Na2CO3 RETM (SODA) 18. ve 19. yzyllarda Leblanc Prosesi ile retilirdi.

2NaCl + H2SO4 Na2SO4 + 2HCl Na2SO4 +CaCO3 +2C Na2CO3 + CaS +2CO2 ok enerji gerektirmesi, HCl ve CaS ile kln oluturduu evre sorunlar yznden bu yntem terk edildi. 20. yzylda balca retim prosesleri: 1. NH3-soda prosesi ( Solvay prosesi ) 2. Doal trona ( Na2CO3 . Na2HCO3 .2H2O ) cevherinden geri kazanma 3.Doal alkali tuz zeltilerinden geri kazanma 1. Solvay Prosesi:Hammadde olarak tuz(NaCl) % 96-97lik CaCO3, kok veya gazdr. NH3 kazanldndan katalizr gibi baklabilir. Prosesin esas doygun tuz zeltisine NH4HCO3 katldnda oluan NaHCO3n ayrlma ve bunun kalsinasyonuna dayanr. Reaksiyon denklemleri: CaCO3 CaO + CO2 C + O2 CO2 CaO + H2O Ca(OH)2 NH3 + H2O NH4OH 2NH4OH + CO2 (NH4)2CO3 + H2O (NH4)2CO3 + CO2 + H2O 2NH4HCO3 NH4HCO3 + NaCl NH4Cl + NaHCO3 2NaHCO3 Na2CO3 +H2O +CO2 2NH4Cl + Ca(OH)2 NH3 + CaCl2 + 2H2O Toplam reaksiyon: CaCO3 + 2NaCl Na2CO3 + CaCl2 Temel ilemler 1. Tuz zeltisinin hazrlanmas ve temizlenmesi: Kaya tuzu yataklarndan yada tuzlu sulardan alnan tuzlu su NaCl ile ile doyurulur. zeltideki Ca+2 ve Mg+2yi uzaklatrmak gerekir. Aksi halde CaCO3 ve Mg(OH)2 safszlk olarak ker. NaCO3 ilavesiyle Mg ktrlr. 2. Tuz zeltisinin NH3 ile doyurulmas (NH3 absorpsiyonu): Temizlenmi tuz zeltisinden absorpiyon kolonlarnda kar akmla 60oC2nin altnda NH3 geirilir. Kolonlar kok, seramik yada plastik dolgulu, 2,8 m ap ve 12 m yksekliindedir. 3. Karbonatlatrma: 29 m ykseklik 2,8 3 m apndaki pig kulelere stten karbonatlatrlm tuz zeltisi verilir. Alttan % 90lk CO2 atm basnta gnderilir. Rayl kulede 200 mikron irilikte oluan NaHCO3 tabandan sspansiyom halinde alnr. Kolon scakl tepede 30-40, ortada 60-70, diote 25-28 oCdir. Buradaki verim % 70-75tir. 4. NaHCO3 n szlmesi ve ykanmas: NaHCO3 sspansiyonu dner szgete, vakumdan szlr. Emilen havadaki NH3 tuz zeltisine gnderilir. NaHCO3 pastas ykanarak NH4Cl ve tuzdan temizlenir. 5. NaHCO3n kavrulmas: Temizlenen NaHCO3 % 14-16 nem ve % 3-3,5 NH4HCO3 ierir. ap 3 m uzunluu 30 m olan silindirik frnlarda 175-225 oCde kavrulur. Soutulup 812 mesh elekten elenen soda % 99,1 Na2CO3, % 0,5 NaCl, % 0,04 Na2SO4, % 0,0004 Fe2O3, % 0,02 suda znmeyen madde ierir. 6. NH3n geri kazanlmas: yi bir iletmede NH3 kayb 2-6 kg/ton sodadr. NH3n ykam suynda NH4Cl eklinde, NH4OH, (NH4)2CO3, NH4HCO3, amonyum karbamat klinde prosesin eitli ksmlarnda bulunur. Bunlar indirekt olarak olarak stlp destilleyicinin dolgulu blmne gnderilir. Burada bozunan tuzlar, alttan gnderilen subuhar ile CO2 ve NH3 halinde yukarya srklenirler. zeltide snma ile bozunmayan NH4Cl zeltisi kirelenme tankna gnderilir. Burada serbest hale geen NH3yukardan CaCl2 ise alttan alnr. Bu zeltiden CaCl2 retilebilir. Yukarda elde edilen sodaya hafif soda denir. Bu su ile monohidrat haline getirilip 175-190 oCde stlarak ar sodaya dntrlr. Na2CO3H2O Na2CO3 + H2O Ar soda cam, elik, dkmclk, emaye,sodyumsilikat yapm v.b. kullanlr. Soday zp sttktan sonra kendi haline soutulursa Na2CO310H2O = amar sodas kristalleri kullanlr. Sovay prosesi basitletirilmi blok emas aadadr.

Gn getike doal kaynaklardan ( mineral ve alkali gl sularndan ) soda retimi nem kazanmaktadr. Zira Solvay prosesinde hammadde ve enerji giderleri olduka fazladr. TRONA SAFLANDIRMA PROSES: ( Na2CO3NaHCO32H2O ) Doal sodyum seski kar karbonat saflandrmak iin 1. Monohidrat prosesi 2. Sodyum seski kabonat prosesi kullanlr. 1. Monohidrat prosesinde karlan cevher, ufalanarak 160-200 oCde direkt alevli bir frnda bozundurulur. 2 Na2CO3NaHCO32H2O 3Na2CO3 + CO2 + 5H2O Kavrulmu ktle, tanklarda su yada seyreltik soda zeltisiyle zlerek, kl, CaCO3 v.b. den ayrlr. zeltiye Na2CO3 ie birlikte Na2SO4, NaCl v.b.den geer. zelti aktif kmrden geirilerek organik maddeler tutulur. 100 oCde kristallendirilerek Na2CO3.H2O kristalleri ayrlr. 150 oCde kavrularak ar sodaya dnr. 2. Seski karbonat prosesinde cevher tlp zlr. Temizlenen zelti vakumda buharlatrlp 40 oCde seski karbonat halinde kristallendirilir. 200 oCde kavrularak Hafif soda retilir. Gllerden Soda retimi: Gl sularnn ieriklerine gre farkl yntemlerle zellikle A.B.Dde soda retmektedir. Bunlardan birisinde gl suyu karbonatlatrma kulesine gnderilip CO2 geirilerek NaHCO3 kristalleri ayrlr. Szlp ykandktan sonra kalsine edilir. Trkiyede Soda Yataklar Van ve evresindeki Arin ve Erek glleri Soda ierir. Ancak seyreltik oluu, baka tuzlar iermesi, gnein az oluu ve pazarlara uzakl nedeniyle retim yaplamamaktadr. 1975te Mersinde Solvay Prosesi ile altrlan 172000 ton/yl ar soda, 110000 ton/yl hafif soda ve 33000 ton/yl NaHCO3 retecek kapasiteli bir fabrika kurulmutur. Ayrca Ankara Beypazarnda karlan Trona cevherinden Na2CO3 retimi yaplmaktadir. A.B.D. Meksika ve Afrikada Gl sularndan,Avrupada ise Solvay Prosesi ile retim yaplmaktadr.