Ch TH NG K K T QU HO T

ng 2 NG S N XU T KINH DOANH

C A DOANH NGHI P 2.1. KHI NI M V C I M C A TH NG K K T QU S N XU T KINH DOANH 2.1.1. Khi ni m Ho t ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p l ton b cng tc t ch c v qu n l trong ho t ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p. Cc ho t ng ny ch u s chi ph i b i cc quy lu t kinh t khch quan, trong qu trnh pht tri n n n kinh t theo c ch th tr ng d i s qu n l v m c a nh n c theo nh h ng x h i ch ngh a. Chnh v th i h i cc ho t ng s n xu t kinh doanh ph i tun th theo cc quy lu t kinh t c a s n xu t hng ho nh quy lu t cung c u, gi tr , c nh tranh. ng th i cc ho t ng ny cn ch u tc ng c a cc nhn t bn trong, l tnh hnh s d ng cc y u t s n xu t, tnh hnh s n xu t, tiu th , gi c cc chnh sch ti p th , khuy n mi.v.v,. . v cc y u t bn ngoi doanh nghi p nh s thay i v c ch , chnh sch thu , t gi ngo i t , chnh sch u i u t , v.v. Do v y khi th ng k k t qu ho t ng s n xu t kinh doanh c n hi u r ngh a, nhi m v , c i m, h th ng ch tiu th ng k, v ph i th ng k k t qu ho t ng s n xu t kinh doanh c v m t s l ng l n ch t l ng. Cc ho t ng kinh doanh c a doanh nghi p nh m tho mn nhu c u c a cc i t ng tiu dng, khng t s n xu t c ho c khng i u ki n t s n xu t nh ng s n ph m v t ch t v d ch v m mnh c nhu c u tiu dng, ho t ng ny sng t o ra s n ph m v t ch t v d ch v cung c p cho ng i tiu dng nh m thu c ti n cng v l i nhu n kinh doanh. Ho t ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p l ho t ng sng t o ra s n ph m v t ch t v d ch v cung c p cho nhu c u x h i nh m m c tiu ki m l i. 2.1.2. c i m - Khc v i ho t ng t tc t c p phi kinh doanh, ng c v m c ch c a ho t ng kinh doanh l s n xu t s n ph m v t ch t hay d ch v khng ph i t tiu dng m ph c v cho nhu c u c a ng i khc nh m thu l i nhu n. - Ho t ng kinh doanh ph i h ch ton v h ch ton c li (l ) trong kinh doanh. c chi ph s n xu t, k t qu s n xu t HO T NG

- S n ph m c a ho t ng s n xu t kinh doanh c th cn, ong, o m c, l s n ph m hng ho trao i trn th tr ng. Ng i ch s n xu t ph i ch u trch nhi m i v i s n ph m c a mnh s n xu t ra. - Ho t ng kinh doanh ph i lun lun n m c cc thng tin v s n ph m c a doanh nghi p trn th tr ng nh cc thng tin v s l ng, ch t l ng, gi c s n ph m, thng tin v xu h ng tiu dng c a khch hng, thng tin v k thu t cng ngh ch bi n s n ph m, v chnh sch kinh t ti chnh, php lu t Nh n c c lin quan n s n ph m c a doanh nghi p.

- Ho t ng kinh doanh lun thc y m r ng s n xu t v tiu dng x h i, t o i u ki n cho tch lu v n pht tri n s n xu t, pht tri n kinh t x h i, pht tri n khoa h c k thu t, m r ng quan h giao l u hng ho, t o ra s phn cng lao ng x h i v cn b ng c c u s n xu t trong n n kinh t . 2.2. NGH A V NHI M V 2.2.1. ngh a Th ng k k t qu ho t ng s n xu t kinh doanh, c ngh a quan tr ng i v i cng tc qu n l kinh t . B t k ho t ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p c ti n hnh trong nh ng i u ki n nh th no c ng c nh ng ti m n, nh ng kh n ng ti m tng ch a pht hi n. Do , thng qua th ng k ho t ng s n xu t kinh doanh, doanh nghi p m i pht hi n v khai thc tri t , nh m nng cao hi u qu ho t ng s n xu t kinh doanh. Trn c s , nh gi tnh hnh th c hi n m c tiu, k ho ch s n xu t c a doanh nghi p ra; ng th i nh gi kh n ng trnh t ch c s n xu t v qu n l vi c s d ng cc y u t s n xu t. 2.2.2. Nhi m v th ng k k t qu ho t ng s n xu t kinh doanh, doanh nghi p c n gi i quy t cc nhi m v c b n sau: - Xc nh c khi ni m s n ph m c a t ng ngnh kinh t v phn lo i cc s n ph m theo cc tiu th c ph h p, c th xc nh ng k t qu s n xu t c a t ng doanh nghi p, t ng ngnh, trnh trnh tr ng xc nh k t qu ho t ng s n xu t kinh doanh trng l p ho c b st k t qu ho t ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p trong t ng th i k . - Xc nh k t qu s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p qua nh ng m c tiu, k ho ch s n xu t nh ch t l ng s n ph m s n xu t, s l ng s n ph m s n xu t v tiu th - nh gi tnh hnh s n xu t kinh doanh c a cc doanh nghi p qua cc th i k qua cc ch tiu. 2.3. H TH NG CC CH TIU TH NG K K T QU XU T KINH DOANH C A DOANH NGHI P HO T NG S N

Trong i u ki n pht tri n kinh t th tr ng n c ta hi n nay, m b o cho s so snh cc ch tiu kinh t - x h i v i cc n c trong khu v c v trn th gi i, t o i u ki n m r ng quan h h p tc thu ht v n u t n c ngoi. Ngy 25/12/1992 Th t ng Chnh ph ban hnh quy t nh s 183/ Ttg v vi c p d ng H th ng ti kho n qu c gia SNA (System of National Accounts) thay cho ch tiu o l ng k t qu ho t ng s n xu t kinh doanh theo h th ng MPS (Material Product System). Do , ph h p v i h th ng cc ch tiu theo h th ng SNA, khi nh gi k t qu ho t ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p, th ng k tnh ton theo 2 nhm ch tiu: 2.3.1. Nhm ch tiu tnh b ng hi n v t 2.3.1.1. Ch tiu hi n v t L ch tiu ph n nh s l ng s n ph m m doanh nghi p s n xu t (hay tiu th ) theo cc n v tnh ton ph h p v i tnh ch t v t l t nhin c a s n ph m.V d : ci, chi c, m, lt, kg, t , t n,.v .v .

2.3.1.2. Ch tiu hi n v t quy

L ch tiu dng ph n nh kh i l ng s n ph m c tnh i t cc s n ph m cng tn, cng cng d ng kinh t nh ng khc nhau v ph m ch t, quy cch. Cng th c tnh s n l
n

ng hi n v t quy (Qi x Hi )

c: (2.1)

QU = Trong : + Qi: s n l + QU: s n l

i 1

ng hi n v t c a t ng qui cch. ng hi n v t quy c.

+ Hi: h s tnh i c a t ng qui cch. c tnh c a s n ph m c n quy i Hi = c tnh c a s n ph m u, nh c ch n lm s n ph m chu n c i m c a n v hi n v t (2.2)

u i m: n v hi n v t cho ta th y c kh i l ng s n ph m m doanh nghi p s n xu t ra trong m t th i k no . Ngoi ra, n cn l c s tnh ton cc ch tiu b ng ti n khc v l ngu n s li u l p k ho ch tnh ton cc ch tiu kinh t khc. Nh c i m: Theo n v hi n v t ch th ng k k t qu s n xu t kinh doanh cho t ng s n ph m c th m khng t ng h p c k t qu c a ton doanh nghi p; khng ph n nh y k t qu ho t ng s n xu t kinh doanh, b i v n ch m i tnh c s n ph m hon thnh m ch a tnh s n ph m d dang v bn thnh ph m c ng nh ch tnh s n ph m v t ch t khng tnh s n ph m d ch v . u, nh c i m c a n v hi n v t quy c
u i m: Dng ph n nh kh i l ng s n ph m c tnh i t cc s n ph m cng tn nh ng khc nhau v qui cch, ph m ch t; c kh n ng t ng h p cao h n n v hi n v t.

