VTSAN GZETM MMESSLLK VE TC. A..

LABORATUVARLARI KALTE EL KTABI

REV.NO: 0 REVZYON TARH: YAYIN TARH: 28.02.2007 DOKMAN NO: VL-KEK-01

KALTE EL KTABI

VTSAN GZETM MMESSLLK VE TC. A..

Dilovas Laboratuvar Cumhuriyet Mah. Yanyol Nasa Arkas Vitsan Binas Dilovas Kocaeli Tel: 0 262 754 76 61 Fax: 0 262 754 76 64 e-mail: dilovasi@vitsan.com

Bandrma Laboratuvar 600 Evler Sipahi Sok. No 55/1 10201 Bandrma Balkesir Tel: 0 266 713 60 51 Fax: 266 713 60 51 e-mail: bandirma@vitsan.com

Hazrlayan: Serhan YRK Mdr

Onaylayan: Mehmet SARI Genel Mdr Sayfa No: 1 / 21

VTSAN GZETM MMESSLLK VE TC. A.. LABORATUVARLARI KALTE EL KTABI

REV.NO: 0 REVZYON TARH: YAYIN TARH: 28.02.2007 DOKMAN NO: VL-KEK-01

N D E K L E R
Sayfa 1. SUNU..............................................................................................................................................................3 2. LABORATUVARIN TANITIMI............................................................................................................................4 3. GREV VE SORUMLULUKLAR.......................................................................................................................5 4. YNETM ARTLARI.......................................................................................................................................5 4.1. Kurulu............................................................................................................................................................5 4.2. Ynetim sistemi..................................................................................................................................................7 4.3. Dokman Kontrolu..........................................................................................................................................8 4.4. Taleplerin, Tekliflerin ve Szlemelerin Gzden Geirilmesi..........................................................................9 4.5. Deneylerin Taerona Verilmesi.....................................................................................................................10 4.6. Satnalma Hizmetleri ve Donanm.................................................................................................................10 4.7. Mteriye Hizmet...........................................................................................................................................10 4.8. ikayetler.......................................................................................................................................................11 4.9. Uygun Olmayan Deney inin Kontrolu..........................................................................................................11 4.10. Dzeltici Faaliyet..........................................................................................................................................11 4.11. nleyici Faaliyet...........................................................................................................................................12 4.12. Kaytlarn Kontrolu........................................................................................................................................12 4.13. Tetkikler.....................................................................................................................................................13 4.14. Ynetimin Gzden Geirmesi.......................................................................................................................13 5. TEKNK ARTLAR............................................................................................................................................13 5.1. Genel...............................................................................................................................................................13 5.2. Personel..........................................................................................................................................................14 5.3. Yerleim ve evre Koullar............................................................................................................................14 5.4. Deney Metotlar ve Metodun Geerli Klnmas...............................................................................................15 5.5. Cihazlar...........................................................................................................................................................17 5.6. lmlerin zlenebilirlii..................................................................................................................................18 5.7. Numune Alma.................................................................................................................................................18 5.8. Deney Numunelerinin Tanmas ve Nakli......................................................................................................19 5.9. Deney Sonularnn Kalitesinin Temini...........................................................................................................19 5.10. Sonularn Rapor Haline Getirilmesi.............................................................................................................20 6. REVZYON DURUMU........................................................................................................................................20

Hazrlayan: Serhan YRK Mdr

Onaylayan: Mehmet SARI Genel Mdr Sayfa No: 2 / 21

VTSAN GZETM MMESSLLK VE TC. A.. LABORATUVARLARI KALTE EL KTABI

REV.NO: 0 REVZYON TARH: YAYIN TARH: 28.02.2007 DOKMAN NO: VL-KEK-01

1. SUNU

a)

Bu el kitab, Vitsan Gzetim Mmessillik ve Tic. A..nin Badrma ve Dilovasnda yerleik bulunan laboratuvarlarnn ncelikle bir departman olarak bal bulunduu ana firmann daha sonra da talepte bulunan dier firmalarn analiz ve test ihtiyalarn karlamak zere yapt cevher, petrol rn ve petrokimyasal analiz ve testleri ile ilgilidir. Laboratuvar, bu deney hizmetini ISO 17025 standardna gre yrtmek ve akredite ettirmek zere, bu kitapta; Yapt deneylerin erevesini, Organizasyon yapsn ve grev tanmlarn, Politika, hedef ve taahhtlerini, Ynetim sistemini ve dokmantasyon yapsn, Standardn ilgili artlarn nasl karladn aklamaktadr. Kalite El Kitab, bu nedenlerle, laboratuvar personeli iin uyulmas gereken bir rehber, yeni balayan personel iin bir eitim arac, yasal otorite ve mteriler iin bir tantm ve sunum kitab niteliindedir. Kitapta; Vitsan: Vitsan Gzetim Mmessillik ve Tic. A.. Mdr, Laboratuvar Mdrn, ef, aksi anlmadka Bandrma ve Dilovas Laboratuvar eflerini, Laboratuvar, aksi anlmadka Bandrma ve Dilovas laboratuvarlarn, Laboratuvar personeli, laboratuvar mdr, ef, uzman ve numunecilerden oluur. ISO 17025, TS EN ISO/IEC 17025 standardn ifade etmektedir. Kitapta; ISO 17025in ou yerinde sorumlu organizasyonel yapy ifade etmek zere kullanlan laboratuvar kelimesinin karl olarak, yine laboratuvar kelimesi kullanlmtr.

b) c) d) e)

Hazrlayan: Serhan YRK Mdr

Onaylayan: Mehmet SARI Genel Mdr Sayfa No: 3 / 21

VTSAN GZETM MMESSLLK VE TC. A.. LABORATUVARLARI KALTE EL KTABI

REV.NO: 0 REVZYON TARH: YAYIN TARH: 28.02.2007 DOKMAN NO: VL-KEK-01

2. LABORATUVARIN TANITIMI a) Vitsan Grubunun temeli 1873e, ngiliz Whitall ailesinin kurduu irkete dayanmaktadr. Vitsan Gzetim Mmessillik ve Tic. A.. bu gruba bal olarak alan ve gzetim hizmetleri veren bir firmadr. Bu firmann almalar D Ticaret Mstearlnn onayyla ve faaliyet alann snrlandran kodlarla yrtlmektedir. Vitsan Gzetim Laboratuvarlar Vitsan Gzetim Mmessillik ve Tic. A.. nin bir blm olarak gzetim hizmetlerine bal analiz hizmetleri vermek zere Dilovas ve Bandrmada yerleik olarak kurulmulardr. Bu laboratuvarlarn ilk vazifesi Vitsan Gzetim Mmessillik ve Tic. A.. nin mterilerine analiz hizmeti vermek daha sonra ise dier gzetim irketlerinden veya firmalardan gelecek talepleri karlamaktadr. Vitsan Laboratuvarlarndan Laboratuvar Mdr sorumludur. Laboratuvar Mdr Dilovas laboratuvarnda bulunmaktadr. Dilovas ile Bandrma arasndaki mesafe gz nne alnarak, iin salkl yrtlebilmesi iin ve zellikle mteriler ile ilikiler asndan Bandrma Laboratuvar efinin Dilovas efine kyasla daha fazla yetkilendirilmitir. Mteri talep ederse Vitsan Gzetim Laboratuvarlar, teknik bilgisi dahilinde, analiz ve test sonularnn mteri tarafndan nasl yorumlanmas gerektiine dair yardmc olmaktadr. Bu yorumlar spesifikasyonlarn anlmas, bir deney veya test sonucunun istenilen limitlerde kmad taktirde ne tr etkileri olabilecei gibi yorumlar iermektedir. Bu grevlerin yerine getirilmesinden Laboratuvar Mdr ve Bandrma Laboratuvar efi sorumludur. Laboratuvar Mdr ve Bandrma Laboratuvar efi, bu grevleri, kendisine bal uzman ve numuneciler araclyla yerine getirir. Dilovas laboratuvar petrokimyasal, petrol rn tarm rnleri, kmr ve iilebilir alkol testlerini Bandrma laboratuvar ise Bor mineralleri ile ilgili testleri yapmakla ykmldr. ISO 17025e gre oluturulan ynetim sistemi, Vitsann laboratuvar faaliyetlerini kapsamakta, dier faaliyetlerini kapsamamaktadr. Bu balamda, Dilovas laboratuvar tarafndan gerekletirilecek analizler iin numuneler ya mteri tarafndan yada laboratuvar ile ayn binada bulunan Dilovas Brosuna bal eksperler tarafndan, Bandrma laboratuvarnda ise Bandrma Laboratuvarna bal numuneciler tarafndan alnmaktadr. Dier koullarda test edilen numuneler akreditasyon kapsamnda deildir ve raporda bu durum mteriye bildirilmektedir. Laboratuvarn personel durumu, talepleri karlayabilecek nitelik ve niceliktedir. Personelin tamam konusunda deneyimli ve renimlidir. Dilovas laboratuvar Vitsana ait, Bandrma laboratuvar ise kiralanm yerleik tesislerde hizmet vermektedir. Dilovas Binasnn 540 metrekaresinin 150 metrekarelik blmnde laboratuvar hizmeti verilmektedir. Bandrma laboratuvar ise 200 metrekarelik laboratuvar bulunmaktadr. Laboratuvarlar, numune almak iin gezici aralara sahiptir.

