UNIDADE 2: PROPIEDADES DA MATERIA A materia ocupa un lugar no espazo e pdese medir.

Esta materia s veces podemos vela (unha barra de pan) e outras non (o aire) pero podemos realizar probas que demostran a sa existencia. Se movemos o mbolo dunha xiringa e despois tapamos co dedo a entrada do aire e queremos baixar de novo o mbolo, costa traballo pois o oco est ocupado por materia, o aire. Dous anacos de materia non poden ocupar o mesmo lugar no espazo (o mbolo non pode ocupar o espazo que agora ocupa o aire que introducimos na xiringa). Se a materia ten unha forma fixa, con lmites ben definidos, un corpo material. Se os seus lmites non son tan claros un sistema material. Nun bosque, as rbores son corpos materiais pero hai bosques nos que non se ven os seus lmites, ou estes quedan difuminados aparecer espazos entre as rbores. PROPIEDADES Para describir a materia hai que observala e facer certas probas, dicir, medir: a sa masa, a sa cor, o seu sabor, a rugosidade que ten, se ten magnetismo e atrae ferro, se pode dobrarse, etc. Con todos estes datos podemos describir as propiedades da materia: Unhas son cualitativas, e refrense as calidades que ten: forma, rugosidade,....A medida destas propiedades difcil, xa que depende das nosas sensacins (moi rugosa para unha persoa medio rugosa para outra) Outras son cuantitativas, e refrense as cantidades que ten: peso, volume, tamao, cor (se non opinamos sobre e o describimos cientficamente coa lonxitude de onda desa cor), composicin qumica (hai aparellos que nola dan), etc. MEDIDA Medir comparar algo cun modelo ou patrn establecido para saber o nmero de veces que o contn. preciso utilizar un instrumento para facelo (regra, balanza, espectofotmetro) Toda propiedade da materia que pode medirse chmase magnitude. Segundo a caractersticas que se midan emprganse distintos patrns. O Sistema Internacional de unidades de medida (SI) foi aprobado por todos os pases en 1960, obrigatorio o seu uso desde 1967, No sistema internacional, a lonxitude (l) mdese en metros (m); a masa (m) en quilos (kg), o volume (V) en metros cbicos (m3), a temperatura (T) en kelvins (k), a forza (F) en newtons (N), a carga elctrica (Q) en culombios (C). MASA a cantidade de materia que ten un corpo. Pdese medir mediante a balanza, un instrumento que moi diverso, segundo o uso que vaia ter (non o mesmo medir quilos de patacas que medir o a masa dunha formiga). A sensibilidade da balanza (e dos instrumentos en xeral) a cantidade mnima que pode medir, unhas veces 1g, e outras pode ser 0,001g. A masa simbolzase como m e a sa unidade o quilogramo (kg). Ten mltiplos a tonelada, e submltiplos como o gramo. As veces hai unidades equivalentes entre distintas propiedades: 1kg= 1l de auga a 4C, a pesar de que o litro utilzase para medir capacidade e non masa. VOLUME o espazo que ocupa un corpo. A sa unidade o metro cbico (m3) e simbolzase como V. Tamn ten mltiplos (km3) e submltiplos (dm3 =l, cm3 =ml) Capacidade o volume mximo que poden conter certos recipientes que se utilizan para medir lquidos ou gases (fludos en xeral), mentres que o volume pdese empregar en corpos slidos. A sa unidade o litro (l ou L).

DENSIDADE a relacin entre a masa dunha substancia e o volume que ocupa. Densidade= masa/volume. S a auga a 4C ten unha densidade con valor 1, xa que unha masa de 1kg lle corresponde 1volume de 1l (1dm3). No SI a densidade mdese en kg/m3, anda que con frecuencia utilzase o g/cm3 . A viscosidade a resistencia dos lquidos a esvarar e non ten relacin coa densidade. O aceite menos denso que a auga e flota nela, pero ten maior viscosidade e deslzase mis lentamente que a auga sobre unha superficie inclinada. UNIDADE 3: OS ESTADOS DA MATERIA A materia pode presentarse de tres formas o estados distintos: slido, lquido e gas. Os lquidos e os gases tamn reciben o nome de fludos. O estado slido caracterzase por ter masa, volume e forma fixos a unhas condicins concretas de presin e temperatura (se estas cambian, a masa non se modifica pero o volume e a forma poden modificarse) O estado lquido caracterzase por ter masa e volume fixos, pero a sa forma variable, dependendo do recipiente que o contn. Se baleirades a auga de unha botella nun caldeiro, o volume segue sendo o mesmo, pero a sa forma cambiou. O estado gasoso s mantn fixa a sa masa, o seu volume e a sa forma son moi variables. Non ten forma e, como as sas partculas estn libres, pode ocupar todo o volume do recipiente que o contn. O aire contido nun spray pode espallarse por toda unha habitacin. A Teora cintica das partculas considera que a materia est formada por partculas que estn en continuo movemento. A partir desta teora podemos describir os tres estados dun xeito mis cientfico: Os slidos teen masa, forma e volume fixos porque as sas partculas estn fortemente unidas entre si e, anda que se movan, non poden desprazarse (se o fixeran cambiara a sa forma e o seu volume). Os lquidos teen as sas partculas unidas de xeito mis feble, por iso poden adaptarse recipiente que as contn e cambiar a sa forma s con desprazarse unhas sobre outras. Os gases teen as sas partculas libres e poden modificar a sa forma e o seu volume. Fxate que en todos os casos a masa non vara NUNCA nos cambios de estado