Nh c i m: n v tnh c a n v hi n v t quy c v n s d ng n v hi n v t tnh ton, nn v n ch a th kh c ph c cc nh c i m theo n v hi n v t 2.3.2. Nhm ch tiu tnh b ng gi tr Bao g m cc ch tiu: 2.3.2.1. Gi tr s n xu t c a doanh nghi p (GO = Gross Output) Gi tr s n xu t l ch tiu ph n nh ton b s n ph m v t ch t v d ch v do lao ng c a doanh nghi p t o ra trong m t th i k nh t nh th ng tnh cho m t n m. Xt v m t gi tr , gi tr s n xu t bao g m 3 b ph n c u thnh: C + V + M Trong : - C: l chi ph cho qu trnh s n xu t, bao g m: + C1: kh u hao ti s n c nh + C2: chi ph trung gian (C2)

- V: thu nh p ng i lao ng g m: ti n cng, ti n l ng, ti n th ng, ph c p c tnh ch t l ng, ti n n p b o hi m x h i (ch tnh ph n doanh nghi p tr cho ng i lao ng, khng tnh ph n trch t ti n cng ng i lao ng tr ). - M: thu nh p c a doanh nghi p, g m cc kho n: +Thu s n xu t + Li tr ti n vay ngn hng (khng k chi ph d ch v ngn hng tnh vo IC) v ph n thu trn v n ( i v i cc doanh nghi p nh n c) + Mua b o hi m nh n c (khng k b o hi m x h i, b o hi m y t , b o hi m th t nghi p cho cn b cng nhn vin) + Thu thu nh p doanh nghi p + Ph n cn l i li rng c a ho t ng s n xu t kinh doanh trong doanh nghi p L u : Khi tnh gi tr s n xu t, c n tun th theo cc nguyn t c sau: - Ph n nh ng v gi tr s n ph m bao g m c C, V, M. - Ch ra trong k . c tnh k t qu do lao ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p lm

c tnh ton b k t qu hon thnh trong k bo co (k c s n ph m t s n, t tiu, s n ph m chnh v s n ph m ph s n xu t trong k ). c tnh chnh l ch c a s n ph m d dang v bn thnh ph m. Do cc lo i hnh doanh nghi p c nh ng c i m, tnh ch t khc nhau nn ch tiu gi tr s n xu t c a cc ngnh c ng c tnh theo cc ph ng php khc nhau. Sau y l n i dung v ph ng php tnh gi tr s n xu t c a m t s ngnh c b n trong n n kinh t a. Gi tr s n xu t cng nghi p Khi ni m Gi tr s n xu t cng nghi p l ch tiu t ng h p ph n nh ton b gi tr s n ph m v t ch t v d ch v do ho t ng s n xu t cng nghi p c a doanh nghi p lm ra trong m t th i k nh t nh (th ng l 1 n m). Gi tr s n xu t cng nghi p bao g m: - Gi tr thnh ph m. - Gi tr cng vi c c tnh ch t cng nghi p lm cho bn ngoi. - Gi tr ph ph m, ph ph m, ph li u thu h i trong qu trnh s n xu t. - Gi tr ho t ng cho thu ti s n c nh, my mc thi t b trong dy chuy n s n xu t cng nghi p c a doanh nghi p. - Gi tr chnh l ch s d cu i k so v i s d u k c a bn thnh ph m v s n ph m d dang. Nguyn t c tnh gi tr s n xu t cng nghi p: - Tnh theo ph ng php cng x cu i cng lm n v tnh ton. ng, ngh a l l y n v h ch ton c l p

- Ch c tnh k t qu tr c ti p c a ho t ng s n xu t cng nghi p trong n v h ch ton c l p. Ngh a l ch tnh k t qu do chnh ho t ng s n xu t c a doanh nghi p t o ra v ch tnh 1 l n, khng c tnh trng trong ph m vi doanh nghi p v khng tnh nh ng s n ph m mua vo r i bn ra khng qua ch bi n g thm t i doanh nghi p. Ph ng php tnh gi tr s n xu t cng nghi p: c tnh theo gi c nh v c xc Ch tiu gi tr s n xu t cng nghi p nh theo 2 ph ng php Ph Trong : - Y u t 1: Gi tr thnh ph m, bao g m: + Gi tr thnh ph m l nh ng s n ph m c s n xu t t nguyn v t li u c a doanh nghi p v c a khch hng em n gia cng. Nh ng s n ph m ny ph i hon thnh t t c cc giai o n s n xu t trong doanh nghi p, ng theo tiu chu n k thu t, ch t l ng qui nh c nh p kho thnh ph m hay bn ra ngoi. + Gi tr bn thnh ph m, v t bao b ng gi, cng c , d ng c , ph tng thay th khng ti p t c ch bi n t i doanh nghi p c bn ra ngoi hay cung c p cho nh ng b ph n khng s n xu t cng nghi p. + Gi tr s n ph m ph hon thnh trong k . Ngoi ra i v i m t s ngnh cng nghi p c th, khng c th t c nh p kho nh s n xu t i n, n c s ch, h i n c, n c . . . th tnh theo s n l ng th ng ph m (ho c s n l ng th c t tiu th ). L u : i v i gi tr thnh ph m s n xu t t NVL c a khch hng ch tnh ph n chnh l ch gi a gi tr thnh ph m v gi tr NVL khch hng em n. - Y u t 2: Gi tr cng vi c c tnh ch t cng nghi p lm cho bn ngoi (hay cn g i gi tr ho t ng d ch v cng nghi p). Cng vi c c tnh ch t cng nghi p l m t hnh thi c a s n ph m cng nghi p, nh m khi ph c ho c lm t ng thm gi tr s d ng, khng lm thay i gi tr ban u c a s n ph m. Gi tr cng vi c c tnh ch t cng nghi p c tnh vo gi tr s n xu t c a doanh nghi p ph i l gi tr cng vi c c tnh ch t cng nghi p lm cho cc n v bn ngoi, ho c cc b ph n khc khng ph i l ho t ng s n xu t cng nghi p trong doanh nghi p - Y u t 3: Gi tr ph ph m, th ph m, ph ph m, ph li u thu h i trong qu trnh s n xu t c a doanh nghi p, bao g m: + Ph ph m l s n ph m c t o ra cng v i s n ph m chnh trong qu trnh s n xu t cng nghi p. V d nh s n xu t ng th s n ph m chnh l ng, ph ph m l r ng (n c m t). +Th ph m l nh ng s n ph m khng tiu chu n ch t l nh p kho thnh ph m. ng, khng c ng php1: GO = YT1 +YT2 + YT3 + YT4 + YT5 (2.3)

10

+ Ph ph m l s n ph m s n xu t ra h ng hon ton khng th s a ch a + Ph li u thu h i trong qu trnh s n xu t.

c.

Cc lo i s n ph m thu c y u t 3 khng ph i l m c ch tr c ti p c a s n xu t m ch l s n ph m thu h i do qu trnh s n xu t t o ra. B i v y, quy nh ch c tnh vo y u t 3 ph n tiu th v thu ti n. - Y u t 4: Gi tr ho t ng cho thu ti s n c nh, my mc thi t b trong dy chuy n s n xu t c a doanh nghi p Y u t ny ch pht sinh khi my mc thi t b trong dy chuy n s n xu t c a doanh nghi p khng s d ng m cho bn ngoi thu, (khng phn bi t c cng nhn hay khng c cng nhn v n hnh i theo). Y u t ny th ng khng c gi c nh, nn th ng k d a vo doanh thu th c t thu c c a ho t ng ny trong k tnh vo y u t 4. -Y u t 5: Gi tr chnh l ch cu i k so v i u k c a bn thnh ph m, s n ph m d dang. Trong th c t s n xu t y u t 5 ph n l n cc ngnh cng nghi p, chi m t tr ng khng ng k , trong ch tiu gi tr s n xu t. Trong khi vi c tnh ton y u t ny l i ph c t p, b i v y th ng k qui nh y u t 5 ch tnh i v i ngnh c kh, ch t o my c chu k s n xu t di. V d 2.1: C s li u v tnh hnh s n xu t c a x nghi p c kh X trong thng 7 v thng 8 n m 2009 nh sau: ( S li u tnh theo gi c nh - n v tnh: tri u ng). B ng 2-1 Ch tiu Thng 7 1. Gi tr thnh ph m s n xu t b ng NVL c a x nghi p 1.000 Trong : bn ra ngoi 850 2. Gi tr thnh ph m s n xu t b ng NVL c a khch hng 280 Trong : Gi tr nguyn v t li u khch hng em n 210 3. Gi tr bn thnh ph m s n xu t 500 Trong : - Bn ra ngoi 100 - Dng ch bi n thnh ph m c a x nghi p 360 - Ph c v cho b ph n ngoi s n xu t cng nghi p 40 4. Gi tr s n ph m ph hon thnh trong thng 130 5. Gi tr s n ph m h ng bn d i d ng ph li u 30 6. Gi tr ho t ng d ch v cng nghi p 260 Trong : - S a ch a MMTB cho b ph n s n xu t cng nghi p 160 - S a ch a MMTB cho i v n t i c a x nghi p 50 - S a ch a MMTB cho bn ngoi 50 7. Doanh thu cho thu ti s n c nh. 100 8. Gi tr i n s n xu t trong thng 80 Trong : - Ph c v cho bn ngoi 20 - Ph c v cho b ph n s n xu t cng nghi p. 60 9. Gi tr s n ph m d dang: - u thng 50 - Cu i thng 40 Thng 8 1.250 1.070 400 300 450 50 380 20 90 45 180 100 30 50 75 100 20 80 40 80

