T chc Quc t trn Th gii

Lin Hip Quc

I. S HNH THNH CA LIN HP QUC 1. Thnh lp: T chc Lin hp quc chnh thc c thnh lp ngy 24/10/1945 vi s tham gia ca 51 quc gia sng lp. Tn "Lin hp quc" do Tng thng M Franklin D. Roosevelt s dng trong Tuyn ngn ca Lin hp quc (01/01/1942). Trc nm 1945 Trc s yu km ca Hi Quc Lin v nguy c xy ra chin tranh th gii th ba, v bo m mt th cn bng mi trong quan h quc t sau chin tranh, ba cng quc chnh ca phe ng minh l Anh, M v Lin X tin hnh hai hi ngh Thng nh quan trng (T-h-ran 11/1943 v I-an-ta 02/1945). Ni dung trao i chnh gia Trc-trin, Xta-lin v Ru-dven bao gm s phn chu u v tng lai ca Lin hp quc. Vic Lin X tn thnh thit lp T chc Lin hp quc ti Hi ngh I-an-ta m ra kh nng hp tc gia cc nc ng minh trong vic xy dng mt trt t th gii mi sau chin tranh. Ti I-an-ta, ba cng quc trn thng nht vi nhau v mt s im then cht trong vic thit lp t chc Lin hp quc: chp nhn gh thnh vin ring r ca U-c-rai-na v Bch Nga (nay l B-la-rt), dnh quyn ph quyt cho cc thnh vin thng trc ca Hi ng Bo an, Lin hp quc c quyn gim st vic to dng trt t chu u. n Hi ngh Pt-xam t 17/7 n 2/8/1945, ba cng quc nht tr tho thun thnh lp c ch gii quyt cc vn sau chin tranh (bi thng chin tranh ca c; xc nh li bin gii cc quc gia vv..). Hi ng Ngoi trng 5 nc gm Nga, M, Anh, Php v Trung Quc c thnh lp v trn c s tho thun ti Hi ngh I-an-ta, i biu ca 50 quc gia tham d Hi ngh Xan Phran-xt-xc (M) thng 4/1945 v d tho Hin chng ca Lin hp quc. S ra i ca Lin hp quc l mt s kin quan trng: Lin hp quc thay th Hi Quc Lin (hot ng km hiu qu), tr thnh mt t chc quc t ton cu vi mc tiu hng u l bo m mt nn ho bnh v trt t th gii bn vng. 2. Tn ch v mc ch: LHQ hot ng theo cc mc tiu v nguyn tc qui nh trong Hin chng Lin hp quc. iu 1 ca Hin chng nu r bn (04) mc tiu c bn ca Lin hp quc l: (1) Duy tr ho bnh v an ninh quc t; (2) Thc y quan h hu ngh gia cc quc gia trn c s tn trng nguyn tc bnh ng v quyn li gia cc dn tc v nguyn tc dn tc t quyt; (3) Thc hin hp tc quc t thng qua gii quyt cc vn quc t trn cc lnh vc kinh t, x hi, vn ho v nhn o trn c s tn trng cc quyn con ngi v quyn t do c bn cho tt c mi ngi, khng phn bit chng tc, mu da, ngn ng v tn gio; (4) Xy dng Lin hp quc lm trung tm iu ho cc n lc quc t v cc mc tiu chung. V 6 nguyn tc hot ng ch yu ca Lin hp quc l: (1) Bnh ng v ch quyn quc gia; (2) Tn trng ton vn lnh th v c lp chnh tr quc gia; (3) Cm e do s dng v lc hoc s dng v lc trong quan h quc t; (4) Khng can thip vo cng vic ni b cc nc; (5) Tn trng cc ngha v quc t v lut php quc t; v (6) Gii quyt cc tranh chp quc t bng bin php ho bnh. Cc mc tiu v nguyn tc hot ng trn ca Lin hp quc mang tnh bao qut, phn nh mi quan tm ton din ca cc quc gia. Cc quan tm u tin ny thay i tu theo s chuyn bin cn cn lc lng chnh tr bn trong t chc ny. Thi gian u khi mi ra i, cng vi s tng vt v s lng thnh vin, Lin hp quc tp trung vo cc vn phi thc dn ho, quyn t quyt dn tc v ch ngha phn bit chng tc Apcthai. Trong thi k gn y Lin hp quc

ngy cng quan tm nhiu hn ti cc vn kinh t v pht trin. Hot ng ca Lin hp quc trong gn 60 nm qua cho thy trng tm chnh ca Lin hp quc l duy tr ha bnh an ninh quc t v gip s nghip pht trin ca cc quc gia thnh vin. c im bao trm ca Lin hp quc l t chc ny khng phi l mt nh nc siu quc gia. Lin hp quc l t chc a phng ton cu u tin c nhng hot ng thc cht v c nhiu c gng trong vic phi hp v iu tit cc mi quan h gia cc quc gia c lp c ch quyn trn nguyn tc tn trng ch quyn bnh ng ca cc quc gia. Theo iu 2 mc 7 ca Hin Chng, Lin hp quc khng c can thip vo cc vn thuc quyn ti phn ni b ca cc nc. Tt c cc quc gia tham gia Lin hp quc theo nguyn tc bnh ng ch quyn. Nguyn tc ny c phn nh trit nht trong c ch tham gia b phiu cc quyt nh v ngh quyt ti i Hi ng Lin hp quc (cc quc gia ln nh u c mt phiu). Mt c im ni bt khc ca Lin hp quc l t chc ny phn nh s dn xp v cn bng quyn lc gia cc cng quc thng trn. Thc t ny c th hin trong c ch hot ng ca Hi ng Bo an Lin hp quc - c quan chp hnh c thc quyn nht ca Lin hp quc v m nhim trch nhim hng u ca Lin hp quc l duy tr ho bnh v an ninh quc t. Ch cc quyt nh ca Hi ng Bo an mi c tnh cng ch thc hin. Cc ngh quyt ti cc c quan chnh khc ca Lin hp quc nh i hi ng, Hi ng Kinh tX hi, Hi ng Qun thc, v c To n Quc t ch c tnh khuyn ngh, o l v to sc p d lun. bo m li ch v thu ht s tham gia ca cho cc cng quc, Hi ng Bo an Lin hp quc l c quan duy nht dnh cho 5 cng quc quyn ph quyt (veto) khi thng qua cc ngh quyt, quyt nh ca Hi ng. Quyn hn ca Hi ng Bo an tp trung vo hai lnh vc hot ng chnh l gii quyt ho bnh cc tranh chp quc t v tin hnh cc bin php cng ch. So vi Hi Quc Lin, Lin hp quc chng t y hn tnh cht ton cu (thnh phn gm hu ht cc quc gia c lp trn mi chu lc) v c bit l tnh ton din ca n: chng trnh ngh s khng b hp vo vn duy tr ho bnh, an ninh, m bao gm c vic thc y hp tc v pht trin kinh tx hi ca cng ng cc dn tc; bn thn h thng Lin hp quc bao gm hng lot c quan, chng trnh, qu, t chc chuyn mn tp trung vo mi lnh vc ca i sng cc quc gia v quan h quc t ngoi lnh vc chnh tr - quc phng, t tin t n nng nghip, vn ho, khoa hck thut... T chc Lin hp quc ra i thc s c ngha to ln trong i sng chnh tr quc t trong gn 60 nm qua. y l s kin quan trng nh du s xut hin ca cc hot ng ngoi giao a phng hin i, mt bc ngot quyt nh trong lch s pht trin ca nn ngoi giao a phng ni chung. Tuy nhin, s ra i ca Lin hp quc v bn thn Hin chng Lin hp quc tt nhin cha bo m s bnh ng hon ton v trit gia cc quc gia ln nh. S ng gp ca Lin hp quc i vi ho bnh an ninh quc t trong hn 60 nm qua l rt ng k. Tuy nhin, thc t cho thy trong nhiu vn , nhiu s kin, Lin hp quc khng th hin c vai tr ca mnh hoc c th ni Lin hp quc cha lm trn s mnh ca mnh. Cc siu cng vn c vai tr ln v nhiu khi gi vai tr quyt nh trong qu trnh ra quyt nh ca Lin hp quc, c bit l c cu v c ch hot ng ca Hi ng Bo an, Hin chng Lin hp quc v cc c quan chuyn mn ca Lin hp quc. II. C CU V NGUYN TC HOT NG CA LIN HP QUC Lin hp quc gm 6 c quan chnh l: i hi ng, Hi ng Bo an, Hi ng Kinh tX hi, Hi ng Qun thc, To n Quc t v Ban Th k. 1. i Hi ng Lin hp quc: Cc qui nh ca Hin chng lin quan n i hi ng c cp trong chng IV (t iu 9 n 22), xc nh thnh phn, chc nng quyn hn, bu c v th tc. Nhng qui nh khc lin quan n i hi ng cn c nu mt s iu khon khc. 1.1. Thnh vin i hi ng l c quan i din rng ri nht ca Lin hp quc. T 51 thnh vin ban u (nhng nsc c i din d Hi ngh ti Xan Phranxixc hoc k Tuyn ngn ca Lin hp quc ngy 1/1/1942, v nhng nc k v ph chun Hin chng Lin hp quc), s thnh vin Lin hp quc cho n nay l 192. Khc vi Hi ng Bo an, cc thnh vin i hi ng u l cc thnh vin bnh ng, khng phn bit quc gia ln hay nh, mi quc gia thnh vin u c 1 phiu bu. Cc nc thnh vin c chia theo nhm khu vc phn b v tr khi bu vo cc c quan c

