Professional Documents
Culture Documents
Một số vấn đề trong điều hành chính sách tiền tệ 2011
Một số vấn đề trong điều hành chính sách tiền tệ 2011
TS. Nguyn Ngc Bo* Trong 6 thng u nm 2011, kinh t th gii tng trng chm li trc nhng ri ro lm pht tng cao, th trng ti chnh bin ng, khng hong n cng ti chu u din bin phc tp, kinh t Nht Bn suy thoi sau thm ha sng thn v bt n chnh tr ti Bc Phi v khu vc Trung ng. Di tc ng ca bi cnh kinh t quc t, din bin cc ch tiu kinh t v m trong nc tim n nhiu ri ro: tng trng kinh t chm li, ch s gi tiu dng v nhp siu mc cao, vn u t nc ngoi tng thp so vi cng k nm 2010. 1. Mt s vn v lm pht nhng thng u nm 2011 Lm pht ca nc ta 6 thng u nm tng 13,29%, cao hn cng k nm 2010 (4,78%) do cng hng ca nhiu nhn t c trong v ngoi nc, gy nhiu kh khn cho qu trnh iu hnh chnh sch kinh t v m. Theo l thuyt kinh t v m, nguyn nhn ca lm pht, xt v h qu l do cu ko, chi ph y hoc lm pht k vng. V ngun gc, l do thiu ht cung hoc sc cu v hng ho, dch v, cung tin tng qu mc v yu t tm l. Phn tch lm pht nc ta giai on hn mi nm va qua, nht l t nm 2007 n nay, trong iu kin nn kinh t hi nhp, th lm pht hi cc nguyn nhn, va l lm pht chi ph y - do chi ph u vo (nguyn vt liu, vn ti, kho bi, nng lng, tin lng...) tng, y gi bn u ra ln cao; va l lm pht cu ko - do nhu cu (ca c nhn, doanh nghip v Chnh ph) tng cao ko theo s tng gi bn ca cc loi hng ho, dch v; va l lm pht k vng - pht sinh t cc yu t tm l v/hoc u c. ( th 1)
th 1: Din bin lm pht Vit Nam theo thng, 2009-6/2011 % so vi thng trc
NHNN
4.00
3.00
0.00
0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 0 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 01 02 03 04 05 06 -1.00
Nhn t c th tc ng n lm pht nhng thng u nm 2011 ch yu t cc c sc cung, y chi ph u vo tng cao bt ngun t (i) gi c hng ho th gii gia tng (ch s gi hng ha chung ca IMF trong 5 thng u nm 2011 tng 13,4% so vi u nm) lm tng gi nhp khu trong nc trong iu kin nn kinh t nc ta c m ca ln vi tng kim ngch xut nhp khu chim 150% GDP; (ii) gi mt s mt hng quan trng, thit yu iu chnh tng theo l trnh gi th trng (in tng 15,3% t 1/3/2011, than tng 20 -40%, du ha tng 38,7%; xng A92 tng 30%); (iii) do thin tai dch bnh, thi tit bt thng nh hng ln n ngun cung lng thc thc phm. Ngoi ra, lm pht k vng do iu chnh tng gi cc mt hng quan trng, thit yu (xng du, in, than), tng lng, gi hng ha th gii v din bin lm pht c xu hng tng t cui nm 2010; cn tc ng ca yu t bn cu thp hn do tng trng kinh t chm li. 2. iu hnh chnh sch tin t, tn dng 6 thng u nm 2011 Trc bi cnh sc p tng lm pht t nhiu pha v ri ro bt n kinh t v m gia tng, Chnh ph xc nh kim ch lm pht, n nh kinh t v m, m bo an sinh x hi l nhim v trng tm ti Ngh quyt s 11/NQ-CP ngy 24/2/2011 v cc gii php ch yu nhm tp trung kim ch lm pht, n nh kinh t v m, m bo an sinh x hi trong nm 2011. 2.1. Bm st Ngh quyt s 11/NQ-CP ca Chnh ph, Ngn hng Nh nc (NHNN) t chc thc hin chnh sch tin t ch ng, cht ch v thn trng nhm thc hin mc tiu kim sot tc tng tn dng di 20%, tng phng tin thanh ton tng khong 15 - 16%, li sut v t gi mc hp l, ph hp vi cc iu kin v m; ng thi tp trung u tin vn tn dng phc v pht trin sn xut kinh doanh, nng nghip, nng
