Intenzitet suncevog zracenja

6 otvoreno polje jasenova suma hrastovo-grabova suma

J / cm2 / min

10

11

12

13

14

15

16

17

18

cas

Intenzitet svetlosti
1e+5 hrastova suma bukova suma stepski fragment 8e+4

6e+4

lux
4e+4 2e+4 0 4 6 8 10 12 14 16 18

cas

Intenzitet svetlosti u tri polozaja fotocelije

1e+5 senka svetlosna pega svetlosni prodor

8e+4

6e+4

lux

4e+4

2e+4

10

12

14

16

18

cas

Temperatura termiki reim stanita

 Temperatura vazduha Temperatura zemljita

Temperatura vode

Toplota je oblik kinetike energije molekula i atoma koji se moe transformisati u druge vidove energije ili se moe preneti sa relativno toplog na hladnije telo.

Temperatura: izraava intenzitet toplote, a ne njenu koliinu

Koje je telo ima viu temperaturu? Koje telo ima veu koliinu toplotne energije?

Osnovni izvor toplote na Zemlji je Sunevo zraenje Aktivne povrine imaju najvaniju ulogu u termikom prometu u toku dana.

Osim toga, toplota se oslobaa: iz uarenog Zemljinog jezgra razgradnjom ogranskih jedinjenja i iz antropogenih izvora

Kretanje toplote tokom dana: Tokom dana se aktivne povrine sve vie zagrevaju

One imaju najviu temperaturu u odnosu na vie slojeve vazduha i dublje slojeve zemljita, stena, vode
Izrauju je ka gornjim slojevima vazduha i donjim slojevima zemljita (dugotalasno izraivanje) Ovaj tip kretanja toplote se zove TIP ZRAENJA ili INSOLACIJE

Kretanje toplote tokom noi: aktivne povrine se polako hlade

postaju hladnije u odnosu na gornje slojeve vazduha i donje slojeve zemljita (nona temperaturna inverzija):
temperaturni minimum pre izlaska Sunca TIP IZRAIVANJA

Nain prenoenja toplotne energije kroz zemljite i stene: molekularnom termikom provodljivou

kroz vazduh i vodu: molekularnom termikom provodljivou, toplotnom konvekcijom,

turbulencijom

- Dugotalasno izraivanje se u velikoj meri apsorbuje u atmosferi (vodom, CO2) - 12% toplote proe kroz atmosferu i izgubi se nepovratno u kosmosu

Sa svakim stepenom geografske irine i na svakih 100 m nadmorske visine

srednja godinja temperatura se smanjuje za 0.5C

Temperatura - utie na fizioloke procese (aktivnost enzima, stvaranje leda u intercelularima) - utie na mikrobijalnu aktivnost zemljita (suvie hladna ili topla zemljita imaju slabu aktivnost) - utie na prirast biomase - utie na rasprostranjenje vrste

Adaptacije organizama na temperaturne uslove na stanistu

Organizmi su prilagoeni ivotu na odreenim temperaturama.

Svaki fizioloki proces se odvija unutar specifinog temperaturnog opsega temperaturna amplituda Ova amplituda ima 3 kardinalne take: temperaturni maksimum temperaturni minimum temperaturni optimum

ime je uslovljen temperaturni minimum?

ime je uslovljen temperaturni minimum? Temperaturni minimum je uslovljen koliinom energije neophodne za vrenje datog fiziolokog procesa. Moe doi do stvaranja kristala leda u intercelularima biljaka, kao i unutar elija sto dovodi do SMRTI ORGANIZMA

ime je uslovljen temperaturni maksimum?

ime je uslovljen temperaturni maksimum? Temperaturni maksimum je definisan temperaturom na kojoj dolazi do denaturacije proteina (enzimi, strukturni proteini)

Da li su ove kardinalne take iste za organizam u svim fazama ivota?

Da li su iste i za sve fizioloke procese kod istog organizma?

Temperaturne amplitude: uske > stenotermni organizmi iroke > euritermni organizmi Organizmi su prilagoeni: viim ili niim temperaturama frigorifilni organizmi (snene alge na 4C) (npr. vegetacija tundre, tajge i polarna vegetacija) termofilni organizmi (bakterije i alge do 80C) (npr. pustinjska i mediteranska vegetacija)

Termiki reim stanita utie na:

stepen isparavanja vode (evaporaciju i transpiraciju) definie uslove vlanosti stanita

Na primer: visoka temperatura +mala koliina padavina = veoma suno (zemljite i vazduh) (npr. pustinje) visoka temperatura + velika koliina padavina = velika vlanost vazduha (npr. tropske kine ume) niske temperature + mala koliina padavina = sua (hladne pustinje) niske temperature + velika koliina padavina = zamrznuta podloga, sua (tajge)

Temperaturna variranja: dnevno nona (posebno dobro izrazena u pustinjama, kontinentalnim oblastima i delovima bez razvijene vegetacije) sezonska (posebno izraena u umerenim i hladnim kontinentalnim podrujima)

Dubina u zemljitu na kojoj nema temperaturnih kolebanja zavisi od geografske irine.