b) c) d)

e)

f) g) h) i) j)

k) l) m) n)

Hazrlayan: Serhan YRK Mdr

Onaylayan: Mehmet SARI Genel Mdr Sayfa No: 4 / 21

VTSAN GZETM MMESSLLK VE TC. A.. LABORATUVARLARI KALTE EL KTABI

REV.NO: 0 REVZYON TARH: YAYIN TARH: 28.02.2007 DOKMAN NO: VL-KEK-01

3. GREV ve SORUMLULUKLAR a) b) Laboratuvar personeli; Laboratuvar Mdr, Bandrma ve Dilovas Laboratuvar efleri, Uzmanlar ve Numunecilerden olumaktadr. Her kadronun grev, yetki ve sorumluluklar grev tanmlarnda aklanm; ayrca aada zetlenmitir: Mdr: Laboratuvarn ynetsel sorumluklarn stlenmitir. Laboratuvar dahil, kendisine bal birimleri sevk ve idare eder; Bandrma laboratuvar ISO 17025 faaliyetlerini gerekletirme dorultusunda Laboratuvar Mdrne bal, dier ynetsel ve teknik olarak bamszdr. Laboratuvar Mdr ayn zamanda kalite yneticisidir. Mdr olarak; satnalma, taleplerin gzden geirilmesi, mteri ikayetleri gibi ISO 17025in zellikle 4. maddesindeki artlarn yerine getirilmesinde sorumluluk almaktadr. Laboratuvara personel ve cihaz almnda ncelikli karar mercidir. Cihazlarn bakmnda, onarmnda ve kalibrasyonunda herhangi bir onaya ihtiya duymakszn hareket edebilir. Gerektiinde laboratuvarn lm belirsizlii hesaplanmas ve bunun gibi dier teknik ynetimde de grev alabilir. Bylelikle ISO 17025in 5. maddesinde bulunan baz artlarn yerine getirilmesinde de sorumluluk almaktadr. Dilovas laboratuvarnda yaplan deney raporunu onaylama yetkisine sahiptir. Laboratuvar efi: Laboratuvarn teknik yneticisidir. Laboratuvarda uygulanan tm metotlarn doruluundan ve gvenilirliinden sorumludur. Deneyleri organize eder, kalibrasyonlarn zamannda yaplmasn salar, metot dorulama ve geerli klma almalarn gerekletirir ve deney almalarna katlr. ISO 17025in zellikle 5. maddesindeki artlarn karlanmasnda sorumluluk almaktadr. Yorum yapma yetkisine sahiptir. Bandrma Laboratuvar efi ayn zamanda rapor onaylama yetkisine sahiptir. Kalite Yneticisi: Laboratuvarda ISO 17025e ait artlarn karlanmasndan, ilgili dokmanlarn hazrlanmasndan; uygulamalar takip ve kontrol ederek ynetime bilgi sunmaktan sorumludur. Bu erevede, i ve d tetkikleri planlar; kalite kontrol almalarn ve ynetimin gzden geirme faaliyetini organize eder. Uzman: Temel grevi, mterinin talep ettii deneyleri yapmaktr. Deney srasnda, cihazn normal deerleri vermemesi veya evre koullarnn uygun olmamas halinde deneyi durdurabilir. Numune alabilir, numunenin shhatinden phe ettiinde tekrar numune alnmasn talep edebilir. Yapt lmlere ait deney raporunun hazrlar, kalibrasyon sertifikasn hazrlar, gr belirtir ve imzalar. Laboratuvar dahilinde yaplabilecek bakmlar ve kalibrasyonlar eitimi nispetinde yapar. 4. YNETM ARTLARI 4.1. Kurulu a) b) Laboratuvar, bir tzel kiilik olan Vitsan Gzetim Mmessillik ve Tic. A.. nin bir departmandr. Vitsan Gzetim Mmessillik ve Tic. A.. Babakanlk D Ticaret Mstearlna bal D Ticarette Standardizasyon Genel Mdrlnn denetiminde faaliyet gstermektedir. Bu balamda Vitsan Gzetim Mmessillik Laboratuvarlar da D Ticarette Standardizasyon Genel Mdrlnn denetimindedir. Onaylayan: Mehmet SARI Genel Mdr Sayfa No: 5 / 21

Hazrlayan: Serhan YRK Mdr

VTSAN GZETM MMESSLLK VE TC. A.. LABORATUVARLARI KALTE EL KTABI

REV.NO: 0 REVZYON TARH: YAYIN TARH: 28.02.2007 DOKMAN NO: VL-KEK-01

c) d)

Laboratuvarn organizasyon emas ayr bir dokman halinde yaynlanm; ISO 17025e gre oluturduu ynetim sistemi kapsamnda verdii deney hizmetine ilikin bilgiler bu kitabn 1. maddesinde aklanmtr. Deneylerin tamam Vitsann kurulu laboratuvarlarnda yaplr. Mteriye ait iyerlerinde veya gezici arala yaplan herhangi bir deney sz konusu deildir. Bu nedenle, ynetim sistemi, Vitsann kurulu laboratuvarlarnda yaplan almalar kapsar. Vitsann iinin doas gerei, bir gzetim kuruluunun bnyesinde bulundurmak zorunda olduu tarafszlk ve gizlilik prensiplerine bal kalarak, organizasyonun bir birimi olan laboratuvarn personelinin de her trl idari, ticari, mali ve teknik i ve d basklardan ve etkilerden uzak tutulmasn salayan dzenlemelere sahiptir. Genel Mdrnn tarafszlk beyan, bu yapy ayrca glendirmektedir. Mterilere ait gizli bilgiler ve tescilli haklar korunmakta; personelin gvensizlik yaratacak herhangi bir faaliyette bulunmas nlenmektedir. Grev tanmlar, bu konularda amir hkmler iermektedir. Laboratuvar personelinin gizlilik beyan, bu davran ayrca desteklemektedir. Laboratuvar Mdr, mevcut grevinin yansra, ISO 17025 standardndaki kurallarn uygulanmasn ve takip edilmesini salamak zere, Kalite Yneticisi olarak grevlendirilmitir. Kalite Yneticisi, ISO 17025 ile ilgili almalarn dorudan Genel Mdre bal olarak yrtr. Vitsan Gzetim Mmessillik ve Tic. A.. nin ve bir departman olan Vitsan Laboratuvarnn detayl olarak hazrlanm organizasyon emas aadaki gibidir.
Ynetim Kurulu Genel Mdr Blm Mdrleri Kimya Blm Mdr Metalrji Blm Mdr Kuru Yk/Tketici rnleri Blm Mdr Laboratuvar Mdr (Kalite Yneticisi)

e)

f) g) h) i) j) k)

Bandrma Laboratuvar efi Uzmanlar Numuneciler

Dilovas Laboratuvar efi Uzmanlar

Bro Mdrleri Dilovas Bro Mdr Eksperler Aliaa/zmir Bro Mdr Eksperler skenderun Bro Mdr Eksperler Antalya Bro Mdr Eksperler Bandrma Bro Mdr Eksperler

Muhasebe Mdrl

l)

Teknik ve idari personel, ynetim sisteminin uygulanmas, srdrlmesi ve iyiletirilmesi de dahil grevlerini yerine getirmek ve ynetim sisteminden veya deney prosedrlerinden sapmalarn oluumunu tespit etmek ve bu tr sapmalarn nlenmesi/minimize edilmesi ve gerekli ilemleri yrtmek zere gerekli kaynaklara ulaabilmektedir ve bu kaynaklarn kullanmn denetlemek Genel Mdrn sorumluluklar arasndadr.