thn, xut khu, cng nghip h tr, doanh nghip nh v va; gim t trng vay vn tn dng ca khu vc phi sn xut, c th cc gii php: - iu hnh linh hot cc cng c chnh sch tin t m bo kh nng thanh ton, h tr tch cc vn thanh khon cho cc t chc tn dng (TCTD), n nh th trng tin t: (1) iu chnh tng 3% t l d tr bt buc tin gi bng ngoi t; (2) iu hnh linh hot nghip v th trng m, khi lng ph hp vi din bin vn kh dng, h tr vn thanh ton nhng m bo kim sot tin t; (3) Cho vay ti cp vn vi k hn v li sut hp l h tr thanh khon v kim sot tng trng tn dng, ng thi xem xt cho vay ti cp vn vi mc tiu h tr vn nng nghip nng thn, cho vay hc sinh, sinh vin; gia hn i vi cc khon vay n hn thanh ton nhm h tr vn tn dng nng nghip, nng thn; (4) Theo di cht ch th trng tin t, tnh hnh thanh khon, tng trng tn dng v hot ng ca cc TCTD xut cc gii php iu hnh ph hp. - iu hnh cc mc li sut chnh sch ca NHNN (li sut ti cp vn, li sut ti chit khu) ph hp vi din bin th trng v hon thin cc vn bn quy nh v c ch iu hnh li sut theo quy nh ca Lut NHNN v Lut cc TCTD nm 2010: (1) Tng li sut ti cp vn v li sut cho vay qua m trong thanh ton in t lin ngn hng t 9-10-11-12-1314%/nm; li sut ti chit khu t 7-12-13%/nm; (2) Quy nh mc li sut huy ng vn ti a bng VND 14%/nm, ng thi yu cu cc TCTD v UBND tnh/thnh ph phi hp cht ch trong vic thc hin cc quy nh v li sut cho vay bng VND v trn li sut huy ng; quy nh vic p dng li sut trong trng hp t chc, c nhn rt tin gi trc hn ti TCTD; quy nh vic thu ph cho vay ca TCTD i vi khch hng. - Thc hin mnh m cc bin php iu hnh nhm kim sot tc tng trng tn dng di 20%, tng phng tin thanh ton tng khong 15-16% v iu chnh c cu tn dng tp trung cho sn xut nng nghip, nng thn: (1) Ban hnh Ch th 01/CT-NHNN ngy 01/3/2011 yu cu cc TCTD iu chnh k hoch kinh doanh ph hp vi mc tiu tng trng tn dng di 20%; iu chnh c cu tn dng v nng cao hiu qu tn dng theo hng tp trung vn u t cho sn xut - kinh doanh, khu vc nng nghip, nng thn, xut khu, doanh nghip nh v va; hn ch cho vay lnh vc phi sn xut (bt ng sn, chng khon) v lnh vc hot ng tn dng c ri ro cao...; (2) Thu hp i tng cho vay bng ngoi t ca TCTD i vi khch hng vay l ngi c tr; (3) T chc thanh tra hot ng cho vay lnh vc phi sn xut. - iu hnh th trng ngoi hi v t gi ph hp vi tnh hnh cung - cu ngoi t, tng tnh thanh khon ca th trng, khuyn khch xut khu, gim nhp siu, ci thin cn cn thanh ton quc t, gp phn tng
d tr ngoi hi v n nh th trng vng: (1) Tng t gi bnh qun lin ngn hng (BQLNH) 9,3% v thu hp bin giao dch t +/-3% xung +/1% t ngy 11/02/2011; (2) Quy nh mc trn v iu chnh gim mc trn li sut huy ng vn ti a bng USD ca t chc kinh t, c nhn ti TCTD (t chc kinh t t 1%/nm xung 0,5%/nm, c nhn t 3%/nm xung 2%/nm); (3) Yu cu cc TCTD c php hot ng ngoi hi bo co s d tin gi ngoi t ca cc tp on, tng cng ty Nh nc; (4) Theo di v gim st cc TCTD thc hin huy ng v cho vay bng vng theo quy nh ti Thng t s 22/2010/TT-NHNN ngy 29/10/2010 ca NHNN; ban hnh Thng t s 11/2011/TT-NHNN ngy 29/4/2011 chm dt huy ng v cho vay vn bng vng ca cc TCTD; (5) Phi hp vi cc b, ngnh c lin quan kim tra, x l cc trng hp u c, gm gi, kinh doanh tri php lut vng, ngoi t. - Trin khai thc hin cc bin php bo m n nh v an ton h thng ngn hng, c cu li h thng ngn hng thng mi (NHTM) ph hp vi quy nh ca Lut cc TCTD 2010 v cc thng l, chun mc quc t: (1) Gim st th trng tin