You are on page 1of 36

kbaIr-dao

kbaIr daoho
1
1 : gaudova ka AMga
---------------------rama-naama
rama naama kO PaTM%arO, dobao kM kCu naaiMh |
@yaa lao gaur saM%aaoiYae,
Yae hMsa rhI mana maaiMh ||1||
BaavaaqaBaavaaqa- - sad\
sad\gaugau nao mauJao rama ka naama PakDa idyaa hO | maoro Paasa eosaa @yaa hO ]sa
@yaa laokr san%aaoYa k$ ]naka ?
samamaaola ka,
ka jaao gau kao dU ?@yaa
mana kI AiBalaaYaa mana maoM hI rh gayaI
gayaI ik,
ik @yaa dixaNaa caZa} ?
vaOsaI vas%au kha sao laa} ?
sa%agau la kmaaMNa kir,
kir baahNa laagaa %aIr |
ek jau baa(a Pa`Ii%a saUM, BaI%air r(a SarIr ||2||
BaavaaqaBaavaaqa- - sadgau nao kmaana haqa maoM lao laI,
laI AaOr Sabd ko %aIr vao lagao calaanao |
ek %aIr %aao baDI Pa`Ii%a sao eosaa calaa idyaa laxya banaakr ik,
ik
maoro BaI%ar hI vah iMbaQa gayaa,
gayaa baahr inaklanao ka nahIM Aba |
sa%agau kI maihmaa AnaM%a,
a AnaM%a ikyaa ]Pagaar |
laaocana AnaM%a ]GaaiDyaa,
]GaaiDyaa AnaM%a-id#aavaNahar
a id#aavaNahar ||3||
Baavaaqa
Baavaaqa- - An%a nahIM sad\
sad\gaugau kI maihmaa ka,
ka AaOr An%a nahIM ]nako ikyao ]PakaraoM ka ,
maoro Anan%a laaocana #aaola idyao, nasao inarn%ar maOM Anan%a kao do#a rha hU |
2
bailaharI gaur AaPaNaOM, VMhaDI kO baar |
ina maainaYa %aOM dova%aa,
a%aa kr%a na laagaI
laagaI baar ||4||
BaavaaqaBaavaaqa- - hr idna ik%anaI baar nyaCavar k$ APanao AaPakao sad\
sadgau\gau$ Par,
Par
idyaa,
nhaoMnao ek Pala maoM hI mauJao manauYya sao Parmadova%aa banaa idyaa
AaOr %adakar hao gayaa maOM |
gau gaaoivand dao} #aDo,kako laagaUM PaayaM |
bailaharI gau AaPaNao, na gaaoivand idyaa id#aaya ||5||
BaavaaqaBaavaaqa- - gau AaOr gaaoivand daonaaoM hI saamanao #aDo hOM ,duduivaQaa maoM PaD gayaa hU ik
iksako PaOr PakDUM !
sad\
sadgau\gau Par nyaCavar hao%aa hUM ik,
ik sanao gaaoivand kao saamanao #aDakr idyaa,
idyaa
gaaoivanad sao imalaa idyaa |
naa gaur imalyaa na isaYa Bayaa,
Bayaa laalaca #aolyaa Dava |
dunyaUM baUDo Qaar maOM, caiZ Paaqar kI naava ||6||

BaavaaqaBaavaaqa- - laalaca ka dava daonaaoM Par cala gayaa , na %aao saccaa gau imalaa AaOr na iSaYya
hI &asau bana Paayaa | Pa%qar kI naava Par caZkr daonaaoM hI maJaQaar maoM DUba gayao |
3
PaICOM laagaa jaa[ qaa,
qaa laaok baod ko saaiqa |
AagaOM qaOM sa%agaur imalyaa,
imalyaa dIPak dIyaa haiqa ||7||
BaavaaqaBaavaaqa- - maOM BaI AaOraoM kI hI %arh BaTk rha qaa,
qaa laaok-vaovaod kI gailayaaoM maoM |
maagamaaga- maoM gau imala gayao saamanao Aa%ao hue AaOr &ana ka dIPak PakDa idyaa
maoro haqa maoM | [sa ]jaolao maoM BaTknaa Aba kOsaa ?
`kbaIr'
kbaIr' sa%agaur naa imalyaa,
imalyaa rhI AQaUrI saIYa |
svaaMga ja%aI ka Pahir kir,
kir Gair Gair maagao BaIYa ||8||
Baavaaqa]nakI saI#a AQaUrI hI rh gayaI ik nhoM sad\
Baavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM -]nakI
sadgau\gau nahIM imalaa |
sanyaasaI ka svaaMga rcakr,
rcakr BaoYa banaakr Gar-Gar
Gar Gar BaI#a hI maaga%ao ifr%ao hOM vao |
sa%agau hma saUM rIiJa
rIiJa kir,
kir ek k(a ParsaMga |
barsyaa baadla Pa`oma ka,
ka BaIM gayaa saba AMga ||9||
BaavaaqaBaavaaqa- - ek idna sad\
sadgau\gau hma Par eosao rIJao ik ek Pa`saMga kh Dalaa,rsa
Dalaa rsa sao Bara huAa |
AaOr, Pa`oma ka baadla barsa ]za,
]za AMga-AM
a AMga BaIga gayaa ]sa vaYaavaYaa- maoM |
4
yah %ana ivaYa kI baolarI,
arI gau AmaR%a kI #aana |
saIsa idyao jaao gaur imalaO, %aao BaI sas%aa jaana ||10||
BaavaaqaBaavaaqa- - yah SarIr %aao ibaYa kI la%aa hO, ibaYafla hI flaoMgao [samaoM |
AaOr, gau %aao AmaR%a kI #aana hO |
isar caZa donao Par BaI sad\
sadgau\gau sao BaoTM hao jaaya,
jaaya %aao BaI yah sada sas%aa hI hO |
5
2 : : sauimarNa ka AMga
--------------------------Bagai%a Bajana hir naaMva hO, dUjaa du@#a APaar |
manasaa baacaa manaaM, `kbaIr'
kbaIr' sauimarNa saar ||1||
BaavaaqaBaavaaqa- - hir ka naama-smarNa
naama smarNa hI Bai> hO AaOr vahI Bajana saccaa hO ; Bai> ko naama Par
saarI saaQanaaeM kovala id#aavaa hO, AaOr APaar du:#a kI ho%au BaI |
Par smarNa vah haonaa caaihe mana sao, bacana sao AaOr kmakma- sao,
AaOr yahI
yahI naama-smarNa
naama smarNa ka saar hO !
`kbaIr kh%aa jaa%a hU, sauNa%aa hO saba kao |
rama kroM Bala hao[gaa,
gaa naiMh%ar Balaa na hao ||2||
BaavaaqaBaavaaqa- - maOM hmaoSaa kh%aa hU, rT lagaayao rh%aa hU, saba laaoga sauna%ao BaI rh%ao hOM yahI ik rama ka smarNa krnao sao hI Balaa haogaa,
aa nahIM %aao kBaI Balaa haonaovaalaa nahIM |

Par rama ka smarNa eosaa ik vah raoma-rao


a raoma maoM rma jaaya |
%aU %aU kr%aa %aU Bayaa,
Bayaa mauJa maoM rhI na hU |
vaarI forI baila ga ,%a
%a do#aM i%a%a %aUM ||3||
BaavaaqaBaavaaqa- - %aU, hI hO, %aU hI hO' yah kr%ao-kr%ao maOM %aU hI hao gayaI,
gayaI
6
`hUhU' mauJamaoM khIM BaI nahIM rh gayaI |
]saPar nyaCavar hao%ao-hao%ao maOM samaiPasamaiPa-%a%a hao gayaI hU |
Qar BaI najar jaa%aI hO ]Qar %aU-hI-%aU
hI %aU dI#a rha hO |
kbaIr' saU%aa @yaa krO, kaho na do#aO jaaiga |
`kbaIr'
jaakao saMga %aOM baICuD\yaa,
yaa %aahI ko saMga laaiga ||4||
yaa
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr APanao AaPakao cao%aa rho hOM, AcCa hao ik dUsaro BaI cao%a jaayaM |
Aro, saaoyaa huAa %aU @yaa kr rha hO ? jaaga jaa AaOr APanao saaiqayaao
saaiqayaaoM kao
do#a,
a jaao jaaga gayao hOM |
yaa~a lambaI hO, naka saaqa ibaCD gayaa hO AaOr %aU iPaCD gayaa hO,
]nako saaqa %aU ifr laga jaa |
ih GaiT Pa`Ii%a na Pa`oma-rsa
a rsa,
rsa fuina rsanaa nahIM rama |
%ao nar [sa saMsaar maoM, ]Pa #ayao baobaokama ||5||
BaavaaqaBaavaaqa- - sa GaT maoM, sako An%ar maoM na %aao Pa`Ii%a hO AaOr na Pa`oma ka rsa |
AaOr sakI rsanaa Par ramanaama BaI nahIM - [sa duinayaa maoM baokar hI PaOda
huAa vah AaOr barbaad hao gayaa |
7
`kbaIr'
kbaIr' Pa`oma na caiYayaa,
caiYayaa caiYa na laIyaa saava |
saUnao Gar ka PaahuNM aaM , jyaUM Aayaa %a\%a\yaUyaUM jaava ||6||
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr iQa@kar%ao hue kh%ao hOM - sanao Pa`oma ka rsa nahIM ca#aa,
ca#aa
AaOr ca#akr ]saka svaad nahIM ilayaa,
ilayaa ]sao @yaa kha jaaya ?
vah %aao saUnao Gar
Gar ka maohmaana hO, jaOsao Aayaa qaa vaOsao hI calaa gayaa !
rama iPayaara CaMiD kir,
kir krO Aana ka jaaPa |
baosyaaM kora PaU%a jyaU, khO kna saU baaPa ||7||
BaavaaqaBaavaaqa- - iPa`ya%ama rama kao CaoDkr jaao dUsaro dovaI-do
aI dova%aaAaoM kao jaPa%aa hO,
]nakI AaraQanaa
AaraQanaa kr%aa hO, ]sao @yaa kha jaaya ?
vaoSyaa ka Pau~ iksao APanaa baaPa kho ? Ananya%aa ko ibanaa kao gai%a nahIM |
laUiT sakO %a laUiTya,
Tya rama-naama
rama naama hO laUiT |
PaICOM hao PaiC%aahugao, yahu %ana jaOhO CUiT ||8||
Baavaaqayah rama naama kI laUT hO |
Baavaaqa- - Agar laUT sakao %aao
%aao laUT laao, jaI Bar laUTao--yah
na laUTaogao %aao baurI %arh PaC%aaAaogao, @yaaoMik %aba yah %ana CUT jaayagaa |
8

laMbaa maarga,
maarga dUir Gar,
Gar ivakT PaMqa,
a bahu maar |
kh saM%aao, @yaUM Paa[yao, dula-a-BaBa hir-dIdar
hir dIdar || 9||
Baavaaqa
Baavaaqavaaqa- - ras%aa lambaa hO, AaOr vah Gar dUr hO, jaha ik Pahuc anaa hO | lambaa hI nahIM,
]baD-#aabaD
]baD #aabaD BaI hO | ik%anao hI baTmaar vaha PaICo laga jaa%ao hOM |
saM%a Baa[yaaoM, ba%aaAao %aao ik hir ka vah dula-a-BaBa dIdar %aba kOsao imala sak%aa hO ?
kbaIr' rama irJaa[ laO, maui#a AmaR%a gauNa gaa[ |
`kbaIr'
fUTa naga jyaU jaaoiD mana,
mana saMQao saMiQa imalaa[ ||10||
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM- AmaR%a-jaO
a jaOsao gauNaaoM kao gaakr %aU APanao rama kao irJaa lao |
rama sao %aora mana-ibaCu
mana ibaCuD gayaa hO, ]sasao vaOsao hI imala jaa ,
jaOsao kao fUTa huAa naga sainQa-sao
sainQa sao-sainQa imalaakr ek kr ilayaa jaa%aa hO |
9
3 : : ivarh ka AMga
-------------------------AMdosaDa na BaasaI,
BaasaI saMdosa kihyaaM |
kO hir AayaaM BaasaI
BaasaI,
aasaI kO hir hI Paasa gayaaM ||1||
BaavaaqaBaavaaqa- - saMdosaa Baoja%ao-Baoja%ao maora AMdoSaa jaanao ka nahIM,
An%ar kI ksak dUr haonao kI nahIM,
yah ik iPa`ya%ama imalaogaa yaa nahIM, AaOr kba imalaogaa; ha yah AMdoSaa dUr hao sak%aa hO
dao %arh sao - yaa %aao hir svayaM AajaayaM, yaa maOM iksaI %arh hir ko Paasa Pahuca jaa}
yahu %ana jaalaaoM maisa kraoM, ila#aaoM rama ka naa]M |
lao#aiMNa k$M krMk kI,
kI ilai#a-ilai#a
ilai#a ilai#a rama Paza]M ||2||
BaavaaqagaI AaOr jaao kMkala rh jaayagaa,
Baavaaqa- - [sa %ana kao jalaakr syaahI banaa laUgaI,
gaI
jaayagaa
]sakI lao#anaI %aOyaar kr laUg aI |
]sasao Pa`oma kI Paa%aI ila#a-ila#akr
ila#a ila#akr APanao Pyaaro rama kao Baoja%aI rhUgaI |
eosao haogM ao vao maoro saMdosao |
ibarh-Bau
ibarh BauvaMgama %ana basaO, maM~ na laagaO
laagaO kao[ |
rama-ibayaao
rama ibayaaoga naa baO vaO %aao bara hao[ ||3||
BaavaaqaBaavaaqa- - ibarh ka yah BaujaMga AM%ar maoM basa rha hO, Dsa%aa hI rh%aa hO sada,
sada
10
kao BaI maM~ kama nahIM do%aa | rama ka ivayaaogaI jaIiva%a nahIM rh%aa , AaOr jaIiva%a rh
BaI jaaya %aao vah
vah baavalaa hao jaa%aa hO |
saba rga %aM%a rbaaba %ana,
%ana ibarh bajaavaO ina<a |
AaOr na kao sauiNa sakO, kO saaM ko ica<a ||4||
Baavaaqaek-ek
Baavaaqa- - SarIr yah rbaaba saraod bana gayaa hO -ek
ek ek nasa %aaM%a hao gayaI hO |
AaOr bajaanaovaalaa kna hO [saka ? vahI ivarh,
ivarh
[sao yaa %aao vah saaM sauna%aa hO, yaa ifr ibarh maoM DUbaa huAa; yah ica<a |
AMYaiDyaaM JaaM PaDIM, PaMqa inahair-inahair
inahair inahair |

jaIBaiMDyaa Calaa PaD\


yaa rama Paukair-Pau
PaD\yaa,
yaa
air Paukair ||5||
BaavaaqaBaavaaqa- - baaT jaaoh%ao-jaaoh%ao AaM#aaoM maoM JaaM
JaaM PaD ga hOM,
rama kao Paukar%ao-Paukar%ao jaIBa maoM Calao PaD gayao hOM|
[ Paukar yah Aa<aAaOr [saIilae jaIBa
Aa<a- na haokr ivarh ko karNa %aP%a hao gayaI hO..AaO
Par Calao PaD gayao hOM |]
[sa %ana ka dIvaa kr,
kr baa%aI maolyaUM jaIva |
laaohI saIMcaI %aola jyaUM, kba mau#a do#aM PaIva ||6||
BaavaaqaBaavaaqa- - [sa %ana ka dIyaa banaa laUM, samaoM Pa`aNaaoM kI ba<aI hao !
11
AaOr,%ao%aola kI jagah i%ala-i%ala
i%ala i%ala bala%aa rho r> ka ek-ek
ek ek kNa |
ik%anaa AcCa ik ]sa dIyao maoM iPa`ya%ama ka mau#aDa kBaI id#aayaI do jaaya |
`kbaIr'
kbaIr' hsaNaaM dUir kir,
kir kir raovaNa saM ica<a |
ibana raoyaaM @yaUM Paa[e,
Paa[e Pa`oma iPayaara ima<a ||7||
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM vah Pyaara ima~ ibana raoyao kOsao iksaIkao imala sak%aa hO ?
[rraonao-raonao maoM An%ar hO | duinayaa kao iksaI caIja ko ilae raonaa,
aa jaao nahIM
imala%aI yaa imalanao Par #aao jaa%aI hO, AaOr rama ko ivarh ka raonaa,
aa jaao sau#adayak hao%aa hO|]
ja rao} %a bala GaTO, hsaM %aao rama irsaa[ |
mana hI maaiMh ibasaU
ibasaUrNaa,
Naa jyaU GauNa kaziMh #aa[ ||8||
BaavaaqaBaavaaqa- - Agar rao%aa hU %aao bala GaT jaa%aa hO, ivarh %aba kOsao sahna haogaa ?
AaOr hsa%aa hUM %aao maoro rama irsaa jaayaMgao | %aao na rao%ao bana%aa hO AaOr na hsa%ao|
mana-hI
mana hI-mana
hI mana ibasaUrnaa hI AcCa,
AcCa sasao sabakuC #a#alaa hao jaaya,
jaaya jaOsao kaz Gauna
12
haMsaI #aolaM hir imalaO, kaoNa sahO Yarsaana |
kama aoQa i~YNaaM %ajaO, %aaoih imalaO Bagavaana ||9||
BaavaaqaBaavaaqa- - hsaI-#ao
aI #aola maoM hI hir sao imalana hao jaaya,%aao
jaaya %aao kna vyaqaa kI Saana Par caZnaa caahogaa
Bagavaana %aao %aBaI imala%ao hO,
M jabaik kama,
kama aoQa AaOr %aRYNaa kao %yaaga idyaa jaaya |
PaU%a iPayaar iPa%aa kM, gaMhina laagaao Qaa[ |
laaoBa-imaza
a imaza haiqa do, AaPaNa gayaao Baulaa[ ||10||
BaavaaqaBaavaaqa- - iPa%aa ka Pyaara Pau~ dDkr ]sako PaICo laga gayaa |
haqa maoM laaoBa kI imaza dodI iPa%aa nao |
]sa imaza maoM hI rma gayaa ]saka mana |
APanao-AaPakao vah BaUla gayaa,
gayaa iPa%aa ka saaqa CUT gayaa |
Parbai%a Parbai%a maOM ifr\
yaa naOna gavaayao rao[ |
ifr\yaa,
yaa
saao baUTI Paa} nahIM, jaa%aOM jaIvaina hao[ ||11||
BaavaaqaBaavaaqa- - ek PahaD sao dUsaro PahaD Par maOM GaUma%aa rha,
rha BaTk%aa ifra,
ifra rao-raokr

