TNH CHT BO NG GIA CC TN GIO V TINH THN BT BO NG CA PHT GIO - Tr Gii

(09/16/2011) (Xem: 1179)

Tc gi : Tr Gii

TNH CHT BO NG GIA CC TN GIO V TINH THN BT BO NG CA PHT GIO

Tr Gii

Li ni u: Hin nay, sinh mng con ngi ang b e da trong s khng hong nghim trng bo ng din tin hng ngy, s bo ng vi nhng hnh thc khc nhau nh: bo ng chin tranh, Bo ng tn gio, bo ng chnh tr, bo ng kinh t, bo lc hc ngbo ng c biu hin t thn, khu, N lin quan trc tip n s tn hi vi nhng ngi khcdo v tnh cht bo ng cc oan dn n khng b, chin tranh cht chc. [1] V bi vit ngn c gii hn, ngi vit chtrnh by v vn bo ng gia cc tn gio v tinh thn bt bo ng ca Pht gio nh ngha tn gio Tn gio l mt h thng biu trng cho nim tin v sc mnh thng qua s pht trin lch sca con ngi. Tn gio l mt h thng t chc c cng nhn, lin quan n nhng v Thnh thn bao gm: Nim tin, Kinh sch, nhng v Lnh o, v mt cngng tn tn gio .[2] V th tn gio ng vai tr quan trng trong mi c nhn con ngi trong i sng x hi. Mc ch ca tn gio l hng thin con ngi i n con ng thnh thin v bt bo ng

Nhng hin nay, cc cuc khng b bo ng bn git ln nhau, xut pht t h ly s sai lm v thc tn gio mang t tng cc oan 1. I. Tnh cht v nguyn nhn bo ng Tn gio Nguyn nhn tn gio bo ng, s truyn b nhng t tng ch ngha cc oan to nn s bong nh hai tn gio Sri Lanka: Sinhalese Theravda Buddhism v Tamils Hindu. S bo ng bc pht chin tranh lin tc ko di vo nhng nm 1956-1959, 1977, 1981, 1983, 1987 [3] Theo W. T. Cavanaugh cho rng: C ba nguyn nhn dn n bo ng tn gio (1) Chnh tr (ngha l ngi theo chnh th chuyn ch) (2) Gy chia r bt ha (3) Thiu l tr [4]. Nht l nhng tn gio mang t tng chngha cc oan tip tay cho nhng tn cung tn st hi nhn loi lm mti v p ca tn gio. c bit nht l Hi gio to ra bo ng cht chc khp ni, nht l nhng vng Trung ng v ti c chin tranh Sri Lanka. Bo ng gia Hindu v Hi gio Nam Chu . Nhiu hc gi cho rng chnh ch ngha ccoan ca Hi gio to ra bo ng tn gio. S k th vi Thin cha, Hi gio tn cng Trung Tm Thng Mi New York v Pentagon Washington D.C vo ngy 11- 09 trn 3.000 ngi thit mng.[5] Hi gio tn cng Mumbai nm 2008, tng cng 163 ngi b git, trong nm 2000 bo ng Kasmir v Jammu tng cng 398 ngi b git [6]. Chng ta kho st tng Tn gio mt. Chng ta thy rng hai tn gio tri ngc nhau hon ton, Hi gio lun mang t tng ccoan bo ng git ngi, Pht gio lun lun gio ha Pht t thc hnh tinh thn t bi bt bo ng (Ahis) cm st sinh.