Hazrlayan: Serhan YRK Mdr

Onaylayan: Mehmet SARI Genel Mdr Sayfa No: 6 / 21

VTSAN GZETM MMESSLLK VE TC. A.. LABORATUVARLARI KALTE EL KTABI

REV.NO: 0 REVZYON TARH: YAYIN TARH: 28.02.2007 DOKMAN NO: VL-KEK-01

m)

Laboratuvar personeli ynetim sistemi ve deney prosedrleri ile ilgili yaptklar faaliyetlerin nemini ve bu faaliyetlerin belirlenen hedeflere ulamamzda ne lde katkda bulunaca konusunda bilgilendirilmekte ve tevik edilmektedirler. Laboratuvar Mdr ve Genel Mdr ynetim sisteminin etkinliini srdrmek zere laboratuvar personeli ile dzenli aralklarla grmeler yapmaktadr. lgili dokmanlar: Personel Ynetimi ve Eitim Prosedr (VL-PR-13, Kaytlarn Kontrol Prosedr (VL-PR10, Organizasyon emas (VL-TA-GE-006), Tarafszlk Beyan, Gizlilik Beyan.

n) o)

4.2. Ynetim sistemi a) b) c) d) e) f) g) Laboratuvar, ISO 17025 standardna gre oluturduu ynetim sistemini uygulamakta ve srdrmektedir. Deneylerde, ncelikle numunenin ait olduu i kolunda en geerli olan metotlar kullanlmaktadr. Bu metotlar, standartlardan temin edilmektedir. Bunun pratik olmad durumlarda, gvenilir dier kaynaklardan yararlanlmaktadr. Dier kaynaklardan temin edilen metotlarn standart zelliklere sahip olmamas halinde veya standart metotlarn pratik adan deitirilmesi gerektiinde, bu metotlar geerli klndktan sonra kullanlmaktadr. Deney sonularnn kalitesini gvenceye almak iin gerekli tm politika, sistem, program, prosedr ve talimatlar hazrlanarak dokmante edilmitir. Personel tarafndan anlalabilir, ulalabilir ve uygulanabilir biimde hazrlanan bu dokmanlar, ilgili personele iletilmitir. Kalite Politikas, hedeflerin genel erevesini de ierecek biimde st ynetimce hazrlanm, bu el kitabndan bamsz ayr bir dokman olarak yaynlanm, ayrca tm personele iletilmitir. Kalite Politikamz aadaki gibidir: Vitsan Gzetim Mmessillik ve Tic. A.. nin ve karde kurulularnn, imkanlar elverdiinde talepte bulunan dier kurulularn ihtiya duyduu deneyleri, iyi mesleki ve teknik uygulama ile kaliteli hizmet anlayn n planda tutarak gerekletirmek laboratuvarmzn taahhd altndadr. Bu dorultuda oluturduumuz ynetim sisteminin amac verdiimiz hizmetin hzl, hatasz ve kesin olmasn gvence altna almaktadr. Bamszlk, tarafszlk ve gizlilik, laboratuvarmzn temel ilkeleridir. Vitsan Gzetim Laboratuvarlar olarak, deney hizmetini, her zaman mteri ile mutabk kalnan artlarda ve ncelikle uluslararas kabul grm metotlarla, ISO 17025 standardna uygun olarak vereceimizi taahht ederiz. Yukarda anlan ilkelerin nda laboratuvarda ISO 17025e uygun bir ynetim sistemi oluturulmu, standardn ngrd bata Kalite El Kitab olmak zere dokmanlar yaynlanarak uygulamaya konulmutur. Deneylere katlan tm personelin, bu dokmanlar renmeleri ve deney almalarn bu dokmanlarda yazl politika, usul ve esaslara gre yrtmeleri zorunludur.

Hazrlayan: Serhan YRK Mdr

Onaylayan: Mehmet SARI Genel Mdr Sayfa No: 7 / 21

VTSAN GZETM MMESSLLK VE TC. A.. LABORATUVARLARI KALTE EL KTABI

REV.NO: 0 REVZYON TARH: YAYIN TARH: 28.02.2007 DOKMAN NO: VL-KEK-01

Laboratuvar ynetimi de ISO 17025 standardna uymak zorundadr ve ynetimin etkinliini srekli iyiletirmeyi taahht etmektedir. h) i) j) k) l) m) n) Kalite Politikas, Vitsann herkese ak web sitesinde de yaynlanmaktadr. Kalite hedefleri, ynetimin gzden geirmesi toplantsnda belirlenir ve gncellenerek kalite el kitabndan ayr olarak yaynlanr. Hedeflere ulaarak srekli iyileme ve kaliteyi ykseltme amalanmaktadr. Mdr, Laboratuvar efleri ve Kalite Yneticisinin temel grev, yetki ve sorumluluklar, bu el kitabnn 3. maddesinde aklanmtr. st ynetim, ynetim sisteminin kurulmas, srdrlmesi ve etkinliinin srekli olarak iyiletirilmesi iin aldklar tedbirleri kantlamakla ykmldr. st ynetim ayrca yasal zorunluluklarn ve mteri memnuniyetinin nemini laboratuvar personeline dzenli aralklarla yaplan toplantlarda aklamaktadr. st ynetim, ynetim sisteminde yaplacak deiikliklerin ynetim sisteminin btnlne ve ilerliine zarar getirmemesi iin tedbir almakla ykmldr. lgili dokmanlar: Kalite Politikas (VL-KEK-02), Kalite Hedefleri (VL-KEK-03).

4.3. Dokman Kontrolu a) b) c) Laboratuvar, ynetim sistemine ait dokmanlar Dokman Kontrol Prosedrne gre hazrlamakta, gzden geirmekte, onaylamakta, yaynlamakta, datmakta, deitirmekte, gncellemekte ve iptal etmektedir. Organizasyon emas, grev tanmlar, kalite politikas, kalite el kitab ve dokman kontrolne ilikin prosedr Genel Mdr tarafndan, dier dokmanlar Kalite Yneticisi tarafndan onaylanr. Kalite Yneticisi, tm dokmanlar bilgisayar ortamnda ortak okumaya ak tutar; cihaz kullanma talimat ve deney metodu gibi deneyler srasnda gerekli dokmanlar ayrca kada dkerek kullanm yerlerinde bulundurur. Dilovas Laboratuvar bir a sistemine sahiptir ve her personelin bilgisayar bulunmaktadr, Bandrma Laboratuvarnda ise bir a sistemine ihtiya duyulmamaktadr. Kalite Yneticisi, Gncel Dokman Listesi ve Dokman Datm Listeleri araclyla, uygulamada bulundurulan dokmanlarn revizyon durumlarn ve datldklar yerleri tanmlamaktadr. Bu liste, ayrca d kaynakl dokmanlar ve iptal edilerek uygulamadan ekilen dokmanlar da iermektedir. Ynetim sistemine ait dokmanlar 2 grupta toplanmtr: Laboratuvarn kendi rettii dokmanlar, Dardan gelen dokmanlar Laboratuvarn kendi rettii dokmanlar, hiyerarik adan 3 gruba ayrlmtr: Kalite El Kitab ve Kalite Politikas (1. seviye: Stratejik)

d) e) f) g) h)

Hazrlayan: Serhan YRK Mdr

Onaylayan: Mehmet SARI Genel Mdr Sayfa No: 8 / 21

VTSAN GZETM MMESSLLK VE TC. A.. LABORATUVARLARI KALTE EL KTABI

REV.NO: 0 REVZYON TARH: YAYIN TARH: 28.02.2007 DOKMAN NO: VL-KEK-01

i) j)

Prosedrler (2. seviye: Taktik) Talimatlar, uygulamada kullanlan formlar ve dier dokmanlar (3. seviye: Operasyonel) Dardan gelen destek tr dokmanlar, genel olarak standartlar, TRKAK tebli ve dokmanlar, retici firmalarn cihazla birlikte verdii dokmanlardan olumaktadr. lgili dokman: Dokman Kontrol Prosedr (VL-PR-01)