Aa#ao BaI gavaaM dIM |


vah saMjaIvana baUTI khIM nahIM imala rhI,
rhI sasao ik jaIvana yah jaIvana bana jaaya,
jaaya
vyaqa%aa badla jaaya saaqak%aa maoM |
vyaqa-%aa
saaqa-k%aa
saui#ayaa saba saMsaar hO, #aavaO AaOr savao |
dui#ayaa dasa kbaIr hO, jaagao A rvao ||12||
13
BaavaaqaBaavaaqa- - saara hI saMsaar sau#aI dI#a rha hO, APanao AaPamaoM mas%a hO vah,
vah
#aUba #aa%aa hO AaOr #aUba saao%aa hO |
dui#ayaa %aao yah kbaIrdasa hO, jaao AazaoM Pahr jaaga%aa hO AaOr rao%aa hI rh%aa hO |
[Qanya
Qanya hO eosaa jaaganaa,
jaaganaa Aaor eosaa raonaa !iksa kama ka,[sako
ka [sako Aagao #aUba #aanaa AaOr #aUba saaonaa!]
aa!
jaa kariNa maoM ZUZ%aI,
%aI sanamau#a imailayaa Aa[ |
Qana maOlaI iPava }jalaa,
}jalaa laaiga na sakM Paa[ ||13||
BaavaaqaBaavaaqa- - jaIvaa%maa kh%aI hO sa karNa maOM ]sao [%anao idnaaoM sao ZUZ rhI qaI,
qaI
vah sahja hI imala gayaa,
gayaa saamanao hI %aao qaa | Par ]sako PaOParO aoM kao kOsao PakDU ?
maOM %aao maOlaI hU, AaOr maora iPa`ya%ama ik%anaa ]jalaa ! saao, saMkaoca hao rha hO |
jaba maOM qaa %aba hir nahIM , Aba hir hOM maOM naaiMh |
saba AMiQayaara imaiT gayaa,
gayaa jaba dIPak do#yaa maaiMh ||14||
BaavaaqaBaavaaqa- - jaba%ak
jaba%ak yah maana%aa qaa ik `maOM hUM', %aba%ak maoro saamanao hir nahIM qao |
AaOr Aba hir Aa Pa`gaTo, %aao maOM nahIM rha |
AQaora AaOr ]jaolaa eksaaqa,
eksaaqa ek hI samaya,
samaya kOsao rh sak%ao hOM ?
ifr vah dIPak %aao An%ar maoM hI qaa |
14
dovala
ala maahOM dohurI,
I i%ala jao hO ibasa%aar |
maahOM Paa%aI maaiMh jala,
jala maahOM PaUjaNahar ||15||
BaavaaqaBaavaaqa- - maindr ko Andr hI dohrI hO ek,
ek ivas%aar maoM i%ala ko maainand |
vahIM Par Pa<ao AaOr fUla caZanao kao r#ao hOM, AaOr PaUjanaovaalaa BaI %aao vahIM
vahIM Par hOM |
[An%ara%maa
An%ara%maa maoM hI maMidr hO, vahIM Par dova%aa hO, vahIM PaUjaa kI saamaga`I hO AaOr
PaujaarI BaI vahIM majaUd hO |]
15
4 : :jaNaa
jaNaajaNaa- ka AMga
----------------------BaarI khM %aao bahu
bahu DrM, hlaka khUM %a JaUz |

maOM ka jaaNaM rama kUM, naOnaUM kbahU na dIz ||1||


BaavaaqaBaavaaqa- - APanao rama kao maOM yaid BaarI kh%aa hU, %aao Dr laga%aa hO,
[sailae ik ik%anaa BaarI hO vah |
AaOr, ]sao hlaka kh%aa hU %aao yah JaUz haogaa | maOM @yaa jaanaU ]sao ik vah kOsaa hO,
[na Aa#aaoM sao %aao ]sao kBaI do#aa nahIM |sacamau
sacamauca vah AinavacanaIya hO,
Ainava-canaIya
vaaNaI kI Pahuca nahIM ]sa %ak |
dIza hO %aao ksa khU, k(a na kao Pai%ayaaya |
hir jaOsaa hO %aOsaa rhao, %aU hriYa-hriY
hriYa hriYa
hriYa gauNa gaa[ ||12||
BaavaaqaBaavaaqa- - ]sao yaid do#aa BaI hO, %aao vaNavaNa-nana kOsao k$ ]saka ?
vaNavaNa-nana kr%aa hU %aao kna ivaSvaasa krogaa ? hir jaOsaa hO, vaOsaa hO |
%aU %aao Aanand maoM magna haokr ]sako gauNa gaa%aa rh
vaNavaNa-nana ko }haPaaoh maoM mana kao na PaDnao do |
PahucaoMgao %aba khOMgao ,]maDO
]maDOMgao ]sa zaM[ |
AjahU baora samaMd maOM, baaoila ibagaUcaOM kaM[ ||3||
16
BaavaaqaBaavaaqa- - jaba ]sa zr Par Pahuc a jaayaMgao, %aba do#aoMgao ik @yaa khnaa hO,
ABaI %aao [%anaa
[%anaa hI ik vaha Aanand-hI
Aanand hI-Aanand
hI Aanand ]maDogaa,
aa AaOr ]samaoM yah mana #aUba #aolaogaa|
aa
jabaik baoDa baIca samaud` maoM hO, %aba vyaqavyaqa- baaola-baao
a baaolakr @yaaoM iksaI kao duivaQaa
]sa Paar hma Pahuca gayao hOM !
maoM Dalaa jaaya ik - -]sa
17
5 : : Pai%ava`%aa ka AMga
--------------------------maora mauJamaoM kuC nahIM, jaao kuC hO saao %aaor |
%aora %auJakM saMPa%aa,
a%aa @yaa laagaO hO maaor ||1||
BaavaaqaBaavaaqa- - maoro saaM, mauJamaoM maora %aao kuC BaI nahIM,jaao kuC BaI hO, vah saba %aora hI hO|
%aba,%ao
%aba %aorI hI vas%au %auJao saMPa%ao maora @yaa laga%aa hO, @yaa AaPai<a hao sak%aI hO mauJao ?
`kbaIr'
kbaIr' ro#a syaMdrU kI,
kI kajala idyaa na jaa[ |
naOnaUM rmaOyaa rima r(a,
r(a dUjaa kha samaa[ ||2||
BaavaaqaAa#aaoM maoM kajala kOsao lagaayaa jaaya,
aavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM -Aa
jaaya
jabaik ]namaoM isandUr kI jaOsaI ro#a ]Bar AayaI hO ?maomaora rmaOyaa naOnaaoM maoM rma gayaa hO,
rhI|
]namaoM Aba iksaI AaOr kao basaa laonao kI zr nahIM rhI
[isand
isandU
isandUr kI ro#a sao AaSaya hO ivarh-vao
ivarh vaodnaa sao rao%ao-rao%ao Aa#aoM laala hao gayaI hOM|]
`kbaIr'
kbaIr' ek na jaaNyaaM, %aao bahu jaaMNyaa @yaa hao[ |

ek %aOM saba hao%a hO, saba %aOM ek na hao[ ||3||


18
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM yaid ]sa ek kao na jaanaa,
jaanaa %aao [na bahu%aaoM kao jaananao sao @yaa huAa !
@yaaoMik ek ka hI %aao yah saara Pasaara hO, Anaok sao ek qaaoDo hI banaa hO |
jabalaga Bagai%a sakama%aa,
sakama%aa %abalaga inafinaf-lala saova |
khO k
` baIr' vaO @yaUM imalaOM, inahkamaI inaja dova ||4||
Baavaaqa
Bai> jaba%ak sakama hO, Bagavaana kI saarI saovaa %aba%ak inaYfla hI hO |
Baavaaqavaaqa- -Bai>
inaYkamaI dova sao sakamaI saaQak kI BaoMT kOsao hao sak%aI hO ?
kbaIr' kilajauga Aa[ kir,
`kbaIr'
kir kIyao bahu%a jaao maI%a |
na idlabaaQyaa ek saUM, %ao sau#au saaovaO inacaIM
inacaIM%a ||5||
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM -kilayauga maoM Aakr hmanao bahu%aaoM kao ima~ banaa ilayaa,
ilayaa
@yaaoMik (naklaI) ima~aoM kI kao kmaI nahIM |
Par nhaoMnao APanao idla kao ek sao hI baaQa ilayaa,
ilayaa
vao hI inaiScan%a
inaiScan%a sau#a kI naIMd saao sak%ao hOM |
`kbaIr'
kbaIr' kU%aa rama ka,
ka maui%ayaa maora naa]M |
galao rama kI jaovaDI,
aDI %a kOMcao i%a%a jaa]M ||6||
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM--maOmaOM %aao rama ka ku<aa hU, AaOr naama maora maui%ayaa (maao%aI) hO
19
galao maoM rama kI jaMjaIr PaDI hu hO; ]Qar hI calaa jaa%aa hU Qar vah lao jaa%aa hO|
[Pa`Pa`oma ko eosao baMQana maoM maja-hI
maja hI-maja
hI maja hO |]
Pai%abar%aa maOlaI BalaI,
BalaI kalaI,
kalaI kuicala,
cala ku$Pa |
Pai%abar%aa ko $Pa Par,
Par baarM kaoiT sva$Pa ||7||
BaavaaqaBaavaaqa- - Pai%ava`%aa maOlaI hI AcCI,
AcCI kalaI maOlaI-fTI
aI fTI saaDI Pahnao hue AaOr ku$Pa |
%aao BaI ]sako $Pa Par maOM kraoMDaoM saundiryaaoM kao nyaCavar kr do%aa hU |
Pai%abar%aa maOlaI BalaI,
BalaI galao kaca kao Paao%a |
saba sai#ayana maoM yaaoM idPaO , jyaaoM riva saisa kI jaao%a ||8||
BaavaaqaBaavaaqa- - Pai%ava`%aa maOlaI hI AcCI,
AcCI sanao sauhaga ko naama Par kaca ko kuC gauiryao
Pahna r#ao hOM |
ifr BaI APanaI sa#aI-saho
sa#aI sahoilayaaoM ko baIca vah eosaI idPa rhI hO,
jaOsao AakaSa maoM saUya-a- AaOr cand` kI jyaaoi%a jagamagaa rhI hao |
20
6 : :kamaI
kamaI ka AMga
--------------------------

ParnaarI ra%aa ifrOM, caaorI ibaiZ%aa #aaiMh |


idvasa caair sarsaa rhO, AMi%a samaUlaa jaaiMh ||1||
BaavaaqaBaavaaqa- - ParnaarI sao jaao Pa`Ii%a jaaoD%ao hOM AaOr caaorI kI kmaa #aa%ao hOM,
Balao hI vao caar idna fUlao-fUlao ifroM |ikn%au
ikn%au An%a maoM vao jaDmaUla sao naYT
hao jaa%ao hOM |
Parnaair ka racaNaM, saI lahsaNa kI #aaina |
#aUNaOM baOisa r #aa[e,
#aa[e PargaT hao[ idvaaina ||2||
BaavaaqaBaavaaqa- - ParnaarI ka saaqa lahsauna #aanao ko jaOsaa hO,
Balao hI kao iksaI kaonao maoM iCPakr #aayao, vah APanaI baasa sao Pa`kT hao jaa%aa hO |
Bagai%a ibagaaDI kaimayaa, [nd`I korO svaaid |
hIra #aaoyaa haqa qaOM, janama gavaayaa
aayaa baaid ||3||
Bai> kao kamaI laaogaaoM nao ibagaaD Dalaa hO, [ind`yaaoM ko svaad maoM PaDkr,
PaDkr
AaOr haqa sao hIra igara idyaa,
idyaa gavaa idyaa | janma laonaa baokar hI rha ]naka |
kamaI AmaI na Baava,
Baava ivaYa hI kM laO saaoiQa |
kubauiw na jaa jaIva kI,
kI BaavaO
BaavaO syaMBa rh Pa`maaoiQa ||4||
21
BaavaaqaBaavaaqa- - kamaI manauYya kao AmaR%a PasaMd nahIM Aa%aa,
Aa%aa vah %aao jagah-jagah
jagah jagah ivaYa kao
hI #aaoja%aa rh%aa hO |
kamaI jaIva kI kubauiw jaa%aI nahIM, caaho svayaM SamBau Bagavaana\
Bagavaana\ hI ]PadoSa dodokr ]sao samaJaavaoM |
kamaI lajyaa naa krO, mana maahoM Aihlaad |
naIMd na maaMgaO saaMqara,
ara BaU#a na maaMgaO svaad ||5||
BaavaaqaBaavaaqa- - kamaI manauYya kao lajjaa nahIM Aa%aI kumaagaaaga- Par PaOr r#a%ao hue,
mana maoM baDa Aa*laad hao%aa hO ]sao |
naIMd laganao Par yah nahIM do#aa jaa%aa ik ibas%ara kOsaa hO,
AaOr BaU#aa manauYya svaad nahIM jaana%aa,
jaana%aa caaho jaao #aa lao%aa hO |
gyaanaI maUla gavaa[yaa,
aa[yaa AaPaNa Bayao kr%aa |
%aaqaOM saMsaarI Balaa,
Balaa mana maoM rhO Dr%aa ||6||
&anaI nao AhMkar maoM PaDkr APanaa maUla BaI gavaa idyaa,
idyaa
vah maananao lagaa ik maOM hI sabaka k%aak%aa--Qa<aaQa<aa- hU |
]sasao %aao saMsaarI AadmaI hI AcCa,
AcCa @yaaoMik vah Drkr %aao cala%aa hO ik
khIM kao BaUla na hao jaaya |
22
7 : : caaMNak ka AMga
--------------------------[ih ]dr kO karNao, jaga jaaca\
\yaaoM inasa jaama |
jaacayaao

