Đại đa số mạng xã hội mở rộng hệ thống để thu hút người dùng nói chung, nhưng những

người này, những tính năng đó có bao nhiêu phần trăm đóng góp vào lợi nhuận của hệ
thống thì mù mờ hơn cả đỉnh núi Pan xi phăng, nơi mây vờn núi, mây bay ngang trời.

Cách đây 2 năm sau khi Y! 360 xuất hiện, thị trường Internet Việt Nam bắt đầu dấy lên làn sóng
Blog. Cùng với trợ giúp đắc lực của giới truyền thông, ai cũng dễ dàng nhận ra trào lưu Blogging
đang dần len lỏi vào cuộc sống của thanh thiếu niên Việt Nam. Và từ đây hàng loạt Blog Platform
ra đời nhằm đón đầu nhu cầu đang bùng phát. Có những công ty mong muốn thu lợi quảng cáo
từ việc phát triển dịch vụ này, có những công ty tính thu phí sử dụng dịch vụ Blog của doanh
nghiệp trong khi nhiều người muốn thoả mãn cái tôi của họ. Tất cả những nỗ lực đó đưa năm
2007 trở thành năm hưng thịnh của Blog tại Việt Nam. Báo chí, truyền hình ngày đêm thủ thỉ
khiến nhiều đơn vị hào phóng hơn trong việc chi tiền đầu tư, và giờ đây, khi dịch vụ Blog trở nên
bão hoà, họ mới nhìn thấy mô hình kinh doanh Blog không dễ kiếm lợi như họ tưởng. Nhiều dự
án Blog đã lặng lẽ ra đi không kèn không trống.

Trời bắt đầu se se lạnh, những làn gió Tây lại vuốt ve người dùng Internet Việt Nam, trong những
cơn gió đó thoang thoảng vị mạng xã hội, nhưng chừng ấy cũng đủ để thanh thiếu niên Việt Nam
hứng khởi đón chào. Cuối năm 2007 và năm 2008 đánh dấu giai đoạn đón chào hàng loạt mạng
xã hội với nhiều mô hình khác nhau như Cyvee, Tamtay, Yobanbe, Clipvn,…. Đại đa số các
mạng xã hội Việt Nam đều là kết quả của sự chắp vá các đặc điểm của các mô hình thành công
và đặc thù nhu cầu của 1% thành viên đóng góp giá trị nội dung lớn trong mạng. Bản thân việc
chắp vá thể hiện những nỗ lực không ngừng của đơn vị chủ quản, tuy nhiên chúng cũng thể hiện
sự thiếu kiến thức trong xây dựng chiến lược kinh doanh và chiến lược sản phẩm mới. Và giờ
đây, khi cuộc đua lượng truy nhập gắt gao hơn bao giờ hết, hầu hết các mạng xã hội có xu
hướng dịch chuyển dịch vụ cốt lõi về nội dung, mạng nào to cây thì sắm một trang riêng về âm
nhạc hoặc video hoặc tin tức như Tamtay, Yume, Zing; mạng nào lực bé thì tích hợp vào như một
tính năng gia tăng, tất cả đang cùng dắt tay đi theo chiến lược đại dương đỏ. Ai đã từng đầu tư
mới thấm thía sự tham lam của mạng xã hội định hướng nội dung, việc giữ chân người dùng và
cạnh tranh với đối thủ luôn thúc doanh nghiệp phải bơm tiền để giành giật vị thế. Suy nghĩ chiến
đấu để giành giật lượng truy nhập lớn vẫn ăn sâu trong tiềm thức từ nhà đầu tư tới những người
triển khai các dự án thay vì chiếm thị phần trên phân khúc thị trường mục tiêu. Và đó là cuộc
chiến của những tượng đài được dựng lên bởi tiền và tiền.

