TEMA: Resorpcija ugljikohidrata, masti i proteina

Seminarski rad iz predmeta Opa fiziologija ivotinja i ovjeka

Studenti: Begovi Jasmin Bezdrob Samra Predmetni nastavnik: doc. dr. Maja Mitrainovi - Bruli

RESORPCIJA UGLJIKOHIDRATA
Ugljikohidrati su najvanije energetske komponente u

ishrani. Izvori probavljivih ugljikohidrata su krob (amiloza), eer, voe i mlijeko. Neprobavljivi ugljikohidrati nalaze se u povru, vou i itaricama (celuloza, hemiceluloza, pektin) i u mahunarkama (rafinoza).

RESORPCIJA UGLJIKOHIDRATA
Ugljikohidrati prvo moraju biti probavljeni i resorbovani da bi

se pretvorili u energiju koju tijelo moe koristiti. U digestivnom traktu ivotinja polisaharidi i oligosaharidi se razlau pod uticajem enzima do monosaharida. Gotovo svi ugljikohidrati se apsorbiraju u obliku monosaharida, mali dio u obliku disaharida, a gotovo nita u obliku polisaharida. Razlaganje ugljikohidrata poinje pod uticajem enzima pljuvake ( salivarna amilaza ), a zavrava se u tankim crijevima pod uticajem pankreasne i crijevne amilaze ( luminalna faza ) i crijevnih disaharidaza ( intramularna faza ). Probava ugljikohidrata je brza, a resorpcija se deava u tankom crijevu.

RESORPCIJA UGLJIKOHIDRATA
Najvei dio monosaharida ( heksoza i pentoza ) resorbuje

se kroz zid duodenuma i jejunuma, prije svega u krvne kapilare.

RESORPCIJA UGLJIKOHIDRATA
Resorbovani monosaharidi portalnim krvotokom odlaze u

jetru ( glukoza ) gdje se transformie u glikogen. Ako je potrebno glikogen se moe ponovo razgraditi do glukoze koja prolazi u krv i slui kao energetska materija za aktivnost elije. Monosaharidi se resorbuju razliitom brzinom. Brzina resorpcije zavisi od molekulske konfiguracije, njihovog izgleda i rastvorljivosti. Konana faza resorpcije ugljikohidrata je njihov transport u epitelne elije mukoze.

RESORPCIJA UGLJIKOHIDRATA
Hranjive tvari prolaze kroz crijevnu membranu na 2

naina: 1) aktivnim transportom 2) pasivnim transportom AKTIVNIM TRANSPORTOM resorbuju se glukoza i galaktoza pomou mobilnog nosaa i molekula natrijuma. Ovaj nain resorpcije zahtijeva utroak energije ( elijski ATP ) i odigrava se suprotno stepenu koncentracije te materije.

RESORPCIJA UGLJIKOHIDRATA

Slika 2. Resorpcija glukoze aktivnim transportom

RESORPCIJA UGLJIKOHIDRATA
Pasivnim transportom se resorbuju ostali monosaharidi.

Difuzijom se apsorbira malo ugljikohidrata jer su pore sluznice

praktino nepropustljive za tvari topive u vodi, molekulama mase vee od 100 daltona. Npr. fruktoza moe biti resorbovana na 2 naina. Ako je njena intracelularna koncentracija niska, skoro cjelokupna fruktoza se iz crijeva resorbuje olakanom difuzijom. U protivnom fruktoza se transportuje aktivnim transportom preko mobilnog nosaa, koji se razlikuje od nosaa za glukozu. Kada dospije u eliju, fruktoza se pretvara u glukozu i u tom obliku ulazi u krvotok.

RESORPCIJA UGLJIKOHIDRATA

Slika 3. Resorpcija fruktoze

RESORPCIJA UGLJIKOHIDRATA
Kada konano monosaharidi uu u eliju, oni je naputaju

pasivnim transportom i ulaze u krvne kapilare portalnog krvotoka. Kod preivara aktivni transport glukoze nije znaajan zato to se kod njih ugljikohidrati razlau u predeludcu. I zbog toga kod njih u tanka crijeva dospijeva samo mala koliina glukoze. Kod monogastrinih ivotinja velike koliine disaharida ( saharoza, maltoza, laktoza ) se izluuju iz organizma neiskorieni putem mokrae ( osim maltoze ).