Theo nh hc gi K. H. Shah pht biu rng: Gio l ca Pht gio vi khi nim (ahis=bt bo ng) lun th hin tinh thn t bi, thc hnh T v lng tm (Brahmavihra=t,bi, h, x) mang n tnh yu thng cho nhn loi, c bit nht gii th nht, Pht dy cm st sinh ngn chn trc tip n s st hi sinh mng, v tt c Kinh Pht lun cp n vn bo ng nh l mt ti li, cho nnc Pht ngn cm tt c bt k mi hnh thc bo ng. [7] Theo C. Selengut cho rng: Pht gio l mt tn gio ca bt bo ng, khng ging nh Thin Cha, Hi gio cha bao gi c mt truyn thng bt bo ng, mt s ngi theo ch ngha Thn hc dn n bo ng, chng ta cn phi ln n. c bit l Hi gio lun pht trin khi nim jihd (s dng nim tin) lm v kh git ngi, [8] iu ny lch s chng minh vo nm 1197 AD, Hi gio tn cng git hi nhiu tu s Pht gio v hy dit i hc Nland, y cng l mt nguyn nhn dnn s suy tn ca Pht gio ti n .[9] Nhng bn Kinh thnh ca Hi gio mang t tng cc oan l mt h ly sai lm dn n bong chin tranh, mu, cht chc khin cho con ngi ri vo khng hong tin thn, Hi gio lun xy dng t tng chin tranh bo ng git hi, thc hin theo Thnh Allah.[10] Nh vy chng ta thy rng: Bo ng git hi tc l chng li i sng ca nhn loi l mt ti li v v minh, sai chn l ca thuyt mt thn gio trong Kinh Thnh o Hi. V th Thng Ta Rahula ni: Pht gio ng duy nht trong lch s t tng nhn loi bc b s hin hu ci gi l linh hn, bn ng hay atman=ng. Theo gio l nh Pht quan nim bn ng l mt o tng sai lm khng i i vi thc t v to ra c hi chota hay ca ta nh tham lam, ch k, dc vng, th hn, t kiu, v k v cc tt khc. l ngun gc ca cc phin no, th gii dn n mu thun chin tranh cc nc, tm li, v

im sai lm ny m tt c nhng ti li trn th gii xy ra. [11] Chng ta cng thy rng c rt nhiu l do a ra s bong tn gio, nhng hu ht nhng tn gio bo ng v mc ch mun bo vnim tin v chn l ca tn gio y [12] V d: Nh India-Pakistan vo nm 1947 dn n s bong gia cc tn gio Hindu, Hi gio v o Sikh.* Bo ng dn n kt qugit hi hng triu ngi cht. Vo u thng 09-1947, 06-12 -1992 Hi gio v Hindu bo ng git hi hng ngn ngi, ch trong hai tun git 227 ngi Gunjarat, 250 ngi Maharashtra Mumbai, 55 ngi Karnataka, 14 ngi Kerala, 42 ngi New Delhi, 185 ngi Uttar Pradesh, 1000 ngi Assam, 42 ngi Bihar, 100 ngi Madhya Pradesh v 23 ngi Andhra Pradesh [13] Bo ng tn gio Sudan gia dn Hi gio pha Bc v Tn Thin cha pha Nam dn n bo ng chin tranh [14] Thng k s liu tn gio bo ng git ngi cht chc tht kinh khng, mt khi t tng tn gio mang tnh cc oan thng dn n bo ng chin tranh xy ra trong x hi, quc gia, v th gii bt an V th hu ht cc hc gi v mi ngi nhn nhn Pht gio l mt tn gio khng ch trng bt k hnh thc bo ng no, Pht gio lun ly i t, i bi, o c trong tinh thn bt bo ng. t Pht lun gi gii th nht: Cm git hi sinh mng, v gio l lun hi nghip bo l kt qu tr nghip i v lai nu ai to ra kh au vi i sng ca ngi khc v chng sinh. [15] Nu Pht gio nh l mt tn gio thng xy ra bo ng nhng t nc Pht gio Theravda Burma v Sri

Lanka, iu ny chng ta cn phi kho st li mi lin h mt thit vai tr ca Tng s i vi chnh tr [16]. Bi v, theo ti ngh gio l ca c Pht cha bao gi mang t tng cc oan dn n bo ng, Pht gio lun lun thc hin tinh thn t bi bt bo ng i vi tt c i sng ca chng sinh. iu ny ti s chng minh qua gio l ca c Pht th hin tinh thn t bi bt bong o Pht cho rng bo ng dn n git hii sng chng sinh l ti li, l hnh ng ca ti c, ng c gy nn bo ng xut pht t hn th, tham, sn, si to nn kh au i vi ngi khc [17] V minh= ngu si l ngun gc cn bn, nguyn nhn chnh gy nn bo ng chin tranh lm mt i nn hoa bnh ca nhn loi, c Pht phn tch ngun gc ca bo ng, gy hn xut pht t tm. Tm dn u cc php Tm l ch tm to Nu ni hay hnh ng Vi tm nim bt tnh Kh no lin theo sau Nh xe theo b vy [Pc: 1] Bi vy c Pht mi ch gii nhm tu dngo c v thc hnh thin nh tm bnh bn trong mi ngi, c Pht dy rng chnh i dc ca con ngi l nguyn nhn to nn bo ng, v th tt c li dy ca c Pht nhm ngn chn v tiu dit n. Trong Kinh Trung B c Pht dy tnh cht nguyn nhn ca bo ng nhsau: "Ny cc T kheo, do dc vng lm duyn, nn vua tranh chp vi vua, St li tranh chp vi St li, B la mn tranh chp vi B la mn, gia ch tranh chp vi gia ch,cha m, anh em, b bn tranh chp ln nhau. Khi chng dn thn vo s tranh chp, chng nh nhau bng tay, nm nhau bng , p nhau bng gy v chm nhau bng