4.4. Taleplerin, Tekliflerin ve Szlemelerin Gzden Geirilmesi a) b) c) d) e) f) g) Laboratuvar ve mteri arasnda sz konusu olan talep, teklif ve szlemeler, iin kabulnden nce Mdr tarafndan gzden geirilmektedir. lm talepleri, bu erevede, laboratuvarn imkanlarna ve mterinin ihtiyacna uygun olarak karlanabilecekse kabul edilmekte, aksi halde reddedilmektedir. Bylece, talep ve/veya teklif ile szleme arasndaki herhangi bir farkllk, ie balanmadan nce giderilmektedir. Laboratuvar, lm metotlarn, imkanlarn ve artlarn nceden Fiyat Katalounda aklamakta ve kataloun bir rneini web sitesinde yaynlamakta, ayrca mterilere de gndermektedir. Mteri ile mutabakata varlan metot katalogda aklanandan farkl ise, ayrca dokmante edilmektedir. Bununla birlikte, uygulamada, mteri taleplerinin hemen hemen tamam, metotlar asndan katalog ile uyumaktadr. Gzden geirilerek kabul edilen her mteri talebi, bir i numaras alarak Vitsan Gzetim laboratuvarlarnda kullanlan zel olarak hazrlanm NumuneTECH programna kaydedilmekte ve iin bitimine kadar bilgisayarlardan takip edilebilmektedir. Szlemeden herhangi bir sapma olduunda, mteriye yazl olarak bildirilmektedir. lgili dokman: Taleplerin Gzden Geirilmesi ve Karlanmas Prosedr (VL-PR-02)

h) i)

4.5. Deneylerin Taerona Verilmesi a) b) c) Bugne kadar gereklememekle birlikte, laboratuvarda yaplabilen deneylerden bir ksmnn i yk ve benzeri nedenlerle taeron laboratuvarlara aktarlmas, ynetim sisteminde ngrlmtr. Taeron laboratuvar kullanm iin mterinin yazl onay alnmaktadr. Taerona verilecek Vitsann akredite testleri, ncelikle mutlaka akredite bir laboratuvara devredilmektedir. Bunun mmkn olmamas halinde, d tetkikler yoluyla ISO 17025e uygunluu anlalan taeronlardan yararlanlmaktadr. Bu koullara uyan taeronlar, Onayl Taeron Listesinde aklanmaktadr. lgili dokman: Deneylerin Taerona Verilmesi Prosedr (VL-PR-03).

d) e)

Hazrlayan: Serhan YRK Mdr

Onaylayan: Mehmet SARI Genel Mdr Sayfa No: 9 / 21

VTSAN GZETM MMESSLLK VE TC. A.. LABORATUVARLARI KALTE EL KTABI

REV.NO: 0 REVZYON TARH: YAYIN TARH: 28.02.2007 DOKMAN NO: VL-KEK-01

4.6. Satn Alma Hizmetleri ve Donanm a) b) c) d) e) f) Cihaz, tketim malzemesi ve kalibrasyon hizmeti, n deerlendirmeye tabi tutulmu firmalardan temin edilir. Bu amala Onayl Tedariki Listeleri hazrlanmtr. Cihaz ve malzeme almlarnda, laboratuvarda kullanlan metotlarn ngrd artlar dikkate alnmaktadr. Tketim malzemelerinin arlkl olarak ithalata dayanmas nedeniyle, bu tr malzemelerin temininde dorudan ithalat olan ve/veya stok bulunduran tedarikiler tercih edilmektedir. Kalibrasyon hizmetinin temininde ise, ilgili TRKAK tebliine gre hareket edilmektedir. Buna gre, akredite olan veya d tetkikler yoluyla, ISO 17025e uyduu anlalan laboratuvarlardan yararlanlmaktadr. Mdr, laboratuvar personelinin yazl satnalma taleplerini, teknik yeterlilikleri bakmndan gzden geirir ve uygun bulduu taktirde satnalma ilemini balatr. Satnalnan bir cihaz veya malzeme, talebi yapan personel tarafndan kontrol edilir, istenen artlara uygunsa kabul edilir, aksi halde reddedilir. Karar vermede kullanlan kontroller ile birlikte sonu irsaliyede aklanr irsaliyesiz gelen mallar ile ilgili karar ise doldurulmu Malzeme Talep Formunun arkasnda yer alr. Bu ekilde uygun bulunarak kabul edilen cihaz veya malzeme, kullanm veya muhafaza yerine alnr. lgili dokman: Satnalma Prosedr. (VL-PR-04)

g) h)

4.7. Mteriye Hizmet a) b) c) d) e) Laboratuvar, mteri ile ilikiye ve mteriye kar ak davranmaya zel bir nem vermektedir. Bu erevede; dileyen mteriler, kendi iyerlerinde yaplan numune alma ilemlerine tank olabilecekleri gibi, Laboratuvara gelerek, kendi numuneleri ile ilgili deneyleri bizzat izleyebilirler. Bu ilikiler srasnda, dier mterilere ait bilgiler gizli tutulur. Laboratuvarn bu yaklam, bir rnei mterilere de gnderilen Fiyat Katalounda aklanmaktadr. Mterilere dzenli aralklarla geri besleme amacyla anket gnderilir. laboratuarbu yntem ile sonu alnamadnda Vitsan internet sitesinden ayn anket formunu yaynlanmas veya mteri ile yz yze grmeler esnasnda bu anketlerin doldurulmas gibi yntemleri kullanarak srekli iyiletirme konusunda en nemli kaynak olan mteri memnuniyeti lmlerinin yaplmasn salamaktadr. lgili dokman: Mteriye Hizmet Prosedr (VL-PR-05)

f)

4.8. ikayetler a) b) Laboratuvar, ikayetleri birer iyileme frsat olarak kabul eder. Mdr, mterilerden veya dier ilgililerden gelen ikayetleri ele alr ve deerlendirilmesini salar; ikayetin laboratuvardan kaynaklandna kanaat getirirse; Laboratuvar ierisinde derhal dzeltici faaliyet uygulayarak tekrarn nler, Onaylayan: Mehmet SARI Genel Mdr Sayfa No: 10 / 21

Hazrlayan: Serhan YRK Mdr

VTSAN GZETM MMESSLLK VE TC. A.. LABORATUVARLARI KALTE EL KTABI

REV.NO: 0 REVZYON TARH: YAYIN TARH: 28.02.2007 DOKMAN NO: VL-KEK-01

c) d)

Ayrca, uygun olmayan deney ii kapsamnda, mteriyi bilgilendirerek yaplan i durdurur, geri eker ve/veya tekrarlatr. Mteri ikayeti sonucunda ele alnan sorun, laboratuvardan kaynaklanmasa dahi, mteri memnuniyeti ve iyi niyet erevesinde, lmler cretsiz olarak tekrarlanabilmektedir. lgili dokman: ikayet Deerlendirme Prosedr (VL-PR-06)

4.9. Uygun Olmayan Deney inin Kontrol a) b) c) d) e) f) Laboratuvar, uygun olmayan deney ilerinin ortaya karlmasna gayret eder. Uygun olmayan deney ileri aadakiler olabilmektedir: Fonksiyonlarn tam yerine getiremeyen deney cihazlar, Prosedrlere veya mteri ile yaplan szlemelere uymayan deney raporlar. Bunlarn yansra, personel gzlemlerine dayanarak veya i tetkik ve ynetimin gzden geirmesi srasnda da uygun olmayan deney iinin tanmna imkan verilmitir. Mdr, uygun olmayan deney ileri ortaya ktnda, bunlar deerlendirir, kabul edilebilir bulmas halinde, gerekiyorsa mteriyi bilgilendirir, ii durdurur, geri eker veya tekrarlatr. Mdr, ayrca, yaplan deerlendirmede, sz konusu uygunsuzluun laboratuvarn kendi politika ve prosedrlerinden kaynaklandna kanaat getirirse, tekrarn nlemek zere derhal dzeltici faaliyet uygular. lgili dokman: Uygun Olmayan Deney inin Kontrol Prosedr (VL-PR-07)

4.10. yiletirme a) Laboratuvar, ynetim sisteminin etkinliini srekli iyiletirebilmek amacyla kalite politikas, kalite hedefleri, i ve mteri tetkik sonular ve TRKAK tarafndan yaplan denetleme sonularn, dzeltici ve nleyici faaliyetleri, 5.9. maddesinde aklanan faaliyetlerden elde edilen verileri, ve ynetimin gzden geirmesi toplantlarn kullanmaktadr. lgili dokman: Kalite Politikas (VL-KEK-02), Kalite Hedefleri (VL-KEK-03), Dzeltici Faaliyet Prosedr (VLPR-08), nleyici Faaliyet Prosedr (VL-PR-09), Tetkik Prosedr (VL-PR-11), Ynetimin Gzden Geirmesi Prosedr (VL-PR-12), Kalite Kontrol Prosedr (VL-PR-23)

c)