svaamaIM-PaNaao jaao isair caZ\


yaao, sar\
yaao na ekao kama ||1||
caZ\yaao
sar\yaao
BaavaaqaBaavaaqa- - [sa PaoT ko ilae idna-ra%a
idna ra%a saaQau ka BaoYa banaakr vah maaga%aa ifra,
ifra
AaOr svaamaIPanaa ]sako isar Par caZ gayaa |
Par PaUra ek BaI kama na huAa - na %aao saaQau huAa AaOr na svaamaI hI |
svaamaI hUvaa saI%aka,
saI%aka PaOkakar Pacaasa |
ramanaama kaMzO r(a,
r(a krO isaYaaM kI Aasa ||2||
BaavaaqaBaavaaqa- - svaamaI Aaja-kla
Aaja kla mauF%a maoM, yaa PaOsao ko Pacaasa imala jaa%ao hOM,
ma%alaba yah ik isaiwyaa AaOr cama%kar id#aanao AaOr fOlaanao vaalao svaamaI
ramanaama kao vao ek iknaaro r#a do%ao hOM, AaOr iSaYyaaoM sao AaSaa kr%ao hOM
laaoBa maoM DUbakr |
kila ka svaamaI
svaamaI laaoiBayaa,
Bayaa PaI%aila QarI #aTa[ |
raja-du
raja dubaaraM ya ifrO, jyaU hirha gaa[ ||3||
BaavaaqaBaavaaqa- - kilayauga ko svaamaI baDo laaoBaI hao gayao hOM, AaOr ]namaoM ivakar Aa gayaa hO,
23
jaOsao PaI%ala kI baTlaao maoM #aTa r#a donaoao sao |
raja-Warao
raja WaraoM Par yao laaoga maana-sammaana
maana sammaana Paanao ko ilae GaUma%ao rh%ao hOM,
jaOsao #ao%aaoM maoM ibagaDOla gaayaoM Gausa jaa%aI hOM |
kila ka svaamaI laaoiBayaa,
Bayaa manasaa QarI baQaa[ |
dOMih Pasaa byaaja kM, lao#aaM kr%aaM jaa[ ||4||
BaavaaqaBaavaaqa- - kilayauga ka yah svaamaI kOsaa laalacaI hao gayaa hO !laaoBa baZ%aa hI jaa%aa hO [saka |
byaaja Par yah PaOsaa ]Qaar do%aa hO AaOr lao#aa-jaao
aa jaao#aa krnao maoM saara samaya naYT kr do%aa hO|
`kbaIr'
kbaIr' kila #aaoTI Ba,
Ba mauinayar imalaO na kao[ |
laalaca laaoBaI masakra,
masakra i%anakU Aadr hao[ ||5||
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM - bahu%a baura huAa [sa kilayauga maoM,
khIM BaI Aaja saccao mauina nahIM imala%ao |
Aadr hao rha hO Aaja laalaicayaaoM ka,
ka laaoiBayaaoM ka AaOr masa#araoM ka |
ba`a*maNa gau$ jaga%a ka,
ka saaQaU ka gau$ naaiMh |
]riJa-Pau
]riJa PauriJa kir mair r(a,
r(a caair] baodaM maaiMh ||6||
BaavaaqaBaavaaqa- - ba`a*maNa Balao hI saaro saMsaar ka gau$ hao, Par vah saaQau ka gau naiMh hao sak%aa
24
vah @yaa gau haogaa,
aa jaao caaraoM vaodaoM maoM ]laJa-Pau
]laJa PaulaJakr hI mar rha hO |
ca%aura saUvaO PaZI,
PaZI saao PaMjar maaiMh |
ifir Pa`maaoQaO Aana kM, AaPaNa samaJaO naaiMh ||7||
BaavaaqaBaavaaqa- - ca%aura %aao rT%ao-rT%ao %aao%ao kao BaI Aa ga,
ga ifr BaI vah iMPajaDo maoM kOd hO |

AaOraoM kao
kao ]PadoSa do%aa hO, Par #aud kuC BaI nahIM samaJa Paa%aa |
%aIrqa kir kir jaga mauvaa,
aa DUGaO PaaNaIM nha[ |
ramaih rama jaPaM%aDaM, kala GasaIT\
yaaM jaa[ ||8||
GasaIT\yaaM
BaavaaqaBaavaaqa- - ik%anao hI &anaaiBamaanaI %aIqaa%aIqaa-oM maoM jaa-jaakr
jaa jaakr AaOr Dubaikyaa lagaa-lagaakr
lagaa lagaakr mar
mar gayao
jaIBa sao ramanaama ka kaora jaPa krnao vaalaaoM kao kala GasaIT kr lao gayaa |
kbaIr' [sa saMsaar kM, samaJaa} kO baar |
`kbaIr'
PaUC jaao PakDO BaoD kI,
yaa caahO Paar ||9||
kI ]%ar\
]%ar\yaa
Baavaaqaik%anaI baar samaJaa} maOM [sa baavalaI
Baavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM--ik%anaI
baavalaI duinayaa kao !
BaoD kI PaUC PakDkr Paar ]%arnaa caah%ao hOM yao laaoga !
[AM
AMQa-$iZyaao
a $iZyaaoM maoM PaDkr QamaQama- ka rhsya samaJanaa caah%ao hOM yao laaoga !]
!
25
`kbaIr'
kbaIr' mana fUlyaa ifrOM, kr%aa hU maOM Qa`Mma |
kaoiT ma isair lao calyaa,
calyaa cao%a na do#aO Ba`ma ||10||
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM fUlaa nahIM samaa rha hO vah ik `maOM QamaQama- kr%aa hU, QamaQama- Par cala%aa hU,
cao%a nahIM rha ik APanao [sa Ba`ma kao do#a lao ik QamaQama- kha hO,
jabaik kraoDaoM kmaakmaa-oM ka baaoJa Zaoyao calaa jaa rha hO !
26
8 : : rsa ka AMga
------------------------`kbaIr'
kbaIr' BaazI klaala kI,
kI bahu%ak baOzo Aa[ |
isar saMPao saao iPavaO, nahIM %a iPayaa na jaa ||1||
Baavaaqaklaala kI BaT\
zI Par bahu%a saaro Aakr baOz gayao hOM,
Baavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM -k
BaT\zI
Par [sa maidra kao ek vahI PaI sakogaa,
aa jaao APanaa isar klaala kao #auSaI-#au
aI #auSaI saMPa dogaa,
aa
nahIM %aao PaInaa hao nahIM sakogaa |
klaala hO sad\
[klaala
sad\gaugau, maidra hO Pa`Bau ka Pa`oma-rsa
a rsa AaOr isar hO AhMkar |]
`kbaIr'
kbaIr' hir-rsa
hir rsa yaM iPayaa,
iPayaa baakI rhI na qaaik |
Paaka klasa kuMBaar ka,
ka bahuir na caZ caaik ||2||
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM -hir ka Pa`oma-rsa
a rsa eosaa Ckkr PaI ilayaa ik kao AaOr rsa PaInaa baakI nahIM rha |
kumhar ka banaayaa jaao GaDa Pak gayaa,
gayaa vah daobaara ]sako caak Par nahIM caZ%aa |
[ ma%alaba yah ik isaw hao jaanao Par saaQak Paar kr jaa%aa hO janma AaOr marNa ko ca kao|]
27
hir-rsa
hir rsa PaIyaa jaaiNayao, jao kbahu na jaa[ #aumaar |

maOMmaMmaM%aa GaUma%a rhO, naahIM %ana kI saar ||3||


BaavaaqaBaavaaqa- - hir ka Pa`oma-rsa
a rsa PaI ilayaa,
ilayaa [sakI yahI Pahcaana hO ik vah naSaa Aba ]%arnao ka
nahIM, caZa saao caZa |
APanaaPana #aaokr mas%aI maoM eosao GaUmanaa ik SarIr ka BaI maana na rho |
sabaO
sabaO rsaa[Na maOM ikyaa,
ikyaa hir saa AaOr na kao[ |
i%ala [k GaT maOM saMcarO, %a saba %ana kMcana hao ||4||
BaavaaqaBaavaaqa- - saBaI rsaayanaaoM ka saovana kr ilayaa maOMnao,
magar hir-rsa
hir rsa-jaO
rsa jaOsaI kao AaOr rsaayana nahIM PaayaI |
ek i%ala BaI GaT maoM, SarIr maoM, yah Pahuca jaaya,
jaaya
%aao vah saara hI kMcana maoM badla jaa%aa hO |
[maOmaOla jala jaa%aa hO vaasanaaAaoM ka,
ka AaOr jaIvana A%yaM%a inamainama-lala hao jaa%aa hO |]
28
9 : : maayaa ka AMga
------------------------kbaIr' maayaa PaaPaNaI,
PaaPaNaI fMQa lao baOzI haiT |
`kbaIr'
saba jaga %a fMQaO PaD\
yaa gayaa kbaIra kaiT ||1||
PaD\yaa,gayaa
yaa
BaavaaqaBaavaaqa- - yah PaaiPana maayaa fnda laokr fsaanao kao baajaar maoM Aa baOzI hO |
bahu%a saaraoM Par fMnda Dala idyaa hO [sanao |Par
Par kbaIr ]sao kaTkr saaf baahr inakla Aayaa
hir Ba> Par fMnda DalanaovaalaI maayaa #aud hI fsa jaa%aI hO, AaOr vah sahja hI ]sao kaT
kr inakla Aa%aa hO |]
`kbaIr'
kbaIr' maayaa maaohnaI,
naI jaOsaI maIzI #aaMD |
sa%agau kI Paa Ba,
Ba nahIM %a kr%aI BaaM
BaaMD ||2||
Baavaaqayah maaoihnaI maayaa Sa@kr-saI
Baavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM -yah
Sa@kr saI svaad maoM maIzI laga%aI hO,
mauJa Par BaI yah maaoihnaI Dala do%aI Par na Dala sakI |
sa%agau kI Paa nao bacaa ilayaa,
ilayaa nahIM %aao yah mauJao BaaMD banaa-kr
banaa kr CaoD%aI |
jaha-%aha caaho sakI caaTukarI maOM kr%aa ifr%aa |
maayaa mau na mana mauvaa,
aa mair-mair
mair mair gayaa sarIr |
Aasaa i~YNaaM naa mau, yaaoM kih gayaa `kbaIr' ||3||
29
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM --nana %aao yah maayaa marI AaOr na mana hI mara,
mara
SarIr
SarIr hI baar-baar
baar baar igar%ao calao gayao |maOmaOM haqa ]zakr kh%aa hU |
na %aao AaSaa ka AM%a huAa AaOr na %aRYNaa ka hI |
`kbaIr'
kbaIr' saao Qana saMicayao, jaao AagaOM kUM hao[ |
saIsa caZavaoM PaaoTlaI,
laI lao jaa%a na do#yaa kao[ ||4||
Baavaaqa]saI Qana ka saMcaya krao na,
Baavaaqa- - kbaIr kh%ao hOhOM,--]saI
na jaao Aagao kama do |
%aumharo [sa Qana maoM @yaa r#aa hO ?
gazrI isar Par r#akr iksaI kao BaI Aaja%ak lao jaa%ao nahIM do#aa |

i~saNaa saIMcaI naa bauJaO, idna idna baQa%aI jaa[ |


javaasaa ko $Ya jyaUM, GaNa maohaM kuimalaa[ ||5||
BaavaaqayaM-ja\
yaM [saPar PaanaI Dalaao, baZ%aI hI jaa%aI hO |
Baavaaqa- - kOsaI Aaga hO yah %aRYNaa kI !ja\
!ja\yaM
ja\yaM
javaasao ka PaQaa BaarI vaYaavaYaa- haonao Par BaI kumhlaa %aao jaa%aa hO, Par mar%aa nahIM,
ifr hra hao jaa%aa hO |
kbaIr
kbaIr jaga kI kao khO, Bajaila,
Bajaila bauDO dasa |
Paarba`*ma Pai%a CaiD kir,
kir krOM maaina kI Aasa ||6||
30
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM-duinayaa ko laaogaaoM kI baa%a kna kho, Bagavaana ko Ba> BaI Bavasaagar maoM DUba jaa%ao hOM |
[saIilae
maana-sammaana
sammaana Paanao kI AaSaa kr%ao hOM|
[saIilae Parba`*ma svaamaI kao CaoDkr vao dUsaraoM sao maana
maayaa %ajaI %a @yaa Bayaa,
Bayaa maaina %ajaI nahIM jaa[ |
maaina baDo mauinayar igalao, maaina sabaina kao #aa[ ||7||
BaavaaqaBaavaaqa- - @yaa huAa jaao maayaa kao CaoD idyaa,
idyaa maana-Pa`
maana Pa`i%aYza %aao CaoDI nahIM jaa rhI |
baDo-baDo mauinayaaoM kao BaI yah maana-sammaana
maana sammaana sahja hI inagala gayaa |
yah sabakao cabaa jaa%aa hO, kao [sasao bacaa nahIM |
`kbaIr'
kbaIr' [sa saMsaar ka,
ka JaUza maayaa maaoh |
ih Gair %aa baQaavaNaa
baQaavaNaa, i%aiMh Gair i%a%aa AMdaoh ||8||
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM -- JaUza hO saMsaar ka saara maayaa AaOr maaoh |
sanaa%ana inayama yah hO ik sa Gar maoM %anaI hI baQaa[yaa baja%aI hOM, ]%anaI hI ivaPadae vaha Aa%aI hOM |
baugalaI naIr ibaTailayaa,
yaa klaMk |
ibaTailayaa saayar caZ\
caZ\yaa
AaOr Pa#ao$ PaI gayao , hMsa na baaovao caMca ||9||
31
BaavaaqaBaavaaqa- - bagaulaI nao caaoMca Dubaaokr saagar ka PaanaI jaUza kr Dalaa !
saagar saara hI klaMik%a hao gayaa ]sasao |AaO
AaOr dUsaro PaxaI %aao
%aao ]sao PaI-PaIkr
PaI PaIkr ]D gayao,
Par hMsa hI eosaa qaa,
qaa sanao APanaI caaoMca ]samaoM nahIM Dubaao |
`kbaIr'
kbaIr' maayaa ina imalao, sa bairyaa do baah |
naard sao mauinayar imalao, iksaao Baraosa %yaah ||10||
BaavaaqaAro Baa,
Baavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM -Aro
Baa yah maayaa %aumharo galao maoM baahoM Dalakr BaI sa-sa
sa sa
baar baulaayao, %aao BaI [sasao imalanaa-jau
imalanaa jaulanaa AcCa nahIM |
jabaik naard-sarI#ao
naard sarI#ao mauinavaraoM kao yah samaUcaa hI inagala ga,
ga %aba [saka ivaSvaasa @yaa ?
32
10 : : kqanaI-krNaI
kqanaI krNaI ka AMga
-----------------------------

jaOsaI mau#a %aOM naIksaO, %aOsaI caalaO caala |


Paarba`*ma naoDa rhO, Pala maoM krO inahala ||1||
BaavaaqaBaavaaqa- - mauh sao jaOsaI baa%a inaklao, ]saIPar yaid AacarNa ikyaa jaaya,
jaaya vaOsaI hI caala calaI
calaI jaaya,
jaaya
%aao Bagavaana\
Bagavaana\ %aao APanao Paasa hI #aDa hO, AaOr vah ]saI xaNa inahala kr dogaa |
Pad gaae mana hriYayaaM, saaYaI k(aM AnaMd |
saao %a%a naaMva na jaaiNayaaM, gala maoM PaiDyaa fMd ||2||
BaavaaqaBaavaaqa- - mana hYahYa- maoM DUba jaa%aa hO Pad gaa%ao
gaa%ao hue, AaOr saai#ayaa khnao maoM BaI Aanand
Aa%aa hO |
laoikna saar%a%va kao nahIM samaJaa,
samaJaa AaOr hirnaama ka mamamama- na samaJaa,
samaJaa %aao galao maoM fnda hI
PaDnaovaalaa hO |
maOM jaaNyaUM PaiZba Balaao, PaZbaa qaOM Bala
Bala jaaoga |
rama-naama
rama naama saUM Pa`Ii%a kir,
kir Bala Bala naIMd laaoga ||3||
BaavaaqaBaavaaqa- - Pahlao maOM samaJa%aa qaa ik PaaoiqayaaoM ka PaZnaa baDa AcCa hO, ifr saaocaa ik PaZnao
sao yaaoga-saaQana
a saaQana khIM AcCa hO | Par Aba %aao [sa inaNainaNa-yaya Par Pahucaa hU ik ramanaama
sao hI saccaI Pa`Ii%a kI jaaya,
jaaya Balao hI AccaO-AcCo laaoga maorI inanda kroM |
33
`kbaIr'
kbaIr' PaiZbaao dUir kir,
kir Paus%ak do[ baha[ |
baavana AaiYar saaoiQa kir,
rrO' `mamaO' ica<a laa[ ||4||
kir `rrO
BaavaaqaPaZnaa ila#anaa
Baavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM --PaZnaa
ila#anaa dUr kr,
kr ik%aabaaoM kao PaanaI maoM baha do |
rkar' AaOr
baavana AxaraoM maoM sao %aU %aao saar ko yao dao Axar ZUZkr lao lao--`rkar'
`makar'|
akar' AaOr [nhIMmaoM APanao ica<a kao lagaa do |
PaaoqaI PaZ PaZ jaga mauvaa,
aa PaMiD%a Bayaa na kaoya |
eokO AaiYar PaIva ka,
ka PaZO saao PaMiD%a hao[ ||5||
BaavaaqaBaavaaqa- - Paaoiqayaa PaZ-PaZkr
PaZ PaZkr duinayaa mar ga,
ga magar kao PaiND%a nahIM huAa |
PaiND%a %aao vahI hao sak%aa hO, sanao iPa`ya%ama Pa`Bau ka kovala ek Axar PaZ ilayaa |
[Paazan%ar
Paazan%ar hO Z` a Aa#ar
Aa#ar Pa`oma ka' AqaaAqaa-%a%a Pa`oma Sabd ko sanao Za Axar PaZ
ilayao,APanao jaIvana maoM ]%aar ilayar,
ilayar ]saI kao PaiND%a khnaa caaihe |]
kr%aa dIsaO kIr%ana,
kIr%ana }caa kir-kir
kir kir %auMD |
jaanaoM-baUJaO kuC nahIM, yaMhIM AaMQaaM $MD ||6||
Baavaaqajaaor sao kI%aBaavaaqa- - hmanao
hmanao do#aa eosaaoM kao, jaao mau#a kao }caa krko jaaor-jaao
kI%a-nana kr%ao hOM |
34
jaana%ao-samaJa%ao %aao vao kuC BaI nahIM ik @yaa %aao saar hO AaOr @yaa Asaar |
]nhoM AnQaa kha jaaya,
jaaya yaa ik ibanaa isar ka kovala ND ?
35