11

Yu c u: 1. Tnh ch tiu gi tr s n xu t cng nghi p trong t ng thng. 2. nh gi tnh hnh bi n ng gi tr s n xu t cng nghi p thng 8 so v i thng 7 Bi t r ng: Gi tr bn thnh ph m u thng 7= 0. Bi gi i: 1. V i s li u c a b ng 2-1, ta tnh - Thng 7: YT1 = 1.000 +70 +100 +40 + 130 +20 YT2 = 50 + 50 YT3 YT4 YT5 = (40 - 50) = 1.360 = = = = 100 30 100 - 10 c gi tr s n xu t cng nghi p trong t ng thng

GOo = 1.580 (tri u ng) - Thng 8: (tnh t Ta s d ng ph -S t ng i: IGO = GO1/ GO0 = 1.770/1.580 = 1,12 hay 112 % ( t ng 12% ) ng t thng 07), ta c k t qu GO1 = 1.770 (tri u ng) 2. nh gi tnh hnh t ng (gi m) gi tr s n xu t cng nghi p thng 8 so v i thng 7: ng php ch s :

- Chnh l ch tuy t i:
' GO = GO1 - GO0 = 1.770 - 1.580 = 190 tri u ng

Nh n xt: Gi tr s n xu t cng nghi p thng 8 so v i thng 7 t ng 12% hay t ng 190 tri u ng. Ph Trong : + P: n gi c nh t ng lo i s n ph m + q: kh i l ng s n ph m s n xu t t ng lo i ng Nam trong 2 k bo V d 2.2: C s li u v tnh hnh s n xu t c a Cng ty Ph co nh sau: ng php2: GO =

Pxq

(2.4)

12

B ng 2-2 S n ph m A Lo i I Lo i II Lo i III B Lo i I Lo i II Bi gi i: Ta p d ng cng th c 2.2 v theo ti li u b ng 2-2 ta tnh - K g c (GOo) GOo = ( 200 x 1.000 + 150 x 600 + 100 x 400 + 120 x 7.000 + 90 x 3.000) = 1.440.000 (1.000 ng) - K bo co (GO1) GO1 = (200 x1.800 + 150 x 800 + 100 x 600 + 120 x 6.000 + 90 x 3.000) = 1.530.000 (1.000 ng) b. Gi tr s n xu t Xy d ng Khi ni m: S n ph m xy d ng l k t qu h u ch, tr c ti p c a ho t ng s n xu t xy d ng do lao ng c a doanh nghi p xy d ng thi cng t i hi n tr ng theo thi t k c duy t. Hay ni cch khc, l m t b ph n c a t ng s n ph m x h i do lao ng trong l nh v c xy d ng sng t o ra. Ch tiu ny xc nh ton b k t qu ho t ng s n xu t kinh doanh xy d ng trong m t th i k , n khng ph thu c vo m c hon thnh c a s n ph m. Nguyn t c - K t qu ph i do chnh lao ng c a doanh nghi p t o ra t i hi n tr ng. Nh ng v t t mua v ch a s d ng vo s n xu t ho c bn l i cho n v khc, gi tr thi t b my mc do bn A a t i l p t vo cng trnh u khng c tnh vo gi tr s n xu t xy d ng. - Ph i l k t qu tr c ti p c a ho t ng s n xu t xy l p. - Ph i l k t qu ho t ng s n xu t xy l p theo ng thi t k , ng qui trnh cng ngh xy l p trong h p ng giao nh n th u. - Ph i l k t qu s n xu t xy l p h u ch; khng c tnh vo gi tr s n xu t xy d ng nh ng kh i l ng cng vi c ph i lm l i, nh ng chi ph s a ch a l i cc cng trnh h h ng do khng m b o ch t l ng theo yu c u thi t k do bn B gy ra, n u do bn A thay i thi t k th ph n ph i, lm l i c tnh vo gi tr s n xu t xy d ng. c gi tr s n xu t: S l ng s n ph m s n xu t (sp) K g c K bo co 2.000 3.200 1.000 1.800 600 800 400 600 10.000 9.000 7.000 6.000 3.000 3.000 n gi c nh (1.000 /sp) 200 150 100 120 90

Yu c u: Tnh gi tr s n xu t trong t ng k

13

- Ch tnh k t qu hon thnh trong k bo co, i v i kh i l ng thi cng d dang th tnh vo gi tr s n xu t ph n chnh l ch cu i k so v i u k . c tnh ton b gi tr c a s n ph m xy d ng vo gi tr s n xu t xy d ng, g m: C + V + M. Ngoi nh ng nguyn t c trn, gi tr s n xu t xy d ng cn thm cc kho n thu nh p sau c a n v xy d ng: + Kho n ti n chnh l ch do lm t ng th u chung thu th u khc. + Kho n thu do cho thu ph i km theo. c qui nh tnh

c c a cc n v chia

ng ti n, xe my thi cng c cng nhn i u khi n

+ Kho n thu c do bn nh ng ph li u, ph th i trong s n xu t xy d ng (ch tnh khi n v bn ra thu c ti n, khng tnh s t p trung trong kho, bi ch a bn). Ph ng php tnh gi tr s n xu t xy d ng: Bao g m: - Gi tr cng tc xy d ng - Gi tr cng tc l p t my mc thi t b - Gi tr cng tc s a ch a l n nh c a v t ki n trc - Gi tr cng tc th m d kh o st thi t k pht sinh trong qu trnh thi cng - Gi tr cng tc xy d ng c b n khc v cc kho n thu nh p khc vo gi tr s n xu t xy d ng T ng gi tr t t c cc lo i cng tc trn ta Ph c gi tr s n xu t xy d ng. ng php tnh gi tr s n xu t cng tc xy d ng c tnh

Cng tc xy d ng g m xy d ng m i, xy d ng l i, c i t o, m r ng, nng c p cc cng trnh xy d ng v gi tr l p t my mc thi t b vo cng trnh. Gi tr s n xu t cng tc xy d ng c tnh l chi ph tr c ti p v gin ti p theo n gi d ton h p ng cho t ng cng trnh, h ng m c cng trnh hon thnh (thnh ph m) v gi tr s n ph m xy d ng d dang. Cng th c tnh: G= Trong : + P: n gi d ton c a 1 n v kh i l l ng s n ph m ng thi cng d dang quy ra kh i + q: Kh i l ng thi cng xong (ho c kh i l ng thi cng xong) + C: chi ph chung +TL: thu nh p ch u thu tnh tr + GTGT: thu gi tr gia t ng. V d 2.3: C s li u sau y c a m t doanh nghi p xy d ng nh n th u A, v k t qu xy d ng m i m t nh dn d ng trong thng 3 n m 2010 nh sau: c.

pq  C  TL + GTGT

(2.5)

14

1. b tng d m 1x2 cm, v a xi m ng mc 200, kh i l 3 ton: 650.000 ng/ m .

ng: 150m , n gi d ng dy d ng: 7.000

2

2. Xy t ng g ch ng: 10 x10 x20 cm, v a xi m ng mc 50, cao d 4 cm, t 3 3 30 cm, kh i l ng: 500 m , n gi d ton: 340.000 ng/ m . 3. Hon thnh s n n c t ng trong nh 1 n 2 2 m , n gi d ton: 7.500 ng/ m . 4. Lt n n g ch 40 x 40 cm, kh i l c tr ng, 2 n
2

c mu, kh i l

ng:420 m ,

n gi d ton: 88.750 ng/ m . c l 5,5%, thu gi

Cho bi t t l chi ph chung: 6%, t l thu nh p ch u thu tnh tr tr gia t ng u ra: 10%. Yu c u: Gi tr s n xu t xy d ng trong thng 3/2010. Bi gi i: Ta p d ng cng th c: 6pq + C+ TL + GTGT

- 6pq = (650.000 x 150 + 340.000 x 500+ 7.500 x 7.000 + 88.750 x 420 ) = 357.275.000 ng - C = 6% x T = 6% x 357.275.000 = 21.436.500 ng Z = 357.275.000 + 21.436.500 = 378.711.500 ng = 5,5% 378.711.500 = 20.829.132,5 ng -G = (T+ C +TL) = (357.275.000 + 21.436.500 + 20.829.132,5 = 399.540.632,5 ng - GTGT = G x T
XD

- TL = 5,5% ( T + C)

GTGT

= 399.540.632,5 x10% = 39.954.063 ng - GXD = G + GTGT = 439.494.695,5 ng. Tuy nhin, khi tnh gi tr kh i l ng s n ph m xy d ng (g m kh i l cng xong v kh i l ng thi cng d dang) c n ch : ng thi

i v i kh i l ng thi cng xong n ph n vi c cu i cng c a n gi d ton, n giai o n quy c (nh b tng xong, xy t ng xong, trt t ng xong. . . ) th ch c n l y kh i l ng t ng ph n vi c nhn v i n gi d ton, sau c ng thm chi ph chung v thu nh p ch u thu tnh tr c theo quy nh. i v i kh i l ng thi cng d dang l nh ng kh i l ng cng vi c lm trong k nh ng ch a hon thnh n giai o n quy c, ch a i u ki n nghi m thu. Cng th c:
Qdd

qh

(2.6)

15

Trong : + Qdd: kh i l + q: kh i l ng thi cng d dang quy ra kh i l ng thi cng xong. ng cng tc thi cng d dang c a t ng giai o n cng vi c.