gm. Do , chng b t thng, hoc ngc ng qun qui" [18] Trong s kh au qun qui ca bo ng, khin con ngi ri vo khng hong nh ang sng trong mt m trng y nguy him, th o Pht nh l ngn uc sng soi a con ngi vt ra khi cn c mng bng trit l sng t bi v tinh thn bt bo ng. II. Tinh thn bt bo ng ca Pht gio Tinh thn bt bo ng trong trong h thng gio l ca Nikya ng mt vai tr rt quan trng i vi nn vn minh ca nhn loi, tinh thn bt bo ng c c ph bin rng trong nhng bi kinh ca Pht gio, nhm ngn chn bt k hnh thc no gy tn hi n i sng ca chng sinh. Tinh thn bt bo ng trong Pht gio thhin qua nhiu gii lut Pht ch, c bit gii th nht trong nm gii, l gii cm st sinh. Tinh thn bt bo ng c Pht dy trong bi kinh Siglaka-suttas ca Trng B Kinh (Dgha-Nikya) s thc hnh theo con ng Thp Thin Nghip o (daa kusala kamma-pattha)** Gii th nht cm st sanh gy tn hi sinh mng, phm l t Pht phi thc hnh Thp Thin sau khi cht s c sinh Thin [19] Hu qu ca Bo ng: o Pht bao gi cng ch trng tinh thn t bi ha gii hn th v trnh xa bao ng theo Tng ng B Kinh khi c Pht nghe cuc chin tranh gia vua Ajtasattu v Pasenadi Kosala, By gi c Pht dy hu qu ca chin tranh dn n s ngho nn, tn hi v cht chc "Chin thng gy hn th, Tht bi chuc kh au, Ai t b thng bi,

An tnh lin theo sau" [20] Ngi chin thng khng nn dng dng t c ch, chin thng cha chc an vui trong cuc sng hin ti v tng lai iu khng bao gi c "c nghip cha chn mui, Kngu tng ng mt. c nghip khi chn tht, Kngu chuc kh au" (Php c: 69) Trong Kinh Clakammavibhangaca Trung B Kinh (Majjhima-Nikya)c Pht dy rng: Nu bt k ngi no git hi sinh mng con ngi, bn tay m mu, nh p gy tn hi mng sng chng sinh, thc hin bi thn, sau khi thn hoi mng chung sinh vo a ngc. [21] V th c Pht dy r ngi lm c d trn bt k phng tri no, che du ti li vi con ngi c, c th trn trnh php lut nhng vn khng trn c quy lut nhn qu nghip bo Khng tri cao bin rng Khng hang ng ni rng to nghip c c Trni ht ch dung (Pc. 127) Lut nhn qu, nghip bo rt cng bng, khng thin v bt c ngi no, nh dng h Thch Ca kip trc tn st, gieo n on vi thi tT Lu Ly. Cho nn kip ny phi tr nghip, thi t T Lu Ly tn st ht dng h Thch Ca, c Pht vn khng cu c, ngi Mc Kin Lin thn thng nht khi cu 500 ngi dng h Thch Ca vo bnh bt, khi n trnh c Pht chcn li bt mu, c Pht bo l nghip lc ca chng sinh, chng sinh phi tr. Nh Lai th hin gia ci i nhm mc ch khai th chng sinh ng nhp Pht tri kin. Nh Lai nh l mt v Thy hng dn chng sinh tu hnh thot khi kh au trong lun hi nghip o, Ngi khng cu vt mt ai,