11 : : saaMca ka AMga
---------------------------lao#aa doNaaM saaohra,
ra jao idla saaMcaa hao[ |
]sa caMgao dIvaana maoM, Palaa na PakDO kao[ ||1||
BaavaaqaBaavaaqa- - idla %aora Agar saccaa hO, %aao laonaa-do
aa donaa saara Aasaana hao jaayagaa |
]laJana %aao JaUzo ihsaaba-ik%aaba
ihsaaba ik%aaba maoM Aa PaD%aI hO,
jaba saaM ko drbaar maoM Pahucaogaa,
aa %aao vaha kao %aora Pallaa nahIM PakDogaa ,
@yaaoMik sabakuC %aora saaf-hI
saaf hI-saaf
hI saaf haogaa |
saaca khUM %aao maairhOM, JaUzo jaga Pai%ayaa[
Pai%ayaa[ |
yah jaga kalaI kUkrI,
rI jaao CoDO %aao #aaya ||2||
BaavaaqaBaavaaqa- - saca-saca
saca saca kh do%aa hU %aao laaoga maarnao dDoMgao, duinayaa %aao JaUz Par hI ivaSvaasa
kr%aI hO |
laga%aa hO, duinayaa jaOsao kalaI kui%ayaa hO, [sao CoD idyaa,
idyaa %aao yah kaT
kaT #aayaogaI |
yahu saba JaUzI baMidgaI,
dgaI bairyaa PaMca inavaaja |
saaMcaO maaro JaUz PaiZ,
PaiZ kajaI krO Akaja ||3||
BaavaaqaBaavaaqa- - kajaI Baa ! %aorI Paaca baar kI yah namaaja JaUzI bandgaI hO,
JaUzI PaZ-PaZkr
PaZ PaZkr %auma sa%ya ka galaa GaaoMT rho hao ,
36
AaOr [sasao duinayaa kI AaOr APanaI BaI haina kr rho hao |
[@yaao
@yaaoM nahIM Paak idla sao saccaI bandgaI kr%ao hao ?]
saaMca barabar %aPa nahIM, JaUz barabar PaaPa |
sa ihrdo maoM saaMca hO, %aa ihrdO hir AaPa ||4||
BaavaaqaBaavaaqa- - sa%ya kI %aulanaa maoM dUsara kao %aPa nahIM, AaOr JaUz ko barabar dUsara PaaPa nahIM |
sako )dya maoM sa%ya rma gayaa,
gayaa vaha hir ka vaasa %aao sada rhogaa hI |
Pa`oma-Pa`
a Pa`Ii%a ka caaolanaa,
anaa Paihir kbaIra naaca |
%ana-mana
%ana mana %aaPar vaarhU, jaao kao[ baaolaO saaMca ||5||
BaavaaqaBaavaaqa- - Pa`oma AaOr Pa`Ii%a ka ZIlaa-Zalaa
ZIlaa Zalaa ku%aa-aa- Pahnakr kbaIr mas%aI maoM naaca rha hO,
AaOr ]saPar %ana AaOr mana kI nyaCavar kr rha hO, jaao idla sao sada saca hI baaola%aa hO|
kajaI maullaaM Ba`iM mayaaM, calyaa dunaIM kO saaqa |
idla qaOM dIna ibasaairyaa,
ibasaairyaa krd la jaba haqa ||6||
BaavaaqaBaavaaqa- - yao kajaI AaOr maullao %aBaI dIna ko ras%ao sao BaTk gayao AaOr duinayaadaraoM ko
saaqa-saaqa
saaqa saaqa calanao lagao,
jaba ik [nhaoMnao bah krnao ko ilae haqa maoM CurI PakD laI dIna ko naama
naama Par|
Par
37
saaM sao%aI caaoiryaaM, caaoraM sao%aI gauJa |
jaaNaOMgaa ro jaIvaNaa,
jaIvaNaa maar PaDOgaI %auJa ||7||
BaavaaqaBaavaaqa- - vaah ! @yaa khnao hOM, saaM sao %aao %aU caaorI AaOr durava kr%aa hO

AaOr daos%aI kr laI hO caaoraoM ko saaqa !


jaba ]sa drbaar maoM %auJaPar maar PaDogaI,
aI %aBaI %aU Asailaya%a kao samaJa sakogaa |
#aUba #aaMD hO #aIcaDI,
yaa Tuk laUNa |
#aIcaDI maaih PaD\
PaD\yaa
PaoDa raoTI #aa[ kir,
kir gala kTavao kUNa ||8||
BaavaaqaBaavaaqa- - @yaa hI baiZyaa svaad hO maorI [sa i#acaDI ka !jara-saa
!jara saa,
saa basa,
basa namak
namak Dala ilayaa hO
PaoDo AaOr cauPaDI raoiTyaa #aa-#aakr
#aa #aakr kna APanaa galaa kTayao ?
38
12 : : Ba`ma-ibaQaao
a ibaQaaoMsavaa ka AMga
-----------------------------------jao%aI do#aM Aa%maa,
Aa%maa %ao%aa saailagarama |
saaQaU
saaQaU Pa`%aiYa dova hOM, nahIM Paaqar saUM kama ||1||
BaavaaqaBaavaaqa- - %anaI hI Aa%maaAaoM kao do#a%aa hU, ]%anao hI Saailaga`ama dI#a rho hOM |
Pa`%yaxa dova %aao maoro ilae saccaa saaQau hO |PaaYaaNa
PaaYaaNa kI maUi%a-%a- PaUjanao sao @yaa
banaogaa maora ?
jaPa %aPa dIsaOM qaaoqara,
ara %aIrqa ba`%a baosaasa |
saUvaO saObM ala saoivayaa,
vayaa yaM jaga calyaa inarasa ||2||
BaavaaqaBaavaaqa- - kaora jaPa AaOr %aPa mauJao qaaoqaa hI id#aayaI do%aa hO,
AaOr [saI %arh %aIqaa%aIqaa-oM AaOr va`%aaoM Par ivaSvaasa krnaa BaI |
sauvao nao Ba`ma maoM PaDkr saomar ko fUla kao do#aa,
aa Par ]samaoM rsa na Paakr inaraSa hao gayaa
vaOsaI hI gai%a [sa imaqyaa-ivaSvaasaI
imaqyaa ivaSvaasaI saMsaar kI hO |
%aIrqa %aao saba baolaDI,
aDI saba jaga maolyaa Ca[ |
`kbaIr'
kbaIr' maUla inakMidyaa,
dyaa kMNa hlaahla #aa[
#aa[ ||3||
BaavaaqaBaavaaqa- - %aIqa%aIqa- %aao yah eosaI Amarbaola hO, jaao jaga%a $PaI vaRxa Par baurI %arh Ca ga hO |
39
kbaIr nao [sakI jaD hI kaT dI hO, yah do#akr ik kna ivaYa ka Paana kro !
mana maqaura idla Wairka,
Wairka kayaa kasaI jaaiNa |
dsavaaM
dsavaaM Wara dohura,
a %aamaOM jaaoi%a iPaCaiNa ||4||
BaavaaqaBaavaaqa- - maora mana hI maorI maqaura hO, AaOr idla hI maorI Wairka hO,
AaOr yah kayaa maorI kaSaI hO |
dsavaa War vah dovaalaya hO, jaha Aa%ma-jyaao
Aa%ma jyaaoi%a kao Pahcaanaa jaa%aa hO |
[ dsavao
dsavaoM War sao %aa%Paya%aa%Paya- hO, yaaoga ko Anausaar ba`*marnQa` sao |]
`kbaIr'
kbaIr' duinayaa dohurO, saIsa navaaMvaNa jaa[ |
ihrda BaI%ar hir basaO, %aU %aahI saM lya laa[ ||5||
Baavaaqayah naadana duinayaa,
Baavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM --yah
nayaa Balaa do#aao %aao, maindraoM maoM maaqaa
maaqaa Toknao

jaa%aI hO | yah nahIM jaana%aI ik hir ka vaasa %aao )dya maoM hO ,


%aba vahIM Par @yaaoM na la lagaayaI jaaya ?
40
13 : : saaQa-AsaaQa
saaQa AsaaQa ka AMga
--------------------------------jao%aa maIza
maIza baaolaNaa,
aNaa %ao%aa saaQa na jaaiNa |
PahlaI qaah id#aa[ kir,
kir ]MDO dosaI AaiNa ||1||
BaavaaqaBaavaaqa- - ]nakao vaOsaa saaQau na samaJaao, jaOsaa AaOr %anaa vao maIza baaola%ao hOM |
Pahlao %aao nadI kI qaah ba%aa do%ao hOM ik ik%anaI AaOr kha hO,
Par An%a maoM vao gahro maoM Dubaao do%ao hOM |
[saao
saao maIzI-maIzI
maIzI maIzI baa%aaoM maoM na Aakr APanao svayaM ko ivavaok sao kama ilayaa jaayao |]
]jjvala doi#a na QaIyao, baga jyaUM maaMDO Qyaana |
Qaro baOiz caPaoTsaI,
saI yaUM lao baUDO gyaana ||2||
BaavaaqaBaavaaqa- - }Par-}Par
}Par }Par kI ]jjvala%aa kao do#akr na BaUla jaaAao, ]sa Par ivaSvaasa na krao |
]jjvala PaM#aaoM vaalaa bagaulaa Qyaana lagaayao baOza hO,
kao BaI jaIva-jan%au
jaIva jan%au Paasa gayaa,
gayaa %aao ]sakI caPaoT sao CUTnao ka nahIM |
[dm
dmBaI
dmBaI ka idyaa &ana BaI maMJaQaar maoM Dubaao dogaa |]
`kbaIr'
kbaIr' saMga%a saaQa kI,
kI kdo na inarfla hao[ |
caMdna haosaI baaMvanaa,naIM
anaa naIMba na khsaI kao[ ||3||
41
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM - saaQau kI saMgai%a kBaI BaI vyaqavyaqa- nahIM jaa%aI,
jaa%aI ]sasao saufla imala%aa
imala%aa
hI hO | candna ka vaRxa baavanaa AqaaAqaa-%a\%a%a\ CaoTa-saa
a saa hao%aa hO,
Par ]sao kao naIma nahIM kh%aa,
kh%aa yaViPa vah khIM AiQak baDa hao%aa hO |
`kbaIr'
kbaIr' saMgai%a saaQa kI,
kI baoiga krIjaO jaa[ |
duma-a-i%a
i%a dUir gaMvaa[saI,
aa[saI dosaI saumai%a ba%aa[ ||4||
BaavaaqaBaavaaqa- - saaQau kI saMgai%a jaldI hI krao, Baa,
Baa nahIM %aao samaya inakla jaayagaa |
%aumharI dubau-iw
iw ]sasao dUr hao jaayagaI AaOr vah %aumhoM saubauiw ka ras%aa
PakDa dogaI |
maqaura jaa] BaavaO Wairka,
Wairka BaavaO jaa] jaganaaqa |
saaQa-saM
saaQa saMgai%a hir-Bagai%a
hir Bagai%a ibana,
ibana kCU na AavaO haqa ||5||
BaavaaqaBaavaaqa- - %auma maqaura jaaAao, caaho Wairka,
Wairka caaho jagaaqaPaurI,
I
ibanaa saaQau-saMgai%a AaOr hir-Bai>
hir Bai> ko kuC BaI haqa Aanao ka nahIM |
maoro saMgaI dao[ jaNaa,
jaNaa ek vaOYNa ek rama |
vaao hO da%aa
da%aa mauki%a ka,
ka vaao sauimaravaO naama ||6||
42
BaavaaqaBaavaaqa- - maoro %aao yao dao hI saMgaI saaqaI hOM - ek %aao vaOYNava,
Nava AaOr dUsara rama |

rama jaha maui> ka da%aa hO, vaha vaOYNava naama-smarNa


naama smarNa kra%aa hO |
%aba AaOr iksaI saaqaI sao mauJao @yaa laonaa-do
aa donaa ?
kbaIr' bana bana maoM ifra,
`kbaIr'
ifra kariNa APaNaOM rama |
rama sarI#ao jana imalao, i%ana saaro sabaro kama ||7||
BaavaaqakbaIr kh%ao hOM - APanao rama kao ZUZ%ao-ZUZ%ao ek bana maoM sao maOM dUsaro bana
Baavaaqa- -kbaIr
maoM gayaa,
gayaa jaba vaha mauJaoJao svayaM rama ko sarI#ao Ba> imala gayao, %aao ]haoMnao maoro saaro
kama banaa idyao | maora vana vana ka BaTknaa %aBaI safla huAa |
jaaina baUiJa saaMcaih %ajaO, krOM JaUz saUM naohu |
%aakI saMgai%a ramajaI,
ramajaI sauiPanaoM hI ina dohu ||8||
Baavaaqa
jaao manauYya jaana-baU
Baavaaqa- -jaao
jaana baUJakr sa%ya kao CaoD do%aa hO, AaOr Asa%ya sao naa%aa jaaoD lao%aa hO
ho rama! saPanao maoM BaI kBaI mauJao ]saka saaqa na donaa |
kbaIr' %aasa imalaa[,
`kbaIr'
imalaa[ jaasa ihyaalaI %aU basaO |
naiMh%ar baoiga ]za[,
]za[ ina%a ka gaMjana kao sahO ||9||
43
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM maoro saaM, mauJao %aU iksaI eosao sao imalaa do, sako )dya maoM %aU basa rha hao,
nahIM %aao duinayaa sao mauJao jaldI hI ]za lao |rao
raoja-rao
a raoja kI yah PaIDa kna saho ?
44
14 : : saMgai%a ka AMga
----------------------------hirjana sao%aI $saNaa,
$saNaa saMsaarI saU ho%a |
%ao nar kdo na naIPajaOM, jyaUM kalar ka #ao%a ||1||
BaavaaqaBaavaaqa- - hirjana sao %aao $znaa AaOr saMsaarI laaogaaoM ko saaqa Pa`oma krnaa - eosaaoM ko
ko An%ar
maoM Bai>-Baavanaa
Bai> Baavanaa kBaI ]Paja nahIM sak%aI,
sak%aI jaOsao #aarvaalao #ao%a maoM kao BaI baIja ]ga%aa
nahIM |
maUr#a saMga na kIe,
kIe laaoha jaila na i%ara[ |
kdlaI-saIPa
kdlaI saIPa-BaU
saIPa BaUvaMga mau#a,
a ek baUdM i%ah Baa[ ||2||
BaavaaqaBaavaaqa- - maU#a- ka saaqa kBaI nahIM krnaa caaihe,
caaihe ]sasao kuC BaI fila%a haonao ka nahIM |
laaoho kI naava Par caZkr kna Paar jaa sak%aa hO ?
vaYaavaYaa- kI baUd kolao Par PaDI,
PaDI saIPa maoM PaDI AaOr saaMPa ko mau#a maoM PaDI PairNaama Alaga-Alaga
Alaga Alaga hue- kPaUr bana gayaa,
gayaa maao%aI banaa AaOr ivaYa banaa |
maaYaI gauD maOM gaiD rhI,
rhI PaM#a rhI laPaTa[ |
%aalaI PaITO isair QaunaOM, maIzOM baao maa[ ||3||
BaavaaqaBaavaaqa- - ma@#aI baocaarI gauD maoM QaMsa ga,
ga fMsa ga,
ga PaM#a ]sako caoPM a sao ilaPaT gayao |
45