+ h: t tr ng th i gian lao ng hao ph c a t ng giai o n (b ng nh m c th i gian t ng giai o n so v i th i gian nh m c ton b ) Ph ng php tnh gi tr cng tc l p t my mc thi t b Cng tc l p t my mc thi t b l qu trnh l p t my mc thi t b ln trn n n ho c b my c nh (c ghi trong thi t k d ton xy l p) my mc v thi t b c th ho t ng c, nh l p cc thi t b s n xu t, thi t b ng l c, thi t b th nghi m, thi t b khm ch a b nh.v.v. . . Gi tr kh i l ng cng tc l p t my mc thi t b tr l p t xong v gi tr l p t d dang. i v i kh i l ng l p my xong: Mp = (M x p) +C +TL + GTGT Trong : + Mp: gi tr d ton cng tc l p my xong + M: s t n l p my xong t ng b M = 6(m x tm) + m: s t n my l p xong t ng b c. c cho 1 t n my trong t ng s th i + tm: t tr ng th i gian l p xong t ng b gian l p xong 1 t n my theo nh m c + P: n gi l p 1 t n my. i v i kh i l ng l p my d dang Mdd = 6(m x tm x th) Trong : + Mdd: s t n my l p d dang t ng b + m: s t n my l p t d dang + tm: t tr ng th i gian + th: m c hon thnh t ng b t ng b c quy thnh s t n my l p xong. c. t ng b c c qui i thnh kh i l ng thi cng xong: (2.9) Cng th c: c qui i thnh t n my l p xong ton b (2.8) (2.7) Cng th c: c tnh g m 2 ph n: Gi

c chi m trong ton b th i gian.

V d 2.4: L p t my Y, trong k l p d dang b c 3 l 20 t n my v i t l hon thnh 50%, b c 6: 30 t n v i m c hon thnh 60%. Hy tnh s t n my l p d dang qui i thnh s t n my l p xong. Bi t r ng: T tr ng c a t ng b B B c 1: 7% c 2: 10% B B c chi m trong ton b nh sau: c 4: 17% c 5: 19%

16

c 3: 14%

c 6: 20%.

Nh v y s t n my l p d dang qui i thnh t n my l p xong l: Mdd = (20 x 0,14 x 0,5)+ ( 30 x 0,20 x 0,60) = 5 (t n my). Ph ng php tnh gi tr s n xu t cng tc s a ch a nh c a, v t ki n trc S a ch a l n nh c a, v t ki n trc l dng c u ki n ph tng thay th nh ng b ph n c b hao mn h h ng, c ngh a l ph c h i l i hnh thi t nhin c a nh c a, v t ki n trc, m b o cho n pht huy tc d ng m t cch bnh th ng. i v i nh ng cng vi c c n gi d ton th tnh theo cng th c: GSCL =

pq  C  TL + GTGT

(2.10)

i v i nh ng cng vi c ch a c n gi d ton th tnh theo ph ng php th c chi, th c thanh, nh ng ph i c bn A gim st ch t ch v xc nh n thanh ton. Ph ng php tnh gi tr s n xu t cng tc th m d, kh o st thi t k pht sinh trong qu trnh thi cng Gi tr s n xu t cng tc ny xy ra trong qu trnh thi cng do cng nhn c a n v xy l p ti n hnh v ph i c s tho thu n theo h p ng k k t gi a 2 bn A v B theo th t c nghi m thu thanh ton. Tr ng h p ny ch tnh kh i l ng hon thnh (khng tnh kh i l ng d dang). N u cng vi c no c n gi th d a vo n gi tnh, n u khng c n gi th d a vo th c thanh tnh. Ph ng php tnh gi tr s n xu t cng tc xy d ng c b n khc v cc kho n thu khc c tnh vo gi tr s n xu t xy d ng L kh i l ng cng tc xy d ng khc v nh ng kho n thu khc, theo qui nh c tnh vo gi tr s n xu t xy d ng nh ng ch a c c p cc ph ng php trn. Nh ng kho n no c gi d ton, ghi trong cc v n b n h p ng, bin b n xc nh n b sung, th c n c vo gi d ton tnh, nh ng kho n no ch a c gi d ton, th tnh theo gi th c t chi ph, nh ng ph i c s xc nh n thanh ton c a bn A. c bi t cc kho n thu c nh chnh l ch do lm t ng th u chung, thu do cho thu ph ng ti n, xe my thi cng ph i c ng i i u khi n i km, thu do bn ph li u, ph ph m th i ra trong qu trnh s n xu t, u tnh theo cc ch ng t thanh ton th c t v thu c ti n v doanh nghi p. c. Gi tr s n xu t nng nghi p Khi ni m: L ch tiu ph n nh ton b k t qu c a ho t ng s n xu t nng nghi p trong m t th i k nh t nh, (th ng tnh theo ma, v , hay n m) Bao g m: Gi tr s n ph m tr ng tr t - Gi tr s n ph m chnh v ph c a cy lu n m: + Cy cng nghi p + Cy gia v + Cy d c li u

17

+ Cy n qu - Gi tr s n ph m chnh v ph c a cy ng n ngy + Thc, ng, khoai, cc lo i rau, u + Cc lo i hoa - Gi tr chnh l ch s n ph m d dang cu i k so v i u k c a s n ph m tr ng tr t Gi tr s n ph m ch n nui - Gi tr tr ng l ng th t h i t ng thm trong n m c a gia sc, gia c m (khng tnh gia sc lm ch c n ng TSC nh heo ni, heo c gi ng, b l y s a, sc v t dng cy ko) - Gi tr s n l ng cc lo i s n ph m thu c trong n m khng ph i thng qua ho t ng gi t th t nh tr ng, s a, lng c u, m t ong .v .v . - Gi tr cc lo i thu s n nui tr ng trong n m. - Gi tr cc lo i s n ph m ph thu c trong n m - Gi tr chnh l ch cu i k so v i u k c a s n ph m d dang thu c ho t ng ch n nui. Gi tr ho t ng d ch v nng nghi p: nh cy b a thu, g t la, t Nguyn t c tnh gi tr s n xu t nng nghi p ng c php tnh trng trong n i b ngnh. c tnh theo n gi bnh qun c a ng x pUT ) ( 2.11) 6(qN tiu th trn th tr Trong : + P : n gi bnh qun c a ng + qN: s l + P: n gi bn theo gi th tr + PUT: n gi Ph Cng th c: GTSXNN = GTTT + GTCN + GTH DVNN Trong : + GTSXNN: gi tr s n xu t nng nghi p. + GTTT: gi tr tr ng tr t. (2.12) i s n xu t ng (gi hi n hnh). ng. ng s n ph m nng nghi p c tnh theo gi th tr ng + qN khng tiu th trn th tr ng) n gi c a s n ph m nng nghi p i s n xu t, cng th c: 6(qN tiu th trn th tr P = i tiu. . .

