyorum. Kaan bu kez anladn dnd; Suyumuzu, rmamz m istiyorsun? Gerekten zeki bir insansn nk buradaki en deerli eydir. Ona da kabul, kurtardn ey senindir, diye srdrd. Batur Han gld; Hayr dedi. Su istiyorum, rma deil. Susuzluktan lyorum u an. mek iin biraz su yalnzca Vezir o aknln iinde hemen iaret etti, bir kii su getirmek iin frlad. Kaanda afallam olarak; Hepsi bu mu? diye sordu Evet diye yantlad delikanl; Hepsi bu. Suyun gelmesini beklerken, o sessizliin ierisinde Baturun gzleri kar duvarda asl byke bir tabloya takld. Bir dan zerinden aadaki akarsu ve ilerideki orman grnyor; bir ylan gibi kvrlarak ilerleyen nehir, iine kzl bakr katlm altn bir kolye gibi parlyordu yanan gn nda.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 158

SU
Peki, dedi kz glerek; Suyu nasl atn? O ksm anlatmadn, btn bunlarn hepsini akl almaz bence. Delikanl biraz dnd, sonra bu kez o sordu; yi de, seninle yaadmz olaylar, bamzdan geen onca ey gerek de, bunlara m inanmyorsun? Btn yaadmz dediin eyler Yani imdi kaan kzn sana vermeye kalkt yle mi? Neyse anlat bakalm, u yky de dinleyeyim. Gen adam derin derin dnd bu defa. Ardndan anlatmaya balad *** Sylediklerim akllarna yatmt hepsinin. Sadece gnll birisini bulacaktk ki, o zaten hazrd. Yazmann olu Ben evvelce gidip grmtm suyun nnn kesildii yeri. nce dmann tanyacaksn; nasl yaadn, nerelerde yatp kalktn iyice reneceksin. Tam drt gece gzetledim etraf, gizlice gittim izledim. Meydana o kalabaln topland gnden nce yaptm bunlar. Nehrin darboaza girdii bir yer vard, orann nn bemi281 birileri, su koca bir glet oluturarak ykselmi kayalarn arasnda. Belirli bir seviyeye ktktan sonra sol yanda bulunan kayalarn arasndaki bir atlaktan, daha dorusu koca bir yarktan aaya akmaya balyor, dan altna doru gmlp gidiyordu. Belki de bir yeralt nehri olarak akp gidiyordu bir yerlere ama n tarafa tek damla gemiyor, koca ehir de susuzluktan kuruyor, kavruluyordu. O diyarda baka bir su kayna yok, ayrca lkeye yamur da demiyor zaten. ehir halk da sanyor ki akarsuyun nn bir su ejderi ya da dev bir su ylan kesiyor. Dilden dile dolatka herkes daha ok inanm yllar boyunca bu anlatlanlara. Ondan sonra da senede bir kez kurban sunuyorlar bu canavara. Orada bulunan bir diree balanan insanla birlikte ya bir koyun srs ya da sr srs rmaa braklyor. Suyun iine giren hayvan da insan da sa kamyor tabi ki. Kurbanlar gtren baz kimselerden olay grdn syleyenler var. Ejder kurban yerken uzaktaki ilenli282 bir dada kocaman iki ylan sevierek deri deitiriyor sonra da gelip ortaya kan bu kan glnn iinde ykanyorlarm. Ertesi gn de su serbest kalyormu. Aslnda nehrin iindeki de bir timsah srs Ama timsahlar grmek lazm, koca kocalar. Fili braksan aralarna paralarlar, kemiklerini brakmazlar.

281 282

Bemek: Suyun nn kesmek, baraj yapmak. len: Lnet.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 159 nsanlar o blgeye gelmeye korkuyorlard. Hem zaten yasaklanm, tabu hline gelmiti buras da, hatta o yerden sz etmek de. Timsahlar anladm ama yine de zemediim birey vard iin iinde; o suyu kim kesip, geri kim salyordu? O kurbanlar kim alyordu? Timsahlar deildi herhalde, o hayvanlarn o kadar zeki olduklarn sanmyorum. Bir de o iki ylan kafam kurcalyordu. Canavara, daha dorusu canavarlara kurbann sunulaca gn yazmann olu Enerle ikimiz dtk yola, giderken hereyi anlattm ona da en ince ayrntsna kadar. Koca bir tepeye ktk birlikte. Oradaki eyin bir ejder deil de, timsah srs olduuna nce inanmak istemedi. Ama sonra dedi ki; Ha bir tane byk, ha yz tane kk Ne fark eder? O da haklyd geri ama asl dmann ejder veya timsahlar deil sapkn dnceler olduunu kavrad sonunda. Ondan sonra da tasarm kafasna iyice yerletirmesini saladm. Yanmzda gtrdmz davar srsndeki kolardan birisini ve bir koyunu bir kenarda durup kestik, yzdk gzelce. Sonra yeniden dtk yola. Betin oraya varnca dere yatann alt tarafndan, kurumu akaktan sry teki tarafa geirdik. Enerin yapmas gereken tek ey kendi bana birey getirmeden, ben ne olup bittiini tam olarak anlayana kadar beklemek ve sonra kap kurtularak srnn iine karmakt. Kurban ayininin yapld yerde koca, kaln bir ongan283 direi vard; zeri ssl, hayvan betileri284 izilmi. Kurbanlar getirenler, o zavalllar oraya balayp gidiyorlarm kamasn diye. Sonrasn da kimse doru drst bilmiyordu zaten. Eneri o kte yasladm, ellerini arkadan birbirine kavuturdu bende balar gibi yaptm elimdeki iple. Sonra da oradan hzla uzaklatm. Hereyi gerekmi gibi oynadk yani. Kayalarn kuytuluunda ko postunun altna girip srnerek geldim ve yaknlarda olan srye kartm. Kendimi yle bir kaptrmm ki, hayvanlarn arasnda meleyerek dolanyordum artk. Koyun sandm kendimi bir ara iyice, onlarn arasna karmadan anlayamyor insan kendisini nasl kaybedebileceini. Hayvanlarn arasndan kafam kaldrp bakyordum. Bu karanlkta kimsenin benden phelenmesi, beni koyunlardan ayrt edebilmesi neredeyse mmkn olmad iin, rahattm o adan. Beklemeye baladk. Bir elimde de dier post duruyordu, Ener gelince vermek iin. Biraz sonra uzaktan alacakaranln iinden iki tane timsah veya ylana benzer yaratk, insan gibi yryerek gelmeye balad. Birinin elinde kemikten yontulmu bir balta vard. Yaklarlarken tm dikkatimle onlara bakyordum. yice yaknma gelip srye gz gezdirdiler, o anda anladm ki bunlar bir kadnla bir erkek. kisi de timsah derilerinden yaplm giysiler giyiyorlar, kafalarnn zerlerine timsahlarn st ene kemiklerini geiriyorlard. Kurban
283 284

Ongan: Totem. Beti: Figr, motif.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 160 ayinlerinde kendilerini uzaktan nadiren grebilen birka kii de o ikisini ylan sanyordu. Daha evvel duyduklarmzdan anladmza gre nce koyun srsn paralattracaklard o azmanlara. Herhalde ylesi daha byk haz veriyordu o sapknlara. Bu arada ben de yava yava kafamn iinde zmeye balyordum sorular. Sonra Enerin yanna vardlar, karsnda lklar attlar, vurdular ama o gk bile demedi. Ardndan adamn elindeki uzun sapl kemik baltay havaya kaldrdn grdm. dm koptu ama Ener tam zamannda davranarak srye doru komaya balad. Adamla kadn bir an afalladlar hi beklemedikleri bu hareket karsnda, delikanl var gcyle kouyordu. Ksa bir sre sonra onlarda komaya baladlar. Hele kadn deli gibi ilerliyordu, adam geride brakt. Ama Ener aray yeterince amt. Tam srnn iine girecei srada elimdeki postu havaya kaldrdm. Elimi grmtr umarm, diye de dua ediyordum iimden. Hayvanlarn zerlerine basarak yanma doru yaklatn grebildim ancak. Postu kapt gibi birka adm daha atarak srtna geirdii gibi dald srnn iine, artk o da kaybolmutu. O anda da kadnn belinden yine kemikten yaplm bir bak kardn grdm. Deliye dnm vaziyette hayvanlarn arasna dalp bir ona bir buna saplamaya balad. Zavall koyunlarn srtlarndan, yanlarndan kanlar fkrarak bembeyaz sr kanla krmzya boyanyordu. Hrltlar, ac melemeler kulama geliyordu. Kocas da onun arkasndan girdi. Baltasyla koyunlarn kellelerini datp, kafalar boyunlarndan uuruyordu ve ikisi de bana doru da yaklayorlard. Bir iki adm kalmt ki ayaa kalkarak klcm ektim, ikisi de donup kaldlar orada ylece ama kadn zerime atlamakta gecikmedi, gzn kan brmt. Birka hamlenin ardndan onu yere sermem uzun srmedi. Ayaklarmzn altnda lm ya da saa sola kanlar saarak debelenen koyunlar vard. O arada yanmza ulam olan kocasyla kar karya geldik, srngen klkl adam karsnn lmesiyle birlikte temelli kudurmutu artk. Baltasyla klcm karlad ama bir sre dvtkten sonra onu da haklamay baardm. Ener elini arkamdan srtma vurduunda yle bir sradm ki yreim azma geldi. Bence bu kadnla adam da olaand bir hller, tinlerinde285 yolunda gitmeyen bireyler vard. Belki de yln baz dnemlerinde ya da zaman geldiinde belli bir mevsimde aztyorlard. yle birisini tanmtm eskiden, bahar gelip sular bulandnda o da bulanrd. Seller gibi akana smaz taar, her trl taknl yapar, yerinde duramazd. Hatta geceleri uyuyamazd. Aysar286 kimseler vardr ya, onlarn da huylar huslar ayla birlikte deiir hani. Dolunay da farkl, aya287 da farkldr davranlar. te bunlarnki de ona benzer bireydi bence. Yln o dneminde kendilerini kaybediyorlard kanmca. Delleniyorlar, kana susuyorlar, baka birer insan gibi oluyor, sanki baka bir kiilie brnyorlar. kisinde birden mi? Olmayacak i deil. Ya birbirlerini bulmular ya da birlikte sonradan o hle gelmiler. Hayvanlar kurban edilen sry paralarken o arada bu iki sapkn da uzaklarda bir yerlerde tren gibi bireyler yapp dans ediyorlarm anlald kadaryla. O treni yaptklar dikilitalarn bulunduu yuvarlak alan da
285 286