imaza ko laalaca maoM vah mar ga,


ga haqa mala%aI AaOr isar PaIT%aI hu |
}cao kula @yaa janaimayaaM, jao krnaI }ca na hao[ |
saaovarna klasa saurO Bar\
yaa saaQaU iMnaVa saao[ ||4||
Bar\yaa,
yaa
BaavaaqaBaavaaqa- - }cao kula maoM janma laonao sao @yaa hao%aa hO, yaid krnaI
krnaI }caI na hu ?
saaQaujana saaonao ko ]sa klaSa kI inanda hI kr%ao hOM, samaoM ik madra BarI hao |
kibara' #aa kaoT kI,
`kibara'
kI PaanaI iPavaO na kao[ |
jaa[ imalaO jaba gaMga sao, %aba gaMgaaodk hao[ ||5||
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM iklao kao Gaoro hue #aa ka PaanaI kao nahIM PaI%aa,
PaI%aa kna iPayaogaa vah gaMdlaa PaanaI ?
Par jaba vahI PaanaI gaMgaa maoM jaakr imala jaa%aa hO, %aba vah gaMgaaodk bana jaa%aa hO,
Parma Paiva~ !
`kbaIr' %ana PaMYaao Bayaa,
Bayaa jaha mana %aha ]iD jaa[
jaa[ |
jaao jaOsaI saMgai%a krO, saao %aOsao fla #aa[ ||6||
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM yah %ana maanaao PaxaI hao gayaa hO, mana [sao caaho jaha ]Da lao jaa%aa hO |
sao jaOsaI BaI saMgai%a imala%aI hO- saMga AaOr kusaMga - vah vaOsaa hI fla
fla Baaoga%aa hO |
[ ma%alaba yah ik mana hI AcCI AaOr baurI saMgai%a mao lao jaakr vaOsao hI fla do%aa hO |]
kajala korI kaozDI,
DI %aOsaa yahu saMsaar |
bailaharI %aa dasa kI,
kI PaOisa r inaksaNahar ||7||
BaavaaqaBaavaaqa- - yah duinayaa %aao kajala kI kaozrI hO, jaao BaI [samaoM PaOza,
a ]sao kuC-nana-ku
na kuC kaila#a
laga hI jaayagaI | Qanya hO ]sa Pa`Bau-Ba> kao,
jaao [samaoM PaOzkr ibanaa kaila#a lagao saaf inakla Aa%aa hO |
47
15 : : mana ka AMga
------------------------`kbaIr'
kbaIr' maa$ mana kUM, TUk-TUTUk *vaO jaa[ |
ibaYa kI @yaarI baao[ kir,
kir lauNa%a kha PaiC%aa[ ||1||
BaavaaqaBaavaaqa- - [sa mana kao maOM eosaa maa$gaa ik vah TUk-TUTUk hao jaaya |
mana kI hI kr%aU%a hO yah,
yah jaao jaIvana kI @yaarI maoM ivaYa ko baIja maOmaOMnao baao idyao ,
]na flaaoM kao %aba laonaa hI haogaa,
aa caaho ik%anaa hI PaC%aayaa jaaya |
Aasaa ka MQaNa k$, manasaa k$ ibaBaUi%a |
jaaogaI foir ifla k$, yaM ibananaa vaao saUi%a ||2||
BaavaaqaBaavaaqa- - AaSaa kao jalaa do%aa hU MQana kI %arh,
%arh AaOr ]sa ra#a kao %ana Par rmaakr jaaogaI
bana jaa%aa hU | ifr jaha-jaha forI lagaa%aa if$gaa,
aa
jaao saU%a [@T\
\za kr ilayaa hO ]sao [saI %arh baunaUgaa |
[@Tza
[ma%alaba
ma%alaba yah ik AaSaae saarI jalaakr #aak kr dUgaa AaOr inasPaRh haokr jaIvana
jaIvana ka ma
[saI %aanao-baanao Par calaa}gaa |]
PaaNaI hI %aO Paa%alaa,
Paa%alaa QauvaaM hI %aO JaINa |

PavanaaM baoiga ]%aavalaa,


]%aavalaa saao daosa%a `kbaIr' kInh ||3||
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM ik eosao ko saaqa daos%aI krlaI hO maOMnao jaao PaanaI sao BaI Pa%alaa
Pa%alaa hO
AaOr QaueM sao BaI jyaada JaInaa hO | Par vaoga AaOr caMcala%aa ]sakI Pavana sao BaI khIM
AiQak hO | [PaUPaUrI %arh kabaU maoM ikyaa huAa mana hI eosaa daos%a hO |]
kbaIr' %aurI PalaaiNayaaM, caabak laIyaa haiqa |
`kbaIr'
idvasa qakaM saaM imalaM
imalaM, PaICO PaiDhO rai%a ||4||
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM -eoeosao GaaoDo Par jaIna ksa laI hO maOMnao, AaOr haqa maoM lao ilayaa hO
caabauk, ik saaMJa PaDnao sao Pahlao hI APanao svaamaI sao jaa imalaU |
baad maoM %aao ra%a hao jaayagaI , AaOr maMla %ak nahIM Pahuca sakUg aa |
maOman%aa mana maair ro, GaT hI maahOM Gaoir |
jabaiMh caalaO PaIiz do, AMkusa dO-dO foir ||5||
BaavaaqaBaavaaqa- - mad-ma<a
mad ma<a haqaI kao, jaao ik mana hO, Gar maoM hI Gaorkr kucala dao |
Agar yah PaICo kao PaOr ]zayao, %aao AM
AMkSu a do-dokr [sao maaoD laao |
kagad korI naava rI,
rI PaaNaI korI gaMga |
khO kbaIr kOsao i%a$, PaMca kusaMgaI saMga ||6||
Baavaaqanaava yah kagaja kI hO, AaOr gaMgaa maoM PaanaI-hI
Baavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM --naava
PaanaI hI-PaanaI
hI PaanaI Bara hO |
49
ifr saaqa Paaca kusaMigayaaoM ka hO, kOsao Paar jaa sakUgaa ?
[ Paaca kusaMigayaaoM sao %aa%Paya%aa%Paya- hO Paaca caMcala [ind`yaaoM sao |]
manah manaaorqa CaiD do, %aora ikyaa na hao[ |
PaaNaI maoM GaIva naIksaO, %aao $#aa #aa[ na kao[ ||7||
BaavaaqaBaavaaqa- - Aro mana ! APanao manaao
manaaorqaaoM kao %aU CaoD do, %aora ikyaa kuC haonao-jaanao ka nahIM |
yaid PaanaI maoM sao hI GaI inaklanao lagao, %aao kna $#aI raoTI #aayagaa ?
[ma%alaba
ma%alaba yah ik mana %aao PaanaI kI %arh hO, AaOr GaI sao %aa%Paya%aa%Paya- hO Aa%ma-dSa
Aa%ma dSadSa-nana |]
50
16 : :ica%aavaNaI
ica%aavaNaI ka AMga
---------------------------`kbaIr'
kbaIr' naba%a AaPaNaI,
AaPaNaI idna dsa laohu bajaa[ |
e Paur PaaTna,
PaaTna e galaI,
galaI bahuir na do#aO Aa[ ||1 ||
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM-- APanaI [sa naba%a kao dsa idna AaOr bajaalaao %auma |
ifr yah nagar,
nagar yah Pa+na AaOr yao gailayaa do#anao kao nahIM imalaoMgaI ?
kha imalaogaa eosaa sauyaaoga,
a eosaa saMyaaoga,
a jaIvana safla krnao ka,
ka ibagaDI baa%a kao banaa laonao ka
nako nabai%a baaja%aI,
baaja%aI maOMgala baMQa%ao baair |
ekO hir ko naava ibana,
ibana gae janama saba hair ||2||
BaavaaqaBaavaaqa- - Pahr-Pahr
Pahr Pahr Par naba%a bajaa kr%aI qaI nako War Par,
Par
AaOr mas%a haqaI jaha baQao hue JaUma%ao qao | vao APanao jaIvana kI baajaI har gayao |
[sailae ik ]nhaoMnao hir ka naama-smarNa
naama smarNa nahIM ikyaa|
ikyaa

[k idna eosaa hao[gaa,


gaa saba saUM PaDO ibaCaoh |
rajaa raNaa C~Pai%a,
C~Pai%a saavaQaana ikna hao[ ||3||
BaavaaqaBaavaaqa- - ek idna eosaa Aayagaa hI,
hI jaba sabasao ibaCuD jaanaa haogaa |
51
%aba yao baDo-baDo rajaa AaOr C~-QaarI
C~ QaarI raNaa @yaaoM sacao
sacao%a nahIM hao jaa%ao ?
kBaI-na
kBaI na-kBaI
na kBaI Acaanak Aa jaanao vaalao ]sa idna kao vao @yaaoM yaad nahIM kr rho ?
kbaIr' kha garibaya,
`kbaIr'
garibaya kala gahO kr kosa |
naa jaaNaO kha maairsaI,
maairsaI kO Gair kO Pardosa ||4||
Baavaaqayah gavaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM -yah
gava- kOsaa,jabaik
aa jabaik kala
kala nao %aumharI caaoTI kao PakD r#aa hO?
kna jaanao vah %aumhoM kha AaOr kba maar dogaa ! Pa%aa nahIM ik %aumharo Gar maoM hI,
hI
yaa khIM PardoSa maoM |
ibana r#avaalao baaihra,
baaihra icaiDyaa #aayaa #ao%a |
AaQaa-ParQaa
AaQaa ParQaa }baro, caoi%a sakO %aao caoi%a ||5||
BaavaaqaBaavaaqa- - #ao%a ekdma #aulaa PaDa hO, r#avaalaa kao BaI nahIM | icaiDyaaoM nao bahu%a kuC ]sao
cauga ilayaa hO | cao%a sako %aao Aba BaI cao%a jaa,
jaa jaaga jaa ,
sasao ik AaQaa-ParQaa
AaQaa ParQaa jaao BaI rh gayaa hao, vah baca jaaya |
kha ikya hma Aa[ kir,
kir kha khOgM ao jaa[ |
[%a ko Bayao na ]%a ko, caalao maUla gaMvaa[ ||6||
BaavaaqaBaavaaqa- - hmanao yaha Aakr @yaa ikyaa ? AaOr saaM ko drbaar maoM jaakr @yaa khoMgao ?
52
na %aao yaha ko hue AaOr na vaha ko hI - daonaaoM hI zr ibagaaD baOzo |
maUla BaI gavaakr [sa baajaar sao Aba hma ibada lao rho hOM |
`kbaIr'
kbaIr' kovala rama kI,
kI %aU ina CaDo AaoT |
GaNa-Ahrina
GaNa Ahrina ibaica lah jyaUM, GaNaI sahO isar caaoT ||7||
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM, cao%aavanaI do%ao hue -rama kI Aao
AaTo kao %aU ma%a CaoD, kovala yahI %aao ek AaoT hO |
[sao CaoD idyaa %aao %aorI vahI gai%a haogaI,
aI jaao laaoho kI hao%aI hO ,
hqaDo AaOr inaha ko baIca Aakr %aoro isar Par caaoT-Par
Par-caao
Par caaoT PaDogaI |
]na caaoTaoM sao yah AaoT hI %auJao bacaa sak%aI hO |
]jalaa kPaDa Pahir kir,
kir Paana sauPaarI #aaiMh |
ekO hir ko naava ibana,
ibana baaQao jamaPauir jaaiMh ||8||
BaavaaqaBaavaaqa- - baiZyaa ]jalao kPaDo ]nhaoMnao Pahna r#ao hOM, AaOr Paana-sau
Paana sauPaarI #aakr mauh laala kr
ilayaa hO APanaa | Par yah
yah saaja-iM
saaja iMsagaar An%a maoM bacaa nahIM sakogaa,
aa jabaik yamadU%a
baaQakr lao jaayaMgao |
]sa idna kovala hir ka naama hI yama-baM
yama baMQana sao CuDa sakogaa |
naanha ka%a ica<a do, mahgao maaola ibaka[ |
gaahk rajaa rama hO, AaOr na naoDa Aa[ ||9||

53
BaavaaqaBaavaaqa- - #aUba ica<a lagaakr mahIna-sao
mahIna sao-mahIna saU%a %aU car#ao Par ka%a,
ka%a
vah baDo mahgao maaola ibakogaa | laoikna ]saka gaahk %aao kovala rama hO ,
kao dUsara ]saka #arIdar Paasa fTknao ka nahIM |
maOM-maOM baDI balaa[ hO, sakO %aao inaksaao Baa |
kba laga ra#a ho sa#aI,
sa#aI $ laPaoTI Aaiga ||10||
BaavaaqaBaavaaqa- - yah maOM -maOmaOM bahu%a baDI balaa hO | [sasao inaklakr Baaga sakao %aao Baaga jaaAao |
ArI sa#aI,
sa#aI maoM Aaga kao laPaoTkr %aU kba%ak r#a sakogaI ?
raga kI Aaga kao ca%aura sao Zkkr BaI iCPaayaa AaOr bauJaayaa nahIM jaa sak%aa |]
[raga
54
17 : : BaoYa ka AMga
------------------------maalaa Paihro manamauYaI,
aI %aaqaOM kCU na hao |
mana maalaa kM for%aa,
%aa jaga ]yaara saao[ ||1||
BaavaaqaBaavaaqa- -- laaogaaoM nao yah `manamau#aI' maalaa QaarNa kr r#aI hO, nahIM samaJa%ao ik [sasao kao laaBa
haonao ka nahIM | maalaa mana hI kI @yaaoM nahIM for%ao yao laaoga ?
`[Qar'
[Qar' sao hTakr mana kao `]Qar' maaoD doM, sasao saara jaga%a
jaga%a jagamagaa ]zo |
[ Aa%maa ka Pa`kaSa fOla jaaya AaOr Bar jaaya savasava-~ |]
`kbaIr'
kbaIr' maalaa mana kI,
kI AaOr saMsaarI BaoYa |
maalaa Pahr\
yaaM hir imalaO, %a ArhT kO gaila doi#a ||2||
Pahr\yaaM
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM - saccaI maalaa %aao AcaMcala mana kI hI hO,
baakI %aao saMsaarI BaoYa hO maalaaQaairyaaoM ka |
yaid maalaa Pahnanao sao hI hir sao imalana hao%aa hao, %aao rhT kao do#aao,
hir sao @yaa ]sakI BaoTM hao ga,
ga [%anaI baDI maalaa galao maoM Dala laonao sao ?
maalaa Pahr\
yaaM kuC nahIM, Bagai%a na Aa haqa |
Pahr\yaaM
maaqa maUC mauDa[ kir,
kir calyaa jaga%a ko saaqa ||3||
BaavaaqaBaavaaqa- - yaid Bai> %aoro haqa na lagaI,
lagaI %aao maalaa Pahnanao sao @yaa haonaa-jaanaa
aa jaanaa ?
kovala isar mauDa ilayaa AaOr maUCoM mauDa laIM - baakI vyavahar %aao duinayaadaraoM
ko jaOsaa hI hO %aora |
saaM sao%aI saaMca caila,
caila AaOraM saUM sauQa Baa[ |
BaavaO lambao kosa kir,
kir BaavaO GauriD mauMDa[ ||4||
BaavaaqasvaamaI ko Pa`i%a %auma sada saccao rhao,AaOr dUsaraoM ko saaqa sahja-saIQao
Baavaaqa- -svaamaI
sahja saIQao Baava sao bar%aao
bar%aao
ifr caaho %auma lambao baala r#aao yaa isar kao PaUra mauDa laao |
[vah
vah maailak BaoYa kao nahIM do#a%aa,
a%aa vah %aao saccaaoM ka gaahk hO |]