Nh vy ny Ananda, T kheo t mnh l ngn n cho chnh mnh, t mnh y ta chnh mnh, khng y ta mt ci g khc, dng chnh php lm ngn n, dng chnh php lm ch nng ta, khng nng ta mt ci g khc. Cn nhng ai to c phi chu lut nhn qu nghip bo lun hi vay tr, tr vay "Git ngi b ngi git, Thng ngi, b ngi thng. Mng ngi, b ngi mng. Hi ngi b ngi hi, Do nghip lc din tin, Hi ngi, thnh hi mnh" [22] Tinh thn bt bo ng ca Pht gio Bi v con ngi do dc vng lm m qun, k c th lc mnh thng n p k yu, bt h phi khut phc theo, chin thng th sinh ra s kiu cng phn khch to thm mi th cho th h sau. K tht bi th m hn tm cch ch c hu tr th, v vyc Pht dy rng: Hn th dit hn th i ny khng c c Khng hn dit hn th Lnh lut ngn th [Php c: 5] Cu kinh Php C ny nh l mt thng ip ha bnh ca Pht gio vang vng trn hai mi lm th k, c Pht lun khuyn mi ngi hy ly tnh thng xa hn th. Ngi tuyn b rng k th nguy him nht v ng s nht chnh l phin no, l tm nim c ca chng ta, nhng k th bn ngoi, chng ta cn c hy vng trnh n c, ch chnh chng ta gy nn ti c th khng sao trnh khi qubo: "K th hi kth, Oan gia hi oan gia, Cn thua tm nim c,

Do chnh ta hi ta". (Php c.42) V th chng ta cn phi ha gii nhng mu thun ni ti trong tm ca mi ngi cng nh gii quyt nhng xung t gia cc cng ng, cc t chc, quc gia, hay cc quc t. Hin nay c nhng quc gia ang lu tr nhng v kh ht nhn, trang b nhng v khi chin trang ti tn thn tnh tn st ln nhau. Ti sao vn gii quyt tranh chp gia cc quc gia, (nh tranh chp bin ng) khng ngi chung vi nhau, m rng lng mnh thng cm chia s gip ln nhau, to nn ha bnh cho nhn loi, Nu nh chi n, v hoa t bi ho a th con ngi s chm ngp trong au kh ca chin tranh tn khc, nhn loi s ri vo thm kch au thng tt .? Mt quc gia mun hng thnh, tr thnh cng quc khng b ngoi xm, xm hi v thn tnh, khng phi i chim xm ln nhng t nc khc m sc mnh nm trong lng dn v th c Pht a ra by nguyn tc mt quc gia hng thnh khng b dit vong. Khi vua Ajtasattu Vedehiputta ( Pl: Ajtasattu Vedehiputto Vua A X Th) ca nc Mgadha (Ma Kit ) Vua A X Th mun tn cng nc Vajjins ( . . Pl.: Vajji= Nc Bt K) by gi c Pht dy by iu mt quc gia hng thnh nh sau: 1. Sinh hot dn ch, 2. Tnh on kt dn tc, 3. Nguyn tc php tr, 4. S ha hp cc th h, 5. Tn trng ph n, 6. Tn knh cc tn ngng,

7. u i cc bc minh trit y l 7 nguyn tc gip quc gia hng thnh v trnh dit vong. Sau khi nghe Tn gi A Nan tr li rng dn Vajji thc hin 7 php ny rt tt p, c Pht kt lun:"Th th dn Vajji s ph cng, khng ai c th chinh phc c". [23] Trong Brahmajla sutta (Kinh Phm Vng) ca Dgha-Nikya (Trng B Kinh) c Pht dy tinh thn bt bo ng (ahis) cho hng t trnh xa mi nghip c mang n s hoa bnh, lng t bi mang li phc li cho tt c i sng chng sinh,[24] Nu trong i sng lun bo ng th dn n git hi cht chc v to s au thng cho ngi khc c xem nh l mt ti c, V vy, nu mi ngi trong x hi bit tr v vi bn tm thanh tnh, th x hi tr nn an lc v ha bnh tng t tm sanh. Lng t bi nh l mt yu t quan trng nht thit lp nn ha bnh vng chc cho th gii, v th Krishnamuti mt nh t tng kit xut ca n ni: Phng tin ca ha bnh chng g kh, phng tin l s tht v tnh thng. iuy phi khi u t c nhn, mun i xa phi bt u t gn, v vic lm u tin l ni tm, ci ngun ca ha bnh khng phi bn ngoi chng ta, mun c ha bnh chung, mi chng ta c ha bnh trc, mun chm dt bo lc, chng ta phi t ci b ht mi nguyn nhn ca bo lc, mi ngi phi bt tay vo vic t chuyn ha tm mnh, tm tr ca chng ta phi cht phc, trng rng mt cch tch cc v chuyn nht, th lc y tnh thng mi ny sinh, chc tnh thng mi mang li ha bnh cho th gii [25] Trong Kinh T Bi ca Suttanipta c Pht dy rng: Mi ngi nn pht trin lng i t bi, tnh thng yu khp mi ni trn th gii th chc chn khng c k th v knh ch [26]