ch Lin hp quc. Hin nay c 5 nhm khu vc: chu , chu Phi, M La-tinh v Ca-ri-b, ng u, Ty u v cc nc khc. 1.2. Chc nng quyn hn 1.2.1. Xem xt v kin ngh v cc nguyn tc hp tc trong vic duy tr ho bnh v an ninh quc t, k c nhng nguyn tc lin quan n gii tr qun b v cc qui nh v qun b; 1.2.2. Bn bc v cc vn lin quan ti ho bnh v an ninh quc t, tr trng hp tnh hnh hoc tranh chp hin ang c tho lun ti Hi ng Bo an, v a ra cc khuyn ngh v cc vn ; 1.2.3. Bn bc v khuyn ngh v cc vn theo qui nh ca Hin chng c tc ng n chc nng, quyn hn ca cc c quan thuc Lin hp quc; 1.2.4. Nghin cu v khuyn ngh thc y hp tc chnh tr quc t, pht trin v php in ho lut php quc t; thc hin cc quyn con ngi v cc quyn t do c bn cho mi ngi, v hp tc quc t trong cc lnh vc kinh t, x hi, vn ho, gio dc v y t; 1.2.5. Khuyn ngh cc gii php ho bnh cho mi tnh hung c th lm phng hi quan h hu ngh gia cc dn tc; 1.2.6. Nhn v xem xt cc bo co ca Hi ng Bo an Lin hp quc v cc c quan khc thuc Lin hp quc; 1.2.7. Xem xt, thng qua ngn sch Lin hp quc v phn b ng gp ca cc nc thnh vin; 1.2.8. Bu cc thnh vin khng thng trc Hi ng Bo an Lin hp quc, cc thnh vin Hi ng Kinh t - X hi, cc thnh vin c bu vo Hi ng Qun thc, cng Hi ng Bo an bu cc thm phn To n quc t, v bu Tng th k Lin hp quc (nhim k 5 nm) theo khuyn ngh ca Hi ng Bo an. Theo ngh quyt "on kt v ho bnh" (Uniting for Peace) thng qua ti i hi ng thng 11/1950, i hi ng c th hnh ng nu Hi ng Bo an, v khng t c s nht tr gia cc thnh vin, khng th c hnh ng trong mt trng hp c nguy c e do ho bnh, ph v ho bnh hoc hnh ng xm lc. i hi ng c quyn xem xt vn ngay lp tc c khuyn ngh vi cc nc thnh vin thc hin cc bin php tp th, trong trng hp ph hoi ho bnh hoc xm lc, bao gm bin php s dng v lc khi cn thit, duy tr v khi phc ho bnh v an ninh quc t. 1.3. Cc kho hp v C cu: 1.3.1 Cc kho hp: C cc loi l kho hp thng k, kho c bit thng k v kho hp c bit khn cp ca i hi ng Lin hp quc. * Kho hp thng k: Theo Ngh quyt 57/301 (2002), i hi ng quyt nh kho hp thng k hng nm ca i hi ng s bt u vo ngy th 3 ca tun th 3 ca thng 9, tnh t tun u tin c t nht mt ngy lm vic. Ngh quyt cng quy nh bui tho lun chung ca i hi ng s c tin hnh vo ngy th 3 sau khi khai mc kho hp thng k v s ko di lin tc trong 9 ngy. Cc quy nh ny c p dng t kha hp thng k th 58 ca i hi ng Lin hp quc. Cc kho hp s c t chc ti tr s ca Lin hp quc Niu Oc, tr khi ti kho hp trc i hi ng quyt nh hoc a s cc thnh vin Lin hp quc yu cu t chc hp ni khc. Mi kho hp c mt Ch tch ch tr, do cc nhm khu vc lun phin c. Sau tun u thng nht chng trnh ngh s, i hi ng s tin hnh tho thun chung ca cc trng on. Cp tham gia thng cp cao nh Nguyn th quc gia, Th tng, Ph Th tng, B trng, Th trng ngoi giao... Cc nc thnh vin by t lp trng quan im v nhng vn quc t quan tm. Sau , 6 U ban ca i hi ng bt u nhm hp song song vi i hi ng. Phn ln cc mc c tho lun ti U ban trc khi a ra i hi ng, mt s c tho lun thng ti i hi ng. * Kho c bit thng k: Do Tng th k Lin hp quc triu tp, theo yu cu ca Hi ng Bo an hoc a s cc nc thnh vin Lin hp quc. Kho hp c bit thng k s c t chc trong vng 15 ngy k t khi Tng th k nhn c yu cu tr khi i hi ng n nh ngy t chc kho hp c bit t trc. Sau , Tng th k s thng bo cho cc nc thnh vin t nht 14 ngy trc khi khai mc kho hp c bit, nu khng th phi trc 10 ngy. Cho ti nay, c 27 kho hp c bit thng k trong ch yu l theo yu cu ca i hi ng. Ch ca cc kho hp bao gm cc vn chnh tr, kinh t, mi trng, x hi. T nm 1990 tr li y, cc kho hp c bit thng k ca i hi ng ch yu xoay quanh cc vn nh: hp tc kinh t quc t, ma tu, dn s, mi trng, bnh ng gii, HIV/AIDS. iu ny cho