Tin: Ruh. Aysar: Ruhsal durumu Aydan etkilenen kimse. 287 Aya: Hilal.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 161 daha sonra grdm. Belli ki kan dktkten sonra ruhlarndaki ate snyor ve duruluyorlar. Elbette ki o blgeye kimse yaklamaya cesaret edemiyordu hibir zaman. Gerisini anlamak kolay zaten... Ertesi gn artk orak topraklar, suyu a bir bebek gibi emiyordu. *** Batur Han bu k yz grmeyen lkede ne yapacan bilemez bir hlde dolanyordu ve buradan nasl kurtulacana dair en ufak bir fikri bile yoktu. Bahsini duyduu civardaki kylere gitmeye karar verdi. Oralardan bir geit veya ulam arac bulabileceini umuyordu, ok kk bir ihtimal olsa da. Kendisini buraya getiren gemi gibi bir deniz aracna rastlamak neredeyse imknszd. O yzden karadan deneyecekti buradan kmay. Dnyadan soyutlanm bu diyarda kalakalmt. n deniz, arka taraf dalkt bu blgenin. Bu dalar iki yana doru bir duvar gibi rlerek ykseliyor, geriye doru almas imknsz ykseltiler oluturuyordu. Birbirlerine srt veren askerlerden oluan bir ordu gibi glenerek ilerliyorlard doruklar. O yne gidenlerin karsna ulalmaz, almaz engeller hlinde kard bu dalar. yle anlatyorlard kendisine. Doal bir hapishanenin iine kapanp kalmt. nce kydaki balk kylerinden birisine vard, buralardan geen gemiler olup olmadndan son kez emin olmak istiyordu. Deniz kysnda kk sandallar gze arpyordu ama bunlarla o engin suya almaya kalkmak, alenen intihar etmek demekti. Kendisini buraya getiren kuzeyli yabanclarn o byk gemisi bile ne glklerle karlamt. Hem de defalarca Koca koca dalgalarla boumulard, zerine yklenen dalgalarn arlndan defalarca geminin beli atrdamt. Kye girdiinde rastlad, sandaln ters evirmi, alt tarafn katranlayan orta yal bir adamn yanna yaklap selam verdi; Kolay gelsin day, dedi. Adam kafasn kaldrp, bu tanmad delikanlnn yzne bakt; Saolasn, dedi ask bir suratla. Sonra yeniden iine devam etti. Yapt ii bir sre izledikten sonra, pek de insan canls olmayan adamn yanndan ayrlarak kyn ierisine ilerledi. Birka kiinin azn aradktan sonra midini tamamen kesmi olarak geri dnyordu. Bu insanlar hayatlarnda o byklkte bir gemiye rastlamamlard, ina etmeye ihtiya da duymamlard. Zaten ylesi bir tekniin geliebilmesine imkn verecek doal evrede mevcut deildi burada.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 162 Ertesi gn de dalarn eteklerindeki kylere doru kt yola. Aslnda burada gn kavram da yoktu. Yalnzca insanlar bir gelenee ve birbirlerine uyuyor gibiydiler, alkanlk hlinde belirli aralklara bldkleri sreler bir gn ifade ediyordu onlar iin. Ama zor da olsa allyordu bir sre sonra. Kendiliinden bir dzene biniyordu. Kye doru yaklatka davul sesleri duymaya balad, yaklatka da kyde bir dn olduunu anlad. Kalabalk dn evinde insanlar kendi aralarnda bireyler konuuyorlard. eriye giren yabancy fark edince konumalar, glmeler azalp dikkatler ona yneldi. Omzundan aaya sarkan bir anta bulunan bu yabanc; Dnnz kutlu olsun, izin var m? dedi. Dn khyas288 olduunu sonradan renecei bir adam; Bu kap gelen herkese aktr, gel otur yle, diyerek kendisine yer gsterdi. Biraz sonra nlerine etli bulgur pilav getirilmi, herkes sofraya oturmutu. Tam yemein zerine gelmiti. Kadnlarn yere serdikleri genie bir sofra bezinin zerine koyduklar byk bir siniye yayvan toprak kaplara pilavlar koyuldu, tuzlu ayranlar yerletirildi. Yanna ac soanlar krld, byk kmbe289 ekmekleri blnd. Hep birlikte karnlarn doyurmadan nce aksakall bir koca kretti sesli olarak. Sofradan kalkldktan sonra ilgi bir sre iin bu yabancya younlat. Adn rendiklerinde ise artk tm gzler onun zerine evrilmiti, baard ii duymayan kalmamt. Ne yapt ne ettiyse o gn oradan ayrlamad, kendisini brakmadlar. lerleyen vakitlerde dn oyunlarn izledi. Kimilerinde glmekten karnna arlar girdi. nce srtlarna aldklar kilimlerle postlarn altna girerek deve klna brnen iki kiinin yapt gsteriyi izledi. kisi birlikte tek bir deveyi oluturuyor; brerek, sallanarak trl eitli glnlkler yapyorlard. Daha sonra baka birisi et satacam diyerek odadakilerden birisini srtna ald. Adamn, kendi beline dolad ayaklarn ve ellerini balattrd. Srtndaki et yerine sayd kylyle birlikte bir sre ieride dolanan bu hayali satc birka kere eti duvara vurdu, insanlar gltler ama asl numara gerideydi. Et satarm, diye bararak ortalkta dolanan oyuncu biraz sonra elinde gizledii ineyi srtndaki adamn kalalarna, kaba etlerine acmadan batrmaya balad. Can yanan kyl sryordu. O sradka dieri ineyi daha derine saplyordu; adam o zaman yle bir sryordu ki, srtna bal olduu satc klndaki adam da yukarya hoplatyordu. Odadan darya kahkahalar tayordu. Oyunlar bir sre daha devam ettikten sonra yallardan birisi, genliinde karsn teki kyden nasl kardn anlatt. Kz kararak evlenme burada o kadar yaygnd ki, bir gelenek gibiydi. Bazen kz ailesinden hi istemeye bile gerek duymadan karrd erkek, bu tabi ki kzn da rzasna bal bireydi. Ondan sonra aileler aralarnda konuur anlarlard. Bir ara, orada bulunan ve salar gibi kalar da
288 289

Dn khyas: Dn yneten, konuklar arlayan kii. Kmbe: Atee gmlerek veya tandrda bazen de frnda yaplan, oval ekli olan bir eit ekmek.
ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 163 apak290 bir ihtiyar oturduu yerde dorularak geriye doru yasland. Divann zerinde, ayann tekini gsne doru ekmi vaziyette oturan, geni alnl, yuvarlak burunlu bir adama doru bararak; Bize biraz gizek291 al hele, diye emreder gibi seslenince herkes glt. htiyarn kulaklar biraz sar olduu iin herkesi de kendisi gibi zor duyuyor zannetiinden veya sesinin dzeyi kendisine de alak geldii iin, elinde olmadan bararak konuuyordu. stelik buyurgan tavr da cabasyd. Ama dieri alnp kzmam hatta uykudan uyanr gibi evreye baknp glmsemi ve bacan indirdikten sonra yerde, divann nnde duran gizee uzanmt. Biraz sonra da alp sylemeye balad. Ahap bir ubua at kl gerilerek yaplm yay, tellerin zerinde gidip gelirken ieriye, odadaki havay titretiren derin bir sknet ve huzur doluyordu; Kzl goncalar dklr al yanandan, nci salr gzlerinin bakndan, Blbller susar sesinin alayndan; Yrein yanar kor gibi avucumda. Dudaklarn alsa sra diler balkr292, Baklarn ok, kapkara kalarn yaydr, Samur salarn aan293 gn kskandrr; Sevdan cokun rmak olur akar ruhumda. lerleyen vakitlerde gveyin, gelin odasnn kapsna kadar gtrlne elik etiller hep birlikte. Burada da srtna vurarak ieriye gnderiliyordu tpk kendi lkesinde olduu gibi. Konuk olaca eve dndklerinde ise yataklarn hazr buldular. Batur ertesi gn kalkp, oktan hazrlanm olan kahvalty yaptktan sonra yeniden yola koyuldu. Anlatldna gre, kyn dibinde kurulmu olduu bu dalar bugne kadar aan hi kimse olmamt. Arkasnda da herhalde hibir yer yoktu, dnya burada bitiyordu onlar iin. Ya da yle sanyorlard. Gerekten de almaz grnyorlard, buradan da midini keserek geri dnecekti. Kendisine kyn dna kadar elik eden bir genle birlikte, yukarlara doru trmanan bir yola ktlar. plak dalarn, tepelerin arasnda bir sre yrdler. Buras sa taraflarnda kalan o byk da kitlesinin yannda onun yavrusu gibi kalyordu. Delikanl, zerinde derince bir ukurun bulunduu bir tepeyi gsterdi. Doal ve derin bir oyuktu bu, snm kk bir yanardaa benziyordu. Buradan eskiden kaynar sular fkrrm, su sonra kurumu, dedi.
290 291

Apak: Bembeyaz (ap-ak). Gizek: Kemene. 292 Balkmak: Parlamak, ldamak. 293 amak: Ik vurmak, k dmek. Aydnlatmak.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 164 Biraz daha ilerledikten sonra yanndaki gen adam, kendisiyle vedalap geriye dnd. Bu kez daha nce geldii yolu deil de, kestirme olduunu syledikleri bir bakasn, dan eteindeki bu yola izliyordu. plak, boz tepelerin arasnda, tal arazide ilerliyordu tek bana. Yol bazen aalara iniyor bazen daha yukarlara kyordu. Bir sre daha yrdkten sonra yine trmana geecei zaman biraz durup dinlendi. Bu kez biraz daha yksek ve daha dikti bu yryecei ksm. Yerinden kalkp yokuu kmaya balad. Ondan sonra uzunca bir sre bu ykseltide, inisiz ksz dmdz gitti. Bir ara gzne mavi kelebekler ilitiinde sevgilisinin verdii mendili anmsad, tpk oradan km gibiydiler. Ya da uarak o mendilin zerine konup, keten kumala i ie geip kaynamtlar. Merakn yenemeyerek kelebekleri izleyip, sandaki kayalklarn arasna yneldi yoldan ayrlarak.

KU
Yanlarna yaklatnda kelebekler kayorlar, gelincik iei yapraklar misli dalp, kar gibi eriyorlard. Kayalarn arasnda bir o yana bir bu yana dnerek ilerleyen darack bir yol vard. Kelebekler gitgide azalyordu ama yol srp gidiyordu. Dardan bakldnda anlalmas imknszd, nk dnerek ieriye darya kvrlan bu dar geit sanki kayalarla tkanyormu, yol bitiyormu gibi gz yanlsamalarna neden oluyordu ok yakndan bakmadka. En sonunda byk bir akla kyordu ve bu geni alann etraf dalarla evriliydi bir duvar gibi. Sa kenarna yakn bir yerdeyse devasa byklkte bir aa grnyordu, o kadar byk bir aat ki evresini 20-30 kii el ele tutusa kavrayamazd. Yksekliini ise lebilmek ve anlamak iyi bir hayal gc gerektirirdi herhalde. Ge kadar uzanyormu gibiydi. Dallar, bu geni akln neredeyse yarsnn zerini adr gibi kapatyordu. Gvdesine trmanan kaln sarmaklar ve yzeyini kaplayan yosunlarla yle ihtiaml duruyordu ki hayran olmamak elde deildi. Burada biraz oyalanp, dinlenmeye karar verdi. Kendisiyle ba baa kalp kafasn dinleyecekti, hem de bu gzel ortamn tadn karacakt. Ah bir de Gne olsayd Aacn dibine otururken, aylar nce altnda bekledii baka bir aac anmsad. Aylar olmu muydu? Olmutu galiba. Dnd Belki yl bile gemiti. Hayat ne kadar da deimiti bu sre ierisinde; ne kadar ok eyler yaamt, bana hayal bile edemeyecei iler gelmiti. Bambaka bir diyara savrulmu ve bir k yolu aryordu nerede olduunu bile bilmeden. Bunlar dnrken yava yava uyuyakald. Aniden kulana alnan seslerle uyanrken, etrafna baknd. Sesler duyuyordu. Kulak kabartt. Hayvan lyd bunlar. Dinledi. Yukardan geliyordu, yavru kularn tlerine benziyordu ama daha grd. Aacn etrafnda dolanp baknd ama birey gremedi. lklarsa giderek artyordu. antasn omzuna takp trmanmaya balad, yukarya yaklatka sesler artyordu. Ama kmakla bitmiyordu. Aaya bakt, yerdeki iri talar bile artk glkle grebiliyordu.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 165 Aacn tepesindeki bir yuvann ierisinde bulunan ku yavrular gzne arpt. Ama olaann stnde byklkteydi bunlar, iri bir hindi kadar rahat vardlar. Yaklam olduu bu mesafeden, az aalarndan grebiliyordu onlar. Yuvann yanndaki kabuk paralarndan bu civcivlerin yumurtadan kal en fazla birka gn olduu anlalyordu. Ama bu hayvanlar niye byle baryorlard? A mydlar? Bir yandan etrafna baknyor, bir yandan da yuvaya doru ilerlemeye devam ediyordu. Sonra ileride, bedeni yapraklarn rengiyle ve dallarn desenleriyle ayn olan iri bir canlnn kmldadn ayrmsad. nce bir aa dal zannettii ve ok iri olduu iin hzl hareket edemeyen bu yaratk kvrlarak yukarya doru kyordu. Bu bir yland, hem de bugne kadar hi grmedii byklkte Hayvancazlar yaklaan tehlikeden tr bylesine baryorlard, belki de ana babalarna seslerini duyurmaya alyorlard. Klcn ekti ve hzla yukarya doru atld. Ellerini brakt, dme riskini gze alp birka dal basamak gibi kullanarak ylana yaklat. Artk yuvann dibinde olan srngen azn am yavrulardan birisini kapmak zereyken arkasndan yaklamakta olan tehlikeyi sezip geriye dnd. Gz gze geldiler. Ildayan gzleriyle kendisine bakan ylan tslayarak dilini kard. Bu souk dilin boynuna dediini hisseden Batur tepkesel bir davranla kafasn geriye ekerek, g alp zerine atlmaya hazrlanan hayvandan nce davranp klcn kulland. Hzl ve salam bir darbe indirdi. Ylann kafas gvdesinden ayrlrken, aaya doru dt. Kesilen bedeninden kanlar fkryor, aac kzla boyuyordu. O koca gvde hl can ekiip rpnrken, dallar atr atr krarak aaya doru dyordu. Bazen kramad dallara taklp, eilip bklerek kayyor, ardndan daldan kurtuluyor sonra yine dmeye devam ediyordu. Batur ise arkasndan bakakalmt. Gen adam yavrulara usulca yaklat ve dokundu. Hayvanlar oldu bitti severdi, hele de yavrularn. Yumuack, kzla alan tyleri vard bunlarn ve artk susmulard. Elindeki klcn yukarsndaki bir daln zerine koydu. Glmseyerek civcivlerden birisinin ban okamaya balad, geri bunlara civciv demeye dili pek varmyordu ama yleydiler. O esnada mthi bir lk duydu arkasnda, dnd ve o gne kadar grmedii byklkte bir kula karlat. Aslnda sand kadar abartl deildi bykl ama kanatlar akken insanda uyandrd ihtiam daha da bykm gibi alglanmasna neden oluyordu. Gagas inanlmaz sivri olan bu hayvann nesli yzyllar nce tkenmi bile olabilirdi, dnyadan bihaber bu topraklar zerinde neslini srdrebilen tek rneiydi. Kim bilirdi? Yavrularn koruma igdsyle saldran ana hayvandan dallarn arkasna saklanmaya alarak kurtulmaya abalyordu Batur. Klc yukardaki bir daln zerindeydi ve ulaamyordu. Birka kere yer deitirdi. Tam elini klcna atacakken kuun dallarn zerine basarken oluturduu sarsntyla aya bir ataln arasna skarak ba aa dnd. Kayan kl aaya derken bacan syrarak kesti. Artk tamamen savunmaszd, karsnda yapacak bireyi kalmam gibiydi. Biraz aasnda kalan hayvandan kurtulup inemiyordu. Yapacak tek birey var gibiydi; o da daha yukarya kp yuvadan uzaklaarak hayvann sakinleeceini ummak. Tm gcn beline vererek dorulup bir dal tuttu. Aksayan bacayla daha yukarlara kmaya balad. Bylece gerekten de, kuun yuvasn kurduu aklktan uzaklam oldu, sk dallarn arasna girerek