U podruju ekvatora je oko 5 m, dok je u podruju tajgi na dubini od oko 25 m

Merenje temperature na stanitu

Temperatura se meri kontinuirano tokom godine. Iz dobijenih vrednosti se izraunavaju srednje mesene vrednosti temperature. Mere se: temperatura vazduha

temperatura zemljita
temperatura vode

Termometar sa sondama

 Temperatura zemljita ili vode se meri na nekoliko dubina: - na povrini zemljita / vode - na 1, -2, -5, -10, -20, -30, -50 i 100 cm, itd. Temperatura vazduha se meri na nekoliko visina: -+1, +5, +10, +30, +50, +100, +150, +200 cm, itd. Oitavanje vrednosti se vri na svaka 2 sata.

Zadatak br. 1 Izmerite temperaturu vazduha kao i temperaturu zemljita (na povrini i na 15-tak cm dubine) ispod: - tise (Taxus baccata) - belog bora (Pinus silvestris) - na otvorenom stanitu Napomena, temperatura se meri ISKLJUIVO u senci.

Temperatura vazduha
9h tisa beli bor otvoreno stanite 10h 11.30h 13h 15h 16.30h 18h 19.30h

Temperatura zemljita
cm
tisa 0 -15

9h

10h

11.30h

13h

15h

16.30h

18h

19.30h

beli bor

0
-15

otvoreno stanite

0 -15

Grafikon br.2

Nacrtajte grafikon koji opisuje dnevnu dinamiku temperature zemljita (povrina zemljita bez vegetacije) na stepskom fragmentu (I), hrastovoj (II) i bukovoj umi (III).

as I II

0 14.2 15.8

4 13.2 15.0

6 17.4 15.6

8 29.4 17.6

10 37.8 21.0

12 43.4 21.4

14 41.2 22.6

16 32.4 24.0

18 20.2 19.8

20 17.4 18.0

24 16.2 17.4

III

14.2

14.2

14.6

15.4

16.0

16.4

16.6

16.6

16.0

16.0

16.0

Grafikon br.3 Nacrtajte grafikon koji opisuje dnevnu dinamiku temperature vazduha na visini od 1, 10 i 200 cm kao i temperaturu zemljita na dubini od -100, -10 cm i na povrini zemljita u bukovoj umi.
as 200 10 1 -100 -10 0 17.4 16.4 16.4 10.4 14.0 4 16.8 16.0 16.0 10.4 13.8 6 18.0 17.4 17.2 10.4 13.8 8 19.6 19.2 18.8 10.6 14.2 10 21.2 20.6 19.6 10.6 14.4 12 22.0 21.6 21.4 10.6 14.8. 14 21.8 21.2 20.8 10.6 15.0 16 21.4 20.8 20.0 10.6 15.0 18 21.2 19.8 19.0 10.6 15.2 20 21.4 19.8 19.4 10.6 15.2 24 20.8 19.4 19.0 10.6 15.2

14.2

14.2

14.6

15.4

16.0

16.4

16.6

16.6

16.0

16.0

16.0

Zadatak br 4 A) Izraunajte srednje dnevne (Avg), minimalne dnevne (Min) i maksimalne dnevne (Max) temparature vazduha na visini od 200 cm, kao i dnevne amplitude temperature (Amp) po danima i po asovima merenja za mesec maj 2008. godine. B) Nacrtajte linijske grafikone (B1) promene prosene dnevne temperature za period i (B2) promene prosene mesene temperature po asovima merenja 01.-30. maj 2008. godine

Dnevna temperatura - Maj 2008 PROSENE DNEVNE TEMPERATURE

25.0 24.0 23.0 22.0 21.0

oC

20.0 19.0 18.0 17.0 16.0 15.0

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32

dani
Mesena temperatura - Maj 2008 DNEVNA DINAMIKA - prosena vrednost sa amplitudom

31.0 29.0 27.0 25.0

oC

23.0 21.0 19.0 17.0 15.0 0 2 4 6 8 10 12 asovi 14 16 18 20 22 24