Lng t bi nh ngi m lun bo v nhng a con thn yu ca mnh, v pht trin lng t rng ra i vi tt c chng sinh Tinh thn bt bo ng ca Pht gio c biu hin qua Theravda vinaya + Gii, ting Pli l la, phin m l Thi la, Trung Hoa dch l Gii c ngha l iu ngn cm, do c Pht ch nh cho hng t Pht dng ngn nga ti li ca 3 nghip. Do vy, Gii cn c nh ngha l: - Phng phi ch c: Ngn nga iu sai tri, chn ng vic xu c. - Bit gii thot: Gi c gii no, gii thot c vic. - X x gii thot: Ni no gii lut c tun th th ni y cuc sng c thanh thot. - Ty thun gii thot: Hng v con ng gii thot. - Thanh lng: Lm cho cuc sng mt m, thoi mi. - Ch ng: C nng lc kim ch nhng vic xu, c. + Lut, ch Phn l Vinaya, phin m l T-ni-da, ni gn l T-ni, dch ngha l iu phc (ch ng, nhip phc), dit (dit tr iu c). Lut l nhng nguyn tc do Pht quy nh cho hng T kheo p dng khi sng trong tp th Tng on. Tm li, gii liu rn, lut l quy lut thi hnh gii, lut bao hm c gii cn gii ch l mt b phn ca lut. Tuy gi khc nhau nh th nhng tnh cht vnng nn c tn ghp l gii lut, Gii l nn tng cao c, n rt quan trng trong i sng tu hnh v thc hin tinh thn bt bo ng i vi chng sinh

Gii c chia l hai phn, gii ti gia v gii xut gia 1. 1. Gii xut gia T Kheo 250 gii [27] T Kheo Ni 341 gii [28] Sa Di, Sa Di Ni 10 gii [29] 1. 2. Gii ti gia u B Tc, u B Di: 5 gii [30] Mc ch gi gii, nhm thc hnh tinh thn ahis (bt bo ng) trnh xa nhng iu c, pht trin nhng iu lnh, dit tr phin no tham, sn, si,Gii lut mang li ha bnh v hnh phc cho nhn loi cng nh tt cchng sinh. Trong Thin mn mi thng tng gii hai ln Gii xut gia: t bit trong gii th ba ca Ba La Di gii (prjik) ca T Kheo v T Kheo Ni khng c git ngi, nu vi phm th phm ti Ba La Di, b trc xut khi Tng on khng cn i sng Tng s, a) Ba La Di: Phi hi nm iu kin sau: (1) Nu T kheo t tay c git ngi, Ni c l mun ni r rng lm t mng cn ngi khc mt cch khng nhm ln. Tc l git ngi c ch , ch khng phi ng st. (2) Hoc tm ngi cm dao n git, (3) Hoc xi gic t t, (4) Hoc ca ngi s cht, nh ni: "i! K nam t, sng vi ci thn nh u lm g, cht cn hn sng" (5) Dng phng tin ca ngi rng cht l thch th, vi ngh nh th, t tng nhth ch khng c g khc, th T