thy r xu th ca ca Lin hp quc sau chin tranh lnh l tp trung bn v vn pht trin. * Kho hp c bit khn cp: C th c triu tp trong vng 24 gi k t khi Tng th k nhn c yu cu ca Hi ng Bo an, hoc yu cu hoc thng bo ca a s cc nc thnh vin Lin hp quc. Kho hp ny phi c thng bo cho cc nc thnh vin t nht trc 12 gi. Cho ti nay c 10 kha hp c bit khn cp c triu tp, trong a s c triu tp theo yu cu ca Hi ng Bo an cn li l ca cc nc c bit quan tm n tnh hnh xung t. V mang tnh khn cp nn ch ca cc kho hp ny cng c nhng nt khc so vi cc kho hp c bit thng k ch cc kho hp c bit khn cp thng bn v cc vn chnh tr c th nh gii quyt xung t khu vc hoc trong bn thn mt nc (vn Trung ng 1956, Hungary 1956, Trung ng 1958, Congo 1960...). Khi mun yu cu triu tp mt kho hp c bit, Hi ng Bo an phi c mt quyt nh chnh thc v vn ny c 9 thnh vin Hi ng Bo an b phiu ng h. Mc d Hin chng quy nh cc kho hp c bit c triu tp theo yu cu ca a s thnh vin Lin hp quc nhng trn thc t cho n nay cha c mt yu cu no c a ra v c ch k ca a s nc thnh vin. Thay vo , mt nc thnh vin s trnh yu cu triu tp kho hp c bit ln Tng th k Lin hp quc. Tng th k s ngay lp tc thng bo cc nc thnh vin khc v hi kin ca h v yu cu ny. Nu a s cc nc b phiu thun trong vng 30 ngy th mt kho hp c bit s c triu tp. * Kt qu ca cc kho hp th hin bng cc ngh quyt v quyt nh c thng qua (cc hnh thc thng qua vn kin c cp phn th tc hot ng). Cc ngh quyt v quyt nh ny khng c gi tr rng buc php l m ch c gi tr khuyn ngh v o l phn nh ch, nguyn vng chung ca ng o cc nc thnh vin Lin hp quc. 1.3.2. C cu: C 6 U ban chnh: + U ban 1: Gii tr qun b v An ninh quc t + U ban 2: Kinh t - Ti chnh + U ban 3: Vn ho - X hi - Nhn o + U ban 4: Chnh tr c bit v Phi thc dn ho + U ban 5: Hnh chnh - Ngn sch Lin hp quc + U ban 6: Lut php quc t Ngoi ra cn c cc U ban sau c thnh lp theo cc nguyn tc th tc ca i hi ng: * Cc U ban th tc; * Cc U ban thng trc; * Cc c quan c bit v ph tr. * Cc U ban th tc + U ban chung U ban ny gm Ch tch i hi ng, 21 ph ch tch v 6 ch tch cc u ban chnh. U ban ny xem xt chng trnh ngh s tm thi v danh sch cc vn b sung, xem xt cc ngh v vic b sung cc mc vo chng trnh ngh s, b tr sp xp cc mc vo cc u ban v trnh bo co ln i hi ng c ph duyt. U ban ny gip Ch tch i hi ng vch ra chng trnh ngh s cho cc cuc hp ton th, quyt nh cc mc trng tm, phi hp cng vic gia cc U ban, v ni chung lm cc vic ca i hi ng thuc thm quyn ca Ch tch. U ban cng c th a khuyn ngh cho i hi ng v thi gian kt thc ca cc kho hp. Tuy nhin, U ban khng th quyt nh bt c vn g c tnh cht chnh tr. + U ban kim tra t cch i biu U ban ny gm 9 thnh vin c bu ngay lc bt u mi kha hp theo ngh ca Ch tch. U ban xem xt v bo co v cc u nhim th ca cc i biu. Nu mt i din b mt thnh vin U ban phn i s tm thi ngi trong i hi ng vi cc quyn nh cc i din khc cho ti khi U ban bo co v i hi ng c quyt nh v vn . * Cc U ban thng trc C 2 U ban thng trc c thnh lp, theo qui nh th tc ca i hi ng, gii quyt cc vn tip theo trong v gia cc kho hp thng k. + U ban t vn v cc vn hnh chnh v ngn sch U ban ny c thnh lp ti phin hp u tin ca i hi ng theo Ngh quyt 14A(I)(1946). U ban c trch nhim kim tra v bo co v ngn sch thng ca Lin hp quc v ngn sch ca vic gn gi ho bnh v cc ti khon ca Lin hp quc, v ngn sch hnh chnh ca cc c quan chuyn mn. U ban ny cng t vn cho i hi ng v cc vn hnh chnh v ti

chnh khc. S thnh vin ca U ban tng ln nhiu ln, hin nay c 16 thnh vin (theo Ngh quyt 32/103(1977) ca i hi ng). Cc thnh vin ca U ban c i hi ng bu ra theo khuyn ngh ca U ban 5 trn c s i din cho mt khu vc a l rng ri, v c quyn ti c. Phi c t nht 3 thnh vin l cc chuyn gia ti chnh gii. Cc chuyn gia ti chnh ny khng c ngh hu cng mt lc. + U ban ng gp U ban ny c thnh lp theo Ngh quyt 14(I)(1946) ca i hi ng nhm t vn i hi ng v mc ng gp ca cc nc thnh vin vo chi tiu ca Lin hp quc, nh s tin ng gp ca cc nc thnh vin mi, xem xt ngh ca cc nc thnh vin v thay i mc ng, xem xt vic p dng iu 19 Hin chng Lin hp quc trong cc trng hp chm ng nin lim. U ban cng c quyn khuyn ngh hoc t vn v mc ng gp cho mt t chc chuyn mn nu c t chc yu cu. Thnh vin ca U ban ny c tng ln nhiu ln, hin nay c 18 thnh vin (theo Ngh quyt 31/96 (1976) ca i hi ng). Cc thnh vin ca U ban c i hi ng chn theo khuyn ngh ca U ban 5 trn c s i din cho mt khu vc a l rng ri v c trnh v kinh nghim. Nhim k l 3 nm, v c quyn c bu li. Thm vo , cc c quan Hip nh c thnh lp bi cc Cng c quc t phi trnh bo co ln i hi ng v cc hot ng ca h. * Cc c quan c bit v ph tr + Cc c quan lin chnh ph: U ban ho gii cho Palestine (1948); U ban khoa hc ca Lin hp quc v nh gi nh hng ca phng x nguyn t (UNSCEAR) (1955); U ban v s dng ho bnh khong khng v tr (thnh lp nm 1959); U ban c bit v thc hin Tuyn b v Phi thc dn ho-U ban 24 (1961); U ban c bit v cc hot ng gn gi ho bnh (1965); U ban c bit iu tra cc hnh ng ca Israel lm tn hi cc quyn con ngi ca nhn dn Palestine v cc nc Arp khc trn nhng lnh th b h chim ng (1968); Nhm lm vic v chi tiu cho cc cng vic cu tr ca Lin hp quc v cc c quan khc cho t nn Palextin vng Cn ng (UNRWA) (1970); U ban quan h vi nc ch nh (1971); U ban c bit v n Dng (1972); U ban thc hin cc quyn bt kh xm phm ca nhn dn Palestine (1975); U ban c bit v Hin chng LHQ (1975); U ban thng tin (1978); U ban gii tr qun b (1978); Hi ngh gii tr qun b (1978); U ban v cc hi ngh (1988); Tin trnh tham vn m khng chnh thc v i dng v lut bin (1999); U ban c bit Cng c quc t v bo v v thc y cc quyn v nhn phm ca ngi tn tt (2001), Nhm lm vic c bit ca i hi ng v cc hot ng tin hnh sau cc hi ngh ln ca Lin hp quc v cc cuc hp thng nh trong lnh vc kinh t-x hi (2002). + Cc nhm lm vic m: -Nhm lm vic khng chnh thc v mt chng trnh ngh s cho ho bnh, c thnh lp ti i hi ng kho 47 v ngng hp t nm 1996. -Nhm lm vic v i din bnh ng v tng thnh vin Hi ng Bo an, c thnh lp theo Ngh quyt 48/26 (1993) ca i hi ng. -Nhm lm vic cp cao v tnh hnh ti chnh ca Lin hp quc, c thnh lp theo Ngh quyt 49/143 (1994) ca i hi ng v ngng hp t nm 1997. -Nhm lm vic cp cao v tng cng h thng Lin hp quc, c thnh lp theo Ngh quyt 49/252 (1994) ca i hi ng v hon thnh cng vic nm 1997. -Nhm lm vic v nguyn nhn xung t v thc y mt nn ho bnh v pht trin bn vng Chu Phi, c thnh lp theo Ngh quyt 54/234 (1999) ca i hi ng v nh ch hot ng nm 2001. + Cc c quan t vn: - U ban t vn v cc chng trnh vin tr ca Lin hp quc v gio dc, truyn b kin thc v lut quc t (1965). - Ban t vn v cc vn v gii tr qun b (1982). + Cc c quan chuyn gia: - Ban kim ton (1946) - U ban lut quc t (ILC) (1947) - U ban u t (1947) - Qu hu ca nhn vin Lin hp quc (1948)