ng x p + qN khng tiu th trn th tr

ng php tnh gi tr s n xu t nng nghi p

18

+ GTCN:

gi tr ch n nui. ng m i

+ GTH DVNN: gi tr ho t ng d ch v nng nghi p. d. Gi tr s n xu t th Khi ni m: Gi tr s n xu t th ng m i l ho t ng th ng m i lm t ng gi tr c a hng ho trong qu trnh l u chuy n t n i s n xu t n n i s d ng cu i cng. Ho t ng c a doanh nghi p th ng m i c nh ng c i m khc v i cc doanh nghi p s n xu t, nh ng i m khc bi t l: Mua bn hng ho: L hnh th c trao i ti n - hng gi a ng i mua v i ng i bn, qua quy n s h u thay i, hng ho chuy n t ng i bn sang ng i mua v ti n chuy n t ng i mua sang ng i bn, ni cch khc ng i mua nh n hng, ng i bn nh n ti n. Th ng k quy nh cc tr ng h p c th sau y c coi l mua bn hng ho. - Bn bn trao hng, bn mua nh n hng nh ng v l do no bn mua ch a thanh ton ti n cho bn bn. - Hng g i bn c coi l hng bn khi th c t bn. c coi l ho t - Doanh thu v gia cng s a ch a v t ph m tiu dng, c ng ng bn hng ho Cc tr ng h p sau y khng c coi l mua bn hng ho:

- Bn mua thanh ton ti n cho bn bn, bn bn nh n ti n nh ng hai bn ch a giao nh n hng. - T n th t, m t mt, hao h t v di th a hng ho trong qu trnh kinh doanh. - Tr l i hng ho nh n bn h cho ch hng ho c giao s hng ho cho n v khc theo yu c u c a ch hng. Bn l :L u chuy n hng ho bn l l vi c bn hng ho tr c ti p cho ng i tiu dng tiu dng vo nhu c u c nhn, ho c cc nhu c u khc khng c tnh ch t s n xu t; l u chuy n hng ho bn l l khu cu i cng c a qu trnh l u chuy n hng ho. Tuy nhin trong i u ki n th c t hi n nay, vi c phn bi t bn l hay bn bun theo m c ch s d ng l kh kh n. Do v y, qui c ton b hng ho bn t i cc quy hng c coi nh l hng ho bn l . Bn bun(s ):L u chuy n hng ho bn bun l vi c giao d ch hng ho nh m m c ch ti p t c chuy n bn ho c tiu dng cho s n xu t. Nh ng tr ng h p sau y c h ch ton l bn bun: - Bn hng cho cc n v s n xu t s d ng cho s n xu t - Bn hng cho cc n v th Nh ng tr ng h p sau y khng ng m i khc ti p t c chuy n bn. ng xu t kh u. c h ch ton vo bn bun - Bn hng cho cc ngnh ngo i th

- T n th t, hao h t trong qu trnh s n xu t kinh doanh. - Bn cc lo i bao b, ph li u thu nh t. - Bn hng cho cc n v s n xu t dng cho nhu c u t p th . - i u ng hng ho trong n i b doanh nghi p.

19

 Hng ho t n kho:Hng ho t n kho l m t b ph n s n ph m x h i; nh ng tch kh i qu trnh s n xu t i vo l nh v c tiu dng, cn n m l i khu l u thng d i d ng d tr nh m b o m cho vi c lun chuy n hng ho c ti n hnh m t cch lin t c. Hng ho t n kho c a doanh nghi p th ng m i bao g m: - Hng ho t n kho t i khu l u thng, bao g m hng ho t i kho c a hng, qu y hng, tr m thu mua, hng ho b tr l i cn nh bn mua gi h , hng g i bn h . - Hng ho t n kho trong gia cng, bao g m hng ho nguyn li u (k c s n ph m d dang) c a n v hi n cn n m t i cc c s s n xu t, gia cng ch bi n ch a thu h i. - Hng ho ang trn trn ng v n chuy n. Ph Ph Cng th c: Gi tr s n xu t th Ph Cng th c: Gi tr SX th ng m i = Doanh s bn ra trong k - tr gi v n hng ho bn ra (2.14) e. Gi tr s n xu t doanh nghi p ph c v cng c ng, ph c v sinh ho t, du l ch, khch s n, nh hng y l nhm ngnh th c hi n cc ho t ng d ch v cng c ng ph c v sinh ho t, du l ch, khch s n nh m p ng yu c u tiu dng c a x h i, dn c . c i m c b n c a l nh v c ny l khng t o ra s n ph m v t ch t nh cc ngnh cng nghi p, nng nghi p v.v . . . nh ng t o ra nh ng gi tr d ch v h u ch cho i s ng kinh t , x h i. Qu trnh ho t ng d ch v c g n li n v i qu trnh tiu dng n; khng c n ph i qua khu l u thng thu c ngnh th ng m i, cung ng v t t , v n t i. Do gi tr c a ho t ng d ch v trong qu trnh s n xu t c ng l gi tr c a nh ng ho t ng trong tiu dng. Do t ng l nh v c ho t ng d ch v c nh ng c i m khc nhau, do ph ng php tnh gi tr s n xu t c ng c nh ng kha c nh ring ph h p v i t ng lo i doanh nghi p, c th : i v i cc doanh nghi p ho t ng d ch v cng c ng, ngu n thu ch y u d a vo ngn sch nh n c c p ton b , ho c c p m t ph n. Gi tr s n xu t b ng t ng chi ph th ng xuyn trong n m, ho c b ng t ng thu t ngn sch (khng k v n u t c b n, mua s m ti s n c nh) trong m t n m. Cc kho n chi ph th +L ng xuyn bao g m: ng. ng chnh, ph c p l ng php2: ng m i = chi ph l u thng + Li + thu (2.13) ng php1: ng v n chuy n bao g m hng ho c a n v ang ng m i

ng php tnh gi tr s n xu t th

+ Sinh ho t ph cn b i h c. + B o hi m x h i. + Cc lo i ti n th ng.

20

+ Phc l i t p th . + Y t , v sinh. + Cng tc ph. + H i ngh ph. + Nghi p v ph. + Chi i cng tc v ch a b nh + Cc kho n chi ti p khch n n c ngoi. c ngoi.

+ Chi s a ch a cc cng trnh l n, nh khng thu c v n xy d ng c b n. i v i doanh nghi p qu c doanh, h p tc x khng do ngn sch c p kinh ph m kinh doanh c l p, gi tr s n xu t b ng t ng doanh thu trong n m. i v i doanh nghi p t nhn, gi tr s n xu t b ng t ng doanh thu trong n m 2.3.2.2. Gi tr gia t ng (ho c gi tr t ng thm) ( K hi u VA = Value Added) a. Khi ni m: Gi tr gia t ng l m t b ph n c a gi tr s n xu t, sau khi tr i ph n chi ph trung gian, ch tiu ny ph n nh ph n gi tr t ng thm c a k t qu s n xu t kinh doanh do chnh b n thn doanh nghi p t o ra c trong m t th i k nh t nh. Do v y tnh gi tr t ng thm th ng k ph i xc nh ng chi ph trung gian. Chi ph trung gian (k hi u IC: Intermediational Cost) l m t b ph n c a chi ph s n xu t ni chung, n c c u thnh trong gi tr s n ph m v c th hi n d i d ng v t ch t nh nguyn, nhin v t li u, n ng l ng v d i d ng d ch v s n xu t Do c i m, tnh ch t s n xu t c a t ng lo i doanh nghi p; nn gi a cc lo i hnh doanh nghi p c nh ng kho n chi ph trung gian gi ng nhau v khc nhau Chi ph trung gian cng nghi p bao g m nh ng kho n chi ph sau: Chi ph v t ch t th ng xuyn, g m c: - Nguyn, v t li u chnh. - V t li u ph , bao b. - Bn thnh ph m mua ngoi. - i n, nhin li u, ch t t. - Cng c lao ng nh . - V t t a vo s a ch a th - Trang ph c b o h lao ng. - Chi ph v n phng ph m. - Chi ph v t ch t khc. Chi ph d ch v , g m c: - Cng tc ph. - Ti n thanh ton cc h p ng s n ph m hay d ch v thu ngoi. ng xuyn ti s n c nh. - D ng c b o v s n xu t v phng chy ch a chy.