kheo y phm ti Ba La Di, khng c sng chung vi tng chng [31] b. Thu Lan Gi: Nu cc yu t thnh ba la di khng trn: - i tng mun git l 8 bqu thn, hoc sc sanh bin hin lm hnh dng ngi - Tht loi ngi, nhng cn ngkhng xc nh, v cc loi bin hnh. - Git khng ng i tng mun git. - gy thng tch trn thn th i tng, nhng khng cht c. t kit la: - Git 8 b qu thn, hoc sc sanh bin ha, nhng khng cht. - Tht loi ngi nhng cn ng, git m khng cht. - Hon ton khng b thng tch g do cc phng tin git ngi ca mnh t ra. d. Khng phm: - Ng st, khng c tm st hi. - Cung si, tm lon v.v... nhcc gii trc (32). Cn nhng gii khc (t dm, vng ng, trm cp) c Pht mun ngn chn trc tip s ph hoi hnh phc gia nh ngi khc. Nh vy gii xut gia mc ch c Pht ngn chn trc tip n vn st sinh git ngi phm Ba La Di b trc xut khi Tng on, mt ht gii th phi chu lun hi nghip bo. Cn git hi loi vt th phm Ba Dt cn c th sm hi

Cn gii ti gia: y l bc u ca s tu hc Pht php m c xut gia v ti gia u phi chp hnh. Bi v Nm gii l cn bn o c lm ngi, l c tnh c bn ca lun l, l chic cu ni a n an lc Nit Bn. Gii cng l yu t xy dng nn tng cho hnh phc c nhn, gia nh v x hi. Nm gii l: 1. Khng c st sanh. 2. Khng c trm cp. 3. Khng c t dm 4. Khng c ni di. 5. Khng c ung ru. Nm gii l nn tng ca oc rt quan trng i sng con ngi ti gia, gii st sinh l s git hi sinh mng l mt hnh ng phi o c [33] Gii ny khng nhng quan trngi vi mi c nhn m cn rt quan trng mang li ha bnh v s tn ti x hi, Pht ch gii cm st sinh l ngn chn trc tip n git hi sinh mng. Gii cm st sinh bao gm c phm cht o c cho con ngi th hin tnh thng, tnh bnh ng tn trng s sng, lng t bi v vy c Pht khuyn t Ngi thc hnh t, bi, h, x, ngn chn s sn hn khng cho pht sinh, v dit tr sn hn, hn th tn ti trong tm. [34] Cn bn gii khc c Phn ngn chn trnh s ph v hnh phc i vi ngi khc, v th trong Kinh Trung A Hm c Pht dy: Ktr sng ti gia, Thya ngc s hi, Do thtr Thnh php, Tr btt c c

Khng st hi chng sanh, Bit ri hay la b, Chn tht khng ni di, Khng trm ca k khc, Tri tc vi gia ph, Khng i lc v ngi, Dt bvic ung ru, Gc tm lon cung si Thng nn nim chnh gic, Suy ngh cc php lnh, Nim Tng, qun gii cm, Do c hoan h [35] V vy gii l nn tng cn bno c ca con ngi, v thc hin tinh thn bt bo ng, gi ha bnh cho gia nh, x hi v th gii, l thm thang a con ngi gii thot sinh tlun hi, Li ch ca tinh thn bt bo ng (ahis) Tt c chng ta l ngi tca c Pht phi thc hnh theo i sng sinh hot chung trong o c nhn bn, mang li nim an lc, hnh phc cho mnh v tha nhn. Mun c c mt np sng ha bnh, x hi tt p, to mt cuc sng vn minh lnh mnh trc ht mi ngi chng ta phi thc hin nm gii cn bn v b nhng bn tnh ch k v li ca chnh mnh. Hng ngy chng ta phi thayi tng git mu hn th trong tim thnh git mu tnh thng t bi bt i, by gi mi ngi s ng cm vi nhau cng mt nhp p hi th ca tnh thng, bit bo v cho nhau. Ai ai cng mun mnh hnh phc an vui, th t ra cn phi n lc t c nhn tu tp theo li Pht dy v c i mt Chnh kin khng ri v nhng l tng cc oan. y chnh l l sng l o lm ngi thot ra khi su, bi, kh, u, no, v minh,Nu mi ngi thot ra khi vng tham dc ca ci bn ng nh nhoi, l chm dt bo ng, to nn cuc sng chn thin m nhngn la ca dc vng b dp tt,