4.11. Dzeltici Faaliyet a) b) Dzeltici faaliyetler, laboratuvarn ncelikli ilerindendir. Mdr, uygun olmayan bir deney ii veya ynetim sistemindeki politika ve prosedrlerden sapmalar tespit edildiinde, nce sorunu inceler veya inceletir ve gerekli gryorsa, dzeltici faaliyet uygulayarak uygunsuzluu giderir ve tekrarn nler. Tm laboratuvar personeli dzeltici faaliyet talebinde bulunabilir.

c)

Hazrlayan: Serhan YRK Mdr

Onaylayan: Mehmet SARI Genel Mdr Sayfa No: 11 / 21

VTSAN GZETM MMESSLLK VE TC. A.. LABORATUVARLARI KALTE EL KTABI

REV.NO: 0 REVZYON TARH: YAYIN TARH: 28.02.2007 DOKMAN NO: VL-KEK-01

d)

ve d tetkikler hari, dzeltici faaliyeti Mdr balatr; i ve d tetkiklerde ise, tetkik heyeti balatr. Her dzeltici faaliyet sebep analizi ile uygunsuzlua neden olan sebeplerin detayl olarak incelenmesiyle balatlr. lgili dokman: Dzeltici Faaliyet Prosedr (VL-PR-08)

e)

4.12. nleyici Faaliyet a) b) c) d) e) nleyici faaliyetler, birer iyileme frsat olarak deerlendirilir. Laboratuvarda, uygunsuzluklarn olma olasln azaltmak ve bu yolla deney hizmetini ve ynetim sistemini iyiletirmek zere nleyici faaliyet uygulanr. Tm laboratuvar personeli, nleyici faaliyet nerebilir. nleyici faaliyetler, incelemeyi takiben Mdr tarafndan balatlr. lgili dokman: nleyici Faaliyet Prosedr (VL-PR-09)

4.13. Kaytlarn Kontrol a) b) c) d) e) f) g) h) i) j) k) l) Kaytlarn Kontrol Prosedrnde, kalite kaydnn temel bir tanm yaplmtr. Buna gre, kalite kayd, tm teknik ve kalite ile ilgili kaytlar kapsamaktadr. Bu tanma uyan kaytlarn neler olduu, sorumlular ile birlikte ilgili prosedrlerde aklanmtr. Kada basl ve CD biimindeki tm kalite kaytlar zel dolaplarda ve gizlilik ierisinde muhafaza edilir. Kaytlar, laboratuvarda 5 yl sreyle saklanr. lm belirsizlii hesaplar, metot dorulama raporlar gibi kaytlar metot kullanldka, personel eitim kaytlar ve cihaz kalibrasyon kaytlar sresiz saklanr. Tm kalite kaytlar, okunakl biimde dzenlenir ve kayd oluturan ve varsa kontrol edenlerin kimliini ve tarihi bilgisini ierir. Deney Raporu ve bunun uzants olan dier kaytlar, deneyin tekrarlanmasna imkan verecek biimde tutulmaktadr. Bilgisayar ortamnda tutulan kaytlarn muhafazasndan kayd tutanlar sorumludur. Bu kiiler, ifre koyarak ilgisi olmayan personelin bilgisayara veya dosyaya girmesini nler, ayrca paylamda tuttuu dosyalarn sadece okunmasna izin verir. Kalite kayd tanmna uymayan, ancak eitli vesilelerle ihtiya duyulabilecek gzlem, veri ve hesaplamalar, yapldklar anda tanmlanarak kaydedilmektedir. Bilgisayar ortamnda tutulan tm kayt, veri ve nemli bilgiler, haftada bir ana makineye (servera) aktarlmakta; her gn Mdr tarafndan backuplar alnr. lgili dokman: Kaytlarn Kontrol Prosedr (VL-PR-10)

Hazrlayan: Serhan YRK Mdr

Onaylayan: Mehmet SARI Genel Mdr Sayfa No: 12 / 21

VTSAN GZETM MMESSLLK VE TC. A.. LABORATUVARLARI KALTE EL KTABI

REV.NO: 0 REVZYON TARH: YAYIN TARH: 28.02.2007 DOKMAN NO: VL-KEK-01

4.14. Tetkikler a) b) c) d) Laboratuvar, faaliyetlerinin ynetim sisteminin ve ISO 17025 standardnn artlarna uygun olarak srdrldn dorulamak iin 12 ayda bir i tetkikler yapmaktadr. tetkikler, Kalite Yneticisi tarafndan, yllk bir program erevesinde planlanr ve organize edilir. tetkik program, ynetim sisteminin tm gelerini kapsar. tetkikler, tetkik edilecek faaliyetle mmkn olduunca ilgisi olmayan, ISO 17025 ve i tetkik eitimi alm, deneyleri ve ynetim sistemini bilen ok ynl dnce kabiliyeti olan, hatalarn rasgele hatalar m yoksa dzenli olarak yaplan hatalar olup olmadn ayrt edebilen, dedikodu ve kavgaya kapal ama yardmc olmaya ve gelimeye ak zor ikna edilebilen tetkikiler tarafndan yaplr. tetkikiler tarafndan yaplr. Tetkik bulgular, faaliyetlerin etkinlii veya deney sonularnn doruluu ve geerlilii konusunda phe uyandryorsa, tetkik heyeti derhal dzeltici faaliyet balatr. Kalite Yneticisi, i tetkik raporlarn inceler ve tespit edilen uygunsuzluklarn mteriyi etkilemesi halinde, uygun olmayan deney iinin balatlmasn salar. lgili dokman: Tetkik Prosedr (VL-PR-11)

e) f) g)

4.15. Ynetimin Gzden Geirmesi a) b) Laboratuvar ynetimi, uygunluk ve etkinliin srekliliini salamak ve gerekli deiiklik ve ilerlemeleri gerekletirmek zere, ynetim sistemini ve deney faaliyetlerini 12 ayda bir gzden geirmektedir. Bu gzden geirme srasnda; politika ve prosedrlerin doruluu, en son i tetkik sonular, dzeltici ve nleyici faaliyetler, kalite kontrol sonular, laboratuvarn i yk ve iyiletirme iin tavsiyeler gibi nemli konular ele alnmaktadr. Toplantnn sunu raporunu Kalite Yneticisi hazrlar, toplantya Genel Mdr bakanlk yapar. Sunu raporu, toplantda ele alnacak konular hakknda veri, deerlendirme ve nerileri ierir. Ynetim, gzden geirme sonucunda, uygulanmasna karar verdii faaliyetlerin ngrlen srede sonulandrlmasn salar. lgili dokman: Ynetimin Gzden Geirmesi Prosedr (VL-PR-12)

c) d) e) f)

5. TEKNK ARTLAR 5.1. Genel a) Mdrlk, deneylerin doruluk ve gvenirliini salamak iin aadaki faktrlerin etkisini dikkate almaktadr: nsan, Deney metotlar ve metotlarn geerli klnmas, Cihazlar, Onaylayan: Mehmet SARI Genel Mdr Sayfa No: 13 / 21

Hazrlayan: Serhan YRK Mdr

VTSAN GZETM MMESSLLK VE TC. A.. LABORATUVARLARI KALTE EL KTABI

REV.NO: 0 REVZYON TARH: YAYIN TARH: 28.02.2007 DOKMAN NO: VL-KEK-01

b)

lm izlenebilirlii, lm yeri, numune alma ve evre koullar. Laboratuvar; lm belirsizliinin hesaplanmasnda, metot seiminde, personel vasflandrlmasnda, cihaz seiminde ve kalibrasyonunda bu faktrleri dikkate almaktadr. eitiminde ve

5.2. Personel a) b) c) d) e) f) g) h) i) j) Laboratuvar, deney personelinin sahip olmas gereken vasflar belirlemi ve yeterliliklerini salamtr. Yllk Eitim Program erevesinde, personelin halen srdrmekte olduu ve gelecekte stlenebilecei ilere ynelik seminerlere katlmas salanmaktadr. e yeni giren personele oryantasyon eitimi uygulanmaktadr. Bu eitim, personelin yapaca deneylerin yansra, ynetim sistemini de kapsamaktadr. Yeni bir cihaz alndnda, gerekiyorsa tm deney personeli eitime alnmaktadr. Deney personelinin geerli grev tanmlar yaplmtr. Bu dokmanlarda grev, sorumluluk ve yetkilerin yansra, gerekli vasflar da aklanmaktadr. Laboratuvar personeli, grev tanmlarnda aklanan vasflara sahip olduktan sonra yetkilendirilmektedir. Oryantasyon eitimi, ie yeni giren bir personelin yetkilendirilmesinde ncelikli arttr. Yetki Listesi, tm personeli ierecek biimde hazrlanmakta ve ilgili personele duyurulmaktadr. Laboratuvar personelinin ald eitimler tamamlandktan sonra eitimin etkinlii Laboratuvar Mdrnce deerlendirilmektedir. lgili dokman: Personel Ynetimi ve Eitim Prosedr (VL-PR-13)