kosaaoM kha ibagaaiDyaa,


ibagaaiDyaa jaao mauDO sa baar |
mana kao kaho na maUMiDyao, jaamaOM ibaYaya-ibakar
ibaYaya ibakar ||5||
BaavaaqaBaavaaqa- -baobaocaaro [na baalaaoM nao @yaa ibagaaDa %aumhara,jaao
hara jaao saOkDaoM baar maUD%ao rh%ao hao
APanao mana kao maUDao na,
samaoM ivaYayaaoM ko ivakar-hI
na ]sao saaf krlaao na ,samao
ivakar hI-ivakar
hI ivakar
Baro PaDo hOM |
56
svaaMga Pahir saaorha Bayaa,
Bayaa #aayaa PaIyaa #aUMid |
ih saorI saaQaU naIklao, saao %a maolhI maUMid ||6||
BaavaaqaBaavaaqa- - vaah! #aUba banaayaa yah saaQau ka svaaMga ! Andr %aumharo laaoBa Bara huAa hO AaOr
#aa%ao PaI%ao hao zUMsa-zU
a zUMsa kr ,
sa galaI maoM sao saaQau gaujar%aa hO, ]sao %aumanao band kr r#aa hO |
baOsanaaoM Bayaa %a @yaa Bayaa,
Bayaa baUJaa nahIM babaok |
CaPaa i%alak banaa[ kir,
kir dgaQyaa laaok Anaok ||7||
BaavaaqaBaavaaqa- -[sa
[sa %arh vaOYNava bana jaanao sao @yaa hao%aa hO, jaba ik ivavaok kao %aumanao samaJaa
samaJaa nahIM !
CaPao AaOr i%alak lagaakr %auma svayaM ivaYaya kI Aaga maoM jala%ao rho, AaOr dUsaraoM kao BaI jalaayaa|
jalaayaa
%ana kaoM jaaogaI saba krO, mana kaoM ibarlaa kao[ |
saba isaiQa sahjaO Paa[yao, jao mana jaaogaI hao[ ||8||
BaavaaqaBaavaaqa- - %ana ko yaaogaIaI %aao saBaI bana jaa%ao hOM, }ParI BaoYaQaarI yaaogaI |
magar mana kao yaaoga ko rMga maoM rganaovaalaa ibarlaa hI kao hao%aa hO |
yah mana Agar yaaogaI bana jaaya,
jaaya %aao sahja hI saarI isaiwyaa saulaBa hao jaayaMgaI |
PaYa lao baUDI PaRPaRqamaIM, JaUzo kula kI laar |
AlaYa ibasaar\
yaao BaoYa maOM, baUDo kalaI Qaar ||9||
ibasaar\yaao
57
BaavaaqaBaavaaqa- - iksaI-na
iksaI na-iksaI
na iksaI Paxa kao laokr,
r vaad maoM PaDkr AaOr kula kI ParmParaAaoM kao
APanaakr yah duinayaa DUba ga hO | BaoYa nao `Ala#a' kao Baulaa idyaa | %aba kalaI
Qaar maoM %aao DUbanaa hI qaa |
ca%aura hir naa imalaO, e baa%aaM kI baa%a |
ek inasaPa`ho I inarQaar ka,
ka gaahk gaaoPaInaaqa ||10||
BaavaaqaBaavaaqa- - ik%anaI hI ca%aura krao, ]sako saharo hir imalanao ka nahIM, ca%aura %aao saarI baa%aaoM-hI-baa%aao
hI baa%aaoM kI hO |
gaaoPaInaaqa %aao ek ]saIka gaahk hO, ]saIkao APanaa%aa hO |jaao
jaao inasPaRh AaOr inaraQaar hao%aa hO|
[duduinayaa kI [cCaAaoM maoM fsao hue AaOr jaha-%aha APanaa AaEaya #aaojanaovaalao kao dUsara
kna #arId sak%aa
sak%aa hO, kna ]sao AMgaIkar kr sak%aa hO ?]
58

18 : : saaQa ka AMga
--------------------------inarbaOrI inahkama%aa,
inahkama%aa saaM sao%aI naoh |
ivaiYayaa saUM nyaara rhO, saM%aina ka AMga eh ||1||
BaavaaqaBaavaaqa- - kao PaUC baOzo %aao san%aaoM ko laxaNa yao hOM- iksaI sao BaI baOr nahIM, kao kamanaa
nahIM, ek Pa`Bau sao hI PaUra Pa`oma |AaO
AaOr ivaYaya-vaasanaaAao
Pa%aa |
ivaYaya vaasanaaAaoM maoM inalao-Pa%aa
saM%a na CaMDO saM%a,
a jao kaoiTk imalaoM AsaM%a |
caMdna BauvaMgaa baOizyaa,
zyaa %a] saI%ala%aa na %ajaM%a ||2||
BaavaaqaBaavaaqa- - kraoDaoM hI Asan%a AajaayaM, %aaoBaI san%a APanaa san%aPanaa nahIM CaoD%aa |
candna ko vaRxa Par ik%anao hI saaPa Aa baOzoM, %aaoBaI vah SaI%ala%aa kao nahIM CaoD%aa |
gaaMzI dama na baaMQa,
a naiMh naarI saaoM naoh |
kh `kbaIr' %aa saaQa kI,
kI hma carnana kI #aoh ||3||
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM ik hma eosao saaQau ko PaOraoM kI QaUla bana jaanaa caah%ao hOM,
jaao gaaz maoM ek kDI BaI nahIM r#a%aa AaOr naarI sao saka Pa`oma nahIM |
isahaoM ko laohhD nahIM, hMsaaoM kI nahIM Paa%a |
laalaaoM kI naih baaoiryaa, saaQa na calaOM jamaa%a ||4||
BaavaaqaBaavaaqa- - iMsahaoM ko JauND nahIM huAa kr%ao AaOr na hMsaaoM kI k%aaroM | laala-r%na
laala r%na baaoiryaaoM
maoM nahIM Baro jaa%ao, AaOr jamaa%a kao saaqa laokr saaQau naiMh calaa kr%ao |
jaai%a na PaUC saaQa kI,
kI PaUC laIe gyaana |
maaola kr %alavaar ka,
ka PaDa rhna dao myaana ||5||
Baavaaqa@yaa PaUC%ao hao ik saaQau iksa jaai%a ka hO?PaUCnaa hao %aao ]sasao &ana kI baa%a PaUCao
Baavaaqa- -@yaa
%alavaar #arIdnaI hO, %aao ]sakI Qaar Par caZo PaanaI kao do#aao, ]sako myaana kao fok
M dao,
Balao hI vah bahumaUlya hao |
`kbaIr'
kbaIr' hir ka Baava%aa,
Baava%aa JaINaaM PaMjar %aasa |
rOiNa na AavaO naIMdDI,
DI AMiga na caZ maaMsa ||6||
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM -hir
hir ko Pyaaro ka SarIr %aao do#aao
#aao-PaMjar hI rh gayaa hO baakI |
saarI hI ra%a ]sao naIMd nahIM Aa%aI,
Aa%aI AaOr AMga Par maaMsa nahIM caZ rha |
60
rama ibayaaogaI %ana ibakla,
ibakla %aaih na caInho kao[ |
%aMbaaolaI ko Paana jyaUM , idna-idna
idna idna PaIlaa hao[ ||7||
BaavaaqaBaavaaqa- - PaUC%ao hao ik rama ka ivayaaoga hao%aa kOsaa hO ?
ivarh maoM vah vyaiqa%a rh%aa hO, do#akr kao Pahcaana nahIM Paa%aa ik vah kna hO ?
%ambaaolaI ko Paana kI %arh,
%arh ibanaa saIMcao, idna-idna
idna idna vah PaIlaa PaD%aa jaa%aa hO |
kama imalaavao rama kUM, jao kao jaaNaO
jaaNaO rai#a |
`kbaIr'
kbaIr' ibacaara @yaa khO, jaakI sau#adova baaolaO saai#a ||8||
BaavaaqaBaavaaqa- - ha,rama sao kama BaI imalaa sak%aa hO -eoeosaa kama,
kama sao ik inayaM~Na maoM r#aa jaaya|
jaaya
yah baa%a baocaara kbaIr hI nahIM kh rha hO, Saukdova mauina BaI saaxaI Bar
Bar rho hOM |

[ AaSaya `Qamaama- sao Aivaw' kama sao hO, AqaaAqaa-%a\%a%a\ Baaoga ko Pa`i%a Anaasai> AaOr ]saPar
inayaM~Na |]
iMh ihrdo hir Aa[yaa,
Aa[yaa saao @yaUM CanaaM hao[ |
ja%ana-ja%ana
ja%ana ja%ana kir daibayao, %a} ]jaalaa saao[ ||9||
BaavaaqaBaavaaqa- - sako An%ar maomaoM hir Aa basaa,
basaa ]sako Pa`oma kao kOsao iCPaayaa jaa sak%aa hO ?
dIPak kao ja%ana kr-kr
kr kr ik%anaa hI iCPaaAao, %aba BaI ]saka ]jaolaa %aao Pa`kT hao hI jaayagaa |
61
[ramaYNa
ramaYNa ParmahMsa ko SabdaoM maoM icamanaI ko Andr sao fanausa ka Pa`kaSa iCPaa nahIM
nahIM
rh sak%aa |]
faTO dIdO maoM ifrM, najair na AavaO kao[ |
ih GaiT maora saayaa, saao @yaUM Canaa hao[ ||10||
BaavaaqaBaavaaqa- - kbasao maOM Aa#aoM faD-faDkr
faD faDkr do#a rha hU ik eosaa kao imala jaaya,
jaaya
sao maoro saaM ka dIdar huAa hao |
vah iksaI BaI %arh iCPaa nahIM rh jaayagaa,
jaayagaa najar Par caZo %aao !
Paavak$PaI rama hO, GaiT-GaiT
GaiT GaiT r(a samaa[ |
ica%a cakmak laagaO nahIM, %aaqaO QaUvaa *vaO-*vaO jaa[ ||11||
BaavaaqaBaavaaqa- - maora rama %aao Aaga ko sadRSa hO, jaao GaT-GaT
GaT GaT maoM samaa rha hO |
vah Pa`kT %aBaI haogaa,
aa jaba ik ica<a ]saPar koind`%a hao jaayagaa |
cakmak Pa%qar kI rgaD baOz nahIM rhI,
rhI [sasao kovala Qauvaa ]z rha hO |
%aao Aaga Aba kOsao Pa`kTo ?
kbaIr' #aailak jaaigayaa,
`kbaIr'
jaaigayaa AaOr na jaagaO kao[ |
kO jagaO ibaYa ivaYa
yaa kO dasa baMdgaI hao[ ||12||
ivaYa-Bar
vaYa Bar\
Bar\yaa,
yaa
Baavaaqajaaga rha hO, %aao maora vah #aailak hI,
Baavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM -jaaga
hI
duinayaa %aao gahrI naIMd maoM saao rhI hO, kao BaI nahIM jaaga rha |
62
ha, yao dao hI jaaga%ao hOM yaa %aao ivaYaya
ivaYaya ko jahr maoM DUbaa huAa kao, yaa ifr saaM ka banda,
banda sakI saarI
ra%a baMdgaI kr%ao- kr%ao baI%a jaa%aI hO |
PaurPaaTNa sauvasa basaa,
basaa Aanand zaMyaOM zaM[ |
rama-sanao
rama sanaohI baaihra,
baaihra ]lajaMD maoro Baa[ ||13||
BaavaaqaBaavaaqa- - maorI samaJa maoM vao Paur AaO
AaOr vao nagar vaIrana hI hOM, namaoM rama ko snaohI nahIM
basa rho, yaViPa ]nakao baDo saundr ZMga sao banaayaa AaOr basaayaa gayaa hO AaOr
jagah-jagah
jagah jagah jaha Aanand-]%sava
Aanand ]%sava hao rho hOM |
iMh Gair saaQa na PaU, hir kI saovaa naaiMh |
%ao Gar maDhT saarMYao, BaU%a basaO i%ana maaiMh ||14||
BaavaaqaBaavaaqa- - sa Gar maoM saaQau kI PaUjaa nahIM, AaOr hir kI saovaa nahIM hao%aI,
aI

vah Gar %aao marGaT hO, ]samaoM BaU%a-hI


a hI-BaU
hI BaU%a rh%ao hOM |
hOvar gaOvar saGana Qana,
Qana C~Pai%a kI naair |
%aasa PaTM
PaTM%ar naa %aUlaO, hirjana kI Painahair ||15||
BaavaaqaBaavaaqa- - hir-Ba>
hir Ba> kI Painahairna kI barabarI C~QaarI kI ranaI BaI nahIM kr sak%aI |
eosao rajaa kI ranaI,jaao
ranaI jaao AcCo-sao-AcCo GaaoDaoM AaOr haiqayaaoM ka svaamaI hO,
63
AaOr saka #ajaanaa APaar Qana
Qana-samPada
ana samPada sao Bara PaDa hO |
@yaUM naRPa-naarI
a naarI naIMidyao, @yaUM PainaharI kM maana |
vaa maaMga saMvaaro PaIva kM, yaa ina%a ]iz sauimarO rama ||26||
BaavaaqaBaavaaqa- - ranaI kao yah naIcaa sqaana @yaaoM idyaa gayaa,
gayaa AaOr Painahairna kao [%anaa }caa sqaana ?
[sailae ik ranaI %aao APanao rajaa kao irJaanao ko ilae maaMga savaar%aI hO, iMsagaar kr%aI hO
AaOr vah Painahairna ina%ya ]zkr APanao rama ka sauimarna |
`kbaIr
kbaIr kula %a saao Balaa,
Balaa ih kula ]PajaO dasa |
iMh kula dasa na }PajaO, saao ku
kula Aak-Palaasa
Aak Palaasa ||27||
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM-- kula %aao vahI EaoYz hO, samaoM hir-Ba>
hir Ba> janma lao%aa hO |
sa kula maoM hir-Ba>
hir Ba> nahIM janama%aa,
janama%aa vah kula Aak AaOr Palaasa ko samaana vyaqavyaqa- hO |
64
19 : : maiQa ka AMga
--------------------------`kbaIr'du
kbaIr'duibaQaa dUir kir,ek
kir ek AMga *vaO laaiga |
yahu saI%ala bahu %aPai%a hO, dao} kihyao Aaiga ||1||
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM -- [sa duivaQaa kao %aU dUr kr do - kBaI [Qar kI baa%a kr%aa hO,
kBaI ]Qar kI | ek hI
hI ka hao jaa | yah A%yan%a SaI%ala hO AaOr vah A%yaM%a
%aP%a - Aaga daonaaoM hI hOM |
[ daonaaoM hI A
` i%a' kao CaoDkr maQya ka maagamaaga- %aU PakD lao |]
dui#ayaa maUvaa du#a kM, saui#ayaa sau#a kM Jauir |
sada AnaMdI rama ko, ina sau#a du#a maolho dUir ||2||
BaavaaqaBaavaaqa- - dui#ayaa BaI mar rha hO, AaOr saui#ayaa BaI
ek %aao Ai%a AiQak du:#a ko karNa,
karNa AaOr dUsara Ai%a AiQak sau#a sao |
ikn%au rama ko jana sada hI AanaMd maoM rh%ao hOM ,
@yaaoMik ]nhaoMnao sau#a AaOr du:#a dao
daonaaoM kao dUr kr idyaa hO |
kabaa ifr kasaI Bayaa,
Bayaa rama Bayaa ro rhIma |
maaoT caUna maOda Bayaa ,baObaOiz kbaIra jaIma ||3||
65
BaavaaqaBaavaaqa- - kabaa %aao bana gayaa hO kaSaI,
kaSaI AaOr maora rama hI hO rhIma |