khc no nh git nc trt khi l sen. V th trong Kinh Php C c Pht dy: Ai sinh sng trn i Hng phc c tham i Kh au s vt khi Nh nc trt l sen [Pc: 336] Tinh thn bt bo ng l nhn cch phn ct yu ca o lm ngi, s hiu bit tn trng nhn cch ca tha nhn. V vy gii lut nh l mt lun l mt o c nhn bn xy dng mt x hi tt p khng c chin tranh bo ng, khng c k th chng tc, v loi tr mi ci c, v th Pascal ni: Lun l l mt cun sch tt nht ca ta, mt cun sch m ta cn tra cu lun lun Tinh thn bt bo ng nhm gio dc v nhn cch o c ca mi c nhn trong gia nh, tp th, cho x hi cho th gii khng ring mt ai: T gia tr quc bnh thin h nh th T Hu ni rng: Nu l con chim chic l Th con chim phi ht, chic l phi xanh L no vay m khng c tr Sng l cho u ch nhn ring mnh [T Hu] y l l tng li tha dp btt c lng ch k ca mi con ngi, th tnh ngi cng m p, tnh nhn loi v cng thm thit, khi no con ngi thc c chn gi tr ch thc ca tnh thng, th mi thit lp mt th gii hnh phc v an lc. v th nh Bc hc ton hc A.Einstein ni rng: Tn gio ca tng lai s l Tn gio ca ton cu, vt ln trn mi thn linh gio iu Thn hc. Tn gio y bao gm c t nhin ln siu nhin,t trn cn bn ca thc

o l xut pht t kinh nghim tng th gm cciu kin trn. Trn ci nht th y ngha ch c o Pht mi c iu kin y [su tm] Tm li qua s phn tch trn chng ta thy rng: ch c o Pht mi lnh o con ngi t n mt np sng ha bnh chn thin m, khng c bo ng chin tranh chm git, th hn,V th o Pht ly biu tng hoa sen tng trng cho mt v p thun khit, vt ln bn nh ta ngt hng cho i, Hoa sen tinh khit chn bn nh Thot ln mt nc t bao gi Ta hng thm ngt chn thin m T im trn gian p nn th (T. Tr Gii) Hoa sen cng ging nh o Pht dy con ngi vt ln nhng th phin no tham lam, sn si, gin hn, ch k,th hn,mang li mt th gii ti p ch c mt mu ha bnh, an lc v gii thot. Chnh v vy Tin s K. N. Jayatilleke ni rng: "Chnh nh lng t bi m Pht gio c truyn b khp mt vng rng ln Chu mt cch m p, khng bao gi c scan thip ca v lc hay uy th chnh tr, khng mt git mu no phi trong khi truyn gio; khng mt cuc chm git no xy ra nhn danh o Pht, hay nhn danh c Th Tn, tht l hnh din bit bao!" Vit bi: Tr Gii (CNG TC GI) Ch thch: [1] Encyclopedia of Religion Second Edition, L. Jones (ed.) Z. Huldrych (transcendental meditation) Thomson Gale 2005 Vol. XIV, p. 9595 [2] Ibid., p. 9595.

[3] P. Harvey, An Introduction to Buddhist Ethics, Cambribge university Press 2000. p. 258. V xem trong H. S. Gregg, The causes of Religious War: Holy Nations, Sacred Spaces and Religious Revolution, 2004 p. 90. [4] W. T. Cavanaugh, The Myth of Religion Violence, Oxford University Press 2009 p. 22. [5] C. Selengut, Sacred Fury: Understanding Religious Violence, Altamira Press 2003 p. 3. V xem Encyclopedia of Religion Second Edition, op.cit., Thomson Gale 2005, Vol. XIV, p. 9596. Xem trong H. S. Gregg, op.cit, p. 27. V M. Juergensmeyer, Terror in the Mind of God: The Global Rise of Religious Violence, University of Califonia Press London England 2001, p. 123. [6] L. Leo, International Religious Freedom (2010): Annual Report to congress, 2010 p. 254 [7] K. H. Shah, The Buddhist Path of Purification Its SocioSpiritual Significance, K. Sankarnarayan (ed.) op.cit., Somaiya Publishcation Mumbai, New Delhi 2004 Vol.I. pp. 70-71. V xem Encyclopedia of Religion Second Edition, Encyclopedia of Religion Second Edition, L. Jones (ed.) Z. Huldrych (transcendental meditation) Vol. XIVp. 9596. [8] K. H. Shah, op.cit., pp. 70-71. Xem Encyclopedia of Religion Second Edition, op.cit., Vol. XIVp. 9596. [9] M. Singh, Dalits Inheritance in Hindu Religion. Kalpaz Publications in India 2006 p.110. & xem K. T. S. Sarao,Decline of Indian Buddhism K. T. S. Sarao (ed.) A Text Book of the History of Theravda Buddhism, Dept. of Buddhist Studies, University of Delhi, 2007 p. 110. [10] C. Selengut, op.cit., p. 20 [11] W.Rahula, What the Buddha taught, Grove Press, INC, New-Yort,1962, tr.51