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 166 kendisini biraz daha gvene almt. Ama hayvan peini brakmyordu, o da ktka kyordu yukarya. Bir ara duraklad, aalara ve evreye bakt. Tm dnya kckt. Ku aniden saldrya geerek dallarn arasnda bulduu bir boluktan kendisine doru atlnca dengesini kaybeden delikanl, hayvann kanatlarn tutmak zorunda kald. O anda olanlar oldu ve kanatlarn kullanamayan hayvann da dengesi bozulup, aacn dallarndan ayaklar kayd. Saa sola arparak dmeye baladlar. Ardndan Baturun, kuun zerinden syrlan elleri havada kalverdi. Bir anda kendisini bolukta buldu. Kulanda, analarna tiz lklar atarak, belki de bireyler anlatmaya alan yavrularn sesleri nlyordu. Son anda, kzla alan konur294 renkli hayvann ayaklarna tutundu ve boluun iinde dnerek attklar bir iki takladan sonra ku havada szlmeye balad. Aadaki dalarn ve tepelerin bazlarnn zerinden getiler. Bu kzl ku kanat rparak ykselmeye alyordu ama baaramyordu, ayaklarndaki kendisini aaya eken arln ve ondan kurtulmaya almasnn da etkisiyle ynn dzeltemiyor, saa sola dnerek rastgele gidiyordu. Ve yine bu arlk gcn keserek kendisine, yere doru bir bask yapyordu. Dalarn bir ksm altlarnda kalmt ama bazlar hl ok yksekti ve byle giderlerse bir yaln kayaya arpp paralanacaklard. Fakat hayvan igdsel olarak veya evreyi ok iyi bildii iin bu dalk alann i ksmndaki baka bir bolua yneldi. Hi de ksa olmayan bir mesafeyi gemitiler byle uarak. Sonra dne dne, szlerek indiler. Batur yere birka arn mesafe kala hayvann ayaklarn brakt. Dnn ve hzn etkisiyle yerde birka takla atarak yuvarland. Kusa biraz ilerisine dzle kondu, iri peneleriyle birka adm atp durdu. Aralarndaki uzaklk ok fazla deildi ve Batura yle geliyordu ki yeni bir dve balayacaklard. Ve bu kez silahsz, savunmaszd ak bir alanda. stelik baca da yaralyd. Karsndaki bu, tarihin derinliklerinden kp gelmi hayvann ise doal silahlar vard. Artk yapacak birey kalmamt. Ku kendisine bakyordu. Birka kez silkelendi, yere kpkzl birka ty dkld. Batura doru biraz yaklat srayarak ve yryerek. Birbirlerini ylece gzlyorlard. Gen adam artk kendinden ve hereyden vazgemi olarak bu iin bitmesini bekliyordu. Ku yanna yaklat. Sonra slak ve scak diliyle bacandaki yaray bir iki kere yalad. Bu belki de kendisinin anlayamad ama onlarn gayet net olarak kurduklar iletiim sonucu, yavrularn lklaryla analarna verdikleri mesajdan kaynaklanyordu. Bu sevgi gsterisi de olaslkla kendisine verdii zarardan dolay bir zr dileme niteliindeydi. Hayvan kanatlarn rparken Baturun yzne esintisi vurdu. O da, bann zerinden uup giderken kuun arkasndan bakakald. imdi bu dalarn arasnda skp kalmt. ylece oturup, biraz kendisini toparladktan sonra zaten bouma esnasnda paralanm olan elbiselerinden yrtt paralarla bacan sard. Ayaa kalkarak etraf incelemeye balad. Bu hayatta kim bilir bana daha neler gelecekti. Veya bu kez burada sonu gelecekti. Kuun biraz nce durduu yere gitti. Yere iri parlak tyleri dklmt, onlardan en salam grnen iki tanesini alp antasna koydu. Olur ya, buradan
294

Konur: Kahverengi.
ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 167 kurtulabilirse bu diyarda yaadklarna dair bir an olarak yannda gtrmek istemiti. Lkin buradan kmay pek baarabilecee de benzemiyordu. evresine baknd, her tarafna dadan ve kayalardan duvarlar rlmt. Yalnzca ileride bir maara girii grnyordu ve oraya doru ilerledi. Onun da iinde aaya doru inen bir ukur bulunuyordu. Derinlii bir adam boyundan fazlayd. erisine indi. Bu karanln ierisinde ileriye doru giden bir kanal vard burada. Bu bir kanald. Doal bir yap olmadn hemen anlad nk duvarlar yuvarlak ve son derece biimli olarak kaznp yontulmutu. Bundan emindi, doada saplantl simetrilere rastlanmazd; o insana zg bir hastalkt. Nerede biim taknts olan birey varsa o insann elinden km demekti. Ayrca duvarlara aklm demir halkalar grd, onlarn bir kol boyu aasndaysa bu kanaln yan duvarlarna birer yumruk byklnde oyuklar almt. Anlyordu, buralar meale takabilmek iin yaplmt ve karanlk tnelin iinde bir sra hlinde ilerliyorlard. Buradan en son kim bilir ne zaman nce insanlar gemiti. Darya yeniden kt. O geni alan yeniden batan sona gzden geirdi, her tarafn doland. Baka bir kar yol bulamyordu, girecekti o yeralt yoluna. Belki de alar nce kullanlan bu yol, nndeki bu akla kyor, oradan da iinde bulunduu lkeye geiliyordu. Ama kendisini o iri kuun indirdii bu kapal alandan teki tarafa nasl alyordu. Herhalde eskiden buralarda baka bir geit daha vard veya evvelinde alann n tamamen akt ama ya gmt ya da bir depremde falan kapanmt. u an tam olarak bilemezdi bunu elbette ki. Bir sre dndkten sonra kararn kesin olarak verdi. aresi yoktu; ksz, azksz girecekti o tnele. Bir karanlk dehlizin iinde yryor, arkasna bile bakmyordu. Geriye dnerse bir kere, bir daha baaramazd. Ara sra korkudan ter basyordu, burada lp kalmak dncesi bile lm gibiydi. Keke darda kalsaydm, belki birileri gelirdi veya beklenmedik bireyler olurdu, diye dnyordu iinden. Ama teki taraftan da biliyordu ki kimse gelip kendisini kurtarmazd orada, kendisini kandryordu. Sonra bunlar dnp, yapacak baka bireyi olmadna kanaat getirip kendisini teskin ediyordu. nsann bazen kendi zmlerini tek bana retmesi gerekirdi. Ardndan; Burada ldrarak, delirerek lmektense darda adam gibi lrdm hi olmazsa, diyordu. Beyni bylesi gidip geliler iindeydi. Bacaklarysa ilerlemeye devam ediyordu. Ne kadar yrd o yalnzln iinde bilinmez Sonra baka eyler dnerek yalnzca ilerlemeye odaklad kendisini. nce sevgilisini dnd. Sonra intikamn Btn bunlar, bu skntlar ekmesine sebep olanlara hesap soracakt. Aslnda almasn gerektirecek durumlarn ortaya km olmasn hi mi hi anlayamyordu. Ne ii vard burada? Bu skntlar ekecek ne yapmt kime? Ama sebebi yoktu. Ayak sesleri duvarlarda yanklanyordu. Bu yanklar, kaznp zerine su damlatlan bir kafann iinde oalan seslerin yapt ikence gibi bir eziyete dnyordu.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 168 Srlsklam ter iinde kalm olarak durdu. ldrmak zereydi, geriye dnp komaya balad. Bu yol nereye gidiyordu? Belki haftalk, aylk veya yllk bir mesafe vard nnde. yleyse ne olacakt, alktan susuzluktan lp gidecekti burada. Ama fazla srmedi, durdu. yle bile olsa denemekten baka ans yoktu. Baka bir yol yoktu. Bu kez tekrar dier tarafa dnp komaya balad. Soluu kesilene kadar kotu. Sonra durdu, ellerini dizlerine dayayp ban ne eerek derin derin nefes ekti. Yeniden komaya balad arkasndan ama bu kez dncelerinin denetimini eline ald, hzn kesip tekrar yrmeye balad. Sknetini kaybederse, baarma olasln da kaybederdi, mcdeleyi kaybederdi. O zaman hereyi kaybederdi. Esemesi295 korkularna baskn geliyordu. Alktan gznn n karardnda, tm gc tkenmeye yaklatnda bile yrd akl almaz bir kararllkla. En sonunda clz bir k grdnde inanamad, bir kere daha komaya balad. Deli gibi kouyordu artk. Darya ktnda yere ylp kald. Evet, o dalarn altndan yryerek kmt, baarmt bunu. Ne kadar sre yrmt, tahmin bile edemiyordu ama iindeki tm enerjiyi tketene kadar direndii kesindi. Etrafna baknd. Bulunduu yer, bir aa boyundaki bir ukurun dibiydi ve yukarya kmas gerekecekti. Fakat zihninin iinde bir bayku uulduyordu, gzleri kapand. Kendine geldiinde dar bir ukurun iindeydi. Bulunduu yeri dikkatlice inceledi, yukarya kmas ok da zor olmayacakt. Kafasnn biraz zerindeki bu boru gibi boluun kenarnda bulunan kk bir ta knty tutarak kendisini yukarya ekti. Bunu yaparken kol kaslar baya bir zorland ama yinede baard. Sonra bu kntnn zerine basarak ksa bir sre dinlendikten sonra trmanmaya balayacakt ki, aya kayarak yere dt. Her yan aryordu. Ama neyse ki bir yeri krlmamt. Biraz dinlenip, arlar azaldktan sonra yeniden bu kaya parasndan tutunarak ayn ekilde yukarya ekti gvdesini daha dikkatli olarak. Bu taa basar hldeyken birka soluk aldktan sonra bacaya benzeyen deliin kntlarndan tutunarak trmand. Sonunda kendisini darya doru iterek bu kuyunun banda ylp kald. Bulunduu yer bir maarayd yine, tepesindeki genie aklktan ieriye lo bir alacakaranlk doluyordu ama n tarafnda da k grd. Evet, diyordu kendi kendine; burada zaten var olan doal bir tneli genileterek, dzelterek bir geit oluturmular, kim bilir ne kadar zaman nce. Tokar ve Barkan hatrlad. Hibir haber bile veremeden, vedalaamadan ayrlmak zorunda kalmt oradan. Nasl yle birden habersizce geldiyse, ylece de gitmiti. Merak edeceklerdi kendisini, belki arayacaklard ama yapabilecek birey yoktu. Maaradan kp, yoku yukar trmanmaya balad. Bu dik ve sarp bayr trmanrken gl bir uultu duymaya balad. Yaklatka anlyordu, bu su sesiydi. Yukarya vardnda grd manzara muhteemdi. Bir elalenin altnda bulunan ve u an kendisinin de iinde durduu bolukta, nnde bir perde gibi kpk kpk aldayarak aaya dklen suyu
295

Eseme: Mantk.
ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 169 seyrediyordu. leride kim bilir ne kadar sredir kullanlmayan kayklar ve sallar duruyordu. Belki 30 tane vardlar, belki de daha fazla Sallarn bazlarnn ipleri ryp kopmu, ktkler olduklar yerde dalmlard. Artk kesin olarak emindi buras eski bir ulam yoluydu. Sa tarafta aaya kvrlarak inen kk bir yol vard, yolun sonundaki kk bir delikten de darya klyordu. nce inip evreyi kontrol ettikten sonra tekrar yukarya karak kayklardan birisini yklenip indirdi rman kysna. Hava ieriye gre ve hatta geldii o lkeye gre ok daha aydnlkt. Kaya binip rma izleyerek aa rlara doru indi. Ardndan kyya karak, bir korulukta bulduu yabni meyvelerle karnn tka basa doldurdu. Bu topraklarda bir aya yakn bir sre yolculuk yapt ama hibir insan izine rastlamyordu. Irmaktan tuttuu balklar, akmak talaryla tututurarak yakt atelerde piirip karnn doyuruyordu. Irma izliyordu yalnzca. nk biliyordu ki, yerleim yerleri daima tatl su kaynaklarnn kylarna ya da yaknlarna kurulurdu. Irmaktan yukarya doru trmanmaya alan, srayarak kk ykseltileri ap yollarna devam eden balklar izliyordu. Kendisi gibi zor bir yolculuk yapyorlard, stelik onlar bir de akntya ters yzyorlard. Doduklar yerlere vardklarnda yumurtalarn braktktan sonra yorgunluktan leceklerdi bu hayvanlar ama kendisinin yle bir niyeti yoktu. Irmak bir l296 ovasnda kk kollara ayrlarak denize karyordu ama maalesef imdiye dek hibir kye, kasabaya ya da insan izine denk gelmemiti. Hlbuki yrtt fikir o kadar mantkl grnmt ki kendisine, ok umutluydu ama olmamt ite, yine denize varmt. Fakat umudun bittii yerde, beklenmedik olaylar gerekleiyordu bazen. Gzlerine inanamad, kk bir balk teknesiydi bu grd.