5.3. Yerleim ve evre Koullar a) b) c) d) e) f) Laboratuvar alma ortam, kalorifer ve klima sayesinde belirli bir scaklkta tutulmakta; bu sayede deneylerin scaklk deiiminden etkilenmesi nlenmektedir. Dk scaklkta ve nemsiz ortamda tutulmas gereken malzemeler buzdolabnda muhafaza edilmektedir. Laboratuvar efi, bu scaklklar srekli gzlemektedir. Kimyasallar dahil, tketim malzemeleri, birbirini etkilemeyecek biimde stoklanmaktadr. Mecbur kalnmadka basnl gaz tpleri, laboratuvar dnda tutulmaktadr. Baz testlerde scaklk ve basn gibi baz evre koullar, hesaplamaya dahil edildii iin zorunlu olarak tespit edilmektedir. Mteriye ait iyerinden numune alrken, evre koullar numune almna olumsuz ynde etki yaptnda bu durum kaydedilmekte ve mterinin yazl onay alndktan sonra bitirilen numune alm ileminde karlalan bu olumsuzluklar deney raporunda aklanr.

Hazrlayan: Serhan YRK Mdr

Onaylayan: Mehmet SARI Genel Mdr Sayfa No: 14 / 21

VTSAN GZETM MMESSLLK VE TC. A.. LABORATUVARLARI KALTE EL KTABI

REV.NO: 0 REVZYON TARH: YAYIN TARH: 28.02.2007 DOKMAN NO: VL-KEK-01

g) h) i)

Koku veren, gaz veya duman karan testler iin ortamn ve personelin etkilenmemesi iin laboratuvarda eker ocak mevcuttur. Hassas cihazlar kesintisiz g kayna ile g beslemesi yaplmaktadr. Laboratuar personelinin grltden etkilenmemesi iin evre mevzuatnda iyerleri iin ngrlen 80 db snr almamasna gayret edilmektedir. Ksa sreli amlarda Laboratuvar efi personeli korumak iin lzumlu tedbirleri alr. Personelin toz veya kokudan etkilenmemesi iin gerekli havalandrma veya dier olanaklar laboratuvarda mevcuttur. Numune alma, deney veya kalibrasyon srasnda ar yamur, scaklk ve rzgar gibi olumsuz evre koullar nedeniyle, almalar durdurulabilmektedir. Laboratuvar srekli temiz tutulmakta, Laboratuvar efi deneyden sonra kullanlan tezgah, cihaz ve malzemeleri derhal temizletmektedir. lgili dokman: Yerleim ve evre Koullarnn Kontrol Prosedr (VL-PR-14), Numune Ynetim Prosedr (VL-PR-22)

j) k) l)

5.4. Deney ve Kalibrasyon Metotlar ve Metodun Geerli Klnmas 5.4.1. Genel a) b) Numune alma metotlar, deney metotlar, cihaz kullanm talimatlar ve kalibrasyon metotlar dokmante edilerek personele iletilmekte, numune alma metotlar ayrca gezici arata da bulundurulmaktadr. Metotlarn geerli klnmas, lme belirsizliinin hesaplanmas ve istatistik tekniklerin kullanlmas iin gerekli metotlar ieren kitaplar dardan temin edilmi; ayrca bu metotlarn kullanlmasn kolaylatrc klavuzlar hazrlanmtr.

5.4.2. Metotlarn Seilmesi a) b) c) d) e) f) g) Gzetim iinin doas gerei deney sonularnn uluslararas dier laboratuvarlar ile karlatrlabilmesi iin uluslararas kabul grm metotlarla almak bir ihtiyatr. Bu ekilde uluslararas ticaretin ana dayanaklarndan biri olan maln mahrecindeki analizleriyle ihrac edilecei lkedeki deney sonularnn karlatrlabilmesi salanmaktadr. Bu nedenle, laboratuvar, ncelikle o numuneye ait uluslararas ticarette en yaygn kullanlan deney metotlarn tercih etmektedir. Bu metotlar; standartlardan, gvenilir teknik kurululardan, bilimsel yaynlardan veya cihaz reten firmalardan temin edilmektedir. Kullanlan deney metotlar, alnd kaynakla birlikte Fiyat Katalounda aklanmakta ve kataloun bir rnei mteriye iletilmekte; ayrca web sitesinde yaynlanmaktadr. Laboratuvar, standart metotlar kullanma almadan nce dorulamaktadr. lgili dokman: Metot Ynetim Prosedr (VL-PR-15), Metot Dorulama ve Geerli Klma Prosedr (VL-PR16) Onaylayan: Mehmet SARI Genel Mdr Sayfa No: 15 / 21

Hazrlayan: Serhan YRK Mdr

VTSAN GZETM MMESSLLK VE TC. A.. LABORATUVARLARI KALTE EL KTABI

REV.NO: 0 REVZYON TARH: YAYIN TARH: 28.02.2007 DOKMAN NO: VL-KEK-01

5.4.3. Laboratuvarda Gelitirilen Metotlar a) b) c) Deneylerde, tmyle laboratuvar tarafndan gelitirilmi herhangi bir metot kullanlmamaktadr. Metotlarn tamam, yukarda aklanan belirli kaynaklardan temin edilmektedir. lgili dokman: Metot Ynetim Prosedr (VL-PR-15)

5.4.4. Standart Olmayan Metotlar a) Ulusal, blgesel veya uluslararas resmi bir kurum tarafndan standart halinde yaynlanmam metotlar, standart metotlara edeer biimde performans parametrelerini iermesi ve yeterince tanmlanm olmas halinde, ve mteri tarafndan zellikle talep edilmekteyse, standart metot olarak kabul edilmektedir. Bu tr metotlar, kullanma alnmadan nce sadece dorulanmakta; ayrca geerli klnmamaktadr. Aksi halde, yani, performans parametrelerini iermeyen ve/veya yeterince tanmlanmam metotlar, standart olarak kabul edilmemekte ve ancak geerli klndktan sonra kullanlmaktadr. Performans parametrelerinin ve tanm bilgilerinin neler olduu Metot Ynetim Prosedrnde aklanmtr. lgili dokman: Metot Ynetim Prosedr (VL-PR-15), Metot Dorulama ve Geerli Klma Prosedr (VL-PR16)

b) c) d) e)

5.4.5. Metotlarn Geerli Klnmas a) Laboratuvar, yukardaki tanma gre; standart olmayan metotlar ve standart olduu halde eitli nedenlerle deitirilen, birletirilen veya amalar dnda kullanlan metotlar amalanan kullanma uygun olduklarn teyit etmek iin geerli klmaktadr. Laboratuvar efi tarafndan yrtlen geerli klma almasnn sonular mteri ihtiyacn karlyorsa, metot Mdr tarafndan kullanma alnr. lgili dokman: Metot Dorulama ve Geerli Klma Prosedr (VL-PR-16)

b) c)

5.4.6. lme Belirsizliinin Hesaplanmas a) b) c) lm belirsizlikleri, deney sonular zerinde nemli etkileri olan etkenlerin tahminine dayanarak hesaplanmakta ve deney raporunda aklanmaktadr. Laboratuvarn kendi ihtiyac iin yapt kalibrasyonlarda ise, lme belirsizlikleri kesin olarak hesaplanmakta ve kalibrasyon sertifikalarnda aklanmaktadr. Hesaplama iin gerekli kaynak kitaplar dardan temin edilmi ve izlenmesi gereken yol bir klavuzda belirtilmitir. Sz konusu dokmanlarn neler olduu lm Belirsizlii Hesaplama Prosedrnde aklanmtr. lm belirsizlikleri Mdr tarafndan hesaplanmaktadr. Her metot iin ayr yaplan bu hesaplamalar Mdr tarafndan kontrol edilir. Mdr, lme belirsizliklerini hesaplarken, ncelikle; Onaylayan: Mehmet SARI Genel Mdr Sayfa No: 16 / 21

d) e)