Pahlao jaao AaTa maaoTa qaa,


kbaIr maja maoM baOza jaIma rha hO,
qaa vah Aba maOda bana gayaa |kbaIr
svaad lao-laokr |
saamPa`daiyak%aa nao #aIMcaa%aanaI kr-kr
maQya ka
[saamPa`
kr kr majaa ikrikra kr idyaa qaa |`maQya
maagamaaga- PakD laonao sao duivaQaa saarI dUr hao gayaI AaOr jaIvana maoM svaad Aa gayaa |]
66
20 : : baosaasa ka AMga
-------------------------rcanahar kUM caIinh laO, #aObao kUM kha rao[ |
idla maMidr maOM PaOisa kir,
kir %aaiNa PaCovaDa saao[ ||1||
BaavaaqaBaavaaqa- - @yaa rao%aa ifr%aa hO #aanao ko ilae ? APanao
APanao sarjanahar kao Pahcaana lao na !
idla ko maMidr maoM PaOzkr ]sako Qyaana maoM caadr %aanakr %aU baoif saao jaa |
BaU#aa BaU#aa @yaa krOM, kha saunaavaO laaoga |
BaaMDa GaiD ina mau#a idyaa,
idyaa saao PaUrNa jaaoga ||2||
BaavaaqaAro,War-War
Baavaaqa- -Aro
War War Par @yaa
@yaa icallaa%aa ifr%aa hO ik`maOM BaU#aa hU,maOM BaU#aa hU?
BaaMDa gaZkr sanao ]saka mauh banaayaa,
banaayaa vahI ]sao Barogaa,
aa rI%aa nahIM r#aogaa |
`kbaIr'
kbaIr' ka %aU iMca%avaO, ka %aora cyaM%yaa hao[ |
ANacyaM%yaa hirjaI krOM, jaao %aaoih cyaM%a na hao[ ||3||
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM - @yaaoM vyaqavyaqa- iMca%aa kr rha hO? iMca%aa krnao sao @yaa haogaa?
aa
sa baa%a kao %aUnao kBaI saaocaa nahIM, sakI iMca%aa nahIM kI,
kI ]sa A-iM
A iMcai%a%a kao BaI
%aora saaM PaUra kr dogaa |
67
saM%a na baaMQaO gaazDI
gaazDI, PaoT samaa%aa-lao
samaa%aa lao[ |
saaM saU sanamau#a rhO, jaha maaMgaO %ahaM do[ ||4||
BaavaaqaBaavaaqa- - saMcaya krko saM%a kBaI gazrI nahIM baaQa%aa | ]%anaa hI lao%aa hO, %anao kI drkar
PaoT kao hao |
saaM ! %aU %aao saamanao #aDa hO, jaao BaI jaha
jaha maagaUgaa,
aa vah %aU vahIM do dogaa |
maaina maha%ama Pa`oma-rsa
a rsa,
rsa garvaa%aNa gauNa naoh |
e sabahIM Ahlaa gayaa,
gayaa jabahIM k(a kuC doh ||5||
BaavaaqaBaavaaqa- - jaba BaI iksaI nao iksaI sao kha ik `kCu do dao, '
samaJalaao ik %aba na %aao ]saka sammaana rha,
rha na baDa,
baDa na Pa`oma-rsa
a rsa ,
AaOr na garva,
garva AaOr na kao gauNa AaOr na snaoh hI |
maaMgaNa marNa samaana hO, ibarlaa baMcaO kao |
khO k
` baIr' rGaunaaqa saUM, mai%a ro maMgaavaO maaoih ||6||
Baavaaqanaa kr%aa hO ik,mau
Baavaaqa-- kbaIr rGaunaaqajaI sao Pa`aqa-qa-naa
ik mauJao iksaIsao kBaI kuC maaganaa na PaDo
@yaaoMik maaganaa marNa ko samaana hO, ibarlaa hI kao [sasao bacaa hO |
`kbaIr
kbaIr saba jaga hMiDyaa,
Dyaa maaMdla kMiQa caZa[ |

hir ibana APanaa kao] nahIM, do#ao zaoik bajaa[ ||7||


68
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM saaro saMsaar maoM ek maindr sao dUsaro maindr ka ca@kr maOM kaT%aa ifra ,
bahu%a BaTka kMQao Par kaMvaD r#akr PaUjaa kI saamaga`I ko saaqa | saaro dovaI dova%aaAaoM
kao do#a ilayaa,
ilayaa zaokbajaakr Par#a ilayaa,
ilayaa Par hir kao CaoDkr eosaa kao nahIM imalaa,
imalaa
sao maOM APanaa kh sakUM |
69
21 : : saUra%ana ka AMga
----------------------------gagana dmaamaa baayaa,
yaa inasaanaOM Gaava |
baayaa PaD\
PaD\yaa
#ao%a bauhar\
yaa saUirmaO, mauJa marNao ka caava ||1||
ar\yaa
Baavaaqa
Baavaaqavaaqa- - gagana maoM yauw ko nagaaDo baja ]zo, AaOr inaSaana Par caaoT PaDnao lagaI |
SaUrvaIr nao rNaxao~ kao JaaD-bau
JaaD bauharkr %aOyaar kr idyaa ,
%aba kh%aa hO ik A
` ba mauJao kT-marnao
kT marnao ka ]%saah caZ rha hO |'
`kbaIr'
kbaIr' saao saUirmaa,
rmaa mana saUM maaMDO JaUJa |
PaMca Payaada PaaiD lao, dUir krO saba dUja ||2||
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM saccaa saUrmaa vah hO, jaao APanao vaOrI mana sao yauw zana lao%aa hO,
PaacaaoM PayaadaoM kao jaao maar Bagaa%aa hO, AaOr WO%a kao dUr kr do%aa hO |
[ Paaca Payaado, AqaaAqaa-%a%a kama,
kama aoQa,
a laaoBa,
a maaoh AaOr ma%sar|
ma%sar
WO%a AqaaBaavanaa |]
Aqaa-%a\%a%a\ jaIva AaOr ba`*ma ko baIca Baod-Baavanaa
`kbaIr'
kbaIr' saMsaa kao] nahIM, hir saUM laaggaa ho%a |
kama aoQa saUM JaUJaNaa,
yaa #ao%a ||3||
aNaa caDO maaMD\yaa
70
Baavaaqa
Baavaaqavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM -maoro mana maoM kuC BaI saMSaya nahIM rha,
rha AaOr hir sao lagana jauD ga |
[saIilae caDo maoM Aakr kama AaOr aoQa sao jaUJa rha hU rNa-xao
rNa xao~ maoM |
saUra %abahI PariYayao, laDO QaNaI ko ho%a |
Pauirjaa-Pau
rjaa Pauirjaa *vaO
*vaO PaDO, %a} na CaMDO #ao%a ||4||
BaavaaqaBaavaaqa- - SaUrvaIr kI %aBaI saccaI Par#a hao%aI hO, jaba vah APanao svaamaI ko ilae jaUJa%aa hO |
Paujaa-aa--Paujaa-aa- kT jaanao Par BaI vah yauw ko xao~ kao nahIM CaoD%aa |
Aba %a JaUJa\a\yaa
yaa hIM baNaO, mauiD caalyaaM Gar dUr |
isar saaihba kM saMPa%aaM, saaoca na kIjaO saUr ||5||

BaavaaqaBaavaaqa- - Aba %aao JaUJa%ao banaogaa,


aa PaICo PaOr @yaa r#anaa ? Agar yaha sao mauDaogao %aao Gar %aao
bahu%a dUr rh gayaa hO | saaM kao isar saMPa%ao hue saUrmaa kBaI saaoca%aa nahIM, kBaI
ihcak%aa nahIM |
sa marnaOM qaOM jaga DrO, saao maoro Aanand |
kba mairhUM, kba doi#ahUM PaUrna ParmaanaMd ||6||
BaavaaqaBaavaaqa- - sa marNa sao duinayaa Dr%aI hO, ]sasao mauJao %aao Aanand hao%aa hO ,
71
kba ma$gaa AaO
AaOr kba do#aUg aa maOM APanao PaUNa-a- saiccadanand kao !
kayar bahu%a PamaaMvahIM, bahik na baaolaO saUr |
kama PaD\
yaaM hIM jaaiNayao, iksa mau#a Pair hO naUr ||7||
PaD\yaaM
BaavaaqaBaavaaqa- - baDI-baDI
baDI baDI DIMgao kayar hI haka kr%ao hOM, SaUrvaIr kBaI bahk%ao nahIM |
yah %aao kama Aanao Par hI jaanaa jaa sak%aa hO ik SaUrvaIr%aa ka naUr iksa caohro
Par Pa`kT hao%aa hO |
`kbaIr'
kbaIr' yah Gar Paoma ka,
ka #aalaa ka Gar naaiMh |
saIsa ]%aaro haiqa Qair,
Qair saao PaOsao Gar maaiMh ||8||
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM - yah Pa`oma ka Gar hO, iksaI #aalaa ka nahIM ,
vahI [sako Andr PaOr r#a sak%aa hO, jaao APanaa isar ]%aarkr haqa Par r#alao |
[ saIsa AqaaAqaa-%a%a AhMkar | Paazan%ar hO `Bau[M QarO' | yah Paaz kuC AiQak saaqasaaqak
jaca%aa hO | isar kao ]%aarkr jamaIna Par r#a donaa,
aa yah haqa Par r#a donao sao khIM AiQak
SaUr-vaIr%aa
vaIr%aa AaOr inarhMkair%aa kao vya> kr%aa hO |]
`kbaIr'
kbaIr' inaja Gar Pa`oma ka,
ka maarga Agama AgaaQa |
saIsa ]%aair Paga %aila QarO, %aba inakT Pa`oma ka svaad ||9||
72
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao
kh%ao hOM -APanaa
APanaa #aud ka Gar %aao [sa jaIvaa%maa ka Pa`oma hI hO |
magar vaha %ak Pahucanao ka ras%aa baDa ivakT hO, AaOr lambaa [%anaa ik
]saka khIM Caor hI nahIM imala rha | Pa`oma rsa ka svaad %aBaI saugama hao sak%aa hO,
jaba ik APanao isar kao ]%aarkr ]sao PaOraoM ko naIcao r#a idyaa jaaya |
Pa`oma na #ao%aM naIPajaO, Pa`oma na haiT ibaka[ |
rajaa Parjaa sa caO, isar do saao lao jaa[ ||10||
BaavaaqaBaavaaqa- - Aro Baa ! Pa`oma #ao%aaoM maoM nahIM ]Paja%aa,
]Paja%aa AaOr na haT-baajaar
haT baajaar maoM ibaka kr%aa hO
yah mahgaa hO AaOr sas%aa BaI - yaaoM ik rajaa hao yaa Pa`jaa,
aa kao BaI ]sao isar
dokr #arId lao jaa sak%aa hO |
`kbaIr'
kbaIr' GaaoDa Pa`oma ka,
ka cao%aina caiZ Asavaar |
gyaana #aDga gaih kala isair,
isair BalaI macaa maar ||11||
Baavaaqa
Baavaaqaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM @yaa hI maar-QaaD
savaar hao gayaa hO Pa`oma ko
maar QaaD macaa dI hO [sa cao%ana SaUrvaIr nao |savaar

GaaoDo Par | %alavaar &ana kI lao laI hO, AaOr kala-jaO


kala jaOsao Sa~u ko isar Par vah caaoTPar-caao
Par caaoT kr rha hO |
73
jao
jao%ao %aaro rOiNa ko, %ao%aO baOrI mauJa |
QaD saUlaI isar kMgaurOM, %a} na ibasaarM %auJa ||12||
BaavaaqaBaavaaqa- - maoro Agar ]%anao BaI Sa~u hao jaayaM, %anao ik ra%a maoM %aaro dI#a%ao hOM,
%aba BaI maora QaD saUlaI Par haogaa AaOr isar r#aa haogaa gaZ
gaZ ko kMgaUro Par,
Par
ifr BaI maOM %auJao BaUlanao ka nahIM |
isarsaaToM hir saoivayao, CaMiD jaIva kI baaiNa |
jao isar dIyaa hir imalaO, %aba laiga haiNa na jaaiNa ||13||
BaavaaqaBaavaaqa- - isar saMPakr hI hir kI saovaa krnaI caaihe |
jaIva ko svaBaava
svaBaava kao baIca maoM nahIM Aanaa caaihe |
isar donao Par yaid hir sao imalana hao%aa hO, %aao yah na samaJaa jaaya ik vah
kao GaaTo ka sada hO |
`kbaIr'
kbaIr' hir sabakUM BajaO, hir kUM BajaO na kao[ |
jabalaga Aasa sarIr kI,
kI %abalaga dasa na hao[ ||14 ||
Baavaaqahir %aao sabaka Qyaana r#a%aa hO,sabaka smarNa kr%aa hO ,
Baavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM -hir
Par ]saka Qyaana-smarNa
Qyaana smarNa kao nahIM kr%aa |
Pa`Bau ka Ba> %aba%ak kao hao nahIM sak%aa,
sak%aa jaba%ak doh ko Pa`i%a AaSaa AaOr Aasai> hO |
74
22 : : jaIvana-maR
jaIvana maR%ak ka AMga
-------------------------------`kbaIr
kbaIr mana maR%ak Bayaa,
Bayaa duba-a-lala Bayaa sarIr |
%aba PaOMDo laagaa hir ifrO, kh%a kbaIr ,kbaIr
kbaIr ||1||
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM -maomaora mana jaba mar gayaa AaOr SarIr saU#akr kaMTa hao gayaa,
gayaa %aba,
%aba
hir maoro PaICo lagao ifrnao maora naama Paukar-Pau
ar Paukarkrarkr
`Aya
Aya kbaIr ! Aya kbaIr !'!' ]laTo vah maora jaPa krnao lagao |
jaIvana qaOM mairbaao Bala,
Bala jaao mair jaanaOM kao[ |
marnaOM PahlaI jao marO, %aao kila Ajaravar hao
hao[ ||2||
BaavaaqaBaavaaqa- - [sa jaInao sao %aao marnaa khIM AcCa ; magar marnao-marnao maoM An%ar hO |
Agar kao marnaa jaana%aa hao, jaI%ao-jaI%ao hI mar jaaya |
marnao sao Pahlao hI jaao mar gayaa,
gayaa vah dUsaro hI xaNa Ajar AaOr Amar hao gayaa |
[sanao
sanao APanaI vaasanaaAaoM kao maar idyaa,
idyaa vah SarIr rh%ao hue BaI maR%ak AqaaAqaa-%a%a mau> hO|]
AaPaa maoT\yaa
yaa hir imalaO, hir maoT\yaa
yaa saba jaa[ |
Akqa khaNaI Pa`oma kI,
kI k(aM na kao] Pa%yaa[ ||3||
75

BaavaaqaBaavaaqa- - AhMkar kao imaTa donao sao hI hir sao BaoTM hao%aI hO, AaOr hir kao imaTa idyaa,
idyaa
Baulaa idyaa,
idyaa %aao haina-hI
haina hI-haina
hI haina hO |Pa`Pa`oma kI khanaI AkqanaIya hO |
yaid [sao kha jaaya %aao kna ivaSvaasa krogaa ?
`kbaIr'
kbaIr' caora saM%a ka,
ka dasaina ka Pardasa |
kbaIr eosaOM hao[ r(a,
r(a jyaUM Paa} %aila
%aila Gaasa ||4||
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr san%aaoM ka dasa hO, ]nako dasaaoM ka BaI dasa hO |
vah eosao rh rha hO, jaOsao PaOraoM ko naIcao Gaasa rh%aI hO |
raoDa *vaO rhao baaT ka,
ka %a PaaYaMD AiBamaana |
eosaa jao jana *vaO rhO, %aaih imalaO Bagavaana ||5||
BaavaaqaBaavaaqa- - Paa#aND AaOr AiBamaana kao CaoDkr %aU ras%ao Par ka kMkD bana jaa |
eosaI rhnaI sao jaao banda rh%aa hO, ]sao hI maora maailak imala%aa hO |
76
23 : : sama`qaa ka AMga
-----------------------------saih na kao i%asaih %aU, sa %aU i%asa ba kao[ |
dirgah %aorI saaMyaaM , naa ma$ma kao[ hao[ ||1||
BaavaaqaBaavaaqa- - saka khIM BaI kao sahara nahIM, ]saka ek %aU hI sahara hO |
saka %aU hao gayaa,
gayaa ]sasao saBaI naa%aa jaaoD lao%ao hOM
saaM
saaM ! %aorI drgaah sao, jaao BaI vaha Pahucaa,
aa vah mah$ma nahIM huAa ,
saBaI kao AaEaya imalaa |
saa%a samaMd kI maisa krM, lao#aina saba banara[ |
Qar%aI saba kagad krM, %a} hir gauNa ila#yaa na jaa[ ||2||
BaavaaqaBaavaaqa- - samaMdraoM kI syaahI banaa
banaa laUM AaOr saaro hI vaRxaaoM kI lao#anaI,
anaI AaOr kagaja ka kama
laU saarI Qar%aI sao, %aba BaI hir ko Anan%a gauNaaoM kao ila#aa nahIM jaa sakogaa |
Abarna kM ka barinayao, maaoPaO la#yaa na jaa[ |
APanaa baanaa vaaihyaa,
vaaihyaa kih kih qaako maa[ ||3||
BaavaaqaBaavaaqa- - ]saka @yaa vaNavaNa-nana ikyaa jaaya,
jaaya jaao ik vaNavaNa-nana sao baahr hO ? maOM ]sao kOsao do#aU
vah Aa#a hI nahIM do#anao kI | sabanao APanaa-APanaa
APanaa APanaa hI baanaa Pahnaayaa ]sao,
AaOr kh-khkr
kh khkr qak gayaa ]naka An%ar |
77
Jala baavaOM Jala daihnaO
daihnaOM, Jalaih maaiMh vyahar |
AagaOM PaICOM Jalama,
Jalama ra#aOM isarjana har ||4||
BaavaaqaBaavaaqa- - Jaala(jvaalaa) baaM Aaor jala rhI hO, AaOr daihnaI Aaor BaI,
BaI
laPaTaoM nao Gaor ilayaa hO duinayaa ko saaro hI vyavahar kao |
jaha %ak najar jaa%aI
jaa%aI hO, jala%aI AaOr ]z%aI hu laPaToM hI id#aa do%aI hOM |
[sa jvaalaa maoM sao ek maora isarjanahar hI inakalakr bacaa sak%aa hO |

saaM maora baaiNayaaM, sah krO byaPaar |


ibana DaMDI ibana PaalaDOM, %aaolao saba saMsaar ||5||
BaavaaqaBaavaaqa- - eosaa bainayaa hO maora svaamaI,
svaamaI saka vyaaPaar sahja hI cala rha hO |
]sakI %arajaU maoM na %aao DaMDI hO AaOr na PalaDo ifr BaI vah saaro saMsaar
kao %ala rha hO, sabakao nyaaya do rha hO |
saaM saUM saba hao%a hO, baMdO qaOM kuC naaiMh |
raM qaOM Parba%a kYaO, Parba%a ra maaiMh ||6||
BaavaaqaBaavaaqa- - svaamaI hI maora samaqasamaqa- hO, vah saba kuC kr sak%aa hO ;
78
]sako [sa bando sao kuC BaI nahIM haonao ka |
vah ra sao PavaPava-%a%a kr do%aa hO AaOr ]sako [Saaro sao PavaPava-%a%a BaI ra maoM samaa jaa%aa hO |
79
24 : : ]PadoSa ka AMga
-----------------------------baOragaI ibark%a Balaa,
Balaa igarhI ica<a ]dar |
duhuM caUka rI%aa PaDOM , vaakUM vaar na Paar ||1||
BaavaaqaBaavaaqa- - baOragaI vahI AcCa,
AcCa samaoM saccaI ivari> hao,
AaOr gaRhsqa vah AcCa,
AcCa saka )dya ]dar hao |
yaid vaOragaI ko mana maoM ivari> nahIM, AaOr gaRhsqa ko mana maoM ]dar%aa nahIM,
%aao daonaaoM ka eosaa Pa%ana haogaa ik sakI hd nahIM |
`kbaIr'
kbaIr' hir ko naava saUM, Pa`Pa`Ii%a rhO [k%aar |
%aao mau#a %aOM maao%aI JaDOM, hIro An%a na far ||2||
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM -yaid hirnaama Par Aivarla Pa`Ii%a banaI rho, %aao ]sako mau#a sao maao%aI-hI
aI hI maao%aI JaDogM ao,
AaOr [%anao hIro ik nakI igana%aI nahIM |
[ hir Ba> ka vyavahar - ba%aaba%aa-vava sabako Pa`i%a maQaur hI hao%aa hO- mana maQaur, vacana
maQaur AaOr kmakma- maQaur |]
eosaI baaNaI baaoilayao, mana ka AaPaa #aao[ |
APanaa %ana saI%ala krO, AaOrna kao sau#a hao[ ||3||
80
BaavaaqaBaavaaqa- - APanaa
APanaa AhMkar CaoDkr eosaI baaNaI baaolanaI caaihe ik,
ik sasao baaolanaovaalaa svayaM
SaI%ala%aa AaOr Saain%a ka AnauBava kro, AaOr saunanaovaalaaoM kao BaI sau#a imalao |
kao[ ek ra#aO saavaQaaM, cao%aina PahrO jaaiga |
bas%ar baasana saUM i#asaO, caao
caaor na sak laaiga ||4||