Một vài mô hình như Faceviet, Cyvee, Cyworld, … vẫn giữ nguyên dáng hình của người hùng đã
nổi danh ở trời Tây, tuy nhiên trong cái dáng vẻ oai hùng đó là một cơ thể yếu ớt và cần một sợi
dây để buộc mỗi khi lướt qua cầu. Nhớ ngày anh mới sinh, nào hoa, nào rượu, nào báo chí, mọi
thứ đều chỉ nhằm tôn lên một ngôi sao mới trên bầu trời Việt Nam. Trong ngày chào đời của anh,
người vui mừng là toàn thể anh em kề vai sát cánh với dự án, sau vài tháng, nếu anh có ra đi ly
rượu tiễn biệt có hay chăng chỉ là cô đơn mình chủ đầu tư. Nếu bạn ngã ngựa, cũng không ai
chê trách khi tiền của bạn đã cạn. Nhưng sự gục ngã của bạn là dấu hiệu đáng mừng cho mạng
xã hội Việt Nam, sự gục ngã của những kẻ tiên phong sẽ mang lại những bài học quý giá cho
những kẻ kế tiếp, giúp những cơn sóng sau lớn hơn cơn sóng trước. Và những kẻ như tôi lại
không thất học khi theo dõi con đường kinh doanh của các mạng xã hội.

Trải qua nhiều sóng gió, trong nhóm những kẻ tiên phong còn tồn tại thấp thoáng những gã tiền
đầy túi và lực đầy mình và đầu rất cứng. Với sức mạnh tài chính, dựa trên những phát hiện về
nhu cầu mới của người dùng trẻ và đặc điểm thành công của đối thủ, những gã này đã tuỳ tiện
mở rộng tính năng của hệ thống không dựa trên một giá trị cốt lõi, nghiên cứu tính khả thi nào.
Hệ thống bỗng chốc phình to lên với đủ loại tính năng khai thác nhiều loại nội dung. Dễ dàng
nhận thấy mặt trái của hệ thống là không nền tảng hóa, kém linh hoạt và không mở cũng như
tiêu thụ nhiều băng thông, dung lượng lưu trữ và CPU nhưng không khai thác được người dùng
mục tiêu. Đại đa số mở rộng hệ thống để thu hút người dùng nói chung, nhưng những người này,
những tính năng đó có bao nhiêu phần trăm đóng góp vào lợi nhuận của hệ thống thì mù mờ
hơn cả đỉnh núi Pan xi phăng, nơi mây vờn núi, mây bay ngang trời. Và một ngày đẹp trời, khi
nguồn tài nguyên hồ sơ cá nhân, kết nối và hành vi người dùng trực tuyến trên các mạng xã hội
có thể ứng dụng tốt vào việc nghiên cứu thị trường của các Doanh nghiệp, những Doanh nghiệp
đang mà khách hàng mục tiêu của họ trùng với các phân khúc người dùng trên mạng xã hội, thì
các mạng xã hội đàn em sinh sôi tràn lan. Công nghệ thay đổi từng ngày, cái gì hôm nay là đỉnh
cao thì ngày mai có thể trở thành phổ thông trong thế giới công nghệ. Sinh sau đẻ muộn, giúp
các mạng xã hội non trẻ kế thừa những điều tinh tuý nhất từ những đàn anh, và chúng trở nên
linh hoạt, đơn giản, gần với nhu cầu thực tế hơn. Những yếu điểm của mạng xã hội cũ lúc này
trở thành rào cản để họ tái kiến thiết lại hệ thống, giúp họ đương đầu với những gã trai trẻ tràn
đầy sức mạnh.

Trong tình thế như vậy, ai sẽ cứu những mạng xã hội tiên phong. Các mạng xã hội cần phải đầu
tư vào đội ngũ nhân sự, họ cần tìm những con người có tầm nhìn dài hạn với những mô hình lợi
nhuận khả thi. Những con người này phải có năng lực quản trị, đủ kiến thức về marketing, bán
hàng & công nghệ và hơn hết những người này đủ quyền để thực thi những kế hoạch của họ với
nguồn tiền được bơm dài hơi. Những mạng xã hội được họ tạo ra phải phù hợp với văn hoá Việt
Nam và tập trung vào những phân khúc người dùng không là long tail của các khách hàng mục
tiêu.

Có người hỏi tôi, tại sao bạn lại viết về những vấn đề này trên Y! 360, nơi có rất ít người quan
tâm so với các hệ thống Blog khác. Tôi vẫn là anh chàng bảo thủ với mong muốn chia sẻ và xây
dựng nhận thức cho Việt Nam, do vậy tôi lựa chọn Y!360, dịch vụ Blog gần gũi người Việt nhất
và nhiều trong số họ không có kiến thức về CNTT. Đây cũng là một cách để hỗ trợ những mạng
xã hội tiên phong phải không nhỉ?

22/10/2008
Nguyễn Ngọc Phương