- To n hnh chnh Lin hp quc (1949) - Ban cc kim ton vin i ngoi (1959) - n v thanh tra chung (JIU) (1966) - U ban Lin hp quc v lut thng mi quc t (UNCITRAL) (1966) - U ban quc t v dch v dn s (1972) - U ban gii quyt vn nh cho con ngi (UN-HABITAT) (1977) 2. Hi ng Bo an: Theo iu 24 ca Hin chng Lin hp quc, cc nc thnh vin Lin hp quc trao cho Hi ng Bo an trch nhim chnh trong vic gi gn ho bnh v an ninh quc t. Theo , Hi ng Bo an c th p dng cc bin php nhm gii quyt ho bnh cc tranh chp, xung t v khi cn thit, c th s dng cc bin php, k c cng ch v v lc, nhm loi tr cc mi e do, ph hoi ho bnh, hoc cc hnh ng xm lc. Cc quy nh ca Hin chng lin quan n Hi ng Bo an nm trong cc chng V, VI, VII, VIII v XII. 2.1. Thnh vin Hi ng Bo an gm 15 nc thnh vin, trong c 5 nc u vin thng trc l: M, Anh, Php, Nga, Trung Quc v 10 thnh vin khng thng trc do i hi ng Lin hp quc bu ra vi nhim k hai nm trn c s phn chia cng bng v mt a l v c tnh ti s ng gp ca nhng nc ny cho tn ch v mc ch ca Lin hp quc v khng c bu li nhim k k ngay sau khi mn nhim. 10 nc thnh vin khng thng trc c bu theo s phn b khu vc a l nh sau: 5 nc thuc chu Phi v chu (3 nc chu Phi, 2 nc chu ); 1 nc thuc ng u; 2 nc thuc vng M Latinh v Carib; 2 nc thuc Ty u v cc nc khc. 2.2. Chc nng, quyn hn L mt trong su c quan chnh ca Lin hp quc, Hi ng Bo an c thnh lp nhm duy tr ho bnh v an ninh quc t. Theo iu 39 ca Hin chng Lin hp quc, Hi ng Bo an l c quan duy nht ca Lin hp quc c quyn quyt nh nh gi thc ti ca cc mi e do i vi ho bnh, ph hoi ho bnh hoc hnh ng xm lc, v s khuyn ngh hoc quyt nh cc bin php cn c tin hnh ph hp vi cc iu 41 v 42, duy tr hoc khi phc ho bnh v an ninh quc t. Trong khi thc thi chc nng ny, Hi ng Bo an c coi l hnh ng vi t cch thay mt cho tt c cc thnh vin Lin hp quc. Trn thc t, nhng chc nng m Hi ng Bo an c trao c th c coi l nhm 3 mc tiu: gn gi ho bnh, vn hi ho bnh v kin to ho bnh. Trong khi cc c quan khc ca Lin hp quc ch c th a ra cc quyt nh mang tnh khuyn ngh i vi cc chnh ph ca cc quc gia thnh vin Lin hp quc, cc quyt nh v ngh quyt ca Hi ng Bo an, theo chng VII Hin chng, khi c thng qua u mang tnh cht rng buc v tt c cc thnh vin ca Lin hp quc u c trch nhim phi tn trng v thi hnh. Nhng quyn hn c th giao cho Hi ng Bo an c quy nh cc chng VI, VII, XII ca Hin chng Lin hp quc, song nhng iu khon quan trng nht c lin quan ti vic duy tr ho bnh v an ninh quc t, c bit l vic gii quyt ho bnh cc tranh chp quc t v s dng nhng bin php an ninh tp th cng ch, c quy nh c th v chi tit nht chng VI v VII. Theo Hin chng, Hi ng Bo an c th tin hnh iu tra bt c mt tranh chp no hoc bt c mt tnh th no c th dn ti nhng xung t quc t hoc e do ho bnh v an ninh quc t, v c th a ra nhng khuyn ngh v cc phng thc cng nh ni dung c th gii quyt nhng xung t . Nhng xung t v nhng tnh hung c kh nng e do ho bnh v an ninh quc t c th do cc nc thnh vin Lin hp quc, i hi ng hoc Tng th k Lin hp quc nu ra trc Hi ng Bo an. Mt nc khng phi thnh vin Lin hp quc cng c th a cuc tranh chp, trong bn thn nc l mt bn tham gia tranh chp, ra trc Hi ng Bo an c quan ny xem xt gii quyt, vi iu kin l nc phi tha nhn trc l s tun th trch nhim gii quyt ho bnh cuc tranh chp theo quy nh ca Hin chng Lin hp quc. Theo Hin chng, tt c cc nc thnh vin Lin hp quc phi cam kt cung ng cho Hi ng Bo an, cn c theo nhng tho thun c bit thng qua thng lng i vi nhng

xut ca Hi ng Bo an, nhng lc lng v trang, nhng tr gip v cc phng tin cn thit khc duy tr ho bnh v an ninh quc t. 2.3. C cu Hi ng Bo an c cc u ban v c quan ph tr sau: 2.3.1. Cc U ban thng trc: gm U ban chuyn gia v cc vn th tc, U ban v cc cuc hp ca Hi ng Bo an khng din ra ti tr s Lin hp quc v U ban v vic kt np thnh vin mi. Cc U ban ny u c i din ca cc nc thnh vin Hi ng Bo an. 2.3.2. Ban Tham mu qun s: bao gm cc Tng ch huy qun i (Chiefs of staff) ca tt c cc nc thnh vin hoc i din ca h. Chc nng nhim v ca Ban l t vn cho Hi ng v tt c cc vn lin quan n cc yu cu qun s bo v v duy tr ho bnh v an ninh quc t, vic s dng v ch huy cc lc lng t di s ch o ca Ban, k c cc qui nh v v trang, v gii tr qun b nu c th. 2.3.3. U ban chng khng b: U ban ny c thnh lp theo Ngh quyt 1373 (2001) v mt s bin php chng li cc mi e do i vi ho bnh v an ninh quc t ca cc hnh ng khng b, nhm gim st vic thc hin ngh quyt ny. Cc nc thnh vin Lin hp quc phi trnh bn bo co v cc bc tin hnh thc hin Ngh quyt 1373 ln U ban, ln u tin trong vng 90 ngy v cc ln sau theo thi gian biu ca U ban. U ban gm tt c 15 thnh vin ca Hi ng Bo an. U ban thnh lp 3 tiu ban, mi tiu ban do mt Ph Ch tch U ban lm ch tch, xem xt s b bn bo co ca cc nc thnh vin. 2.3.4. Cc U ban trng pht: hin nay c 10 U ban trng pht ang hot ng l: U ban trng pht thnh lp theo ngh quyt 751 (1992) v X-ma-li; U ban trng pht thnh lp theo ngh quyt 918 (1994) v Ru-an-a; U ban trng pht thnh lp theo ngh quyt 1132 (1997) v Xi--ra L-n; U ban trng pht thnh lp theo ngh quyt 1267 (1999) v Al Qaida v Taliban; U ban trng pht thnh lp theo ngh quyt 1518 (2003) v I-rc; U ban trng pht thnh lp theo ngh quyt 1521 (2003) v Li-b-ri-a; U ban trng pht thnh lp theo ngh quyt 1533 (2004) v Cng ho Dn ch Cng-g; U ban trng pht thnh lp theo ngh quyt 1572 (2004) v B Bin Ng; U ban trng pht thnh lp theo ngh quyt 1591 (2005) v Xu-ng; U ban trng pht thnh lp theo ngh quyt 1636 (2005) v v m st cu Th tng Li-bng Rafiq Hariri. 2.3.5. Cc hot ng v lc lng gn gi ho bnh: gm T chc gim st ngng bn Trung ng (UNTSO) (1948), Nhm quan st vin qun s n v Pakistan (UNMOGIP) (1949), Lc lng Sp (UNFICYP) (1964), Lc lng quan st vin khng can d (UNDOF) (1974), Lc lng lm thi Libng (UNIFIL) (1978), Phi on quan st Irc-Ct (UNIKOM) (1991) 2.3.6. Cc lc lng chnh tr v kin to ho bnh: gm Vn phng chnh tr Bougainville (UNPOB) (1998), Vn phng kin to ho bnh Cng ho Trung Phi (BONUCA) (1999), Lc lng tr gip pghanixtan (UNAMA) (2002), Vn phng i din c bit ca Tng th k Lin hp quc v vn Irc (2003) 2.3.7. Cc U ban khc: gm U ban n b Lin hp quc (UNCC) (1991), U ban gim st, kim tra v thanh tra (UNMOVIC) (1999). 2.3.8. Cc to n quc t: * To n ti phm quc t Ruana c thnh lp nm 1994 theo Ngh quyt 955 ca Hi ng Bo an, theo chng VII ca Hin chng x cc c nhn phm ti dit chng v cc ti c chng loi ngi trn lnh th Ruana v lnh th cc nc lng ging trong nm 1994. * To n ti phm quc t v Nam T c thnh lp nm 1993 theo Ngh quyt 808 ca Hi ng Bo an xt x cc c nhn chu trch nhim cho cc vi phm nghim trng lut nhn o quc t gy ra trn lnh th Nam T c t 1991. 2.3.9. Cc t chc khc nh C quan ch huy ca Lin hp quc ti bn o Triu Tin (UNC) (1950) c thnh lp theo Ngh quyt 85 (1950) ca Hi ng Bo an. C quan ny yu cu tt c cc thnh vin cung cp lc lng qun s bn o Triu Tin cho php t cc lc lng ny di quyn ch huy thng nht ca M. Cc n v chin u c a n t 16 nc, phn ln l phng Ty, ngoi ra c cc nc ang pht trin nh Clombia, tipia, Philpin, Nam Phi, Thi Lan. 2.4. Th tc hot ng ca Hi ng Bo an Theo Hin chng, Hi ng Bo an phi c t chc mt cch ph hp c th hot ng thng xuyn v lin tc nhm ng ph vi cc tnh hung lin quan n ho bnh v an ninh quc t c th t ra bt c thi im no. Hin ti, hot ng ca Hi ng Bo an c tin