KONUK
Yal kadn o sabah yine erkenden, henz Gne domadan uyand. Hep byle oluyordu, geceleri bir trl uyuyamyor sabahlar erkenden uyanyordu. Nedense evresindeki tand tm yallar da hep ayn dertten ikyetiydiler, insan yalandka uykuya olan ihtiyac azalyor muydu neydi? Elimiz ayamz tutuyor, ele avuca dmedik ok kr. Aklmz fikrimiz de alnmad, varsn az uyuyaym, diye mrldand kendi kendine. Evi toparlad. Toparlanacak birey de yoktu ya aslnda Evde oluk ocuk mu vard sanki de dalacak, dzenleme ihtiyac duyulacakt? Eksikliini duyduu tek ey buydu belki de; evde koturan, oynayan torunlar. Drt ocuk dourmutu ama hibirisi iki yldan fazla yaamamt. Biz de byle snandk demek ki, derdi zaman zaman. Kocas da leli on yldan fazla oluyordu.
296

L: Alvyon.
ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 170 Bu dnyada herkesin bir sresi vard ve er ya da ge o sre bitecekti. Zaten lm bir aamadan sonra gzel bir eydi; aclar, straplar dindiren byk bir ltuf En byk dilei ele avuca dmeden, acsz skntsz bir lmd. Yal Tanay o gn ate yakt. Byke, eski bir kazann iinde su kaynatp, amar ykad. be para eyi suda alkalayp durulayana kadar yorulmutu. Arada bir durup dinlenmek zorunda kalyordu soluk solua, genliinde olsa tek bana koca bir kyn dnn derneini ekip evirirdi. erideki amarlarn bir ksmn ykamay unuttuunun farknda bile deildi. ini bitirdikten sonra biraz dinlenip baheyle oyalanmaya giriti, domates fidelerinin diplerindeki ayrk otlarn apayla temizlemeye koyuldu. *** Karda bir ky grnyor, ilerideyse tepelerin zerinde sapsar tarlalar gze arpyordu. Yollarn kenarlarndaki allarn, otlarn iinde bazen keklik, bazen de bldrcn srlerine rastlyordu. Sonra kk bir akarda297 yaban kaz srs grd. Yolun kysnda bir kanya kzleri koan orta yal bir adam hayvanlarn boyunduruklarn balyordu. tede tarlalarda alan insanlar vard. Biilmi ekinleri dirgenlerle298 toplayp, anadutlarla299 arabalara yklyorlar, harman yerlerinde saman artklarndan buday ayrmak iin enli tahta yabalarla300 savuruyorlard. Kyn bitimine yakn bir ev gzne arpt. Yal bir kadn evinin nndeki bahesinde bireylerle urayor, elindeki apay ar ar glkle kaldrp vurabiliyordu topraa. Bahenin kenarlarn evreleyen, yllardr bakmsz olduu, artk hibir ie yaramad belli olan derme atma itlere yaklat. Merhaba Ana, dedi. Kadncaz kafasn kaldrd, karsnda duran gen adama bakt. Merhaba oul, diye karlk verdi. Birey mi istedin? diye devam etti. ecek soukluun var m, diyecektim ana. Biraz beklersen ayran alkarm301. Zahmet olmazsa, ok makbule geer.

297 298

Akar: Akarsu. Dere. Dirgen: Ekin toplamada kullanlan sivri ulu, atala benzer bir alet. 299 Anadut: Ekin atmaya yarayan, atall bir tarm arac. 300 Yaba: Ekin savurmada kullanlan enli, yass, tahta atal. 301 alkamak: alkalamak. (Burada, ayran yapmak anlamnda.)

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 171 Ayrann zahmeti ne olacak, bekle de getireyim. Gir ieri de uraya otur hele. Batur Han, artk kendisine bile faydas dokunmayan dkk kapdan ieri girdi, yal kadnn gsterdii ktn zerine oturdu. Bu iri aa parasnn odun kesmek amacyla kullanld belliydi. Hemen yannda yerde pasl, eski bir balta duruyordu. Etrafta da kesilmi al rp ve dal paralar vard. Tanay Ana ayranlar getirdi. Nereden gelip, nereye gidiyorsun oul? diye sordu yal kadn. Uzaktan, ok uzaktan geliyorum. Bu geitirmeci cevab pek beenmemiti ama hrsza, hayduda benzemiyordu bu delikanl. Bu sralar o yomsuz302 urular her yanda cirit atyor, insanlar soyup hara kesiyorlard; duyuyordu bunlar. Ama bu gen yle biri deildi, anlyordu bunu. Yznde garip bir hzn, bir ac okunuyordu. Adn koyamyordu bunun. Koyamazd da Ama bunca yln grm geirmiliiyle anlayabilir ve yalln verdii o ruh hliyle sezebilirdi. Tanay Ana fazla stelemedi, belli ki bir derdi sknts vard. Yaradan, baz insanlara srad dertler ve aclar tattrrd. Yorgun musun? dedi Tanay. He ana, yorgunum ya stersen gidip ieride biraz uyuyabilirsin. Bende sana yiyecek bireyler hazrlarm o arada, uyannca yersin. Batur Han, teklifi ikiletmedi bile; Byle bir iyilik yaparsan mrm boyunca unutmam, dedi. Onda ne var, uradan gelen bir misafirin nne evdeki ekmei koymakla iyilik mi olurmu? Olur ana olur, bir bardak su vermekle de iyilik olur. Kadn nde, Batur arkada ieriye girdiler. Kap dorudan evin salonuna alyordu, perdeleri ekili bu oda lo bir yerdi. Ev tmyle kerpiten yaplm olduundan, ierisi bu yaz scanda bile serindi. Tanay Ana sol duvara yasl duran sediri gsterdi uyumas iin. Tahta sedirin zeri, desenlerle sslenmi kilimlerle rtlyd. Kar duvarda asl duran bir aynann alt
302

Yom: Uur.
ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 172 ksmndan, am kozalaklaryla rlm, topa benzeyen bir eit duvar ss sarkyordu. Aynann yannda bulunan, pencere byklndeki bir girintiyi ise kk bir dolap olarak kullanyordu. Batur Han sedire srtst uzanp dncelere dald. Tavanda aa kirilerin zerine atlm olan tahtalarn arasndan kurumu amurlar sarkyordu, aralar birer parmak kadar almt nk. Pek ok yerde rmcek a grnyordu. Bu tahtalar yllardr orada olduklar iin rm atlamlard. Tavana ylece bakarken gnlerdir uykusuz olduu iin hemen dalverdi. Deliksiz, ryasz bir uyku uyudu. Kalgayarak303 uykusundan uyandnda, bulunduu ortam tanyamayarak ard. Etrafna baknd, olmuyor karamyordu iinde bulunduu yeri, yrei skt. Kap alp yal kadn ieriye girince hatrlayarak gevedi. Gn oktan batmt. Tanay Anann bir tepsiyle getirdii yemeini yedi, karnn doyurdu; taze spanak piirmiti yal kadn, yannda da yourt vard. Yemeini bitirdikten sonra ayrlmak iin izin istedi ve yola koyuldu. Temiz havada dolat biraz, o geceyi darda imlerin zerinde geirdi. Srtst uzanm yatarken, gemii ve gelecei kadar uzak grnen gkyznde Krt304 hemen tand. Sonra tepe noktasna yakn bir yerlerde Demirkazk grd. Gk bu yldzla sabitlenmi, onun etrafnda dnp durmaktayd. Bir atn, seyisin elindeki ipin ucunda dnd gibi Gn ivisiydi o. Daha tede Erendiz305 vard, uzak bir kede ise kardei Sekendiz306. leride de Kmk307 Anlatlanlara gre bu burta grnen, Cedey Hann308 yedi kpei Altn Dan kapsn bekliyor, oray koruyorlard. Batur Han, ertesi gn ehre girdi. Uzam sakallar ve ypranm giysileriyle kendisini kimsenin tanyabilmesine olanak bile vermiyordu. Yabanc bir yere veya yllardr grmedii bir ehre gelmi gibiydi, hereyi uzak bir an gibi hatrlayan elginlere309 benziyordu. Ayrca ehirde de bir farkllk vard, her yer bir bayrama veya enlie hazrlanyor gibiydi. Bu mevsimde yaplan hibir len hatrlamyordu. Bir duvarn kenarnda toplanarak gevezelik yapan birka yal adamn yanna yaklap selamlat. Ne olup bittiini, kentteki bu aaann ne iin olduunu sorduktan sonra, verilen yantn tamamn duyamad bile Kafasnn ii alev alp yanmaya balamt sanki. Tm dnya etrafnda frl frl dnyordu. Gidip, yklacak gibi erilip yatm bir duvarn dibine kt. Koca kinat da onun zerine kyordu sanki. Nefesi daralyor, srtna binen ykn arl altnda eziliyordu. Ylp kalmak zereydi orackta. Sonra yava yava sakinleti ve gznn n d. Henz hibirey iin ge deildi. Son bir ans daha vard. stelik tam bir haftas bulunuyordu

303 304

Kalgamak: Sramak, hoplamak. Krt: Mars gezegeni. 305 Erendiz: Jpiter gezegeni. 306 Sekendiz: Satrn gezegeni. 307 Kmk: Kk Ay takmyldz. 308 Cedey Han: Mitoloji kahraman bir hakan. 309 Elgin: Garip, yabanc.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 173 nnde, bu son frsat deerlendirebilmek iin. Bu kez akl bana sonradan gelmeyecekti, dnecek zm retecekti. Ayaa kalkt yrmeye balad. Farknda olmadan, sanki krk yldr ayn eve, kendi evine gidip gelen bir insann alkanlyla, bir gn nce yannda konuk olduu yal kadnn evine doru yryordu. Oraya gittiinin ayrmnda bile deildi, ayaklar oraya doru gtryordu kendisini bilmeden. O sadece dnmeye alyordu ama kafasnn ii boalm gibiydi, bir l gibi sszd u an. Yanna yaklap, kendisine doru elini uzatarak sadaka isteyen dilenciyi farketmedi bile. Eve vardnda kadn delikanly karsnda grnce ard; Hayrdr oul, birey mi oldu? Tanay Anann sesini duyan Batur Han irkildi. Ne zaman, nasl gelmiti buraya, kendisi de ard. Uykum var ana. Uyumak istiyorum, diye yantlad. Ge ierde uyu, dedi kadncaz akn akn. Batur Han ieriye girdi. zerine bir araf ald, kafasn koyar koymaz da uyudu. Karmakark ryalar grd. Uyandktan sonra kalkt baheye kt, kuyudan su ekip elini yzn ykad. Tanay Ana yine bireylerle urayordu. Kadn, yalazlanarak yanan bir atee odun attktan sonra elindeki baklar alevlere tutarak temizledi, atasndan dedesinden rendii greneklere uyarak. Batur, kadnn yanna varp yapt eyi bir mddet izledi. htiyar, ayakl sac da alevlerle temizledikten sonra atein zerine oturtarak ekmek piirmeye koyulunca kendi de atei beslemek iin odun krmaya balad. Bylece almaya balad. Tm beyni, zihinsel faaliyetleri durmu gibiydi, hibirey dnemiyordu. Ertesi gn de almaya devam etti. Yal kadn sadece evin nndeki kk bir ksm ekebilmi, o yzden arka taraflar btnyle bo kalm, ot brmt her yan. Batur Han btn baheyi elden geirdi; topra belledi, trmklad, yabni otlar temizledi. Ayn ekilde ev de yllardr bakm yz grmemiti. Duvarlar badana etti, eledii topraa komu evlerden ald saman da katarak amur kard. Kadncazn aput paralar teperek tkamaya alt kaplarn, pencerelerin aralarndaki boluklar, gedikleri kapatt. almak byk bir mutluluk veriyordu ve kafasn boaltp doru dnme frsat tanyordu. Tanay Ana ise evin ve bahenin topu topu birka gn iinde bylesine deitiine inanamyordu. Batur tm beynini akama kadar boaltyor, gece yataa girdii zaman ise dnyordu ne yapabileceini. Saatlerce dnyordu hem de. Ama kesin, salam bir zm retemiyordu. Elini kolunu sallayarak saraya girip, olan biten hereyi anlatabilirdi. nanrlard, inanmazlard

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 174 orasn bilmiyordu. Gerekirse eker klcn dverek lrd, yaam o kadar da deerli birey deildi u an gznde. Ama daha etkili, daha kkten bir zm aryordu kafasnda. Madem mcdele edecekti, hi olmazsa kazanma ihtimalini biraz artrmalyd. Mantkl hareket etmeliydi. nk yenilenin kendisi deil, karsndakilerin olmas gerektiine inanyordu. Bu durumlara dmesine sebebiyet verenler, bedelini demeliydiler. stelik kimdi onlar? z kardeleri Hem de ne iin? Kendi sevdii kadn elinden alabilmek iin. Dndke fkeden deliye dnyordu. O gn leden sonra kyn dna ktlar, yal kadnn klk kurutulacak meyvelerini dermek310 iin. Tepelerin yamalarnda, bayrlarda al, kuburnu, hatungbei topladlar. Akama doru da rastladklar karamuk ve brtlen allarndan hem yiyip hem antalarna biriktirerek evin yolunu tuttular. Akamzeri, yal kadn topladklar kuburnular kaynatarak demledi. Kpkrmz kan ayn kokusu tm oday dolduruyor ve insana huzur veriyordu. Kuburnuyu ierlerken Tanay Ana hemen yanndaki duvarn dibinde duran, zerine kabartma eklinde bir kurtba ongunu311 ilenmi olan byk bir toprak saksnn iindeki iein topran elledi; Pekimi, dedikten sonra ayaa kalkp darya kt. Elinde getirdii bir tahta ubukla, saksnn yanna tekrar oturduktan sonra topran kabartmaya balad. Usul usul ama sabrla kaln gvdesi ve geni yapraklar olan, uzun bitkinin kklerine zarar vermeden iini tamamlad. Batursa ayn ierken onu izliyordu. Kadn emek harcyordu, kendisinden bireyler katyordu. Onu izlerken bile iinde bir mutluluk gibi byyordu. Bu acmasz dnyada hibirey kolay deildi, en azndan kendisi gibi insanlar iin. Agzl deilseniz iiniz rast gitmezdi, bu dnya onlarn dnyasyd nk. Yine d,e ite u karsndaki kadnn abas gibi ufak tefek eyler kendisine mutluluk veriyordu. nk o anlam aryordu. Anlam Kendisini yapayalnz hissettii bu dnyada onun peindeydi. Gzel iekmi ana, dedi; Gerekten iyi bakmsn. iein kaln enli ve uzun yeil yapraklarnn zerinde, sarya alan daha ak yeil tonlarda eritleri vard. Gvdesini oluturan iki dal insan bilei kalnlndaydlar. Daha yukarlarda bunlar dallanp budaklanrken bitkinin boyu da omuz yksekliine ulayordu. Gzel ya oul dedi; Bu ot benden daha yal biliyor musun? diye ekledi. Batur ararak; Gerekten var m o kadar? diye sordu. Var ya, dedi Tanay; Bunun bandan geen bir i de var.