BaavaaqaBaavaaqa- - Pahr-Pahr
Pahr Pahr Par jaaga%aa huAa jaao sacao%a rh%aa hO, ]sako vas~ AaOr ba%aba%a-nana kOsao
kao lao jaa sak%aa hO ?caao
caaor %aao dUr hI rhoMgao, ]sako PaICo nahIM lagaogM ao |
jaga maoM baOrI kao[ nahIM, jaao mana saI%ala hao[ |
yaa AaPaa kao Dairdo, dyaa krO saba kao[ ||5||
BaavaaqaBaavaaqa- - hmaaro mana maoM yaid SaI%ala%aa hO, aoQa nahIM hO AaOr xamaa hO, %aao saMsaar
maoM hmasao iksaIka baOr hao nahIM sak%aa |
Aqavaa AhMkar kao inakala baahr krdoM, %aao hma Par saba
saba Paa hI krogM ao |
Aava%a gaarI ek hO, ]laT%a hao[ Anaok |
kh `kbaIr' naiMh ]laiTe,
]laiTe vahI ek kI ek ||6||
BaavaaqaBaavaaqa- - hmaoM kao ek gaalaI do AaOr hma ]laTkr ]sao gaailayaa doM, %aao
vao gaailayaa Anaok hao jaayaogM aI|
aI kbaIr kh%ao hOM ik yaid gaalaI
gaalaI kao PalaTa na jaaya,
jaaya
gaalaI ka javaaba gaalaI sao na idyaa jaaya,
jaaya %aao vah gaalaI ek hI rhogaI |
81
baaola%a hI Paihcaainae , saahu caaor kao GaaT |
An%ar kI krnaI sabaO, inaksaO mau#a kI baaT ||7||
BaavaaqaBaavaaqa- - kna %aao saah hO, AaOr kna caaor - yah ]sako baaolanao sao hI Pahcaanaa jaa sak%aa hO |
An%ar maoM AcCa yaa baura jaao BaI Bara huAa hO, vah mauh ko ras%ao baahr inakla
Aa%aa hO |
82
25 : : ivaivaQa
------------------------Paa[ Padarqa Paoila kir,
kir kMkr laIyaa haiqa |
jaaoDI ibaCTI hMsa kI,
yaa bagaaM ko saaiqa ||1||
kI PaD\
PaD\yaa
BaavaaqaAnamaaola PadaqaBaavaaqa- -Anamaao
Padaqa- jaao imala gayaa qaa,
qaa ]sao %aao CaoD idyaa AaOr kMkD haqa maoM lao ilayaa |
hMsaaoM ko saaqa sao ibaCuD gayaa AaO
AaOr bagaulaaoM ko saaqa hao ilayaa |
[%aa%Paya
%aa%Paya%aa%Paya- yah ik Aai#arI maMla %ak Pahuca%ao-Pahuca%ao saaQak yaai~yaaoM ka saaqa CUT
jaanao AaOr isaiwyaaoM ko for maoM PaD jaanao sao yah jaIva ifr duinayaaMdarI kI %arf laT
Aayaa |]
hir hIra,
hIra jana jahrI,
jahrI lao lao maaDI haiT |
jaba r imalaOgaa PaairYaI,
PaairYaI %aba hir hIraM kI saaiT ||2||
BaavaaqaBaavaaqa- - hir hI hIra hO, AaOr jahrI hO hir ka Ba>
hIro kao haT-baajaar
haT baajaar maoM baoca donao ko ilae ]sanao dUkana lagaa r#aI hO,
vahI AaOr %aBaI [sao
[sao kao #arId sakogaa,
aa jabaik saccao Paar#aI AqaaAqaa-%a\%a%a\ sad\
sad\gaugau sao
BaoTM hao jaayagaI
baarI baarI AaPaNaIM, calao iPayaaro myaM%a |
%aorI baarI ro yaa , naoDI AavaO iMna%a ||3||

83
BaavaaqaBaavaaqa- - APanao Pyaaro saMgaI-saaqaI
aI saaqaI AaOr ima~ baarI-baarI
baarI baarI sao ivada hao rho hOM,
Aba,
Aba maoro jaIva,
jaIva %aorI BaI baarI raoja-rao
a raoja najadIk Aa%aI jaa rhI hO |
jaao }gyaa saao AaMqavaO, fUlyaa saao kuimalaa[ |
jaao icaiNayaaM saao Zih PaDO, jaao Aayaa saao jaa[ ||4||
BaavaaqaBaavaaqa- - saka ]dya huAa,
a ]saka As%a haogaa hI;
hI; jaao fUla i#ala ]za,
]za vah kumhlaayagaa hI ;
jaao makana icanaa gayaa,
gayaa vah kBaI-na
kBaI na-kBaI
na kBaI %aao igarogaa hI;
AaOr jaao BaI duinayaa maoM Aayaa,
Aayaa ]sao ek na ek idna kUca krnaa hI hO |
gaaovyaMd ko gauNa bahu%a hOM, ila#ao jau ihrdO maaMiMh |
Dr%aa
Dr%aa PaaNaI naa PaI} , mai%a vaO Qaaoyao jaaiMh ||5||
BaavaaqaM kao igana%aI nahIM
Baavaaqa- - ik%anao saaro gaaoivand ko gauNa maoro )dya maoM ila#ao hue hO,
]nakI | PaanaI maOM Dr%ao-Dr%ao PaI%aa hU ik khIM vao gauNa Qaula na jaayaM |
iMnadk naoDa rai#ayao
rai#ayao, AaMgaiNa kuTI baMQaa[ |
ibana saabaNa PaaNaI ibanaa,
ibanaa inarmala krO sauBaa[ ||6||
BaavaaqaBaavaaqa- - APanao inandk kao APanao Paasa hI r#anaa caaihe,
caaihe
AaMgana maoM ]sako ilae kuiTyaa BaI banaa donaI caaihe |
84
@yaaoMik vah sahja hI ibanaa saabauna AaOr ibanaa PaanaI ko Qaao-Qaaokr inamainama-lala banaa do%aa hO |
nyaMdk dUr na kIyao, dIjaO Aadr maana |
inarmala %ana mana saba krO, baik baik AanaiMh Aana ||7||
BaavaaqaBaavaaqa- - APanao inandk kao kBaI dUr na ikyaa jaaya,
jaaya Aa#aaoM maoM hI ]sao basaa ilayaa jaaya |
]sao maana-sammaana
maana sammaana do idyaa jaaya|
jaaya %ana AaOr mana kao, @yaaoMik vah inamainama-lala kr do%aa hO |
inanda kr-kr
kr kr Avasar do%aa hO hmaoM APanao AaPakao do#anao-Par#anao ka |
`kbaIr'
kbaIr' AaPa zgaa[e AaOr na zigayao kao[ |
AaPa zgyaaM sau#a }PajaO, AaOr zgyaaM
zgyaaM du#a hao[ ||8||
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM -#aud %auma Balao hI zgaayao jaaAao, Par dUsaraoM kao nahIM zganaa caaihe |
#aud ko zgao jaanao sao Aanand hao%aa hO, jaba ik dUsaraoM kao zganao sao du:#a |
`kbaIr'
kbaIr' Gaasa na naIMide,
de jaao Paa} %aila hao[ |
]iD PaDO jaba Aai#a maOM, barI duholaI hao[ ||9||
85
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM -PaOPaOraoM %alao PaDI hu Gaasa ka BaI Anaadr nahIM krnaa caaihe |
ek CaoTa-saa
a saa i%anaka BaI ]sakI Aa#a maoM yaid PaD gayaa,
gayaa %aao baDI mauiSkla hao jaayagaI |
kr%aa koro bahu%a gauNa,
a AaOgauNa kao naaiMh |

jaao idla kaojaM AaPaNaM, %a saba AaOgauNa mauJa maaiMh ||10||


BaavaaqaBaavaaqa- - isarjanahar maoM gauNa-hI
a hI-gau
hI gauNa hOM, AvagauNa ekBaI nahIM |
AvagauNa hI do#anao hOM, %aao hma APanao idla kao hI #aaojaoM |
#aUMdna %a Qar%aI sahO, baaZ sahO banara[ |
kusabad %a hirjana sahO, dUjaO sa(a na jaa[ ||11||
BaavaaqaBaavaaqa- - Qar%aI kao ik%anaa hI #aaodao-#aadao, vah saba sahna kr lao%aI hO | AaOr nadI %aIr ko
vaRxa baaZ kao sah lao%ao hOM |
kTu
kTu vacana %aao hirjana hI sah%ao hO, dUsaraoM sao vao sahna nahIM hao sak%ao |
saI%ala%aa %aba jaaiNayaoM ,saima%aa
saima%aa rhO samaa[ |
PaYa CaDO inarPaYa rhO, sabad na doYyaa jaa[ ||12||
BaavaaqaBaavaaqa- - hmaaro Andr SaI%ala%aa ka saMcaar hao gayaa hO, yah sama%aa Aa jaanao Par hI jaanaa
jaa sak%aa hO | Paxa-APaxa
Paxa APaxa CaoDkr jabaik hma inaYPaxa hao jaayaM | AaOr kTuvacana
jaba APanaa kuC BaI Pa`Baava na Dala sakoM |
kbaIr' isarjanahar ibana,
`kbaIr'
ibana maora ih%aU na kao[ |
gauNa AaOgauNa ibahDO nahIM, svaarqa baMQaI laao[ ||13||
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr kh%ao hOM - maora AaOr kao ih%aU nahIM isavaa maoro ek isarjanahar ko |
mauJa maoM gauNa hao yaa AvagauNa,
a vah maora kBaI %yaaga nahIM kr%aa |
eosaa %aao duinayaadar hI kr%ao hOM svaaqasvaaqa- maoM baQao haonao ko karNa
karNa |
saaM e%aa dIe,
dIe jaamaoM kuTubM a samaa[ |
maOM BaI BaU#aa naa rhU, saaQau na BaU#aa jaa[ ||14||
BaavaaqaBaavaaqa- - eo maoro maailak ! %aU mauJao [%anaa hI do,ik sasao ek hd ko BaI%ar maoro kuTumba
kI ja$r%aoM PaUrI hao jaayaM |
maOM BaI BaU#aa na rhU,
AaOr jaba kao Balaa AadmaI War Par Aa jaaya,
jaaya %aao vah BaU#aa hI
vaaPasa na calaa jaaya |
naIr iPayaava%a @yaa ifrO, saayar Gar-Gar
Gar Gar baair |
jaao i~Yaavan%a hao[gaa,
gaa saao PaIvaogaa Ja#amaair ||15||
87
BaavaaqaBaavaaqa- - @yaa PaanaI iPalaa%aa
iPalaa%aa ifr%aa hO Gar-Gar
Gar Gar jaakr ?
An%amau-#a
#a haokr do#aa %aao Gar-Gar
Gar Gar maoM, GaT-GaT
GaT GaT maoM, saagar Bara lahra rha hO |
sacamauca jaao Pyaasaa haogaa,
aa vah Ja#a maarkr APanaI Pyaasa bauJaa laogaa |
[Aa%maanand
Aa%maanand ka saagar saBaI ko Andr Bara PaDa hO |`%aR%aRYaavaM%a' sao %aa%Paya%aa%Paya- hO
saccao %a<va-&asau
%a<va &asau sao |]
hIra %aha na #aaoilayao, jah #aaoTI hO haiT |
ksakir baaQaao gaazrI,
gaazrI ]iz kir caala baaiT ||16||
BaavaaqaBaavaaqa- - jaha #aaoTa baajaar lagaa hao, maana-Qarma
maana Qarma kI jaha PaUC na hao ,
vaha APanaa hIra #aaolakr ma%a id#aaAao |Paao
PaaoTlaI maoM ksakr ]sao band krlaao AaOr
APanaa ras%aa PakDao |

[ hIra sao ma%alaba hO Aa%ma&ana sao|`#aao


#aaoTIhaT' sao ma%alaba hO AnaiQakarI laaogaaoM sao,
nako Andr &asaa na hao |]
hIra Para bajaar maoM, rha Car laiPaTa[ |
ba %ak maUr#a caila gayao, Paari#a ilayaa ]za[ ||17||
BaavaaqaBaavaaqa- - hIra yaaoMhI baajaar maoM PaDa huAa qaa - do#aa AaOr Anado#aa BaI,
BaI QaUla ima+I sao
ilaPaTa huAa | %anao BaI APaar#aI vaha sao gaujaro, vao yaaoM hI calao gayao |
laoikna jaba saccaa Paar#aI vaha Pahucaa %aao ]sanao baDo Pa`oma sao ]sao ]zakr gaMizyaa ilayaa
saba kahU ka laIe,
laIe saaMcaa sabad inahar |
PacCPaa%a naa kIe,
kIe khO `kbaIr' ibacaar ||18||
BaavaaqaBaavaaqa- - kbaIr #aUba ivacaarPaUva-a-k [sa
[sa inaNainaNa-yaya Par Pahucaa hO ik jaha BaI,
BaI sako Paasa BaI
saccaI baa%a imalao ]sao gaaMz maoM baaQa ilayaa jaaya Paxa AaOr APaxa kao CaoDkr |
@yaa mau#a laO ibana%aI krM, laaja Aava%a hO maaoiMh |
%auma do#a%a AaOgauna krM, kOsao BaavaaoM %aaoiMh ||19||
BaavaaqaBaavaaqa- - saamanao #aDa hU %aoro, AaOr caah%aa hU ik ivana%aI k$ | Par k$ %aao @yaa mauh
laokr,
r SamaSama- Aa%aI hO mauJao | %aoro saamanao hI BaUla-Par
a Par-BaU
Par BaUla kr rha hU AaOr PaaPa kmaa
rha hU | %aba maOM kOsao, maoro svaamaI,
svaamaI %au%auJao Pasand Aa}gaa ?
sauri%a kr maoro saa[yaaM, hma hOM Bajala maaiMh |
AaPao hI baih jaaiMhgao, ja naiMh Pakr baaiMh ||20||
BaavaaqaBavasaagar maoM hma DUba rho hOM|
Baavaaqa- - maoro saaM ! hma Par Qyaana dao, hmaoM Baulaa na dao |Bavasaagar
%aumanao yaid haqa
haqa na PakDa %aao bah jaayaMgao | APanao #aud ko ]baaro %aao hma ]bar nahIM
sakoMgao |
: [i%a :

You might also like