hnh da trn Cc qui tc th tc tm thi (gm 61 qui tc) c Hi ng Bo an thng qua v lin tc cp nht ti cc phin hp. 3. Hi ng Kinh t - X hi Lin hp quc: 3.1 C s php l v tn ch mc ch Hi ng Kinh t X Hi Lin hp quc (Economic and Social Council - ECOSOC) l mt trong 6 c quan chnh ca Lin hp quc. Theo Hin chng Lin hp quc, mt trong nhng mc tiu chnh ca T chc ny l: "Thc hin hp tc quc t trong vic gii quyt nhng vn quc t v kinh t, x hi, vn ha hoc nhn o, thc y v khuyn khch s tn trng nhn quyn v nhng quyn t do cn bn cho tt c mi ngi, khng phn bit chng tc, nam n, ngn ng hoc tn gio" (Chng I, iu 1, im 3). C th, Lin hp quc s thc y (Chng IX, iu 55, im a,b,c): - Nng cao mc sng, y vic lm, iu kin tin b v pht trin kinh t x hi - Gii quyt nhng vn quc t v kinh t, x hi, y t v cc vn lin quan, v s hp tc quc t v vn ha v gio dc, v - Tn trng v thc hin quyn con ngi v cc quyn t do c bn cho tt c mi ngi khng phn bit chng tc, nam n, ngn ng hoc tn gio Trch nhim thc hin nhng chc nng trn trc ht thuc v i hi ng Lin hp quc. Theo iu 60 ca Hin chng Lin hp quc, ECOSOC c t di quyn ca i hi ng v c i hi ng giao trch nhim trc tip thc hin cc chc nng v kinh t, x hi ca Lin hp quc. .3 Chc nng v quyn hn: ECOSOC l c quan son tho v iu phi cc chnh sch thc y hp tc quc t trong cc lnh vc kinh t, x hi v nhn quyn ca Lin hp quc. Phn ln cc Ngh quyt v Quyt nh ca i hi ng Lin hp quc v kinh t, x hi, nhn quyn, nhn o u bt ngun t cc khuyn ngh do ECOSOC trnh ln. Theo Hin chng Lin hp quc, ECOSOC c nhng chc nng v quyn hn chnh sau: - Thc hin hoc xut nhng nghin cu, iu tra v lm bo co v cc vn quc t trong lnh vc kinh t, x hi, vn ha, v gio dc, y t v nhng vn lin quan khc, v c th a ra nhng khuyn ngh v cc vn i vi i hi ng, cc nc thnh vin Lin hp quc v cc t chc chuyn mn hu quan; - ECOSOC c th a ra nhng khuyn ngh nhm thc y tn trng v thc hin quyn con ngi; - ECOSOC son tho cc vn kin v iu c quc t v nhng vn thuc thm quyn ca mnh trnh i hi ng v c th triu tp cc Hi ngh quc t v nhng vn , theo cc th tc ca Lin hp quc; - ECOSOC c th phi hp hot ng vi nhng t chc chuyn mn ca Lin hp quc, thng qua tham kho v khuyn ngh vi cc t chc , cng nh bng cch khuyn ngh vi i hi ng v cc thnh vin Lin hp quc; - ECOSOC c quyn tin hnh mi bin php thch hp cc t chc chuyn mn phi bo co u n cho mnh nhng cng vic ca h. Hi ng c th tha thun vi cc thnh vin Lin hp quc v cc t chc chuyn mn v vic cc thnh vin v cc t chc ny bo co v nhng bin php c p dng trong vic thi hnh nhng khuyn ngh ca Hi ng v trong vic thi hnh nhng khuyn ngh ca i hi ng v nhng vn thuc thm quyn ca ECOSOC; - Vi s ng ca i hi ng, ECOSOC c th lm nhng vic do cc thnh vin Lin hp quc, hoc cc t chc chuyn mn yu cu; - ECOSOC s mi bt c nc thnh vin Lin hp quc no tham d, khng b phiu, cc cuc tho lun ca Hi ng v vn lin quan n nc thnh vin ; - ECOSOC c th thu xp cho i din cc t chc chuyn mn Lin hp quc tham d, khng b phiu, cc cuc tho lun ca Hi ng v cc cuc tho lun ca cc y ban do Hi ng lp ra, v cho cc i din ca Hi ng tham gia cc cuc tho lun ca cc t chc chuyn mn Lin hp quc; - ECOSOC c th c nhng thu xp thch hp tham kho cc t chc phi chnh ph lin quan n nhng vn thuc thm quyn ca Hi ng, thu xp qua cc t chc quc t v khi thch