RESORPCIJA UGLJIKOHIDRATA
Hiperglikemija poveana koncentracija glukoze u krvi.

Hipoglikemija smanjena koncentracija glukoze u krvi.

Slika 4.

RESORPCIJA MASTI
Lipidi unijeti hranom sastoje se uglavnom od triglicerida,

fosfolipida, sterola i slobodnih masnih kiselina. U energetskom smislu najvei znaaj imaju trigliceridi. Veina ovih lipida su nerastvorljivi u vodi pa moraju biti emulgovani. Grubo emulgovanje se odvija jo u elucu, odakle usporeno dospijevaju u duodenum. Fino emulgovanje masti odigrava se u duodenumu u prisustvu soli unih kiselina i lecitina. Digestija lipida u crijevima odigrava se pod dejstvom pankreasne i crijevne lipaze, uz pomo unih kiselina i njihovih soli.

RESORPCIJA MASTI

Slika 5. Pankreasna i crijevna lipaza

RESORPCIJA MASTI
Lipaza ne hidrolizuje supstance u vodenom rastvoru, ve samo u emulziji.

Pankreasna lipaza djeluje na graninoj povrini voda ulje emulgovanih kapljica triglicerida, odvajajui dvije masne kiseline sa poloaja 1 i 3, ostavljajui slobodan molekul monoglicerida sa masnom kiselinom u poloaju 2.
Glicerol, masne kiseline i monogliceridi resorbuju

se pasivnim transportom.

RESORPCIJA MASTI

Slika 6. Glicerol i masne kiseline

RESORPCIJA MASTI
U krajnjem razlaganju masti vano je prisustvo unih

soli. One djeluju poput deterdenata i pomau sastojcima koji su nerastvorljivi u vodi da preu u rastvorljivi oblik. Pri tom nastaju sloeni agregati sa unim solima lipidne micele. Lipidne micele imaju oblik kuglastih kapljica i topive su u himusu.

Slika 7. Lipidna micela

RESORPCIJA MASTI
Micele vre transport monoglicerida i slobodnih masnih

kiselina do etkastog pokrova epitela. U dodiru sa tom povrinom monogliceridi i slobodne masne kiseline difunduju kroz epitelnu membranu u eliju, naputajui jo u himusu micele unih kiselina. Nakon to uu u stanicu ulaze u glatki ER gdje se spajaju u nove trigliceride. Tu se skupljaju u kapljice zajedno sa apsorbiranim holesterolom i fosfolipidima. U tom obliku kapljica difundira do ruba epitelne stanice te se egzocitozom izlui u meustanini prostor odakle prelazi u limfu. Te kapljice tada nazivamo hilomikronima.

RESORPCIJA MASTI

Slika 8. Resorpcija masti

RESORPCIJA MASTI
GLICEROL nastaje pri hidrolizi neutralnih masti. Lako se resorbuje i rastvorljiv je u vodi. Nakon resorpcije koristi se za resintezu lipida koji ulaze u

sastav hilomikrona.

Slika 9. Glicerol

RESORPCIJA MASTI
MASNE KISELINE SREDNJIH I KRATKIH

LANACA mogu da uu u cirkulaciju bez ulaska u hilomikrone. Kiseline srednjih lanaca vezuju se za albumine i transportuju se do jetre gdje se oksidiu i ugrauju u slobodne masti. Kiseline kratkih lanaca prelaze u eliju neesterifikovane, direktno u portalnu krv, a zatim se transportuju do jetre kao slobodne masne kiseline.

Slika 10. Masne kiseline

RESORPCIJA MASTI
HOLESTEROL prije ulaska u micele on se esterifikuje

sa masnim kiselinama. Resorpcija mu je spora. Odvija se pasivnim transportom u proksimalnim dijelovima tankih crijeva. Viak holesterola se izluuje preko jetre u vidu unih kiselina.