21

- Ti n thu nh c a my mc thi t b , kho bi. - Ti n thu s a ch a nh , b o d ng TSC . - Ti n chi tr o t o nng cao trnh cho cn b , cng nhn vin. - Ti n h tr cho cc ho t ng nghin c u khoa h c. - Ti n chi cho d ch v php l, ngn hng, t v n kinh doanh. - Ti n c c b u i n, v n t i, l ph b o hi m nh n c v ti s n. - Chi ph phng chy ch a chy, b o v an ninh v v sinh khu v c. - Ti n thu qu ng co, thng tin, ki m ton. - Ti n tr cc d ch v khc: in, sao, ch p ti li u. Chi ph trung gian c a ho t ng th - Chi hoa h ng. - Chi d ch v ph ngn hng v tn d ng. - Chi ph cng c lao ng nh . - Chi ph hao h t t n th t hng ho. - Ph n chi ph v t ch t v d ch v khc nh : chi ph b o qu n, ch n l c, ng gi bao b, chi ph tr c ti p khc, chi ph qu n l hnh chnh. b. Ph ng php tnh gi tr gia t ng ng php gin ti p tnh d a vo ti li u gi tr Ph ng php s n xu t: L ph s n xu t v chi ph trung gian Cng th c: VA = GO - IC Trong : + VA: gi tr gia t ng + GO: gi tr s n xu t + IC: chi ph trung gian Ph Trong : + C1: chi ph kh u hao TSC l ton b gi tr kh u hao ti s n c nh trch trong k . + V: thu nh p c a ng i lao ng l t ng cc kho n m doanh nghi p ph i thanh ton cho ng i lao ng trong qu trnh s n xu t kinh doanh m h tham gia, v d nh ti n l ng, v ti n th ng c tnh ch t l ng m doanh nghi p ph i tr cho ng i lao ng theo s pht sinh trong k bo co; t ng s ti n trch b o hi m x h i, b o hi m y t , b o hi m th t nghi p (ch tnh ph n m doanh nghi p ph i n p cho ng i lao ng, khng tnh ph n ng i lao ng t n p t ti n l ng c a mnh), ph ng php phn ph i: B ng t ng cc y u t sau: (2.16) VA = C1 + V+M (2.15) ng m i bao g m nh ng kho n chi ph: - Chi ph v n t i b c x p sau khi tr ph n thu ngoi.

22

c p n tr a, ca ba, ph c p i l i v cc kho n ph c p khc tnh vo gi thnh s n ph m; cc kho n thu khc m ng i lao ng nh n tr c ti p nh ti n l u tr cng tc, qu t ng. + M: thu nh p c a doanh nghi p, bao g m: thu s n xu t kinh doanh l cc lo i thu pht sinh do k t qu tiu th s n ph m c a doanh nghi p; l i nhu n v cc kho n ph i n p khc bao g m: l i nhu n tr c khi n p thu , l i t c tr li ti n vay, cc kho n thu v l ph ph i n p khc ngoi thu s n xu t, gi tr n p c quan qu n l c p trn. 2.3.2.3. Gi tr gia t ng thu n ( NVA = Net value Added) a. Khi ni m: L ch tiu ph n nh ph n gi tr m i do b n thn doanh nghi p t o ra c trong m t th i k nh t nh. b. Ph ng php xc nh Ph Cng th c: NVA = VA - C1 Ph Cng th c: NVA = V + M (2.18) c bi u Ba ch tiu gi tr s n xu t, gi tr gia t ng v gi tr gia t ng thu n hi n trong s sau: ng php phn ph i (2.17) ng php s n xu t

Gi tr s n xu t (GO) = C1 + C2 + V + M Chi ph trung gian (IC): C2 Gi tr gia t ng (VA) = Kh u hao TSC (C1 ) C1 + V + M

Gi tr gia t ng thu n (NVA) (V +M)

2.3.2.4. T ng gi tr s n ph m hng ho c a doanh nghi p a. Khi ni m: L t ng gi tr s n ph m hng ho doanh nghi p s n xu t trong m t th i k nh t nh chu n b a ra th tr ng. b. Ph ng php xc nh T ng gi tr s n ph m hng ho = Trong : + P: n gi bn s n ph m hng ho (gi hi n hnh) + q: kh i l ng s n ph m hng ho s n xu t c 2.3.2.5. T ng doanh thu a. Khi ni m: L bi u hi n b ng ti n c a ton b cc kho n thu doanh nghi p c t ho t ng s n xu t kinh doanh v cung ng d ch v trong m t th i k nh t nh.

Pq

(2.19)

23

b. ngh a c a ch tiu doanh thu: L ch tiu ph n nh t ng h p quy m s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p, ng th i qua ch tiu ny s ch ng t c doanh nghi p s n xu t v kinh doanh nh ng s n ph m ph h p v i nhu c u v th hi u c a ng i tiu dng Doanh thu l ngu n ti chnh quan tr ng doanh nghi p trang tr i cc kho n chi ph v t li u lao ng, i t ng lao ng hao ph trong qu trnh s n xu t kinh doanh, tr ti n l ng v ti n th ng cho ng i lao ng, trch n p b o hi m, n p cc kho n thu theo lu t nh. Doanh thu l i u ki n th c hi n ti s n xu t n gi n c ng nh m r ng. Th c hi n doanh thu l k t thc giai o n cu i cng c a qu trnh lun chuy n v n, t o i u ki n thu n l i cho qu trnh s n xu t sau. Do vi c th c hi n ch tiu doanh thu c nh h ng r t l n n tnh hnh ti chnh c a doanh nghi p v qu trnh ti s n xu t c a doanh nghi p. V v y n u ch tiu doanh thu khng c th c hi n hay th c hi n ch m u lm cho tnh hnh ti chnh c a doanh nghi p g p kh kh n v nh h ng khng t t n qu trnh s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p. c. Cc nhn t nh h ng n doanh thu c a doanh nghi p S l ng s n ph m s n xu t v tiu th ho c cung c p d ch v lao v : S l ng s n ph m s n xu t v tiu th ho c cung c p lao v , d ch v cng nhi u th doanh thu cng cao. Tuy nhin kh i l ng s n ph m s n xu t v tiu th cn ph thu c vo quy m c a doanh nghi p, tnh hnh t ch c cng tc tiu th s n ph m. Gi bn s n ph m: Gi bn cao hay th p khng ph i l do ch quan c a doanh nghi p m tu thu c vo th tr ng v ch t l ng s n ph m, trong tr ng h p cc nhn t khc khng thay i, vi c thay i gi bn c nh h ng tr c ti p n vi c t ng hay gi m doanh thu. V v y doanh nghi p khi nh gi bn s n ph m ho c gi cung ng d ch v ph i cn nh c sao cho gi bn ph i b c t li u v t ch t tiu hao, tr l ng cho ng i lao ng v c li ti u t . Ch t l ng s n ph m: L y u t c nh tranh i v i cc s n ph m cng lo i, quy t nh n kh i l ng s n ph m bn ra v do quy t nh n doanh thu c a doanh nghi p. V v y vi c nng cao ch t l ng s n ph m v ch t l ng cung ng d ch v , t o i u ki n tiu th d dng, nhanh chng thu c ti n v t ng doanh thu. K t c u m t hng: Trong s n xu t c nh ng m t hng yu c u chi ph t ng i t nh ng gi bn l i cao, nh ng c ng c nh ng m t hng chi ph nhi u m gi bn th p, do vi c thay i k t c u m t hng s n xu t c ng nh h ng n doanh thu. Cng tc t ch c ki m tra v ti p th : Vi c t ch c ki m tra tnh hnh thanh ton v t ch c ti p th , qu ng co, gi i thi u s n ph m, b o hnh u c ngh a quan tr ng gp ph n t ng doanh thu bn hng. d. Ph ng php xc nh doanh thu T ng doanh thu = 6Pq Trong : + P: n gi bn s n ph m hng ho. (2.20) Cng th c:

24

+ q: kh i l

ng s n ph m tiu th

2.3.2.6. L i nhu n kinh doanh a. Khi ni m: L i nhu n c a doanh nghi p l bi u hi n b ng ti n c a ton b thu nh p cn l i, sau khi b p nh ng chi ph s n xu t kinh doanh m doanh nghi p ph i b ra, c c thu nh p trong m t th i k nh t nh (th ng l m t n m). L i nhu n kinh doanh c a doanh nghi p bao g m 3 b ph n: - L i nhu n thu t k t qu tiu th s n ph m hng ho, lao v hay d ch v c a doanh nghi p (cn g i l li thu t k t qu s n xu t kinh doanh) - L i nhu n t ho t ng u t ti chnh: l i nhu n t ho t ng lin doanh, lin k t, thu li ti n g i, thu li bn hng ngo i t , thu cho thu ti s n c nh, thu nh p t u t c phi u v tri phi u. - L i nhu n t ho t ng khc: l cc kho n li thu c trong n m m doanh nghi p khng d tnh tr c ho c nh ng kho n li thu c khng u n v khng th ng xuyn nh thu ti n n p ph t, ti n b i th ng do khch hng vi ph m h p ng, thu cc kho n n kh i m tr c y chuy n vo thi t h i, cc kho n n khng xc nh c ch . . . b. ngh a - L m t ch tiu ch t l ng ph n nh t ng h p k t qu c a m i ho t ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p trong m t n m, n bi u hi n k t qu s ph n u c a doanh nghi p th c hi n cc bi n php v m t t ch c, kinh t , k thu t ng th i c ng th hi n s tc ng c a cc i u ki n m i c nh. - L i nhu n l ngu n g c doanh nghi p tch lu ti u t , t ng tr ng, pht tri n, l i u ki n gp ph n nng cao i s ng v i u ki n lm vi c c a ng i lao ng trong doanh nghi p, l ngu n s n xu t kinh doanh, th c hi n cc ngh a v i v i ngn sch, gp ph n c b n t o nn s v ng m nh cho h th ng ti chnh qu c gia. Tuy nhin, l i nhu n cn ph thu c nhi u nhn t khch quan khc nh mi tr ng kinh doanh, l nh v c s n xu t kinh doanh m doanh nghi p ang ho t ng . . . nn l i nhu n khng ph i l ch tiu tuy t i, ch tiu duy nh t xem xt, nh gi ch t l ng ho t ng c a doanh nghi p m cn ph i s d ng m t s ch tiu phn tch khc b sung nh ch tiu v gi thnh v m c h gi thnh, ch tiu t su t l i nhu n. c. Ph ng php xc nh L i nhu n kinh doanh = Doanh thu kinh doanh - chi ph kinh doanh (2.21) 2.4. PHN TCH TNH HNH HON THNH K HO CH S N XU T SP 2.4.1. Phn tch hon thnh k ho ch s n xu t m t lo i s n ph m Ch s hon thnh k ho ch nghi p (theo n v hi n v t) -S t ng i: Iq =
q1 x 100% qo