hp, c th qua cc t chc quc gia ca nc thnh vin sau khi tham kho nc thnh vin ; - ECOSOC c ngha v thc hin nhng chc nng khc c quy nh trong Hin chng Lin hp quc, hoc c th c i hi ng giao cho. 5. To n Quc t: 5.1. C s php l Nhim v trng tm ca Lin hp quc l gii quyt cc cuc xung t bng bin php ho bnh ph hp vi cc nguyn tc ca cng l v lut php quc t (iu 1 ca Hin chng Lin hp quc). iu 33 ca Hin chng cng ch r, trong s cc phng php gii quyt ho bnh c phng php s dng trng ti v gii quyt ca to n (theo lut php). Theo iu 13 ca Hin chng, mt trong nhng chc nng ca i hi ng l " thc y vic php in ho v s pht trin ca lut quc t theo hng tin b". Chc nng ny c i hi ng v cc c quan khc thc hin thng qua vic son tho, chun b rt nhiu cng c quc t. Trong vng nm thp k qua, Lin hp quc bo tr cho trn 456 tho thun a phng bao gm mi lnh vc hot ng gia cc nh nc v n lc ca loi ngi. Lin hp quc cng l ngi tin phong quan tm ti nhng vn ton cu mi hin nay nh: mi trng, khong khng v tr, lao ng di c, bun lu ma tu v ch ngha khng b. 5.2. Thnh phn To n quc t gm 15 thm phn, l cng dn ca cc quc gia thnh vin Lin hp quc, do i hi ng v Hi ng Bo an cng bu ra. 5.3. Chc nng Chc nng chnh ca To n quc t l gii quyt ho bnh cc tranh chp quc t, v kin do cc quc gia a ln ph hp vi lut php quc t. Mc tiu ca to n l p dng cc tp qun quc t thit lp cc quy tc c cc quc gia lin quan chnh thc cng nhn; cc thng l quc t c chp nhn nh lut; cc nguyn tc chung ca lut php c cc quc gia cng nhn; cc phn quyt ca ta n... Ta n cng khuyn ngh i hi ng, Hi ng Bo an v lnh vc lut php, cc vn lut php ni ln trong phm vi hot ng ca cc c quan ny, khuyn ngh cc c quan khc ca Lin hp quc, cc c quan chuyn mn vi s u quyn ca i hi ng. 5.4. Hot ng * Gii quyt theo lut php cc tranh chp C quan chnh ca Lin hp quc gii quyt cc tranh chp l To n quc t. K t khi thnh lp nm 1946, n nay c 72 v c cc nc a ra trc To n quc t, 22 trng hp hi kin ca cc t chc quc t. Hu ht cc trng hp c To gii quyt song k t nm 1981, c 4 trng hp c chuyn cho cc U ban c bit gii quyt theo ngh ca cc bn lin quan. 11 trng hp vn cha c gii quyt. Cc trng hp a ra gii quyt ti To n quc t bao gm nhiu lnh vc nh: quyn v lnh th (v tranh chp gia Php v Anh nm 1953, gia B v H Lan nm 1959, gia n v B o Nha nm 1960, gia Buckina Phax v Mali nm 1986, gia Libi v St nm 1990), lin quan n lut bin (trng hp Anbani phi chu trch nhim v nhng thit hi do thu li trong vng lnh hi ca mnh gy ra cho tu ca Anh nm 1949, tranh chp gia Anh v Na uy v nh c), cc cuc tranh chp lin quan n nguyn tc v lut l quc t trong vic phn nh ranh gii thm lc a, trn bin v trn b (v gia Libi v Manta nm 1985, Canaa v M nm 1984, an mch v Na uy nm 1993, gia En Xanvao v Honurat nm 1992 ...), v bo v ngoi giao, bo v mi trng, thc hin cc ngha v ca lc lng u thc ti lnh th Ty Nam chu Phi, cc vn lin quan n xung t khu vc, vic thc hin cc cng c quc t ca cc nc ... cc trng hp lin quan n quan h gia Lin hp quc v cc nc thnh vin nh vic phi vin ca Lin hp quc b st hi, ng gp ca cc nc vo ngn sch hot ng gn gi ho bnh... cng c cc bn lin quan a ra ti To n quc t nhn c kin tham kho. * Php in ho lut php quc t U ban v lut php quc t c i hi ng thnh lp nm 1947 nhm thc y s pht trin v php in ho lut php quc t theo hng tin b. U ban gm 34 thnh vin, nhm hp hng nm, cc thnh vin c i hi ng bu ra vi nhim k 5 nm, hot ng vi t cch c nhn ch khng phi l i din ca cc chnh ph. Cng vic ch yu ca U ban l son tho lut php quc t, lnh vc lut php cn son tho c

th do U ban t chn hoc do i hi ng hoc Hi ng Kinh t - X hi (ECOSOC) gi . Khi U ban hon tt d tho cc iu khon, i hi ng s triu tp mt hi ngh quc t quyt nh a cc iu khon d tho vo mt cng c quc t, sau s m cho cc nc tham gia. Nm 1966, p ng i hi ca Lin hp quc phi gi mt vai tr tch cc trong vic gim bt v loi b cc cn tr i vi thng mi quc t, i hi ng thnh lp U ban Lin hp quc v lut thng mi quc t (UNCITRAL) thc y s thng nht v hi ho theo hng tin b ca lut thng mi quc t. U ban gm 36 thnh vin, i din cho cc khu vc a l v cc h thng kinh t v lut php khc nhau, c bo co hng nm ln i hi ng v trnh bo co ln Hi ngh Lin hp quc v Thng mi v Pht trin. 6. Ban Th k Lin hp quc: 6.1. Khi qut Ban th k Lin hp quc (gi tt l Ban th k) l mt trong su c quan chnh ca Lin hp quc. Tr s chnh ca Ban th k t ti Niu Oc, M. Tng th k hin nay l Ngi Ban Ki-mun, quc tch Hn Quc, nhm chc t ngy 1/1/2007. 6.2. C cu t chc Theo Chng XV ca Hin chng Lin hp quc, Ban th k gm c mt Tng th k v mt s nhn vin tu theo nhu cu ca t chc. Tng th k do i hi ng b nhim, theo kin ngh ca Hi ng Bo an. Tng th k l vin chc cao cp nht ca T chc Lin hp quc (iu 97). 6.3. Chc nng, nhim v * Tng th k hot ng vi t cch l ngi c cng v cao nht ca Ban th k trong tt c cc cuc hp ca i hi ng, ca Hi ng Bo an, ca Hi ng Kinh t - X hi v ca Hi ng Qun thc. Tng th k thc hin cc chc nng theo quy nh ca Hin chng Lin hp quc v cc nhim v khc do cc c quan ny giao ph. Tng th k trnh i hi ng bo co hng nm v hot ng ca Lin hp quc (iu 98). * Tng th k c thm quyn lu Hi ng Bo an v bt c vn no m theo ng, c th e do vic duy tr ho bnh v an ninh quc t (iu 99). * Trong khi thc thi nhim v ca mnh, Tng th k v cc nhn vin khng c tm kim hay chp nhn nhng ch th ca bt c mt chnh ph no hoc ca mt c quan quyn lc no ngoi Lin hp quc. Tng th k v cc nhn vin khng c hnh ng tri vi a v vin chc quc t ca h v ch chu trch nhim trc Lin hp quc (iu 100, khon 1). * Tng th k b nhim cc nhn vin ca mnh theo nhng quy nh do i hi ng xc lp (iu 101, khon 1). * Mt s nhn vin thch hp c b nhim phc v thng trc Hi ng Kinh t - X hi, Hi ng Qun thc v nu cn, cc c quan khc ca Lin hp quc. S nhn vin ny thuc bin ch c quan Tng th k (iu 101, khon 2)., 7. Hi ng Nhn quyn Lin hp quc V chc nng, c bn HNQ k tha cc chc nng ca UBNQ trc y. Ngoi ra theo ngh quyt A/60/251, trong nm u tin, HNQ c nhim v phi ra sot, ci tin v hp l ho cc c ch, nhim v v chc nng ca UBNQ, ng thi xy dng mt c ch mi l Kim im nh k tnh hnh thc hin nhn quyn ca cc nc trn th gii (UPR). III. VIT NAM V LIN HP QUC Vit Nam chnh thc gia nhp Lin hp quc ngy 20/9/1977. K t khi gia nhp Lin hp quc, quan h ca Vit Nam vi Lin hp quc ngy cng c ci thin v pht trin tt hn. Ngay sau khi tham gia Lin hp quc, Vit Nam tranh th c s ng tnh v ng h ca cc nc thnh vin Lin hp quc i hi ng Lin hp quc kha 32 (1977) thng qua Ngh quyt 32/2 ku gi cc nc, cc t chc quc t vin tr, gip Vit Nam ti thit sau chin tranh. Vit Nam cng ch ng v tch cc phi hp vi cc nc Khng Lin Kt v ang pht trin u tranh v bo v cc nguyn tc c bn ca Hin chng Lin hp quc nh nguyn tc v bnh ng ch quyn, khng can thip cng vic ni b cc nc, khng s dng hay e da s dng v lc..., ng thi v bo v li ch ca cc nc ang pht trin trong c Vit Nam. Mt khc, chng ta cng tranh th c s gip v ngun vn, cht xm, k thut ca Lin hp