Hazrlayan: Serhan YRK Mdr

VTSAN GZETM MMESSLLK VE TC. A.. LABORATUVARLARI KALTE EL KTABI

REV.NO: 0 REVZYON TARH: YAYIN TARH: 28.02.2007 DOKMAN NO: VL-KEK-01

f)

Gemi deneyimleri ve gzlemleri, Metot dorulama ve geerli klma verilerini, Referans metot veya malzemelerle elde edilen sonular dikkate almaktadr. lgili dokman: lm Belirsizlii Hesaplama Prosedr (VL-PR-17)

5.4.7. Verilerin Kontrolu a) b) c) d) e) f) g) h) Laboratuvar tarafndan gelitirilen ve hesaplamada kullanlan bilgisayar yazlmlar veya hesap makineleri geerli klnmakta ve dokmante edilmektedir. Bilgisayar yazlmna ait sabit bilgilerin deitirilmesi teknik olarak nlenmekte; bilgisayarda yaplan hesaplama, ayn veriler kullanlarak, belirli aralarla kontrol edilmektedir. Deney ve kalibrasyon verilerinin bilgisayar ortamnda kaydedilmesi, muhafaza edilmesi ve iptali iin Kaytlarn Kontrol Prosedrne gre hareket edilmektedir. Verilerin btnln korumak ve veri aktarmn kontroll yapmak zere, bu almalarn yansra, lmler srasnda cihazlardan alnan yazc ktlar laboratuvarda kalan deney raporuna ilitirilmektedir . Vitsan Dilovas laboratuarnda a zerine kurulu olan ntranet servisinin gvenlii iin ana makine gerekli donanm ve yazlmlara sahiptir. Laboratuvar iin zel hazrlanan NumuneTech program ile tutulan tm kaytlar dorulanmakta ve programn kullanm iin bir klavuz bulunmaktadr. Verilerin ilenmesinde ve aktarlmasnda kullanlan kiisel bilgisayarlar ve bunlarn arasndaki a sistemi, gerektiinde yetkili servisler tarafndan bakma alnmaktadr. lgili dokman: Verilerin Kontrol Prosedr (VL-PR-18)

5.5. Cihazlar a) b) c) d) e) f) g) Laboratuvar, deney metotlarnn ngrd zelliklere sahip cihazlarla donatlmtr. Bu cihazlar, Yetki Listesinde aklanan, yetkili personel tarafndan kullanlmaktadr. Cihazlara ait kullanma, bakm ve kalibrasyon talimatlar hazrlanm ve laboratuvar personeline iletilmitir. Deney sonularn etkileyen cihazlar tam olarak tanmlanmtr. Bu amala, bir Cihaz Listesi hazrlanm ve burada cihazn numaras, ad, bulunduu yer ve benzeri bilgilere yer verilmitir. Cihaz numaras ayrca cihazn zerinde de yer almaktadr. Her cihaz iin bir tantm kart alm ve marka, model, seri no, alnd yl, kullanm amac, lm aral gibi ayrntl tanmlamalara yer verilmitir. Cihazlar, her deneyden nce, kullanma hazr olup olmad kontrol edilerek gzlenmektedir.

Hazrlayan: Serhan YRK Mdr

Onaylayan: Mehmet SARI Genel Mdr Sayfa No: 17 / 21

VTSAN GZETM MMESSLLK VE TC. A.. LABORATUVARLARI KALTE EL KTABI

REV.NO: 0 REVZYON TARH: YAYIN TARH: 28.02.2007 DOKMAN NO: VL-KEK-01

h)

Bunun yansra, kalibrasyona tabi cihazlarn kalibrasyon statlerini srdrp srdrmedikleri belirli aralarla ve referans standart veya malzeme kullanlarak kontrol edilmekte, kontrol sonular ayr bir karta ilenmektedir. zel etiketlemelerle, her cihazn arza ve kalibrasyon durumu cihazn zerinde tanmlanmaktadr. Sahada kullanlan numune alma cihazlar, fonksiyonlarn doru yerine getirebilmeleri iin, mteriye ait iyerine laboratuvarn gezici aracyla ve gvenli bir ekilde ulatrlmaktadr. lave muhafaza ve tama kurallar ayrca belirlenmitir. Deneyler srasnda, cihazn normal fonksiyonlarn yerine getirmemesi halinde, deneyler durdurulmakta, gerektiinde uygun olmayan deney iine ait prosedr uygulamaya sokulmaktadr. lgili dokman: Cihaz Ynetim Prosedr (VL-PR-19)

i) j)

k) l)

5.6. lmlerin zlenebilirlii 5.6.1. Genel artlar a) b) c) Laboratuvar efi, deney sonularnn doruluunu etkileyen btn cihazlarn kalibrasyonlarn, bir program erevesinde darya yaptrr. Ancak pH-metre ve spektrometre kalibrasyonlar teknik nedenlerle laboratuvarda yaplmaktadr. lgili dokman: Kalibrasyon Prosedr (VL-PR-20)

5.6.2. zel artlar a) b) Kalibrasyonlar, Uluslararas Birimler Sistemine (SI) veya bunun mmkn olmad durumlarda sertifikal referans malzemelere gre izlenebilirlii salayacak biimde yaplmaktadr. lgili dokman: Kalibrasyon Prosedr (VL-PR-20)

5.6.3. Referans Standartlar ve Referans Malzemeler a) b) Deney cihazlarnn kalibrasyon statlerini srdrp srdrmediklerini kontrol etmek iin sertifikal referans standart ve malzeme kullanlmaktadr. zelti standardizasyonu, spektrometrik alma grafiklerinin hazrlanmas ve benzeri almalarda kullanlan kimyasal esasl referans malzemeler, sertifikalarnda yazl son kullanma tarihine kadar kullanlr ve sertifikal olarak yeniden temin edilir. Dier referans standart ve malzemeler, deney cihaz gibi tanmlanmakta, muhafaza edilmekte, tanmakta ve zaman geldiinde darya kalibre ettirilmektedir. lgili dokman: Referans Malzeme Ynetim Prosedr (VL-PR-21)

c) d)

5.7. Numune Alma

Hazrlayan: Serhan YRK Mdr

Onaylayan: Mehmet SARI Genel Mdr Sayfa No: 18 / 21

VTSAN GZETM MMESSLLK VE TC. A.. LABORATUVARLARI KALTE EL KTABI

REV.NO: 0 REVZYON TARH: YAYIN TARH: 28.02.2007 DOKMAN NO: VL-KEK-01

a) b) c) d) e) f)

Laboratuvar efi, kendi sorumluluk alanna giren numuneleri, nceden hazrlanm numune alma planlarna gre alnmasn salar. Btn numune alma metotlar ayr dokmanlar halinde hazrlanmtr. Numune alma metotlarn ieren dokmanlar, numune alma planlarnda tanmlanmaktadr. Bu dokmanlar, numunenin alnd yapld yerde bulundurulmaktadr. Numuneyi alan, numunenin alnd yer ve gerekiyorsa evre artlar kaydedilerek deney raporlarnda aklanmaktadr. lgili dokman: Numune Ynetim Prosedr (VL-PR-22)

5.8. Deney Numunelerinin Tanmas ve Nakli a) b) c) d) Deneyleri yaplmak zere, mteriye ait iyerinden alnarak laboratuvara getirilen numuneler, alnd anda zerine ilitirilen zel bir etiketle tanmlanmaktadr. Alnan numuneler, nceden tanmlanm kaplara konmakta; azlar kapal halde ve zarar grmelerini nleyecek biimde korunarak laboratuvara tanmaktadr. Alnacak numune miktar ve numune kab, numune alma plannda aklanmaktadr. Laboratuvara getirilen numuneler, deneyleri yaplmak zere, NumuneTech programna kaydedilmekte, i numaras ve numune numaras almakta ve bu numune numaras, bir barkod etiketiyle numuneye yaptrlmaktadr. Numuneler, laboratuvara kabulden balayarak bertarafna kadar bu numara ile kontrol altnda tutulmaktadr. Zamanla bozunmalar nedeniyle, deneyleri tamamlanan numuneler, aksi mteri tarafndan istenmedike aydan fazla saklanmamaktadr. Saklanacak numuneler, deneyden sonra ilgili uzman tarafndan depoda muhafaza altna alnr ve zaman dolduunda usulne uygun bertaraf edilir. lgili dokman: Numune Ynetim Prosedr (VL-PR-22)

e) f) g) h)

5.9. Deney Sonularnn Kalitesinin Temini a) b) c) d) Deney sonularnn geerlilii, Kalite Yneticisinin yllk bazda hazrlad kalite kontrol planlar ile izlenmektedir. Bu erevede; referans malzemelerle, farkl metotlarla ve baka bir laboratuvarla elde edilen deney sonular, ayn anda yaplan normal sonularla dzenli bir ekilde kyaslanmaktadr. Laboratuvar efi, plan dorultusunda ve belirli aralarla deney metotlarn ara kontrollara tabi tutarlar ve bulduklar sonular kontrol kartlarna ilerler. Metot ara kontrollar, deney metotlarnn doruluunu srdrp srdrmediini tespit etmek iin yaplr.