Slika 11. Holesterol

RESORPCIJA MASTI
FOSFOLIPIDI se resorbuju kao trigliceridi. Prije ulaska u eliju razlau se na glicerol, holin, masne

kiseline i molekul fosfata.

Slika 12. Molekula fosfolipida

RESORPCIJA MASTI
SOLI UNIH KISELINA sintetiu se u jetri od

holesterola. Izluuju se putem ui i ponovo reapsorbuju u distalnom dijelu ileuma. Resorpcija unih soli odvija se aktivnim transportom u krv, vene porte. U tankim crijevima se resorbuje 95% unijetih masti.

Slika 13. una kiselina

RESORPCIJA PROTEINA
Novoroene ivotinje sisara resorbuju znatne koliine

nerazgraenih proteina za razliku od odraslih. Poslije djelovanja pepsina, tripsina, himotripsina, elastaze i karboksipeptidaze u lumen tankog crijeva nastaje mjeavina oligopeptida i aminokiselina. Oligopeptidi su otporni na dejstvo pankreasnih enzima i zato se nagomilavaju u lumenu crijeva nakon obroka. Hidroliza peptida odvija se pod uticajem peptidaza. Krajnji produkt su aminokiseline, dipeptidi i tripeptidi.

RESORPCIJA PROTEINA

Slika 14. Hidroliza oligopeptida

RESORPCIJA PROTEINA
Aminokiseline se resorbuju kroz epitelne elije

sluzokoe tankog crijeva aktivnim transportom uz prisustvo natrija. L oblici aminokiselina aktivno se transportuju, a D oblici se resorbuju pasivnom difuzijom. Resorbovane aminokiseline se gomilaju u eliji i prolaze kroz bazalnu membranu u krvotok mehanizmom olakane difuzije. Smatra se da se veina proteina resorbuju kao dipeptidi i tripeptidi, a ne kao slobodne aminokiseline. Resorpcija aminokiselina je kod mnogih vrsta ograniena na prednji dio ileuma, a oligopeptida uglavnom na jejunumu.

LITERATURA
Guyton,A.C. ( 1995 ). Fiziologija ovjeka i mehanizam

bolesti ( peto izdanje ). Zagreb : Medicinska naklada Stoji, V. ( 2004 ). Veterinarska fiziologija ( tree izmijenjeno i dopunjeno izdanje ). Beograd : Nauna KMD Miholji, M., Jadri, S., Winterhalter Jadri, M. ( 1988 ) Biohemija ( I izdanje ). Sarajevo: Svjetlost. Meedovi,S., Hadiselimovi, R., Masli,E. ( 2004 ). Biologija za 3. razred ope gimnazije ( I izdanje ). Sarajevo: IP Svjetlost d.d.

LITERATURA
Internet stranice: http://www.fao .org/docrep/W8079E/w8079e0k.htm

( pristupljeno 12.3.2012. ) http://www.faqs.org/nutrition/CaDe/Carbohydrates.html#b ( pristupljeno 12.3.2012. ) http://www.rawfoodexplained.com/carbohydrates/ho w-carbohydrates-are-digested-and-used-by-thebody.html ( pristupljeno 12.3.2012. ) http://www.biochem.arizona.edu/classes/bioc462/462 a/NOTES/LIPIDS/transport.html ( pristupljeno 12.3.2012. ) http://dc228.4shared.com/doc/cws5cXEi/preview.htm l ( pristupljeno 12.3.2012. )

LITERATURA
http://www.slimmingpillpharmacy.co.uk/slimmingpill

lipaseinhibitors.htm ( pristupljeno 13.3.2012. ) http://www.phschool.com/science/biology_place/bioc oach/bioprop/glycerol.html ( pristupljeno 13.3.2012. ) http://en.wikipedia.org/wiki/Micelle ( pristupljeno 13.3.2012. ) http://www.zuniv.net/physiology/book/chapter23.htm l ( pristupljeno 13.3.2012. ) http://www.epi4dogs.com/theroleofnutrition.htm ( pristupljeno 14.3.2012. )