Cng th c:

c tnh ring cho t ng lo i s n ph m c a doanh

(2.22)

25

- Chnh l ch tuy t i: q1 - qo Trong : + qo: kh i l + q1: kh i l ng s n ph m s n xu t k ho ch (g c) ng s n ph m s n xu t th c t (bo co)

(2.23)

2.4.2. Phn tch hon thnh k ho ch s n xu t nhi u lo i s n ph m: (gi tr ) Ch s hon thnh k ho ch s n xu t thng (qu, n m) -S t ng i:
I GO

Pq Pq

(2.24)

- Chnh l ch tuy t i: 6Pq1 - 6Pqo Trong : + P: n gi c nh t ng lo i s n ph m. + q1: kh i l + qo: kh i l ng s n ph m hi n v t k th c t ng s n ph m hi n v t k k ho ch. (2.25)

+ 6Pq1: t ng gi tr s n ph m hng ho s n xu t k th c t . + 6Pqo: t ng gi tr s n ph m hng ho s n xu t k k ho ch Ch s hon thnh k ho ch s n xu t, ch u nh h ng s bi n ng c a k t c u m t hng v s l ng s n ph m s n xu t, do khi nh gi tnh hnh hon thnh k ho ch s n xu t theo m t hng ta c n lo i b nh h ng c a nhn t k t c u m t hng nh gi chnh xc h n. 2.5. PHN TCH TNH HNH HON THNH K HO CH TIU TH SP 2.5.1. Phn tch tnh hnh hon thnh k ho ch tiu th 1 lo i s n ph m Th hi n kh i l ng tiu th t ng s n ph m, t ng m t hng ch y u trong k nh ng khng t ng h p nh gi chung cho ton doanh nghi p Cng th c: Kh i l % hon thnh KH tiu th = Kh i l ng s n ph m tiu th th c t x100% (2.26) ng s n ph m tiu th k ho ch

2.5.2. Phn tch tnh hnh hon thnh k ho ch tiu th nhi u lo i SP (gi tr ) Cng th c: T l hon thnh KH tiu th DN =

P q P q
K

K 1 o

x100%

(2.27)

26

Trong : + q1: s l + qo: s l ng s n ph m tiu th th c t ng s n ph m tiu th k ho ch NG S N PH M

+ PK: n gi bn k ho ch 2.6. TH NG K CH T L Ch t l ng l m t thu c tnh quan tr ng c a s n ph m. Nh ng s n ph m c ch t l ng t t s em l i s tn nhi m v hi lng c a khch hng, h khng nh ng tr thnh nh ng khch hng trung thnh m cn qu ng co cho nhi u ng i cng s d ng s n ph m . Ch t l ng c th hi u l ton b nh ng tnh ch t v c i m c a m t s n ph m hay dich v , c kh n ng tho mn nh ng nhu c u c a khch hng. Nhi u ng i c th nh gi ch t l ng s n ph m, song khch hng nh gi th no v ch t l ng c a s n ph m m i quan tr ng v quy t nh mua hng c a h c nh h ng t i s thnh b i c a m t s n ph m hay d ch v v th ng l c s ph n c a doanh nghi p. Th ng k ch t l ng s n ph m th ng c ti n hnh trong hai tr ng h p sau: 2.6.1. Tr 2.6.1.1. Ph ng h p s n ph m c chia b c ch t l ng php ng php t tr ng ng C 3 ph

Theo ph ng php ny tr c h t ta tnh t tr ng c a t ng ph m c p, chi m trong t ng th k g c v k bo co. Sau ti n hnh so snh t ng lo i ph m c p gi a hai th i k v so snh gi a cc lo i ph m c p trong cng k . N u s n ph m lo i t t chi m t tr ng l n h n (k bo co so v i k g c), s n ph m lo i x u chi m t tr ng th p h n (k bo co so v i k g c) cho th y ch t l ng s n ph m s n xu t k bo co t t h n k g c v ng c l i. V d 2.5: C s li u v tnh hnh s n xu t s n ph m A trong 2 k bo co nh sau: B ng 2-3 Kh i l ng s n ph m s n xu t (sp) K g c K bo co 10.500 13.125 4.500 4.375 15.000 17.500 ng theo ph n gi c nh ( 1.000 ng/sp) 50 40 x ng php t tr ng

S n ph m A Lo i I Lo i II C ng

Yu c u: nh gi tnh hnh s n xu t v m t ch t l Theo ti li u b ng 2-3, ta l p b ng tnh sau: B ng 2- 4 K g c L ng SP (sp) T tr ng (%) 10.500 70 4.500 30 15.000 100

S n ph m A Lo i I Lo i II C ng

K bo co L ng SP (sp) T tr ng (%) 13.125 75 4.375 25 17.500 100

27

Nh n xt: Qua k t qu tnh ton b ng 2-4 ta th y, t tr ng k bo co so v i k g c c a s n ph m A c chi u h ng t ng ln, bi u hi n lo i I t ng t 70% ln 75%, lo i II c xu h ng gi m t 30% xu ng 25%. i u ny ch ng t doanh nghi p c g ng khng ng ng nng cao ch t l ng s n ph m. 2.6.1.2. Ph a. i v i tr ng php n gi bnh qun ( P ) ng h p doanh nghi p s n xu t m t lo i s n ph m

Cng th c:
P

Pq q
ng

(2.28)

Trong : + P: gi c nh c a s n ph m theo m i b c ch t l + q: kh i l ng s n ph m s n xu t t ng lo i

Gi s n ph m cc m c ch t l ng khc nhau s khc nhau khi gi bnh qun t ng (gi m) s th hi n ch t l ng s n ph m c a doanh nghi p t ng (gi m) t ng ng. Do lo i tr nh h ng c a nhn t gi c th ng k s d ng gi c nh. Xc nh nh h Cng th c:
'GO

ng c a ch t l

ng s n ph m thay i n gi tr s n xu t (2.29)

( P  Po )q1 1

Trong : + P : n gi bnh qun k bo co c a t ng lo i s n ph m s n xu t 1 + Po : n gi bnh qun k g c c a t ng lo i s n ph m s n xu t. + q1: kh i l ng s n ph m s n xu t k bo co. Nh n xt: Qua cng th c trn chng ta th y n u gi bnh qun s n ph m thay i ch y u l do ch t l ng s n ph m th lc gi tr s n xu t: - T ng khi ch t l - Gi m khi ch t l ng c nng ln ng s n ph m gi m i.