Hazrlayan: Serhan YRK Mdr

Onaylayan: Mehmet SARI Genel Mdr Sayfa No: 19 / 21

VTSAN GZETM MMESSLLK VE TC. A.. LABORATUVARLARI KALTE EL KTABI

REV.NO: 0 REVZYON TARH: YAYIN TARH: 28.02.2007 DOKMAN NO: VL-KEK-01

e) f)

Ara kontrollarn nasl yaplaca deney metotlarnda aklanmtr. Yaplan deerlendirmede; farklarn nemli olduuna karar verilirse, dzeltici faaliyet uygulanmakta ve gerekiyorsa, uygun olmayan deney iine ait prosedr devreye sokulmaktadr bylelikle gerekli tedbirler alnarak hatal sonularn mteriye ulamas engellenmektedir. lgili dokman: Kalite Kontrol Prosedr (VL-PR-23)

g)

5.10. Sonularn Rapor Haline Getirilmesi a) b) c) d) e) f) g) Laboratuvar, yapt deneylerin sonularn, Deney Raporunda, kendi ihtiyac iin yapt kalibrasyonlarn sonularn Kalibrayon Sertifikasnda aklanmaktadr. Deney Raporlar, taeron laboratuvarlara yaptrlan deneylerin sonularn da iermektedir. Bu rapor ve sertifikalar, ISO 17025 standardnn ve ilgili TRKAK tebliinin artlarna uygun olarak belirli formatta hazrlanmakta ve lme belirsizliklerini iermektedir. Deney Raporlar, deneyi yapan tarafndan hazrlanr, Laboratuvar efi tarafndan kontrol edilir ve Mdr tarafndan onaylanr. Bandrma Laboratuvar efi raporu kendi onaylayarak tek imzal olarak yaynlar. Deney raporlarnda doru, ak, net ve tarafsz olarak aklanan lm sonular, hesaplanan lm belirsizlikleriyle birlikte verilir. Deney Raporlar, mteri ile anlalan artlara veya prosedrlere uymamas halinde, dzeltici faaliyet uygulanmakta ve gerekiyorsa rapor geri ekilmekte ve i tekrarlanabilmektedir. lgili dokman: Rapor Ynetim Prosedr (VL-PR-24)

6. REVZYON DURUMU Revizyon No: 0, ilk yayn, 15.12.2002 Revizyon No: 0, gncelleme, 23.07.2003 (indekiler, Madde 3.b., 4.1.k., 4.2.g., 4.2.i, 4.2.j., 4.5.c., 4.6.f., 4.9.b, 4.9.d., 4.9.e., 4.10.b., 4.10.d., 4.11.d., 4.12.k., 5.4.6.d., 5.4.6.e., 5.5.c., 5.7.d. deiti, Madde 4.5.a. iptal edildi, ilgili dokmanlarn dokman numaralar eklendi.) Revizyon No: 1, 13.02.2004 (Madde 3.b. deiti, Mdrn grevlerine personel ve cihazlarla ilgili daha ak vazifeler getirildi, Madde 4.2.g. deiti, Kalite Politikasna profesyonel ve hatasz alma ile ilgili beyan ve saylabilir hedefler getirildi, Madde 4.2.i. deiti, saylabilir hedefler getirildi, Madde 4.3.h. deiti, uygulamada kullanlan formlar laboratuarn kendi rettii operasyonel dokmanlar arasnda anld, Madde 4.6.f. deiti satn alnan malzemede yaplan kontrollerin kaytlarda yer almas saland, Madde 4.12.e. deiti, saklama sreleri farkl olan baz tip kaytlar anld, Madde 4.13.e. deiti, tetkikilerin sahip olmas gereken vasflar geniletildi) Revizyon No :2, (Madde 4.2.g. deiti ve Kalite Politikasnda kullanlan profesyonel kelimesi yerine iyi mesleki uygulama kelimeleri getirildi, Madde 4.2.i. deiti ve Kalite Hedeflerinin saylabilir hedeflerine kontrol edebilmek iin saysal snrlamalar getirildi, 4.10.d. deiti ve Dzeltici Faaliyetlerin bir sebep analizi ile balayaca vurguland) Revizyon No: 3, (Madde 2.k. kaldrlmtr. Eksperlerin kontrol laboratuarn denetiminden akreditasyon denetiminde karlmtr. Madde 4.2.g. deitirilmitir. Kalite Politikasnn 3 numaral revizyonu eklenmitir.

Hazrlayan: Serhan YRK Mdr

Onaylayan: Mehmet SARI Genel Mdr Sayfa No: 20 / 21

VTSAN GZETM MMESSLLK VE TC. A.. LABORATUVARLARI KALTE EL KTABI

REV.NO: 0 REVZYON TARH: YAYIN TARH: 28.02.2007 DOKMAN NO: VL-KEK-01

Madde 4.2.i. deitirilmitir gncellenen Hedeflerin 4 numaral revizyonu eklenmitir. Madde 4.10.b. deitirildi ef yerine Mdr getirildi) Revizyon No:4, 15.03.2006 (Madde 4.2.i deiti Hedefler 2006 ylna gncellendi) Revizyon No: 0, gncelleme, 28.02.2007 (ISO 17025 2005 revizyonuna uyum salamak zere yaplan gncelletirmelerde; btn maddelerdeki kalite sistemi yerine ynetim sistemi ibaresi getirildi, 4.1.l ve 4.1.m maddeleri getirildi bir eski revizyondaki 4.1.l maddesi 4.1.o maddesi olarak yerini korudu bylelikle idari ve teknik personelin kaynaklarn kullanm konusunda yeni art eklendi, laboratuvar personelinin hedeflere yapt katklar konusunda bilinlendirilmesi ve st ynetimin ynetim sisteminin etkinliini salamak zere laboratuarla bir araya gelmesi art eklenmitir. 4.2.g kalite politikas deitirilmitir, kalite politikasnn st ynetimce hazrland eklenmi, 4.2.i de kalite hedefleri kaldrlm ve ynetimin gzden geirmesi toplantsnda hedeflerin belirlenmesi getirilmi, 4.2.k, 4.2.l ve 4.2.m maddeleri getirildi bir eski revizyondaki 4.2.k maddesi 4.2.n maddesi olarak yerini korudu; bylelikle st ynetimin kalite sisteminin yrtlmesi iin aldklar tedbirlere aklk, yasal zorunluluk ve mteri memnuniyetinin neminin st ynetimce personele anlatlmas ve ynetim sistemindeki deiikliklerin sistemin btnlne zarar vermemesi iin tedbir alnmas gndeme getirildi. Madde 4.7.e deitirildi ve bylelikle dzenlenmekte olan mteri anketlerinin nemi bir kez daha vurguland ve anketlerin doldurulabilmesi iin yeni bir alternatif daha nerildi. Madde 4.10 iyiletirme art yznden bir nceki revizyonda yer alan madde numaralar 4.10 dan itibaren birer say artrld. Bu gncellemede yer alan 4.10 yiletirme maddesinde laboratuvarn bu faaliyet iin kullanaca ltler akland. 4.15.b. bir eski revizyonda 4.14.b- deitirildi, ve ynetimin gzden geirmesi toplantsnda ele alnan konulara iyiletirmede eklendi. Madde 5.2.i eklendi bylelikle alnan eitimlerin etkinliinin deerlendirilmesi art getirildi. Bir eski revizyonda yer alan 5.2.i maddesi 5.2.j maddesi olarak yerini korudu. Madde 5.9.f maddesi deitirilerek tespit edilen sapmalardan mterilerin etkilenmemesi iin art getirilmitir.)

Hazrlayan: Serhan YRK Mdr

Onaylayan: Mehmet SARI Genel Mdr Sayfa No: 21 / 21