310 311

Dermek: Toplamak, biriktirmek. Ongun: Arma. Sembolize edilmi motif.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 175 Ne ii Ana? dedi merakla. Tanay, saksnn artk kabarm olan topran elleriyle dzelttikten sonra anlatmaya balad; Kaynanamn eskiden bir komusu varm ama bunlar bizim ulustan deillermi. Hatta evlerinde de, aralarnda kendi dillerini konuurlarm. Komu lkelerden birinin soyundan geliyorlarm. Sonra o lkeyle sava km. Bunlar anlamlar ki, balarna i gelecek. lkeyi terk etmek zorunda kalmlar. Kaynanama da bu iei hediye etmiler gmeden nce. mrn yettii mddete bak, bizi anmsa, demiler. O zamanlar kocam daha domam, kocamdan drt yl nce vermiler herhalde bu iei. Bende bizim adamdan herhalde alt ya kadar kktm. Nereden baksan dokuz on yl byk benden bu iek. Ben geldiimde evdeydi, ayn bu saksnn iinde duruyordu yine. Ama onca yla ramen ok da bymemi kk bir eydi. Biz de cinsini yle sanrdk. Kaynanam lmeden birka yl evvelceydi, bir gn kap alnd. Karmda tanmadm iki adamla bir kadn duruyordu, kaynanam sordular. Aldm ieriye, nce konuklar tanyamad ama sonra onlar tanlk verince kard. Yllar nce giden o komusunun bir oluyla kzlarndan biriymi. Bir de kzn kocas Analar babalar lm onlar da bydkleri bu yere ziyarete gelmiler. Ho be ettikten sonra asl dertlerini dediler. Bu iei almak istiyorlarm. Bir sr dil dktler ama kaynanam; O bana hatra, dedi de diretti. Para vermek istediler. Yine yok. Kaynanam olmaz dedike iein ederi arttka artt. Baktlar ki, mesele gerekten para deil, bu sefer kem km ettiler, bir sr yalan sylediler. Anladk ki bu iin iinde bir i var, bu kez biz onlar sktrdk. En sonunda azlarnn altndaki baklay kardlar, dertlerini sylediler. Gzmzn nnde iei, ite u grdn koca saksdan skp, iinden deri keselere koyulmu altnlar kardlar. Haklardr, zorluk karmadk. Bir kuru bile istemedik. Kaynanam onlar gidince toprak doldurdu yeniden iei dikti iine. Ondan sonra boy verdi bir senede, onca zamandan sonra. ardk kaldk. Meer altnda yer olmad iin kk salamaz da byyemezmi. Bizim de onca yl gzmzn nnde altnlardan oluan bir servet dururmu da haberimiz bile yokmu. Geri olsayd da farketmezdi, kaynanam onlarn bir tanesine bile elimizi srdrtmezdi ya. Oras da yle Batur bu ilgin hikyeyi dnerek girdi yataa o gece, bundan sonra herhalde tm sakslara pheyle bakacakt. Ertesi gn erkenden kalktktan sonra yine almaya koyulup, evi badana etti. Eledii topraa komu evlerden ald saman da katarak amur kard. Kadncazn kaplarn, pencerelerin aralarndaki, aput paralar teperek tkamaya alt boluklar, gedikleri kapatt. almak byk bir mutluluk veriyordu ve kafasn boaltp doru dnme frsat tanyordu. Btn gn yorulduktan sonra yeniden koydu kafasn yasta. Tanay Ana ise evin ve bahenin topu topu birka gn iinde bylesine deitiine inanamyordu. Genlik yllarndaki dzen geri gelmi gibiydi.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 176 Batur Han o gece bir kineme duyarak uyand, ses evin etrafnda bir yerlerden geliyordu. Dikkatini verip dinledi. Bu ses tandkt, yanlmyordu. Hemen yataktan frlayp darya kt, evin evresini doland. At gecenin karanlnda karsnda duruyordu. zerinde herhangi bir koum yoktu. Yanna varp ban okad. Her yan kir iindeydi ve yeleleri dalmt ama sanki daha glenmi, daha dayankllam ve bir yaban atna dnmt neredeyse. Yabni hayvanlar nasl evcilletirilebiliyorsa, evcil olanlar da mecbur kaldnda vahi yaama yeniden uyum salayabiliyorlard ve bu yetenek onun iinde de vard. Otlarn arasnda bir kirpi yaylma km, karnn doyuruyordu. Arkasnda iki tane kk yavrusu da kendisini izliyordu. Ve crcr bceklerinin sesleri tm evreni kaplyordu sanki.

HAZIRLIK
Batur altnc gn akama doru eve girdi. Salondan odalardan birisine geti; kk, tahtadan yaplma, eski bir masa vard ieride. Bir sandalye ekip oturdu. Masann zerinde bir taban iinde birka tane armut ve biraz da kays vard. Taban ilerisindeyse antas duruyordu. Azna bir tane kays atp ekirdeini karp taban kenarna koydu. Artk, Karanlk lke diye bahsettii o diyarda kendisine verdikleri bir iki kk hediye bulunuyordu antasnn iinde, onlar karp bakt. Tekrar antaya koyacakken gzne iki tane ty iliti. Kocaman kzl iki tane ty. Anmsad. O koca ku silkelendii zaman yere drmt. Dedesinin anlatt bir masalda, Anka Kuunun tylerini birbirine srten bir kzn karsna, duyduu inanlmaz bir grltyle birlikte ev yklacakm gibi sarslrken, salan beyaz ve krmz kvlcmlarn arasndan bir duda yerde bir duda gkte, zenci bir cin kyordu. ocuk korku ve endieyle, salland salncaktan kalkmaya alrken yere dyor ama cin dilek dileme hakk olduunu sylyor ve daha sonra da dileklerini yerine getiriyordu. Kzl tylere biraz bakt, inceledi sonra ularndan tutup birbirine srtt Kendi kendine glmsedi, elbette ki hibirey olmamt. Keke o masaldaki gibi bir zenci ksayd karsna u an O anda duraklad. Kafasnda ak ve kzl kvlcmlar akt, alevler sald zihninin derinliklerinde. zm, bir kuyudan fkran su gibi kyordu yukarya. Artk ne yapacan biliyordu. Bazen anlatlan masallar insanlar yeni ufuklara gtrr, yeni almlar salard. Dedesinin kendisine yapt en byk iyiliin belki de bu masal anlatmas olduunu dnyordu u anda. Dar karak, evdeki sedirin zerinden ald kk bir kilimi katlayp atnn zerine koydu, balayabilecei eeri yoktu nk. Sonra hayvann srtna atlayp yelelerinden yular gibi tutarak drtnala kaldrd. Kyden kp yollar, tepeleri, tarlalar imek hzyla getiler. Atysa en ufak bir yorulma belirtisi dahi gstermeden ayn hzla kouyor, yeleleri kendi hzndan ve

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 177 rzgrdan dalgalanarak uuuyordu. Bu hayvan kesinlikle Alpamn312 altn yeleli, gm zengili, kuyruu dokuz rgl, dokuz kolanl313 at Bayubarn314 soyundan geliyor olmalyd. Gznn nnden grntler geriye doru kayarak uzaklayordu. Bir eyrek gn kadar yol aldktan sonra civardaki baka bir kye ulat, tozu dumana katarak bir yldrm gibi girdi. Yolun kenarndaki alak bir duvarn zerine oturmu aralarnda ene alan birka kyl, gelen bu atlya akn akn bakarken o atndan abucak atlayp adamlardan birisine yaklaarak selam bile vermeden; Demirci Alkon nerede? diye sordu. Hayrsz bir durum yok ya, dedi karsndaki beyaz sal kyl. Yok day, merak etmeyin. Arkadaym ben. Acelem var da diye yantlad. Kendisine merak dolu gzlerle bakarak yolu tarif eden kylye teekkr ettikten sonra, atna tekrar atlad, hzla evlerin arasna dalp anlatlan yeri aramaya balad. Bir ara acelesinden dolay ararak, gzne artk birer engelmi gibi grnen evlerin bulunduu, henz bir sokak nitelii bile kazanmam aklklarda dnendi315. Adamn birisi birka evleklik316 topra belleyerek yumuatyordu. Ardndan, yana doru kaad317 iin direme318 verilmi, zerine saksaanlar konmu bir duvarn yanndan geti. En sonunda tarif edilen dibei319 grnce rahatlayarak saa dnd, biraz ilerledikten sonra atn durdurup indi. te oradayd. Demirci ocana doru yrd. eride arkasn dnm bir adam, rsn zerindeki kzgn ve yumuak demirin zerine elindeki balyozu grltyle vuruyor ve elini her indiriinde kan erarelerin sat kzl k, karanlk oca belli belirsiz aydnlatnca ancak seilebiliyordu orada birisi olduu. Kvlcmlarla birlikte ierisi ksa bir an yor, sonra yeniden snyordu. Batur Han; Alkon, diye bard. Adam sesini iitmemiti, ocan iine girerek yeniden daha yksek bir sesle bard adn; Alkon! Demirci arkasn dnd. Baturun karsnda duran bu zencinin iri, hem de ok iri dudaklar vard, kafasndaysa hi sa yoktu. Kulanda parmak byklnde basit, parlak bir
312 313

Alpam: Efsane kahraman bir yiit. Kolan: Eyeri balamaya yarayan, alt kay. 314 Bayubar: Alpamn srad zellikleri olan at. 315 Dnenmek: Etrafnda dolamak. Dnp durmak. 316 Evlek: Bir dnmn drtte biri byklkte arazi. Halk aznda Hevlek de denir. 317 Kaamak: Dalmaya balamak. kmeye yz tutmak. 318 Direme: Yklmakta olan duvarlara yaslanan destek direi. 319 Dibek: inde tahl krlan veya tlen byk ta havan.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 178 kpe taklyd. Belinden st ksm plak olduu iin kasl bir vcuda ve kollara sahip olduu grlyordu. Derisinin rengi ok koyuydu, neredeyse siyaha yaknd. Tm parmaklar ak bir biimde, birbirlerinden iki kar kadar ak duran ellerini ne doru uzatt. Karsndaki adam grnce sevinten gzlerinin ak koca koca ortaya kt karanln iinde, bir de aznn iindeki inci gibi dileri parlyordu. armt; Batur, diyebildi. Birbirlerine yaklap sarlrlarken Batur Han; Sessiz ol, gelen olursa adm verme sakn, dedi. Olur, dercesine akn akn kafasn sallayan Alkon; Senin ldn sylyorlard, dedi. Herkes yle sanmaya devam etsin, dedi Oturup biraz konutuktan sonra Batur; Senden birey isteyeceim ama biraz zor bir i, dedi. steini syle! dedi gk grlts gibi bir konumayla. Oldum olas kaln bir sesi vard Alkonun. Ne dersen yaparm, kafam istiyorsan hemen koparp vereyim. diye devam etti. Batur Handan t kmyordu, sanki dilini yutmutu. steini syle! dedi zenci yeniden. Batur Han bu kez yantlayabildi; Tamam, syleyeceim, dedi usulca. Biraz dndkten sonra konumasn srdrd; yi bir zrh; pusat320 ilemez, kl kesmez, ok delmez olacak. Dedii yeri kesip koparan bir kl, att m hedefini amayan bir yay ve kayay paralayp, elii delen oklar istiyorum. Krlmaz, bklmez bir karg321 istiyorum sonra Ama yarn sabaha kadar. Alkon biraz dnd, sonra; Bak, dedi. Bu kyn dnda, u ilerideki ykseke dzln stnde bir hyk vardr. Asrlar nce oraya ylarak yaplm, topra baka bir yerden getirilmi. O yzden, st ksm
320 321