quc phc v cho cng cuc pht trin kinh tx hi ca t nc. Lin hp quc tr thnh mt din n Vit Nam trin khai cc yu cu ca chnh sch i ngoi. V th v vai tr ca Vit Nam ti Lin hp quc ngy cng c nng cao. S pht trin ca quan h Vit Nam v Lin hp quc c th tm chia thnh cc giai on nh sau: Giai on t 1977-1991: Chu tc ng ca Chin tranh lnh, nhn chung quan h gia Vit Nam v Lin hp quc cn mc hn ch. V chnh tr, vai tr v v th ca Vit Nam ti Lin hp quc b hn ch do bi cnh Chin tranh lnh. V kinh t, mc d phi chu nhiu kh khn do bao vy cm vn, Vit Nam vn tranh th c cc ngun lc t vin tr trc tip khng hon li ca h thng pht trin ca Lin hp quc, vi tng tr gi trn 500 triu -la M. Cc t chc chuyn mn thuc h thng pht trin ca Lin hp quc gp phn gip Vit Nam khc phc nhng kh khn kinh tx hi, hu qu chin tranh, thin tai, h tr gii quyt cc vn x hi nht l trong cc lnh vc y t, gio dc chm sc bo v b m tr em v k hoch ho gia nh, to iu kin cho ta nng cao trnh cng ngh v thc y tin b v khoa hck thut, gp phn phc hi v xy dng mi mt s c s sn xut, tng cng nng lc pht trin. Giai on t 1991 n nay: c trng ca giai on ny l vic Vit Nam tham gia tch cc v ch ng hn trn nhiu lnh vc lin quan n ho bnh an ninh, gii tr qun b cng nh pht trin kinh t x hi, dn s v bo v mi trng l nhng ch chng trong chng trnh ngh s ca Lin hp quc. S tham gia ng gp v v th ca Vit Nam ti Lin hp quc c tng bc ci thin v nng cao c v chiu rng v chiu su, ph hp vi chnh sch i ngoi c lp t ch, rng m, ang phng ha, a dng ha cc quan h quc t, sn sng l bn l i tc tin cy ca cc nc. Ln u tin, ta tham gia vo mt s chc v v ng c vo mt s c quan ca Lin hp quc nh l Ph Ch tch i Hi ng Lin hp quc nm 1997, 2000 v 2003, l thnh vin Hi ng Kinh t-X hi (1997-2000), Ch tch i Hi ng T chc Nng Lng kho 33, thnh vin U ban Nhn quyn (2001-2003), Hi ng Chp hnh Chng trnh Pht trin v Qu Dn s LHQ (2000-2002), Hi ng Thng c C quan Nng lng Nguyn t Quc t (1991-1993, 1997-1999 v 2003-2005), Hi ng iu hnh Lin minh Bu chnh Th gii (1999-2004), Lin minh Vin thng Quc t (1994-1998, 1998-2002, 2002-2006).... c bit, trong kho hp th 62 i Hi ng Lin hp quc, Vit Nam c bu vo cng v thnh vin khng thng trc Hi ng Bo an Lin hp quc nhim k 2008-2009 vi s phiu rt cao (183/190 phiu hp l). V an ninh gii tr qun b : Vit Nam tch cc tham gia vo qu trnh thng lng v l thnh vin chnh thc ca Cng c Cm V kh Ho hc (CWC) nm 1998, k Hip c Cm th ht nhn ton din (CTBT) nm 1996 v ph chun Hip c ny nm 2006, tham gia v tr thnh thnh vin ca Hi ngh Gii tr Qun b (CD) t 17/6/1996, hin ang chun b k Ngh nh th b sung Hip nh bo m ht nhn vi C quan nng lng nguyn t quc t. Hng nm, Vit Nam tham gia u n vo C ch ng kim V kh thng thng ca Lin hp quc nhm thc hin mt trong cc bin php xy dng lng tin vi cc nc v lm tt ngha v thnh vin ca Lin hp quc. V hp tc pht trin: Trng tm mi ca Lin hp quc ti Vit Nam c th hin trong UNDAF ( c Th tng Chnh ph ph duyt ti vn bn s 603/TTg-QHQT ngy 16/5/2005). y l ti liu nh hng chung cho cc hot ng ca cc t chc Lin hp quc ti Vit Nam, trn c s cc nh hng u tin ca Vit Nam ra trong Chin lc pht trin kinh t - x hi 20012010, K hoch pht trin kinh t - x hi 2006 - 2010, Chin lc ton din v tng trng v xo i, gim ngho (CPRSG)..., ng thi ph hp vi nhng lnh vc m cc t chc Lin hp quc quan tm v c th mnh, trong c u tin tp trung l vic phn u t cc Mc tiu pht trin Thin nin k (MDGs). Hin nay, hng u tin hp tc gia Vit Nam v cc t chc Lin hp quc c th hin bng vic t c 3 mc tiu chnh nu trong UNDAF l: xy dng cc chnh sch kinh t h tr qu trnh tng trng mang tnh cng bng, ho nhp v bn vng; nng cao cht lng cung cp cc dch v x hi v an sinh x hi v tnh cng bng trong vic tip cn cc dch v ny; cc chnh sch, lut php v c cu qun tr quc gia h tr mt cch c hiu qu cho s pht trin da trn quyn thc hin cc gi tr v mc tiu ca Tuyn b Thin nin k. Lin hp quc nh gi cao hot ng ngy cng tch cc ca ta ti Lin hp quc. Cc hot ng gp g cp cao ca ta vi Lin hp quc din ra thng xuyn hn. Nhn dp Lin hp quc k nim 50 nm thnh lp, ta tng Lin hp quc phin bn Trng ng Ngc l, hin c t

trang trng ti Tr s ca Lin hp quc. Ti Lin hp quc, cc hot ng ca ta lin quan n Phong tro Khng Lin Kt v ASEAN cng ngy cng c tng cng. Thng 5/2006, Tng Th k Lin hp quc C-phi Annan ti thm Vit Nam. Hin ta l mt trong 8 nc trin khai th im sng kin Mt LHQ cp quc gia- mt ni dung v ci t c LHQ rt coi trng. c bit, vi vic ta c bu lm thnh vin khng thng trc Hi ng Bo an Lin hp quc nhim k 2008-2009, c th ni, v th v vai tr ca ta ti Lin hp quc c nng cao nht t trc n nay./.

Cc mc ch v hot ng
Cc mc ch ca Lin Hip Quc
Nhng mc ch c nu ra ca Lin Hip Quc l ngn chn chin tranh, bo v nhn quyn, cung cp mt c cu cho lut php quc t, v tng cng tin b kinh t, x hi, ci thin cc iu kin sng v chng li bnh tt. [10] Lin Hip Quc to c hi cho cc quc gia nhm t ti s cn bng trong s ph thuc ln nhau trn bnh din th gii v gii quyt cc vn quc t. Nhm mc ch , Lin Hip Quc ph chun mt Tuyn ngn Chung v Nhn Quyn nm 1948. [11]

Hi ng bo an
Xem bi chnh ti Hi ng Bo an Lin Hip Quc Lin Hip Quc b ch trch v khng th hot ng mt cch r rng v kin quyt khi i u trc mt v khng hong. Nhng v d gn y gm chng trnh ht nhn ca Iran v s dit chng trong cuc xung t Darfur, Sudan. V mi nc trong s nm thnh vin thng trc ca Hi ng bo an u c quyn ph quyt, v bi v h thng bt ng vi nhau, rt nhiu ln khng c bt k mt hnh ng no c thng qua. Thng thng, nhng khng phi l lun lun, s chia r ny xut hin gia Hoa K mt pha v Trung Quc, Nga hay c hai pha kia. Mt s ln Hi ng bo an ng thun vi nhau nhng li thiu s quyt tm hay phng tin thc thi cc ngh quyt ca h. Mt v d gn y l Cuc khng hong Israel-Liban 2006, khng hnh ng no c thc hin theo Ngh quyt 1559 v Ngh quyt 1701 gii gip cc lc lng du kch phi chnh ph nh Hezbollah. Nhng li ch trch t nghi vn v hiu nng v s thch hp ca Hi ng bo an bi v khi vi phm vo mt ngh quyt do Hi ng ny a ra, thng cng khng xy ra hu qu no c. (Xem Ci cch Hi ng Bo an Lin Hip Quc.)

Phng Thng Mi Quc T (ICC)

Mc ch v nhim v chnh thc ca ICC, nh iu l qui nh l: thng qua vic tc ng ti tt c cc lnh vc ca hot ng kinh t quc t bao gm thng mi, cng nghip, vn ti v ti chnh) nhm ci thin cc iu kin quan h kinh t gia cc nc v gii quyt nhng vn kinh t quc t, thit lp

cc mi giao tip quc t v s hiu bit tng h gia cc gii kinh t v cc t chc ca chng trn c s "gn gi ha bnh v cng c cc mi quan h hu ngh gia cc dn tc".