V d 2.6: V n d ng s li u v d 2.5, hy nh gi tnh hnh s n xu t v m t ch t l ng theo ph ng php n gi bnh qun Theo ti li u b ng 2-3, ta c:
Po 50 x10.500  40 x 4.500 = 47 (1.000 ng/sp) 15.000

P 1

50 x13.125  40 x 4.375 = 47,5 (1.000 ng/sp) 17.500

'GO (47,5 - 47) 17.500

= 8.750 (1.000 ng)

Nh n xt: n gi bnh qun k bo co so v i k g c t ng 500 ng/sp, i u ny ch ng t n u nh gi c s n ph m thay i ch y u l do ch t l ng s n ph m s n

28

xu t, th ch t l ng s n ph m A gi a 2 k 8.750.000 ng. b. i v i tr Trong tr ng h p ny ta s d ng ph xu t v m t ch t l ng -S t ng i:

IC

c nng ln lm cho gi tr s n xu t t ng

ng h p doanh nghi p s n xu t nhi u lo i s n ph m ng php ch s phn tch tnh hnh s n

P q P q

1 1 o 1

(2.30)

- Chnh l ch tuy t i:
'GO

Pq P q
1 1

0 1

(2.31)

Trong : + IC: ch s ch t l ng t ng h p nhi u lo i s n ph m. + P : n gi bnh qun t ng lo i s n ph m k bo co. 1 + Po : n gi bnh qun t ng lo i s n ph m k g c. + q1: kh i l 2.6.1.3. Ph ng s n ph m s n xu t k bo co. ng php h s ph m c p bnh qun ( H )

Ph ng php h s ph m c p bnh qun c p d ng nh gi tnh hnh s n xu t v m t ch t l ng cho 1 lo i s n ph m v nhi u lo i s n ph m, trnh t phn tch: - Xc nh h s ph m c p bnh qun t ng k : Cng th c:
H

pq Pq
1

(2.32)

Trong : + P: gi c nh c a s n ph m theo m i b c ch t l + q: kh i l ng s n ph m s n xu t t ng lo i ng do ch t l ng s n ph m thay i n gi tr s n xu t (2.33) (2.34) + P1: n gi c nh c a s n ph m lo i cao nh t - Xc nh nh h +

'GO

ng

i v i 1 lo i s n ph m:
( H1  H o )q1 p1

i v i nhi u lo i s n ph m:
'GO ( H1  H o ) q1 p1

V d 2.7: V n d ng s li u v d 2.5, hy nh gi tnh hnh s n xu t v m t ch t l ng theo ph ng php h s ph m c p bnh qun.

29

Theo ti li u b ng 2-3, ta xc nh h s ph m c p k g c v k bo co:

50 x10.500  40 x 4.500 = 0,94 15.000 x50 50 x13.125  40 x 4.375 = 0,95 17.500 x50

Ho H1

'GO (0,95 - 0,94) x (17.500 x 50) = 8.750 (1.000 ng)

Nh n xt: H s ph m c p bnh qun k bo co so v i k g c t ng 0,01 (0,95 - 0,94). i u ny ch ng t ch t l ng s n ph m t ng, do lm cho gi tr s n xu t s n ph m A t ng 8.750.000 ng. 2.6.2. Tr ng h p s n ph m khng chia b c ch t l ng Tr ng h p doanh nghi p s n xu t lo i s n ph m khng chia b c ch t l ng nh s n xu t s n ph m ho ch t, thu c tn d c, phch n c, bng i n, ng th i cc s n ph m l i c nh gi b ng nhi u tiu chu n ch t l ng khc nhau. V d nh phch n c th ng c nh gi ch t l ng tu i th ( b n), kh n ng gi nhi t, ki u dng, p v bng c a v ,. . . 2.6.2.1. i v i 1 lo i s n ph m Mu n nh gi ch t l ng c a s n ph m th ng k c n c vo cc ti li u ki m tra c a b ph n k thu t (KCS). Trong tr ng h p ny doanh nghi p ph i t ch c i u tra ch n m u 1 l hng xc nh m c t c theo t ng tiu chu n nh gi. Gi s theo tiu chu n k thu t, tu i th c a phch n c 100 i m, kh n ng gi nhi t 150 i m, ki u dng 50 i m, p v bng c a v 30 i m. Theo s li u th ng k c a doanh nghi p s n xu t phch n B ng 2-5 Ch s ch t l ng i m th c t t c K ho ch Th c t 90 100 150 160 50 60 36 28 c cho th y nh sau:

Ch tiu k thu t 1. Tu i th 2. Kh n ng gi nhi t. 3. Ki u dng 4. p v bng c a v

Tiu chu n k thu t 100 150 50 30

Theo s li u th ng k trn cho th y: - K k ho ch: Doanh nghi p s n xu t phch n c ch a t tiu chu n k thu t v tu i th , t tiu chu n k thu t v kh n ng gi nhi t v ki u dng, v t tiu chu n k thu t v p v bng c a v . - K th c t : Doanh nghi p ph n u t tiu chu n k thu t v tu i th v t tiu chu n k thu t v kh n ng gi nhi t v ki u dng nh ng ch a t tiu chu n k thu t v p v bng c a v . s ch t l nh gi chung m c t yu c u v ch t l ng s n ph m c n ph i tnh ch ng t ng h p so v i tiu chu n k thu t ho c so v i k k ho ch

30

B ng 2-6 Ch s ch t l Ch tiu k thu t 1. Tu i th 2. Kh n ng gi nhi t. 3. Ki u dng 4. p v bng c a v ch t l K k ho ch so v i tiu chu n k thu t 0,9 1 1 1,2 ng K th c t So v i tiu So v i chu n k thu t k k ho ch 1 1,111 1,066 1,066 1,2 1,2 0,933 0,777

nh gi v m t ch t l ng c a s n ph m s n xu t th ng k s d ng ch s ng t ng h p theo cng th c: ng t ng h p = Tch s cc ch s c a cc m t ch t l ng sp (2.35)

Ch s ch t l

Theo s li u b ng 2- 6, ta c: - Ch s ch t l - Ch s ch t l - Ch s ch t l ng t ng h p k k ho ch so v i tiu chu n k thu t ng t ng h p k th c t so v i tiu chu n k thu t ng t ng h p k th c t so v i k k ho ch ( 0,9 x 1 x 1 x 1,2 ) = 1,08 (1 x 1,066 x 1,2 x 0,933) = 1,193 (1,111 x1,066 x1,2 x 0,777) = 1,104 Nh v y n u so snh ch s ch t l ng t ng h p th ch t l ng s n ph m c a k th c t nhn chung cao h n so v i tiu chu n k thu t v k k ho ch, c ngh a l doanh nghi p khng ng ng ph n u nng cao ch t l ng s n xu t s n ph m. 2.6.2.2. ph i v i nhi u lo i s n ph m ng t ng h p c a nhi u lo i s n ph m th ng k dng Khi nghin c u ch t l ng php ch s . -S t ng i: IC = - Chnh l ch tuy t i:
iC pq1. pq1.

(2.36)

i
Trong :

pq1  pq1

(2.37)

+ Ic: ch s ch t l + iC: ch s ch t l + q1: kh i l

ng t ng h p c a nhi u lo i s n ph m. ng c a t ng lo i s n ph m.

ng s n ph m s n xu t t ng lo i k bo co.

+ p: n gi c nh c a t ng lo i s n ph m. 2.6.3. Th ng k t l s n ph m h ng trong s n xu t

31

Trong qu trnh s n xu t cc doanh nghi p u mong mu n khng c s n ph m h ng, song n v n t n t i i v i h u h t cc doanh nghi p. Ph n u gi m s n ph m h ng l i u c n thi t i v i doanh nghi p s n xu t, v s t n t i c a s n ph m h ng ch ng t doanh nghi p ph i t n m t l ng chi ph m khng thu c k t qu g. tr nh gi t l s n ph m h ng, th ng k s d ng ch tiu t l sai h ng, cho 2 ng h p sau: i v i m t lo i s n ph m S l tC = S l Trong : - tC: t l sai h ng c bi t. 2.6.3.2. i v i nhi u lo i s n ph m nh gi chung tnh hnh sai h ng cho nhi u lo i s n ph m, th ng k s d ng t l sai h ng bnh qun Cng th c: Chi ph thi t h i v s n xu t s n ph m h ng T l sai h ng bnh qun = T ng chi ph s n xu t trong k Trong : Chi ph thi t h i v s n xu t s n ph m h ng, Chi ph thi t h i v s n = xu t s n ph m h ng Chi ph s a ch a s n ph m h ng c th s a ch a c Cu h i n t p 1. Trnh by nguyn t c chung xc nh gi tr s n xu t c a doanh nghi p. Hy nu n i dung v ph ng php tnh GO, VA v NVA. 2. Hy nu cc hnh th c bi u hi n k t qu s n xu t kinh doanh c a m t doanh nghi p. 3. Trnh by cc n v o l trong th ng k. ng k t qu ho t ng s n xu t kinh doanh ph bi n c xc nh theo cng th c: Chi ph s n xu t + s n ph m h ng khng (2.40) th s a ch a c x100% (2.39) ng s n ph m h ng t ng lo i X100% ng s n ph m t ng lo i ( bao g m SP t t + SP h ng) ( 2.38)

2.6.3.1.

4. Trnh by cc nguyn t c xc nh gi tr s n xu t xy l p. 5. Xt v m t gi tr , gi tr s n xu t bao g m m y b ph n? Trnh by n i dung c th t ng b ph n. 6. Trnh by khi ni m, nguyn t c v nh ng i u c n l u khi tnh chi ph trung gian.

32