Pusat: Silah. Karg: Ksa mzrak.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 179 etrafna gre daha yeil durur. Daha da tede dan dibinde bir renlik vardr. Derler ki, oras topran altna batm bir ilin grnen ksmym. Aada gml ok byk bir ehir varm. te bu hyk de o ehrin Hannn mezarym; iinde atyla, zrhyla ve bir sr altnla birlikte gmlym. Ouz Handan bu yana gelmi gemi en byk kaanm orada yatan. Sonra bir gn be kii, bir delik ap girmiler ieriye. Niyetleri bozuk, ieride altn gm varsa onlar alacaklarm. Almlar da Ama sonlar kt olmu; hepsi de bir ayla bir yl iinde maraza tutulmu lmler. Altnlarn hayrn grememiler yani. Kim ki, kendisinin olmayan bireyi almaya kalkar, sonu kt olur. Bunu bilir, bunu sylerim, dedi. Ne olup bittiini tam olarak zemese de bireyler anlam gibi grnyordu Alkon. Ne de olsa yaplacak dn duymayan kalmamt. Biraz sustuktan sonra; steklerini yerine getirmek aslnda ok zor nk zaman ok az ama yine de tm gcmle uraacam. Aslnda kabaca bitmi iyi bir zrh da var, onun da zerinde alrsam Tamam, dedi umutla. Sonra devam etti; Bu ii olmu bil ama hemen buradan git. Beni oyalama ve dikkatimi datma, bende oca ierden kilitleyip odu322 krkleyeyim. Ama nerede kaldn bir gzel tarif et bana. Gerisini sonra konuuruz,dedi ve; Sabah uyandnda isteklerin yerine gelmi olacak, diye ekledi zenci. Baturda iinden; Madem bu iler byle yryor, bizde oyunu anladklar dilden oynayalm, dedi kendi kendine. Yolda Alkonu dnd. Uzak diyarlardan kk yalarda karlp kle olarak getirilmi, pazarlarda satlmt. Demirci ra olarak yetimi, sarayn ustasnn yannda almt yllarca. Baturla tantnda ehzadeden yaa ok bykt. Bir kleydi fakat bu hakan ocuu kendisine ne yle davranyor, ne de o gzle bakyordu. Aralarnda bir dostluk oluuyor ve Batur hayatnda belki de ilk kez ehzade olmann avantajlarn bu adam iin kullanyordu, en sonunda da azat edilmesini salayacakt zaten. Alkon, eline verilen bir buyrultu323 ile lkede istedii yere yerleme hakkn elde ediyordu ayn zamanda. O da bu kk ky bulup gelerek yerleti, demirci yoktu burada nk. lk balarda kendisine biraz uzak duran ky halk, ustalndan ve iinden memnun kaldka aralarnda bir samimiyet olutu. Hatta bir iki yl sonra da dul bir kadnla evlendi, u anda iki tane esmer tenli ocuu bile vard. Batur eve geldiinde Tanay Ana kendisini bekliyordu kapnn aznda. Kadn artk bu adamda srad bireyler olduunu anlyor ama zemiyordu. Yemeklerini yedikten sonra yerlerine gidip yattlar. Yarn belki de hayatnn dnm noktas olacakt. O yzden de heyecanlanyor, yatakta dnp duruyordu. Ama yine de uyumas gerekiyordu. Ne zaman kendisini uyumak iin byle zorlasa ters etki yapard hep. Neyse ki o saplantl mcdele bu kez fazla uzamadan bilinci kapanp gereklikle ilikisini kesti.

322 323

Od: Ate. Buyrultu: Ferman.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 180 Ertesi sabah uyandnda darya kan Batur kapnn nnde, eiin aznda istedii eylerin hazr durduunu grd; zrh, tolga324, silahlar, kalkan... Tam eyalarn almak iin eilmek zereydi ki sanki birisinin kendisine baktn hissederek sol tarafa dnd. Yandaki aacn zerine konmu, birer ok ucu gibi delici grnen gzleriyle, sipsivri gagal bir ahin kendisine bakyordu. Kuun ayaklar knalanm gibi kpkrmzyd. Kolunu kua doru uzatnca zerine srad bir hamlede. Sonra havaya doru atp, izlemeye balad. Ykseldike ykseliyordu, grnmez olana kadar kt gkyzne. Uuu muhteemdi, Batur Han ellerini azna gtrp tiz bir slk ald. ahin diklemesine iniyordu kendisine bir gsteri yaparcasna. Yere iyice yaklatnda bir eri izerek yeniden ynn yukarya dorulttu. Delikanl hayran hayran bakarken gkyzne daireler izerek ykseldi bu kez. Tiz bir lk sesi duyuldu Sava aralarn ieriye ald ve sonra darya kt tekrar, kuyudan su ekip elini yzn ykad. Kuyunun, topran derinliklerinden gelen buz gibi souk suyu hemen almasn salad. Dars olduka serindi. Bitkilerin zerine iy dmt ve hava da nemliydi. Atn suvarp325, hayvann nne ot koydu yemesi iin. eri girip karnn doyurduktan sonra, zrhn giyindi. Il l kapkara yanyordu, yanlarnda abartl olmayan kk, beyaz ve lacivert ilemeleri olan zrh zerine tam oturmutu. ok salam olduu zaten belliydi ama hafifti de ayn zamanda. Bacaklk ve kolluklarn da balad, pazbentlerini takt. Tm yzn gizleyen tolgasn kafasna geirerek denedi, zeri dokuz dml simsiyah pskl omzundan aaya doru bir kar kadar sarkyordu. zerine bir arslan ongunu326 kaklm olan kalkann alp srtna geirdikten sonra tolgasn bandan karp koltuunun altna ald. izmelerini eline alarak kapnn azna vardktan sonra giyindi, mahmuzlar yeni doan gnle lad. Silahlarn kuandktan sonra darya kt. Atnn yanna vardnda bir zrh da onun iin hazrlanm olduunu grd, biraz nce hayvana su verirken fark edememiti demek ki. Onun da kapkara olan zrhn giydirip kaylarn geirdi. Ardndan acele etmeden hayvann kuyruunu rp baladktan sonra ierden getirdii bir frayla tylerini temizledi. Atnn yularn tutup geriye dndnde karsnda yal ev sahibini grd. Kadn afallam, donakalmt. Kimdi, neciydi, neyin nesiydi bu delikanl? Nereden kp gelerek hayatna girmiti? Hi bilmiyordu. Yalnzca iyi birisi olduunu sezinliyordu yreinin ta derinliklerinde. Batur Han kadnn yanna varp; Dua et, ana, dedi. Eilip elini pt.

324 325

Tolga: Mifer. Suvarmak: Sulamak. Su vermek. 326 Ongun: Arma, kabartma.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 181 Tanay Anann gzlerinden yalar szlyordu. Bklm beli, iek desenli elbiseleri ve bembeyaz yzyle orada ylece dikilmi kalmt; yazmasnn altndan knal ak salar darya tayordu. Niye aladn kendisi de bilmiyordu. Bir haftadr boluu dolan yalnzlnn iine, delikanlnn gidiiyle birlikte yeniden deceine mi alyordu, kim olduunu bilmedii bu yiidin garipliine mi, Dnyann dzenine mi, geip gitmi olan bir mre mi? Belki yaklaan lme Belki de hepsine Belki de kendisinin de bilemedii, kk derinlere giden daha bir sr eye. ldnde kavuaca insanlarn zlemi ve iinde eriyip kaybolaca o tanrsal varoluun beklentisi bile lm korkusunun nne geemiyordu. Delikanl atna bindi, Tanay Anaya dnp; Geri geleceim, dedi. Sonra hafife mahmuzlad hayvan, at alak bir sesle kineyerek komaya balad. Nallarnn dvd toprak yoldan kalkan tozu ardnda brakarak gzden kayboldu. Bir ara telerden sesi duyulur gibi oldu. Ta ileride, yukarya doru kan bayrn orada bir karalt grld, yeil tepenin ortasnda sar bir erit gibi uzanan yokuu ap yeniden yitip gitti. Gkyznde yaban rdekleri okba biimini alm baka bir diyara g ediyorlard. Okun tam ucundaki liderleri arkaya geerek bir bakasyla yer deitirdikten sonra bir kediye benzeyen kpk kpk bulutun ardnda kayboldular. Yzlerce, binlerce yldr sren bu yolculuu gelecek yl belki de bakalar yapacakt, aralarndan bazlar eksilecek onlarn yerine bakalar geecekti ama yolculuk hep devam edecekti. Rengrenk uurtmalar ge doru ykselmi, kck grnyorlard ve ocuklar sanki yukarda szlp duran onlar deil de kendileriymi gibi mutluluk duyuyorlard. nsanlar da aslnda rzgrn nnde ykselip alalan, farkl ynlere kayan bu uurtmalar gibi yazglarnn elinde uup duruyorlard. Tanay Ana ellerini yukarya doru kaldrm yakaryordu. Doru drst tanmad, derdinin ne olduunu bile bilmedii biri iin dua ediyor; Aya pek bassn, yreinde korku duymasn, yavs327 onmasn, gnlndeki yara saalsn diyordu. Tm yreiyle, tm inancyla, tm itenliiyle sylyordu bunlar. Yerlerin ve gklerin sahibine yardm etmesi iin yalvaryordu. inden taan duygular aikr ediyordu; yakar sonsuzlukta yanklanyor, sz hayat buluyor, onulmaz aclara derman oluyordu. Sz yaama dnyor, sz umut oluyor, gelecee tohumlar sayordu.

DN
Artk gz iyice kendisini hissettirmeye balamt, souk kuzey rzgrlar yeryzne doru inerek bitkileri tyor, yaklaan yamurlar haber veriyorlard. Yaknda kra decek, sebzeleri yakp kavuracak, hayatlarn sonlandracakt. Sararan, kzla alp dklen yapraklar
327

Yav (Ya): Dman.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 182 rzgrlarn nnde savrulup giderlerken, biilip kes328 hline getirilmi otlar, samanlar ieriye tanyordu. Kadnlar ykadklar budaylar kaynatp hedik329 yapyor; kuruduktan sonra dibeklerde330 sokularla331 dverek veya setenlerde332 kzlerin evirdii dvek333 talaryla krarak klk bulgurlarn hazrlyorlard. Kimileri budaylar katrlarn srtnda uvallarla, eeklerin veya kzlerin evirdii yahut da suyun dndrd deirmenlere gtrp ttrerek klk ununu temin ediyorlard. Derenin kysnda bir kadn, iinde ayran alkad yayn ince milli334 kumla ovarak temizlerken, karalar kuanm kapkara bir atlnn uarcasna yanndan geip gittiini grd. Batur Han ehre girerken her taraf insan kaynyordu; bayraklar, tular dikilmiti alann etrafna. Davullar alnyor, onlara zurnalar, kavallar elik ediyordu. At arabalar ve kzlerin ektii kanlarsa gcrdayan tekerlekleriyle insanlar ehre tamaya devam ediyorlard. Eeklerine, atlarna binerek civar kylerden gelen pek ok insana rastlanyordu; ortalk bayram alan gibiydi. ocuklar iin hafzalara kaznacak, unutulmayacak, yepyeni, deiik, farkl bir gnd bu; ileride kendi ocuklarna, torunlarna anlatabilecekleri bir gn geirerek, zlemle anabilecekleri, belki de belleklerinde gereinden daha gzel bir hle dnen bir gn olacakt. tede cura335 alan bir an etrafnda, onu hayranlkla dinleyen insanlar dikkatini ekti. Yanlarna yaklat. Yaklatka bir by gibi ruhunu saran ezgilere kapld. Bu kalabaln nedenini imdi daha iyi anlyordu. Salarn tarar esen yel, Al yana benli, ak gzel; Taktn gl seni kskanr, Gsnden kar da yle gel. stelik kulana hi de yabanc gelmiyordu bu musiki, bir yerlerden hatrlyordu ama bir trl karamad. Zaten kalabalktan dolay ozann yanna da yaklaamad. Ama yz ifadesindeki ve dinleyiindeki bu hayranlk, birka adm tesinde duran ve sahip olduu bilgiyi, konuyu bilmeyen birisiyle paylamak isteyen orta yal kyl iin ok iyi bir frsatt. Yanna yaklaan adam; Bir gecede renmi, dedi. Hem de kendiliinden Batur anlamayarak; Neyi?... diye sordu, adamn yzne bakarak.
328 329