Din n Hp tc Kinh t chu - Thi Bnh Dng (APEC)

n nay, qua gn chc nm tn ti v pht trin, APEC c 18 nn kinh t thnh vin chim gn 40% dn s, 56% GNP v 46% thng mi th gii. APEC bao gm c hai khu vc kinh t mnh v nng ng nht th gii: khu vc ng (gm Nht Bn, cc nn kinh t cng nghip ha mi (NICs), Trung Quc v ASEAN) v khu vc Bc M (gm M, Canaa v Mhic) vi nhng c th v v cng a dng v chnh tr x hi, kinh t v vn ha.

y ban lin hip quc v lut thng mi quc t (UNCITRAL)

UNCITRAL c thnh lp vi t cch l mt c quan c lp ca Lin hip quc Nm thnh lp: 12/1966

Hi ngh ca Lin hip quc v thng mi v pht trin (UNCTAD)

UNCTAD hin nay l t chc kinh t thng mi ln nht thuc h thng lin hp quc. Nm thnh lp: Nm 1964 Chc nng : - Thng nht lut thng mi quc t. - Kch thch cc nc tham gia su rng vo cc iu c quc t c k kt v p dng su rng cc o lut mu hoc lut l c thng nht v mua bn quc t. - D tho cc iu c quc t mi, cc o lut mu hoc lut thng nht trong lnh vc thng mi quc t. - Tm bin php hoc phng tin bo m cho vic gii thch v p dng thng nht cc iu c quc t v bun bn quc t. - Tp hp tuyn truyn v thng tin v lut thng mi ca cc nc, v cc hnh thc php lut hin i v v c tin l php (case law) trong lnh vc lut thng mi quc t. - D tho cc vn bn quc t c mc ch loi b nhng tr ngi c th pht sinh trong qu trnh bun bn quc t. - Duy tr mi quan h thng xuyn vi Lin hip quc. Thc hin bt k cng vic no c li cho vic thi hnh chc nng ca mnh. T

chc thng mi Th Gii (WTO)

WTO l g? WTO c tn y l T chc Thng mi Th gii (Worrld Trade Organnization). T chc ny c thnh lp v hot ng t 1/1/1995 vi mc tiu thit lp v duy tr mt

nn thng mi ton cu t do, thun li v minh bch. T chc ny k tha v pht trin cc quy nh v thc tin thc thi Hip nh chung v Thng mi v thu quan GATT 1947 (ch gii hn thng mi hng ho) v l kt qu trc tip ca Vng m phn Uruguay (bao trm cc lnh vc thng mi hng ho, dch v, s hu tr tu v u t). WTO c bao nhiu thnh vin? Tnh n ngy 11/1/2007 (thi im Vit Nam chnh thc l thnh vin ca WTO), t chc ny c 150 thnh vin. Thnh vin ca WTO l cc quc gia (v d Hoa K, Vit Nam.) hoc cc vng lnh th t tr v quan h ngoi thng (v d EU, i Loan, Hng Kng). Nhim v ca WTO l g? WTO c thnh lp vi 04 nhim v ch yu: Thc y vic thc hin cc Hip nh v cam kt t c trong khun kh WTO (v c nhng cam kt trong tng lai, nu c); To din n cc thnh vin tip tc m phn, k kt nhng Hip nh, cam kt mi v t do ho v to iu kin thun li cho thng mi; Gi quyt cc tranh chp thng mi pht sinh gia cc thnh vin WTO; v R sot nh k cc chnh sch thng mi ca cc thnh vin.

WTO c t chc nh th no? C cu t chc ca WTO bao gm (xp theo th t thm quyn t cao xung thp): Hi ngh B trng: Bao gm cc B trng thng mi kinh t i din cho tt c cc nc thnh vin; Hp 2 nm 1 ln quyt nh cc vn quan trng ca WTO; i hi ng: Bao gm i din tt c cc thnh vin; thc hin chc nng ca Hi ngh B trng trong khong gia hai k hi ngh ca c quan ny; i hi ng cng ng vai tr l C quan gii quyt tranh chp (DSB) v C quan r sot cc chnh sch thng mi; Cc Hi ng Thng mi hng ho, Thng mi dch v, cc vn S hu tr tu lin quan n Thng mi; Cc U ban, Nhm cng tc: L cc c quan c thnh lp h tr hot ng ca i hi ng trong tng lnh vc; tt c cc thnh vin

WTO u c th c i din tham gia cc c quan ny; Ban th k: Ban th k bao gm Tng Gim c WTO, 03 Ph Tng Gim c v cc V, Ban gip vic vi khong 500 nhn vin, lm vic c lp khng ph thuc vo bt k chnh ph no. Cc nguyn tc c bn ca WTO l g? Mc d kh di v phc tp, cc Hip nh trong WTO xoay quanh mt s nguyn tc ch o, trong c nhng nguyn tc c th tc ng trc tip n quyn v li ch ca cc doanh nghip: Nguyn tc ti hu quc (MFN): Theo nguyn tc ny, mi nc thnh vin phi dnh s i x khng phn bit cho hng ho v dch v n t cc nc thnh vin WTO khac nhau. Nh vy doanh nghip xut khu vo mt th trng s c cnh tranh cng bng vi doanh nghip xut khu n t cc nc khc. Nguyn tc i x quc gia (NT): Nguyn tc ny i hi mi nc thnh vin phi i x vi hng ho, dch v n t cc nc thnh vin khc (sau khi hon tt cc ngha v thu lin quan) khng km thun li hn hng ho, dch v ni a ca mnh. Vi nguyn tc ny doanh nghip xut khu vo mt th trng nhp khu v c bn s c cnh tranh bnh ng vi doanh nghip ni a trong nc nhp khu . Nguyn tc ct gim thu quan v khng s dng cc bin php phi thu quan: theo nguyn tc ny, cc thnh vin WTO phi cam kt ct gim thu quan v ch s dng h thng thu quan ny bo v sn xut trong nc - phi bi b cc bin php bo h phi thu quan (hn ngch, cp php nhp khu) tr mt s trng hp hn hu c php. Vi nguyn tc ny, vic nhp khu hng ho s tr nn r rng v d d on hn, to iu kin thun li cho doanh nghip xut khu v nhp khu. Nguyn tc minh bch: nguyn tc ny i hi cc thnh vin WTO phi cng khai, r rng, d d on trong cc th tc, quy trnh hay quy nh lin quan n thng mi. Vi nguyn tc ny, doanh nghip s d dng tm kim thng tin cn thit cho hot ng kinh doanh ca mnh m khng mt qu nhiu chi ph. Ngoi ra, minh bch ho cng gip doanh nghip thun li hn trong vic nhn bit v bo v li ch hp php ca mnh.

Qu tin t quc t (IMF)

Nm thnh lp: 01-03-1947

Hi ngh cc nguyn th quc gia v Hp tc - u (ASEM)

Nm thnh lp: 08-08-1967

Hip hi cc nc ng Nam (ASEAN)

Nm thnh lp: 8-8-1967

T chc OPEC

Tn gi y ca UNESCO

Parthenon Athens
Tn ting Anh: United Nations Educational Scientific and Cultural Organization. Tn ting Vit: T chc Gio dc, Khoa hc v Vn ho ca Lin Hp Quc.

Biu tng ca T chc UNESCO s dng hnh nh m phng mt tin ca n Th Parthenon lm biu tng ca T chc. Parthenon l mt cng trnh kin trc vn ho Hy Lp c i, lm bng cm thch trng, kin trc theo trng phi Doric ni ting, nm trong qun th kin trc Ancropolis trn i Athen, khi mng t nm 477 trc CN, c ngi c i xp hng l mt trong by k quan vn ho th gii. y l mt cng trnh kin trc tiu biu cho nn vn minh loi ngi, l biu tng ca v p l tng, ca sc mnh tr tu v kh nng sng to ca con ngi th hin ni dung, t tng v lng khao kht cao c rt gn gi vi nhng g UNESCO ang vn ti.