* Sikh= ngi theo o Sikh (tn gio) pht trin t n v th k th 16 da trn tn ngng ch mt Thn. [12] J. P. Larsson, Understandings Religious Violence Thinking Outside the Box on Terrorism, Ashgate Publishing 2004, p. 129. [13] T. A. Gilly, Y. Gilinskiy, The Ethics of Terrorism: Innovative Approaches from an International Perspective (17 Lectures) Charles Thomas Publisher Ltd 2009 p. 24. [14] Ibid., p. 27. [15] L. E. Cady, S. W. Simon, Religion and Conflict in South and Southeast Asia: Disrupting Violence,Simultaneously published in the USA and Canada 2007 p. 52. [16 Ibid., p. 53 ** Thn c 3: khng c st sinh, khng c trm cp, khng c t dm Khu c 4: khng c ni di, khng c ni c khu, khng c ni li hai chiu, khng c ni thu dt [17] K. Jones, The Social Face of Buddhism An Approach to Political and Social Activism,Wisdom Publications, 1989 P. 285. [18] Majjhima-Nikya. I.87. amoli & Bodhi (tr.) The Middle Length Discourses of the Buddha, Buddhist Publication Society Kandy, Sri Lanka1995 p. 18. Xem Trung b kinh I, Ha thng Thch Minh Chu dch Vit. tr.87 [19] Dgha-Nikya. III.184. M. Walshe (tr.) The Long Discourses of the Buddha., Wisdom publication 1987 p. 463.

[20] Tng ng BKinh I, Ha thng Thch Minh Chu dch Vit trang102 [21]Majjhima-Nikya. III. op.cit., pp. 1053-1054. 204. amoli& Bodhi (tr)

[22] Tng ng B Kinh I,Ha thng Thch Minh Chu dch Vit trang. 103 [23] , T1n1, p. 11a8. xem Dgha-Nikya. II.79. M. Walshe (tr.) The Long Discourses of the Buddha. p 231. [24] Dgha-Nikya. I.6. M. Walshe, op.cit., p. 68. Xem Anguttara Nikya. II.208. F. L. Woodward (tr.) the Book of the Gradual Sayings, London Published for the Pali text society 1960 p. 27 [25] Vit Nam Pht Gio SLun, Nguyn Lang, H Ni 1994 [26] Suttanipta, N. A. Jayawickrama, Post-Graduate Instute of Pli& Buddhist Studies University of Kelaniya 2001 (tr.) p. 58 [27] xem ,T22n1429, p.1015a19. [28] xem T22n1431,p.1031a03. [29] xem ,T24n1471, ,T24n1474, p. 937a13. p. 926b08. V

[30] xem ,T24n1476, p. 939c15. & xem D. Keown, Buddhist Ethics A Very Short Introduction,Oxford University Press 2005 p. 9. xem B. Lokhande, Unique Contribution of Buddhism to The World Culture K. Sankarnarayan (ed.) op.cit.,pp. 154-155. [31] , T22n1429, p. 1015c13-16. V xem. H.

Shukla, Pacala, M. Tiwary (ed.) Perspectives on Buddhist Ethics, Dept. of Buddhist Studies, Delhi University, 1989 p. 80 [32] Ton Tp Tm Nh Tr Th Tp 3 Hip Ch Chng I NXB TPHCM 2001 [33] H. Shukla, op.cit., p. 80 [34] Tip theo., [35] Kinh Trung A Hm Hn Dch: Pht Da X & Trc Pht Nim, Vit Dch & Hiu Ch: Thch Tu S, Phm i, Kinh u B Tc