Kes: Saman haline getirilmi ayr. Hedik: Kaynatlm buday. 330 Dibek: inde tahl krlan veya tlen byk ta havan. 331 Soku: Dibek iindeki tahl tmeye yarayan ta. 332 Seten: Kk dibek. 333 Dvek: Seten iindeki tc ta para. 334 Mil: Sel art balkl kum. 335 Cura: Kk balama. Dier balamalara kyasla boyutlar ok kktr.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 183 Neyi olacak, bylesine almay. Hem o tele vurduunda kular bile susarlar *** nce greiler alana inip, yalanmaya baladlar. Bacaklarndaki ilemeli, elikten salam, manda derisi kspetlerle336 ve st yanlar plak yal vcutlaryla ellerini birbirlerine vurarak alanda dolanmaya baladlar. ri yar, dazlak bal bir grei nne geleni deviriyor, srtn yere alyordu. Gre alanndaki ekime arttka davullar da daha hzl vuruyor, daha cokulu eyler alnyordu. Yal bedenleri uzaktan ldayarak grnen greilerin says gitgide azalyor, yenilenler balar nde alandan ekiliyorlard. Greilerin arasndaki mcdele kzyordu. Satclar yol kenarlarna tezghlarn am, bugn olabildii kadar kazan elde etmek iin didinip duruyorlard. Her eit meyve, sebze, ekmek, rek, etler, kebaplar bulunabilirdi. sli zgara kokusu her yana yaylyor, insanlarn hevesini uyandryordu. Meyan kk erbeti satan bir adam bararak kalabaln iinde dolanrken, bir saka337 da su datyordu. Annelerinin yanndaki gen kzlara uzaktan kur yapan erkeklere bazen bir glmseme gnderiliyor, bazen ters ters baklyordu. Bazen de bir yanak kzaryor, utanan bir ba ne eiliyordu. Yankesiciler, kalpazanlar ortalkta cirit atyor, yakalananlar zindana tklyorlard; yine de biliyorlard ki, dnn hatrna birka gn iinde balanp, serbest braklacaklard. Karlamalar balam devam ederken alana kara zrhlara brnm bir sava girdi, atn drtnala kaldrarak. Arkasnda Urukun kars ve mstakbel gelininin yan oturduu, hakann bulunduu sayvana338 doru srd. Atlnn istedii tek birey vard. Sevgilisinin gzlerindeki ifadeyi grmek... Yolbars aha kaldrd, gk grlts gibi bir kineme sesi duydu alann etrafn dolduran kalabalk. Sayvann nne vardnda hakan selamlad ama asl amac bakayd. Sevcenin yzn, gzlerini grd; evleniyor gibi deil de yas tutar gibi bir hli vard. Baka bir insann zldne hi sevinmemiti hayatnda ama u anda dnyada en ok sevdii kiinin zlyor olmasna seviniyordu. lgin bir elikiydi bu. O anda gzlerinin n d, bedenine bir g geldi. Kllerinin iinden yeniden douyor, baka bir insan kendi iinde ayaa kalkyordu. Tm benliiyle, tm varlyla, tm inancyla savaacakt. Tm bilgisini, becerisini, hnerini koyacakt ortaya. Bu, yolunu yitirmi dnyada bir anlam olmalyd ve onun iin arpacakt. Anlam yoksa hibirey yoktu, herey nemsiz, deersizdi. Vurumalar yaplyor, cengverler hasmlarn alt ederek, alklar, lklar arasnda st aamalara kyorlard. Kim olduu bilinmeyen Kara Sava kimseye acmyor, vurduunu deviriyordu. Arada srada seyircilere yneliyor, onlar selamlyor, desteklerini arkasna alyordu. Bylece hasmlarnn morallerinin bozulmasna yol ayordu elbette ki, hem de ilginin kendisine ynelmesini salyordu. O alanda karsna kan herkesi alt etti vurumann her trlsnde
336 337

Kspet: Deriden yaplma grei pantolonu. Saka: Hayr iin su datan kii. 338 Sayvan: Glgelik. Glge bezi.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 184 klcyla, kargsyla. Sald oklar ku olup utu, bir ahin gibi gidip avn kendisi buldu. Kendi lkesinden olsun, dier lkelerden gelenler olsun, hi kimse tutunamyordu karsnda. Grete yere almadk srt koymad, yayn gerince paralamadk hedef kalmad, atn geebilen olmad. Kalkann paralayan karg, zrhn delebilen mzrak kmad. Klcn vurduu ukal339 dalyor, mzrann eritii kalkan krlyordu. Halk couyor, insanlar kendi tandklarn deil, bu kim olduunu bilmedikleri savann tarafn tutuyorlard. Vurumalara olan ilgi artyor, insanlar alana ekiliyor ve herkes bu gizemli cengveri merak ediyor, tm kalabalk onu konuuyordu. Gnn sonuna doru, batan Gnein altnda kzla alan teninin rengi tun gibi yanan, uzun sal bir yiitle yapt mcdeleyi de kazanarak gcn ve yeteneini ortaya koydu. Bu alann en iyisi olduunu herkese kantlamt. Karsndaki adam da hafife alnacak gibi deildi, saate yakn srmt mcdeleleri. Alan batan sona dolandktan sonra hakann bulunduu yere yaklap nnde durdu. Ne olacan biliyordu. stedii birey olup olmad sorulacakt ve eer istei mantkl ve mkul bireyse derhl yerine getirilecekti. Hakan oturduu yerden kalkarak; Bir istein var mdr benden alp yiit? Dediinde, Batur Han isteyecei eye zaten ok nce karar vermi olduundan hi duraksamad; Vardr Hanm, diye yantlad soruyu. yleyse syle, yerine getirilsin. Ne dilersen; mal, toprak, hayvan, altn Batur, babasnn sol yannda oturan iki aabeyine bakt. Sonra tekrar hakana dnerek; Hepsine gzm toktur. Eer izniniz olursa ehzadelerle vurumak isterim, dedikten sonra ekledi; kiye kar tek Herkes aknlk iindeydi, ehzadeler birbirine bakyor bu tuhaf istein nedenini anlamaya alyorlard. evreyi dolduran halk arasnda da bir dalga gibi fslt hlinde, bu ilgin istek azdan aza iletilmeye balamt bile oktan. Tm dikkatler daha youn bir biimde bu savaya ynelmiti artk. Batur; ehzadelerin lkenin en iyi savalar olduklarn duydum. Benim iin hnerli bir yiitle vurumak altndani maldan daha deerlidir, diye devam etti. Bu istein geri evrilemeyeceini en bandan beri ok iyi biliyordu nk yle birey ehzadeleri korkak durumuna drr, bunca insan gznde itibarlarn be paralk ederdi. Ayrca aabeylerinin ikisi de iyi vuruurlard ve bu konuda kendilerine gvenirlerdi. O yzden de meydana inmekten korkacaklarn hi sanmyordu. stelik ikiye kar tek vuruma nerisi

339

ukal: Zrh.
ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 185 aktan bir hakaretti kendilerine kar yneltilmi. Gerekten de babalarnn kulana eilerek olumlu yant verdiklerini grecekti birazdan. Yulu Han, bavezire dnerek; Sen ne dersin? diye sordu. ehzadelerin dnlerde cenk etmesi aslnda eski bir gelenektir, uygun der bence. Yine de karar sizindir, diye yantlad o da. ehzadeler hazrlanrken bir rtkan alann orta yerine karak, yiitlerin nn ayn anda vuruacan ama ikiye kar tek olma teklifinin hakann oullar tarafndan kabul edilmediini, herkesin kendisinden sorumlu olacan defalarca tekrarlayarak tm herkese duyuruyordu. ylesi bir teklifin kabul edilmeyeceini zaten Batur da biliyordu ama byle yaparak bir tala iki ku vurmu oluyordu. Hem vuruma isteinin yerine getirilmesini salama balyor, hem de hasmlarnn karsnda biraz da kibir denilebilecek seviyede kendine gven izlenimi brakarak canlarnn sklmasn salyordu. ok fazla srmeden, karde yuvarlak alanda ayr ayr yerlere ekilmi birbirlerine bakyorlard ve herkes bu yz grnmeyen kara savann kim olduunu merak ediyordu. Altlarndaki atlar toynaklarn yerlere srtyor, burunlar geni geni alarak soluyorlard. de birbirlerini kollayarak bekliyor, rakiplerini gzlyorlard. lk harekete geen Uruk oldu; atn mahmuzlayp alann ortasna doru srd, dierleri de silahlarna davranarak ayn eyi yaptlar bunun zerine. atl yldrm gibi birbirlerine girdiler. Nefesini tutup, atlarn birbirlerine ulat noktaya kadar ses kartmayan halk, kllar ekilip de birbirine deerken kard ngrtlar kulaklarna ulanca aniden patlayan bir frtna gibi ortal ayaa kaldrd ve youn bir uultu ykseldi. lklar, alklar, tezahratlar her yeri inletirken dv de birbirlerine etrafnda tezginerek340 homurdanan atlarn zerinde, insanln eski alarndan beri var olan o ltl silahlarn birbirlerine kar kullanyorlard. Gnein artk en zayf, en gsz hlini yaayan klar, kllar birer turuncu ve krmz alev yalmna dntryordu. Uaklar kouturarak, karanla boulmakta olan alann evresini mealelerle donatmaya urayorlard. Ortadaysa amansz mcdele srerken dvlerin de tm yeteneklerini, eitimlerini ve zeklarn kullanmaya alyorlard. G konusunda Batur dierlerine kar kesinlikle u anda stn bir konumdayd, aylarca sren yorucu servenler zinde kalmasn ve fiziksel olarak dayankllamasn salamt. Kendisini orada lme terk ederek, bir yl boyunca sahte ve yapmack yasn tutan bu iki ahlaksz imdi karsndaydlar. Onca zorluklar gslemi, lmlerden dnm, diyardan diyara
340

Tezginmek: Etrafnda dnmek.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 186 yapayalnz savrulmutu ama imdi buradayd. Oan341 bugnleri gstermiti, kendisine yabanc gibi duran ve sabahtan beri henz alamad ama aslnda yllarn geirmi olduu u alanda kar karyaydlar. Sabrlarnn snrlarn zorlamaya balad aabeyleri artk fkelenmeye balyorlard yava yava. stedii ve bekledii de buydu, yle olunca denetimlerini kaybedeceklerdi. Bu herkesin bildii bir eydi, fkelenen arpmay kaybederdi. Nitekim orada halkn karsnda olduklarn ve niye dvtklerini yava yava unutan aabeyleri mcdelenin taraflarn ten ikiye kaydryorlard. Uruk ve Turul birbirleriyle sanki zihinsel bir iletiim kurmuasna yalnzca Batura yklenmeye, arl tamamen ona vermeye ve bu tanmadklar yabancnn en bata kendilerine yapt neriyi reddettikleri hlde, gerekte ikiye kar tek savamaya balyorlard. Bir sre sonra birbirlerine kar yaptklar gstermelik hamleleri de terk ederek, aktan birlikte hareket edeceklerdi. Hrsndan ve evkinden hibirey kaybetmeyen ve vurumaclar izleyen seyircinin heyecan ve galeyannda da en ufak bir eksilme olmuyordu bu arada. Sesleri gecenin ken karanlnda lk lk yanklanyordu. Klc ilk yere dren Turul oldu, oysaki Batur bu konuda tam tersi bir tahmin yapmt. Urukla kendisi kllarn sallamaya devam ederken, Turul grzn atnn yan tarafnda asl olduu eyerden alarak mcdeleye tekrar giriti. Ama moralinin bozulduunu Batur ok iyi anlyordu, o belli etmemeye alsa da. Bir sre sonra Urukun da klc krlnca hep birlikte ellerindeki pusatlar342 atarak, karglarn343 ve kalkanlarn kardlar. Alanda birbirlerinden uzaklaarak, saldrya geerek dnp durmaya baladlar. Bir keresinde Turulun kargs Baturun zrhn kerterek kayp gitti. Meydan ilk terk eden Uruk oldu. Kara zrhlara brnm bu savann kargs, ukaln delip yanndaki kaba etine girerken, la dnen iniltisi duyuldu. Tam o esnada Batur ikinci darbeyi aabeyinin kendisine deil ama atna indirdi. Elindeki kalkan yandan hayvann kafasna yle bir vurdu ki, ac ac kineyen at dengesini yitirip sahibiyle birlikte yere dt. Askerler hem Uruku gtrmeye hem de artk bir elence msabakas olmaktan kp gerek bir kanl mcdeleye dnm olan bu vurumaya mdhale etmek iin yanlarna geldiinde, Turul eliyle askerlere kenara ekilmelerini iaret etti. Bu i hem artk bir gurur savamna dnmt, hem de halkn nnde alan terk ederek rezil olamazd. Ancak Turul, kardei Uruk kadar kolay lokma olmayacakt. Krlan karglarn ardndan, alann kenarndaki uzun mzraklar alarak yeniden tututular kavgaya. Meydanda drtnala srdkleri atlaryla birbirlerinin zerine varp sanki i ie geiyorlar ve yeniden ayrlyorlard. Bir ara Turul yere att grzn yeniden alnca Baturda topuzunu hzla ekerek, tekrar yakn dve tututular. Gece yarsn oktan geride brakp sabaha doru yaklarlarken aln, yorgunluun ve uykusuzluun etkisiyle hem kendilerinin hem de altlarndaki atlarn takatleri tkenmi, kan ter
341 342

Oan: Rab. Tanr. Pusat: Silah. 343 Karg: Ksa mzrak.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 187 iinde kalmlard. Ama ikisi de pes etmiyordu. Seyirci de akama nazaran ok daha dinginleip durulmutu. Ve saylar biraz da azalm olduu hlde, ou kimse bu kavga sonulanmadan evine dnmek istemiyor ve taraf olduklar savalara desteklerini grltl bir biimde vermeye devam ediyorlard. Atlarn mahmuzlarla ve kamlarla zorlanarak hzlandrld bir hamleden sonra, birbirlerinin yanndan yine sonu alamadan getikleri bir esnada Batur, artk tm dikkatinin dalm olduunu anlad aabeyine, vurumay sonlandran darbeyi indirdi. Arkasna dnerek elindeki topuzu Turulun srtna gmerek yere yuvarlad. Sonra atndan atlayarak aabeyinin bana varrken, elini beline atarak hanerini kard grld. Turul boazna dayanm souk metali hissederken, arkasndaki savann; Yenilgiyi kabul ediyor musun, yoksa grtlan keseyim mi? dediini duydu. Sesi tanyordu, yaknndayken daha iyi alglamt bunu. Boazndaki hanerin basksndan dolay glkle kard bir sesle; Ediyorum, dedi tek kelimeyle. Kara zrhlar iindeki sava ayaa kalkarken hanerini beline tekrar sokuyordu. Sayvandan tarafa dndkten sonra ksa bir sre bekledi ve elini bana gtrd. Tolgasn344 kard. O anda karda, sayvanda bir kzn ayaa kalktn grd.