t v hot ng kinh doanh ca cc NHTM theo Thng t s 13/2010/TT-NHNN ngy 20/5/2010 v Thng t s 19/2010/TT-NHNN ngy 27/9/2010 v cc t l bo m an ton trong hot ng tn dng; (2) Yu cu cc TCTD m bo mc vn iu l theo quy nh ti Ngh nh 141/2006/N-CP, Ngh nh 10/2011/N-CP ngy 26/01/2011; (3) Nghin cu xy dng n cng khai minh bch hot ng ca cc TCTD ti Vit Nam trnh Th tng Chnh ph, d tho Thng t v quy trnh nh gi, xp hng cc TCTD thay th quy nh xp loi NHTM c phn; (4) Trin khai k hoch thanh tra nm 2011, theo trong 6 thng u nm NHNN tp trung hot ng cho vay lnh vc phi sn xut, 6 thng cui nm tp trung thanh tra cht lng tn dng v vic thc hin cc t l bo m an ton hot ng kinh doanh ca cc TCTD. - Tng cng cng tc hi nhp quc t ph hp vi cam kt gia nhp WTO; ci cch th tc hnh chnh v lm tt cng tc thng tin, tuyn truyn v cc gii php iu hnh chnh sch tin t, hot ng ngn hng theo ch o ca Chnh ph. 2.2. Sau 6 thng quyt lit tp trung trin khai thc hin Ngh quyt s 11/NQ-CP v cc ngh quyt ca Chnh ph, NHNN t c nhng kt qu tch cc: Hot ng tin t, ngn hng n nh; th trng ngoi t, vng v t gi c kim sot ph hp, d tr ngoi t tng; tng trng tn dng ph hp vi iu hnh chnh sch tin t cht ch, c kh nng t c mc tiu Chnh ph ra; thanh khon ca h thng ngn hng c ci thin, th hin nh sau:
- n ngy 20/6/2011, tng phng tin thanh ton tng 2,45%; tn dng tng 7,13% (trong tn dng VND tng 2,76%, tn dng bng ngoi t tng 23,47%), cho thy kh nng t tng trng tng phng tin thanh ton khong 15-16% v tn dng di 20% cui nm 2011. ( th 2)
th 2: Din bin ch tiu tin t Vit Nam, 2009-4/2011
45 + % so vi cng k 40 35 30 25 20 15 10
2009
2011
Tng PTTT
5 T1 2/ 08 T1 /2 00 9 T2 /2 00 9 T3 /0 9 T4 /0 9 T5 /0 9 T6 /0 9 T 7/ 09 T8 /2 00 9 T9 /0 9 10 /0 9 T1 1/ 09 T1 2/ 09 T1 /2 01 0 T2 /2 01 0 T3 /1 0 T4 /1 0 T5 /1 0 T6 /1 0 T7 /1 0 T8 /1 0 T9 /1 0 T1 0/ 10 T1 1/ 10 T1 2/ 10 T1 /1 1 T2 /1 1 T3 /1 1 T4 /1 1 T
- C cu tn dng ph hp vi mc tiu ca Chnh ph c bn p ng c nhu cu vay ca doanh nghip v h sn xut: n cui thng 5, d n tn dng i vi lnh vc sn xut tng 10,97% so vi cui nm 2010 (chim t trng 83% tng d n tn dng i vi nn kinh t); tn dng i vi cc lnh vc nng nghip, nng thn v xut khu tng khong +25% (gp hn 3 ln tc tng trng tn dng chung i vi nn kinh t). D n cho vay lnh vc phi sn xut gim -9,46% so vi cui nm 2010 (chim t trng l 16,91% tng d n tn dng i vi nn kinh t. - Li sut th trng bin ng tng trong 4 thng u nm nhng c biu hin gim sc p t thng 5. Hin nay, li sut huy ng VND bnh qun 15,15%, tng 3%/nm so vi cui nm 2010, li sut cho vay VND bnh qun 18,6%, tng 3,2%/nm so vi cui nm 2010; li sut cho vay i vi cc lnh vc xut khu, nng nghip, nng thn, doanh nghip nh v va mc thp hn; li sut th trng ni t lin ngn hng mc kh cao trong 4 thng u nm, nhng t u thng 5 n nay gim, li sut huy ng USD bnh qun khong 1,81%/nm, li sut cho vay USD bnh qun 6,4%/nm. ( th 3)
th 3: Din bin t gi VND/USD, 2009-6/2011