UNIDADE 4: MESTURAS E SUBSTANCIAS PURAS Clasificacin da materia. Mesturas e disolucins Nas unidades anteriores vemos as propiedades da materia, a forma de medila e os estados nos que se atopa, segundo a teora cintica (movemento das partculas, enlaces,). Nesta nova unidade imos comezar a traballar coa sa clasificacin, co estudo dos sistemas materiais (conxunto de elementos tan relacionados entre si que o seu conxunto considrase unha unidade).

Pon exemplos de sistemas materiais:

A simple vista pdense coecer algunhas caractersticas do sistema material (aparte das que xa vemos nas unidades anteriores, magnitudes e estado): Homoxeneidade: un sistema homoxneo se non se distinguen os seus compoentes a simple vista e o conxunto semella todo igual. Para poder coecer se estn formados por unha ou mis substancias temos que empregar mtodos fsicos de separacin, xa que estes mtodos non modifican a natureza das substancias. Unha vez comprobada a composicin do sistema, pode ser Unha substancia pura, se s est formado por unha nica substancia.

Pon un exemplo: Unha mestura, se hai mis de unha substancia. Un exemplo de mestura homoxnea son as disolucins, xa que teen unha nica apariencia pero levan compoentes distintos. Nas disolucins o compoente mis abundante chmase disolvente e o outro, ou outros, chmase soluto. As cantidades de ambos poden ser moi variables, e podemos ter disolucins concentradas (moito soluto) ou diludas (pouco soluto). As disolucins que nos resultan mis familiares son aquelas nas que o disolvente auga ou un lquido, pero hai casos en que pode tratarse dun gas e, neste caso, falamos de difusins (anda que tamn son disolucins). Se unha substancia capaz de disolverse noutra, dse que soluble nela.

Pon varios exemplos:

Heteroxeneidade: un sistema heteroxneo se distinguimos a simple vista os seus compoentes. Lxicamente os sistemas heteroxneos sempre son mesturas. L os exemplos da pxina 58 e l con maior atencin o exemplo do bufo (por certo un bufo nival, o nome de bufo s refrese noso bufo real, que non ese).

Despois de ler estes exemplos con atencin fai os exercicios 2, 3, 4,5 e 6. Como o leite? Tcnicas para separar mesturas

Decantacin: para lquidos no solubles y con distintas densidades. Aparello: funil de decantacin. Filtrado: para lquidos con slidos no solubles. Aparello: papel de filtro e funil (exemplo caseiro: a manga de colar caf). Separacin magntica: Para separar substancias magnticas, como o ferro e o titanio, do resto. Aparello: imn. Cribado (peneirado): Para separar slidos de distintos tamaos. Aparello: cribas de distinta luz (o burato da malla). Cristalizacin-precipitacin: Para separar un soluto slido soluble do seu disolvente lquido. O proceso mis complexo que os anteriores: quentar, filtrar e deixar arrefriar e repousar ata que aparezan os cristais (precipitado).

Destilacin: Para separar dous ou mis lquidos solubles. Tamn un proceso mis complexo: quentar (un lquido vaporizarase antes que o outro), facer pasar o gas por un tubo que o arrefra e que produce o seu paso a lquido outra vez (chamado destilado), recollndose noutro recipiente (vaso colector).

Exercicios do 8 13. Pensa e deduce da pxina 62 Substancias puras

Teen propiedades especficas ou caractersticas que permitan diferenciar unhas de outras. Algunhas xa as vemos, como os puntos de fusin, de ebulicin, a densidade. De outras falamos menos, como o brillo (aspecto cando se reflicte a luz), a dureza (resistencia a ser raiado), a raia (cor do po), a exfoliacin (modo de romper), a solubilidade (mxima cantidade dunha substancia que se disolve en certa cantidade de disolvente a unha temperatura concreta).

Exercicio 16 (pxina 63)

As substancias puras estn formadas por elementos qumicos, as veces por un s elemento qumico, como o mineral xofre ou o grafito dos lapis, e outras veces por varios elementos qumicos, como o caso da auga, formada por dous tomos de hidrxeno e un de osxeno. Por iso podemos distinguir, dentro das substancias puras, as substancias simples (formadas por un elemento qumico) e as substancias compostas ou compostos (formadas por mis de un elemento qumico).

Consulta o libro para poer mis exemplos:

Nos compostos, para coecer a sa composicin, utilzanse mtodos qumicos, que alteran a natureza da substancia pura. Un exemplo de mtodo qumico a electrlise (electrolisis)

Exercicio 18

Os elementos qumicos mis abundantes no universo son o Helio (He) e o Hidrxeno (H), e chmanse elementos primordiais, xa que son os primeiros en formarse nas estrelas e, por fusin nuclear, dan lugar s restantes elementos coecidos. Fai un pequeno resumo destes dous elementos.