GKTAI
oban, srsnn arkasnda yrrken, sa tarafndaki tepelerin yaknndan geen suyolu, ay nda kvrlan uzun ve ince bir solucana benziyordu. Kk bir balk grd iinde, bazen bundan ok daha irileri bile byle ierilere kadar girebiliyordu. Kulana bir ses alnd. Dinlemeye balad. Bir uultuya benziyordu ve giderek artyordu. Sonra kpek huysuzlanp havlamaya balad, birazdan da srlar. Yolunda gitmeyen bireyler vard. Genelde depremden nce byle davrandklarn sylerlerdi hayvanlarn. Kpek de srlar da yaygaray koparyorlard.

344

Tolga: Mifer.
ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 188 Ama yerde en ufak bir kmldanma veya titreme yoktu. yleyse giderek artan bu uultu neyin nesiydi? Sonra da, birka saatlik bir uzaklkta bulunan, zeri dz tepenin olduu tarafta bir k grd. Dikkatini bu kez oraya verdi. Krmzya alan bir rengi vard ve uultuyla birlikte artyordu kocaman bir ate topuna benzeyen bu k. Alev yuvar345 iyice byd. oban kolunu bann zerine gtrerek gzlerine siper etti. Bir sre sonra da, daha fazla bakt takdirde gzlerinin zarar greceini dnerek kafasn baka tarafa evirdi. Ate topu yukardaki tepenin zerine arparken, gen ocuk sarsntdan kendisini korkuyla yere att. Hayvanlarn herbiri bir tarafa katlar. Kulaklar sar eden uultunun ve gzleri kamatran o n ierisinde, patlamaya benzer mthi bir grltyle tepeye arpan ate topu, sert kayalarn zerinden etrafa paralar saarak ve kayay yarp datarak sekip ilerideki ormann ierisine dt.

ELMA
nsanlar yava yava, yaklak drt saattir zerine yaylarak, bada kurarak oturduklar imenlii terk ediyorlard. Sargun Emmi de ar ar dorularak kalktktan sonra kpr tarafna doru yrmeye balamt. Gkyzndeki yldzlar yamur gibi yaacaklard birazdan sanki. Samanyolunun zerinde kzlerin ektii kanlar arkalarndan iri, klkl baaklar olan ekinleri dkerek ilerliyorlard. Tam o srada Altann aklna birey geldi. Eksik kalan bir yer vard. Kafasn gkyznden nne indirip, ayaa kalkarak komaya balad. Kavakla doru giden bir yarasay gz ucuyla grd ileride. Yal adamn yanna vardnda; Sargun Emmi, dedi. Koca Sargun, ocua bakarak; Syle Altan, birey mi var? diye sordu glmseyerek. Elma ne oldu, peki? Hangi elma? Ormandaki elma. Gktann oradaki Ha, o mu? Yerinde duruyordur herhalde.
345

Yuvar: Kre.
ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 189 Yok, onu demiyorum. Aldlar m aatan? Ayda uyand m? Koca Sargun biraz dnd, bu ksm kendisi de bilmiyordu ama ocua bir yant vermesi gerekti. Atla deve deildi ya; Batur Han, bir sonraki yl gidip ald elmay. Sylemeyi unutmuuz demek ki Hekimba da gerekli ilac yaparak uyandrd kk kz. Biraz susup yana yana yrdkten sonra ocuk arkasn dnp komaya balad, eve gitmesi gerekiyordu. Yoksa anasndan bir gzel azar iitirdi. Ama arkasndan Sargun Emminin sesini duydu; Altan! Arkasn dnp baktnda yal adamn kendisine eliyle, gel diye iaret ettiini grd. Koarak yanna dnd tekrar. Sargun Emmi; Bireyi daha unuttuk Neyi? O kadar anlattk da, tekerlemesini sylemedik. Masal biterken ne derler biliyor musun? Altan biraz dnd. Balarken ne sylendiini hatrlyordu; Evvel zaman iinde Ama biterken ne denirdi bulamad bir trl; Yok, bilmiyorum, dedi. Gkten elma dm Ha, tamam hatrladm, dedi Altan sevinerek. O arada, Sargun Emmi, ceketinin cebinden kard bir elmay Altana uzatt. O da ald. Kendi bahesinde yetien aalarndan kopard iri, alaca renkli, sulu, mayho bir elma srekli bulunurdu bu adamn cebinde ve ocuu ne zaman grse mutlaka verirdi.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 190

LASA

Batur Hann dn gnnde orada bulunan ak sal, ak gnll ozan altna postunu yayp, eline dokuz telli kopuzunu alarak, soy soylad. Grelim bakalm nasl syledi.

EJDER DESTANI Bir lkede vard yce bir kaan. ocuklar vard, hem de olan; Kz bir de, anas yaamayan. kmadan bymlerdi sarayda. Aata, sarayn bahesindeki, Al bir elma bulunurdu sihirli; Tm dertlere deva, hem ifa idi. Gelip koparrd ama ejderha. Kaan, meyveyi getirsinler istedi, nce ilk yl en byk olu gitti. Aacn altnda uyuyuverdi, Elleri bo geri geldi huzura. br yl denedi ortanca olu. Gidip aacn dibine oturdu, Gece gelip uyku onu da buldu. Diyecek hibir sz yoktu sonra. nc yl vard kk, korkarak. Kesti kolunu, karp bir bak. Uyumad yaraya tuz basarak, ylece bekledi, kamad asla. Ejderha geldi, bir sava balad, Yaraland canavar, sonra kat. Ald geldi babasna elmay, ok byk bir sevin oldu o anda. Dtler peine de ejderhann, zlediler kann canavarn. Sakland iine o yuvasnn, Gizli bir yeralt maarasnda. Byk aabey indi yava yava, Yoktu o kuyuda ne su, ne bir ya. Yandm, diye bard byk karda, Korkup hzla ektiler yukarya. Deniz Karakurt
ELMA

S a y f a | 191 Anlatt; Aada ok scak var, Sarmt her yann al yalazlar, Ate pskrmt sanki duvarlar. nmek isteyen dayanamaz asla. Ortancay salnca ieriye, Souk ayaz iledi gvdesine. Dondum, diye bard can havliyle, Aldlar onu tekrar yanlarna. Kk karde dedi ki; Ben de gideyim, Ne dersem dinlemeyin, ineceim. Saldlar onu da balyken sicim, ndi sa salim; yansa da, donsa da. Aada grd byk bir saray, Ejderle vurutu, olmad kolay. Kesti ban g verince Kuday346, Korkmaz artk kimse, azmandan yana. At orada kaplar tek tek; Yl kuyum347, akla gelmeyecek. Gzel bir kz grd, sand melek, Bu abimin, dedi; E olsun ona. kinci kapdan da kt bir kz, O da oturuyordu yapayalnz. Evlensin dier abim, imdi yalnz, Yaayp gitsin, birlikte bu kzla. ncnn ardnda grd onu, Kuuya benziyordu apak boynu. Ald kz akln, sard ruhunu, Yand yrei snmez ak oduyla. Gnderdi yukarya birer birer. Kz dedi; Onlar beni grmesinler, Seni burada brakp giderler. k da, urgan bana gnder sonra. Olan dedi; Seni brakp gitmem, Ben burada leceimi bilsem Kz dedi ki; yle birey dilemem, Ama gvenmem senden bakasna.

346 347

Kuday: Yaratc. Tanr. Kuyum: Mcevher.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 192 Verdi ak ve kara tel sandan; Birbirine srt darda kalrsan. Gelecek akko karako ardndan; Ak olan tutarsan, sen hi korkma. Kz gnderdi yukarya sonra, Urgan geri dnmedi aaya. Anlad ki, kz haklyd korkmakta, Brakmlard kendini orada. Dnd dolat oralarda biraz, Sonra srtt telleri. akt yalaz348. Geldiler kolar, hi yerinde durmaz. Tuttu karay ama yanllkla. Gne domaz bir lkeye gittiler. Tutar, salmaz rma vahi ejder. Tekrar brakmak iin kurban ister, km bu yl kura hakan kzna. Vard ldrd, kyac349 ejderi, At suyu sald lkeye geri. Hakan; Dile sen, ne dilersen, dedi. Alamad cevap. Dedi o; Sonra. Ykseke aac grd gezerken, Uyudu onun altnda yatarken. Bir ses duyarak kalgad350 aniden; Ku yavrularyd bunlar yuvada. Ylan yiyecekti o yavrular; kt aaca, abucak trmand, Kesti hi beklemeden kafasn, Kurtard yavrular klcyla. Analar geldi, bir Anka Kuu; ldrecekti ki bilmeden onu, Yavrular engel olup durdurdu. Dile geldi ku, konutu onunla; Dilein nedir? Artk bana bildir. Dedi ki: lkeme geri dnmektir. Ku dedi: Gerisi benim iimdir; Krk tulum etle krk tulum su sala.
348 349

Yalaz: Alev. Kvlcm. Kyac: Cani, vahi. Adam ldren. 350 Kalgamak: Srayp kalkmak.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 193 stedi hakandan, ona verdiler, Etle suyu hayvana yklediler. Bindi srtna ge ykseldiler, Et verdi, su iirdi yol boyunca. Et bitti, kendi bacandan kesti, Ku anlad, dil altnda gizledi. Vardlar ayaklar yere dedi, O yryemeyip aksad ama. Ku yalayp verdi eti azndan, Yaptrd, bakt sonra ardndan. ki ty verdi o kanatlarndan, Ayrldlar, kalkt topraktan Anka. Vard yal bir kadnn evine, Oldu konuk, bu karm351 nineye; Dne gidecekti dvmeye, Geriye yavuklusunu almaya. Birbirine srtt kzl tyleri, Bir kara arap grnd, kageldi; Dilein nedir? Syle bana, dedi. At, kl ve ukal352 diledi o da. kt da alana bunlar alp, Yendi aabeylerini arpp. Evlendi, yavuklusunu kazanp. Ve mutlu oldu yaayp onunla. Anlatt atalar hep dilden dile, Bu denilenler bylece biline. Yasa unutma kendini sen de, Yalnz sylediin kalr ardnda.

Ozan Yasa

351 352

Karmak: Yalanmak. ukal (okal): Zrh.

ELMA

Deniz Karakurt

S a y f a | 194

LTFEN, BU E-KTABI TM TANIDIKLARINIZA HEDYE EDN!

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 195

eviriler

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 196

Szlk
Abra ve Yutpa: Yeraltnda yaayan ve ejdere benzeyen devasa iki ylan. Ala Han: Efsanelerde ad geen bir Trk Hakan. Baz Trk boylarnn atas olarak kabul edilir. Albs: Cad. Albastya neden olan kzl renkli kt varlk. Alkars. Alpam Han: Efsane kahraman bir yiit. Altan Han: Bir mitoloji kahraman. Altn Dan koruyucusudur. Barak: Efsanevi bir kpek tr. Bayubar: Alpamn srad zellikleri olan at. Bengisu: Ab- Hayat. lmszlk ksiri. Cedey Han: Mitoloji kahraman bir hakan. Yedi kpei vardr. olpan: Vens gezegeni. or: Cin. Gzle grlemeyen, ateten yaratlm varlk. Demirkazk: Kutupyldz. Erendiz (Erentir): Jpiter gezegeni. Erlik Han (Yerlik Han): Yeralt tanrs, ktlk tanrs, eytan. Is: Sahip. Koruyucu ruh. Trk amanizminde pek ok doa unsurunun Is vardr. Kalkam: Glgam. lmszl arayan Smer mitolojisi kahraman. Kmk: Kimi yrelerde Kk Ay takmyldz. Krt (Krd): Mars gezegeni. Nama: Hz. Nuh Peygamber (veya benzer nitelikler tayan kutsal bir kii). Od Is: Atein sahibi, koruyucusu olan ruh. Ouz Han: Trk boylarnn ve Hunlarn atas saylan efsanevi kaan. Orduyolu: Samanyolu. Orman Is: Ormann sahibi olan koruyucu ruh. Sekendiz (Sekentir): Satrn gezegeni. Talay Han (Dalay Han): Deniz ve okyanus tanrs. Tin: Ruh. nsann varlnn somut olmayan ksm. Ulu Kayn: Yerle g birbirine balayan yaam aac. AsyadaBay Terek de denir. Umay Ana: Ana tanra. Umay Ene de denir. lgen Han: Byk ve Ba Tanr. Yaratc G. Dier tanrlara gre mutlak stnl vardr. lker: Bir takmyldz. Yada Ta (Cada Ta): By ta. Trk mitolojisinde yamur yadran sihirli ta. Yalmavuz: Dev. Calmavus da denir. Yayk Han (Cayk Han): Irmak ve su tanrs. Yediger: Byk Ay takmyldz. Yettegen de denir. Yelbeen: Dev. Celbegen de denir. Zada Han (Yada Han): Rzgar ve frtna tanrs.

Deniz Karakurt

ELMA

S a y f a | 197

DJTAL MATERYAL ISBN:978-605-5618-03-2 no.lu, ELMA adl eserin e-Kitap srmdr. zinsiz baslamaz.

www.elmakitap.com
Deniz Karakurt
ELMA