Ngun: Ngn hng Nh nc Vit Nam - Th trng ngoi hi v t gi c bin ng mnh trong hn 1 thng u nm, sau khi NHNN iu chnh tng t gi BQLNH, gim bin giao dch cng vi cc bin php qun l th trng t do, th trng ngoi hi phn ng tch cc, t gi c kim sot trong bin cho php. n ngy 29/6/2011, t gi BQLNH mc 20.618 ng, tng 8,91%, t gi mua bnh qun NHTM mc 20.642 ng, tng 5,88% so vi cui nm 2010. Th trng vng n nh, gi vng trong nc thp hn gi vng th gii v bin ng ph hp vi gi vng th gii. - Hot ng ca h thng cc TCTD an ton, bo m kh nng thanh khon, cc NHTM tip tc thc hin vic tng vn iu l v tim lc ti chnh ca h thng ngn hng ngy cng c cng c. Chnh sch tin t tc ng n kinh t v m, GDP 6 thng u nm 2011 tng 5,6% (6 thng/2010: 6,16%); tc tng ch s gi tiu dng gim dn, 4 thng u nm tng 9,4%, thng 5 tng 2,21%, thng 6 tng 1,09%; cn cn thanh ton c ci thin, nhp siu thng 6 c xu hng gim. Tuy nhin, tnh hnh tin t, hot ng ngn hng hin ni ln mt s vn cn tip tc x l trong 6 thng cui nm 2011: (1) Li sut mc cao, nh hng n sn xut kinh doanh; (2) Vn huy ng ca nn kinh t tng mc thp hn tn dng; (3) N xu c biu hin tng. ( th 4) th 4: Din bin nhp siu v bi chi Ngn sch Nh nc, 2003-6T/2011
triu USD 20000 18000 16000 14000 12000 10000 8000 6000 4.58 4.90 4.85 4.86 4.99
% 8
Bi chi NSNN/GDP
5.65
6.90 5.80
7 6 5 4 3 2
Nhp siu
4000 2000 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 6T/2011 1 0
3. Gii php iu hnh chnh sch tin t 6 thng cui nm 2011 Nhng bt n kinh t v m v bin ng phc tp ca th trng ti chnh tin t ton cu d kin tip tc gy kh khn cho qu trnh phc hi kinh t th gii nhng thng cui nm 2011. Gi c hng ha v lm pht c xu th chm li t thng 5. Theo d bo mi nht ca IMF trong thng 6/2011, tng trng kinh t th gii mc 4,3% nm 2011, gim so vi mc d bo 4,4% ca thng 4/2011, trong cc nc pht trin tng chm li (2,2% so vi 2,4%), cn cc nc ang pht trin v mi ni tip tc gia tng mc 6,6%. Kinh t trong nc tip tc duy tr tng trng, lm pht chm li v nhp siu c xu hng gim t thng 6. Trong thi gian ti, bm st nh hng ch o ca Chnh ph ti Ngh quyt 11/NQ-CP, NHNN iu hnh chnh sch tin t cht ch, thn trng, kim sot tc tng trng tn dng nm 2011 di 20%; tng phng tin thanh ton khong 15 - 16%; s dng linh hot cng c li sut, t gi iu tit v tc ng n nh th trng tin t, ngoi hi. - Ch o cc ngn hng thc hin nghim cc gii php kim sot tc tng trng tn dng nm 2011 ca tng ngn hng di 20%; gim dn tc v t trng cho vay lnh vc phi sn xut trong tng d n theo l trnh n 30/6/2011 l 22% v n 31/12/2011 l 16%; kim sot cht ch cht lng tn dng, chp hnh nghim quy nh v li sut huy ng ti a bng VND, tit kim chi ph gim mt bng li sut, p dng li sut cho vay mc hp l. - Tip tc theo di st din bin th trng ngoi t, vng c gii php iu hnh thch hp; thc hin cc bin php tng d tr ngoi t. - Tng cng thanh tra, kim tra tnh tun th, chp hnh k cng ca cc TCTD; x l nghim cc trng hp vi phm quy nh v cc t l m bo an ton.
- Nng cao tn sut v cht lng cng tc truyn thng to tm l tt cho cng chng ng thun vi cc chnh sch kinh t ca nh nc. Trong bi cnh kinh t th gii tng trng chm li v bin ng phc tp, kinh t v m ca Vit Nam c nhiu tn hiu tch cc, v c bn cho thy hiu qu iu hnh chnh sch tin t cht ch, thn trng ca NHNN theo Ngh quyt 11/NQ-CP ca Chnh ph l ph hp. Tuy nhin, t c hiu qu cao hn na trong vic thc thi ng b cc gii php theo Ngh quyt ca Chnh ph th s phi hp cht ch ca cc b, ngnh v cc c quan chc nng vn l yu t quan trng hng u trong cc lnh vc ti kha, u t cng, kim sot nhp siu; kim sot hot ng giao dch ngoi t trn th trng t do v kinh doanh vng; ngoi ra c ch thng tin, truyn thng ph hp v kp thi l mt cng c quan trng trong iu hnh, gp phn n nh tm l, h tr cc gii php n nh th trng tin t.